Σύγχρονοι Ορισμοί της

Transcript

1 Η Σαηεντολογία και ΟΙ Σύγχρονοι Ορισμοί της Θρησκείας στις Κοινωνικές Επιστήμες Alejandro Frigerio, Διδάκτορας Φιλοσοφίας Αναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνιολογίας Καθολικό Πανεπιστήμιο της Αργεντινής Μπουένος Άιρες, Αργεντινή 1996

2

3 Η Σαηεντολογία και οι Σύγχρονoι Ορισμοί της Θρησκείας στις Κοινωνικές Επιστήμες

4

5 Η Σαηεντολογία και οι Σύγχρονοι Ορισμοί στις Κοινωνικές Επιστήμες περιεχομενα I. Η Σαηεντολογία και οι Ουσιαστικοί Ορισμοί της Θρησκείας 3 II. III. IV. Η Σαηεντολογία και οι Συγκριτικοί Ορισμοί της Θρησκείας 5 Η Σαηεντολογία και οι Λειτουργικοί Ορισμοί της Θρησκείας 8 Η Σαηεντολογία και οι Αναλυτικοί Ορισμοί της Θρησκείας 12 IV.Ι. Έχοντας Κοινό ένα Σώμα από Δόγματα 12 IV.II. Συμμετοχή σε Τελετουργίες και Πράξεις Αφοσίωσης 13 IV.III. Άμεση Εμπειρία της Απώτατης Πραγματικότητας 14 IV.IV. Γνώση Θρησκευόμενου 15 IV. V. Συνέπειες στην Καθημερινή Ζωή 16 V. Η Σαηεντολογία και οι εκ των Έσω Ορισμοί της Θρησκείας 17 VI. Συμπεράσματα 21

6

7 Alejandro Frigerio, Διδάκτορας Φιλοσοφίας Αναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνιολογίας Καθολικό Πανεπιστήμιο της Αργεντινής Μπουένος Άιρες, Αργεντινή 1996 Η Σαηεντολογία και οι Σύγχρονoι Ορισμοί της Θρησκείας στις Κοινωνικές Επιστήμες Ξεκινώντας στα μέσα αυτού του αιώνα, οι δυτικές κοινωνίες έχουν παρατηρήσει ένα ανανεωμένο ενδιαφέρον στη διαφοροποίηση των εκφράσεων θρησκευτικών φαινομένων. Τέτοιο ενδιαφέρον οφείλεται: στην άνοδο ή ανάπτυξη νέων θρησκειών, ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (όπως η Διεθνής Κοινωνία για τη Συνειδητοποίηση του Κρίσνα, η Εκκλησία της Σαηεντολογίας, η Αποστολή του Θεϊκού Φωτός) στην επέκταση σε νέες γεωγραφικές περιοχές θρησκειών που έχουν ήδη εγκαθιδρυθεί σε άλλες περιοχές (όπως μερικές ανατολικές θρησκείες στην Αμερική και στην Ευρώπη, ο Πεντηκοστιανισμός, η Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών και των Μαρτύρων του Ιεχωβά από τις Ηνωμένες Πολιτείες στη Νότια Αμερική και Ευρώπη η Σαντηρία από την Κούβα στις Ηνωμένες Πολιτείες και χώρες της Κεντρικής Αμερικής και η Ουμπουντού από τη Βραζιλία στην Ουρουγουάη, Παραγουάη, Αργεντινή, Χιλή και σε μικρότερη έκταση στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη) στις «αναζωπυρώσεις» των εγκαθιδρυμένων θρησκειών (όπως στις χαρισματικές αναμορφώσεις του Ευαγγελισμού και του Καθολικισμού, στην ανάπτυξη των πνευματιστικών καθολικών ομάδων κ.λπ.) και

8 στην άνοδο μιας ποικιλόμορφης, αποκεντρωμένης πνευματικής υποκουλτούρας (που αποτελείται από αυτό στο οποίο έχει δοθεί το όνομα Νέα Εποχή). Το ενδιαφέρον για θρησκευτική διαφοροποίηση επανέφερε παλιές συζητήσεις εντός των κοινωνικών επιστημών με αποτέλεσμα να έχουμε πιο ακριβείς ορισμούς στα θρησκευτικά φαινόμενα. Ξεχωριστές ομάδες κοινωνικών επιστημόνων επέλεξαν διαφορετικούς τύπους ορισμών οι οποίοι αντιστοιχούν συχνά στα άμεσα θεωρητικά ενδιαφέροντά τους. Αυτοί οι διαφορετικοί τύποι ορισμών περιλαμβάνουν: Ουσιαστικούς ορισμούς θρησκείας που επιχειρούν να χαρακτηρίσουν «από μέσα» ή με όρους ενδογενούς σημασίας Συγκριτικούς ορισμούς θρησκείας που την προσεγγίζουν με διάκριση από άλλα συστήματα εννοιών Λειτουργικούς ορισμούς θρησκείας που τη χαρακτηρίζουν με όρους των συνεπειών της πάνω σε άλλες σφαίρες κοινωνικής και προσωπικής ζωής Αναλυτικούς ορισμούς θρησκείας που τη χαρακτηρίζουν με τις ξεχωριστές μορφές που περιλαμβάνουν τα θρησκευτικά φαινόμενα και Εκ των έσω ορισμούς θρησκείας που θεωρούν θρησκευτικά εκείνα τα φαινόμενα τα οποία τα μέλη της κοινότητάς της ή των ιδρυμάτων της τα θεωρούν θρησκευτικά. Από την άποψη των κοινωνικών επιστημών, η εργασία για να επιβεβαιωθεί εάν ορισμένες πεποιθήσεις και πρακτικές αποτελούν μια θρησκεία απαιτεί ότι ένα άτομο λαμβάνει υπόψη τη διαφοροποίηση των ορισμών της θρησκείας στην τρέχουσα συζήτηση σ αυτούς τους τομείς. Στις επόμενες σελίδες σκοπεύουμε να προσδιορίσουμε εάν η Σαηεντολογία συνιστά μια θρησκεία, λαμβάνοντας υπόψη τους διαφοροποιημένους ορισμούς της θρησκείας με τους οποίους αυτός ο όρος χαρακτηρίζεται προς το παρόν από τις κοινωνικές επιστήμες. Σελίδα 2

9 I. Η Σαηεντολογία και οι Ουσιαστικοί Ορισμοί της Θρησκείας Οι ουσιαστικοί ορισμοί της θρησκείας έχουν σκοπό να τη χαρακτηρίζουν σύμφωνα με τα εσωτερικά χαρακτηριστικά που έχουν οι θρησκευτικές εμπειρίες για αυτούς που την εφαρμόζουν. Με αυτή την άποψη, ο ορισμός θρησκευτικό είναι αυτές οι εμπειρίες που τα άτομα αντιλαμβάνονται ως ασυνήθιστες, υπερβατικές και εμφανώς διαφορετικές από την καθημερινή πραγματικότητα η οποία γίνεται αντιληπτή κατά τον περισσότερο χρόνο. Εκείνοι που έχουν τέτοιες εμπειρίες δεν μπορούν να τις εξηγήσουν μέσω των ιδεών και θεωριών που συνήθως χρησιμοποιούνται για τον ορισμό και την επεξήγηση των γεγονότων της ζωής τους. Ωστόσο, η εμπειρία σ αυτές τις περιστάσεις εμφανίζεται σ αυτούς ως αδιαμφισβήτητη, περισσότερο πραγματική από ό,τι γίνεται αντιληπτό στον καθημερινό κόσμο. Ο Πήτερ Μπέργκερ λέει : «Στο πλαίσιο της θρησκευτικής εμπειρίας, η πραγματικότητα της καθημερινής ζωής χάνει σε δραματική μορφή την κατάστασή της σαν ανώτατη πραγματικότητα. Εμφανίζεται, αντιθέτως, σαν ο προθάλαμος μιας άλλης πραγματικότητας, που έχει δραστικά διαφορετική φύση, αλλά τεράστια σημασία για το άτομο. Μέσω αυτής της αλλαγής σ αυτήν την αντίληψη της πραγματικότητας, όλες οι εγκόσμιες δραστηριότητες της καθημερινής πραγματικότητας θεωρούνται ως δραστικά μειωμένες σε σπουδαιότητα, ευτελισμένες σύμφωνα με τον Εκκλησιαστή, μειωμένες σε ματαιοδοξία». (Μπέργκερ 1974, σελ ) Απ αυτή την άποψη, η θρησκεία ορίζεται σαν το βασίλειο του υπερβατικού, του ιερού, «του άλλου». Με άλλα λόγια, η θρησκεία είναι η περιοχή δράσης και ανθρώπινης σκέψης που με τη σειρά της βγάζει συμπεράσματα από τις εμπειρίες που θέτουν το άτομο σε επαφή με κάτι ανεξήγητο, καταπληκτικό, μυστήριο και μεγαλοπρεπές το οποίο δεν μπορεί να εξηγηθεί με τη λογική και θεωρίες μέσω των οποίων το άτομο έχει επίγνωση των γεγονότων της ζωής του. Τα θρησκευτικά ιδρύματα είναι αυτά που δρουν για να ρυθμίσουν, να ορίσουν και να εξηγήσουν τις θρησκευτικές εμπειρίες. Το να ρωτήσεις τον εαυτό σου εάν η Σαηεντολογία ταιριάζει με τους υπάρχοντες ορισμούς των θρησκειών είναι σαν να ερευνάς εάν ενδιαφέρεται έντονα, ρυθμίζει ή εξηγεί κάποιον τύπο ασυνήθιστης εμπειρίας που θέτει το άτομο σε επαφή με την πραγματικότητα μιας άλλης τάξης, υπέροχης και εκπληκτικής. Η απάντηση, κατά τη γνώμη μου, είναι καταφατική. Σελίδα 3

