Σωματική ανάπτυξη των παιδιών

Transcript

1 Σωματική ανάπτυξη των παιδιών

2 Περίγραμμα διάλεξης Σωματική ανάπτυξη Εισαγωγικά - Ορισμοί Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της σωματικής ανάπτυξης Νόμοι σωματικής ανάπτυξης Παιδαγωγική αξία γνώσης των νόμων Επιτάχυνση της ανάπτυξης Μέθοδος εξέτασης σωματικής ανάπτυξης Αξιολόγηση σωματικής ανάπτυξης Νόρμα Σύστημα αναφοράς (κανονικό, φυσιολογικό όριο) Δείκτες σωματικής αρμονίας Χρονολογική αναπτυξιακή ηλικία

3 Ο Αθλητισμός & η Φυσική Αγωγή Αποτελούν παράγοντες που αξιοποιούνται από τον άνθρωπο για την προώθηση των ανώτατων ορίων της αποδοτικότητάς του Η επίδοση στα διάφορα αθλήματα εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από συγκεκριμένους δείκτες σωματικής ανάπτυξης

4 Η παρακολούθηση της σωματικής ανάπτυξης αποτελεί έργο των ειδικών της Αθλητικής Επιστήμης, διότι: Η αποδοτικότητα συνδέεται νομοτελειακά με τη σωματική ανάπτυξη Οι ειδικοί της Αθλητικής Επιστήμης ερευνούν τους νόμους της σωματικής ανάπτυξης Οι ειδικοί της Αθλητικής Επιστήμης γνωρίζουν τι ωφελεί και τι βλάπτει την ανάπτυξη Οι γυμναστές γνωρίζουν τους φυσιολογικούς και μορφολογικούς μηχανισμούς που στηρίζουν την ανάπτυξη

5 Γιατί πρέπει να εξετάζουμε και να αξιολογούμε την ανάπτυξη; 1.Η φυσιολογική βάση όλων των αναπτυξιακών διαδικασιών είναι ο ανθρώπινος οργανισμός, που έχει τη δική του δομή και υπακούει σε ιδιαίτερους νόμους και κανόνες 2.Τα πιο λεπτά αισθήματα του ανθρώπου ή ακόμη οι επιθυμίες και τα οράματά του συνδέονται με τις φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού

6 Γιατί πρέπει να εξετάζουμε και να αξιολογούμε τη σωματική ανάπτυξη; 3.Η παρακολούθηση της σωματικής ανάπτυξης συνδέεται με την βασική αρχή: «η πρόληψη είναι προτιμότερη από τη θεραπεία»

7 Η Φυσική Αγωγή πρέπει να συνδεθεί με την ανάπτυξη του ανθρώπου για να αποκτήσει το επιστημονικό κύρος που της αξίζει

8 Αποσαφήνιση όρων Οντογένεση Φυσική ανάπτυξη Σωματική ανάπτυξη Αρμονική σωματική ανάπτυξη

9 Οντογένεση Οντογένεση: Το σύνολο των διαδικασιών και των σταδίων ανάπτυξης ενός οργανισμού από τη στιγμή της γονιμοποίησης μέχρι τέλους της ζωής του

10 Φυσική ανάπτυξη Η διαδικασία των αλλαγών στη σχέση των βασικών φυσικών ικανοτήτων με τις συνολικές διαστάσεις του σώματος και κυρίως με τη μάζα του σώματος

11 Βασικές φυσικές ικανότητες Ζωτική χωρητικότητα Μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου Μέγιστη δύναμη

12 Τι σημαίνει σωματική ανάπτυξη; Είναι η δυναμική αλυσίδα αλλαγών που αρχίζει από την πλήρη ανικανότητα του νεογέννητου και φτάνει στην τελειότητα και την πλήρη ανεξαρτησία του ενήλικα (Tanner 1961)

13 Σωματική ανάπτυξη Η διαδικασία της αύξησης των συνολικών διαστάσεων του σώματος, της μάζας και των διαστάσεων των κυριότερων μελών του

14 Σε τι συνίστανται οι αλλαγές που συνθέτουν το φαινόμενο της σωματικής ανάπτυξης; Αύξηση Διαφοροποίηση Ωρίμανση

15 Αύξηση Aποτέλεσμα ποσοτικών αλλαγών στις συνολικές διαστάσεις του σώματος, στη μάζα του και στις διαστάσεις των κυριότερων μελών του.

