ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2017) 328 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εκτέλεση των εργασιών βάσει του προγράμματος συνδρομής στον παροπλισμό πυρηνικών εγκαταστάσεωνστη Βουλγαρία, τη Λιθουανία και τη Σλοβακία το 2016 και τα προηγούμενα έτη EL EL

2 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην παρούσα έκθεση εξετάζεται η πρόοδος που σημειώθηκε το 2016 και τα προηγούμενα έτη στο πλαίσιο των προγραμμάτων συνδρομής από την Ευρωπαϊκή Ένωση στον παροπλισμό πυρηνικών εγκαταστάσεων στη Βουλγαρία, τη Λιθουανία και τη Σλοβακία. Η έκθεση πληροί τις απαιτήσεις των σχετικών κανονισμών του Συμβουλίου 1,2 για την υποβολή εκθέσεων και αποτελεί τη βάση για την έγκριση των ετήσιων προγραμμάτων εργασίας του 2017 στο πλαίσιο των προγραμμάτων συνδρομής. Στο τρέχον πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ ), η Επιτροπή έχει εκδώσει δύο εκθέσεις σχετικά με το θέμα αυτό 3,4. Κατά την προσχώρησή τους στην ΕΕ, η Βουλγαρία, η Λιθουανία και η Σλοβακία δεσμεύτηκαν να θέσουν εκτός λειτουργίας οκτώ πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής σοβιετικής τεχνολογίας πριν από το τέλος της προγραμματισμένης διάρκειας ζωής τους. Σε αντάλλαγμα, η ΕΕ δεσμεύτηκε να παράσχει χρηματοδοτική συνδρομή για τον παροπλισμό των συγκεκριμένων σταθμών, δηλαδή: τις μονάδες 1 έως 4 του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Kozloduy στη Βουλγαρία τον πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής Ignalina στη Λιθουανία και τον πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής Bohunice V1 στη Σλοβακία. Στόχος των προγραμμάτων συνδρομής στον παροπλισμό πυρηνικών σταθμών 1,2 είναι η συνδρομή προς τα προαναφερθέντα κράτη μέλη, ώστε να σημειωθεί σταθερή πρόοδος προς μη αναστρέψιμη κατάσταση παροπλισμού και, ταυτόχρονα, να τηρηθούν τα υψηλότερα πρότυπα ασφαλείας. Και στις τρεις περιπτώσεις, ως μη αναστρέψιμη κατάσταση νοείται η εγκαταλελειμμένη βιομηχανική περιοχή. Η διάθεση αναλωμένων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων σε αποθετήριο γεωλογικού σχηματισμού μεγάλου βάθους Κανονισμός (Ευρατόμ) αριθ. 1368/2013 του Συμβουλίου, της 13ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με στήριξη της Ένωσης για τα προγράμματα συνδρομής στον παροπλισμό πυρηνικών εγκαταστάσεων στη Βουλγαρία και τη Σλοβακία και την κατάργηση των κανονισμών (Ευρατόμ) αριθ. 549/2007 και (Ευρατόμ) αριθ. 647/2010 (ΕΕ L 346 της , σ. 1) και διορθωτικό (ΕΕ L 8 της , σ. 31). Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1369/2013 του Συμβουλίου, της 13ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με στήριξη της Ένωσης για το πρόγραμμα συνδρομής στον παροπλισμό πυρηνικών εγκαταστάσεων στη Λιθουανία και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1990/2006 (ΕΕ L 346 της , σ. 7) και διορθωτικά (ΕΕ L 8 της , σ. 30 και ΕΕ L 121 της , σ. 59). Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εκτέλεση των εργασιών στο πλαίσιο του προγράμματος συνδρομής στον παροπλισμό πυρηνικών εγκαταστάσεων στη Βουλγαρία, τη Λιθουανία και τη Σλοβακία το 2015 και τα προηγούμενα έτη COM(2016) 405 final. Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την υλοποίηση των εργασιών στο πλαίσιο του προγράμματος συνδρομής στον παροπλισμό πυρηνικών εγκαταστάσεων στη Βουλγαρία, τη Λιθουανία και τη Σλοβακία κατά την περίοδο COM(2015) 78 final. 2

3 δεν περιλαμβάνεται στο πεδίο εφαρμογής των προγραμμάτων συνδρομής στον παροπλισμό και θα πρέπει να αναλύεται στο εθνικό πρόγραμμα κάθε κράτους μέλους για τη διαχείριση αναλωμένων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων, σύμφωνα με την απαίτηση της σχετικής οδηγίας 5,6. 2 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 2.1 Μέθοδος εκτέλεσης Η Επιτροπή αναθέτει την εκτέλεση του προϋπολογισμού των προγραμμάτων σε εκτελεστικούς φορείς που έχουν υποβληθεί σε αξιολόγηση βάσει πυλώνα (έμμεση διαχείριση), ήτοι: στη Βουλγαρία, στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ), με συνεισφορές προς το Διεθνές Ταμείο Στήριξης του Παροπλισμού του σταθμού Kozloduy (Kozloduy International Decommissioning Support Fund/KIDSF) από το 2001 στη Λιθουανία, στην ΕΤΑΑ, με συνεισφορές προς το Διεθνές Ταμείο Στήριξης του Παροπλισμού του σταθμού Ignalina (Ignalina International Decommissioning Support Fund/IIDSF) από το 2001, και προς τον Κεντρικό Οργανισμό Διαχείρισης Έργων (Central Project Management Agency/CPMA) της Λιθουανίας από το 2003 στη Σλοβακία, στην ΕΤΑΑ, με συνεισφορές προς το Διεθνές Ταμείο Στήριξης του Παροπλισμού του σταθμού Bohunice (Bohunice International Decommissioning Support Fund/BIDSF) από το 2001, και προς τον Σλοβακικό Οργανισμό για την Καινοτομία και την Ενέργεια ( Slovak Innovation and