10 Πέρα από την επίλυση των προβλημάτων και την επίτευξη των καθημερινών στόχων, ο δρόμος της Σαηεντολογίας υπόσχεται σε κάποιον που αφοσιώνεται στην κατανόηση των πρακτικών της τη σταδιακή άνοδο σε διαρκή ευτυχία και καινούργιες καταστάσεις συνειδητοποίησης που ποτέ δε φαντάστηκε ως πιθανές πριν. Το αποκορύφωμα αυτών των καταστάσεων συνειδητοποίησης συνιστά μια εμπειρία απόλυτης ελευθερίας κατά την οποία το άτομο θα έχει την ικανότητα να ελέγχει το φυσικό σύμπαν, που αποτελείται από ύλη, ενέργεια, χώρο και χρόνο, και να φτάσει σε πανσοφία. Η επίγνωση της ζωής και του θανάτου, καθώς και η επίγνωση του σύμπαντος, θα ήταν επομένως ξεκάθαρα εμφανής στο άτομο. Η Εκκλησία της Σαηεντολογίας δηλώνει: «Ο άνθρωπος αποτελείται από τρία μέρη: το σώμα, που είναι λίγο περισσότερο από ένα μηχάνημα τη διάνοια που διαιρείται σε αναλυτική και αντιδραστική, που υπολογίζει και περιέχει λίγο περισσότερα από συλλογή εικόνων και τον θήταν, την ίδια τη ζωή, το πνεύμα που δίνει ζωή στο σώμα.... Η ουσία του θέματος είναι ότι ο θήταν είναι ανώτερος και από το σώμα και από τη διάνοια.... Ποια είναι, όμως, τα όριά του; Πόσο ψηλά μπορεί τελικά να φτάσει;»από την αναζήτηση αυτών των απαντήσεων γεννήθηκε η Σαηεντολογία και άνοιξε ο δρόμος για την πλήρη απόκτηση των πνευματικών δυνατοτήτων.»αυτή η κατάσταση ονομάζεται Λειτουργικός Θήταν... Αν και δεν έχει μάζα, κίνηση, μήκος κύματος ή θέση στον χώρο ή στον χρόνο, παρ όλ αυτά, ο θήταν είναι ικανός να κατορθώσει οτιδήποτε. Έτσι, ο Λειτουργικός Θήταν ή ΟΤ μπορεί να οριστεί σαν ένας που είναι εν γνώσει και με δική του βούληση αιτία πάνω στη ζωή, τη σκέψη, την ύλη, την ενέργεια, τον χώρο και τον χρόνο.»η Σαηεντολογία δεν έχει περιγραφεί, άνευ λόγου, σαν αυτό που πραγματοποιεί την πιο βασική ελπίδα του ανθρώπου για πνευματική ελευθερία με την αφαίρεση των εμποδίων που έχουν συσσωρευτεί ανά τους αιώνες και την επιστροφή στη φυσική μας κατάσταση, με όλες τις ικανότητες που είναι έμφυτες σ εμάς». (Σαηεντολογία: Θεωρία και Πράξη, σελ. 85) Μια έκδοση της Εκκλησίας περιγράφει με τον ακόλουθο τρόπο τα αποτελέσματα που μπορούν να επιτευχθούν, όταν φτάσει κάποιος στο ανώτατο επίπεδο του Λειτουργικού Θήταν: «Αυτές οι αλήθειες είναι ουσιώδεις για την επιβίωσή σας ως ένας ΟΤ και για την ικανότητά σας να πετύχετε απόλυτη πνευματική ελευθερία. Οι ιδέες που έχετε σχετικά με τον χρόνο, το μέλλον και το παρελθόν ξαφνικά αλλάζουν και θα βιώσετε ένα Σελίδα 4

11 ασύγκριτο νέο επίπεδο σταθερότητας και γνώσης που θα μείνει μαζί σας για αυτή τη ζωή και τις μελλοντικές ζωές». (Περιοδικό Πηγή 99, σελ. 21) Η διαφορά μεταξύ αυτής της εμπειρίας της ελευθερίας και της πανσοφίας από τη μια μεριά και των συνηθισμένων εμπειριών του ανθρώπου είναι ξεκάθαρη. Επιπλέον, το δόγμα της Σαηεντολογίας υποστηρίζει ότι όποιος ακολουθεί το μονοπάτι που αυτή έχει σχεδιάσει μπορεί να πετύχει την εμπειρία της «εξωτερίκευσης» κατά την οποία ο θήταν (πνεύμα) αφήνει το σώμα και υπάρχει σε μια μορφή ανεξάρτητη από τη σάρκα. Με την εξωτερίκευση το πρόσωπο θα μπορεί να δει χωρίς τα μάτια του σώματος, να ακούσει χωρίς αυτιά, να αισθανθεί χωρίς χέρια, αποκτώντας έτσι τη βεβαιότητα ότι είναι ο εαυτός του (ο θήταν) και όχι το σώμα του. Σύμφωνα με τη Σαηεντολογία, η εξωτερίκευση του θήταν καθιστά φανερό ότι το πνεύμα είναι αθάνατο και έχει ικανότητες που υπερβαίνουν αυτές που μπορεί να προβλέψει κάποιος με καθημερινή λογική: «Ο θήταν μπορεί να αφήσει το σώμα και να υπάρχει ανεξάρτητα από τη σάρκα. Εξωτερικευμένο, το άτομο μπορεί να δει χωρίς τα μάτια του σώματος, να ακούσει χωρίς τα αυτιά του σώματος και να αισθανθεί χωρίς τα χέρια του σώματος. Ο άνθρωπος στο παρελθόν είχε πολύ λίγη κατανόηση αυτής της απόσπασης από τη διάνοια και το σώμα. Με την πράξη της εξωτερίκευσης που επιτυγχάνεται στη Σαηεντολογία, ένα άτομο αποκτά τη βεβαιότητα πως είναι ο εαυτός του και όχι το σώμα του». (Τι Είναι η Σαηεντολογία; 1992, σελ. 147) Περιληπτικά, όπως και στον μεγάλο αριθμό θρησκειών που αποτελούν διεθνώς «τη θρησκευτική ζύμωση» των αρκετών τελευταίων δεκαετιών (οι θρησκείες από την Ανατολή, ο Πεντηκοστιανισμός και οι αφρικανο-αμερικανικές θρησκείες, μεταξύ άλλων), οι θρησκευτικές εμπειρίες που δεν είναι συνηθισμένες και καθημερινές παίζουν κεντρικό ρόλο στη Σαηεντολογία. Όπως και σε άλλες θρησκείες, τέτοιες εμπειρίες είναι από τη μια μεριά υποκινούμενες, ρυθμισμένες και ερμηνευμένες από το δόγμα και από την άλλη μεριά αποτελούν απόδειξη της ορθότητας του κοσμικού οράματος, όπως υποστηρίζεται από την ομάδα. Γι αυτόν τον λόγο, η Σαηεντολογία ταιριάζει με τους ουσιαστικούς ορισμούς της θρησκείας που χρησιμοποιούνται από τις κοινωνικές επιστήμες κατά τον παρόντα χρόνο. II. Η Σαηεντολογία και οι Συγκριτικοί Ορισμοί της Θρησκείας Μερικοί συγγραφείς έχουν προσεγγίσει έναν ορισμό της θρησκείας που την ξεχωρίζει από άλλα συστήματα νοήματος (που κατανοούνται ότι είναι σώματα σκέψης ή θεωρητικής Σελίδα 5

12 παράδοσης τα οποία δίνουν νόημα στην πραγματικότητα και στις εμπειρίες της ζωής). Έτσι, για παράδειγμα, ο Σταρκ και ο Γκλουκ (1965) κάνουν διάκριση των «ανθρωπιστικών αντιλήψεων», που αποτελούν προσπάθειες για να καταστήσουν τη ζωή του ανθρώπου σημαντική, από θρησκείες που, αντιθέτως, υποστηρίζουν ότι έχουν ανακαλύψει ή ιδρύσει μονοπάτια για την ανακάλυψη της αληθινής σημασίας της ζωής. Η διαφορά μεταξύ των πρώτων και δεύτερων συστημάτων είναι ότι στην περίπτωση των ανθρωπιστικών αντιλήψεων ένα άτομο ψάχνει σκόπιμα να δώσει στη ζωή ένα νόημα που είναι συμφωνημένο και είναι σχετικά ελεύθερο βούλησης στη δεύτερη περίπτωση, υπονοείται ότι το ίδιο έχει προϋπάρχον νόημα σε σχέση με αυτό που το άτομο ή η κοινωνική ομάδα θέλει να δώσει και ότι είναι πιθανόν να συμφωνήσει στο δηλωμένο νόημα. Σχετικά μ αυτό το θέμα ο Ρέγκιναλντ Μπίμπυ λέει: «Οι θρησκευτικές αντιλήψεις υπονοούν την πιθανότητα ότι η ύπαρξή μας έχει ένα νόημα το οποίο προηγείται αυτού που ως ανθρώπινα όντα αποφασίζουμε να δώσουμε. Αντιθέτως, η ανθρωπιστική αντίληψη αφήνει κατά μέρος την αναζήτηση του νοήματος της ύπαρξης υπέρ μιας νέας ενασχόλησης για την απόδοση νοήματος στην ύπαρξη». (Μπίμπυ 1983, σελ. 103) Απ αυτή την άποψη, το να ρωτάς εάν η Σαηεντολογία αποτελεί μια θρησκεία είναι σαν να ερευνάς εάν διατυπώνει ένα νόημα για τη ζωή του ανθρώπου το οποίο προϋπάρχει και θεωρείται αληθινό και αμετάβλητο. Σε σχέση μ αυτό το σημείο, μπορούμε να σημειώσουμε ότι, σύμφωνα με τη Σαηεντολογία, ο άνθρωπος ορίζεται ως ένα πνευματικό ον. Βεβαιώνεται ότι ο άνθρωπος δεν έχει ένα πνεύμα, αλλά ότι, στην ουσία, είναι ένα πνεύμα. Αυτό το πνεύμα αποκαλείται «θήταν», ένα όνομα που βγήκε από το ελληνικό γράμμα θήτα. Διαβεβαιώνεται ότι το άτομο υπάρχει το ίδιο ως ένα πνευματικό ον. Η καλλιτεχνική ικανότητα, το ψυχικό σθένος του ατόμου και ο προσωπικός του χαραχτήρας είναι όλα εκδηλώσεις της πνευματικής φύσης του. Ο θήταν συνιστά το ίδιο το άτομο. Σύμφωνα με τη Σαηεντολογία, ο άνθρωπος αποτελείται από ένα σώμα, οργανωμένη φυσική ύλη ή σύνθεση, από μια διάνοια, που αποτελείται από εικόνες, καταγραφές σκέψης, συμπεράσματα, αποφάσεις, παρατηρήσεις, αντιλήψεις και από τον θήταν. Ο θήταν γίνεται αντιληπτός ως ο δημιουργός των πραγμάτων. Έχει ζωντάνια και ζωή ακόμη και χωρίς τη διάνοια και το σώμα και χρησιμοποιεί τη διάνοια σαν σύστημα ελέγχου μεταξύ του εαυτού του και του φυσικού σύμπαντος. Οι Σαηεντολόγοι υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος είναι ένας θήταν, ότι ο θήταν είναι η πηγή όλης της δημιουργίας, ότι είναι αθάνατος και ότι είναι η ίδια η ζωή με δυνατή απεριόριστη δημιουργικότητα και, αν και δεν είναι μέρος του φυσικού Σελίδα 6

