Νερό: Δημόσιο Αγαθό Ανθρώπινο Δικαίωμα

Transcript

1 Νερό: Δημόσιο Αγαθό Ανθρώπινο Δικαίωμα

2 Εισαγωγή Στην ερευνητική μας εργασία, ασχοληθήκαμε με το νερό ως δημόσιο αγαθό και ως ανθρώπινο δικαίωμα. Η αφορμή μας δόθηκε από τα γεγονότα που συμβαίνουν στον πλανήτη και αφορούν πλημμύρες ή φαινόμενα ξηρασίας και από τις συζητήσεις που γίνονται με θέμα την πώληση του νερού στη χώρα μας. Κατά την διάρκεια των πρώτων συναντήσεων της ομάδας, αποφασίσαμε να χωριστούμε σε υποομάδες για να προετοιμάσει κάθε ομάδα ένα επιμέρους θέμα για την ολοκλήρωση της εργασίας. Τελικά, οι ενότητες που χωρίσαμε την εργασία ήταν: Μελέτη βιολογικών, χημικών και φυσικών ιδιοτήτων του νερού Υδρολογικός κύκλος του νερού Θέματα σχετικά με την επάρκεια ή την έλλειψη του νερού Τρόποι διαχείρισης του νερού ώστε να εξασφαλίζεται ανάπτυξη και ευημερία για τους ανθρώπους

3 Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού αυτού βρίσκεται στους ωκεανούς, είναι δηλαδή αλμυρό.

4 Μόλις το 2% βρίσκεται στους πόλους και στους παγετώνες, είναι δηλαδή πάγος και χιόνι,

5 Ενώ ακόμα μικρότερο ποσοστό, το 0,6% βρίσκεται στις λίμνες, στα ποτάμια και στα υπόγεια ύδατα γλυκού νερού

6 Είναι κατανοητό πως, παρότι ο πλανήτης μας βρέχεται από νερό στο μεγαλύτερο μέρος του (για αυτό λέγεται και υδρόγειος: ύδωρ + γη), μόνο ένα ελάχιστο μέρος από αυτό το νερό είναι διαθέσιμο για τις ανάγκες των ανθρώπων, για πόση, πότισμα, πλύσιμο κ.α. Αποτελεί έναν σπάνιο φυσικό πόρο, ο οποίος βρίσκεται σε περιορισμένη ποσότητα.

7

8 Η σημασία του νερού για την επιβίωση του ανθρώπου

9 Το νερό, που αντιπροσωπεύει το 65% του ανθρώπινου σώματος, αν και δεν περιέχει θρεπτικά συστατικά, είναι ουσιώδες για τη ζωή γιατί μεταφέρει θρεπτικές ουσίες στα όργανα και τους ιστούς που τις χρειάζονται. Το νερό διατηρεί τον όγκο του αίματος και βοηθά στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος. Το νερό παρέχεται με τη λήψη τροφίμων και ποτών. Επί πλέον, οι μεταβολικές διαδικασίες που εμπλέκονται στην παραγωγή ενέργειας δημιουργούν στον οργανισμό 0.5 περίπου λίτρα νερού καθημερινά.

10 Καθημερινά απαιτούνται δύο λίτρα νερού για την αναπλήρωση της απώλειας που προκαλείται από την αναπνοή, την εφίδρωση και την αποβολή υγρών και στερεών. Η εφίδρωση προκαλείται από την αύξηση της σωματικής θερμοκρασίας λόγω υψηλών εξωτερικών θερμοκρασιών ή έντονης σωματικής άσκησης. Τα κύτταρα του εγκεφάλου που ελέγχουν την εφίδρωση ενεργοποιούνται και οι ιδρωτοποιοί αδένες εκκρίνουν νερό στο δέρμα όπου και εξατμίζεται, μειώνοντας τη θερμοκρασία του σώματος. Η διαδικασία αυτή αυξάνει τη συγκέντρωση αλατιού στο αίμα, προκαλώντας την αίσθηση της δίψας. Αν δεν αναπληρωθεί το νερό οι κανονικές σωματικές λειτουργίες καταρρέουν.

