«Διδασκαλία στρατηγικών για την ενίσχυση της αναγνωστικής κατανόησης σε μαθήτρια με δυσκολίες μάθησης που φοιτά σε Τμήμα Ένταξης Γενικού Γυμνασίου:

Transcript

1 «Διδασκαλία στρατηγικών για την ενίσχυση της αναγνωστικής κατανόησης σε μαθήτρια με δυσκολίες μάθησης που φοιτά σε Τμήμα Ένταξης Γενικού Γυμνασίου: Μελέτη περίπτωσης» 1

2 κύριες δεξιότητες της ανάγνωσης: φωνημική επίγνωση φωνημική δεξιότητα ευχέρεια λεξιλόγιο κατανόηση (National Reading Panel [NRP], 2000) εξαγωγή νοήματος από γραπτό κείμενο Μαθητές με Μ.Δ.: Αρκετά ελλείμματα που δυσχεραίνουν την αναγνωστική κατανόηση 2

3 Αναγνωστική κατανόηση Στόχος ανάγνωσης η κατανόηση του περιεχομένου Μέση εκπαίδευση : όχι βαρύτητα στην κατανόηση Ιδιαίτερη δυσκολία για μαθητές με Μ.Δ. Απαιτητικά και δύσκολα κείμενα (Solis κ.α, 2012) Παράγοντες που επηρεάζουν την αναγνωστική κατανόηση: Βασικές αναγνωστικές δεξιότητες Συσχέτιση προϋπάρχουσας γνώσης με νέα Εργαζόμενη μνήμη Εσωτερικά και εξωτερικά κίνητρα Τα χαρακτηριστικά του κειμένου που μελετάται (Andreassen & Bråten, 2011 Cain, & Oakhill, 2006 Kamil κ.α, 2008) 3

4 Διδασκαλία στρατηγικών αναγνωστικής κατανόησης καλοί αναγνώστες: ρεπερτόριο στρατηγικών Φτωχοί αναγνώστες: δυσκολίες στην εύρεση και εφαρμογή στρατηγικών Διδασκαλία πολλαπλών στρατηγικών Ρητή και επεξηγηματική διδασκαλία μια από τις καλύτερες μεθόδους Αναγνωστική κατανόηση (Houtveen & van de Grift, 2007 Marcell, De Cleene, & Juettner, 2010 Mason, 2004 McCulley, Katz, & Vaughn, 2013) 4

5 Στρατηγικές (αμοιβαία διδασκαλία και CSR) 1. Στρατηγ. Πρόβλεψης Προϋπάρχουσα γνώση Προεπισκόπηση Γενική θεώρηση κειμένου Πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την ανάγνωση κειμενικά χαρ/κά τυπογραφικά βοηθήματα δομή κειμένου (Billmeyer & Barton, 1985 Duke & Pearson, 2008 Houtveen & van de Grift, 2007) 2. Στρατηγ. διευκρίνισης άγνωστων λέξεων μεμονωμένες λέξεις Ολόκληρες προτάσεις Κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης μορφολογική ανάλυση συμφραζόμενα χρήση λεξικού ερώτηση προς εκ/κό υπογράμμιση, τετράδιο καταγραφής, οπτικοποίηση, έλεγχος με αντικατάσταση (Duke & Pearson, 2008 Klingner, Vaughn, & Boardman, 2015 Kozminsky & Kozminsky, 2001 Pilonieta & Medina, 2009) 5

6 Στρατηγική περίληψης με εύρεση κεντρικής ιδέας Μια από τις σημαντικότερες στρατηγικές (Shanahan, 2005) Διάφορες προσεγγίσεις για διδασκαλία περίληψης με μικρές διαφορές (CSR, TELLS, RAP κ.α.) Στόχος: εύρεση κύριας ιδέας, σημαντικών σημείων Διαχωρισμός σημαντικών από ασήμαντες λεπτομέρειες Χρήση λέξεων - κλειδιών Απόδοση βασικού περιεχομένου με λιγότερα λόγια και κατάλληλες συνδέσεις (Klingner κ.α, 2015). βοηθά μαθητές να θυμούνται και να αυτορρυθμίζονται (Souvignier & Mokhlesgerami, 2006) 6