Energy Agency/SIEA) από το Κατά συνέπεια, οι χρηματοδοτικοί πόροι της ΕΕ για το πρόγραμμα Ignalina και το πρόγραμμα Bohunice διοχετεύονται μέσω δύο διαύλων. Μέσω αξιολογήσεων πυλώνα, η Επιτροπή έχει συγκεντρώσει στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι εκτελεστικοί φορείς (ΕΤΑΑ, CPMA και SIEA) πληρούν τις απαιτήσεις έμμεσης διαχείρισης που προβλέπονται στο άρθρο 60 του δημοσιονομικού κανονισμού Ετήσιος προγραμματισμός και παρακολούθηση Η Επιτροπή επέφερε τροποποιήσεις στη διαχείριση των προγραμμάτων για το ΠΔΠ , ώστε να προσδιοριστούν σαφείς ρόλοι και αρμοδιότητες, και εισήγαγε Οδηγία 2011/70/Ευρατόμ του Συμβουλίου, της 19ης Ιουλίου 2011, η οποία θεσπίζει κοινοτικό πλαίσιο για την υπεύθυνη και ασφαλή διαχείριση αναλωμένων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων, ΕΕ L 199 της , σ Έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την πρόοδο εφαρμογής της οδηγίας 2011/70/Ευρατόμ του Συμβουλίου και με τον κατάλογο αποθεμάτων ραδιενεργών αποβλήτων και αναλωμένων καυσίμων στο έδαφος της Κοινότητας και τις μελλοντικές προοπτικές COM(2017) 236 final. Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 966/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2012, σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες που εφαρμόζονται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 1605/2002 του Συμβουλίου. 3

4 επίσης αυξημένες απαιτήσεις σχεδιασμού, παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων 8. Σύμφωνα με την αναθεωρημένη προσέγγιση διαχείρισης, κάθε ενδιαφερόμενο κράτος μέλος έχει διορίσει συντονιστή του προγράμματος (σε επίπεδο υπουργού ή υφυπουργού) που είναι υπεύθυνος για τον προγραμματισμό, τον συντονισμό και την παρακολούθηση του προγράμματος παροπλισμού σε εθνικό επίπεδο. Οι συντονιστές του προγράμματος πρέπει να υποβάλλουν τα ετήσια προγράμματα εργασιών, τα οποία εγκρίνονται από την Επιτροπή μαζί με τις αποφάσεις χρηματοδότησης, σύμφωνα με τη διαδικασία εξέτασης που προβλέπεται στο άρθρο 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 182/ Για κάθε κράτος μέλος έχουν συσταθεί επιτροπές επιφορτισμένες με καθήκοντα παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων, την προεδρία των οποίων ασκούν από κοινού ένας εκπρόσωπος της Επιτροπής και οι συντονιστές προγράμματος. Η παρακολούθηση πραγματοποιείται από τους εκτελεστικούς φορείς σε καθημερινή βάση. Επιπλέον, η Επιτροπή παρακολουθεί στενά την εκτέλεση των έργων διενεργώντας εξετάσεις βάσει εγγράφων και επιτόπιους ελέγχους σε εξαμηνιαία βάση. Προκειμένου να στηρίξει περαιτέρω την εν λόγω διαδικασία, η Επιτροπή ζήτησε από τους δικαιούχους να θέσουν σε εφαρμογή ένα σύστημα διαχείρισης δεδουλευμένης αξίας (Earned Value Management EVM) για τη μέτρηση των επιδόσεων και της προόδου των έργων με αντικειμενικό τρόπο. 2.3 Έλεγχοι και αξιολογήσεις Το 2016 η Επιτροπή υλοποίησε επιτυχώς όλες τις δράσεις που προέκυψαν από τον εσωτερικό έλεγχο του 2015 σχετικά με τη διαχείριση και την εποπτεία των προγραμμάτων. Το κυριότερο παραδοτέο ήταν η διεξοδική αξιολόγηση 10 της αρτιότητας των σχεδίων χρηματοδότησης των οικείων κρατών μελών με στόχο την ασφαλή ολοκλήρωση των διαδικασιών παροπλισμού. Η μελέτη επιβεβαίωσε τα αρχικά θετικά συμπεράσματα της Επιτροπής (δηλαδή πλήρη, συναφή και εμπεριστατωμένα σχέδια παροπλισμού κατάλληλη συνολική εκτίμηση του βασικού κόστους των προγραμμάτων παροπλισμού και της επάρκειας πόρων για την εκπλήρωση των στόχων του πλαισίου απουσία ελλείμματος χρηματοδότησης). Στο πλαίσιο της μελέτης Εκτελεστική απόφαση της Επιτροπής, της 7ης Αυγούστου 2014, σχετικά με τους κανόνες υλοποίησης για τα προγράμματα συνδρομής στον παροπλισμό πυρηνικών εγκαταστάσεων στη Βουλγαρία, τη Λιθουανία και τη Σλοβακία για την περίοδο C(2014) 5449 final. Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Φεβρουαρίου 2011, για τη θέσπιση κανόνων και γενικών αρχών σχετικά με τους τρόπους ελέγχου από τα κράτη μέλη της άσκησης των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων από την Επιτροπή. «Nuclear Decommissioning Assistance Programme (NDAP) Assessment of the robustness of the financing plans considering the economic-financial-budgetary situation in each concerned Member State and of the relevance and feasibility of the detailed decommissioning plans» (Πρόγραμμα συνδρομής στον παροπλισμό πυρηνικών εγκαταστάσεων (ΠΣΠΠΕ) Αξιολόγηση της αρτιότητας των σχεδίων χρηματοδότησης όσον αφορά την οικονομική-χρηματοπιστωτική-δημοσιονομική κατάσταση σε κάθε οικείο κράτος μέλος, καθώς και την καταλληλότητα και τη σκοπιμότητα των λεπτομερών σχεδίων παροπλισμού), Deloitte, NucAdvisor, VVA Europe, μελέτη που εκπονήθηκε για τη ΓΔ Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 4

