Οδηγός Εκπαίδευσης & Επαγγελματικής Εξέλιξης

Transcript

1 Πώς να γίνετε Coach Οδηγός Εκπαίδευσης & Επαγγελματικής Εξέλιξης Πετράς Χαράλαμπος COACHING PSYCHOLOGIST, COACH TRAINER & SUPERVISOR σελ. 1

2 Περιεχόμενα: Βιογραφικό του συγγραφέα..4 Εισαγωγή: Τα σωστά βήματα για να γίνετε Coach.6 Το Coaching ως προσωπική επιλογή ζωής 7 Τι είναι Coaching και τι Coaching Psychology.8 Τι σημαίνει Evidence-based Coaching και γιατί το υποστηρίζουμε..13 Η επιλογή της εκπαίδευσής σας 15 Το προφίλ ενός επαγγελματία Coach 17 Ο δρόμος προς την ατομική πιστοποίηση..23 Τι είναι και πώς να επιλέξετε την εξειδίκευσή σας.27 O Κώδικας Δεοντολογίας στο Coaching EMCC/AC...31 Πώς να διαφυλάξετε την φήμη σας στα πρώτα σας βήματα..38 2

3 ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ Το παρόν εγχειρίδιο αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του συγγραφέα, Χαράλαμπου Πετρά. Διανέμεται δωρεάν σε ηλεκτρονική μορφή, αποκλειστικά για προσωπική χρήση με σκοπό την ενημέρωση. Απαγορεύεται αυστηρά οποιαδήποτε αναπαραγωγή (reformatting), αναδημοσίευση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, φόρτωση (upload), διαμόρφωση, τροποποίηση, δημιουργία αντιγράφων site (mirroring) του περιεχομένου, χωρίς την προηγούμενη γραπτή άδεια του συγγραφέα. Πετράς Χαράλαμπος

4 Βιογραφικό του συγγραφέα. Ο Χαράλαμπος Πετράς είναι ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του Athens Coaching Institute. Eίναι Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής, Performacne Coach & Συγγραφέας. Είναι Γενικός Γραμματέας της ΕMDR-Hellas, πλήρες μέλος του International Society for Coaching Psychology, μέλος του International Research Team του European Mentoring & Coaching Council, του Association for Coaching, Registered Practitioner του Complementary Medical Association UK και του European Lifestyle Medicine Organization. Σπούδασε Ψυχολογία στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Ανθρωπολογία & Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου όπου ολοκλήρωσε και τις μεταπτυχιακές του σπουδές. Έχει εκπαιδευτεί στην Οικογενειακή Θεραπεία - Συστημικής Προσέγγισης στην Μονάδα Οικογενειακής Θεραπείας του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής, στην Θεραπεία Ψυχικού Τραύματος με την μέθοδο EMDR (Eye Movement Desensitization & Reprocessing) στο Ινστιτούτο Τραυματοθεραπείας Αθηνών, στο Life Coaching στο Οxford College και στον Νευρογλωσσικό Προγραμματισμό (ΝLP) στο Dynamic Equilibrium System member of INLPTA. Από το 2010 ίδρυσε και διευθύνει το Athens Coaching Institute στο οποίο σχεδιάζει πιστοποιημένα προγράμματα για επαγγελματίες Coaches και συντονίζει μία εξαιρετική ομάδα συνεργατών με σκοπό την υλοποίηση εκπαιδεύσεων, την έρευνα και την έκδοση συγγραμμάτων. Μέχρι σήμερα έχει στον ενεργητικό του περισσότερες από 5500 ώρες διδασκαλίας, 5000 ώρες συνεδριών Coaching, Ψυχοθεραπείας, Συμβουλευτικής, κι έχει συνεργαστεί με διεθνείς οργανισμούς, υπηρεσίες και πολυεθνικές επιχειρήσεις. Παράλληλα, διατηρεί Ψυχολογικό Γραφείο στο Παλαιό Φάληρο, στο οποίο παρέχει συνεδρίες Ψυχοθεραπείας και Προσωπικής Ανάπτυξης σε ενήλικες. 4

5 Σε ερευνητικό επίπεδο, έχει συνεργαστεί με το Εθνικό ίδρυμα Ερευνών, την Ψυχιατρική Κλινική του 414 Στρατιωτικού Νοσοκομείου Ειδικών Νοσημάτων και το Κέντρο Ψυχολογικών Ερευνών και Προαγωγής της Ψυχικής Υγείας. Έχει πραγματοποιήσει επιτόπια ανθρωπολογική έρευνα που δημοσιεύθηκε σε δύο διεθνή συνέδρια Ιατρικής και Ανθρωπολογίας. Τα ενδιαφέροντα του αφορούν την επιστημονική τεκμηρίωση του Coaching, τη σύνθεση και ολοκλήρωση του με συγγενείς κλάδους και τη δημιουργία νέων, καινοτόμων πρακτικών προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης. Στην παρούσα φάση μελετά την σύνθεση του Coaching με τον Νευρογλωσσικό Προγραμματισμό (NLP), την χρήση εφαρμογών EMDR στo Performance Coaching, την εφαρμογή τεχνικών μέτρησης και αξιολόγησης της Θετικής Ψυχολογίας στην ψυχική ενδυνάμωση στελεχών επιχειρήσεων και την σύνθεση της Ολιστικής Ιατρικής (Integrative Medicine) και της Ιατρικής Ανθρωπολογίας με σκοπό την δημιουργία προγραμμάτων Health & Wellness Coaching. Είναι συγγραφέας του βιβλίου H Tέχνη του Coaching, Εισαγωγή στη Θεωρία & Πρακτική της Coaching Ψυχολογίας, που αποτελεί το πρώτο επιστημονικό εγχειρίδιο για τον επαγγελματία Coach και Ψυχολόγο. Κυκλοφορεί από τον όμιλο εκδόσεων Πηγή - Iwrite.gr. Επικοινωνία: Τ Διεύθυνση: Αχιλλέως 2 Παλαιό Φάληρο, 17562, Αθήνα. Ωράριο Γραμματείας: Δευτ. Παρ. 10:00 14:00. Δέχεται κατόπιν ραντεβού. Ιστοσελίδες: 5

6 Εισαγωγή: τα σωστά βήματα για να γίνετε Coach Το εγχειρίδιο αυτό αποτελεί έναν πλήρη οδηγό για όλα όσα πρέπει να γνωρίζει κάποιος που ξεκινά το ταξίδι του στον κόσμο του Coaching. Στις σελίδες που ακολουθούν απαντώ σε μια σειρά από ζητήματα που μου θέτουν όσοι με επισκέπτονται για πρώτη φορά και με ρωτούν για το Coaching. Ένας υποψήφιος Coach θα πρέπει να γνωρίζει τι είναι ακριβώς το Coaching, σε τι διαφέρει από την Ψυχοθεραπεία, ποια είναι η εκπαίδευση που πρέπει να επιλέξει, τι σημαίνει πιστοποίηση, πώς επιτυγχάνεται και ποιες εξειδικεύσεις υπάρχουν. Επιπλέον, στον οδηγό έχω συμπεριλάβει τον τρόπο για να επιλέξετε την εξειδίκευσή σας και χρήσιμες πληροφορίες για να διασφαλίσετε την φήμη σας κατά την είσοδό σας στον κλάδο μας. Η εξειδίκευση και η προστασία του προφίλ σας στα πρώτα βήματα της σταδιοδρομίας σας, αποτελούν τα σημαντικότερα ζητήματα που καλείστε να διαχειριστείτε μετά την εκπαίδευση. Ο δρόμος λοιπόν, για να γίνετε επαγγελματίας Coach είναι ο εξής: Γνωριμία με το Coaching και συνειδητή επιλογή. Σύνδεση προσωπικού και επαγγελματικού οράματος. Επιλογή εκπαίδευσης και αφοσίωση σε αυτή. Επαγγελματική ανάπτυξη, εποπτεία και πιστοποίηση. Εξειδίκευση και επιτυχία. Σας εύχομαι καλή επιτυχία και ελπίζω να σας υποδεχτούμε σύντομα στην κοινότητά μας. 6

7 1. Το Coaching ως προσωπική επιλογή ζωής. Το Coaching, σε οποιαδήποτε εξειδίκευση, αποτελεί επιλογή ζωής για εκείνον που επιθυμεί να εργαστεί επαγγελματικά στον κλάδο αυτό. Χρειάζεται να επενδύσετε σωστά τον χρόνο και την ενέργειά σας για να γίνετε ένας ικανός, αποτελεσματικός και επιτυχημένος επαγγελματίας. Η επαγγελματική ανάπτυξη ενός Coach είναι απόλυτα συνυφασμένη με την προσωπική. Αναπτύσσομαι ως επαγγελματίας σημαίνει αναπτύσσομαι και ωριμάζω ως άνθρωπος. Για τους περισσότερους, η επιλογή σταδιοδρομίας στο Coaching αποτελεί μια διαδικασία μετάβασης από μια προηγούμενη εργασία σε νέα, κι έτσι βιώνουν οι ίδιοι μια διαδικασία αλλαγής. Είναι άνθρωποι με εμπειρία στην εργασία και την ζωή, ταλέντα, ικανότητες και μια ισχυρή θέληση να βοηθήσουν τους άλλους. Εμείς, ως εκπαιδευτές, έχουμε καθήκον να καθοδηγήσουμε σωστά αυτή την διάθεση για σταδιοδρομία στο coaching και να δώσουμε στους νέους συναδέλφους υγιείς βάσεις ώστε να αναπτυχθούν με ασφάλεια και προοπτική. Ικανός Coach είναι εκείνος που πέρασε με επιτυχία την στροφή της δικής του αλλαγής και σχεδιάζει με αφοσίωση και μεθοδικότητα, την επαγγελματική του ανάπτυξη στον κλάδο μας. Ξεκινώντας την προετοιμασία για την επαγγελματική σας άνθιση, σας καλώ να μελετήσετε, να απαντήσετε με σαφήνεια και εστίαση στο θετικό αποτέλεσμα στα παρακάτω ερωτήματα: Γιατί επιθυμείτε πραγματικά να γίνετε επαγγελματίας Coach; Με ποιες αξίες επιθυμείτε να εργάζεστε; Τι σας κινητοποιεί σε αυτό το επάγγελμα; Ποια στοιχεία σας εκφράζονται μέσα από την παροχή Coaching υπηρεσιών; Ποιες είναι οι στιγμές που νιώθετε πληρότητα μέσα από τον ρόλο του Coach; Πώς συνδέεται το Coaching με το προσωπικό όραμα για τον εαυτό και τη ζωή σας; Τι είναι αυτό που θέλετε ακριβώς να πετύχετε; Τι θα κερδίσετε μέσα από το επάγγελμα του Coach; 7

