Προτάσεις για την αξιοποίηση του παραμυθιού στη σχολική τάξη

Transcript

1 Προτάσεις για την αξιοποίηση του παραμυθιού στη σχολική τάξη Όλγα Μούσιου-Μυλωνά Σχολική Σύμβουλος Π.Ε. Δομικά χαρακτηριστικά του παραμυθιού (υπερδομικό σχήμα αφήγησης) - Έναρξη-αρχή (χωροχρονικός προσανατολισμός) - Εισαγωγή ηρώων - Εξέλιξη με πλοκή - Εναλλαγή χώρων και καταστάσεων - Δράση ηρώων - Αντιμετώπιση και λύση προβλήματος - Κλείσιμο-τέλος - Παρεμβολές και διευκρινίσεις, σχολιασμός των δρώμενων από τον αφηγητή - Επαναλήψεις λέξεων, φράσεων, λογότυπων, αινιγμάτων, έμμετρων στίχων, κλπ. - Μεταμορφώσεις, παμψυχισμός - Αναγνώριση του ήρωα 1 / 5

2 Τα υφολογικά στοιχεία του παραμυθιού - Γλώσσα απλή, λιτή, με αφηγηματική δύναμη, παρατακτική σύνταξη και μικρές περιόδους, εκφραστική λιτότητα - Χρήση ηχογλώσσας (γκαπ-γκουπ, τακ-τακ, γραπ, κρακ, κλπ.) - Μίμηση ζώων και πουλιών - Χρήση επιφωνημάτων - Εκφραστική επιτόνιση, αφήγηση με διακυμάνσεις στην ταχύτητα, παύσεις, κλπ. - Διάλογοι και ερωταπαντήσεις - Υπερβολή (η Πεντάμορφη, ο Γενναίος) - Αλληγορίες, προσωποποιήσεις και μεταφορές - Περιγραφές ηρώων και τόπων - Χιούμορ - Χρήση παροιμιών και γνωμικών Το παραμύθι στη σχολική τάξη - Σύνθεση παραμυθιού με τη βοήθεια εικόνων (τυχαία ή σκόπιμη επιλογή), ομαδική ή ατομική σύνθεση (παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου) - Η τράπουλα του Προπ (από τη θεματική στη λειτουργική ταξινόμηση-31 λειτουργίες). Παραλλαγή Μπουντέ: φτιάξε το παραμύθι σου με 10 κάρτες. - Διδακτικά παραμύθια 1. Οι μύθοι του Αισώπου 2. Ο θησαυρός του πατέρα 3. Ο κόκορας 4. η αλεπού κι ο σκύλος 5. Η αλεπού και τα σταφύλια 6. Το ποντίκι και το λιοντάρι 7. Το ελάφι και το αμπέλι 8. Ο τζίτζικας κι ο μέρμηγκας 9. Οι μύθοι του Λαφοντέν 10. Τα παραμύθια των αδερφών Γκριμ 11. Ο ευτυχισμένος πρίγκηπας του Όσκαρ Ουάιλντ - Κλιμακωτά παραμύθια 2 / 5

3 1. Ο βασιλιάς που αγαπούσε το τυρί 2. Συγγραφείς και τυπογράφοι του δάσους - Διαφορετικότητα-Άτομα με ειδικές ανάγκες 1. Ο μολυβένιος στρατιώτης 2. Το άσχημο παπάκι 3. Το άσπρο ποντικάκι 4. Ο άνθρωπος με την κόκκινη μύτη - «Η ώρα του παραμυθιού», άσκηση αφήγησης, συνεργασία με παππούδες και άλλους παραμυθάδες, ηχογραφήσεις και ακροάσεις λαϊκών αφηγήσεων. - Καταγραφή τοπικών παραμυθιών, εικονογράφηση και έκδοση φωτοτυπημένη - Δραματοποίηση παραμυθιού, κουκλοθέατρο - Παραλλαγή γνωστού παραμυθιού (άσκηση δημιουργικής φαντασίας) 1. Ένας σύγχρονος Αη-Βασίλης 2. Η Κοκκινοσκουπίτσα 3. Με το μαγικό χαλί πάνω από την πόλη - Το φανταστικό διώνυμο (Τζ. Ροντάρι) (υπέρβαση της συμβατικής σημασίας των λέξεων με νέες χρήσεις). - Συνέχεια του παραμυθιού (επέκταση της διήγησης με αναμενόμενη ή ανατρεπτική πλοκή) 1. Τι κάνει ο Αη-Βασίλης τον υπόλοιπο χρόνο; 3 / 5

4 2. Η Χιονάτη και οι εφτά νάνοι μετά το γάμο με τον πρίγκηπα - Παραμυθοσαλάτες (σύνθεση νέου παραμυθιού με στοιχεία και πρόσωπα από άλλα παραμύθια, π.χ. «Η Χιονάτη και η Κοκκινοσκουφίτσα στη χώρα των θαυμάτων» - Εισαγωγή νέου στοιχείου σε γνωστό παραμύθι, π.χ. η Κοκκινοσκουφίτσα πάει στη γιαγιά της με ελικόπτερο (αντίδραση στο απροσδόκητο και ενσωμάτωση του νέου στοιχείου) - Ήρωας παραμυθιού με συγκεκριμένες ιδιότητες, π.χ. Ο ξύλινος-πινόκιο, Ο Γυάλινος βασιλιάς, Ο Σιδερένιος ιππότης, Ο Σιμιγδαλένιος πρίγκηπας, Ο Σοκολατένιος λαγός, Η Βουτυρένια βασίλισσα, κλπ. - Τα ανάποδα-αντίστροφα παραμύθια (Ε. Τριβιζάς), π.χ.: 1. Τα τρία καλά λυκάκια και ο Ρούνι-Ρούνι το κακό γουρούνι 2. Η πονηρή Κοκκινοσκουφίτσα και ο καλόψυχος λύκος 3. Η ζηλιάρα Σταχτοπούτα και οι καλές αδερφές της 4. Ο πρίγκηπας-βάτραχος και η πριγκίπισσα - Παραμύθια και διαπολιτισμική εκπαίδευση 1. Σάκα, ο βασιλιάς των Ζουλού 2. Το λυχνάρι του Αλαντίν - Επίκαιρα παραμύθια, π.χ. χριστουγεννιάτικα: Το χριστουγεννιάτικο έλατο, Τα Χριστούγεννα του μπάρμπα-πανώφ, Το κοριτσάκι με τα σπίρτα 4 / 5

5 Σας ευχαριστώ Όλγα Μούσιου-Μυλωνά, Σχολική Σύμβουλος 5 / 5