7 Σκοπός: η διερεύνηση της συμβολής της διδασκαλίας της στρατηγικής της περίληψης και συνεπικουρικά των στρατηγικών της πρόβλεψης και της διευκρίνησης άγνωστων λέξεων, στη βελτίωση της αναγνωστικής κατανόησης της μαθήτριας που συμμετείχε στην έρευνα (παρέμβαση ΠρΑΛΠε) Ερευνητικά ερωτήματα: α) Θα συμβάλει η διδασκαλία της στρατηγικής της πρόβλεψης στη βελτίωση της αναγνωστικής κατανόησης της μαθήτριας της έρευνας και σε ποιο βαθμό; β) Θα συμβάλει η διδασκαλία της στρατηγικής της διευκρίνισης άγνωστων λέξεων στη βελτίωση της αναγνωστικής κατανόησης της μαθήτριας της έρευνας και σε ποιο βαθμό; γ) Θα συμβάλει η διδασκαλία της στρατηγικής της περίληψης συμπεριλαμβανομένων και των δύο προηγούμενων στρατηγικών στη βελτίωση της αναγνωστικής κατανόησης της μαθήτριας της έρευνας και σε ποιο βαθμό; δ) Θα κατανοεί η μαθήτρια της έρευνας τα κείμενα που διαβάζει με τη στρατηγική της περίληψης σε συνδυασμό με τη στρατηγική της πρόβλεψης και διευκρίνισης άγνωστων λέξεων και σε ποιο βαθμό; ε) Σε τι βαθμό θα μπορεί η μαθήτρια της έρευνας να διατηρήσει τα οφέλη των στρατηγικών της παρέμβασης και να τα εφαρμόζει, ώστε να κατανοεί τα κείμενα των γλωσσικών μαθημάτων του σχολείου; 7

8 Ερευνητική μέθοδος: μελέτη μεμονωμένης περίπτωσης (singlesubject design) και οιονεί πέιραμα Συμμετέχοντες: 3 παιδιά (1 κορίτσι και 2 αγόρια) της Α Γυμνασίου, που φοιτούσαν στο τμήμα ένταξης: α) 2 μαθητές με διάγνωση από Κ.Ε.Δ.Δ.Υ. για Μ.Δ. (ομάδα ελέγχου) β) 1 μαθήτρια χωρίς διάγνωση από επίσημο φορέα, αλλά δυσκολίες κατανόησης Ερευνητικός σχεδιασμός: έλεγχος πριν και μετά την παρέμβαση τόσο στη μαθήτρια της έρευνας (Μ.Ε.) όσο και στην ομάδα ελέγχου (Ομ.Ελ.) (Cohen, Manion, & Morrison, 2008 Robson, 2007). Παρακολούθηση προόδου και ανταπόκρισης στην παρέμβαση μελετώμενης περίπτωσης στο τέλος της καθοδηγούμενης και ανεξάρτητης εξάσκησης σύμφωνα με τις αρχές της προσέγγισης «Ανταπόκριση στη Διδασκαλία και Παρέμβαση» - RtI Εργαλείο μέτρησης Α.Κ: Τεστ-Α (Παντελιάδου & Αντωνίου, 2008) Εργαλεία αυτό-αξιολόγησης και ετερο-αξιολόγησης: Ρουμπρίκες κατασκευασμένες για την συγκεκριμένη έρευνα 8

9 Πλαίσιο παρέμβασης: τμήμα ένταξης γενικού γυμνασίου Χρονικό διάστημα έρευνας Σχεδιασμός: Φεβρουάριος 2015 Υλοποίηση παρέμβασης: Μάρτιος 2015 έως μέσα Μαΐου 2015 (24) μαθήματα των 45 λεπτών. Ανάλυση ευρημάτων: Ιούλιος

10 Πριν την παρέμβαση 1 εβδομάδα πριν, προ-έλεγχος (pre - test) αναγνωστικής κατανόησης με το Τεστ-Α σε όλους τους συμμετέχοντες και αρχική αξιολόγηση της Μ.Ε. από φιλόλογο Τ.Ε. Κατά την παρέμβαση Διδασκαλία στρατηγικών: πρόβλεψη, εύρεση σημασίας άγνωστων λέξεων και περίληψη με άμεση /ρητή και επεξηγηματική διδασκαλία. Μια μια αρχικά και έπειτα ως συνδυασμός (6 φάσεις) Αυτό/ετερο-αξιολόγηση στο τέλος της καθοδηγούμενης για κάθε στρατηγική (3 φάσεις) και στο τέλος ανεξάρτητης για το σύνολο (2 φάσεις) Μετά την παρέμβαση 1 εβδομάδα μετά, μετά έλεγχος (post- test) αναγνωστικής κατανόησης με το Τεστ-Α σε όλους τους συμμετέχοντες Μέτρηση διατήρησης για Μ.Ε.: αξιολόγηση από φιλόλογο Τ.Ε. (3 εβδομάδες μετά) 10