5 αναλύθηκαν επίσης τα ελλείμματα χρηματοδότησης μετά το 2020, ιδίως στην περίπτωση της Λιθουανίας. Εν προκειμένω, η μελέτη κατέδειξε ότι οι τρεις οικονομίες είναι προδήλως ικανές να ολοκληρώσουν τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων τους με εθνικούς χρηματοδοτικούς πόρους, είτε με αμελητέες επιπτώσεις είτε, στην περίπτωση της Λιθουανίας, με επιπτώσεις της τάξης περίπου του 0,3-0,5 % στον ετήσιο κρατικό προϋπολογισμό σε βάθος επταετίας. Τον Σεπτέμβριο του 2016, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο δημοσίευσε την έκθεση ελέγχου επιδόσεων 11 που κατάρτισε, με συστάσεις προς την Επιτροπή και τα κράτη μέλη. Η Επιτροπή αποδέχτηκε τις συστάσεις, είτε εν όλω είτε εν μέρει, και τις έχει λάβει υπόψη ή θα συνεχίσει να τις λαμβάνει δεόντως υπόψη μέσω των ακόλουθων δράσεων: - συνεχής υποστήριξη της ανταλλαγής γνώσεων και της εφαρμογής βέλτιστων πρακτικών, - αποσαφήνιση και ενίσχυση του πλαισίου εθνικής συγχρηματοδότησης, - διερεύνηση της ανάγκης συνέχισης της ειδικής χρηματοδότησης για τον παροπλισμό μετά το 2020, - δρομολόγηση συζήτησης σχετικά με τις επιλογές για κοινή διάθεση ραδιενεργών αποβλήτων στην Ένωση και - εξέταση του αν η λογιστική μεταχείριση των δαπανών παροπλισμού και διαχείρισης των ραδιενεργών αποβλήτων διέπεται από διαφάνεια σε όλα τα κράτη μέλη. Τον Νοέμβριο του 2016, οι υπηρεσίες της Επιτροπής ξεκίνησαν τη διενέργεια της ενδιάμεσης αξιολόγησης 12. Η εν λόγω αξιολόγηση περιλαμβάνει δημόσια διαβούλευση και εκτίμηση των αποτελεσμάτων και των επιπτώσεων των προγραμμάτων, της αποδοτικής χρήσης των πόρων και της ενωσιακής προστιθέμενης αξίας της. Θα εξετάσει επίσης αν υπάρχει περιθώριο τροποποίησης των λεπτομερών διαδικασιών εκτέλεσης Εκτέλεση του προϋπολογισμού Η Επιτροπή ενέκρινε τα ετήσια προγράμματα εργασίας του 2014, του 2015 και του 2016 και τις αντίστοιχες αποφάσεις χρηματοδότησης 13,14,15, διαθέτοντας τα εγγεγραμμένα στον προϋπολογισμό κονδύλια μέσω συμφωνιών ανάθεσης αρμοδιοτήτων που συνάφθηκαν με την ΕΤΑΑ (120,6 εκατ. EUR για το Διεθνές Ειδική έκθεση αριθ. 22/2016 του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου - Προγράμματα συνδρομής της ΕΕ στον παροπλισμό πυρηνικών εγκαταστάσεων στη Λιθουανία, τη Βουλγαρία και τη Σλοβακία: παρά την επιτευχθείσα από το 2011 πρόοδο, διαφαίνονται σημαντικές προκλήσεις. Εκτελεστική απόφαση της Επιτροπής, της 30ής Οκτωβρίου 2014, σχετικά με την έκδοση της απόφασης χρηματοδότησης για την εφαρμογή των προγραμμάτων συνδρομής στον παροπλισμό των σταθμών Bohunice, Ignalina και Kozloduy το 2014 C(2014) Εκτελεστική απόφαση της Επιτροπής, της 30ής Ιουλίου 2015, σχετικά με την έκδοση της απόφασης χρηματοδότησης για την εφαρμογή των προγραμμάτων συνδρομής στον παροπλισμό των σταθμών Bohunice, Ignalina και Kozloduy το 2015 C(2015) Εκτελεστική απόφαση της Επιτροπής, της 21ης Νοεμβρίου 2016, σχετικά με την έγκριση των προγραμμάτων εργασίας για το 2016 και τη χρηματοδότηση για την εφαρμογή των προγραμμάτων συνδρομής στον παροπλισμό των σταθμών Bohunice, Ignalina και Kozloduy το 2016 C(2016)

6 Ταμείο Στήριξης του Παροπλισμού του σταθμού Kozloduy, 9,0 εκατ. EUR για το Διεθνές Ταμείο Στήριξης του Παροπλισμού του σταθμού Ignalina και 30,3 εκατ. EUR για το Διεθνές Ταμείο Στήριξης του Παροπλισμού του σταθμού Bohunice), τον CPMA (176,6 εκατ. EUR) και με την SIEA (62,5 εκατ. EUR). Οι πληρωμές από την Επιτροπή πραγματοποιήθηκαν με βάση τις προβλέψεις αναγκών των συμβάσεων και την πρόοδο στην εκτέλεση των έργων. 3 ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Πρόγραμμα Kozloduy Κατά την περίοδο εκταμιεύτηκαν 42,8 εκατ. EUR από εθνικούς πόρους για την κάλυψη δαπανών του σχεδίου παροπλισμού του σταθμού Kozloduy, ενώ το ποσό εκταμίευσης από το Διεθνές Ταμείο Στήριξης του Παροπλισμού του σταθμού Kozloduy ανήλθε σε 86,1 εκατ. EUR, για ποσοστό συγχρηματοδότησης της τάξης του 33 % από βουλγαρικούς πόρους. Στην έκθεσή του 11, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο εκτίμησε ότι το έλλειμμα χρηματοδότησης για την περίοδο ανέρχεται σε 28 εκατ. EUR. Ωστόσο, η Βουλγαρία διενεργεί επί του παρόντος την επανεξέταση του σχεδίου παροπλισμού που υποχρεούται να πραγματοποιεί ανά τριετία σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία της. Η Επιτροπή θα αξιολογήσει τα αποτελέσματα της εν λόγω επανεξέτασης όταν διαβιβαστεί από τον συντονιστή του προγράμματος και στη συνέχεια θα υποβάλει σχετική έκθεση στο Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο. Πρόγραμμα Ignalina Από την έναρξη του προγράμματος έως τον Ιούνιο του 2016, εκταμιεύτηκαν 137,9 εκατ. EUR από εθνικούς πόρους για την κάλυψη δαπανών του σχεδίου παροπλισμού του σταθμού Ignalina, ενώ από το Διεθνές Ταμείο Στήριξης του Παροπλισμού του σταθμού Ignalina και τον