11 Οι επιστήμονες δεν έχουν κατανοήσει πλήρως τη δίψα, αλλά φαίνεται ότι και ο εγκέφαλος ανταποκρίνεται σε μηνύματα από το στόμα, το λάρυγγα, το στομάχι και πιθανώς το έντερο όσον αφορά στην ποσότητα και το είδος των υγρών που έχουν ληφθεί. Τα μηνύματα αυτά ακυρώνουν την αίσθηση της δίψας. Στους ηλικιωμένους ανθρώπους οι μηχανισμοί που δημιουργούν την αίσθηση αυτή είναι λιγότερο αποτελεσματικοί, επομένως έχει σημασία να λαμβάνουν τακτικά υγρά για πρόληψη της αφυδάτωσης.

12 ΦΥΣΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

13 Η σημασία του βιολογικού ρόλου του νερού καθίσταται εμφανής αν υπολογίσει κανείς ότι στο εσωτερικό περιβάλλον των κυττάρων το νερό καταλαμβάνει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της κατά βάρος σύστασής των, που μπορεί να μην είναι το ίδιο σε όλα τα κύτταρα, και που κυμαίνεται μεταξύ 70 και 90%. Και ακόμη ότι το μεσοκυττάριο υγρό αποτελεί το υδατικό περιβάλλον, που αναπτύσσονται τα κύτταρα των πολυκύτταρων οργανισμών. Από βιολογική σκοπιά, το νερό έχει πολλές ιδιότητες, που είναι κρίσιμες για τη διατήρηση της ζωής (τουλάχιστον όπως αυτή είναι γνωστή στη Γη), γεγονός που το ξεχωρίζει από άλλες ουσίες.

14 Οι σημαντικότεροι λόγοι που καθιστούν το νερό τόσο απαραίτητο στοιχείο της ζωής είναι ακριβώς οι φυσικοχημικές του ιδιότητες που είναι απόρροια της πολικότητας του και της ικανότητας των μορίων του, να συνδέονται μεταξύ τους με δεσμούς υδρογόνου.

15 Οι φυσικοχημικές ιδιότητες του νερού: 1. Η μεγάλη διαλυτική του ικανότητα. 2. Η μεγάλη αντίσταση σε θερμικές μεταβολές, (μεγαλύτερη θερμοχωρητικότητα από κάθε υγρό). 3. Η ανάπτυξη ισχυρών δυνάμεων συνοχής και συνάφειας. 4. Η μεγαλύτερη πυκνότητά του σε υγρή μορφή απ ότι σε στερεή. 5. Η αντιστρεπτή διάσταση του νερού σε κατιόντα υδρογόνου και ανιόντα υδροξυλίου, γεγονός που το καθιστά έναν αμφολύτη. 6.Το ph του (καθαρού) νερού είναι 7.

16 Το νερό είναι ζωτικό πρώτα απ' όλα ως διαλύτης, στον οποίο πολλές σημαντικές για τη ζωή ουσίες διαλύονται, αφού περισσότερες χημικές ουσίες που παρατηρούνται στο εσωτερικό των κυττάρων είναι ευδιάλυτες στο νερό. Το γεγονός αυτό επιτρέπει στις διαλυμένες ουσίες την εύκολη μετακίνησή τους από το ένα σημείο του οργανισμού, ή και του κυττάρου ειδικότερα, σε άλλο και κατά συνέπεια την επαφή τους και την εξ αυτής πραγματοποίηση των χημικών αντιδράσεων μέσα στο κύτταρο.

17 Το νερό είναι θεμελιώδες για τη φωτοσύνθεση και την κυτταρική αναπνοή, δηλαδή για τη ΖΩΗ

18 Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

19

20 Ο κύκλος του νερού, γνωστός και ως υδρολογικός κύκλος είναι η συνεχής ανακύκλωση του νερού της γης μέσα στη υδρόσφαιρα και στην ατμόσφαιρα. Το συνεχές της κυκλικής διαδικασίας του κύκλου του νερού επιτυγχάνεται εξαιτίας της ηλιακής ακτινοβολίας.

