Υπερλιπιδαιµίες Μεταβολισµός λιπιδίων. Μαρίνα Νούτσου Επιµελήτρια Α Παν. Παθολογικής Κλινικής Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο Αθήνας

Transcript

1 Υπερλιπιδαιµίες Μεταβολισµός λιπιδίων Μαρίνα Νούτσου Επιµελήτρια Α Παν. Παθολογικής Κλινικής Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο Αθήνας

2 Καρδιαγγειακά Επεισόδια : Πρώτη αιτία θανάτου στις αναπτυγµένες χώρες

3 Πολλοί παράγοντες κινδύνου έχουν συσχετισθεί µε καρδιαγγειακά επεισόδια. Ενας από τους βασικότερους είναι οι υπερλιπιδαιµίες

4 Ποια λιπίδια µετράµε Χοληστερόλη (χοληστερίνη) HDL (ο καλός...) LDL (ο κακός...) Τριγλυκερίδια (...και ο άσχηµος!)

5 The Framingham Study: Relationship Between Cholesterol and CHD Risk 150 CHD incidence per <204 (<5.3) ( ) ( ) ( ) >295 (>7.6) Serum total cholesterol, mg/dl (mmol/l) Castelli WP. Am J Med. 1984;76:4-12

6 ΜRFIT study

7 Συσχέτιση επιπέδων HDL-C και καρδιαγγειακού κινδύνου Framingham Study CHD risk ratio HDL-C (mg/dl) Kannel WB. Am J Cardiol 1983;52:9B 12B

8 Τριγλυκερίδια και κίνδυνος καρδιαγγειακών επεισοδίων: Framingham Heart Study Ανδρες Γυναίκες RR TG (mg/dl) Castelli WP. Can J Cardiol. 1988;4:5A-10A.

9 Λιπίδια Αδιάλυτα οργανικά µακροµόρια που αποτελούν δοµικό στοιχείο των λιποπρωτεϊνών Χοληστερόλη Τριγλυκερίδια Λιπαρά Οξέα Φωσφολιπίδια

10 Λιποπρωτεΐνες ΟΜΗ ΛΙΠΟΠΡΩΤΕΪΝΗΣ Ελεύθερη Χοληστερόλη ΠΥΡΗΝΑΣ 1. Τριγλυκερίδια 2. Εστέρες Χοληστερόλης Φωσφολιπίδια Αποπρωτεϊνες Σύµπλοκα σφαιρικά µακροµόρια, ευδιάλυτα στο νερό Συµπλέγµατα λιπιδίων µε πρωτείνες (απολιποπρωτείνες)

11 Κατηγορίες λιποπρωτεϊνών και τα χαρακτηριστικά τους Όνοµα Πυκνότητα Τόπος παραγωγ ής Χυλοµικρά <0.95 Έντερο Κατάλοιπα χυλοµικρώ ν VLDL IDL <1.006 Έντερο <1.006 Ήπαρ Από τις VLDL Κύρια συστατικά Τριγλυκερίδια 80-90% Τριγλυκερίδια 60-65% Χοληστερόλη 20% Τριγλυκερίδια 50-60% Χοληστερόλη 20% Χοληστερόλη 35% Τριγλυκερίδια 25% Κύρια απολιποπρωτεϊ νη Β48, ΑΙ, ΑIV, E, CI-III B48, E B100, E, CI, CII, CIII B100, E LDL Από τις IDL Χοληστερόλη 60% Τριγλυκερίδια 25% B100 HDL Ήπαρ, έντερο Φωσφολιπίδια 25% Χοληστερόλη 20% Τριγλυκερίδια 5% Πρωτεϊνη 50% AI, AII, CI, CII, CIII, E

12 Λιποπρωτεΐνες

13 Μεταβολισµός Λιποπρωτεϊνών Λίπος Τροφής Λ. ΕΝΤΕΡΟ Χυλοµικρά (Apo-B48) LPL Κατάλοιπα Χυλοµικρών LPL HL ΗΠΑΡ Υποδοχείς LDL Yποδοχείς Καταλοίπων VLDL IDL (apo-b100) Σύνδεση µέσω apo-e Σύνδεση µέσω apo-b LPL HL LDL Σύνδεση µέσω apo-e

14 Υπερλιπιδαιµίες - υσλιπιδαιµίες Ποσοτικές και ποιοτικές διαταραχές των λιπιδίων και των λιποπρωτεινών

15 Κατάταξη υπερλιπιδαιµιών κατά Fredrickson (WHO) Classification Φαινότυπος Λιπο πρωτεΐνες Χοληστερόλη ΤG Αθηρωµατο σκλήρυνση Συχνότητα I Χυλοµικρά Normal --- Σπάνια IIa LDL Normal +++ Συχνή IIb LDL & VLDL +++ Συχνή III IDL +++ Μέτρια IV VLDL Normal + Συχνή V VLDL & χυλοµικρά Normal + Σπάνια

16 Πρωτοπαθείς υπερχοληστερολαιµίες Μηχανισµός Κοινή υπερχοληστερολαιµία Πολυγονιδιακή διαταραχή (συνήθης: 50-80%) Χοληστερόλης, LDL Οικογενής υπερχοληστερολαιµία Μειονεκτικότητα LDL υποδοχέα Χοληστερόλης, LDL Οικογενείς ανωµαλίες της Αρο Β ιαταραχή στη σύνθεση Αρο Β LDL, χοληστερόλης

