ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΑΣΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 16 ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΔΑΣΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ & Annual meetig Prosilva Europe

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΑΣΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ 16 ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΔΑΣΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ & Annual meetig Prosilva Europe ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 6-9(13) ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2013

2 Το ασαρχείο Ιωαννίνων στη µάχη αντιµετώπισης της εξάπλωσης του µεταχρωµατικού έλκους του πλατάνου. ρ. Τσιακίρης Ρήγας, Λεοντάρης Γεώργιος, Ζώη Σπυριδούλα M.Sc., Σέλη Σταυρούλα και Φωτεινή Κούτλα ασαρχείο Ιωαννίνων, Μαρίκας Κοτοπούλη 62, Ιωάννινα ΠΕΡΙΛΗΨΗ O θανατηφόρος µύκητας Ceratocystisplatani εντοπίστηκε στην περιοχή ευθύνης του ασαρχείου Ιωαννίνων, σε συνεργασία µε το αντίστοιχο εργαστήριο του ΕΘΙΑΓΕ, για πρώτη φορά το έτος 2010 στην περιοχή του Τύρια ποταµού, στην υδρολογική λεκάνη του Καλαµά. Έκτοτε πραγµατοποιούνται επισταµένα µακροσκοπικοί και εργαστηριακοί έλεγχοι για την παρακολούθηση της εξάπλωσής του, ο οποίος φαίνεται να εξαπλώνεται ταχύτατα σε νέες περιοχές, ως τα σύνορα µε την Αλβανία. Πέρα από τις απαραίτητες οριοθετήσεις εστιακών ζωνών και ζωνών ασφαλείας, την έκδοση ασικής Αστυνοµικής ιάταξης ( Α ) καθώς και ενηµέρωση υπηρεσιών και κοινού, πραγµατοποιήθηκαν πιλοτικά κατά το έτος 2011 τεχνητές ξηράνσεις, κοπή, καύση και αποµάκρυνση προσβεβληµένων δέντρων σε επιλεγµένες θέσεις. Τα αποτελέσµατα της παρακολούθησης των επεµβάσεων τα δύο επόµενα έτη ήταν ικανοποιητικά, αφού σε πολύ µεγάλο βαθµό η ασθένεια περιορίσθηκε εκεί όπου έγιναν επεµβάσεις. Η τεχνητή ξήρανση νεαρών δέντρων ήταν ιδιαίτερα επιτυχής, γρήγορη και οικονοµική, ενώ χρειάζονται πειραµατισµοί για τους τρόπους περιορισµού της εξάπλωσης σε εκτεταµένα πλατανοδάση. Προβλήµατα παρουσιάστηκαν κατά µήκος του οδικού δικτύου από την ταχεία αποσύνθεση των ιστάµενων απονεκρωθέντων δέντρων τα οποία θα µπορούσαν µε την πτώση τους να προκαλέσουν ατυχήµατα. Η αντιµετώπιση του προβλήµατος αποτελεί υποχρέωση αλλά και πρόκληση για τα ασαρχεία της χώρας που καλούνται εν µέσω οικονοµικής κρίσης, χωρίς προηγούµενη εµπειρία και µε ελάχιστες διατιθέµενες πιστώσεις να αντιµετωπίσουν ένα εξαιρετικά δύσκολο και απαιτητικό νέο αντικείµενο. Λέξεις κλειδιά:ceratocystisplatani, Platanusorientalis, καταπολέµηση, οριοθέτηση ζωνών ασφαλείας. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Όλο και περισσότερα είδη δέντρων σε όλο τον κόσµο απειλούνται σήµερα σοβαρά µε εξαφάνιση από οργανισµούς εισβολείς που το διεθνές εµπόριο, µε την όλο και πιο γρήγορη και ανεξέλεγκτη ανταλλαγή φυτευτικού και ζωικού υλικού, κάνει εύκολη τη µετακίνηση οργανισµών µεταξύ ηπείρων, χωρών και περιοχών, καθιστώντας έτσι ευάλωτα τα είδη, που ζώντας αιώνες στην αποµόνωση και µη έχοντας αναπτύξει µηχανισµούς άµυνας, πέφτουν θύµατα διαφόρων ειδών παθογόνων (Rackham 2008). Η χώρα µας έζησε ήδη τις επιπτώσεις της εξαφάνισης των αιωνόβιων φτελιών, της καταστροφής σηµαντικού µέρους των δασών και καλλιεργειών καστανιάς, τη νέκρωση των κυπαρισσιών και πρόσφατα τη νέκρωση των φοινικοειδών από το κόκκινο σκαθάρι. Τα πλατάνια και τα πλατανοδάση όµως αποτελούν µια εντελώς µοναδική περίπτωση στην χώρα µας, διότι αν και η ασθένεια έφτασε µε τον Β παγκόσµιο πόλεµο στην Ευρώπη, εκείνες οι χώρες της δυτικής και κεντρικής Ευρώπης όπου πρώτα εισέβαλε δεν έχουν εκτεταµένα φυσικά πλατανοδάση. Ιδιαίτερα µάλιστα τα πλατάνια της Ηπείρου έχουν αναµφίβολα ξεχωριστή ιστορική, 115

3 κοινωνική, οικονοµική, περιβαλλοντική και αισθητική αξία και αποτελούν τα πιο αγαπηµένα δέντρα των κατοίκων της περιοχής. Το είδος είναι συχνά συνδεδεµένο µε ιστορικούς τόπους, γεγονότα και µνηµεία (Μνηµείο της Φύσης στο γεφύρι της Άρτας, Σπίτι Αλή Πασά στο Νησάκι Ιωαννίνων), χρησιµοποιείται ακόµη και το ίδιο ως χώρος λατρείας (Παναγία Πλατανιώτισσα εντός κουφαλερού πλατανιού στην Κρυσταλλοπηγή Θεσπρωτίας) και στέκει ως αιωνόβιο δέντρο στις περισσότερες πλατείες των χωριών σηµατοδοτώντας πανηγύρια, γάµους, γιορτές και την επανένωση των ξενιτεµένων, αποτελώντας έτσι σύµβολο της υγείας, της ιστορικής διάρκειας και της ενότητας των ορεινών κοινοτήτων της περιοχής (Staraetal. 2009). Ταυτόχρονα η χώρα µας λόγω της περιορισµένης εξάπλωσης του είδους είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για τη διατήρηση αυτού του τύπου οικοτόπου (92C0) στην Ευρωπαϊκή Ένωση ( ηµόπουλος κ.α. 2012), που ειδικότερα στην περιοχή των Ιωαννίνων περιλαµβάνει εκτεταµένα φυσικά πλατανοδάση σε καλή οικολογική κατάσταση διατήρησης και εντός όλων των Εθνικών Πάρκων της περιοχής. Μάλιστα τα πλατανοδάση του Βοϊδοµάτη και της κοίτης του Αώου είναι παγκοσµίως γνωστά για την αισθητική τους αξία. Κάτω από θαλερό ίσκιο πλατάνων αναπτύσσονται επίσης δεκάδες οικονοµικές δραστηριότητες µε χαρακτηριστικότερες τις ιχθυοκαλλιέργειες σε Λούρο και Καλαµά, ενώ οφείλουν και εξαρτούν την ύπαρξή τους καφενεία, αναψυκτήρια, εστιατόρια και ταβέρνες και συχνά αποτελούν χώρο άσκησης δασικής αναψυχής καθώς και σύγχρονων δραστηριοτήτων ορεινού τουρισµού (rafting, kayak κλπ.). Έτσι, ο εντοπισµός το έτος 2010 του µεταχρωµατικού έλκους του πλατάνου στον οικισµό Τύρια δίπλα στο οµώνυµο ποτάµι σε δύο γειτονικά σηµεία, το ένα πλησίον σε σιλό αποθήκευσης γεωργικών προϊόντων και το άλλο σε χώρο αναψυχής της Τ.Κ. Τύριας, σήµανε το συναγερµό για τη ασική Υπηρεσία. Η καταπολέµηση και ο περιορισµός της εξάπλωσής του αποτελεί υποχρέωση αλλά και πρόκληση για τα ασαρχεία της χώρας που καλούνται χωρίς προηγούµενη εµπειρία και µε ελάχιστες διατιθέµενες πιστώσεις να αντιµετωπίσουν µια σοβαρότατη νέα απειλή των πλέον πολύτιµων δασών µας. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΙ Μετά τον πρώτο εντοπισµό της ασθένειαςκαι σε στενότατη συνεργασία µε το αντίστοιχο εργαστήριο ασικής Παθολογίας του ΕΘΙΑΓΕ και τους εξειδικευµένους επιστήµονές του, η υπηρεσία, δεδοµένου ότι η ασθένεια είναι θανατηφόρος, εστιάστηκε στη λήψη µέτρων για τον περιορισµό της εξάπλωσής της µε κυριότερα τα παρακάτω: Εκτενής και συνεχής ενηµέρωση του δασικού προσωπικού, σύγκληση ενηµερωτικών συναντήσεων και κοινές επισκοπήσεις µε το επιστηµονικό προσωπικό του ΕΘΙΑΓΕ για τον ταχύ εντοπισµό και την µακροσκοπική αναγνώριση της ασθένειας στο πεδίο, αλλά και για την κατάλληλη εφαρµογή των αναγκαίων µέτρων καταπολέµησης. Ενηµέρωση των µελών των δασικών συνεταιρισµών σε ηµερίδα που διοργανώσαµε για την ευαισθητοποίησή τους σχετικά µε θέµατα φυτοϋγείας. Συνεχείς επισκοπήσεις σε όλη την περιοχή εξάπλωσης του πλατάνου και διενέργεια µακροσκοπικών ελέγχων σε όλα τα πλατανοδάση της περιοχής καθώς και σε µεµονωµένα άτοµα πλατάνου. Συλλογή και ταχύτατη αποστολή δειγµάτων για εργαστηριακό έλεγχο από όλες τις ύποπτες περιοχές. Έκδοση της µε αριθµό 38/2010 ασικής Αστυνοµικής ιάταξης ( Α ) σχετικά µε την ρύθµιση υλοτοµίας ατόµων πλατάνου. Ενηµέρωση όλων των εµπλεκόµενων υπηρεσιών και φορέων (Περιφέρεια, ήµοι, Φορείς Προστατευόµενων Περιοχών, Ε ΗΕ κλπ.) για τη σοβαρότητα της θανατηφόρου ασθένειας, τον ταχύτατο τρόπο µετάδοσής της και τα µέτρα αντιµετώπισής της. 116

4 ηµιουργία θεµατικών χαρτών µε τις ετήσιες εστίες προσβολής, τις εστιακές ζώνες (ακτίνας 100µ.) και τις ζώνες ασφαλείας (ακτίνας 1.000µ.) και σήµανση των εστιών µε ειδικές ταµπέλες που τοποθετήθηκαν πάνω στα δέντρα. Ενηµέρωση του κοινού µε άρθρα και συνεντεύξεις στα τοπικά και εθνικά ΜΜΕ. Σύνταξη και εκτέλεση µελέτης εργασιών αντιµετώπισης της ασθένειας σε επιλεγµένες περιοχές, προϋπολογισµού ,00 Ευρώ, που περιελάµβανε: νέκρωση ιστάµενων προσβεβληµένων και γειτονικών τους δέντρων, κοπή, τεµαχισµό και καύση τους επί τόπου ή ύστερα από µεταφορά τους σε κατάλληλο αποµονωµένο χώρο και τέλος απολύµανση τόσο του χώρου όσο και των εργαλείων και µέσων που χρησιµοποιήθηκαν. ιατύπωση περιβαλλοντικών όρων και περιορισµών καθώς και κατάλληλων προληπτικών µέτρων κατά τη διαδικασία γνωµοδότησης της υπηρεσίας µας και ενσωµάτωσή τους στις Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.) έργων που αδειοδοτούνται σε περιοχές εξάπλωσης του πλατάνου. Συνεργασία µε άλλες εµπλεκόµενες υπηρεσίες για την παρακολούθηση και τον περιορισµό εξάπλωσης της ασθένειας σε εκτάσεις αρµοδιότητάς τους, µε έµφαση στις απαλλοτριωµένες ζώνες επαρχιακού και εθνικού οδικού δικτύου. Εφαρµογή των κατάλληλων µέτρων πρόληψης και περιορισµού του παθογόνου υπό την εποπτεία της ασικής Υπηρεσίας. Οι παραπάνω ενέργειες πραγµατοποιήθηκαν εντός της περιοχής ευθύνης του ασαρχείου Ιωαννίνων, σε δάση, δασικές εκτάσεις και οικιστικές περιοχές. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Από το έτος 2010 και µέχρι σήµερα, οι ενέργειες παρακολούθησης και περιορισµού της εξάπλωσης της ασθένειας του πλατάνου είχαν τα παρακάτω αποτελέσµατα: Εντοπισµός της ασθένειας σε 9 θέσεις το έτος 2010, 29 νέες θέσεις το 2011, 22 νέες θέσεις το 2012 και ήδη µέχρι τον Μάιο του 2013 σε 6 νέες θέσεις, που βρίσκονται συνολικά σε 5 υδρολογικές λεκάνες (Λούρος, Άραχθος, Καλαµάς, Παµβώτιδα και ρύνος, βλέπε Χάρτη 1). Τα προσβεβληµένα άτοµα πλατάνου εντοπίστηκαν κυρίως σε παραποτάµια δάση (24 θέσεις), κατά µήκος Εθνικών και επαρχιακών οδών (23 θέσεις), σε χώρους αναψυχής (13 θέσεις), σε αρδευτικά δίκτυα (2 θέσεις) και εντός οικισµών (4 θέσεις). Οι ανθρώπινες δραστηριότητες σχετίζονται άµεσα µε την διασπορά του C. platani αφού στις πιθανές αιτίες διάδοσης του µύκητα που καταγράψαµε συγκαταλέγονται: χωµατουργικές εργασίες µε σκαπτικά µηχανήµατα (27 θέσεις), παρόδια κλαδέµατα κατά µήκος Εθνικών και επαρχιακών οδών (10 θέσεις), εργασίες σχετικά µε διοργάνωση εκδηλώσεων π.χ. συναντήσεις µελών συλλόγων κλπ. (9 θέσεις), γειτνίαση µε προσβεβληµένα άτοµα (9 θέσεις), πληγώσεις (6 θέσεις), και τα υπόλοιπα από άγνωστες αιτίες. 117

5 ΠΕ ΙΟ 1: ΑΣΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ, ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Εικόνα 1 Εικόνα 2 Εικόνα 3 Εικόνα 4 Εικόνες 1, 2, 3 και 4: Μακροσκοπικός εντοπισµός και είδη επεµβάσεων περιορισµού της εξάπλωσης του παθογόνου Ceratocystisplataniσε επιλεγµένες περιοχές του ασαρχείου Ιωαννίνων. Εικόνα 1: Εντοπισµός νεκρού πλατάνου κοντά στα σύνορα µε την Αλβανία, επεµβάσεις πρέπει να γίνουν και σε γειτονικά µολυσµένα δέντρα. 2: Επέµβαση νέκρωσης µολυσµένου πλατάνου µε έγχυση ζιζανιοκτόνου. Εικόνα 3: Χειρισµός πρέµνων απονεκρωµένων πλατάνων για αποτροπή πρεµνοβλάστησης. Εικόνα 4: Υπολείµµατα επικίνδυνων πλατάνων που αποξηράνθηκαν, κόπηκαν και κάηκαν επιτόπου δίπλα στην Εθνική Οδό Ιωαννίνων Ηγουµενίτσας (E92). Pictures 1, 2, 3 and 4.: Detection and control measures for the prevention of further spread of the Ceratocystisplataniin selected regions by Ioannina Forestry Service. Picture 1: Detection of a dead oriental plane close to the borders with Albania; control measures should be taken also in neighbouring trees. 2: Method of devitalisation of infected trees with the use of pesticide. Picture 3: Treatment of stumps to prevent sprouting. Picture 4: Remains of dangerous plane trees that were devitalised, cut and burnt nearby the National Road Ioannina Igoumenitsa (E92). 118

6 ΠΕ ΙΟ 1: ΑΣΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ, ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Χάρτης 1: Χαρτογραφική απεικόνιση της εξάπλωσης του παθογόνου Ceratocystisplatani την περίοδο στην περιοχή ευθύνης του ασαρχείου Ιωαννίνων. Η περιοχή πρώτου εντοπισµού µε την εργαστηριακή επιβεβαίωση της ύπαρξής του σηµειώνεται µε κόκκινο κύκλο, στην περιοχή του Τύρια ποταµού το 2010 στην υδρολογική λεκάνη ποταµού Καλαµά (υπόβαθρο εικόνας GoogleEarth). Map 1: The spread of canker stain disease of plane trees (Ceratocystis platani) within the period in the territory of Ioannina Forestry Service. The first laboratory confirmation of its existence during 2010 is marked with red circle (Tyrias river), within the hydrologic basin of Kalamas (source of background picture, GoogleEarth). Όσον αφορά την επιτυχία