11 Αρχική διερεύνηση προϋπάρχουσας γνώσης Μ.Ε. σχετικά με την περίληψη (brainstorming) και χρήση οπτικού υλικού για ενεργοποίηση προϋπάρχ. γνώσης (Βασάλα και Φλογαῒτη, 2002). Διδασκαλία στρατηγικής πρόβλεψης «Προβλέπω τι θα γίνει» (Andreassen & Bråten, 2011 Casteel και συνεργ., 2000 Lapp και συνεργ., 2008) Με ρητή/επεξηγηματική διδασκαλία και φωναχτή σκέψη: Παρουσίαση στρατηγικής Μοντελοποίηση στρατηγικής με κείμενα του σχολ. βιβλίου Ν. Γλώσσας Α Γυμνασίου Καθοδηγούμενη εξάσκηση με κείμενα του σχολ. βιβλίου Ν. Γλώσσας Α Γυμνασίου και φύλλα αυτό-παρακολούθησης (Jitendra κ.α, 2000) Ανεξάρτητη εξάσκηση με κείμενα του σχολ. βιβλίου Ν. Γλώσσας Α Γυμνασίου Ρουμπρίκες 11

12 12

13 Διδασκαλία στρατηγικής διευκρίνισης άγνωστων λέξεων «Βρίσκω τις άγνωστες λέξεις» Με ρητή/επεξηγηματική διδασκαλία και φωναχτή σκέψη (Lapp και συνεργ., 2008 Ogle & Correa-Kovtun, 2010 Pilonieta & Medina, 2009): Παρουσίαση στρατηγικήςμοντελοποίηση στρατηγικής με κείμενα του σχολ. βιβλίου Ν. Γλώσσας Α Γυμνασίου, τράπεζα λέξεων και χρήσης λεξικού (Ogle & Correa- Kovtun,2010) Καθοδηγούμενη εξάσκηση με κείμενα του σχολ. βιβλίου Ν. Γλώσσας Α Γυμνασίου και φύλλα αυτόπαρακολούθησης Ανεξάρτητη εξάσκηση με κείμενα του σχολ. βιβλίου Ν. Γλώσσας Α Γυμνασίου Ρουμπρίκες 13

14 14

15 Διδασκαλία στρατηγικής περίληψης με εύρεση κεντρικής Ιδέας Με ρητή/επεξηγηματική διδασκαλία και φωναχτή σκέψη: Παρουσίαση στρατηγικής (6 βήματα) Βασίστηκαν στο CSR, TELLS, RAP & Get the Gist και στα βήματα που προτείνει στο σχολικό βιβλίο, σελ.48 Μοντελοποίηση στρατηγικής με κείμενα του σχολ. βιβλίου Ν. Γλώσσας Α Γυμνασίου Καθοδηγούμενη εξάσκηση με κείμενα του σχολ. βιβλίου Ν. Γλώσσας Α Γυμνασίου και φύλλα αυτό-παρακολούθησης Ανεξάρτητη εξάσκηση με κείμενα του σχολ. βιβλίου Ν. Γλώσσας Α Γυμνασίου Ρουμπρίκες 15

16 16

17 17

18 Τα ποσοτικά δεδομένα που συλλέχθηκαν από το Τεστ-Α και τις ρουμπρίκες δεν αναλύθηκαν στατιστικά (λόγω του πολύ μικρού αριθμού δεδομένων), αλλά έγινε η γραφική αναπαράστασή τους με στόχο την καλύτερη απεικόνιση των μετρήσεων (Ζήμερας, 2003), με τη βοήθεια του Microsoft Office Excel

19 Η Ομ. Ελ. δεν εμφάνισε βελτίωση Βελτίωση Μ.Ε. κατά 6 μονάδες 19

20 Η αναγνωστική κατανόηση της Μ.Ε. βελτιώθηκε Συμφωνία με: μετα-ανάλυση των Edmonds και συν. (2009), για συμβολή διδασκαλίας στρατηγικών στη βελτίωση της αναγνωστικής κατανόησης μαθητών με ΜΔ α/βάθμιας και β/βάθμιας Jitendra και συνεργ., (2000) Kamil και συνεργ., (2008) Manset-Williamson και Nelson (2005) Scammacca και συνεργ., (2007) Spörer και συνεργ., (2009) και Torgesen και συνεργ., (2007) για ρητή και άμεση διδασκαλία στρατηγικών αναγνωστικής κατανόησης και σταδιακή μεταφορά της ευθύνης από τον εκπαιδευτικό στους μαθητές μέσης εκπαίδευσης με Μ.Δ Η συμβολή διδασκαλίας πολλαπλών στρατηγικών για τη βελτίωση της κατανόησης πολύ σημαντική: Mason, (2004), Marcell και συνεργ., (2010) και McCulley, Katz, & Vaughn, (2013) φωναχτή σκέψη, αυτο-παρακολούθηση και οπτικά βοηθήματα: Andreassen & Bråten, (2011), Gardill & Jitendra, (1999), Jitendra και συνεργ., (1998) και Jitendra και συνεργ., (2000) 20

21 Επαληθεύεται η έρευνα των Jitendra και συνεργ., (2000) και των Manset- Williamson και Nelson (2005) Διατηρήθηκαν τα οφέλη της διδασκαλίας των στρατηγικών του ΠρΑΛΠε 3 εβδομάδες μετά τη λήξη της παρέμβασης 21