21 Το νερό του πλανήτη αλλάζει συνεχώς φυσική κατάσταση, από τη στερεά μορφή στην υγρή μορφή, και την αέρια κατάσταση των υδρατμών. Πιο συγκεκριμένα, λόγω της θέρμανσης και των ανέμων στην επιφάνεια της γης, τα νερά της εξατμίζονται και εμφανίζονται ως υδρατμοί δημιουργώντας τα σύννεφα. Οι υδρατμοί συμπυκνώνονται, υγροποιούνται και στη συνέχεια πέφτουν ως βροχή ή άλλες μορφές, εμπλουτίζοντας έτσι τις αποθήκες νερού της γης, είτε αυτές είναι επιφανειακές, όπως οι θάλασσες και οι λίμνες είτε υπόγειες.

22 Από τη θάλασσα, τις λίµνες και τα ποτάµια εξατµίζονται κάθε λεπτό ένα δισεκατομμύριο ( ) κυβικά µέτρα νερού που επιστρέφουν στην ατμόσφαιρα.

23 ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

24

25

26

27 Ένα μέρος από το χιόνι που πέφτει στα ψηλά βουνά και κοντά στους πόλους της Γης παγώνει και έτσι σχηματίζονται οι παγετώνες. Μεγάλα κομμάτια πάγου πολλές φορές σπάνε και πέφτουν στη θάλασσα, σχηματίζοντας παγόβουνα. Το μεγαλύτερο μέρος του πάγου της Γης βρίσκεται στην Ανταρκτική.

28 Υπόγεια νερά. Το υπόγειο νερό σχηματίζεται όταν το νερό της βροχής ή το χιόνι περνάνε το χώμα και συνεχίζουν να ταξιδεύουν μέχρι να βρεθεί βραχώδες πέτρωμα που θα σταματήσει την πορεία τους, σχηματίζοντας ακόμα και υπόγειες λίμνες.

29 Επίγεια νερά. Το υπόγειο νερό θα συνεχίσει το ταξίδι του κάτω από τη γη μέχρι να βγει στην επιφάνεια μέσα από ένα μικρό άνοιγμα και να σχηματίσει μια πηγή, ένα μικρό ποταμάκι ή ένα μικρό σιντριβάνι που θα συνεχίσει να κυλά. Πολλά μικρά ρυάκια καθώς κυλούν θα ενωθούν για να σχηματίσουν ένα μεγάλο ποτάμι που θα συνεχίσει το μεγάλο ταξίδι του, μέχρι να φτάσει στη θάλασσα.

30 Πιο συγκεκριμένα, το 96,5% του νερού της Γης βρίσκεται στους ωκεανούς (και τις θάλασσες), 1,7% στα υπόλοιπα επιφανειακά νερά (λίμνες, ποτάμια, έλη, κ.τ.λ.), 1,7% στα παγοκαλύμματα και στις παγωμένες σπηλιές της Ανταρκτικής και της Γροιλανδίας, 0,001% ως υγρασία της ατμόσφαιρας και σε σύννεφα

31 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

32 Το νερό αποτελεί κληρονομιά η οποία πρέπει να προστατεύεται. Η αύξηση των πιέσεων στο υδατικό περιβάλλον καθιστά αναγκαία την εφαρμογή βιώσιμων πολιτικών ανάπτυξης και διαχείρισης των υδατικών πόρων, μέσω σχεδιασμού, υλοποίησης και βέλτιστης λειτουργίας έργων υποδομής και παρεμβάσεων διαχείρισης τόσο της προσφοράς όσο και της ζήτησης επαναχρησιμοποίησης του νερού. Μια ορθολογική πολιτική ανάπτυξης οφείλει να λαμβάνει υπ όψη της και τη διαχείριση ακραίων φαινομένων και κρίσεων όπως τα προβλήματα λειψυδρίας και πλημμυρών αλλά και πιο μακροπρόθεσμους περιβαλλοντικούς στόχους.