13 σύμπαντος, έχει τη δυνητική ικανότητα να ελέγχει το σύμπαν, το οποίο αποτελείται από ύλη, ενέργεια, χώρο και χρόνο. Από την άλλη μεριά, η Σαηεντολογία κατηγορηματικά διαβεβαιώνει ότι η εκπαίδευση στο δόγμα της παρέχει κατανόηση του ανθρώπου, των δυνατοτήτων του και των δυσκολιών με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπος και που πάνε πολύ πιο πέρα απ αυτό που διδάσκεται στις ανθρωπιστικές σπουδές και τις κοινωνικές επιστήμες. Με τη γνώση των αρχών της Σαηεντολογίας το άτομο θα μπορούσε να καταλάβει, για παράδειγμα, γιατί μερικά άτομα είναι επιτυχημένα, ενώ άλλα αποτυγχάνουν, γιατί ένας άνθρωπος είναι ευτυχισμένος, ενώ κάποιος άλλος δεν είναι, και γιατί μερικές σχέσεις είναι σταθερές και άλλες διαλύονται. Η εκπαίδευση στη Σαηεντολογία θα επέτρεπε σε κάποιον που θα ήθελε ο ίδιος να γνωρίσει το μυστήριο της ζωής να πετύχει πλήρη κατανόηση της αθάνατης φύσης του. Μέσω των διδασκαλιών του Λ. Ρον Χάμπαρντ, που διαδίδονται από την Εκκλησία, το άτομο μπορεί να πετύχει την ανάπτυξη όλων των ικανοτήτων του και για τα «Οχτώ Δυναμικά» που διατυπώνονται στο κοσμικό της όραμα. Αυτά τα δυναμικά, ή περιοχές μέσω των οποίων εκφράζεται η ανθρώπινη δραστηριότητα, είναι: 1. Το άτομο 2. Η οικογένεια και το σεξ 3. Οι ομάδες 4. Το ανθρώπινο γένος 5. Όλες οι μορφές ζωής 6. Το φυσικό σύμπαν 7. Η πνευματικότητα και 8. Το Άπειρο ή το Υπέρτατο Ον. (Σαηεντολογία 0-8: Το Βιβλίο των Βασικών, σελ ) Το αντικείμενο των διδασκαλιών της Εκκλησίας είναι να αυξήσει το επίπεδο επίγνωσης του ατόμου έτσι ώστε να μπορεί το ίδιο να ελέγχει και να έχει επιρροή σε όλα τα δυναμικά της ζωής. Συνοπτικά, όπως οι περισσότερες θρησκείες, η Σαηεντολογία υποστηρίζει ότι έχει ανακαλύψει το μυστήριο της ζωής. Δεν προτείνει ένα αυθαίρετο νόημα για τη ζωή του ανθρώπου, αλλά υποστηρίζει ότι έχει ανακαλύψει το αληθινό νόημα. Έτσι, διαφοροποιείται από τις ανθρωπιστικές αντιλήψεις: Δεν προτείνει ή συστήνει ηθικούς κανόνες και αξίες για να καταστήσει την ανθρώπινη ζωή σημαντική. Αντιθέτως, υποστηρίζει ότι γνωρίζει ακριβώς τι είναι ο άνθρωπος και ποιο είναι το νόημα της ζωής του. Ταυτόχρονα, και παρά το ότι χρησιμοποιεί ένα λεξιλόγιο παρόμοιο με αυτό των επιστημών, μπορεί ξεκάθαρα να διαφοροποιηθεί από αυτές, διότι δεν έχει σκοπό να περιγράψει πώς συμβαίνουν τα πράγματα, δε διατυπώνει ερωτήσεις ούτε παρουσιάζει μια υπόθεση για την αντίθεσή της και τελική τροποποίηση. Αντίθετα, υποστηρίζει ότι έχει ανακαλύψει τις αληθινές αιτίες και προσκαλεί το άτομο να μοιραστεί αυτή την εν λόγω γνώση. Σελίδα 7

14 III. Η Σαηεντολογία και οι Λειτουργικοί Ορισμοί της Θρησκείας Μια άλλη τάξη ορισμών χαρακτηρίζει τη θρησκεία από τις συνέπειες που έχει σε άλλες περιοχές της ζωής. Οι πρώτοι λειτουργικοί ορισμοί της θρησκείας προέκυψαν από τις εργασίες του Εμίλ Ντουρκάιμ και έδωσαν έμφαση στα αισθήματα αλληλεγγύης που προκαλούν οι θρησκευτικές τελετές και στις επιδράσεις της στην κοινωνική συνοχή και ενότητα. Αυτοί οι ορισμοί έχουν υποστεί κριτική με βάση ότι, από τη μια μεριά, υπάρχουν συχνά πολλαπλές θρησκείες στην ίδια κοινωνία, θέτοντας έτσι υπό αμφισβήτηση τη δημιουργία κοινωνικής συνοχής εκ μέρους της θρησκείας, και ότι, από την άλλη μεριά, άλλα μη θρησκευτικά σύμβολα και τελετές, όπως αυτά που ανήκουν στο έθνος, στη χώρα ή στην εθνική ομάδα, μπορούν να αποδώσουν την ίδια λειτουργία δημιουργίας δεσμών αλληλεγγύης και την αίσθηση της κοινότητας. Στην πραγματικότητα, ένας ορισμένος αριθμός κοινωνικών επιστημόνων ορίζουν τώρα τη θρησκεία από τις συνέπειές της όχι στην κοινωνική ζωή αλλά στην προσωπική ζωή των ατόμων. Αυτοί οι συγγραφείς ορίζουν τη θρησκεία σαν «έναν συνδυασμό τύπων και συμβολικών πράξεων που σχετίζουν το άτομο με τις ιδανικές συνθήκες της ζωής του» (Μπέλαχ 1964, σελ. 358) ή σαν «ένα σύστημα πεποιθήσεων και πρακτικών διαμέσου του οποίου μια ομάδα ανθρώπων αντιμετωπίζει τα βασικά προβλήματα της ζωής» (Γίνκερ 1970, σελ. 7). Αυτά τα βασικά προβλήματα περιλαμβάνουν: την αντίληψη της αδικίας, το βίωμα της δυστυχίας και τη συνειδητοποίηση του τι λείπει από τη ζωή, όσον αφορά το νόημα και τον σκοπό. Οι θρησκείες προτείνουν δύο τύπους απαντήσεων για τέτοια προβλήματα της ανθρωπότητας. Από τη μια μεριά, θα έδιναν επεξηγήσεις σ αυτά παρέχοντάς τα νόημα. Από την άλλη μεριά, θα πρότειναν μεθόδους και προγράμματα δράσης που απευθύνονται στο ξεπέρασμα αυτών των προβλημάτων. Από την παρούσα λειτουργική άποψη, μια θρησκεία είναι τότε ένας συνδυασμός πεποιθήσεων που δίνουν νόημα στα βασικά προβλήματα, όπως η αδικία, η δυστυχία και η έρευνα για το νόημα της ζωής, και ένας συνδυασμός πρακτικών μέσω του οποίου αντιμετωπίζονται αυτά τα προβλήματα με σκοπό το ξεπέρασμά τους. Για το ερώτημα εάν η Σαηεντολογία ταιριάζει με αυτόν τον ορισμό πρέπει επομένως να ερευνήσουμε εάν προσφέρει έναν συνδυασμό πρακτικών που έχει σχεδιαστεί για το ξεπέρασμα αυτών των βασικών προβλημάτων της ζωής και ένα σύστημα πεποιθήσεων που εξυπηρετεί να τα επεξηγεί. Απ αυτή την άποψη, είναι πιθανόν να παρατηρήσουμε, κατά πρώτον, ότι η κύρια πρακτική της Σαηεντολογίας, το ώντιτινγκ, προσφέρεται ουσιαστικά σαν ένας τρόπος με τον οποίο ξεπερνιέται η δυστυχία. Επιβεβαιώνει ότι μέσω ενεργής και εθελοντικής συμμετοχής στο ώντιτινγκ θα Σελίδα 8