CPMA εκταμιεύτηκαν 805,8 εκατ. EUR, για ποσοστό συγχρηματοδότησης ύψους 15 % από λιθουανικούς πόρους. Στο τρέχον ΠΔΠ παρατηρείται τάση αύξησης της συγχρηματοδότησης. Το 2016 και το 2017 οι εκταμιεύσεις από εθνικούς πόρους αναμένεται να ανέλθουν σε 44 εκατ. EUR. Κατά την ίδια περίοδο, εκτιμάται ότι το Διεθνές Ταμείο Στήριξης του Παροπλισμού του σταθμού Ignalina και ο CPMA θα εκταμιεύσουν 176 εκατ. EUR, για ποσοστό συγχρηματοδότησης 20 % από λιθουανικούς πόρους το 2016 και το Το έλλειμμα χρηματοδότησης για την περίοδο εξακολουθεί να κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα και ανέρχεται σε 1,561 δισ. EUR 11. Η κείμενη εθνική νομοθεσία 16 επιβάλλει στη λιθουανική κυβέρνηση την υποχρέωση να διαπραγματευτεί την παροχή πρόσθετης συνδρομής από την Ένωση μετά το 2020 και προβλέπει επίσης ότι ο 16 TAR της αριθ. 7639, Τροποποιητικός νόμος XII-914 της

7 κρατικός προϋπολογισμός θα επιβαρυνθεί με όλο το κόστος, εφόσον δεν εξασφαλιστούν άλλοι χρηματοδοτικοί πόροι. Πρόγραμμα Bohunice Από την έναρξη του προγράμματος έως το τέλος του 2015, το εθνικό πυρηνικό ταμείο της Σλοβακίας εκταμίευσε 148 εκατ. EUR, ενώ το Διεθνές Ταμείο Στήριξης του Παροπλισμού του σταθμού Bohunice εκταμίευσε 189 εκατ. EUR, για ποσοστό συγχρηματοδότησης της τάξης του 44 % από σλοβακικούς πόρους. Για την περίοδο (λήξη του προγράμματος), η εθνική χρηματοδότηση που διατίθεται ανέρχεται σε 328 εκατ. EUR, ενώ η διάθεση χρηματοδοτικών πόρων από την ΕΕ ανέρχεται σε 482 εκατ. EUR. Το εναπομένον έλλειμμα για την περίοδο ανέρχεται σε 92 εκατ. EUR ΠΡΟΟΔΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ Στο άρθρο 2 των δύο κανονισμών 1,2 καθορίζονται οι κύριοι επιμέρους στόχοι των προγραμμάτων παροπλισμού για την περίοδο χρηματοδότησης Οι εν λόγω στόχοι περιγράφονται διεξοδικότερα στις διαδικασίες εκτέλεσης 8 με τις οποίες καθορίστηκαν στόχοι αναφοράς για κάθε πρόγραμμα παροπλισμού έως την αντίστοιχη μη αναστρέψιμη κατάσταση. Όλοι οι αντιδραστήρες έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας και έχουν αφαιρεθεί τα καύσιμα από τους πυρήνες όλων των αντιδραστήρων 17 πλην ενός. Το 2016 επιτεύχθηκαν σημαντικά ορόσημα: η έκδοση άδειας παροπλισμού για τις μονάδες 3 και 4 του σταθμού Kozloduy και η επανέναρξη της εκκένωσης καυσίμων του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Ignalina. Τα τρία κράτη μέλη σημείωσαν περαιτέρω πρόοδο όσον αφορά τις δραστηριότητες αποξήλωσης, σε βαθμό που η διαδικασία παροπλισμού είναι πλέον σαφώς αμετάκλητη. Οι εν λόγω επιτυχίες αποτελούν επίσης σημαντικά βήματα για την ενίσχυση της ασφάλειας στις εγκαταστάσεις. Οι κύριοι δείκτες επιδόσεων καταδεικνύουν ότι οι επιδόσεις είναι σε γενικές γραμμές ανάλογες των προσδοκιών, ενώ συνέβαλαν επίσης στον έγκαιρο εντοπισμό προβλημάτων προκειμένου να ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα μετριασμού των επιπτώσεων. 4.1 Πρόγραμμα Kozloduy Οι μονάδες 1-4 του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Kozloduy διαθέτουν αντιδραστήρες VVER 440/230: η λειτουργία των μονάδων 1 και 2 έπαυσε το 2002 και των μονάδων 3 και 4 το Από το 2013 ο παροπλισμός τελεί υπό τον έλεγχο της βουλγαρικής Κρατικής Επιχείρησης Ραδιενεργών Αποβλήτων 18 (State Enterprise for Radioactive Waste/SERAW), ενός ειδικού οργανισμού υπεύθυνου για τον παροπλισμό, η αποστολή του οποίου συνίσταται στην ασφαλή διαχείριση των ραδιενεργών Η μονάδα 2 του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Ignalina. 7

8 αποβλήτων στο έδαφος της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας. Υπό την εποπτεία του Υπουργείου Ενέργειας, η SERAW είναι ο κάτοχος της άδειας/φορέας εκμετάλλευσης στον οποίο έχει ανατεθεί ο παροπλισμός των μονάδων 1 έως 4 του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Kozloduy και η μελλοντική εθνική εγκατάσταση διάθεσης. Στόχος αναφοράς του προγράμματος Τα κυριότερα στοιχεία του στόχου αναφοράς του προγράμματος Kozloduy 19 είναι τα εξής: επίτευξη μη αναστρέψιμης κατάστασης υπό μορφή εγκαταλελειμμένης βιομηχανικής περιοχής έως το 2030 και συνολικό εκτιμώμενο κόστος 1,107 δισ. EUR (2013). Ο στόχος αναφοράς τεκμηριώνεται στο σχέδιο παροπλισμού του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Kozloduy 20, το οποίο εγκρίθηκε από τις βουλγαρικές αρχές, όπως επιβεβαιώνεται στις άδειες παροπλισμού. Πρόοδος Κατά την ημερομηνία αναφοράς για την υποβολή εκθέσεων, η πρόοδος που είχε επιτευχθεί σε σχέση με τους στόχους ήταν ικανοποιητική: - Έχουν αφαιρεθεί τα καύσιμα από τους πυρήνες και τις δεξαμενές των αντιδραστήρων και οι άδειες παροπλισμού των μονάδων 1 και 2 και των μονάδων 3 και 4 του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Kozloduy εκδόθηκαν τον Νοέμβριο του 2014 και τον Ιούλιο του 2016, αντίστοιχα. - Οι