33

34 Ο βαθμός ανάπτυξης των έργων αξιοποίησης των επιφανειακών νερών στη χώρα μας είναι σχετικά περιορισμένος και υπάρχουν πρόσθετες δυνατότητες. Θα πρέπει ωστόσο να γίνει κατανοητό ότι η γενικότερη τάση μείωσης των προς εκμετάλλευση πόρων, επιβάλλουν περιορισμούς και καθιστούν δαπανηρότερα τα αναπτυξιακά αυτά έργα. Κατά συνέπεια, είναι επιτακτική η ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη διαχείριση της ζήτησης και να μην θεωρούνται πλέον ως δεδομένες οι παραδοσιακές καταναλώσεις, οι παραδοσιακές απώλειες, η αδιαφορία ως προς τις δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης καθώς και η παραδοσιακή μέθοδος κοστολόγησης και τιμολόγησης του νερού.

35

36 ΕΛΛΕΙΨΗ ΝΕΡΟΥ- ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΓΗ SOS

37 Δεδομένου ότι, σύμφωνα με τις προβλέψεις, ο παγκόσμιος πληθυσμός θα αυξηθεί κατά 2 έως 3 δισ. έως το 2050, πρέπει να υπάρξει μια ριζική αναθεώρηση στον τρόπο διαχείρισης του νερού προειδοποίησαν οι επιστήμονες. «Ένας στους τρεις ανθρώπους υποφέρει σήμερα από κάποια μορφή έλλειψης νερού» υπογραμμίζεται σε έκθεση για την οποία συνεργάστηκαν περισσότεροι από 700 επιστήμονες τα τελευταία 5 χρόνια.

38 Σύμφωνα με τον ίδιο, παρατηρούνται δύο κατηγορίες ελλείψεων νερού: στην πρώτη το νερό γίνεται αντικείμενο υπερεκμετάλλευσης με αποτέλεσμα τη μείωση της στάθμης των υπόγειων δεξαμενών νερού και των ποταμών, ενώ στη δεύτερη εντάσσονται οι χώρες που στερούνται τεχνικών και οικονομικών πόρων προκειμένου να συγκρατήσουν το νερό, αν και μπορεί να υπάρχει σε αφθονία.

39 Για την έλλειψη νερού κατά 98% ευθύνεται ο ανθρώπινος παράγοντας. Στη γεωργία χρησιμοποιείται το 78% των υδάτινων αποθεμάτων, στη βιομηχανία το 18%, ενώ το υπόλοιπο 8% προορίζεται για οικιακή χρήση. Σήμερα απαιτείται ένα λίτρο νερού για την παραγωγή μιας θερμίδας τροφίμων, λίτρα για την παραγωγή ενός κιλού σιταριού και λίτρα για την παραγωγή ενός κιλού κρέατος.

40 Η UNICEF, εκφράζει τη συμπαράστασή της στα εκατομμύρια γυναικών και παιδιών σε όλο τον κόσμο που δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό. Η πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό είναι κρίσιμης σημασίας για την υγεία των παιδιών σε όλο τον κόσμο. Σε πολλά μέρη του κόσμου γυναίκες και παιδιά περπατούν μεγάλες αποστάσεις για να φέρουν νερό στις οικογένειές τους για να πιούν, να πλυθούν και να μαγειρέψουν.

41 Η έλλειψη νερού δεν αφορά μόνο τις χώρες της Αφρικής. Έρευνα που διεξήγαγε και παρουσίασε στη Γενεύη η περιβαλλοντολογική οργάνωση WWF, καταδεικνύει τον σημαντικό περιορισμό των υδάτινων αποθεμάτων παγκοσμίως, ακόμη και στις αναπτυγμένες χώρες. Στην αυξανόμενη λειψυδρία συμβάλλουν τόσο οι κλιματικές αλλαγές όσο και η λανθασμένη διαχείριση των φυσικών πόρων.