15 βελτιωθεί η ικανότητα ενός ατόμου για την αντιμετώπιση των υπαρξιακών προβλημάτων, για την επίλυσή τους και για την επίτευξη κάθε φορά ανωτέρων επιπέδων συνειδητοποίησης και πνευματικής ευημερίας. Οι υπηρεσίες της Σαηεντολογίας προσπαθούν να ανυψώσουν ένα άτομο σε σημείο που να είναι ικανό να βάλει τους παράγοντες της δικής του ζωής σε τάξη και να λύσει τα προβλήματά του. Σύμφωνα με τη Σαηεντολογία, οι εντάσεις της ζωής ωθούν το άτομο στο να εστιάσει την προσοχή του στον υλικό κόσμο, μειώνοντας την επίγνωση του εαυτού του ως πνευματικό ον, καθώς και την επίγνωση του περιβάλλοντός του. Αυτή η μείωση επίγνωσης έχει ως αποτέλεσμα το γεγονός ότι συμβαίνουν προβλήματα, όπως η δυσκολία σχέσεων με άλλους, ο πόνος, η αρρώστια και η δυστυχία. Το αντικείμενο της Σαηεντολογίας είναι να αντιστρέψει τη μείωση της επίγνωσης, ξυπνώντας το άτομο. Για αυτόν τον λόγο, προτείνει λύσεις στα βασικά προβλήματα της ζωής μέσω διαδικασιών που επιφέρουν στο άτομο αύξηση της επίγνωσης και της ελευθερίας του και αποκατάσταση της αξιοπρέπειάς του, της δύναμής του και των βασικών ικανοτήτων του. Τα άτομα που έχουν περισσότερη επίγνωση και εγρήγορση είναι ικανά για περισσότερη κατανόηση και μεγαλύτερη ικανότητα χειρισμού της ζωής τους. Στη Σαηεντολογία, μέσω του ώντιτινγκ και της εκπαίδευσης, τα άτομα μαθαίνουν ότι η ζωή είναι κάτι πολύτιμο και ότι μπορούν να ζουν ικανοποιητική ζωή σε αρμονία με άλλους. Η Σαηεντολογία, μέσω της πρακτικής και της εκπαίδευσής της, θεωρεί ως δεδομένο ότι τα άτομα θα απελευθερώσουν τους εαυτούς τους από τα βάσανα, όπως οι παράλογοι φόβοι και οι ψυχοσωματικές ασθένειες, θα γίνουν πιο ήρεμα, θα έχουν μεγαλύτερη αίσθηση ισορροπίας, θα γίνουν πιο ενεργητικά και επικοινωνιακά, θα αποκαταστήσουν και θα αναζωογονήσουν τις σχέσεις τους με άλλους, θα πετύχουν τους προσωπικούς τους στόχους, θα απορρίψουν τις αμφιβολίες τους και τη συστολή τους και θα αποκτήσουν βεβαιότητα και εμπιστοσύνη στους εαυτούς τους, θα αισθανθούν χαρά και θα κατανοήσουν πλήρως πώς μπορούν να βρουν την ευτυχία. Περιληπτικά, η Σαηεντολογία παρουσιάζεται σαν το μέσο με το οποίο μπορεί να ξεπεραστεί η δυστυχία και οι ατέλειες της ατομικής ικανότητας. Ένα άλλο στοιχείο, που περιλαμβάνεται στους τρέχοντες λειτουργικούς ορισμούς της θρησκείας, είναι η απόδοση νοήματος ή επεξήγησης στα βασικά προβλήματα της ζωής. Μέσω των επεξηγήσεων για τις αιτίες της ανθρώπινης δυστυχίας, οι περισσότερες θρησκείες ανακουφίζουν με έμμεσο τρόπο τις εντάσεις που παράγουν αυτές οι δυστυχίες. Για όσους είναι οπαδοί τέτοιων θρησκειών τα προβλήματα της ζωής γίνονται λιγότερο αντιληπτά ως ανούσια, άδικα και ανεξήγητα μέσω της απόκτησης ενός νοήματος. Την ίδια στιγμή, οι δογματικές επεξηγήσεις για τη δυστυχία δίνουν μια βάση για τη δικαιολόγηση των θρησκευτικών πρακτικών που έχουν σχεδιαστεί για να ξεπερνούν αυτές τις δυστυχίες: η διατύπωση των αιτιών των προβλημάτων της ζωής μπορεί να θεωρηθεί ως βάση για την ανάληψη δράσης για το ξεπέρασμά τους. Σελίδα 9

16 Απ αυτή την άποψη, μπορεί να παρατηρηθεί ότι Η Σαηεντολογία διατυπώνει επίσης απαντήσεις για την ανθρώπινη δυστυχία, δίνοντας μια εξήγηση. Το δόγμα της Σαηεντολογίας αναπτύσσει διεξοδικά τους λόγους της ανθρώπινης δυστυχίας. Σύμφωνα με το δόγμα αυτό, το άτομο είναι βασικά καλό και ευτυχισμένο και οι λόγοι δυστυχίας του βρίσκονται στην «αντιδραστική διάνοια», που είναι φανερά διαφορετική από την αναλυτική διάνοια και αποτελείται από «έγγραμμα». Στο βιβλίο Διανοητική: Η Αρχική Πραγματεία, ο ιδρυτής Λ. Ρον Χάμπαρντ δηλώνει: «Ο Άνθρωπος δεν είναι ένα αντιδραστικό ζώο. Είναι ικανός για αυτοβουλία. Έχει δύναμη θέλησης. Συνήθως έχει υψηλή αναλυτική ικανότητα. Είναι λογικός, ευτυχισμένος και συγκροτημένος μόνον όταν είναι η βασική του προσωπικότητα.»η πιο επιθυμητή κατάσταση ενός ατόμου είναι η πλήρης αυτοβουλία....»η αντιδραστική διάνοια αποτελείται από ένα σύνολο εμπειριών οι οποίες ελήφθησαν κατά τη διάρκεια μιας μη αναλυτικής στιγμής η οποία περιέχει πόνο και πραγματικό ή φανταστικό ανταγωνισμό προς την επιβίωση του ατόμου.»όταν ένα τραύμα ή μια ασθένεια εκτοπίζει την αναλυτική διάνοια, προκαλώντας αυτό που ξέρουμε ως «αναισθησία», και όταν υπάρχει σωματικός πόνος και εναντίωση προς την επιβίωση του οργανισμού, το άτομο δέχεται ένα έγγραμμο....»όταν απογυμνώσουμε την αντιδραστική διάνοια από το οδυνηρό περιεχόμενο του παρελθόντος της, η αναλυτική διάνοια θα βρεθεί σε θέση πλήρους ελέγχου του οργανισμού. Τη στιγμή που ένα άτομο ή μια ομάδα αποκτά αυτή την ικανότητα, αποκτά αυτοβουλία. Όσο έχει αντιδραστική διάνοια, οι παραλογισμοί θα παραμένουν». (Λ. Ρον Χάμπαρντ, σελ. 34, 39, 40, 72, 73) Στη Σαηεντολογία, λοιπόν, το ανθρώπινο ον είναι βασικά καλό, ευτυχισμένο και συγκροτημένο και η ρίζα της δυστυχίας του βρίσκεται στα έγγραμμα. Έτσι, η πρακτική του ώντιτινγκ παρουσιάζεται ως το μοναδικό κατάλληλο μέσο για την αφαίρεση των εγγράμμων του ατόμου και για να το καταστήσει ικανό να γίνει ένας «Κλήαρ», που σημαίνει, να το επαναφέρει στην κατάστασή του ως «βασικό άτομο». Και οι δύο όροι σημαίνουν: «ο μη παρεκκλίνων εαυτός σε πλήρη ενοποίηση και σε κατάσταση ύψιστου δυνατού ορθολογισμού. Ένας Κλήαρ είναι κάποιος που έχει γίνει το βασικό άτομο μέσω θεραπείας.... Το βασικό άτομο είναι πάντοτε καλά Σελίδα 10

17 ανταποκρινόμενο σε όλα τα δυναμικά και είναι ουσιαστικά καλό.... Οι αρετές του βασικού ατόμου είναι αναρίθμητες. Δεν κάνει εσκεμμένες ανήθικες πράξεις ούτε καταστροφικές δραματοποιήσεις. Είναι συνεργάσιμο, εποικοδομητικό και έχει σκοπό. Με λίγα λόγια, πλησιάζει πολύ αυτό που η Ανθρωπότητα θεωρεί ως ιδανικό. Αυτά αποτελούν απαραίτητο τμήμα της βασικής γνώσης ενός ώντιτορ, καθόσον οι αποκλίσεις από το παραπάνω πρότυπο φανερώνουν την ύπαρξη παρέκκλισης και τέτοιες αποκλίσεις είναι αφύσικες και επιβεβλημένες και δεν έχουν σχέση με την αυτοβουλία του ατόμου». (Λ. Ρον Χάμπαρντ, σελ ) Περιληπτικά, η Σαηεντολογία παρέχει μια απάντηση στη δυστυχία του ανθρώπου, δίνοντάς της, όπως και οι περισσότερες παραδόσεις των θρησκειών, μια εξήγηση και διατυπώνοντας, μέσω αυτής της εξήγησης, έναν τρόπο λύσης. Η εξήγηση της ανθρώπινης δυστυχίας βρίσκεται στα «έγγραμμα». Τα έγγραμμα περιγράφονται σαν άγνωστες, ισχυρές και με δύναμη επιρροής πνευματικές εικόνες που έχουν μάζα και ενέργεια. Η κύρια λύση που συστήνεται για το ξεπέρασμα της δυστυχίας αποτελείται από την πρακτική του ώντιτινγκ που επιτρέπει τον εντοπισμό και το σβήσιμο των εγγράμμων. Το ώντιτινγκ παρουσιάζεται σαν μέσο ξεπερασμού της δυστυχίας, διότι θέτει δεδομένο ότι, μέσω της ενεργητικής και εθελοντικής συμμετοχής του ατόμου, θα πετύχει τη βελτίωση της ικανότητάς του να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της ύπαρξής του, να τα λύσει και να πετύχει συνεχώς υψηλότερα επίπεδα επίγνωσης και πνευματικής ευημερίας. Η Σαηεντολογία επίσης δίνει απάντηση στην εμπειρία της αδικίας, όταν γίνεται αντιληπτή ως άνιση κατανομή ικανοτήτων μεταξύ ανθρώπων, διατυπώνοντας ότι η απώλεια των ικανοτήτων οφείλεται, τουλάχιστον εν μέρει, σε παραβάσεις και ανευθυνότητες του παρελθόντος. Την ίδια στιγμή, δίνει μια λύση σ αυτή την απώλεια παρουσιάζοντας την ίδια ως έναν τρόπο να ανακτήσει κάποιος αυτές τις ικανότητες. Επιπλέον, η Σαηεντολογία παρέχει μια απάντηση στην εμπειρία της ζωής χωρίς νόημα και στην εμπειρία του θανάτου, θέτοντας ως δεδομένο ότι ο άνθρωπος είναι ένα αθάνατο πνευματικό ον του οποίου οι εμπειρίες εκτείνονται πέρα από τη μια ζωή και βεβαιώνοντας ότι ο θάνατος είναι μια μετάβαση μέσω της οποίας το άτομο κάνει το πέρασμά του, ενώ συνεχίζει να έχει επίγνωση. Όπως δηλώνεται από την Εκκλησία της Σαηεντολογίας: «Περιττό να αναφέρουμε ότι η ηθική είναι ένα θέμα που ο Σαηεντολόγος παίρνει πολύ στα σοβαρά. Καθώς ανεβαίνει στη Γέφυρα και γίνεται όλο και πιο πολύ ο εαυτός του, γίνεται παράλληλα και πιο ηθικός, αλλά, επίσης, θεωρεί την ηθική ως θέμα προσωπικής υπευθυνότητας, που εκτείνεται πολύ πέρα από αυτή τη ζωή. Γιατί, σε αντίθεση με τον υλιστή, ο οποίος πιστεύει ότι ο θάνατος είναι ένα τέλος στη ζωή, στη συνείδηση και στην υπευθυνότητα, ο Σαηεντολόγος τον θεωρεί ως μια μετάβαση κατά την οποία κάποιος κουβαλάει το παρελθόν του, ένα παρελθόν για το οποίο συνεχίζει να είναι υπόλογος. Σελίδα 11