17 Πρωτοπαθείς υπερτριγλυκεριδαιµίες Μηχανισµός Οικογενής υπερτριγλυκεριδαιµία Υπερπαραγωγή VLDL πλούσιων σε τριγλυκερίδια Tg, VLDL Χυλοµικροναιµία Έλλειψη LPL Έλλειψη C II Mειωµένη κάθαρση χυλοµικρών Tg, VLDL, χυλοµικρά

18 Πρωτοπαθείς µικτές υπερλιπιδαιµίες Μηχανισµός Οικογενής δυσβηταλιποπρωτειναιµία Ελαττωµατική Apo Ε2. Μειωµένη κάθαρση IDL & remnants VLDL, remnants Οικογενής µικτή υπερλιπιδαιµία Άγνωστος. Πιθανά, υπερπαραγωγή µικρών πυκνών VLDL & LDL Συσχέτιση µε µεταβολικό σύνδροµο;;; Tg, VLDL, LDL, ApoB

19 ευτεροπαθείς Υπερλιπιδαιµίες Σακχαρώδης διαβήτης Αλκοολισµός Υποθυρεοειδισµός Χρ. Νεφρική Ανεπ. Νεφρωσικό σύνδρ. ΤG Χοληστερόλη LDL HDL

20 Προσέγγιση δυσλιπιδαιµίας 1. Υπάρχει υπερλιπιδαιµία; 2. Εάν ναι ποιες λιποπρωτεϊνες είναι αυξηµένες; 3. Υπάρχει δευτεροπαθής αιτία υπερλιπιδαιµίας; 4. Υπάρχει οικογενειακό ιστορικό υπερλιπιδαιµίας; 5. Υπάρχει συνδυασµός πρωτοπαθούς και δευτεροπαθούς υπερλιπιδαιµίας;

21 Εργαστηριακός έλεγχος Χοληστερόλη, τριγλυκερίδια, HDL, LDL (LDL = Ολ. χοληστερόλη - (Tg/5 + HDL) Σάκχαρο Ουρία κρεατινίνη T3, T4, TSH Ηπατική βιοχηµεία Γεν. Ούρων Λήψη αλκοόλ Λήψη φαρµάκων

22 Αντιµετώπιση δυσλιπιδαιµίας

23 Παράγοντες κινδύνου για την εµφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων * Ηλικία Ανδρες > 45 Γυναίκες > 55 η µεπρόωρηεµµηνόπαυση Οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου Κάπνισµα Υπέρταση Σακχαρώδης ιαβήτης HDL < 40 mg/dl HDL > 60mg/dl Προστατευτικός παράγων * Αµερικανική Καρδιολογική Εταιρεία 2001

24

25 NCEP ATP III: στόχοι LDL-C (2004 πρόταση τροποποίησης) Υψηλού κινδύνου Καρδιαγγειακή νόσος και ισοδύναµα ( ιαβήτης) (10 - yr risk >20%) Σχετικά υψηλού κινδύνου > 2 παράγ. κινδύνου (10 - yr risk 10-20%) Μέτριου κινδύνου > 2 παράγ. κινδύνου (10 - yr risk <10%) Χαµηλού κινδύνου < 2 παράγ. κινδύνου Στόχος 160 mg/ dl Στόχος 130 mg/ dl Στόχος 130 mg/ dl LDL Στόχος 100 mg/ dl ήκατά περίπτωση 70 mg/ dl ήκατά περίπτωση 100 mg/ dl Προτεινόµενοι στόχοι LDL για άτοµα µε διαβήτη Grundy SM, et al. Circulation 2004; 110:

26 NCEP/ATP III Guidelines Κατάταξη επιπέδων τριγλυκεριδίων <150 mg/dl Φυσιολογικά mg/dl Οριακά υψηλά mg/dl Υψηλά 500 mg/dl Πολύ υψηλά Third Report of the National Cholesterol Education Program Expert Panel. Executive Summary. NIH Publication No May 2001.

27 NCEP/ATP III Guidelines HDL Άνδρες: > 40 mg/dl Γυναίκες: > 50 mg/dl Third Report of the National Cholesterol Education Program Expert Panel. Executive Summary. NIH Publication No May 2001.

28 Θεραπευτική προσέγγιση δυσλιπιδαιµίας (AHA) Πρώτος στόχος LDL χοληστερόλη εύτερος στόχος Τριγλυκερίδια HDL χοληστερόλη Non-HDL χοληστερόλη (ολική χολ. - HDL) American Heart Association. Diabetes Care 2007; 30(Suppl 1): S4-S41

29 Έναρξη διαδικασίας αθηροσκλήρυνσης: πρόσληψη οξειδωµένης LDL από µακροφάγα Μόρια Πρόσφυσης VCAM-1 ICAM-1 Μονοκύτταρα Αυλός αγγείου LDL MCP-1 LDL Ενδοθήλιο Αφρώδη κύτταρα Μακροφάγα Οξειδωµένη LDL προσληψη από µακροφάγα Εσω χιτώνας Steinberg D et al. N Engl J Med 1989;320:

30 Ινώδης κάψα Αθηρωµατική πλάκα Πυρήνας λιπιδίων Πυρήνας λιπιδίων

31 Σας Ευχαριστώ