42 Σύμφωνα με τη μη-κυβερνητική οργάνωση, μια οικονομικά εύρωστη χώρα δεν είναι απαραιτήτως και πλούσια σε νερό. Μερικές από τις πλέον ανεπτυγμένες πόλεις, όπως το Χιούστον και το Σύδνεϋ, καταναλώνουν περισσότερο νερό από όσο διαθέτουν. Αυτό συμβαίνει διότι στην προσπάθεια τους να καλύψουν τις υλικές ανάγκες των πολιτών, σπαταλούν μεγάλες ποσότητες νερού, κυρίαρχου στοιχείου σχεδόν σε κάθε παραγωγική διαδικασία..

43 Επιπλέον, το WWF τονίζει πως η κακή συντήρηση στο ήδη πεπαλαιωμένο σύστημα υδροδότησης ενισχύει την εξάντληση των υδάτινων πόρων. Στο Λονδίνο υπολογίστηκε πως οι διαρροές από τους φθαρμένους υδραγωγούς αρκούν καθημερινά για να γεμίσουν 300 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων.

44 Παράλληλα, στη νότια Ευρώπη τα αποθέματα νερού λιγοστεύουν ολοένα και περισσότερο ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής και της συρρίκνωσης των παγετώνων στις βόρειες Άλπεις (μια σημαντική πηγή νερού).

45 Η έκθεση καταλήγει πως ενώ η κλιματική αλλαγή είναι αναπόφευκτη, η έλλειψη νερού, που παρατηρείται από την αλόγιστη χρήση του, μπορεί να αποφευχθεί, αν οι χώρες διαθέσουν τα απαραίτητα κονδύλια για την προστασία των υδάτινων αποθεμάτων.

46 «Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ»

47 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΡΟΥ Η ελεύθερη πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό είναι δικαίωμα όλων των έμβιων όντων, καθώς είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωσή τους και για το λόγο αυτό η 22η Μαρτίου θα πρέπει να είναι ημέρα προβληματισμού για όλους μας.

48 1.800 παιδιά πεθαίνουν κάθε μέρα λόγω έλλειψης νερού

49 Τα στοιχεία της UNICEF για την παιδική θνησιμότητα δείχνουν ότι περίπου οι μισοί θάνατοι παιδιών κάτω των πέντε ετών συμβαίνουν σε μόνο πέντε χώρες: Ινδία, Νιγηρία, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Πακιστάν και Κίνα. Δύο χώρες μαζί - η Ινδία (24%) και η Νιγηρία (11%) - παρουσιάζουν περισσότερο από το ένα τρίτο του συνόλου των θανάτων παιδιών κάτω των πέντε ετών. Αυτές οι ίδιες χώρες έχουν, επίσης, σημαντικούς πληθυσμούς χωρίς επαρκείς εγκαταστάσεις ύδρευσης και αποχέτευσης. Τα παραπάνω επισημαίνει σε ανακοίνωσή της η UNICEF και καλεί τις κυβερνήσεις, την κοινωνία των πολιτών και τους πολίτες να θυμούνται ότι πίσω από τα στατιστικά στοιχεία βρίσκονται τα πρόσωπα των παιδιών. «Μερικές φορές επικεντρωνόμαστε τόσο πολύ στους μεγάλους αριθμούς και αποτυγχάνουμε να δούμε τις ανθρώπινες τραγωδίες που κρύβονται πίσω από κάθε στατιστικό στοιχείο» λέει ο επικεφαλής του τομέα Νερού και Υγιεινής της UNICEF.