18 »Επίσης ξέρει ότι οι ικανότητες που ξανακερδίζει είχαν, εν μέρει, χαθεί λόγω ανομημάτων και ανευθυνότητας. Επομένως, η τιμιότητα, η ακεραιότητα, η εμπιστοσύνη και το ενδιαφέρον για τους συνανθρώπους του δεν είναι μόνο λέξεις. Είναι αρχές που καθοδηγούν τη ζωή του». (Σαηεντολογία: Θεωρία και Πράξη, σελ. 88) Συνεπώς, η Σαηεντολογία ταιριάζει με την έννοια της θρησκείας, όπως ορίζεται τώρα, από μια λειτουργική άποψη, καθώς αποτελεί ένα σύνολο πεποιθήσεων μέσω των οποίων μια ομάδα ανθρώπων δίνει νόημα σε βασικά προβλήματα, όπως η αδικία, η δυστυχία και η έρευνα για το νόημα της ζωής, και ένα σύνολο πρακτικών διαμέσου των οποίων οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν και ξεπερνούν τέτοια προβλήματα. I V. Η Σαηεντολογία και οι Αναλυτικοί Ορισμοί της Θρησκείας Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο η θρησκεία πρόσφατα ορίζεται στις κοινωνικές επιστήμες είναι με τον αναλυτικό τρόπο, δηλαδή χαρακτηρίζοντάς την με τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους η θρησκεία εκδηλώνεται. Απ αυτή την άποψη, θεωρείται ότι υπάρχει αξιόλογη ομοφωνία μεταξύ όλων των θρησκειών αναφορικά με τους τρόπους μέσω των οποίων το θρησκευόμενο άτομο εκφράζει τη θρησκευτικότητά του, με τη βοήθεια των οποίων γίνεται δυνατόν να καθιερώσει εκείνες τις απόψεις που αποτελούν τέτοια θρησκευτικότητα. Αυτές οι απόψεις περιλαμβάνουν: α) Μοίρασμα των πεποιθήσεων που συνιστούν το σώμα του δόγματος της ομάδας β) Συμμετοχή σε τελετουργίες και πράξεις αφοσίωσης γ) Εμπειρία άμεσης επαφής με την απώτερη πραγματικότητα δ) Απόκτηση θρησκευτικών πληροφοριών και ε) Εμπειρία αλλαγών ή αποτελεσμάτων στην καθημερινή ζωή που επέρχεται από άλλες όψεις της θρησκευτικότητας (Σταρκ και Γκλουκ 1985). Από αυτή την άποψη, το να ρωτά κανείς εάν η Σαηεντολογία συνιστά μια θρησκεία είναι σαν να ερευνά εάν η Εκκλησία της Σαηεντολογίας σαν Εκκλησία αναμένει να είναι οι πιστοί της θρησκευόμενοι, πράγμα που σημαίνει ότι δείχνουν τη θρησκευτικότητά τους με διάφορους τρόπους που θεωρούνται παγκόσμιοι. IV.Ι. Έχοντας Κοινό ένα Σώμα από Δόγματα Έχει υποστηριχθεί ότι τα θρησκευτικά ιδρύματα αναμένουν οι πιστοί τους να μοιράζονται τις δογματικές τους αρχές (Σταρκ και Γκλουκ 1985, σελ. 256). Υπό αυτή την άποψη, μπορεί να Σελίδα 12

19 παρατηρηθεί ότι η Εκκλησία της Σαηεντολογίας θέτει ένα συσχετισμένο σύνολο ξεκάθαρα δομημένο έτσι ώστε οι πιστοί της να αποκτούν το σώμα του δόγματός της. Στην πραγματικότητα, η πρακτική της Σαηεντολογίας αποτελείται από ίσα μέρη ώντιτινγκ και εκπαίδευσης στις αρχές της. Η Εκκλησία βεβαιώνει ότι, ενώ το ώντιτινγκ επιτρέπει σε έναν να δει πώς συμβαίνει κάτι, η εκπαίδευση τον διδάσκει το γιατί. Το υλικό που χρησιμοποιείται στα μαθήματα της εκπαίδευσης αποτελείται από βιβλία, εκδόσεις, φιλμ και μαγνητοφωνημένες διαλέξεις του ιδρυτή της Εκκλησίας και τα οποία μελετώνται με μια προκαθορισμένη σειρά. Αυτό το υλικό έχει το ανάλογο κύρος με τις γραφές παραδοσιακών θρησκειών: Δεν ερμηνεύεται ούτε επεξηγείται. Αντιθέτως, δίνεται μεγάλη σημασία στον μαθητευόμενο να λαμβάνει τον λόγο του ιδρυτή στην «αγνή του μορφή». Οι Σαηεντολόγοι πιστεύουν ότι ο Λ. Ρον Χάμπαρντ βρήκε ένα ακριβές και εφικτό μονοπάτι προς την πνευματική σωτηρία. Εάν ακολουθώντας κανείς τις διαδικασίες του ιδρυτή της Σαηεντολογίας δεν πετυχαίνει τα αναμενόμενα αποτελέσματα είναι επειδή δεν έγινε κατανοητό ή δεν εφαρμόστηκε σωστά. Έτσι, δε θεωρείται ότι υπάρχει πιθανότητα να μπορούσε να υπάρχει λάθος στην πρωτότυπη έκδοση του λόγου του Λ. Ρον Χάμπαρντ. Εκείνοι που επιβλέπουν την εκπαίδευση στη Σαηεντολογία ονομάζονται «επόπτες» και αναγνωρίζονται σαν ειδικοί στην τεχνολογία της μελέτης και επιδέξιοι στην εύρεση και επίλυση εμποδίων τα οποία πιθανόν θα αντιμετωπίσει ο μαθητής. Ο ρόλος του επόπτη ορίζεται επίσης και σαν αυτός ο οποίος βεβαιώνει ότι το δόγμα μεταδίδεται κατάλληλα και δεν παράγει διαφορετικές εκδοχές ή αποκλίνουσες ερμηνείες. Ο επόπτης δε δίνει διαλέξεις και δε θέτει στους μαθητές τις δικές του εκδοχές του θέματος. Είναι αυστηρά απαγορευμένο στον επόπτη να θέσει οποιονδήποτε τύπο προφορικής ερμηνείας των υλικών για να αποτραπούν τυχόν αλλαγές του αρχικού. IV.II. Συμμετοχή σε Τελετουργίες και Πράξεις Αφοσίωσης Ένας άλλος τρόπος με τον οποίον οι θρησκείες φαίνεται να αναμένουν από τους πιστούς τους να επιδείξουν τη θρησκευτικότητά τους είναι μέσω συμμετοχής σε τελετουργίες και πράξεις αφοσίωσης. Υπό αυτή την άποψη, είναι δυνατόν να παρατηρηθεί κατ αρχάς ότι η Εκκλησία της Σαηεντολογίας γιορτάζει τις ίδιες τελετές που γιορτάζουν και άλλα θρησκευτικά ιδρύματα, όπως οι λειτουργίες τις Κυριακές, οι γάμοι, οι κηδείες και οι βαπτίσεις νεογέννητων παιδιών. Όμως, αυτές δεν είναι οι μόνες δραστηριότητες που είναι τελετουργικά οργανωμένες στη Σαηεντολογία. Το ώντιτινγκ, η βασική πρακτική της Σαηεντολογίας, είναι μια τελετουργική δραστηριότητα υπό την έννοια που δίνει ένας ανθρωπολόγος σ αυτόν τον ορισμό: μια Σελίδα 13