των µέτρων καταπολέµησης, οι τεχνητές ξηράνσεις είχαν τη µέγιστη επιτυχία µε ποσοστό άνω του 95% των ατόµων να νεκρωθούν πλήρως (Εικόνα 2). Από εκείνα που κόπηκαν, ποσοστό µεγαλύτερο του 80% δεν πρεµνοβλάστησαν την επόµενη βλαστική περίοδο (Εικόνα 3). Η εξάπλωση της ασθένειας περιορίσθηκε σχεδόν σε όλες τις παρόδιες περιοχές, αν και η εξέλιξή της χρειάζεται περαιτέρω παρακολούθηση (Εικόνα 4). Στα δύο παραποτάµια δάση αναψυχής (Πάρκο Αγρότισσας στον Καλαµά και Πάρκο Τύριας) η ασθένεια περιορίσθηκε πολύ σηµαντικά χωρίς όµως να εκλείψει, ενώ σε µία περίπτωση 119

7 (Πάρκο Μουσιωτίτσας στον Λούρο) η ασθένεια εξαπλώθηκε σε γειτονικά δέντρα και θα χρειαστεί επιπλέον παρέµβαση. Η αντιµετώπιση της εξάπλωσης της ασθένειας όταν αυτή εντοπίζεται σε άτοµα µεγαλύτερης ηλικίας και διαστάσεων είναι δύσκολη στην εφαρµογή, χρονοβόρα και οικονοµικά ασύµφορη, ενώ η καύση περιορίζεται χωρικά και χρονικά αφού µπορεί να γίνει µόνο σε κατάλληλες θέσεις και περιόδους. Σε κάποιες περιπτώσεις παρατηρήθηκε το φαινόµενο υλοτοµίας νεκρών ή προσβεβληµένων δέντρων ή κλαδιών από αγνώστους, πιθανώς για λόγους χρήσης τους ως καυσόξυλα. Επιπλέον, παρουσιάστηκαν προβλήµατα κατά µήκος του επαρχιακού και Εθνικού οδικού δικτύου από τα ιστάµενα ξερά άτοµα για την ασφάλεια των οδηγών, αφού κάποιες φορές νεκρά µέρη τους κατέπεσαν στο οδόστρωµα, χωρίς ευτυχώς την πρόκληση ατυχήµατος. ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από την τριετή εµπειρία µας στην παρακολούθηση της εξέλιξης της ασθένειας στην περιοχή αρµοδιότητας του ασαρχείου Ιωαννίνων, συµπεραίνουµε ότι το παθογόνο εξαπλώνεται ραγδαία σε καινούργιες περιοχές κυρίως από ανθρωπογενή αίτια. Έτσι κλειδί για την αντιµετώπισή της είναι, καταρχήν, η εκτενής ενηµέρωση του κοινού και των διαφόρων εµπλεκόµενων υπηρεσιών. Στην κατεύθυνση αυτή έχει ήδη προγραµµατισθεί για το επόµενο διάστηµα η διοργάνωση σχετικής ηµερίδας στα Ιωάννινα από το Παράρτηµα ΓΕΩΤΕΕ Ηπείρου. Επιπλέον, θα χρειαστεί να γίνει άµεσα καµπάνια ενηµέρωσης µε ανακοινώσεις στον τοπικό τύπο και έκδοση αντίστοιχου ενηµερωτικού υλικού µε σκοπό την µείωση των κρουσµάτων λαθροϋλοτοµίας και των άσκοπων επεµβάσεων στα πλατανοδάση της περιοχής. Προτείνεται επίσης να πραγµατοποιηθεί ευρύτατη σύσκεψη όλων των δασικών υπηρεσιών των γειτονικών νοµών για ανταλλαγή εµπειρίας µεταξύ των φυτοϋγειονοµικών ελεγκτών, καθώς και εκτενής ενηµέρωση των υπαλλήλων άλλων εµπλεκόµενων υπηρεσιών για την σοβαρότητα της κατάστασης ώστε να είναι σε επιφυλακή. Εντός των ζωνών ασφαλείας θα πρέπει να τονισθεί η ανάγκη εξαιρετικά αυστηρής τήρησης των όρων της Α. Σχετικά µε τις πιλοτικές προσπάθειες περιορισµού της εξάπλωσης της ασθένειας, αποδείχθηκε ότι ο έγκαιρος εντοπισµός προσβεβληµένων ατόµων αποτελεί σηµαντική παράµετρο επιτυχίας πριν η ασθένεια πάρει διαστάσεις και εξαπλωθεί σε µεγάλες περιοχές, όπου οι παρεµβάσεις καθίστανται προβληµατικές αφού το παθογόνο µπορεί να εξαπλωθεί και µε φυσικό τρόπο (π.