εργασίες αποξήλωσης των αιθουσών στροβίλων έχουν σημειώσει πρόοδο (έχουν αποξηλωθεί ~13430 τόνοι, ήτοι το ένα τρίτο των μεταλλικών κατασκευαστικών στοιχείων και έχουν κατεδαφιστεί ~5978 τόνοι πλακών σκυροδέματος). - Συνεχίστηκαν οι εργασίες αποξήλωσης στα κτίρια των αντιδραστήρων (έχουν αποξηλωθεί ~196 τόνοι μεταλλικών κατασκευαστικών στοιχείων). - Έχουν ελευθερωθεί σημαντικές ποσότητες υλικών που χαρακτηρίστηκαν μη ραδιενεργά απόβλητα (~13049 τόνοι). - Οι υποδομές διαχείρισης των αποβλήτων είναι κατάλληλες για τις τρέχουσες δραστηριότητες αποξήλωσης και απολύμανσης, ωστόσο απαιτούνται πρόσθετες εγκαταστάσεις στο μέλλον. Η οδός διάθεσης των αποβλήτων χαμηλής ραδιενέργειας (όγκος > 90 % των συνολικών ραδιενεργών αποβλήτων) βρίσκεται στο στάδιο των προπαρασκευαστικών εργασιών και η κατασκευή της εθνικής εγκατάστασης διάθεσης θα ξεκινήσει το Επιπλέον, οι εργασίες κατασκευής τόσο των εγκαταστάσεων για τη σημαντική μείωση του όγκου των ραδιενεργών αποβλήτων όσο και των εγκαταστάσεων τεμαχισμού και απολύμανσης σημείωσαν σημαντική πρόοδο και ο παροπλισμός έχει προγραμματιστεί για το Σε σύγκριση με προηγούμενες εκδόσεις, το αναθεωρημένο σχέδιο μεταθέτει την ημερομηνία λήξης του προγράμματος πέντε έτη νωρίτερα και η νέα εκτίμηση κόστους αντιπροσωπεύει μείωση κατά 11%. Το σχέδιο συνάδει με τις εθνικές απαιτήσεις και πληροί τα πρότυπα του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ). 8

9 Επιδόσεις Το 2016 οι συνολικές επιδόσεις ήταν εν γένει ικανοποιητικές η αποξήλωση των μεταλλικών κατασκευαστικών στοιχείων στην αίθουσα στροβίλων έφτασε το 93 % των προβλεπόμενων τιμών, ενώ η ποσότητα του σκυροδέματος που προήλθε από τις εργασίες κατεδάφισης των κατασκευών από σκυρόδεμα υπερέβη τον στόχο του σχεδίου (έξι μήνες πριν από την ημερομηνία που προβλεπόταν στο χρονοδιάγραμμα) ωστόσο, οι εργασίες αποξήλωσης στα κτίρια των αντιδραστήρων δεν έχουν αποφέρει ακόμη τα προβλεπόμενα αποτελέσματα όσον αφορά τις ποσότητες των υλικών. Οι επιδόσεις ως προς το χρονοδιάγραμμα ήταν ικανοποιητικές σε πολλές περιπτώσεις έργων παροπλισμού, ωστόσο σε ορισμένα έργα δεν ήταν δυνατόν να αποφευχθούν καθυστερήσεις. Όπως αναφέρθηκε το προηγούμενο έτος 4, το πρόγραμμα αντιμετωπίζει γενικά σοβαρότερους κινδύνους περισσότερο για διοικητικούς και νομικούς παρά για τεχνικούς λόγους. Οι εν λόγω κίνδυνοι θα μπορούσαν να αποτελέσουν απειλή για την κρίσιμη πορεία του προγράμματος για τον λόγο αυτό, εξετάστηκαν στο ετήσιο πρόγραμμα εργασίας για το 2016 και προβλέφθηκαν μέτρα μετριασμού τους. Ειδικότερα, ολοκληρώθηκε επιτυχώς η εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την κατασκευή της εθνικής εγκατάστασης διάθεσης. Από το 2014 η δεδουλευμένη αξία του προγράμματος που υλοποιείται με την παροχή χρηματοδοτικής συνδρομής από την Ένωση αντιστοιχεί στις πραγματικές δαπάνες και, ως εκ τούτου, προκύπτει ικανοποιητική επίδοση ως προς το κόστος. 4.2 Λιθουανία Πυρηνικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής Ignalina Ο πυρηνικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής Ignalina διαθέτει δύο αντιδραστήρες RBMK 1500: η λειτουργία των μονάδων 1 και 2 έπαυσε το 2004 και το 2009, αντίστοιχα. Η λιθουανική κρατική επιχείρηση Ignalina Nuclear Power Plant 21 (Ignalina Nuclear Power Plant/INPP) είναι ο κάτοχος της άδειας/φορέας εκμετάλλευσης που είναι υπεύθυνος για τις εγκαταστάσεις στις οποίες πραγματοποιούνται εργασίες παροπλισμού και για τις εγκαταστάσεις διάθεσης αποβλήτων. Λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Ενέργειας. Πέρυσι, η INPP προσάρμοσε περαιτέρω τη δομή της ώστε να μετασχηματιστεί σε αποδοτικό οργανισμό υπεύθυνο για τον παροπλισμό, με αποτελεσματικότερη διαχείριση έργων. Στόχος αναφοράς του προγράμματος Τα κυριότερα στοιχεία του στόχου αναφοράς του προγράμματος Ignalina 22 είναι τα εξής: επίτευξη μη αναστρέψιμης κατάστασης υπό μορφή εγκαταλελειμμένης βιομηχανικής περιοχής έως το 2038 και συνολικό εκτιμώμενο κόστος 3,377 δισ. EUR. Ο στόχος αναφοράς του προγράμματος τεκμηριώνεται στο τελικό σχέδιο παροπλισμού 20, το οποίο εγκρίθηκε από το Υπουργείο Ενέργειας της Δημοκρατίας της Λιθουανίας στις 25 Αυγούστου Σε σχέση με τις προηγούμενες εκδόσεις (2005), το αναθεωρημένο σχέδιο είχε ως αποτέλεσμα τον διπλασιασμό της εκτίμησης του κόστους και τη μετάθεση της ημερομηνίας λήξης 9 έτη αργότερα. 9