8 Τι θα χάσετε αν δεν το κάνετε; Ποια εμπόδια μπορεί να προκύψουν; (στοχαστείτε πάνω σε εσωτερικά και εξωτερικά εμπόδια). Πώς μπορείτε να υπερβείτε αυτά τα εμπόδια; Στοχαστείτε πάνω στην πρόληψη, αποφυγή των εμποδίων ή την μείωση των συνεπειών τους. 2. Τι είναι Coaching και τι Coaching Psychology. Το Coaching είναι η τέχνη την ανάπτυξης και της αλλαγής. Βοηθά τους ανθρώπους επιτύχουν στόχους, να αποκτήσουν όραμα στη ζωή, να αυξήσουν τις επιδόσεις τους, να ενισχύσουν τα θετικά τους συναισθήματα και να καλλιεργήσουν τις δεξιότητές τους. Είναι μια πρακτική που συνδυάζει την επιστημονική τεκμηρίωση από το κλάδο της Coaching Ψυχολογίας και την δημιουργικότητα του επαγγελματία Coach. Ο επαγγελματίας, στην ορολογία του Coaching είναι ο Practitioner Coach, δηλαδή αυτός που ασκεί την συγκεκριμένη τέχνη και πρακτική. Από το βιβλίο μου Η Τεχνη του Coaching, Εισαγωγή στην Θεωρία & Πρακτική της Coaching Ψυχολογίας, παραθέτω μια συνολική περιγραφή του Coaching: Το Coaching είναι ανάπτυξη και αλλαγή, χαρακτηρίζεται από την πίστη στη θετική πλευρά των ανθρώπων, στην έμφυτη τάση τους για διαρκή ανάπτυξη και εξέλιξη προς την προσωπική ολοκλήρωση. Στο Coaching το άτομο προσεγγίζεται ολιστικά, δίνοντας προτεραιότητα στην πλευρά της ζωής που ο πελάτης επιθυμεί να επεξεργαστεί. Ο πελάτης δεν αποκόπτεται από την υπόλοιπη ζωή του. Οποιαδήποτε αλλαγή θα πρέπει να συντονίζεται με το όλον της προσωπικότητας και του εαυτού, για να είναι ουσιαστική. Στο Coaching το επίκεντρο της αλλαγής είναι ο εαυτός, ο οποίος αποκτά τον έλεγχο της ζωής του. Ο πελάτης, χωρίς καθοδήγηση, στοχάζεται, οραματίζεται και σχεδιάζει το πλάνο της αλλαγής του. Ταυτόχρονα, ενεργοποιεί έναν θετικό εσωτερικό διάλογο, με τον οποίο μαθαίνει να μαθαίνει από την εμπειρία του, να παρατηρεί τον εαυτό του και να βελτιώνεται. 8

9 Το Coaching είναι σχέση. Διαμορφώνεται μια ισότιμη σχέση, μέσα στην οποία ο πελάτης ενδυναμώνεται, έρχεται σε επαφή με τα θετικά του συναισθήματα και ενεργοποιείται. Είναι, δηλαδή, μια συμμαχία. Η έμφαση στα θετικά συναισθήματα γίνεται με ωριμότητα, χωρίς να αφορίζονται ή να λογοκρίνονται τα αρνητικά. Είναι η ενεργοποίηση των θετικών συναισθημάτων που θα συμβάλλει στην υπέρβαση και την αλλαγή. Στο Coaching ειδικός για τον εαυτό του είναι ο πελάτης. Το Coaching είναι μια έμμεση, μη κατευθυντικού τύπου παρέμβαση, κατά την οποία διαμορφώνονται οι εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες που θα επιτρέψουν και θα διευκολύνουν τη στοχοθεσία και την αλλαγή. Τα εργαλεία του Coach σε αυτή την αλληλεπίδραση είναι η ενεργητική ακρόαση, τα σωστά ερωτήματα και τα Coaching μοντέλα. Το Coaching είναι εστιασμένο στο όραμα και τον στόχο. Η έννοια του στόχου αγκαλιάζει τα πάντα στο Coaching, δίνει νόημα στην αλλαγή και συντονίζει τις δεξιότητες και τους πόρους σε μια κοινή κατεύθυνση. Η ανάπτυξη και η αλλαγή ενεργοποιούνται και αποκτούν προσανατολισμό μέσα από σαφώς ορισμένους στόχους. Οι στόχοι ανταποκρίνονται στο όραμα που διαμορφώνει ο πελάτης για τον εαυτό του. Το Coaching είναι προσανατολισμένο στο μέλλον. Εκ των πραγμάτων, η έννοια του στόχου και του οράματος αφορούν το μέλλον. Ωστόσο, το παρελθόν υπάρχει. Ο πελάτης επιστρέφει σε αυτό για να αναγνωρίσει επιτυχίες και να αντλήσει λύσεις. Το Coaching βοηθά τους ανθρώπους να μετατοπίσουν την προσοχή τους από το παρελθόν και να εστιάσουν στο μέλλον. Το Coaching είναι εστιασμένο στη λύση. Η μετατόπιση της προσοχής στο μέλλον δεν είναι αόριστη. Κάθε άλλο, το μέλλον λαμβάνει συγκεκριμένη μορφή, εκείνη της λύσης. Ο πελάτης διοχετεύει τη σκέψη, την ενέργεια και τη δημιουργικότητά του στην κατασκευή μιας επιθυμητής λύσης, παρά στην ανάλυση των αιτιών του προβλήματος. 9

10 Το Coaching είναι εστιασμένο στη δράση και στο αποτέλεσμα. Το μέλλον, το όραμα, ο στόχος και η λύση, δεν αποτελούν διανοητικές κατασκευές. Από την πρώτη στιγμή, ενθαρρύνεται η ανάληψη δράσεων που θα οδηγήσουν στην επίτευξη των στόχων. Η διαδικασία του Coaching ολοκληρώνεται όταν η αλλαγή συμβεί, όταν γίνει πραγματικότητα. Το Coaching γεφυρώνει τη φαντασία με την πρακτική καθημερινότητα. Το Coaching είναι μια επιστημονικά τεκμηριωμένη και συγκροτημένη πρακτική, η οποία είναι ασφαλής για την ανθρώπινη προσωπικότητα και αποτελεσματική, εφόσον ασκείται από κατάλληλα εκπαιδευμένους επαγγελματίες. Απευθύνεται σε ανθρώπους χωρίς σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα. Το Coaching μπορεί να ταξινομηθεί σε τρεις μεγάλες κατηγορίες (Sperry, 2004): Performance-focused Coaching. Εστιάζει στην επιτέλεση έργου / ρόλου που αξιολογείται σε πραγματικό χρόνο, μπροστά σε κοινό. Αυξάνει τις επιδόσεις. Απευθύνεται σε στελέχη, αθλητές, καλλιτέχνες, παρουσιαστές, ομιλητές, ηγέτες. Development-focused Coaching. Εστιάζει στην επαγγελματική και προσωπική ανάπτυξη ολιστικά, ενισχύει την αλλαγή και την μετάβαση. Skill-focused Coaching. Εστιάζει στην βελτίωση και καλλιέργεια συγκεκριμένων δεξιοτήτων, ικανοτήτων και συμπεριφορών τόσο σε επαγγελματικό όσο και προσωπικό επίπεδο. Η Coaching Ψυχολογία (Coaching Psychology) είναι ο ακαδημαϊκός κλάδος που μελετά την ανάπτυξη και την αλλαγή σε ανθρώπους που δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας. Εστιάζει λοιπόν, στην επιστημονική μελέτη της αλλαγής, της βελτίωσης της απόδοσης και της ευεξίας στην ζωή, σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο (Grant & Cavanagh, 2007). Συνθέτοντας προσεγγίσεις από την Ψυχολογία, τη Συμβουλευτική και την Ψυχοθεραπεία, δημιουργεί μοντέλα coaching τα οποία είναι έγκυρα και αξιόπιστα. Ο επαγγελματίας Coach τα αξιοποιεί και τα εφαρμόζει συνειδητά, στην εργασία του. 10

11 Στα πρώτα χρόνια της ιστορίας του Coaching, η πρώτη γενιά των coaches λόγω ελλιπούς εκπαίδευσης καλλιέργησαν μια πολεμική στάση απέναντι στην Ψυχολογία. Όπως διαπίστωνε ήδη από το 1992 o Whitmore (Palmer & Whybrow, 2007), σε πολλές περιπτώσεις, οι Coaches δεν ήταν σε θέση να αναγνωρίσουν τη σχέση των τεχνικών και των συμπεριφορών που χρησιμοποιούσαν με σημαντικές αρχές της Ψυχολογίας. Με την ίδρυση του κλάδου της Coaching Ψυχολογίας το 2002, η σχέση με την επιστήμη αποκαθίσταται και πλέον το Coaching απολαμβάνει τα οφέλη μιας επιστημονικά τεκμηριωμένης δραστηριότητας. Μπορεί το Coaching να συνδέεται με την Ψυχολογία ωστόσο διαφέρει από την Ψυχοθεραπεία. Η Ψυχοθεραπεία εστιάζει στην αντιμετώπιση προβλημάτων που αφορούν την ψυχική μας υγεία. Για παράδειγμα κρίσεις πανικού, διατροφικά προβλήματα, αυξημένο άγχος, κατάθλιψη, παραληρηματικές σκέψεις, έντονος φόβος, διαταραχές ύπνου, φοβίες, και άλλα. Με την Ψυχοθεραπεία αποκαθιστούμε δυσλειτουργίες και βοηθάμε τους ανθρώπους να πάνε από το -6 στο 0, ενώ με το Coaching βοηθάμε τους ανθρώπους να πάνε από το 0 στο 5 και να φθάσουν στο 10 των επιδόσεών τους σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο. Στο Coaching εστιάζουμε στην θέσπιση στόχων ανάπτυξης που δεν αφορούν την υπέρβαση προβλημάτων σε συναισθηματικό επίπεδο. Για παράδειγμα, προετοιμασία για συνέντευξης, λήψη αποφάσεων, ηγεσία, επίτευξη στόχων στην εργασία, αλλαγή καριέρας, αύξηση επιδόσεων, καλλιέργεια δεξιοτήτων, ανάπτυξη νέων συμπεριφορών, διαχείριση ομάδων κοκ. Για τον επαγγελματία Coach, έχουμε διαμορφώσει μια δομημένη διαδικασία υποδοχής του νέου πελάτη και αξιολόγησης της συμβατότητας του αιτήματός του με το Coaching, ώστε να διαφυλάσσουμε την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης και την αξιοπιστία του κλάδου μας. Χρειάζεται οι Coaches να είναι Ψυχολόγοι; Το Coaching είναι ένας κλάδος στον οποίο ακόμη δεν δραστηριοποιούνται πολλοί Ψυχολόγοι. Εξάλλου, η ενασχόληση με το Coaching για έναν κλινικό, απαιτεί μια μεγάλη μετατόπιση από τον τρόπο που έχει μάθει να ερμηνεύει τον κόσμο. Ιδιαίτερα δε για το Coaching όπου εφαρμόζεται σε 11

12 στελέχη και επιχειρήσεις, Coaches με εμπειρία στις επιχειρήσεις, είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με το πλαίσιο. Οι Coaches δεν χρειάζεται να είναι ψυχολόγοι, χρειάζεται όμως κατά την εκπαίδευσή τους στο βασικό επαγγελματικό επίπεδο (practitioner level) να μάθουν να διακρίνουν την ψευδο-επιστήμη από το επιστημονικά τεκμηριωμένο coaching, να μάθουν να αξιολογούν αν ο πελάτης και το αίτημά του είναι συμβατά με το Coaching και τα όριά του, και να εργάζονται με βάση την Δεοντολογία και την Ηθική του κλάδου. Εκείνο που θέλω να υπογραμμίσω ωστόσο, είναι ότι δεν έχει σημασία το υπόβαθρο του Coach αλλά η εκπαίδευσή του. Υπό την έννοια ότι, είναι η εκπαίδευση και ο επαγγελματισμός που θα καθορίσουν εάν η πρότερη εμπειρία του θα αξιοποιηθεί σωστά ή θα αποτελέσει πρόβλημα. Και εξηγώ. Έστω ότι ένας ψυχολόγος εκπαιδεύεται στο Coaching αποφασίζει να εργαστεί με στελέχη και ομάδες. Εάν κατά την εργασία του στην επιχείρηση, αντί να εστιάσει στους στόχους και στο αποτέλεσμα, εστιάσει στις σχέσεις και τα συναισθήματα που βιώνουν τα στελέχη στην ομάδα, θα προκαλέσει αναταραχή καθώς η επίτευξη των στόχων θα τεθεί σε δεύτερη μοίρα. Έστω τώρα ότι έχουμε έναν πολύ έμπειρο manager ο οποίος αποφασίζει να γίνει Coach. Εάν δεν αναπτύξει μια αυτορρύθμιση, όταν εργάζεται με νέους managers πιθανώς να τους καθοδηγήσει στον τρόπου ασκούσε εκείνος διοίκηση αντί να τους αφήσει ελεύθερους μέσα από το Coaching να ανθίσουν όπως εκείνοι πιστεύουν. Επομένως, από μόνο του το υπόβαθρο ενός νέου Coach δεν ορίζει αν ο Coach θα είναι καλός ή κακός. Μπορεί να συμβάλλει θετικά μπορεί κει όχι. Αυτό που έχει σημασία για το Coaching είναι η σωστή εκπαίδευση και η ενσωμάτωση των αρχών και τεχνικών της μεθόδου στον νέο επαγγελματία. 12