χ. σε κοίτες ποταµών). Η τεχνητή ξήρανση προσβεβληµένων και γειτονικών ατόµων φάνηκε να είναι εξαιρετικά επιτυχής όταν η ασθένεια είναι στα πρώτα στάδια και αφορά δέντρα νεαρής ηλικίας. Η ξήρανση είναι εύκολη, γρήγορη και αποδοτική ενώ ταυτόχρονα αποδείχθηκε εξαιρετικά οικονοµική, όµως είναι προβληµατική εάν δεν συνοδεύεται µε κοπή, καύση και αποµάκρυνση υπολειµµάτων όταν πρόκειται για δέντρα εκατέρωθεν του οδικού δικτύου και προκύπτουν προβλήµατα οδικής ασφάλειας. Η κατάλληλη σήµανση των εστιακών ζωνών και των ζωνών ασφαλείας είναι αναγκαίο να συνεχιστεί, ενώ θα µπορούσε να διερευνηθεί και η δηµιουργία για το σκοπό αυτόν, ειδικού λογότυπου, ώστε αυτό να είναι αναγνωρίσιµο και ορατό από µεγάλη απόσταση και το οποίο θα προβάλλεται και από τα ΜΜΕ. Ακόµη, χρειάζεται να γίνουν πειραµατικές προσπάθειες περιορισµού της ασθένειας εκεί όπου έχει πάρει διαστάσεις (π.χ. δάση αναψυχής), ώστε να αποκτηθεί σχετική τεχνογνωσία. Ένα πρόγραµµα ενηµέρωσης και αντιµετώπισης του παθογόνου εθνικής εµβέλειας είναι πλέον απαραίτητο να υλοποιηθεί άµεσα, αφού η ασθένεια έχει πάρει διαστάσεις και το παθογόνο µπορεί να επανεισαχθεί ή να εξαχθεί από το νοµό χωρίς αυτό να γίνει γρήγορα αντιληπτό. Τέλος, η παρακολούθηση της ασθένειας εκεί όπου είναι αδύνατον να γίνουν παρεµβάσεις (π.χ. παρόχθια δάση), είναι επίσης επιβεβληµένη για τον εντοπισµό πιθανά ανθεκτικών ατόµων, τα οποία 120

8 θα αποτελέσουν την επόµενη γενεά πλατάνων τα οποία µπορεί να χρησιµοποιηθούν ως γενετικό υλικό βάσης για την επανεγκατάσταση του είδους στις περιοχές µε το µεγαλύτερο πρόβληµα. Μέχρι σήµερα η ασική Υπηρεσία αγωνίζεται µε πενιχρά µέσα για την αντιµετώπιση του θανατηφόρου αυτού παθογόνου µε ελάχιστη εµπειρία, εκπαίδευση και δυνατότητες λόγω των έκτακτων προβληµάτων που έχει δηµιουργήσει η συνεχιζόµενη οικονοµική κρίση στους πολίτες των ορεινών περιοχών. Στο δύσκολο και απαιτητικό έργο περιορισµού της ραγδαίας εξάπλωσης του µεταχρωµατικού έλκους του πλατάνου και της προσπάθειας εκρίζωσής του, απαιτείται γενναία χρηµατοδότηση από οποιοδήποτε φορέα (π.χ. Πράσινο Ταµείο, Ευρωπαϊκά Προγράµµατα κλπ.), συντονισµό µε όλες τις άλλες εµπλεκόµενες υπηρεσίες και αποφυγή περαιτέρω χρονοτριβών, αφού η περιβαλλοντική και οικονοµική ζηµία από την νέκρωση των εκτεταµένων πλατανοδασών της περιοχής µας αλλά και των µνηµειακών δέντρων της Ηπείρου θα είναι σε λίγα χρόνια ανυπολόγιστη. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Τα αποτελέσµατα της παραπάνω εργασίας αποτελούν προϊόν κοινής προσπάθειας όλων των υπαλλήλων του ασαρχείου Ιωαννίνων. Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλουµε στους δασοφύλακες που συλλέγουν πληροφορίες, εντοπίζουν την ασθένεια µε συνεχείς µακροσκοπικούς ελέγχους και βοηθούν µε ζήλο στη λήψη δειγµάτων για εργαστηριακό έλεγχο, συχνά υπό αντίξοες συνθήκες. Επιπλέον ευχαριστίες οφείλουµε στον ασολόγο Βασίλειο Σταύρου για την παραγωγή του χάρτη. Ιδιαίτερες ευχαριστίες πρέπει να αποδοθούν στον ρ. Π. Τσόπελα και την Νικολέτα Σουλιώτη που κατευθύνουν, στηρίζουν παρακολουθούν από κοντά και βοηθούν απερίσπαστα κάθε δική µας ενέργεια. Τhe