20 εξαιρετικά οργανωμένη διαδικασία που έχει αυστηρούς κανόνες και επαναλαμβάνεται σχολαστικά. Ουσιαστικά, το ώντιτινγκ πετυχαίνεται μέσω προσεκτικά καθιερωμένων βημάτων που έχουν αναπτυχθεί από τον ιδρυτή της Εκκλησίας και τα οποία πρέπει να ακολουθηθούν χωρίς παρέκκλιση. Για την Εκκλησία της Σαηεντολογίας, το ώντιτινγκ απαιτεί ένα ακριβές μονοπάτι, μια ακριβή πορεία για την επίτευξη υψηλότερων επιπέδων επίγνωσης. Το ώντιτινγκ ορίζεται ως μια ακριβής δραστηριότητα, κωδικοποιημένη με ακρίβεια και η οποία ακολουθεί συγκεκριμένες διαδικασίες: «Το ώντιτινγκ χρησιμοποιεί διαδικασίες συγκεκριμένες ερωτήσεις που υποβάλλονται ή κατευθύνσεις που δίνονται από τον ώντιτορ για να βοηθήσει το άτομο να εντοπίσει περιοχές πνευματικής εξάντλησης, να ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό του και να βελτιώσει την κατάστασή του. Υπάρχουν πάρα πολλές διαφορετικές διαδικασίες ώντιτινγκ και καθεμιά από αυτές βελτιώνει την ικανότητα του ατόμου να αντιμετωπίζει και να χειρίζεται ένα μέρος της ύπαρξής του. Όταν επιτευχθεί ο συγκεκριμένος αντικειμενικός σκοπός κάποιας διαδικασίας, η διαδικασία τελειώνει και μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάποια άλλη για να καλύψει ένα διαφορετικό κομμάτι της ζωής του ατόμου.»φυσικά, θα μπορούσαν να υποβληθούν αμέτρητες ερωτήσεις οι οποίες ίσως να μπορούσαν ή ίσως να μην μπορούσαν να βοηθήσουν κάποιο άτομο. Το επίτευγμα της Διανοητικής και της Σαηεντολογίας είναι ότι ο Λ. Ρον Χάμπαρντ εντόπισε τις ακριβείς ερωτήσεις και κατευθύνσεις για τη δημιουργία της πνευματικής ελευθερίας». (Τι Είναι η Σαηεντολογία; 1992, σελ. 156) Μπορεί έτσι να παρατηρηθεί ότι το ώντιτινγκ είναι μια ακριβής τελετή και η επαναλαμβανόμενη συμμετοχή σ αυτό το τελετουργικό είναι μια προϋπόθεση για να θεωρηθεί ένα άτομο Σαηεντολόγος. IV.III. Άμεση Εμπειρία της Απώτατης Πραγματικότητας Έχει προταθεί ότι οι περισσότερες παραδοσιακές θρησκείες αναμένουν από τους πιστούς τους να φτάσουν κάποια στιγμή σε μια λίγο-πολύ άμεση εμπειρία της απώτατης πραγματικότητας. Αυτή η διάσταση θρησκευτικότητας σχετίζεται με τους ουσιαστικούς ορισμούς της θρησκείας και το αναπτύξαμε αυτό το θέμα όταν εξετάσαμε τους ουσιαστικούς ορισμούς της θρησκείας. Δηλώσαμε συνεπώς ότι οι θρησκευτικές εμπειρίες που δεν είναι συνηθισμένες ή καθημερινές παίζουν έναν κεντρικό ρόλο στη Σαηεντολογία. Όπως και με άλλες θρησκείες, τέτοιες εμπειρίες ενθαρρύνονται σύμφωνα με τη Σαηεντολογία και ερμηνεύονται υπό το δόγμα της και λαμβάνονται επίσης σαν απόδειξη της ορθότητας του κοσμικού οράματος της ομάδας. Σελίδα 14

21 Η Σαηεντολογία παρουσιάζεται ως ένας βαθμιδωτός, ξεκάθαρα ορισμένος και σίγουρος δρόμος προς αύξηση της επίγνωσης, οδηγώντας τα άτομα από μια κατάσταση πνευματικής τυφλότητας στην ευτυχία της πνευματικής ύπαρξης. Υπόσχεται στους πιστούς της ότι αυτή η αυξημένη επίγνωση θα τους καταστήσει ικανούς να γίνουν γνώστες της δικής τους αθανασίας, να πετύχουν απόλυτη ελευθερία, πανσοφία και να κατανοήσουν άμεσα το νόημα της ζωής, τον θάνατο και το σύμπαν. Ο δηλωμένος στόχος της Σαηεντολογίας είναι να πετύχει την πλήρη κι απόλυτη αποκατάσταση των έμφυτων ικανοτήτων του ατόμου ως ένα αθάνατο πνευματικό ον. Τέτοιες ικανότητες θα το έθεταν σε θέση αιτίας, με πλήρη κατανόηση πάνω στην ύλη, την ενέργεια, τον χώρο, τον χρόνο, τη σκέψη και τη ζωή. Φτάνοντας σ αυτή την κατάσταση, το άτομο θα ήταν ικανό να κατανοήσει άμεσα το άπειρο: «Στο επίπεδο του Λειτουργικού Θήταν, ένα άτομο ασχολείται με την αθανασία του ως πνευματικό ον. Ένα άτομο ασχολείται με τον ίδιο τον θήταν σε σχέση με την αιωνιότητα, και όχι με την αιωνιότητα που βρίσκεται πίσω του, αλλά με την αιωνιότητα που βρίσκεται μπροστά του». (Τι Είναι η Σαηεντολογία; 1992, σελ. 222) Μπορούμε έτσι να σημειώσουμε ότι η Εκκλησία της Σαηεντολογίας αναμένει από τους πιστούς της, μέσω της συμμετοχής στις πρακτικές της και της εκπαίδευσης στο δόγμα της, να πετύχουν βαθμιαία βελτίωση της επίγνωσης που θα έχει σαν απώτατο αποτέλεσμα την άμεση εμπειρία της απώτατης πραγματικότητας. IV.IV. Γνώση Θρησκευόμενου Οι αναλυτικοί ορισμοί της θρησκείας υποστηρίζουν ότι τα θρησκευτικά ιδρύματα αναμένουν οι πιστοί τους να έχουν μια ελάχιστη ποσότητα πληροφοριών σχετικά με τις βασικές αρχές της πίστης τους, των τελετουργικών της, των γραφών και των παραδόσεών της. Σε σχέση μ αυτή την προσδοκία σημειώνουμε ότι η πρακτική της Σαηεντολογίας αποτελείται από ίσα μέρη ώντιτινγκ και εκπαίδευσης. Η δέσμευση που αναμένεται από τους πιστούς της περιλαμβάνει το γεγονός ότι θα αποκτήσουν γνώση των βασικών της δογμάτων. Απ αυτή την άποψη, η Εκκλησία δηλώνει: «Μέσα από το ώντιτινγκ ο άνθρωπος απελευθερώνεται. Αυτή η ελευθερία πρέπει να αυξηθεί με την γνώση πώς να παραμείνουμε ελεύθεροι. Η Σαηεντολογία περιέχει την ανατομία της αντιδραστικής διάνοιας στα αξιώματά της και την απαραίτητη πειθαρχία και τεχνογνωσία για τον χειρισμό και τον έλεγχο των νόμων της ζωής. Η πρακτική της Σαηεντολογίας αποτελείται από ίσες αναλογίες ώντιτινγκ και εκπαίδευσης στις αρχές της Σαηεντολογίας, οι οποίες περιέχουν την τεχνολογία για την εφαρμογή τους. Γνωρίζοντας τους μηχανισμούς με τους οποίους μπορεί να χαθεί η πνευματική Σελίδα 15

22 ελευθερία, αποτελεί το ίδιο το γεγονός της γνώσης μια ελευθερία και απαλλάσσει τον άνθρωπο από την επιρροή τους.»το ώντιτινγκ αφήνει τον άνθρωπο να δει πώς συνέβη κάτι και η εκπαίδευση τον διδάσκει το γιατί». (Τι Είναι η Σαηεντολογία; 1992, σελ. 164) Έτσι, μπορεί να σημειωθεί ότι, όπως και στις περισσότερες θρησκείες, η μετάδοση των διδασκαλιών του κινήματος θεωρείται ευνοϊκή από την Εκκλησία της Σαηεντολογίας. Η απόκτηση θρησκευτικών πληροφοριών είναι εξασφαλισμένη από το ίδιο δόγμα μέσα από τη συμβολική ανταμοιβή για όσους προσπαθήσουν να την έχουν. Όποιος αποκτά γνώση των αρχών της μπορεί να ελέγξει τους νόμους της ζωής και να είναι ελεύθερος από τους κινδύνους που απειλούν την πνευματική του ελευθερία. IV. V. Συνέπειες στην Καθημερινή Ζωή Έχει σημειωθεί ότι τα περισσότερα θρησκευτικά ιδρύματα αναμένουν ότι οι θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, η συμμετοχή στις τελετουργίες, η θρησκευτική εμπειρία και η γνώση των βασικών δογμάτων τους θα έχουν συνέπειες στην καθημερινή ζωή των πιστών τους. Όπως εξετάσθηκε στην αναφορά των λειτουργικών ορισμών της θρησκείας, η Σαηεντολογία θέτει ως δεδομένο ότι διαμέσου της πρακτικής της και της εκπαίδευσής της τα άτομα απελευθερώνουν τον εαυτό τους από παράλογους φόβους, ψυχοσωματικές ασθένειες, γίνονται πιο ήρεμα, πετυχαίνουν μια καλύτερη κατάσταση ισορροπίας και ενέργειας, επικοινωνούν καλύτερα, επανορθώνουν και αναζωογονούν τις σχέσεις τους με άλλους, πετυχαίνουν τους προσωπικούς τους στόχους, αποβάλλουν τις αμφιβολίες και τις συστολές τους αποκτώντας αυτοπεποίθηση στους εαυτούς τους, αισθάνονται χαρά και γνωρίζουν ακριβώς πώς μπορούν να γίνουν ευτυχισμένα. Μια άλλη αλλαγή που η Εκκλησία της Σαηεντολογίας αναμένει από τους πιστούς της είναι ότι θα βοηθήσουν άλλους να αλλάξουν καταστάσεις που επιθυμούν να βελτιώσουν, παροτρύνοντάς τους να γίνουν ώντιτορ: «Η ανάγκη για ώντιτορ είναι μεγάλη, διότι είναι ολοφάνερο ότι οι άνθρωποι μπορούν να σωθούν μόνο ένας ένας. Αντίθετα με τις συγκεντρωτικές θρησκείες, αυτή η διάσωση συμβαίνει, στην ουσία, στη Σαηεντολογία στην ένας προς έναν σχέση μεταξύ ώντιτορ και πρηκλήαρ. Πολλοί Σαηεντολόγοι εκπαιδεύονται για να γίνουν ώντιτορ, και όποιος θέλει να βοηθήσει τους συνανθρώπους του μπορεί να κάνει το ίδιο. Αλλά χωρίς να είναι λιγότερης σπουδαιότητας, μπορεί κάποιος να αποκτήσει μεγαλύτερη επιδεξιότητα στον χειρισμό της ζωής απ ό,τι θεωρούσε ποτέ δυνατή. Δεν υπάρχει πιο αξιόλογος σκοπός από το να βοηθά ο άνθρωπος τους συντρόφους του και δεν υπάρχει Σελίδα 16