50

51

52 17 Ιουνίου: Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ερημοποίησης και της Ξηρασίας

53 Η μετατροπή των εύφορων εδαφών σε έρημο, με κύριο ένοχο τον άνθρωπο, πλήττει σοβαρά πάνω 100 χώρες στον κόσμο. Προκαλεί εξάντληση των διαθέσιμων αποθεμάτων νερού, διάβρωση και κατολίσθηση των εδαφών, καθώς και πλημμύρες. Η ερημοποίηση της γης έχει ως συνέπειες, την ανυπολόγιστη απώλεια στο γεωργικό και κτηνοτροφικό εισόδημα, τη ραγδαία χειροτέρευση του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής. 200 χώρες του κόσμου συντονίζουν της ενέργειές τους για την καταπολέμηση του φαινομένου, μέσω του ΟΗΕ. Προς την κατεύθυνση αυτή καθιερώθηκε και η 17η Ιουνίου ως Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ερημοποίησης και της Ξηρασίας. Στη χώρα μας, το ένα τρίτο των εδαφών υπόκειται σε δυνητικά υψηλό κίνδυνο ερημοποίησης.

54

55

56 Το νερό ως ανθρώπινο δικαίωμα

57 Όταν ο Peter Bradeck, πρόεδρος μίας από τις μεγαλύτερες εταιρίες εμφιάλωσης νερού του κόσμου, της Nestle, ομολόγησε μπροστά στην κάμερα ότι το νερό δεν είναι ένα ανθρώπινο δικαίωμα, η παγκόσμια συζήτηση για το τι αποτελεί πλέον κοινωνικό αγαθό και τι υπόκειται σε ιδιωτική εκμετάλλευση τέθηκε στις βάσεις που της αρμόζει. Η ιδιωτικοποίηση της παροχής νερού στην Ελλάδα συνυπήρξε σχεδόν πάντοτε με καταστάσεις τεράστιας οικονομικής κρίσης, άδειων δημοσίων ταμείων και άμεσης ανάγκης εύρεσης γρήγορου χρήματος από ιδιώτες.

58 Η Αν Λε Στρατ είναι αντιδήμαρχος Παρισιού και πρόεδρος της δημοτικής εταιρείας ύδρευσης. Επισκέφτηκε την Ελλάδα και συγκεκριμένα την Αθήνα για να μας μιλήσει για το φαινόμενο του ελληνικού σουρεαλισμού: πώς μία χώρα πουλά φθηνά στρατηγικής σημασίας κοινωνικά αγαθά για να σώσει μία κοινωνία - καταστρέφοντάς την. Το αντίθετο δηλαδή από αυτό που έκαναν οι συμπολίτες της: την ώρα που εμείς χαρίζουμε σε ιδιώτες, οι Παριζιάνοι ξαναπαίρνουν το νερό στα χέρια τους. Ήταν Νοέμβριος του 2008 όταν στο Παρίσι ξεκίνησε η διαδικασία «επαναδημοτικοποίησης» της ύδρευσης.

59 Η απόφαση αυτή ήταν έκφραση μιας ισχυρής πολιτικής και ιδεολογικής επιλογής: το νερό είναι ένα κοινό αγαθό και γι αυτό η εκμετάλλευση και η διαχείρισή του, πρέπει να είναι στα χέρια των πολιτών. Δύο χρόνια μετά, το σύνολο των υπηρεσιών ύδρευσης στο Παρίσι, από τα αντλιοστάσια έως τη βρύση, ελέγχεται πρώτη φορά από έναν ενιαίο φορέα, δημοτικό και δημόσιο. Σήμερα, η eau de Paris με 930 υπαλλήλους είναι η μεγαλύτερη δημόσια επιχείρηση ύδρευσης της Γαλλίας. Το 2011 μείωσε την τιμή του πόσιμου νερού έπειτα από 25 χρόνια εκρηκτικών αυξήσεων των τιμολογίων και φέτος ψηφίστηκε ως η καλύτερη εταιρεία ύδρευσης της χώρας.