10 Πρόοδος Κατά την ημερομηνία αναφοράς για την υποβολή εκθέσεων, η πρόοδος που είχε επιτευχθεί σε σχέση με τους στόχους ήταν ικανοποιητική: - Η αφαίρεση συστοιχιών αναλωμένων καυσίμων από τις δεξαμενές αναλωμένων καυσίμων στις μονάδες 1 και 2 ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του Οι όροι της άδειας λειτουργίας της μονάδας 1 του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Ignalina είχαν αναπροσαρμοστεί καταλλήλως τον Οκτώβριο του 2015, ώστε να επιτρέπουν την εκτέλεση περαιτέρω εργασιών αποξήλωσης και απολύμανσης του εξοπλισμού. - Οι δραστηριότητες αποξήλωσης και απολύμανσης στην αίθουσα στροβίλων ολοκληρώθηκαν κατά 99 % στη μονάδα 1 και κατά άνω του 30 % στη μονάδα 2, ποσοστό που αντιστοιχεί σε τόνους αποξηλωμένου και απολυμασμένου εξοπλισμού από το 2014 έως το τέλος Ιουνίου του Αυτό σημαίνει ότι έχει επιτευχθεί σχεδόν το 50 % του στόχου για το ΠΔΠ. - Η νέα εγκατάσταση για την προσωρινή εν ξηρώ αποθήκευση αναλωμένων καυσίμων έχει τεθεί σε λειτουργία. - Οι υποδομές διαχείρισης των αποβλήτων είναι κατάλληλες για τις τρέχουσες ανάγκες των δραστηριοτήτων αποξήλωσης και απολύμανσης, ωστόσο απαιτούνται πρόσθετες εγκαταστάσεις στο μέλλον. Η οδός διάθεσης των αποβλήτων χαμηλής ραδιενέργειας (όγκος > 90 % των συνολικών ραδιενεργών αποβλήτων) βρίσκεται στο στάδιο των προπαρασκευαστικών εργασιών και ο σχεδιασμός της διάθεσης στην επιφάνεια αναμένεται να εγκριθεί κατά τη διάρκεια του Επιπλέον, οι νέες εγκαταστάσεις επεξεργασίας και αποθήκευσης στερεών αποβλήτων θα τεθούν σε λειτουργία το Επιδόσεις Το 2016 οι εργασίες αποξήλωσης του εξοπλισμού εκτελέστηκαν με ικανοποιητικούς ρυθμούς, τόσο στις αίθουσες στροβίλων όσο και στα κτίρια υπηρεσίας που τις συνδέουν με τα κτίρια των αντιδραστήρων. Η διαχείριση των αποβλήτων κυμάνθηκε επίσης σε ικανοποιητικά επίπεδα επιτυγχάνοντας ή υπερβαίνοντας τον στόχο. Οι μεταφορές των πρώτων βυτίων αναλωμένων καυσίμων από τα κτίρια των αντιδραστήρων προς τη νέα εγκατάσταση προσωρινής αποθήκευσης εκτελέστηκαν σύμφωνα με τις προγραμματισμένες εργασίες. Επί του παρόντος δεν διαπιστώνονται μείζονες συμβατικές διαφορές που να επηρεάζουν το πρόγραμμα, ωστόσο οι επιδόσεις ως προς το χρονοδιάγραμμα πρέπει να βελτιωθούν σε ορισμένους τομείς, όπως η οριστική θέση σε λειτουργία των νέων εγκαταστάσεων επεξεργασίας και αποθήκευσης στερεών αποβλήτων. Από την ανάλυση της δεδουλευμένης αξίας προκύπτει ότι μετά την παρέλευση τριών ετών ( ), το συνολικό πρόγραμμα σημειώνει καθυστέρηση έξι μηνών με βάση το χρονοδιάγραμμα. Από το 2014 η δεδουλευμένη αξία του προγράμματος που υλοποιείται με την παροχή χρηματοδοτικής συνδρομής από την Ένωση αντιστοιχεί στις πραγματικές δαπάνες και, ως εκ τούτου, προκύπτει ικανοποιητική επίδοση ως προς το κόστος. 10

11 4.3 Σλοβακία Πυρηνικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής Bohunice V1 Ο πυρηνικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής Bohunice V1 διαθέτει δύο αντιδραστήρες VVER 440/230: η λειτουργία των μονάδων 1 και 2 έπαυσε οριστικά το 2006 και το 2008, αντίστοιχα. Η σλοβακική επιχείρηση Jadrová a vyraďovacia spoločnosť (JAVYS) είναι ένας ειδικός οργανισμός υπεύθυνος για τον παροπλισμό, η αποστολή του οποίου συνίσταται στον ασφαλή παροπλισμό των πυρηνικών εγκαταστάσεων, στη διαχείριση των αναλωμένων πυρηνικών καυσίμων και στη διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων στο έδαφος της Σλοβακικής Δημοκρατίας. Λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Οικονομίας. Η JAVYS είναι ο κάτοχος της άδειας/φορέας εκμετάλλευσης, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τον παροπλισμό του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Bohunice V1, τη διαχείριση των αναλωμένων καυσίμων και τις εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων. Στόχος αναφοράς του προγράμματος Τα κυριότερα στοιχεία του στόχου αναφοράς του προγράμματος Bohunice 23 είναι τα εξής: επίτευξη μη αναστρέψιμης κατάστασης υπό μορφή εγκαταλελειμμένης βιομηχανικής περιοχής έως το 2025 και συνολικό εκτιμώμενο κόστος 1,246 δισ. EUR 24. Ο στόχος αναφοράς του προγράμματος τεκμηριώνεται στο αναλυτικό σχέδιο παροπλισμού του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Bohunice V1 20 της 22ας Οκτωβρίου Πρόοδος Κατά την ημερομηνία αναφοράς για την υποβολή εκθέσεων, η πρόοδος που είχε σημειωθεί όσον αφορά την επίτευξη των στόχων ήταν ικανοποιητική: - Έχουν αφαιρεθεί τα καύσιμα από τους πυρήνες και τις δεξαμενές των αντιδραστήρων και η ρυθμιστική αρχή της Σλοβακίας για τα πυρηνικά εξέδωσε τον Δεκέμβριο του 2014 την άδεια 25 για το (τελικό) στάδιο 2 του παροπλισμού του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Bohunice V1. - Ολοκληρώθηκε η αποξήλωση όλων των συστημάτων πλην ενός στην αίθουσα στροβίλων και στα βοηθητικά κτίρια του αντιδραστήρα V1. Οι εργασίες αποξήλωσης των πύργων ψύξης αποτέλεσαν αντικείμενο υπεργολαβικής ανάθεσης, αργότερα από ό,τι είχε προγραμματιστεί, αλλά σε σημαντικά χαμηλότερη τιμή από τις αρχικές εκτιμήσεις και χωρίς επιπτώσεις στην κρίσιμη πορεία του χρονοδιαγράμματος παροπλισμού του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής V Σε σχέση με τις προηγούμενες εκδόσεις, στο αναλυτικό σχέδιο παροπλισμού του 2014 διατηρήθηκε το αρχικό οργανόγραμμα εργασίας και η ημερομηνία λήξης του προγράμματος (2025), επαναξιολογήθηκε όμως η συνολική εκτίμηση κόστους με αύξηση κατά 9 %. Στη συνέχεια, αναθεωρήθηκε σε 1,239 δισ. EUR. Βάσει των εθνικών κανονισμών, οι άδειες παροπλισμού διαβαθμίζονται σε στάδια: η άδεια για το στάδιο 1 του παροπλισμού, με την οποία επιτρέπονται οι δραστηριότητες αποξήλωσης εκτός των ελεγχόμενων περιοχών, εκδόθηκε το 2011, όπως προβλεπόταν η άδεια για το στάδιο 2 του παροπλισμού, με την οποία επιτρέπεται η αποξήλωση αντιδραστήρων, εκδόθηκε το 2014, πριν από την ημερομηνία που προβλεπόταν στο χρονοδιάγραμμα. 11