23 καλύτερος τρόπος για την επίτευξη αυτού του σκοπού από το να γίνει ώντιτορ. Οι ώντιτορ εφαρμόζουν ό,τι έμαθαν για να βοηθήσουν άλλους με το ώντιτινγκ και να αλλάξουν τις συνθήκες όπου νομίζουν ότι αυτές χρειάζεται να αλλαχτούν.»αυτή είναι η αποστολή του εκπαιδευμένου Σαηεντολόγου, και εναπόκεινται στην κατανόησή του, στη συμπόνια του και στην επιδεξιότητά του τα όνειρα για έναν καλύτερο κόσμο». (Τι Είναι η Σαηεντολογία; 1992, σελ. 169) Μπορεί να παρατηρηθεί τότε ότι, όπως και στα περισσότερα θρησκευτικά ιδρύματα, η Εκκλησία της Σαηεντολογίας αναμένει ότι το μοίρασμα της πίστης της, η συμμετοχή στις τελετές της, η άμεση εμπειρία της απώτατης πραγματικότητας και η γνώση των βασικών θέσεών της θα έχει συνέπειες στις καθημερινές ζωές των πιστών της. Αυτές οι συνέπειες περιλαμβάνουν τη βελτίωση της ικανότητας να χειρίζονται τη ζωή τους, τη βελτίωση των ικανοτήτων τους και μια βελτιωμένη διάθεση και ικανότητα να βοηθούν άλλους. Περιληπτικά, μπορεί να παρατηρηθεί ότι η Εκκλησία της Σαηεντολογίας αναμένει οι πιστοί της να είναι θρήσκοι, με την έννοια που οι αναλυτικοί ορισμοί της θρησκείας δίνουν σ αυτόν τον όρο. Στην πραγματικότητα, παρέχει ένα πλαίσιο έτσι ώστε οι πιστοί της να μπορούν να μοιράζονται τις βασικές θέσεις της και αναμένει αυτοί που συμμετέχουν να πετύχουν μια άμεση εμπειρία της απώτατης πραγματικότητας, αποκτώντας πληροφορίες για τις αρχές της πίστης τους και βιώνοντας τα αποτελέσματα στις καθημερινές τους ζωές. Συνεπώς, σύμφωνα με τους αναλυτικούς ορισμούς της θρησκείας, η Εκκλησία της Σαηεντολογίας συνιστά ένα θρησκευτικό ίδρυμα, διότι οι προσδοκίες της σε σχέση με τους πιστούς της συμβαδίζουν με αυτά που τέτοια ιδρύματα προσδοκούν από θρησκευόμενα άτομα. V. Η Σαηεντολογία και οι εκ των Έσω Ορισμοί της Θρησκείας Η «εκ των έσω» άποψη στην ανθρωπολογία είναι αυτό που δίνει προσοχή στην ταξινόμηση των ιδεών αυτών που συμμετέχουν σε μια ορισμένη κουλτούρα. Αυτό είναι αντίθετο προς την «εκ των έξω» άποψη που προέρχεται από τις εννοιολογικές ταξινομήσεις μιας από τις θεωρίες των κοινωνικών επιστημών. Μέχρι αυτό το σημείο χρησιμοποιήσαμε ορισμούς θρησκειών που ελήφθησαν από θεωρητική άποψη, δηλαδή από την άποψη κοινωνικών επιστημόνων που συμμετέχουν σε τρέχουσες συζητήσεις σχετικά με το τι συνιστά μια θρησκεία και ποια είναι τα χαρακτηριστικά της. Σ αυτό το τμήμα θα λάβουμε υπόψη μας την εκ των έσω άποψη των συμμετεχόντων στην κοινωνία. Σελίδα 17

24 Το να ρωτά κανείς εάν η Σαηεντολογία είναι μια θρησκεία σύμφωνα με την εκ των έσω άποψη είναι σαν να ρωτά εάν θεωρείται έτσι στα συγκεκριμένα πλαίσια κουλτούρας εντός της οποίας διεξάγει τις δραστηριότητές της. Επειδή η Εκκλησία της Σαηεντολογίας είναι ένα διεθνές ίδρυμα, αυτά τα πλαίσια βρίσκονται σε πολλές χώρες. Επειδή αυτές αποτελούν πολυσύνθετες κοινωνίες, αυτό περιλαμβάνει πολλαπλές υποομάδες. Οι ίδιοι οι Σαηεντολόγοι, τα κυβερνητικά ιδρύματα και οι μαθητές των θρησκευτικών θεμάτων συμπεριλαμβάνονται μεταξύ αυτών που έχουν κάνει δημόσιες ανακοινώσεις σχετικά με αυτό το θέμα. Κατ αρχάς είναι δυνατόν να παρατηρηθεί ότι οι ίδιοι οι Σαηεντολόγοι παρουσιάζουν τη Σαηεντολογία ως θρησκεία στα γραπτά και δημόσια έγγραφά τους. (Δείτε, για παράδειγμα, τα βιβλία Τι είναι η Σαηεντολογία; 1993, σελ. 1, 7, 141,147 Συλλογές Βιβλίων του Λ. Ρον Χάμπαρντ από το βιβλίο Τι είναι η Σαηεντολογία; 1994, σελ. iii). Σχετικά με κυβερνητικά ιδρύματα, η Σαηεντολογία έχει βρεθεί ότι είναι, για νομικούς σκοπούς και για απαλλαγή από φόρους, μια θρησκεία στις χώρες που έχει διεξάγει τις δραστηριότητές της. Οι κυβερνητικοί οργανισμοί που έχουν δηλώσει με σαφήνεια ότι η Σαηεντολογία είναι μια θρησκεία περιλαμβάνουν: Οργανισμοί του Εκτελεστικού Κλάδου: Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού της Βαυαρίας, 1973 Υπουργείο Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, 1974 Γραφείο Κοινωνικής Ασφάλισης της Ανζέρ, Γαλλία, 1985 Εθνικό Γραφείο Μετανάστευσης και Πολιτογράφησης Ηνωμένων Πολιτειών, 1986 Διαμέρισμα Σόνενμπεργκ, Βερολίνο, Γερμανία Φορολογικοί Οργανισμοί: Τμήμα Διαχείρισης και Οικονομίας της Ζυρίχης, Ελβετία 1974 Τμήμα Εφορίας της Φλόριντα, Ηνωμένες Πολιτείες, 1974 Τμήμα Εφορίας Αυστραλίας, 1978 Τμήμα Εφορίας για την Πολιτεία της Καλιφόρνιας, 1981 Τμήμα Φόρων και Τελωνείων Καναδά, 1982 Υπηρεσία Φόρων, Πο, Γαλλία, 1987 Επιθεωρητής Φόρων Επιχειρήσεων του Άμστερνταμ, Ολλανδία, 1988 Υπηρεσία Φόρων της Πολιτείας Γιούτα, Ηνωμένες Πολιτείες, 1988 Υπηρεσία Φόρων για την Πόλη της Νέας Υόρκης, Ηνωμένες Πολιτείες, 1988 Ομοσπονδιακό Τμήμα Οικονομικών, Γερμανία, 1990 Υπηρεσία Φόρων της Μόντσα, Ιταλία, 1990 Υπηρεσία Φόρων της Λέτσο, Ιταλία, 1991 Εφορία Εσωτερικού των Ηνωμένων Πολιτειών, 1993 Τμήμα Ανάπτυξης Εργασίας της Πολιτείας της Καλιφόρνια, Ηνωμένες Πολιτείες, Σελίδα 18

25 Δικαστικά Σώματα: Ομοσπονδιακό Εφετείο της Πρωτεύουσας Ουάσινγκτον, Περιφέρεια της Κολούμπια, Ηνωμένες Πολιτείες, 1969 Δικαστήριο της Περιφέρειας της Κολούμπια, Ηνωμένες Πολιτείες, 1971 Δικαστήριο του Σαιντ Λούις, Μιζούρι, Ηνωμένες Πολιτείες, 1972 Αυστραλιανό Δικαστήριο στο Περθ, Αυστραλία, 1970 Δικαστήριο της Στουτγάρδης, 1976 Δικαστήριο του Μονάχου, Γερμανία, 1979 Εφετείο του Παρισιού, 1980 Εφετείο της Πολιτείας του Όρεγκον, 1982 Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών στην Πολιτεία της Ουάσινγκτον, 1983 Ανώτατο Δικαστήριο της Μασαχουσέτης, 1983 Γραφείο Γενικού Εισαγγελέα της Αυστραλίας, 1973 Ανώτατο Δικαστήριο της Αυστραλίας, 1983 Δικαστήριο Κεντρικής Καλιφόρνιας, Ηνωμένες Πολιτείες, 1984 Εφετείο του Βανκούβερ, 1984 Δικαστήριο της Στουτγάρδης, Γερμανία, 1985 Εφετείο του Μονάχου, Γερμανία, 1985 Δικαστήριο της Πάδοβα, Ιταλία, 1985 Δικαστήριο της Μπολόνια, Ιταλία, 1986 Περιφερειακό Δικαστήριο του Αμβούργου, Γερμανία, 1988 Δικαστήριο του Βερολίνου, Γερμανία, 1988 Δικαστήριο της Φρανκφούρτης, Γερμανία, 1989 Δικαστήριο του Μονάχου, Γερμανία, 1989 Δικαστήριο του Ανόβερο, Γερμανία, 1990 Δικαστήριο του Μιλάνου, Ιταλία, 1991 Διοικητικό Δικαστήριο του Αμβούργου, Γερμανία, 1992 Ανώτατο Δικαστήριο Γερμανίας, 1992 Δικαστήριο της Νέας Υόρκης, 1994 Δικαστήριο Φορολογίας της Ιταλίας, 1994 Περιφερειακό Δικαστήριο της Ζυρίχης, Ελβετία, 1994 Ανώτατο Δικαστήριο Ιταλίας, Τελικά, μελέτες που έγιναν από κοινωνικούς επιστήμονες αναφέρονται συνήθως στη Σαηεντολογία ως θρησκεία, θεωρώντας την ως μέλος της αυξανόμενης ομάδας των νέων θρησκευτικών κινημάτων. Μία από τις πρώτες μελέτες για τη Σαηεντολογία, ένα άρθρο από τη Χάριετ Γουάιτχεντ στο βιβλίο Θρησκευτικά Κινήματα στη Σύγχρονη Αμερική, την τοποθετεί εντός «της αυξανόμενης ομάδας θρησκευτικών κινημάτων τελείως έξω από την ιουδαιο-χριστιανική παράδοση». (1974, σελ. 547) Με παρόμοιο τρόπο, η μονογραφία από τον Ρόι Γουάλις, «Ο Δρόμος προς την Απόλυτη Ελευθερία: μια Κοινωνιολογική Ανάλυση της Σαηεντολογίας» (1977), που αναλύει την ιστορική ανάπτυξη και τις δογματικές και οργανωτικές μετατροπές οι οποίες έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της μετάβασης από Διανοητική σε Σαηεντολογία, θέτει σαφώς το θέμα της μελέτης εντός των νέων θρησκευτικών ομάδων. Ο Γουάλις θεωρεί πως η Σαηεντολογία είναι θρησκεία, ειδικά προσαρμοσμένη για τη θρησκευτική αγορά της σύγχρονης Δυτικής κοινωνίας όπως θα διατύπωνε μεταγενέστερα ο Γουίλσον. Η έμφαση στα οφέλη που θα λάβουν τα μέλη από τη θρησκευτική πρακτική τους σ αυτόν τον κόσμο, η χρήση της ξεχωριστής ρητορικής και ένας γραφειοκρατικός και λογικά οικοδομημένος οργανισμός αντανακλούν τις σύγχρονες Σελίδα 19