13 3. Τι σημαίνει Evidence-based Coaching και γιατί το υποστηρίζουμε. Αν και το Coaching αποτελεί προϊόν διαλόγου και ανταλλαγών ανάμεσα στην Αθλητική Ψυχολογία, την Ανθρωπιστική & Θετική Ψυχολογία, την Ψυχοθεραπεία και τις Κοινωνικές Επιστήμες, πολύ γρήγορα αφομοιώθηκε από την κουλτούρα του "pop psychology", ενός χώρου που κυριαρχούν οι ατάκες, η παρερμηνεία των ερευνητικών συμπερασμάτων και μη επαρκώς εξειδικευμένοι «εκπαιδευτές-γκουρού». Η συγκεκριμένη κουλτούρα παράγει ιδέες όπως «πίστεψέ το και μπορείς», «10 εύκολοι τρόποι για να γίνετε το επίκεντρο της παρέας», «μυστικά επιτυχίας», «το επίκεντρο του κόσμου είναι ο εαυτός μου», «πώς να γίνετε ευτυχισμένοι», «7 δρόμοι για να γίνετε πλούσιοι», «πώς να επιλέξετε πλακάκια στο μπάνιο», «ανακαλύψτε τον κρυμμένο σας εαυτό», που αναδεικνύουν μια ψυχαναγκαστικού τύπου εμμονή περί επιτυχίας και ευτυχίας. Επικρατούν μάλιστα μύθοι ότι ο εγκέφαλός μας λειτουργεί μόνον κατά 10% και οι υπόλοιπες δυνατότητές του βρίσκονται εν υπνώσει, ότι η αυτοπεποίθηση είναι καθοριστικό στοιχείο της ψυχικής μας υγείας και άλλοι μύθοι, που τους παρουσιάζω αναλυτικά στο βιβλίο μου για όποιον ενδιαφέρεται. Το "Pop - Life Coaching" λοιπόν, αδυνατούσε να τεκμηριώσει επιστημονικά όσα έλεγε, αδυνατούσε να κατανοήσει σωστά όσα διάβαζε και τελικά ουδείς γνώριζε αν όντως αυτή η μέθοδος ήταν ασφαλής και αποτελεσματική. Σε αυτό τον χώρο εμφανίστηκαν διάσημοι «ομιλητές», «παρακινητές», «σύμβουλοι», «εναλλακτικοί θεραπευτές» που προβάλλουν την δική τους επιτυχία για να πείσουν τους πελάτες τους. Οι ίδιοι άνθρωποι, υιοθετώντας και τον όρο «Life Coach» απλώς άλλαξαν ετικέτα για να πουλήσουν το ίδιο κρασί, προκαλώντας σημαντικές βλάβες στο ίδιο το Coaching που αποτελεί μια εξαιρετική και επαναστατική μέθοδο στο πεδίο της υποστήριξης και ενδυνάμωσης των ανθρώπων. Η σημαντικότερη συνέπεια κατά τη γνώμη μου είναι ότι καθιερώθηκε μια αδιαφορία για το ουσιαστικό υπόβαθρο των «ειδικών εκπαιδευτών» που εμφανίστηκαν ξαφνικά, ανθρώπων οι οποίοι, με καμία γνώση πάνω στο επάγγελμά μας και χωρίς εμπειρία σε αυτό που λέμε «Συνεδρία» μεταλαμπαδεύουν γνώσεις στους νέους Coaches. 13

14 Από το 2003 ωστόσο, ευτυχώς τα πράγματα άλλαξαν και πήραμε την μοίρα του Coaching στα χέρια μας. Είναι η χρονιά που εμφανίστηκε οργανωμένο και δυναμικό, το ρεύμα του Evidence-based Coaching, δηλαδή του επιστημονικά τεκμηριωμένου Coaching. Μέσα από την επιστημονική έρευνα δημιουργούνται οι βάσεις για την θεσμοθέτηση του επαγγέλματος και την δημιουργία αποτελεσματικών προγραμμάτων εκπαίδευσης. Το ερώτημα που απαντάμε στην πραγματικότητα είναι «τι είδους Coaches θέλουμε να γίνουμε». Ποιοι είναι δηλαδή το προφίλ ενός επαγγελματία Coach και τι πρέπει να γνωρίζει ένας ικανός Coach; O όρος «Evidence-based Coaching» δημιουργήθηκε από τον Antony Grant, ακριβώς για να διαφυλάξει το κύρος του πραγματικού Coaching από το ψευδο-coaching και τις διάφορες εκδοχές του. Ποια είναι η επιστημονικά τεκμηριωμένη πρακτική: Evidence-based Coaching είναι α) η συνειδητή σύνθεση της σύγχρονης επιστημονικής γνώσης με την εμπειρία του Coach και β) η αξιοποίησή της στη λήψη αποφάσεων εντός των συνεδριών. Δηλαδή, ο επαγγελματίας αξιοποιεί τη γνώση που έχει διδαχθεί, την συνδέει με την εμπειρία και την εξειδίκευσή του και αποφασίζει συνειδητά πώς θα πράξει μέσα στις συνεδρίες με τους πελάτες του. Οι αποφάσεις αφορούν το πλάνο που θα σχεδιάσει ο επαγγελματίας, τα εργαλεία και τις τεχνικές που θα χρησιμοποιήσει, τις ερωτήσεις που θα διατυπώσει, καθώς και τη συνολική διαχείριση του πελάτη. Εν ολίγοις, δεν παίρνουμε αποφάσεις με βάση την τύχη, την μοίρα ή τη γνώμη ενός διάσημου ομιλητή αλλά με βάση την επιστημονική τεκμηρίωση, την εξειδίκευσή μας και τις ανάγκες του πελάτη μας. (Grant & Stober, 2006). Σκοπός αυτής της προσέγγισης είναι ο Coach να αναστοχάζεται στη νέα γνώση, να τη συνδυάζει με την εμπειρία του και να αναπτύσσει διαρκώς νέες συμπεριφορές επιτυχίας. Αυτή η προσέγγιση προσφέρει στους νέους επαγγελματίες ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο αναφοράς που τους βοηθά να εργάζονται με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα σχεδόν από την έναρξη της δραστηριότητάς τους. Έχει σημασία να εργαζόμαστε με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα, δηλαδή να βοηθάμε στην 14

15 επίλυση προβλημάτων χωρίς να δημιουργούνται καινούρια, και να χρησιμοποιούμε εργαλεία που είναι αξιόπιστα και έγκυρα. 4. Η επιλογή της εκπαίδευσής σας. Σκοπός μας είναι να εκπαιδεύσουμε τους νέους Coaches έτσι ώστε να μάθουν να εντοπίζουν την σύγχρονη γνώση, να χρησιμοποιούν αξιόπιστα και ισχυρά εργαλεία, στη δουλειά τους κι έτσι να διαφέρουν στον ανταγωνισμό. Η επιλογή και ολοκλήρωση ενός προγράμματος επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι το πρώτο και σημαντικό βήμα για να γίνετε Coaches. Ποια είναι τα κριτήρια επιλογής ενός προγράμματος: I. Το πρόγραμμα θα πρέπει να σας μάθει πώς να ξεχωρίζετε το ψευδο- Coaching, να εφαρμόζετε σωστά τις τεκμηριωμένες μεθόδους και να σας δώσει τη δυνατότητα να εξελίσσεστε και μετά την εκπαίδευσή σας. II. Η εκπαίδευση θα πρέπει να βιωματική. Όλες οι μέθοδοι και οι τεχνικές του επαγγέλματος εφαρμόζονται μέσα από τον ίδιο τον Coach. Επομένως, απαιτείται η βιωματική εκπαίδευση για να ενσωματώσετε τον νέο σας ρόλο ως Coach. III. Το πρόγραμμα θα πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον 180 διδακτικές ώρες εντός και εκτός τάξης. IV. Το πρόγραμμα θα πρέπει να περιλαμβάνει συντεταγμένη πρακτική άσκηση και ατομικές εποπτείες με έμπειρο coach-εκπαιδευτή εκτός τάξης και πέρα των 180 ωρών. V. Το πρόγραμμα θα πρέπει να είναι πιστοποιημένο στο επίπεδο του επαγγελματία Coach από έναν τουλάχιστον σύλλογο επαγγελματιών Coaches (παρουσιάζω τις λεπτομέρειες για την πιστοποίηση παρακάτω). VI. Θα πρέπει να εκπαιδευτείτε σε δύο τουλάχιστον προσεγγίσεις του Coaching, σε μοντέλα στοχοθεσίας, και επιμέρους εργαλεία που υπάρχουν στον κλάδο. VII. Coaching χωρίς Θετική Ψυχολογία δεν υπάρχει. Έτσι, το πρόγραμμα θα πρέπει να σας παρέχει βασικές γνώσεις Θετικής Ψυχολογίας και πώς να χορηγείτε βασικά ψυχομετρικά τεστ. 15

16 VIII. Ο συντονιστής και οι εκπαιδευτές πρέπει να γνωρίζουν τις προσεγγίσεις αυτές, να έχουν εκπαίδευση και εμπειρία στη διεργασία της coachingσυνεδρίας. Ο Εκπαιδευτής Coach δεν είναι απλά ένας Coach που έχει ολοκληρώσει κάποιο πρόγραμμα. Η εκπαίδευση στο Coaching είναι μια μεταμόρφωση από απλός πολίτης σε Coach. Οι εκπαιδευόμενοι δεν περιορίζονται στην εφαρμογή απρόσωπων τεχνικών, πολύ περισσότερο από αυτό, γίνονται όσα μαθαίνουν ενσωματώνοντας μια Coaching στάση τόσο στη σχέση με τους πελάτες τους όσο και απέναντι στη ζωή συνολικά. Oι Coaches βοηθούν τους ανθρώπους να αλλάξουν και να επιτύχουν τους στόχους τους. Πρώτα όμως, αλλάζουν οι ίδιοι. H διδασκαλία τα τελευταία χρόνια, μου έχει δώσει την ευκαιρία να παρατηρήσω τέτοιες αλλαγές στη σκέψη και τη συμπεριφορά των εκπαιδευόμενων. O καθένας από τη δική του αφετηρία κάνει βήματα προόδου προς την αποδοχή, την ενεργητική ακρόαση, την ανάδειξη των θετικών συναισθημάτων, την εστίαση στον στόχο, τον οραματισμό ενός επιθυμητού μέλλοντος, την καλλιέργεια συμπεριφορών επιτυχίας. Το ταξίδι δεν είναι πάντοτε εύκολο, αλλά είναι γεμάτο γνώση, εμπειρίες, συναισθήματα και εικόνες. Οι νέοι Coaches αρχικά, όπως συμβαίνει όταν γνωρίζουμε κάτι νέο, απαντούν με κριτική σκέψη, εισερχόμενοι σε έναν εσωτερικό διάλογο αναστοχασμού. Στη συνέχεια ωστόσο, μέσα από την πρακτική άσκηση η διαδικασία μάθησης ενεργοποιείται και επιταχύνεται. Η δυσκολία και η προσπάθεια δίνουν τη θέση τους στον ενθουσιασμό και την αυτοπεποίθηση. Η εκμάθηση βασίζεται στην σχέση εμπιστοσύνης που δημιουργείται ανάμεσα στον εκπαιδευτή και τον εκπαιδευόμενο. Η εκπαίδευση στο Coaching δεν μπορεί παρά να είναι βιωματική. Οι εκπαιδευόμενοι συμμετέχουν σε συντεταγμένες ασκήσεις, παιχνίδια ρόλων και συνεδρίες. Αμέσως μετά, στοχάζονται πάνω στην εμπειρία τους με την καθοδήγηση και την εποπτεία των διδασκόντων. Υπάρχει κάθε φορά, μια ισορροπία ανάμεσα στους χρόνους του ίδιου του προγράμματος και στον χρόνο του κάθε εκπαιδευόμενου ξεχωριστά που επεξεργάζεται όσα μαθαίνει και τα τοποθετεί μέσα του. 16