12 - Οι εργασίες αποξήλωσης και απολύμανσης στο κτίριο του αντιδραστήρα ξεκίνησαν αφαιρέθηκαν πλήρως τα μονωτικά υλικά των πρωτευόντων κυκλωμάτων ξεκίνησαν εκ νέου οι εργασίες απολύμανσης των πρωτευόντων κυκλωμάτων και προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός για την αποξήλωση των μεγάλων κατασκευαστικών στοιχείων του συστήματος ψύξης του αντιδραστήρα. - Έχουν ελευθερωθεί σημαντικές ποσότητες υλικών που χαρακτηρίστηκαν μη ραδιενεργά απόβλητα (~74692 τόνοι). - Οι υποδομές διαχείρισης των αποβλήτων είναι κατάλληλες για τις τρέχουσες ανάγκες των δραστηριοτήτων αποξήλωσης και απολύμανσης και κατασκευάζονται επί του παρόντος πρόσθετες εγκαταστάσεις για την κάλυψη των μελλοντικών αναγκών. Επί του παρόντος εκτελούνται εργασίες για την αύξηση της δυναμικότητας της οδού διάθεσης αποβλήτων χαμηλής ραδιενέργειας (όγκος > 90 % των συνολικών ραδιενεργών αποβλήτων) στα υφιστάμενα αποθετήρια του Mochovce. Επίσης, η νέα εγκατάσταση προσωρινής αποθήκευσης για απόβλητα μέσης ραδιενέργειας που δεν μπορούν να διατεθούν στο Mochovce βρίσκεται στα τελικά στάδια κατασκευής. Επιδόσεις Το 2016 οι εργασίες αποξήλωσης του εξοπλισμού στο κτίριο του αντιδραστήρα εκτελέστηκαν με ικανοποιητικές επιδόσεις, παρά τις δυσκολίες που ανέκυψαν στο έργο για την απολύμανση των πρωτευόντων ψυκτικών κυκλωμάτων. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που διατυπώθηκαν στην προηγούμενη έκθεση 4, οι καθυστερήσεις στο έργο αυτό είχαν επιπτώσεις σε άλλες δραστηριότητες, γεγονός που περιόρισε τις εκροές της επεξεργασίας και συσκευασίας των ραδιενεργών αποβλήτων. Από την ανάλυση της δεδουλευμένης αξίας προκύπτει ότι μετά την παρέλευση τριών ετών ( ), η ημερομηνία λήξης του προγράμματος θα μετατεθεί κατά τουλάχιστον ένα έτος, χωρίς τη λήψη μέτρων μετριασμού των επιπτώσεων. Ωστόσο, το βελτιωμένο σύστημα διαχείρισης που τέθηκε σε εφαρμογή για το ΠΔΠ επέτρεψε τον έγκαιρο εντοπισμό των προβλημάτων και, ως εκ τούτου, ο φορέας εκμετάλλευσης ήταν σε θέση να προβεί εγκαίρως σε επανεξέταση του οργανογράμματος εργασίας, ώστε να διασφαλιστεί η ολοκλήρωση των εργασιών σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα (2025). Τα αποτελέσματα της εν λόγω ανάλυσης θα παρουσιαστούν στην ενδιάμεση αξιολόγηση. Από το 2014 η δεδουλευμένη αξία του προγράμματος που υλοποιείται με την παροχή χρηματοδοτικής συνδρομής από την Ένωση αντιστοιχεί στις πραγματικές δαπάνες και, ως εκ τούτου, προκύπτει ικανοποιητική επίδοση ως προς το κόστος. 4.4 Έργα στον τομέα της ενέργειας Στο τρέχον ΠΔΠ, το πρόγραμμα συνδρομής δεν προβλέπει νέα χρηματοδοτική στήριξη για μέτρα μετριασμού των επιπτώσεων στον τομέα της ενέργειας ωστόσο, έως το τέλος του 2013, τα προγράμματα συνδρομής συνέβαλαν σε έργα στον τομέα της ενέργειας σύμφωνα με τις αντίστοιχες συνθήκες προσχώρησης και εθνικές ενεργειακές πολιτικές. Μέχρι στιγμής έχουν ολοκληρωθεί πολλά έργα, παρότι εξακολουθεί να εκκρεμεί η χρήση μέρους των κονδυλίων που είχαν δεσμευτεί πριν από το 2014 σε εκτελούμενα έργα. 12

13 Βουλγαρία Παρασχέθηκε συνδρομή σε έργα ενεργειακής απόδοσης (π.χ. σε δημόσια κτίρια, δημόσιο φωτισμό και εξορυκτικό εξοπλισμό), μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και ηλεκτροπαραγωγής. Οι εκταμιεύσεις ανήλθαν στο 63 % των αναλήψεων υποχρεώσεων. Λιθουανία Όλα τα έργα που εκτελούνται μέσω του Διεθνούς Ταμείου Στήριξης του Παροπλισμού του σταθμού Ignalina έχουν ολοκληρωθεί. Παρασχέθηκε συνδρομή σε έργα ενεργειακής απόδοσης μέσω του CPMA (π.χ. σε δημόσια κτίρια και δημόσιο φωτισμό) και οι εκταμιεύσεις ανήλθαν στο 63 % των αναλήψεων υποχρεώσεων. Σλοβακία Το πρόγραμμα συνδρομής συνέβαλε σε μέτρα στον τομέα της μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και σε μέτρα ενεργειακής απόδοσης σε δημόσια κτίρια. Η δεύτερη δέσμη έργων έχει ολοκληρωθεί. Έχουν ολοκληρωθεί επίσης μεγάλα έργα στον τομέα της μεταφοράς ενέργειας. Οι εκταμιεύσεις ανήλθαν στο 57% των αναλήψεων υποχρεώσεων. 