22 Αποτελέσματα από τις ρουμπρίκες αυτο/ετερό-αξιολόγησης των στρατηγικών στο τέλος της καθοδηγούμενη εξάσκησης Υπερεκτίμηση ή υποτίμηση της επίδοσης από τη Μ.Ε. (Klassen, 2008) έλεγχος της προόδου της Μ.Ε. και της ανταπόκρισής της στην παρέμβαση (Dickman, 2006) διαμόρφωση διδασκαλίας ανάλογα με το προφίλ του μαθητή (Walker Dalhouse και συνεργ., 2009) 22

23 23

24 Τελική αυτό-αξιολόγηση Μ.Ε. για το σύνολο των στρατηγικών Πρόβλεψη: η Μ.Ε. σταδιακά ανεξάρτητη εφαρμογή της στρατηγικής σε ικανοποιητικό βαθμό Διευκρίνιση άγνωστων λέξεων: σημαντική βελτίωση στο τέλος της ανεξάρτητης Περίληψη: ανεξάρτητη εφαρμογή και κατανόηση σε ικανοποιητικό βαθμό 24

25 Τελική αξιολόγηση από ερευνήτρια για το σύνολο των στρατηγικών κατανόηση συγκριτική.jpg Πρόβλεψη: σταδιακή βελτίωση στην ανεξάρτητη εφαρμογή Διευκρίνιση άγνωστων λέξεων: σταδιακή βελτίωση στην ανεξάρτητη εφαρμογή Περίληψη: σταδιακή βελτίωση και αρκετά ικανοποιητική επίδοση της ανεξάρτητης εφαρμογής. Κατανόηση σε ικανοποιητικό βαθμό 25

26 Επιβεβαιώνεται η δυνατότητα μάθησης στρατηγικών από μαθητές β θμιας με Μ.Δ. (Spörer κ.α., 2009 κ.α.) σημασία της εξάσκησης μέσα από κείμενα που εντάσσονται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα των μαθητών (Andreassen & Bråten, 2011 Schoenbach και συνεργ., 1999). Το γεγονός ότι η μαθήτρια δεν κατάφερε να εφαρμόσει ανεξάρτητα σε πλήρη βαθμό τις τρεις στρατηγικές που διδάχτηκε, επιβεβαιώνεται και από τα ευρήματα των Jitendra και συνεργ., (1998) και Jitendra και συνεργ., (2000). 26

27 μελέτη περίπτωσης γενίκευση βολική δειγματοληψία και μικρός χρόνος παρέμβασης χρονικός περιορισμός χρήση των ίδιων δοκιμασιών που περιλαμβάνονται στο «Τεστ-Α» (πριν και μετά) λήθη λόγω χρονικού διαστήματος και μη παροχή ανατροφοδότησης Ένταξη κι άλλων στρατηγικών ή ξεχωριστή μελέτη των αποτελεσμάτων της παρέμβασης σε αφηγηματικά και σε πληροφοριακά κείμενα 27

28 Ελλείψεις σε Έρευνες σχετικά με διδασκαλία στρατηγικών αναγνωστικής κατανόησης με ρητή διδασκαλία χωρίς εφαρμογή Αμοιβαίας Διδασκαλίας Έρευνες στον ελλαδικό χώρο σχετικά με παρεμβάσεις βελτίωσης αναγνωστικής κατανόησης μαθητών με Μ.Δ., κυρίως στη β θμια εκ/ση 28

29 χωριστή μελέτη για τη συμβολή της διδασκαλίας των συγκεκριμένων στρατηγικών ανάγνωσης στη βελτίωση της αναγνωστικής κατανόησης μαθητών με Μ.Δ. σε κείμενα πληροφοριακά και αφηγηματικά μέσα από τα σχολικά βιβλία του Γυμνασίου που αφορούν στα γλωσσικά μαθήματα. Μελέτη για βελτίωση της αναγνωστικής κατανόησης μαθητών με Μ.Δ. και σε άλλα μαθήματα του ελληνικού Γυμνασίου πλην των γλωσσικών συγκριτική μελέτη της επίδοσης των μαθητών με Μ.Δ. στην αναγνωστική κατανόηση των γλωσσικών μαθημάτων στο γενικό τμήμα (με παραδοσιακή/ δασκαλοκεντρική κι έμμεση διδασκαλία) και στο τμήμα ένταξης με ρητή και άμεση διδασκαλία στρατηγικών αναγνωστικής κατανόησης στην Ελλάδα 29

30 «Αν θες να χορτάσεις έναν άνθρωπο για μία μέρα, δώσ του ένα ψάρι. Αν θες να τον χορτάσεις για μια ζωή, μάθε του ψάρεμα». (Κινέζικη παροιμία) 30