17 Δεν μαθαίνει κανείς απλώς να προσφέρει Coaching, γίνεται ο ίδιος Coach υιοθετώντας μια στάση ζωής που χαρακτηρίζεται από θετικότητα, πίστη στην αλλαγή, εστίαση στο μέλλον και τη λύση. Η επαγγελματική ανάπτυξη ενός Coach είναι ταυτόχρονα και προσωπική. Ωριμάζοντας ως επαγγελματίας ωριμάζει και ως άνθρωπος. 5. To προφίλ ενός επαγγελματία Coach. Γιατί και πώς μπορεί να ασχολείται κανείς με το Coaching; Αν και σήμερα μπορείτε να εντοπίσετε με ευκολία χιλιάδες Coaches σε πόλεις της Ευρώπης και των ΗΠΑ, ομοίως εκατοντάδες υπάρχουν και στην Αθήνα, οι περισσότεροι απλώς αυτοπροσδιορίζονται ως τέτοιοι χωρίς ουσιαστικό κριτήριο. Άλλοι προσθέτουν στον επαγγελματικό τους τίτλο τον όρο «Coach» για να πολλαπλασιάσουν τις ευκαιρίες τους σε επίπεδο marketing χωρίς ωστόσο να ακολουθούν τον Coaching τρόπο εργασίας. Κάποιοι εργάζονται ως Coaches συμπληρωματικά, μετά ή παράλληλα με την κύρια εργασία τους και άλλοι θέτουν ως στόχο να γίνουν full-time- Coaches. Στις περισσότερες των περιπτώσεων η επιλογή και αλλαγή της επαγγελματικής σταδιοδρομίας προς το Coaching, σε διάφορες εκδοχές του (Executive, Personal / Life, Team) συνδέεται με την προσωπική πορεία και ιστορία του κάθε ανθρώπου, τη σχέση με τον εαυτό του, την ψυχική του κατάσταση και με γεγονότα ή εμπειρίες από την προσωπική και επαγγελματική του ζωή. Η επιλογή αυτή έχει για τον καθένα ένα συγκεκριμένο νόημα, εντάσσεται σε μια συνολική προσωπική ιστορία. Οι άνθρωποι που στρέφονται στο Coaching δεν αναζητούν για πρώτη φορά κάτι διαφορετικό στη ζωή τους, χαρακτηρίζονται από μια αναζήτηση τόσο ενδοσκοπικά όσο και κοινωνικά/επαγγελματικά είτε το δείχνουν είτε όχι. Η σταδιοδρομία στο Coaching είναι κι αυτή μια διαδικασία προσωπικής αλλαγής και επαγγελματικής ανάπτυξης. Ο Coach αναζητά, δεν εφησυχάζει, θέτει στόχους, αποφασίζει, αλλάζει και εξελίσσεται μέσα στον χρόνο. Η επιλογή καριέρας στο Coaching αποτελεί επομένως μια επιλογή για συνεχή ανάπτυξη που χρειάζεται προσαρμοστικότητα και αποδοχή των αλλαγών που θα βιώσει και ως προσωπικότητα μέσα από την εκπαίδευση και την επαφή με τους πελάτες. Σε αυτή την προσωπική 17

18 πορεία, γιατί είναι προσωπική η πορεία ακόμη και μέσα από συνεργασίες, εποπτείες κλπ, ο Coach χρειάζεται ισχυρή θέληση για μάθηση και εφαρμογή της τέχνης του Coaching, αφοσίωση στον στόχο και πειθαρχία. Τι χαρακτηρίζει έναν Coach: Εμπιστοσύνη: Ο Coach με επαγγελματισμό διαμορφώνει ένα πλαίσιο αποδοχής στο οποίο ο πελάτης μπορεί να επεξεργαστεί τις σκέψεις του με ασφάλεια και να πάρει αποφάσεις. Ταυτόχρονα διαμορφώνει μια σχέση εμπιστοσύνης η οποία οικοδομείται μέσα από κάθε πτυχή της Coaching επικοινωνίας και συνεργασίας. Οι συναντήσεις με τον Coach είναι εμπιστευτικές και οι πληροφορίες που μοιράζονται παραμένουν μη προσβάσιμες από τρίτους. Αυθεντικότητα: o Coach είναι γνήσιος και ειλικρινείς. Απαντά και μοιράζεται πληροφορίες με τον πελάτη του για όλα τα θέματα με αυθεντική έκφραση χωρίς πολλαπλά νοήματα, παρεξηγήσεις ή έμμεσες διατυπώσεις. Δεν προσφέρει και δεν υποθάλπει ψεύτικες προσδοκίες και με κανέναν τρόπο δεν εκμεταλλεύεται το αδιέξοδο ή την εμπιστοσύνη που του δείχνουν οι πελάτες του. Αποδοχή: αποδέχεται τη διαφορετικότητα, χωρίς κριτική για τις επιθυμίες, τις επιλογές και τις πεποιθήσεις των ανθρώπων. Προσωπικό κίνητρο: ο Coach χαρακτηρίζεται από κίνητρο και διάθεση να βοηθά τους ανθρώπους έχοντας πίστη στις δυνατότητες, αγάπη και σεβασμό στην ανθρώπινη ύπαρξη. Διαθέτει υψηλές δεξιότητες στη διαπροσωπική επικοινωνία: είναι καλός ακροατής ενθαρρύνοντας την αφήγηση του πελάτη και διευκολύνοντας τη ροή της επικοινωνίας. Μέσα από την ενσυναίσθηση (empathy) κατανοεί τα συναισθήματα του πελάτη χωρίς να αφομοιώνεται από αυτά, διατηρώντας μια ιδιαίτερη σχέση εγγύτητας και απόστασης ταυτόχρονα. Και βέβαια διατυπώνει καλές ερωτήσεις που συμβάλλουν στο έργο του και σπάνια τοποθετείται καταφατικά ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο στη συζήτηση με τον πελάτη του. 18

19 Συνειδητότητα & αυτογνωσία: Ο Coach διατηρεί χαμηλό προφίλ, δεν προκαλεί, δεν επαίρεται για τους πελάτες και τα επιτεύγματά του, έχει συνείδηση της αβεβαιότητας των ανθρώπινων σχέσεων και της σχετικότητας των αποτελεσμάτων της εργασίας του. Συνέπεια: Φροντίζει να βρίσκεται πάντοτε σε καλό επίπεδο φυσικής και ψυχολογικής κατάστασης κατά την εργασία του και πραγματοποιεί όσα για τα οποία έχει δεσμευθεί. Συνεχίζει να εκπαιδεύεται και να επιμορφώνεται δια βίου. Τηρεί τον Κώδικα Δεοντολογίας και ενημερώνει πλήρως τον πελάτη του για τη μορφή και το περιεχόμενο του Coaching χωρίς να ενθαρρύνει λάθος προσδοκίες. Ο A. Grant (2006) διακρίνει δύο προφίλ επαγγελματιών, εκείνο του επιστήμονα και στοχαστή Coach (reflective-practitioner & scientist-practitioner model), κι εκείνο του καλά ενημερωμένου Coach (informed-practitioner model of professional coaching), επιλέξτε και εμπλουτίστε το δικό σας! Το πρώτο προφίλ του scientist-practitioner σκιαγραφεί έναν επαγγελματία, εξειδικευμένο σε κάποια από τις υπάρχουσες πειθαρχίες (Ψυχολογία, Διοίκηση Επιχειρήσεων, HRM, Συμβουλευτική, Ψυχοθεραπεία) και εξοικειωμένο με τις αρχές και μεθόδους έρευνας. Μέσα από την εκπαίδευση και την εμπειρία του, προάγει την παραγωγή γνώσης για το Coaching πραγματοποιώντας πρωτογενείς έρευνες και μετά-αναλύσεις. Ταυτόχρονα, με την κριτική του σκέψη συμβάλλει στην βαθύτερη και πλατύτερη κατανόηση της Coaching διεργασίας. Είναι ο επαγγελματίας που σχεδιάζει και υλοποιεί τεκμηριωμένες coaching παρεμβάσεις και προγράμματα εκπαίδευσης για νέους Coaches. Το δεύτερο προφίλ του informed-practitioner σκιαγραφεί τον επαγγελματία που δεν εμπλέκεται ενεργά στην παραγωγή γνώσης, αλλά διατηρεί άμεση επαφή με τις τελευταίες εξελίξεις στην έρευνα, ενημερώνεται (με συμμετοχή σε συνέδρια, συλλόγους και επιστημονικά περιοδικά) και εκπαιδεύεται διαρκώς αποκτώντας την ικανότητα να κατανοεί και να συνδυάζει μεθόδους και τεχνικές. Είναι κατά τη γνώμη μου εκείνος που συχνά θέτει υψηλά κριτήρια ποιότητας στην προσωπική και επαγγελματική του εξέλιξη ως coach και επενδύει όχι μόνον στην 19

20 θεωρητική του κατάρτιση αλλά και στην βελτίωση γνωστικών και ψυχοσυναισθηματικών δεξιοτήτων. Είναι το προφίλ που περισσότερο προσανατολίζεται στην εφαρμογή και τις ανάγκες της. Σε κάθε περίπτωση, ο σωστός επαγγελματίας Coach είναι εκείνος που συνδυάζει μοντέλα και τεχνικές για να προσαρμοστεί στις ανάγκες του πελάτη του κι όχι εκείνος που έμαθε ένα μοντέλο και το εφαρμόζει παντού. Πότε ένας Coach είναι επαγγελματίας Coach: Δεδομένης της ασάφειας που υπάρχει ακόμη στον κλάδο, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, σχεδόν κανένας δεν γνωρίζει τι κάνει έναν επαγγελματία Coach να είναι επαγγελματίας και όχι αρχάριος ή μάστερ. Οι άτυπες πιστοποιήσεις που υπάρχουν, παραμένουν ακόμη μια απλή επιγραφή. Ένας Coach όμως, πρέπει να συνδέεται βιωματικά με το επίπεδο εμπειρίας που βρίσκεται. Για αυτό, σας παρουσιάζω μία λίστα με κριτήρια τα οποία θα σας βοηθήσουν να καταλάβετε πότε θα είστε επαγγελματίας Coach. Το πρότυπο του επαγγελματία που παρουσιάζω προκύπτει από τη σύνθεση των προτύπων που θέτουν οι επαγγελματικοί και επιστημονικοί φορείς του Coaching και του Coaching Psychology. Στην πραγματικότητα, αυτά τα κριτήρια είναι επιμέρους στόχοι της εκπαίδευσης και της προετοιμασίας σας. Διαβάστε και μελετήστε με προσοχή κάθε ένα από αυτά. Είστε επαγγελματίας όταν ξέρετε: Να διακρίνετε το ψευδο-coaching από το evidence-based practice. Απαιτείται εκπαίδευση πάνω σε αυτή την γνώση και την λογική. Έτσι, γίνεστε ανταγωνιστικοί και αποτελεσματικοί. Να γνωρίζετε πού δημοσιεύεται η σύγχρονη γνώση για το Coaching και πώς να συνδέετε τη γνώση με την εμπειρία εντός της συνεδρίας. Αυτή η διαδικασία εύρεσης και σύνθεσης αποτελεί το μυστικό για την εξέλιξη και την επιτυχία σας. 20