5 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η Βουλγαρία, η Λιθουανία και η Σλοβακία έχουν σημειώσει πρόοδο όσον αφορά τον παροπλισμό των αντιδραστήρων που αποτελούν αντικείμενο της παρούσας έκθεσης. Η κατάρτιση και η έγκριση το 2014 των αντίστοιχων σχεδίων παροπλισμού τους αποτέλεσε σημαντικό ορόσημο στο πλαίσιο αυτό. Δεδομένης της προόδου που έχει επιτευχθεί όσον αφορά την αποξήλωση, η Επιτροπή θεωρεί ότι κανένας από τους εν λόγω αντιδραστήρες δεν μπορεί να επαναλειτουργήσει με οικονομικό τρόπο. Οι ανάγκες χρηματοδότησης για την επίτευξη της μη αναστρέψιμης κατάστασης παροπλισμού έχουν προσδιοριστεί. Η μακροπρόθεσμη διαχείριση των αναλωμένων καυσίμων και των ραδιενεργών αποβλήτων δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του προγράμματος συνδρομής της Ένωσης και, κατά συνέπεια, εμπίπτει στην αποκλειστική αρμοδιότητα του κράτους μέλους, σύμφωνα με τη σχετική οδηγία 5. Βάσει της μελέτης της Επιτροπής του , η χρηματοδότηση του ΠΔΠ είναι κατάλληλη για την εκπλήρωση των στόχων που καθορίζονται στο άρθρο 2 των δύο κανονισμών 1,2. Η επίτευξη των στόχων αυτών θα βελτιώσει σημαντικά τα επίπεδα ασφάλειας στις εγκαταστάσεις όσον αφορά τους σταθμούς Kozloduy και Bohunice, προβλέπεται ότι οι εναπομένοντες ραδιολογικοί κίνδυνοι θα είναι ελάχιστοι όσον αφορά τον σταθμό Ignalina, στόχος είναι η εκκένωση όλων των αναλωμένων πυρηνικών καυσίμων από τις μονάδες αντιδραστήρων και η κατασκευή της πλήρους υποδομής που απαιτείται για την ασφαλή ολοκλήρωση του παροπλισμού. Δεν αναμένεται χρηματοδοτικό έλλειμμα σε καμία από τις 3 χώρες έως το Για τη συγκέντρωση των αναγκαίων πρόσθετων πόρων μακροπρόθεσμα (μετά το 2020) απαιτείται προσεκτική παρακολούθηση, ιδίως στην περίπτωση της Λιθουανίας. 13

14 Στο τρέχον δημοσιονομικό πλαίσιο, τα προγράμματα σημειώνουν σταθερή πρόοδο όσον αφορά τα πλέον απαιτητικά στάδια του παροπλισμού. Στον σταθμό Bohunice, για παράδειγμα, όπου το πρόγραμμα βρίσκεται στο πλέον προχωρημένο στάδιο, ο φορέας εκμετάλλευσης ξεκίνησε τις εργασίες αποξήλωσης και απολύμανσης των πρωτευόντων κυκλωμάτων των αντιδραστήρων και βρέθηκε ήδη αντιμέτωπος με τις πρώτες δυσκολίες καθώς το πρόγραμμα εισέρχεται στο πλέον απαιτητικό, από τεχνικής πλευράς, στάδιο. Ωστόσο, αποδεικνύεται ότι το πλαίσιο διαχείρισης είναι κατάλληλο για τον έγκαιρο εντοπισμό των προβλημάτων μέσω της παρακολούθησης και των κύριων δεικτών επιδόσεων, καθώς και για τον έγκαιρο προσδιορισμό μέτρων μετριασμού των επιπτώσεων. Τα διδάγματα που αντλούνται θα είναι χρήσιμα για τα προγράμματα Kozloduy και Ignalina στη δεύτερη περίπτωση, μάλιστα, η ιδιαίτερη φύση του πυρήνα του αντιδραστήρα καθιστά δυσχερέστερες τις εργασίες αποξήλωσης, διότι η σχετική πείρα σε παγκόσμιο επίπεδο είναι εξαιρετικά περιορισμένη 26. Όπως τονίζεται στην έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου 11, κατά το παρελθόν σημειώθηκαν σημαντικές καθυστερήσεις στην ανάπτυξη υποδομών διαχείρισης των αποβλήτων, ιδίως στη Λιθουανία και τη Βουλγαρία τα μακροχρόνια προβλήματα έχουν πλέον μετριαστεί και τα αντίστοιχα έργα έχουν επανέλθει σε τροχιά προόδου υπό αυστηρή παρακολούθηση. Οι λεπτομερείς στόχοι και δείκτες (που έχουν προταθεί από τα τρία κράτη μέλη και έχουν εγκριθεί από την Επιτροπή 8 ) κατέστησαν δυνατή τη στενή παρακολούθηση και μέτρηση της προόδου των εργασιών βάσει ποσοτικών στοιχείων. Επιπλέον, η μέθοδος διαχείρισης δεδουλευμένης αξίας που εφαρμόζεται στα τρία προγράμματα (βλέπε πίνακα 2 στο παράρτημα) βελτίωσε τη συγκρισιμότητα της προόδου εκτέλεσης και ενίσχυσε την αποτελεσματικότητα της εποπτείας από την Επιτροπή. Προοπτικές Η Επιτροπή θα διενεργήσει την ενδιάμεση αξιολόγηση των προγραμμάτων και θα υποβάλει στο Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο έκθεση σχετικά με τα αποτελέσματά της έως το τέλος του Σε αυτό το πλαίσιο, οι λεπτομερείς διαδικασίες εκτέλεσης 8 θα αναθεωρηθούν περαιτέρω με σκοπό τον περαιτέρω εξορθολογισμό της διαχείρισης των προγραμμάτων θα εξεταστεί με κριτικό πνεύμα το ποσοστό εθνικής συγχρηματοδότησης και θα προσδιοριστεί, ενδεχομένως, το κόστος που δεν συνδέεται με τον παροπλισμό. Οι σημαντικότερες εξελίξεις που αναμένονται στον συγκεκριμένο τομέα είναι οι ακόλουθες: στη Βουλγαρία, η έναρξη της κατασκευής της εθνικής εγκατάστασης διάθεσης και η ολοκλήρωση άλλων βασικών υποδομών διαχείρισης των αποβλήτων 26 Στην Ένωση δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμη αποξήλωση αντιδραστήρων με πυρήνες γραφίτη, παρά το γεγονός ότι πολλοί από αυτούς έχουν τεθεί ήδη προ ετών εκτός λειτουργίας. 14

15 στη Λιθουανία, η σταθερή πρόοδος που σημειώνεται όσον αφορά την εκκένωση καυσίμων και οι προπαρασκευαστικές εργασίες για την αποξήλωση του πυρήνα γραφίτη, η οποία αποτελεί μοναδικό έργο πρωτοφανούς κλίμακας στη Σλοβακία, η απολύμανση του πρωτεύοντος κυκλώματος και η ανάθεση βασικών συμβάσεων αποξήλωσης. 15