16 Διαφοροποίηση Αποτέλεσμα των ποιοτικών αλλαγών στη δομή και τη λειτουργία των οργάνων και των οργανικών συστημάτων. Οδηγεί στην ιδιαιτερότητα του οργανισμού σε κάθε περίοδο ανάπτυξης

17 Ωρίμανση Τελειοποίηση και πλήρης εξειδίκευση των δομών και των λειτουργιών των διαφόρων οργάνων και οργανικών συστημάτων.

18 Αρμονική σωματική ανάπτυξη Είναι η διαδικασία αλλαγής, μέσα σε συγκεκριμένα όρια, των μορφών και των αναλογιών του σώματος και των κυριοτέρων μελών, στην περίοδο που συντελείται η σωματική ανάπτυξη

19 Η σωματική ανάπτυξη είναι ποσοτική έκφραση της δομής και της λειτουργίας των οργάνων Η δομή και η λειτουργία των οργάνων έχει αντανάκλαση στη σωματική ανάπτυξη και συνεπώς στην υγεία του ατόμου Η σωματική ανάπτυξη αποτελεί μια μορφή έκφρασης της υγείας του ανθρώπου

20 Γενικές παρατηρήσεις για το φαινόμενο της ανάπτυξης Η διαδικασία της ανάπτυξης διαρκεί περίπου το 1/4-1/3 της ζωής Το φαινόμενο της ανάπτυξης είναι ενιαίο Από τη γέννηση μέχρι την ολοκλήρωση της ανάπτυξης η μυϊκή μάζα αυξάνεται 37 φορές και το βάρος των οστών 27 φορές (Przeweda 1981)

21 Ταξινόμηση ατομικών περιπτώσεων σωματικής ανάπτυξης σε κατηγορίες (Wolanski, 1980) Ως προς την ταχύτητα Τα όρια στα οποία φτάνει Την ηλικία στην οποία ολοκληρώνεται

22 Όρια ανάπτυξης Νόμος Wolanski (Θεωρητικές κατηγορίες ανάπτυξης) A Β Ηλικία Ηλικία Γ Δ Ηλικία Ηλικία

23 Ερμηνεία του νόμου του Wolanski Α.Το τέμπο της ανάπτυξης είναι διαφορετικό από άτομο σε άτομο και ολοκληρώνεται η ανάπτυξη στην ίδια ηλικία Β.Το τέμπο της ανάπτυξης είναι το ίδιο αλλά η ανάπτυξη ολοκληρώνεται σε διαφορετική ηλικία Γ.Το τέμπο της ανάπτυξης είναι διαφορετικό και η ανάπτυξη ολοκληρώνεται σε διαφορετική ηλικία Δ. Όσο πιο γρήγορο είναι το τέμπο της ανάπτυξης τόσο αυτή ολοκληρώνεται σε μικρότερη ηλικία

24 Μέγεθος σε ποσοστά επί της τελ. ανάπτυξης Ρυθμός ανάπτυξης οργάνων σε σχέση με τα τελικά όρια (Tanner 1962) 200 (%) Υψος, Βάρος Λεμφικός ιστός Εγκέφαλος Γεννητικό σύστημα

25 Η αύξηση των διαστάσεων του σώματος, σε μήκος και πλάτος, πραγματοποιείται με σχετικές εναλλαγές (Godin, διαβ. από Georgescu, 1977) Ο Godin συγκεκριμένα παρατήρησε ότι, όταν ένα μέλος του σώματος αναπτύσσεται σε μήκος, το αμέσως κοντινότερο μέλος αναπτύσσεται κυρίως σε πλάτος