60 Νερό: Δημόσιο αγαθό ανθρώπινο δικαίωμα

61 Το νερό παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανθρώπινη ζωή, όχι μόνο ατομικά αλλά και στο σύνολο του πολιτισμού. Εφόσον χαρακτηρίζεται ως δικαίωμα, αυτό σημαίνει ότι διανέμεται ισότιμα σε όλους τους ανθρώπους. Αντιθέτως, σε κάποιες χώρες του πλανήτη μας (π.χ. του 3ου κόσμου), υπάρχει τεράστια έλλειψη νερού. Παρόλο που γίνονται προσπάθειες να έχουν αυτοί οι άνθρωποι πρόσβαση στο νερό, είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί καθώς η κλίμακα του προβλήματος είναι υπερβολικά μεγάλη.

62

63 Αμέσως στο μυαλό μας έρχεται ένα πρόβλημα, που ταλανίζει τους σύγχρονους επιστήμονες. Υπάρχει περίπτωση,λόγω της ξηρασίας και του συνεχώς αυξανόμενου αριθμού της ανθρωπότητας, συνεπώς και τη μείωση της ποσότητας του πόσιμου νερού, να προκύψει ένας 3ος παγκόσμιος πόλεμος λόγω της έλλειψης. Μερικές δεκαετίες πριν η απάντηση θα ήταν κάθετα ναι! Τώρα πια λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας, μειώνεται η πιθανότητα εμφάνισης αυτού του προβλήματος. Η μέθοδος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί είναι η αφαλάτωση, δηλαδή η αφαίρεση του αλατιού από το θαλασσινό νερό.

64 Αφαλάτωση Αυτή η τεχνική βασίζεται στην διέλευση του θαλασσινού νερού σε υψηλή πίεση μέσα από μεμβράνες που διαχωρίζουν το νερό σε διήθημα και συμπύκνωμα. Το διήθημα είναι νερό εξαιρετικά χαμηλής περιεκτικότητας σε άλατα κατάλληλο για ύδρευση, άρδευση και τις περισσότερες βιομηχανικές χρήσεις. Οι μονάδες αφαλάτωσης θαλασσινού νερού αποτελούν την πλέον δόκιμη λύση για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ποιότητας αλλά και της επάρκειας νερού σε δήμους, στη βιομηχανία και σε ξενοδοχειακές μονάδες.

65 Ρόλος του νερού στη κοινωνική εξέλιξη Το νερό παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στο πως θα εξελιχθεί μια ομάδα ανθρώπων, σε οργανωμένη κοινωνία. Οι σημαντικότεροι πολιτισμοί της αρχαιότητας αναπτύχθηκαν δίπλα σε ποταμούς και θάλασσες. Οι λαοί της Μεσοποταμίας, η Αίγυπτος και οι Μεσογειακοί λαοί, είναι μερικά παραδείγματα. Αν δεν υπάρχει νερό, δεν μπορεί να εξελιχθεί η γεωργία και η κτηνοτροφία και έτσι δεν θα μετατραπεί μια ομάδα νομαδικών ανθρώπων σε εξελιγμένη κοινωνία.

66 Σύγχρονο παράδειγμα Ένα σύγχρονο παράδειγμα είναι οι Αβοριγίνες στην Αυστραλία. Λόγω του έντονα ξηρού κλίματος, αλλά και της ιδιαίτερης μορφολογίας του εδάφους, που δεν επέτρεπε σε κανένα καρπό να ανθήσει, το νερό σπάνιζε. Αυτό τους ανάγκαζε να μεταναστεύσουν από μέρος σε μέρος αποτρέποντας τους από τη δημιουργία κοινωνίας.

67 Ιδιωτικοποίηση του νερού

68 Ένα άλλο ερώτημα που μας απασχολεί είναι το αν θα επιβαρυνθούν οι πολίτες ενός κράτους αν η παροχή του νερού ιδιωτικοποιηθεί ή θα παρέχεται με δημόσια δαπάνη. Στα περισσότερα κράτη του ανεπτυγμένου κόσμου, το κράτος είναι υπεύθυνο για την διανομή του, με το κόστος συντήρησης των μηχανημάτων να καλύπτεται από τους φόρους που πληρώνουν οι πολίτες.