21 Να εργάζεστε αναστοχαστικά θέτοντας σαφείς στόχους επαγγελματικής ανάπτυξης. Ο αναστοχασμός αποτελεί μια εσωτερική διεργασία ανάπτυξης. Ο Coach παρατηρεί την απόδοσή του, εστιάζει στα δυνατά του σημεία, αναγνωρίζει τα αδύναμα και εργάζεται με θετικότητα πάνω σε αυτό. Καθοριστικής σημασίας σε αυτή τη διαδικασία είναι η εποπτεία. Η εκπαίδευσή σας περιλαμβάνει εποπτείες για να ξέρετε πώς πρέπει να προχωρήσετε. Να γνωρίζετε εις βάθος τουλάχιστον 2 προσεγγίσεις στο Coaching (πχ. Positive Psychology Coaching, Solution Focused Coaching, Goal Focused Coaching, Cognitive Behavioral Coaching κα.) και να τις αξιοποιείτε συνθετικά. Είναι άλλο πράγμα οι προσεγγίσεις και άλλο τεχνικές στοχοθεσίας. Η προσεγγίσεις είναι ολοκληρωμένα συστήματα εργασίας που σας προσφέρουν ένα πλαίσιο εργασίας με τον πελάτη σας, από την αρχή έως την τελευταία συενδρία. Να γνωρίζετε τουλάχιστον 2 μοντέλα Coaching (πχ. REGROW, PRACTICE, OSCAR κα) και να τα αξιοποιείτε συνθετικά. Τα μοντέλα στοχοθεσίας θα πρέπει να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένα και όχι απλά σχέδια συναδέλφων στο διαδίκτυο. Να γνωρίζετε βασικές αρχές Θετικής Ψυχολογίας (όχι της θετικής ενέργειας.) και να χορηγείτε τα σταθμισμένα ψυχομετρικά εργαλεία. Η Θετική Ψυχολογία είναι η ραχοκοκαλιά του Coaching. Βρίσκεται στον πυρήνα της ύπαρξής του. Ο Coach μόνον ωφελείται από τη γνώση αυτή. Να ακολουθείτε την δομή της Coaching συνεδρίας. Η συνεδρία στο Coaching δεν είναι μια τυχαία φιλική συζήτηση. Έχει δομή, στόχους και περιεχόμενο που την κάνουν μοναδική, την κάνουν να ξεχωρίζει από άλλες συνεδρίες όπως για παράδειγμα εκείνες της συμβουλευτικής ή της ψυχοθεραπείας. Να διακρίνετε αν ένας πελάτης είναι συμβατός με το Coaching ή όχι. Καθοριστικής σημασίας για έναν επαγγελματία Coach είναι να αρνείται συνεργασία και να παραπέμπει σε άλλους ειδικούς όταν ο πελάτης ή το αίτημά του, δεν είναι συμβατά με το Coaching. Η εκπαίδευσή σας, θα σας παρέχει τα απαραίτητα εργαλεία. Να ασκείτε ενεργητική ακρόαση και να διατυπώνετε αποτελεσματικές ερωτήσεις. Η ακρόαση και οι ερωτήσεις είναι οι δίδυμες, πιο βασικές δεξιότητες ενός επαγγελματία Coach. Είναι οι πρώτες που μαθαίνουμε. 21

22 Να λαμβάνετε υπόψη τις βασικές αρχές συστημικής σκέψης όταν εργάζεστε με οργανισμούς. Η εργασία με στελέχη και επιχειρήσεις απαιτεί γνώση τεχνικών που προέρχονται από την συστημική προσέγγιση. Μια επαγγελματική εκπαίδευση περιλαμβάνει τη γνώση αυτή. Να έχετε ολοκληρώσει τουλάχιστον 40 ώρες πρακτικής εξάσκησης εκτός τάξης κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής σας. Εκπαίδευση στο Coaching χωρίς πρακτική άσκηση δεν μπορεί να υπάρξει. Καθώς εφαρμόζετε όλα τα παραπάνω μέσα στις συνεδρίες σας, γίνεστε επαγγελματίας Coach. Ο σκοπός της επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι να μπορείτε να τα εφαρμόσετε αυτά συνθετικά. Φυσικά, με την εμπειρία και την τριβή θα γίνεστε όλο και καλύτεροι. Μετά την εκπαίδευσή σας, ακόμη και αν είναι σε επαγγελματικό επίπεδο, θεωρείστε φυσικά αρχάριος. Θα είστε αρχάριος για περίπου 75 με 100 ώρες συνεδριών. Είναι ένα αναγκαίο στάδιο σταθεροποίησης. Η συνεργασία με πραγματικούς πελάτες τακτοποιεί τα πράγματα και η πρακτική σας οργανώνεται πλήρως. Συμπληρώνοντας πια ώρες συνεδριών, θα έχετε αποκτήσει την δυναμική ενός σύγχρονου επαγγελματία Coach, ικανού να διαχειριστεί δύσκολες και απαιτητικές καταστάσεις. Έτσι, με την εκπαίδευση τίθενται οι υγιείς βάσεις, αποκτώνται οι σωστές δεξιότητες και με την εμπειρία σταθεροποιούνται. Σε αυτό το ταξίδι η διαδικασία της εποπτείας είναι πολύ σημαντική. Τι είναι η εποπτεία: Η εποπτεία είναι η σχέση με έναν επόπτη μέντορα, δηλαδή με έναν έμπειρο Coach που σας βοηθά να ασκείτε το Coaching αποτελεσματικά, να εφαρμόζετε τις τεχνικές με τον σωστό τρόπο και να τηρείτε τον Κώδικα Δεοντολογίας. Σας παρουσιάζω την Δεοντολογία του κλάδου μας λίγο παρακάτω. Η εποπτεία είναι συνεδρία που έχει και στοιχεία Coaching και στοιχεία μάθησης καθοδήγησης. Πραγματοποιείται δομημένα, σε ατομικές ή ομαδικές συνεδρίες, σε προγραμματισμένα ραντεβού. 22

23 Ο εποπτευόμενος Coach παρουσιάζει τις περιπτώσεις που εργάζεται τηρώντας το απόρρητο, τις τεχνικές που χρησιμοποιεί και θέτει ερωτήματα για όσα τον δυσκολεύουν. Ο επόπτης κάνει ερωτήσεις, διαμορφώνει τη συνολική εικόνα και δίδει προτάσεις στον εποπτευόμενο για να διαχειριστεί τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Παράλληλα στην εποπτεία συζητούνται ζητήματα επαγγελματικής ανάπτυξης του νέου Coach. Η διαδικασία αυτή είναι υποχρεωτική για την ατομική πιστοποίηση. 6. Ο δρόμος προς την ατομική πιστοποίηση. Η ατομική πιστοποίηση του επαγγελματία Coach αποτελεί συχνά, μια χρονοβόρα και απαιτητική διαδικασία. Αυτό οφείλεται στα τεκμήρια που απαιτούν συνήθως οι σύλλογοι. Για την ατομική σας πιστοποίηση θα πρέπει να γνωρίζετε τα εξής: Πρώτον: Οι πιστοποιήσεις παρέχονται από συλλόγους κυρίως του εξωτερικού, καθώς δεν υπάρχει κάποιος αντίστοιχος ελληνικός φορέας. Οι ελληνικοί σύλλογοι Coaching είναι chapters, δηλαδή τοπικές κοινότητες των διεθνών συλλόγων. Οι σύλλογοι αυτοί στο εξωτερικό, είναι σύλλογοι ιδιωτών και δεν είναι θεσμικά κατοχυρωμένοι οργανισμοί πιστοποίησης. Με λίγα λόγια, οι πιστοποιήσεις που παρέχουν είναι σημαντικές αλλά είναι άτυπες, αφού ακόμη δεν υπάρχει αναγνωρισμένο επάγγελμα «coach». Ωστόσο, σε ένα μη κατοχυρωμένο επάγγελμα, αυτές ακριβώς οι άτυπες πιστοποιήσεις προσφέρουν κύρος στη αγορά και προάγουν κανόνες, τις περισσότερες φορές, γενικά αποδεκτούς από όλους. Επομένως, εργαστείτε και εξελιχθείτε μέσα από την ατομική σας πιστοποίηση έχοντας κατά νου ότι είναι σημαντικές αλλά άτυπες. Δεύτερον: Οι σύλλογοι παρέχουν δύο τύπους πιστοποιήσεων: την ατομική πιστοποίηση για επαγγελματίες Coaches (Individual Accreditation) και την πιστοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για Coaches (Coach Training Course Accreditation) που ενδιαφέρουν τους φορείς εκπαίδευσης. Η ατομική πιστοποίηση 23

24 (individual accreditation) είναι κάτι διαφορετικό και μεταγενέστερο από την ολοκλήρωση ενός πιστοποιημένου προγράμματος εκπαίδευσης. Σχετίζονται ωστόσο, υπό την έννοια ότι για την ατομική σας πιστοποίηση, απαιτείται η ολοκλήρωση ενός πιστοποιημένου προγράμματος εκπαίδευσης. Προσοχή εδώ, θα προχωρήσετε σε ατομική πιστοποίηση στον σύλλογο ο οποίος έχει πιστοποιήσει και το πρόγραμμα εκπαίδευσης που ολοκληρώσατε. Σε διαφορετική περίπτωση, αν για παράδειγμα το πρόγραμμα που ολοκληρώσατε είναι πιστοποιημένο από τον σύλλογο Χ και εσείς κάνετε αίτηση για ατομική πιστοποίηση στον σύλλογο Β, ενδέχεται είτε να απορριφθεί η αίτησή σας ή να σας ζητηθούν πρόσθετα έγγραφα και διαδικασίες (συνέντευξη ή επιπλέον ώρες εμπειρίας). Τρίτον: Ο δρόμος για την ατομική σας πιστοποίηση περνά μέσα από την εκπαίδευσή σας σε ένα πιστοποιημένο πρόγραμμα και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, την απόκτηση εμπειρίας με πελάτες (ώρες συνεδριών για τις οποίες έχετε αποζημιωθεί ως επαγγελματίας) και την συμμετοχή σε συνεδρίες εποπτείας. Τέταρτον: Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται τρεις από τους πιο γνωστούς συλλόγους, το European Mentoring & Coaching Council (EMCC), το International Coach Federation (ICF) και ο Association for Coaching (AC). Δηλαδή, σχεδόν όλα τα προγράμματα εκπαίδευσης είναι πιστοποιημένα από τους παραπάνω συλλόγους. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλοί ακόμη σύλλογοι οι οποίοι ωστόσο δεν έχουν αναπτυχθεί τόσο πολύ διεθνώς, κι έτσι, δεν δραστηριοποιούνται στην χώρα μας. Πέμπτο: Η συμμετοχή σε αυτούς τους συλλόγους συχνά καλλιεργεί συντεχνιακές λογικές και επιτρέπει την προσωπική προβολή «επιτυχημένων» αλλά όχι και κατ ανάγκη ικανών επαγγελματιών. Επιλέξτε με προσοχή τον σύλλογο που θα εγγραφείτε, αξιολογώντας την κουλτούρα του. Παρακάτω, παρουσιάζω συνοπτικά, τα απαιτούμενα για την πιστοποίησή σας συγκρίνοντας τους τρεις παραπάνω συλλόγους (EMCC, AC, ICF). Για τους συλλόγους EMCC και ΑC, προβλέπονται τέσσερα επίπεδα πιστοποίησης, αρχάριος, επαγγελματίας, έμπειρος επαγγελματίας και μάστερ, εκτός του ICF που δεν 24