26 Ηλικία Σχηματική παράσταση του νόμου του Godin Περίοδος ανάπτυξης σε πλάτος Περίοδος ανάπτυξης σε μήκος

27 Εναλλαγή της κατά μήκος ανάπτυξης των κυριοτέρων μελών του σώματος (εξαμηνιαία αύξηση σε mm) / Godin Ηλικία Χέρι Πόδι Βραχίονας Αντιβράχιο Σύνολο

28 Διαφορές στις αναλογίες του σώματος του νεογέννητου και του ενήλικα

29 Δοκιμασία των Φιλιππίνων

30 Παιδαγωγική αξία της γνώσης των νόμων της σωματικής ανάπτυξης Για τον ειδικό της Αθλητικής Επιστήμης Γνωρίζει τι ωφελεί και τι βλάπτει την ανάπτυξη Προσαρμόζει κατάλληλα τα προγράμματα στις πραγματικές δυνατότητες των παιδιών Ερμηνεύει σωστά τη συμπεριφορά και την απόδοση των παιδιών Αποφεύγει σοβαρά παιδαγωγικά σφάλματα

31 Παράγοντες που επηρεάζουν θετικά τη σωματική ανάπτυξη Βελτίωση της διατροφής Αύξηση της κατανάλωσης ζωικών πρωτεϊνών Απαλλαγή από χειρωνακτική εργασία Kαλυτέρευση των συνθηκών υγιεινής και καθαριότητας Αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου Άνοδος του μορφωτικού επιπέδου Πρώιμη ενασχόληση με τον αθλητισμό Heterozis

32 Επιτάχυνση της σωματικής ανάπτυξης Το ύψος των σημερινών 20χρονων ξεπερνά κατά cm το ύψος των συνομηλίκων τους των προηγούμενων γενεών Το βάρος των σημερινών 20χρονων ξεπερνά κατά 5-10 kg το βάρος των συνομηλίκων τους των προηγούμενων γενεών Η εφηβεία φτάνει πιο γρήγορα Η ψυχολογική και βιολογική ωρίμανση εκδηλώνεται σε μικρότερες ηλικίες

33 Η επιτάχυνση της ανάπτυξης του οργανισμού των παιδιών και των νέων οφείλεται στους παρακάτω παράγοντες: Στην άνοδο του μορφωτικού επιπέδου σε συνδυασμό με το ύψος του κατά κεφαλήν οικογενειακού εισοδήματος. Στον πολιτιστικό εξαστισμό Στην ετέρωση Στην καλυτέρευση των μεθόδων πρόληψης και θεραπείας των ασθενειών. Στην όλο και πιο πρώιμη και συστηματική συμμετοχή των παιδιών και των νέων σε δραστηριότητες ΦΑ και αθλητισμού.

34 Εξέταση και αξιολόγηση της σωματικής ανάπτυξης

35 Παιδομετρικαί έρευναι 1923: Έρευνα για τη σωματική ανάπτυξη ελληνοπαίδων (Εμμανουήλ Λαμπαδάριος) : σωματομετρήσεις σε 4500 παιδιά και έφηβους από την Αθήνα Εργαστήριο Πειραματικής Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών (Γεδεών Σοφία) Μετρήσεις: μήκος, βάρος σώματος διάμετρος ακρωμίων, περίμετρος κεφαλιού & μυική ισχύς

36 Εξέταση και αξιολόγηση της σωματικής ανάπτυξης σημαίνει φροντίδα για υψηλότερο επίπεδο υγείας

37 Εξέταση σωματικής ανάπτυξης Γίνεται με τη σωματομετρική μέθοδο Συνίσταται στη μέτρηση συνολικών και μερικών διαστάσεων του ανθρώπινου σώματος και των κυριότερων μελών του.

38 Ανάστημα Σωματικό βάρος Μήκος κορμού (καθιστό ανάστημα) Περίμετρος θώρακα Κυριότερες μετρήσεις Με βάση τις πραγματικές δυνατότητες σε χρόνο και υποδομή στα ελληνικά σχολεία Μήκος ανοίγματος χεριών

39 Όργανα μέτρησης Εξοπλισμός και οργάνωση του χώρου μέτρησης του αναστήματος. Οριζόντιο Κογχοακουστικό Επίπεδο (Ross & Marfell-Jones, 1991, p. 236).