26 Δυτικές αξίες, επειδή «η εκλογίκευση της ζωής στον κόσμο έχει αποφέρει τα ιδρύματα μέσω των οποίων αποκτάται η λύτρωση προς ορθολογισμό». (1976, σελ. 246) Ο Φρανκ Φλιν στην εργασία του «Η Σαηεντολογία ως Τεχνολογικός Βουδισμός», που περιλαμβάνεται στον τόμο Εναλλακτικές Λύσεις για τις Αμερικανικές Κεντρικές Εκκλησίες, διαβεβαιώνει ότι η Σαηεντολογία είναι «το πιο ενδιαφέρον από τα νέα θρησκευτικά κινήματα» (1983, σελ. 89) και, κυρίως, επειδή «φέρει πολλές στενές ομοιότητες με τον Βουδισμό» (93). Σε ένα κεφάλαιο του βιβλίου του που εκδόθηκε το 1990 με τίτλο οι Κοινωνικές Διαστάσεις του Σεκταρισμού, ο Μπράιαν Γουίλσον βεβαιώνει ότι η Σαηεντολογία θα ήταν μια «εκκοσμικευμένη θρησκεία» και κατόπιν υποδεικνύει ότι ταιριάζει με τη λίστα 20 θεμάτων που είναι συνήθως τα βασικά χαρακτηριστικά των θρησκειών, συνιστώντας ότι η «Σαηεντολογία πρέπει όντως να θεωρηθεί θρησκεία -αναφορικά με τις μεταφυσικές αρχές της, που εξετάζει προσεκτικά, και όχι λόγω του ότι περιγράφει τον οργανισμό της ως Εκκλησία- και μάλιστα μια θρησκεία που καθρεφτίζει πολλές από τις έγνοιες της σύγχρονης κοινωνίας». (1990, σελ. 288) Ολοκληρώνει την ανάλυση ρωτώντας: «Αν κάποιος έπρεπε να προτείνει τι θα ήταν μια σύγχρονη θρησκεία, ίσως η Σαηεντολογία δεν εμφανιζόταν ως αρμόζουσα στον εκκοσμικευμένο κόσμο στον οποίο λειτουργεί και από τον οποίο παίρνει το μεγαλύτερο μέρος της οργανωμένης δομής της και της θεραπευτικής έγνοιάς της». (1990, σελ. 288) Η Σαηεντολογία περιλαμβάνεται σαν μια από τις ομάδες που επανεξετάζεται σε μερικά από τα πιο σημαντικά βιβλία που μελετούν νέα θρησκευτικά κινήματα: Καινούργια Θρησκευτικά Κινήματα: μια Πρακτική Εισαγωγή από την Καθηγήτρια Εϊλίν Μπάρκερ (1992) καθώς επίσης και στα δυο, την Εγκυκλοπαίδεια των Αμερικανικών Θρησκειών και το Εγκυκλοπαιδικό Εγχειρίδιο των Θρησκευτικών Λατρειών στην Αμερική από τον Τζ. Γκόρντον Μέλτον (1992). Συζητείται, επίσης, μαζί με άλλες καινούργιες θρησκευτικές ομάδες στο Διενέξεις Θρησκευτικών Λατρειών: Κοινωνιακές Απαντήσεις στα Καινούργια Θρησκευτικά Κινήματα από τον Τζέιμς Μπέκφορντ (1985) στο Θρησκευτικές Λατρείες, Νεοφώτιστοι και Χάρισμα: η Κοινωνιολογία των Καινούργιων Θρησκευτικών Κινημάτων από τον Τόμας Ρόμπινς (1991) και στο Η Ευρώπη Των Νέων Θρησκειών από τον Μάσιμο Ιντροβίνε και τον Ζεν-Φρανσουά Μάγιερ (1993). Περιληπτικά, υιοθετώντας μια εμπειρική άποψη, μπορούμε να δούμε ότι η Σαηεντολογία έχει θεωρηθεί θρησκεία όσον αφορά το πολιτιστικό πλαίσιο εντός του οποίου διεξάγει τις δραστηριότητές της, συμπεριλαμβανομένων και των επίσημων ανακοινώσεων των κυβερνητικών υπηρεσιών, από μέλη της Εκκλησίας και από κοινωνικούς επιστήμονες που διεξάγουν μελέτες σχετικά με καινούργια θρησκευτικά κινήματα. Σελίδα 20

27 VI. Συμπεράσματα Ως αποτέλεσμα της ανάλυσης που γίνεται εδώ, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η Σαηεντολογία είναι μια θρησκεία από όλες τις απόψεις που υπάρχουν στην τρέχουσα συζήτηση ορισμού αυτού του όρου στις κοινωνικές επιστήμες και την οποία έχουμε επανεξετάσει με την παρούσα εργασία. Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες θρησκείες που διεθνώς αποτελούν τη «θρησκευτική ζύμωση» των τελευταίων αρκετών δεκαετιών (οι θρησκείες ανατολικής προέλευσης, ο Πεντηκοστιανισμός και οι αφρο-αμερικάνικες θρησκείες μεταξύ άλλων), οι θρησκευτικές εμπειρίες που δεν είναι και κοινές και καθημερινές έχουν ένα κεντρικό μέρος στη Σαηεντολογία. Όπως και με τις άλλες θρησκείες, τέτοιες εμπειρίες συμβαίνουν εν μέρει επειδή είναι υποκινούμενες, ρυθμιζόμενες και ερμηνευμένες από το δόγμα και εν μέρει επειδή λαμβάνονται ως απόδειξη της ορθότητας του κοσμικού οράματος που υιοθετήθηκε από την ομάδα. Συνεπώς, η Σαηεντολογία ταιριάζει με τους ουσιαστικούς ορισμούς της θρησκείας που χρησιμοποιούνται στο παρόν στις κοινωνικές επιστήμες. Η Σαηεντολογία ταιριάζει επίσης με την ιδέα των θρησκειών, όπως ορίζεται σήμερα από τη λειτουργικιστική άποψη, αφού αποτελεί ένα σώμα ιδεών μέσω των οποίων μια ομάδα ανθρώπων δίνει νόημα σε πρωταρχικά προβλήματα, όπως η αδικία, η δυστυχία και η έρευνα για το νόημα της ζωής, και καθώς συνδυάζεται με πρακτικές μέσω των οποίων αυτές οι ομάδες αντιμετωπίζουν αυτά τα προβλήματα και σκοπεύουν να τα ξεπεράσουν. Όπως και με τις περισσότερες θρησκείες, η Σαηεντολογία υποστηρίζει ότι έχει ανακαλύψει το μυστήριο της ζωής. Δε διατυπώνει ένα παραδεκτά αυθαίρετο νόημα για τη ζωή του ανθρώπου. Με αυτόν τον τρόπο, διαφοροποιεί τον εαυτό της από τις ανθρωπιστικές απόψεις. Δε συνιστά ούτε υπαγορεύει αξίες και ηθικούς κανόνες για να δώσει νόημα στην ανθρώπινη ζωή αντιθέτως, υποστηρίζει ότι ξέρει τι όντως είναι ο άνθρωπος και ποιο είναι το νόημα της ζωής του. Την ίδια στιγμή, και επειδή χρησιμοποιεί παρόμοιο λεξιλόγιο με αυτό των κοινωνικών επιστημών, είναι ξεκάθαρα διαφορετική από αυτές, δεδομένου ότι δεν αποσκοπεί αποκλειστικά στο να περιγράφει πώς συμβαίνουν τα πράγματα, δε δημιουργεί ερωτήσεις ούτε παρουσιάζει υποθέσεις για την αντίθεσή τους και τελική τροποποίησή τους, αλλά διαβεβαιώνει ότι έχει ανακαλύψει τις αληθινές αιτίες και προσφέρεται να μοιραστεί αυτή τη γνώση. Γι αυτόν τον λόγο, η Σαηεντολογία ταιριάζει με τους συγκριτικούς ορισμούς, που τη διακρίνουν από τις ανθρωπιστικές απόψεις. Σελίδα 21