Forest Service of Ioannina in the battle against further spread of canker stain disease of oriental plane. Dr. Tsiakiris Rigas, Leontaris George, Zoi Spyridoula M.Sc., Seli Stavroula and Foteini Koutla Forest Service of Ioannina, Marikas Kotopouli 62, Ioannina SUMMARY The pathogen Ceratocystis platani has been detected by the Forest Service of Ioannina, in collaboration with the corresponding laboratory of NAGREF, in the region of Tyrias River in the hydrologic basin of Kalamas river (Epirus prefecture, NW Greece), for the first time in year Since then, several rapid visual as well as sampling and laboratory tests have been taken place to detect the spread of the pathogen that seems to propagate rapidly in new areas, as far as the Albanian borders. In order to slow down the spread of the disease, essential control measurements have been taken, such as the mapping of exclusion zones and the publication of a corresponding Forestal Police Provision, as well as briefing other authorities and the general public. Furthermore, specialised devitalisation treatments have taken place during year 2011, such as killing of infected trees with the use of pesticide, cuttings, burning and removal of stumps in selected places. The assessment of those pilot interventions the next two years was enough satisfactory, as the spread of the disease has been limited and control of its spread was possible. By the experience acquired so far, the direct devitalisation in young trees was exceptionally successful, while experimental treatments should be done concerning ways of the pathogen restriction in extended forests. Problems occurred mainly by the rapid decomposition of infected 121

9 trees alongside the road network that may cause serious road accidents. Tackling with this serious new problem, during the period of the economical crisis, is a challenge for Greek Forest Service, which should be supported by all means to prevent further destruction of plane forests. Key Words:Ceratocystis platani, Platanus orientalis, control measures, mapping of exclusion zones. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ηµόπουλος, Π., Bergmeier, E., Ελευθεριάδου, Ε., Θεοδωρόπουλος, Κ., Γερασιµίδης, Α., Τσιαφούλη, Μ., Οδηγός Αναγνώρισης και Ερµηνείας ασικών Οικοτόπων στην Ελλάδα. Εκδόσεις Πανεπιστηµίου υτικής Ελλάδας, Αγρίνιο. Σελ Rackham, O., Ancient woodlands: modern threats. New Phytologist 180: Stara, K., Tsiakiris, R., Wong, J., Secular and sacred Trees: Perceptions of Trees in Zagori (Pindos Mountain, Epirus, Greece), in: Saratsi E. (Ed.) Woodland Cultures in Time and Space, tales from the past messages for the future, pp (Athens: Embryo Publications). Τσόπελας, Π., Σουλιώτη, Ν., Νέα δεδοµένα στην επέκταση της ασθένειας του µεταχρωµατικού έλκους σε φυσικά οικοσυστήµατα πλατάνου της Πελοποννήσου και της Ηπείρου. " ασοπονία πολλαπλών σκοπών και κλιµατική αλλαγή-προστασία και αξιοποίηση φυσικών πόρων", Πρακτικά 15ου Πανελλήνιου ασολογικού Συνεδρίου. Καρδίτσα Οκτωβρίου