40 Τεχνική μέτρησης του αναστήματος

41 Τεχνική μέτρησης του καθιστού αναστήματος

42 Τεχνική μέτρησης της περιμέτρου του θώρακα Σύμφυση 4ης πλευράς με το στέρνο

43 Τεχνική μέτρησης του ανοίγματος των χεριών

44 Δείκτες Σωματικής Αρμονίας Δείκτης θρέψης Δείκτης Μάζας Σώματος Δείκτης Erismann Δείκτης Amar

45 Αξιολόγηση της ανάπτυξης Για να χαρακτηρισθεί η ανάπτυξη κανονική ή φυσιολογική ή παθολογική πρέπει να υπάρχουν δύο στοιχεία: 1.Αποτέλεσμα της εξέτασης 2.Μέτρο σύγκρισης (Norma) (στατιστικό όριο αναφοράς)

46 Norma Μέτρο για την αξιολόγηση της ανάπτυξης Το μέτρο (Norma) για την αξιολόγηση της ανάπτυξης αποτελεί κοινωνικο-βιολογικό σύστημα αναφοράς Το μέτρο (Norma) για την αξιολόγηση της ανάπτυξης είναι το στατιστικό όριο που περικλείει το διάστημα των τιμών όπου, με βάση το μέσο όρο (χ) και τη μεταβλητότητα (s) της εξεταζόμενης παραμέτρου, εντάσσεται η πλειοψηφία των ατόμων

47 Νόμος της κανονικής κατανομής του Gauss 0,13% 2,14% 13,59% 34.13% 34,13% 13,59% 2,14% 0,13% -3s -2s -1s x 1s 2s 3s 68.26% 95.44% 99.72%

48 Κρίσιμα όρια αξιολόγησης Μέση τιμή κανονικού ορίου, είναι ο μέσος όρος (χ) Κανονικό όριο, είναι το διάστημα τιμών χ+1s. Φυσιολογικό όριο, είναι το διάστημα τιμών χ+3s. Παθολογικό όριο, είναι οι τιμές εκτός του φυσιολογικού ορίου

49 Γενικές παρατηρήσεις για την αξιολόγηση της ανάπτυξης Η ανάπτυξη εξετάζεται και αξιολογείται με βάση τη φαινοτυπική* εικόνα Ο γονότυπος** ορίζει και το περιβάλλον αποφασίζει τα όρια της ανάπτυξης Η ανάπτυξη (Α) είναι συνάρτηση (f) του γονότυπου (Γ), του περιβάλλοντος και του χρόνου (t) [Ati=f(Γ,Π,t), όπου i=1,.n] Η σωματική ανάπτυξη του ατόμου αξιολογείται με βάση τις μέσες τιμές (χ) ενός σχετικά ομοιογενούς δείγματος *Φαινότυπος: το σύνολο των εμφανών χαρακτηριστικών ενός οργανισμού, τα οποία προκύπτουν από την αλληλεπίδραση κληρονομικών ιδιοτήτων και περιβάλλοντος ** Γονότυπος: το σύνολο των γονιδίων που μεταβιβάζονται από τον γονέα και καθορίζουν τα χαρακτηριστικά του απογόνου

50 όρια αντίδρασης Όρια προσαρμογής Μέγιστο όριο ο γονότυπος χ Ελάχιστο όριο t1 Σχέση γονότυπου και περιβάλλοντος (Ceslik 1980) t2

51 Ερωτήσεις Γιατί η εξέταση & αξιολόγηση της σωματικής ανάπτυξης αποτελεί μέρος του έργου των ειδικών της Αθλητικής επιστήμης; Σε ποιους παράγοντες οφείλεται η επιτάχυνση της σωματικής ανάπτυξης των παιδιών;

52 Ευχαριστώ για τη συγκέντρωσή σας