69 Ποιά είναι λοιπόν τα αποτελέσματα της ιδιωτικοποίησης; Από μια έρευνα για την ιδιωτικοποίηση στις ΗΠΑ, κατά την οποία εξετάσθηκαν τα 10 μεγαλύτερα συστήματα ύδρευσης στις ΗΠΑ, προέκυψε ότι έπειτα από 20 χρόνια ιδιωτικοποίησης, οι τιμές αυξήθηκαν 3 φορές πάνω από τον πληθωρισμό και οι λογαριασμοί νερού των νοικοκυριών κατά μέσο όρο τριπλασιάσθηκαν στα πρώτα 10 χρόνια. Παρόμοια, μια έρευνα της ίδιας της Παγκόσμιας Τράπεζας κατέληξε ότι παγκόσμια οι Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού απέτυχαν να μειώσουν τα τιμολόγια νερού και να αυξήσουν τις επενδύσεις σε υποδομές νερού.

70

71 Μια ενδιαφέρουσα παρένθεση: Εμφιαλωμένο νερό Στο σημείο αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον να γίνει μια αναφορά στην αγορά του εμφιαλωμένου νερού, αφού 200 δισ. μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού το χρόνο πωλούνται παγκοσμίως με κέρδη 60 δισ. και στην ΕΕ η μέση κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού είναι 109 λίτρα/άτομο.

72 Η σημασία αυτής της αναφοράς έγκειται στο γεγονός ότι τα τελευταία 20 χρόνια οικοδομήθηκε μια αγορά εμφιαλωμένου νερού μέσω μιας μεθοδικής και πολύ αποτελεσματικής δυσφήμησης του δημοσίου συστήματος ύδρευσης. Η δυσφήμιση του δημοσίου συστήματος ύδρευσης συμβάλλει ταυτόχρονα: α) στην ιδιωτικοποίηση του συστήματος ύδρευσης και β) στην άνοδο της αγοράς του εμφιαλωμένου νερού.

73 Εξαγωγείς εμφιαλωμένου νερού Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μεγαλύτερος παγκόσμιος εξαγωγέας εμφιαλωμένου νερού είναι η Γαλλία (με μεγάλη διαφορά από την Κίνα, που είναι δεύτερη), ενώ στους μεγάλους εισαγωγείς περιλαμβάνονται οι ΗΠΑ, Γερμανία, Αγγλία, Βέλγιο, Ιαπωνία κλπ.

74 Διαπιστώνοντας και καταλήγοντας. Η ίδια επισκόπηση διαπιστώνει ότι, στην πραγματικότητα το θέμα δεν είναι απλά: δημόσιο ή ιδιωτικό; Το θέμα είναι η κοινοτική ιδιοκτησία, έλεγχος και διαχείριση. Η καλή λειτουργία της ύδρευσης απαιτεί τοπικό δημοκρατικό έλεγχο και διαχείριση.

75 Συμπερασματικά, Το νερό είναι κοινωνικό αγαθό. Ο ίδιος ο χαρακτήρας των υπηρεσιών του νερού ευνοεί και επιβάλλει Τη δημόσια-κοινωνική διαχείριση των συστημάτων νερού.

76

77 Ερευνητική ομάδα Δημήτρης Βλαχόπουλος Σωκράτης Γιαννάκης Σταυρούλα Σαββίδη Λευτέρης Δημητράς Γιάννης Κουλοχέρης Αμάντα Λάμπρου Φραγκίσκος Βαρατάσης Σταμάτης Κανέλλης Χρήστος Αντωνίου Λουκάς Βουρλάς Γιώργος Γιαννούτσος Γιώργος Καραογλάνης Απόστολος Πατρίκιος Γιάννης Παππάς Κυριάκος Παπαδόπουλος Αντώνης Μάνεσης Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ελένη Σκριβάνου