25 προβλέπει κάποια πιστοποίηση για το πρώτο επίπεδο του αρχάριου. Δείτε παρακάτω τους τίτλους: Επίπεδα AC EMCC ICF Αρχάριος Foundation Coach Foundation Coach Coach / Επαγγελματίας Executive Coach Practitioner Associate Coach Έμπειρος επαγγελματίας Professional / Professional Executive Coach Senior Practitioner Professional Certified Coach Μάστερ Master Coach / Master Executive. Coach. Master Practitioner Master Certified Coach Δείτε ενδεικτικά τις ώρες συνεδριών, εποπτείας, εκπαίδευσης και συνεχιζόμενης εκπαίδευσης που απαιτούνται: Αρχάριος Εκπαίδευση Συνεδρίες Εποπτεία CPD Αρχείο CPD AC μήνες, μία κάθε μήνα Χωρίς όριο. EMCC εποπτεία / 4 συνεδρίες με πελάτες 16 / έτος ICF

26 Επαγγελματίας Εκπαίδευση Συνεδρίες Εποπτεία CPD AC μήνες, 1 / μήνα 30 EMCC εποπτεία / 4 συνεδρίες 16 / έτος ICF σε 3 χρόνια Έμπειρος επαγγελματίας Εκπαίδευση Συνεδρίες Εποπτεία CPD AC μήνες, 1 / μήνα 36 EMCC εποπτεία / 35 συνεδρίες 32 (150 practice) ICF σε 3 χρόνια Μάστερ Εκπαίδευση Συνεδρίες Εποπτεία CPD AC μήνες, 1 / μήνα 42 EMCC εποπτεία / 35 συνεδρίες 48 (540 practice) ICF σε 3 χρόνια 26

27 Εκτός από τα παραπάνω, τα έγγραφα που απαιτούνται περιλαμβάνουν ενδεικτικά: Περιγραφή της προσέγγισης του Coach. Παρουσίαση περίπτωσης με αναστοχασμό. Αναστοχασμό σε ζητήματα δεοντολογίας και ηθικής. Συστατικές επιστολές πελατών. Ηχογραφημένη ή βιντεοσκοπημένη συνεδρία με αναστοχασμό. Experience Log. Τα έγγραφα αυτά διαφέρουν για κάθε επίπεδο. Τα κριτήρια πιστοποίησης καθώς και τα προαπαιτούμενα έγγραφα για την αίτησή σας, αναπροσδιορίζονται από τους συλλόγους ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα των συλλόγων: Για οτιδήποτε χρειαστείτε, η ομάδα του Athens Coaching Institute θα σας στηρίξει σε κάθε σας βήμα. 7. Τι είναι και πώς να επιλέξετε την εξειδίκευσή σας. Η εξειδίκευσή σας είναι το κοινό στο οποίο απευθύνεστε, όχι οι τεχνικές που χρησιμοποιείτε. Οι τεχνικές και οι μέθοδοι που εφαρμόζετε διαμορφώνουν την προσέγγισή σας. Το Coaching στην Ελλάδα σήμερα ανθίζει. Σχεδόν καθημερινά, νέοι Coaches προβάλουν τις υπηρεσίες τους και απευθύνονται στο ελληνικό κοινό. Αυτό ωστόσο, δεν σημαίνει ότι το κάνουν και σωστά. Πάντου βλέπω νέους συναδέλφους να ασχολούνται περισσότερο με το "τι είναι Coaching" και λιγότερο με τους πελάτες 27

28 τους. Γι αυτό σας καλώ να σκεφτείτε την εξειδίκευσή σας και να ασχοληθείτε περισσότερο με τους ανθρώπους που απευθύνεστε. Ποια είναι η εξειδίκευσή σας; Απευθύνεστε σε ένα συγκεκριμένο κοινό ή λέτε ότι τα κάνετε όλα, γενικά, χωρίς διακρίσεις; Κανείς δεν επιλέγει κάτι γενικό, η εξειδίκευση είναι απαραίτητη για την επαγγελματική σας ανάπτυξη. Παρακάτω παρουσιάζω τρία απλά βήματα που θα σας βοηθήσουν να επιλέξετε εξειδίκευση: Βήμα 1ο Σκεφτείτε όσες περισσότερες ιδέες μπορείτε. Για να σας βοηθήσω, σας καλώ να απαντήσετε ενδεικτικά στις παρακάτω ερωτήσεις: Με ποιους ανθρώπους θέλετε να εργάζεστε; Τι σας εμπνέει στη ζωή; Ποιες είναι οι αξίες που σας κινητοποιούν; Ποια ζητήματα είναι για εσάς σημαντικά; Ποιοι άνθρωποι είναι εκείνοι που κάνουν όσα σας εμπνέουν; Ποιοι άνθρωποι μοιράζονται τις ίδιες αξίες με εσάς; Ποιοι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα ζητήματα που είναι για εσάς σημαντικά; Με βάση τις απαντήσεις σας, διαμορφώστε το προφίλ του ιδανικού σας πελάτη περιγράφοντας το φύλο, την ηλικία, την επαγγελματική κατηγορία και την φάση στην οποία βρίσκεται. Βήμα 2ο Αναστοχαστικά, μελετήστε τον εαυτό σας και αξιολογείστε πόσο έτοιμος ή έτοιμη είστε για τον πληθυσμό που θέλετε να απευθυνθείτε. Απαντήστε ενδεικτικά στις παρακάτω ερωτήσεις: Τι γνωρίζετε για τους ανθρώπους στους οποίους απευθύνεστε; Ποιες δεξιότητες και ποιες μεθόδους θα αξιοποιήσετε; Με ποιον τρόπο θα τους βοηθήσετε; 28

29 Βήμα 3ο Αναλογιστείτε πόσο εφικτό είναι να διαμορφώσετε ένα ολοκληρωμένο και καλά σχεδιασμένο business plan για να απευθυνθείτε σε αυτό το κοινό. Απαντήστε στις εξής ερωτήσεις: Tο κοινό στο οποίο απευθύνεστε μπορεί να αγοράσει τις υπηρεσίες σας; Μπορείτε να σχεδιάσετε ένα πλάνο προσέλκυσης του κοινού αυτού για τουλάχιστον για 2 χρόνια; Πώς μπορείτε να προσεγγίσετε το κοινό αυτό; Ποσο εξοικειωμένος/η είστε με την κουλτούρα τους; Πόσο καλά γνωρίζετε τον σχεδιασμό ενός business plan; Ο δρόμος για την επιτυχία περνάει μέσα από τους ειδικούς. Προσλάβετε επαγγελματίες στην επαγγελματική ανάπτυξη και την συμβουλευτική επιχειρήσεων που γνωρίζουν τον κλάδο του Coaching και θα σας βοηθήσουν να διακριθείτε! Πώς θα καταλάβετε ότι έχετε επιλέξει την σωστή εξειδίκευση για εσάς; Είναι σημαντικό να καταλήξετε σε μια εξειδίκευση για περίπυ 3-5 χρόνια, ώστε να ξεκινήσετε την καριέρα σας ως Coaches. Στην συνέχεια, είμαι σίγουρος ότι θα αναδυθούν νέα ενδιαφέροντα και νέες ιδέες. Με τον χρόνο, όσο ασκείτε το coaching τόσο θα αναπτύσσεστε κι εσείς. Έχετε καταλήξει σε μια εξειδίκευση όταν: Περιγράφετε την εξειδίκευσή σας εύκολα, άμεσα, με απλές λέξεις. Δεν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που κάνουν αυτό που κάνετε εσείς, με τον τρόπο που το προσφέρετε. Γνωρίζετε πού θα βρείτε τους πελάτες και σας και τι χρειάζονται από εσάς. Επιλέγετε μετεκπαιδεύσεις και σεμινάρια που σας βοηθούν να ανταποκριθείτε καλύτερα στο κοινό σας. Παρακάτω θα βρείτε μια λίστα με τομείς εξειδίκευσης. Η λίστα είναι ενδεικτική, μπορείτε να προσθέσετε μέσα από νέες ιδέες, τη σύνθεση και τους στόχους σας. Ακόμη μία φορά, η εξειδίκευσή σας (Specialty) αφορά στο κοινό το οποίο 29

30 απευθύνεστε και όχι στην μεθοδολογία σας που συνδέεται περισσότερο με την έννοια της προσωπικής σας προσέγγισης. Corporate Organizational Coaching. Executive Coaching σε στελέχη που επιτελούν ορισμένο έργο σύμφωνα με το οργανόγραμμα της εταιρίας. Leadership Coaching σε στελέχη εταιριών που ασκού φυσική διοίκηση, δηλαδή ηγεσία. C-suite / Board Level Coaching σε ανώτατα στελέχη της διοίκησης. Team Coaching (Executive & Leadership) σε ομάδες μέσης και ανώτερης βαθμίδας στελεχών. Μπορεί να είναι ομάδες εκτελεστικές ή επιτελικές, ηγετικές. Internal Organizational Coaching. Δηλαδή Coaching εσωτερικά του οργανισμού, ως στέλεχός του. Ο Coach εδώ μεριμνά για τη συνολική ανάπτυξη και κουλτούρα του οργανισμού. Συχνά υλοποιεί συνεδρίες όλων των τύπων. Business Small Business Coaching. Professional / Freelancer Coaching σε επαγγελματίες και επιστήμονες. Entrepreneur Coaching σε ιδιοκτήτες μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Marketing / Sales Coaching σε στελέχη και ομάδας μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στο τμήμα μάρκετινγκ και πωλήσεων. Personal Life Coaching (Personal Development) General Life Coaching για ζητήματα προσωπικής ανάπτυξης και αλλαγής. Career Coaching σε ανθρώπους που ζητούν προσωπικές συνεδρίες για ζητήματα σταδιοδρομίας. Health & Wellness Coaching για ζητήματα υγείας και ευεξίας. Transition Coaching με εξειδίκευση σε ζητήματα αλλαγής και μετάβασης προσωπικά ή επαγγελματικά. 30

31 Student Coaching σε μαθητές και φοιτητές. Diversity Coaching για ζητήματα διαφορετικότητας, φύλου και άλλων πολιτισμικών ταυτοτήτων. Relationship Coaching Family / Couple Coaching σε οικογένειες και ζευγάρια. Parent Coaching σε ατομικές ή οικογενειακές συνεδρίες με εστίαση στον ρόλο του γονέα. Relationship Coaching με θέμα τις προσωπικές σχέσεις, ατομικά ή σε μικρές ομάδες. Creativity Coaching σε καλλιτέχνες και δημιουργούς. 8. Κώδικας Δεοντολογίας στο Coaching European Mentoring & Life Coaching Council/ Association for Coaching Τον κώδικα συνυπογράφουν οι δύο βασικοί Σύλλογοι, όπως θα αναφέρονται από εδώ και πέρα, που είναι υπεύθυνα για το Coaching- το European Mentoring & Coaching Council (EMMC) και το Association for Coaching (AC). Όλα τα μέλη είναι υποχρεωμένα να ακολουθούν τον κώδικα και τις αρχές που αυτός πρεσβεύει. Ο Κώδικας ακολουθεί τις προαπαιτούμενες διατάξεις του Professional Charter for Coaching and Mentoring, που με τη σειρά του είναι κατοχυρωμένος στα σχετικά καταστατικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. O κύριος στόχος του Κώδικα, είναι να οριοθετήσει τις ορθές πρακτικές του coaching και του mentoring και να προάγει την αρτιότητα τους. Πιο συγκεκριμένα, προωθεί τις κατάλληλες κατευθυντήριες γραμμές, τις ευθύνες και τις εφαρμόσιμες προδιαγραφές για τη χρήση απ όλα τα μέλη, παρουσιάζει τους τρόπους με τους οποίους τα μέλη καλούνται να συμπεριφέρονται, να πράττουν και να αποδίδουν όταν δουλεύουν με πελάτες, σε συνδυασμό με τις επαγγελματικές αρμοδιότητες των 31

32 εκάστοτε συλλόγων, καθοδηγούν την εξέλιξη και ανάπτυξη των μελών. Τέλος, λειτουργεί σαν οδηγός ακόμα και γι αυτούς που δεν αυτοχαρακτηρίζονται ως επαγγελματίες coaches και mentors, αλλά χρησιμοποιούν εργαλεία και ικανότητες του coaching και mentoring στην δουλειά τους. Σε περίπτωση που κάποιο μέλος δεν μπορέσει να ανταπεξέλθει σ αυτές τις αξιώσεις και τις κατευθυντήριες γραμμές, ο Κώδικας θα χρησιμοποιηθεί σαν βάση για οποιαδήποτε διαμαρτυρία ή για οποιαδήποτε πειθαρχική ακρόαση, ακλουθώντας την υπάρχουσα διαδικασία για αντιμετώπιση παραπόνων από τον εκάστοτε σύλλογο. Ο Κώδικας Δεοντολογίας. Ο Κώδικας Δεοντολογίας αποτελείται από τέσσερα μέρη και καλύπτει τις γενικές προσδοκίες επαγγελματικής συμπεριφοράς και χρήσης των συλλόγων. Τα μέρη αυτά είναι τα εξής: Ορολογία Εργασία με πελάτες Επαγγελματική χρήση Εξέχουσα πρακτική Ορολογία Κάθε σύλλογος αποφασίζει ποια μέλη και ποιοι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να ακολουθούν τον Κώδικα. Από την άλλη, τα μέλη θα πρέπει να γνωρίζουν τους ορισμούς που χρησιμοποιεί ο σύλλογος στο οποίο ανήκουν καθώς και την ορολογία που χρησιμοποιείται στον Κώδικα (π.χ. coach, coaching, client, supervisor, supervision κλπ). 32

33 Εργασία με πελάτες Πλαίσιο Αρχικά τα μέλη καλούνται να καταβάλουν τη μέγιστη των δυνατοτήτων τους για να κατανοήσουν τις ανάγκες και τις προσδοκίες των πελατών τους και να καταφέρουν να καταλήξουν σε συμφωνία για τον τρόπο με τον οποίο θα τις κατακτήσουν. Πριν ξεκινήσουν να δουλεύουν με τους πελάτες, τα μέλη θα πρέπει να γνωστοποιήσουν την δέσμευση τους στον Κώδικα, καθώς και να τους ενημερώσουν για τις διαδικασίες παραπόνων του συλλόγου στον οποίο ανήκουν. Επίσης, θα πρέπει να είναι σίγουροι ότι ο πελάτης κατανοεί απόλυτα τη φύση και τους όρους του coaching συμβολαίου, που θα συμπεριλαμβάνει τα οικονομικά, τα τεχνικά σημεία των συνεδριών και τα θέματα απορρήτου. Τα μέλη θα πρέπει να είναι ξεκάθαρα σχετικά με τα μέσα και τις τεχνικές που χρησιμοποιούν και να είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμα να παρέχουν πληροφορίες για τις διεργασίες που περιλαμβάνονται. Ακόμα, τα μέλη θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι η διάρκεια του συμβολαίου είναι η πρέπουσα σε σχέση με το αίτημα του πελάτη και να αποφύγουν την δημιουργία εξάρτησης του πελάτη. Ακεραιότητα Σε θέματα ακεραιότητας ο Κώδικας προβλέπει ότι τα μέλη θα ενημερώνουν τους πελάτες, άλλα μέλη ή άλλους coaches, επακριβώς και με ειλικρίνεια για τα σχετικά επαγγελματικά τους προσόντα, εμπειρία, εκπαίδευση, πιστοποιητικά και διαπιστευτήρια. Ακόμα σε συζητήσεις με οποιοδήποτε από τους παραπάνω, θα πρέπει να εκπροσωπούν την πραγματική τους επαγγελματική αξία και επίπεδο, ενώ θα πρέπει να αποφεύγουν οποιασδήποτε μορφής λογοκλοπή. Εμπιστευτικότητα Ο coach πρέπει να τηρεί το αυστηρότερο επίπεδο απορρήτου με όλες τις πληροφορίες που σχετίζονται με τον πελάτη, εκτός και αν προβλέπεται διαφορετικά 33

34 από τη νομοθεσία. Τα στοιχεία και οι πληροφορίες, κάθε είδους, πρέπει να φυλάσσονται και να καταστρέφονται με τρόπο που διασφαλίζει την εχεμύθεια, την ασφάλεια και την ιδιωτικότητα του ατόμου, ενώ είναι σύμφωνη με την εκάστοτε νομοθεσία. Από την αρχή της συνεργασίας, θα πρέπει τα μέλη να ξεκαθαρίσουν με τους πελάτες σε ποιες περιπτώσεις θα αρθεί το απόρρητο (παράνομη δραστηριότητα, κίνδυνος για τον εαυτό ή άλλους κτλ) και αν είναι δυνατόν να έρθουν σε συμφωνία. Σχετικά με την επίβλεψη και θέματα απορρήτου, ο coach θα πρέπει να ενημερώσει τον πελάτη ότι λαμβάνει επίβλεψη και ότι υπάρχει πιθανότητα ο πελάτης να αναφερθεί ανώνυμα σε κάποια συνεδρία επίβλεψης. Γι αυτό είναι βασικό να ενημερωθεί ο πελάτης ότι η επίβλεψη είναι μια σχέση που διέπεται από τις ίδιες αρχές απορρήτου. Σε περίπτωση τώρα, που ο πελάτης είναι παιδί ή ανήλικός, θα πρέπει να γίνει κάποια συνεννόηση με τον γονιό ή τον κηδεμόνα για να διατηρηθεί κάποιο επίπεδο εχεμύθειας, ενώ το άτομο είναι παρόν. Ανάρμοστες Αλληλεπιδράσεις Τα μέλη είναι υπεύθυνα να θέσουν και να διατηρήσουν καθαρά, κατάλληλα, με προσοχή προς το πολιτιστικό πλαίσιο όρια στη σχέση με τους πελάτες τους, καθώς και στις αλληλεπιδράσεις τους, σωματικές ή όποιου άλλου είδους. Σχέσεις σεξουαλική ή ερωτικής φύσεως με πελάτες, μαθητές ή επιβλεπόμενους απαγορεύονται ρητός. Πέραν τούτου, τα μέλη θα πρέπει να είναι σε εγρήγορση για πιθανή σεξουαλική εγγύτητα μεταξύ των παραπάνω ομάδων και θα πρέπει να λάβουν μέτρα για την αποφυγή τέτοιων περιπτώσεων ή να τερματίσουν την γενικότερη σχέση, έτσι ώστε προσφέρουν ένα, εν γένει, ασφαλές περιβάλλον. Σύγκρουση Συμφερόντων Τα μέλη δε θα πρέπει να εκμεταλλεύονται τους πελάτες τους ή να λάβουν οποιασδήποτε μορφής οφέλη από αυτούς, οικονομικής ή άλλης φύσης. Γι αυτό το λόγο θα πρέπει να διαχωρίζεται η coaching σχέση, από οποιασδήποτε άλλης μορφής, όπως φιλική ή επαγγελματική. Επειδή υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο μιας 34

35 σύγκρουσης συμφερόντων, είτε εμπορικής είτε προσωπικής φύσης, o coach θα πρέπει να το εντοπίσει όσο το δυνατόν συντομότερα και να το διευθετήσει άμεσα για να μην εκτεθεί καμία από τις δύο πλευρές. Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να εκτιμηθεί οποιαδήποτε επιρροή μιας coaching σχέσεις πάνω σε κάποια άλλη (λόγω συγγένειας π.χ. δύο πελατών). Αν προκύψει κάτι τέτοιο, θα πρέπει να γίνει μια συζήτηση μεταξύ όλων των επηρεαζόμενων ατόμων. Σε περίπτωση που προκύψει μια τέτοια σύγκρουση, ο coach θα πρέπει να το συζητήσει ανοιχτά με τους πελάτες και αν δεν μπορέσει να τη διαχειριστεί, θα πρέπει να τερματίσει τη σχέση. Τερματισμός Επαγγελματικής Σχέσης και Περεταίρω Ευθύνες Ο τερματισμός της σχέσης μπορεί να έρθει νωρίτερα από το συμφωνηθέν για διάφορους λόγους. Τα μέλη θα πρέπει να σεβαστούν την επιθυμία του πελάτη να διακόψει οποιαδήποτε στιγμή, γεγονός που καλό θα είναι να αναφέρεται και στο συμβόλαιο. Σε περίπτωση που ο πελάτης κρίνει ότι μπορεί να βοηθηθεί περισσότερο από κάποιον άλλο coach ή άλλο επαγγελματία του χώρου της ψυχική υγείας, θα πρέπει ο coach να τοn ενθαρρύνει να τερματίσουν τη σχέση τους. Βέβαια οι επαγγελματικές υποχρεώσεις προς τη σχέση δεν σταματάνε στον τερματισμό της. Εξακολουθούν τα μέλη να είναι υποχρεωμένα στη διασφάλιση του απορρήτου των πληροφοριών, στο αυστηρό πρωτόκολλο αποθήκευσης των αρχείων, η αποφυγή οποιασδήποτε εκμετάλλευσης του ατόμου και παροχή τυχών συμφωνηθέντων follow-ups. Επαγγελματική Συμπεριφορά Διατηρώντας τη Υπόληψη του Coaching/Mentoring Τα μέλη καλούνται να συμπεριφέρονται πάντα με τρόπο, που εκφράζει και ενισχύει τη θετική εικόνα του coaching.ακόμα, τα μέλη καλούνται να σέβονται την ποικιλία των coaches, mentors και όσους άλλους εντάσσονται επαγγελματικά στον τομέα του coaching και mentoring, καθώς και τις διαφορετικές προσεγγίσεις στο χώρο του coaching και mentoring. 35

36 Αναγνωρίζοντας την Ισότητα και την Διαφορετικότητα Τα μέλη θα πρέπει να ακολουθούν την πολιτική και τις δηλώσεις σχετικά με τη διαφορετικότητα των συλλόγων στα οποία ανήκουν. Θα πρέπει να αποφεύγεται οποιαδήποτε εν γνώσει διάκριση για οποιονδήποτε λόγο, ενώ τα μέλη καλούνται να ενισχύουν συνεχώς την προσωπική αναζήτηση πεδίων διάκρισης, που πιθανώς να έχουν ασυνείδητα. Με αυτό τον τρόπο, τα μέλη θα πρέπει να γνωρίζουν ότι πάντα υπάρχει η πιθανότητα ύπαρξης ασυνείδητων προκαταλήψεων. Γι αυτό θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι διαχειρίζονται με σεβασμό και με προσέγγιση που δεν αποκλείει οποιαδήποτε ατομική διαφορά. Σε περίπτωση που τα μέλη παρατηρήσουν κάποια συμπεριφορά που φανερώνει προκατάληψη από κάποιον συνάδελφο, υπάλληλο, λειτουργό, ή πελάτη θα πρέπει να του επιστήσουν την προσοχή στη συγκεκριμένη συμπεριφορά με τρόπο που να είναι υποστηρικτικός και όχι προσβλητικός. Τέλος τα μέλη θα πρέπει να προσέχουν τη γλώσσα που χρησιμοποιούν, είτε αυτή είναι γραπτή, προφορική ή μη λεκτική, έτσι ώστε να αποφεύγονται ακούσιες διακρίσεις. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που προάγουν την προσωπική ανάπτυξη σε σχέση με την ισότητα και τη διαφορετικότητα. Παραβίαση της Επαγγελματικής Συμπεριφοράς Tα μέλη δέχονται ότι οποιαδήποτε παραβίαση του Κώδικα, μπορεί να οδηγήσει σε κυρώσεις όπως η απώλεια της πιστοποιημένης ιδιότητας τους ή/και στην ιδιότητα τους ως μέλη σε κάποιο σύλλογο. Οι σύλλογοι έχουν το δικαίωμα να ανταλλάσουν πληροφορίες σχετικές με τέτοιες παραβιάσεις έτσι ώστε να διατηρηθεί η ασφάλεια των πελατών, οι προδιαγραφές ποιότητας και η φήμη του coaching και του mentoring. Τα μέλη πρέπει να βεβαιώνονται ότι δεν υπάρχουν ψευδή ή παραπλανητικές δηλώσεις σχετικά με την επαγγελματική τους ικανότητα, προσόντα ή πιστοποιήσεις σε οποιαδήποτε δημοσιευμένο, προωθητικό ή άλλο υλικό. Υπάρχει η δυνατότητα κάποιο μέλος να αμφισβητήσει κάποιο άλλο, εφόσον έχει βάσιμη αιτία να πιστεύει ότι το συγκεκριμένο μέλος δρα με ανήθικο τρόπο, και εφόσον δεν μπορέσει να υπάρξει κάποια λύση του θέματος, θα το αναφέρει στο σύλλογο που ανήκει. 36

37 Νομικές και Θεσμικές Υποχρεώσεις και Καθήκοντα Τα μέλη οφείλουν να είναι ενήμερα και να ακολουθούν τις νομικές απαιτήσεις στην χώρα στην οποία εργάζονται και να δουλεύουν εντός επαγγελματικών πολιτικών/διαδικαστικών πλαισίων που διέπουν το coaching και το mentoring. Τα μέλη θα πρέπει να κρατούν ακριβή και κατάλληλα αρχεία για τη δουλειά που κάνουν με πελάτες και να διασφαλίζουν το απόρρητο, με την ασφαλή φύλαξη τους και ακλουθώντας τις νομοθεσείες της χώρας σχετικά με την ασφάλεια δεδομένων και το απόρρητο. Τέλος, ανάλογα με το πλαίσιο της χώρας στην οποία εργάζονται, τα μέλη θα πρέπει να έχουν ασφαλιστική κάλυψη για την εργασία τους ως coaches και mentors. Εξέχουσα Πρακτική Πρακτική Ικανότητα Τα μέλη θα πρέπει να έχουν τα προσόντα, τις ικανότητας και την εμπειρία που απαιτείται για να ανταποκριθούν στις ανάγκες του πελάτη τους και να λειτουργούν μέσα στα όρια των ικανοτήτων τους. Σε περίπτωση που κριθεί απαραίτητο, τα μέλη πρέπει να παραπέμπουν στον πελάτη σε κάποιον coach, mentor ή κάποιον άλλο επαγγελματία πιο έμπειρο ή με καταλληλότερες ικανότητες. Σε προσωπικό επίπεδο, τα μέλη θα πρέπει να είναι υγιή και σε θέση να λειτουργήσουν ως coaches ή mentors. Σε περίπτωση που δεν είναι σίγουροι ότι μπορούν να λειτουργήσουν με ασφάλεια για λόγους υγείας, θα πρέπει να αναζητήσουνε επαγγελματική καθοδήγηση/ υποστήριξη. Όπου κριθεί απαραίτητο ή αναγκαίο, ο coach/mentor πρέπει να διαχειριστεί τον τερματισμό της δουλειάς με τον πελάτη και να τον παραπέμψει σε άλλον. Συνεχής Εποπτεία 37

38 Για να υποστηρίξουν την εκπαίδευση τους και την συνεχόμενη επαγγελματική ανάπτυξη τους, τα μέλη θα πρέπει να ακολουθούν τακτικά πρακτικές αυτοπαρατήρησης. Η εποπτεία, με έναν επόπτη που έχει τα κατάλληλα προσόντα ή κάποια ομάδα εποπτείας, θα πρέπει να είναι συχνή, σύμφωνη με τις coaching/mentoring πρακτικές, τις απαιτήσεις του συλλόγου όπου ανήκουν και το επίπεδο της πιστοποίησης τους. Τα μέλη θα πρέπει να φροντίσουν η σχέση με τον επόπτη, να μην επηρεάζει την ποιότητα της εποπτείας. Τέλος, με τον επόπτη, τα μέλη θα πρέπει να συζητούν οποιοδήποτε δίλλημα και όποια υπαρκτή ή υποθετική παραβίαση του Κώδικα για να λάβουν ανάλογη καθοδήγηση/ υποστήριξη. Συνεχής Επαγγελματική Ανάπτυξη και Αυτοπαρατήρηση Τα μέλη θα πρέπει να κάνουν συχνή αυτοπαρατήρηση πάνω στη δουλειά με τους πελάτες τους, τις πρακτικές coaching/ mentoring που χρησιμοποιούν καθώς και με την προσωπική και επαγγελματική τους ανάπτυξη. Για να εξελίσσουν το επίπεδο της ικανότητας τους ως coaches/ mentors, θα πρέπει να συμμετέχουν σε σχετικά και κατάλληλα εκπαιδευτικά προγράμματα ή/και συνεχή επαγγελματική ανάπτυξη (continuing professional development CPD). Ακόμα, τα μέλη θα πρέπει να προσπαθούν να συμβάλουν στην coaching/mentoring κοινότητα με διάφορους τρόπους όπως ανεπίσημη υποστήριξη σε συναδέλφους coaches/mentors, έρευνα και συγγραφή, ανάλογα με το επίπεδο των ικανοτήτων τους. Τέλος, τα μέλη θα πρέπει να αξιολογούν συστηματικά τη δουλειά τους, με γνώμονα τους πελάτες τους και άλλες σχετικές πηγές. 9. Πώς να διαφυλάξετε την φήμη σας στα πρώτα σας βήματα. Το Coaching στην Ελλάδα έχει κάποιες ιδιαιτερότητες που συχνά δημιουργούν προβλήματα. Θα αναφέρω τις δύο πιο σημαντικές κατά τη γνώμη μου, προτείνοντας ταυτόχρονα και λύσεις. 38

39 Πρώτον, επειδή ακόμη δεν υπάρχει διαμορφωμένη coaching κουλτούρα, το coaching λειτουργεί πολλές φορές ως υποκατάστατο της Ψυχοθεραπείας. Αυτό ανατροφοδοτείται και από κάποιους Coaches που πιστεύουν ότι έγιναν ειδικοί νευροεπιστήμονες ή θεραπευτές με λίγα σεμινάρια, κάνοντας κακό στον κλάδο μας. Δεύτερον, στην Ελλάδα επικρατεί ακόμη η ποπ κουλτούρα του Coaching με τα μυστικά της επιτυχίας, της γρήγορης διάκρισης, τις συμβουλές της αφθονίας, την εμμονή στην θετική ενέργεια και την επικράτηση της ιδέας ότι το Coaching δεν έχει σχέση με την Ψυχολογία. Επειδή τα πρώτα βήματα στον κλάδο είναι σημαντικά για την περαιτέρω εξέλιξή σας, αποφύγετε στρατηγικά τα προβλήματα που αναφέρω παραπάνω, με τους εξής τρόπους: Επιλέξτε πελάτες που θέτουν επαγγελματικούς εργασιακούς στόχους. Συνδέστε την επιτυχία του Coaching με την επιτυχία στην επαγγελματική τους δραστηριότητα. Το προσωπικό (life) στοιχείο ενυπάρχει πάντοτε, δεν είναι λιγότερο προσωπική η επαγγελματική επιτυχία. Αφιερώστε χρόνο σε εκπαίδευση και εποπτεία στην αξιολόγηση του Coachability των πελατών σας και μη διστάζετε να αρνηθείτε συνεργασίες. Όπως λέω πάντοτε και στα μαθήματα, στη διαδικασία συμβολαίου επιλέγουμε και οι δύο αν θα ξεκινήσουμε, όχι μόνον ο πελάτης. Επιλέξτε την εκπαίδευσή σας με επιστημονικά κριτήρια και δουλέψτε σκληρά για να αποκτήσετε υγιείς βάσεις. Αποφύγετε συνεργάτες που παρουσιάζουν το coaching ως καθοδήγηση, κάτι γρήγορο, επιφανειακό, γεμάτο επιτυχία και θετική ενέργεια. Σχεδιάστε το δικό σας επιχειρηματικό πλάνο: Αρκετοί νέοι Coaches θεωρούν ότι πρέπει να επενδύσουν αποκλειστικά στην τεχνική τους κατάρτιση και αργούν να αναγνωρίσουν την εμπορική διάσταση του επαγγέλματος. Πολλές φορές δε, πράττουν αποσπασματικά, χωρίς οργανωμένη στρατηγική. Η φιλοσοφία μου είναι ότι ο ικανός coach οφείλει να είναι και 39

40 επιτυχημένος, πρώτα για τον εαυτό του, μετά για τους πελάτες του και φυσικά, για τον ίδιο τον κλάδο καθώς οι ικανοί αξίζει να ξεχωρίσουν. Για αυτό: Αφιερώστε χρόνο και επενδύστε στον σχεδιασμό ενός επιχειρηματικού πλάνου. Λάβετε υπόψη τις ιδιαιτερότητες του επαγγέλματος και φυσικά, Προσλάβετε και συμβουλευτείτε τους ειδικούς στα θέματα αυτά Βιβλιογραφικές αναφορές Grant, A., Cavanagh, M., (2007). Coaching Psychology: How did we get here and where are we going? InPsych, June Australian Psychological Society. Sperry, Len. (2004). Executive Coaching, The Essential Guide for Mental Health Professionals. Routledge. Stober, D. & Grant, A. (ed), (2006). Evidence Based Coaching Handbook: putting best practices to work for your clients. Wiley Τέλος υλικού ebook

41 Από το οπισθόφυλλο: Με επιρροές από την Ανθρωπιστική και Υπαρξιακή προσέγγιση, τη Θετική Ψυχολογία, τη Συστημική Σκέψη και τον Κονστρουκτιβισμό, το Coaching είναι μια σπουδαία τέχνη για να την εγκαταλείψουμε στους "γκουρού της ευτυχίας". Είναι το Coaching μια κατασκευή; Είναι ένα αυτόνομο πεδίο; Είναι μια παρέκκλιση ή μια καινοτομία; Στο πρώτο μέρος, αναπτύσσω μια, ιστορικά και θεωρητικά, ολοκληρωμένη πρόταση για τον ορισμό αυτής της τέχνης και των κινημάτων που εμπεριέχει. Στο δεύτερο μέρος, προσφέρω έναν πλήρη οδηγό της Coaching πρακτικής, με μεθόδους και εργαλεία για τη στοχοθεσία και την αλλαγή που μπορεί να αξιοποιήσει ο επαγγελματίας Coach. Το βιβλίο απευθύνεται σε όλους όσους καταπιάνονται με την ανάπτυξη και την ενδυνάμωση. Δεν είναι τόσο θέμα επαγγελματικής ιδιότητας όσο ιδιοσυγκρασίας. Σχετικά με το βιβλίο: Συγγραφέας: Χαράλαμπος Πετράς. Σελίδες: 306. Διαστάσεις: 14 x 21 cm. Κόστος: 16 ευρώ. 41