تأثیر برخی تیمارهای شیمیایی و هورمونی بر شکستن خواب بذر گونههای بادام و هلو spp.( )Prunus

Transcript

1 علم باغبانی ایران درة شمارة زمستان )ص -( تأثیر برخی تیمارهای شیمیایی هرمنی بر شکستن خاب بذر گنههای بادام هل spp.( ) *1 مسی رسلی رضا تکلی بنیزی علی ایمانی 1. استادیار گره مهندسی علم باغبانی فضای سبز دانشکدۀ کشارزی دانشگاه مالیر. دانشجی سابق دکتری گره اصالح نباتات دانشکدۀ کشارزی احد علم تحقیقات تهران. دانشیار بخش باغبانی مؤسسۀ اصالح تهیۀ نهال بذر کرج )تاریخ دریافت: - 1/8/ تاریخ تصیب: 1//( چکیده در این پژهش جانهزنی بذرهای گنههای مختلف جنس شامل communis L. hussknechtii Bornm scopri Spch persic L. مطالعه شد. برای این کار ابتدا بذرهای بالغ بدن پشش پستۀ چبی بهمدت دقیقه تحت تیمار تترامتیل تیرام دیسلفید درصد ضد عفنی شدند. بذرهای مربط به هر گنه در سه گره )هر گره حای بذر در سه تکرار تایی( تقسیم شدند هر گره پس از تیمار با )آب مقطر( هرمن )5 5 میلیگرم در لیتر( آب اکسیژنه )/5 1 درصد( در پرلیت مرطب 1 در دمای سانتیگراد بهمدت هفته بهمنظر بررسی ثبت درصد جانهزنی در هر هفته چینهسرمایی شدند. طی مدت انبارمانی تعداد بذرهای جانهزده درصد جانهزنی میانگین زمان جانهزنی میانگین سرعت جانهزنی ثبت شد. نتایج نشان داد بین گنههای مطالعهشده از نظر P. persic L. زمان جانهزنی تفات معناداری جد داشت بهطریکه.L.P communis بهترتیب کمترین بیشترین زمان برای شکستن خاب جانهزنی بذرها در بین گنههای مطالعهشده را داشتند. غلظتهای مختلف آب اکسیژنه ری بذر هر کدام از گنههای مطالعهشده اثر معناداری در شکست خاب آنها داشت. بعد از پنج هفته تیمارهای آب 5 5 اکسیژنۀ /5 درصد میلیگرم در لیتر بهترتیب بیشترین تأثیر را در شکستن خاب بذر گنههای جانهزنی( ) درصد ) درصد جانهزنی( داشتند )8 درصد جانهزنی( P. persic P. scopri ) درصد جانهزنی( P. hussknechtii درحالیکه در تیمار بذر هیچکدام از گنهها جانه نزدند. اژههای کلیدی: آب اکسیژنه جانهزنی خاب بذر گنههایی از. Dicent, 1.)Mrtinez-Gomez & برداشتن Emil: m.rsouli@mlyeru.c.ir مقدمه خاب بذر بهعنان یک مکانیسم سازگار در جنس ازجمله بادام برای جلگیری از آسیبهای سرمازدگی محسب میشد. اساس این مکانیسم بهعلت پشش سخت مکانیکی خفتگی شیمیایی جد ماد بازدارندة مجد در قسمتهای مختلف بذر Mehnn et l., 185; Powel, 18; است ( * تلفن: 1-1

2 علم باغبانی ایران درة شمارة زمستان پستۀ سخت چبی بذر مجب سریعترشدن یا افزایش جانهزنی در بذرهای گنههای vium dulcis )Cetins & Koyuncu, ( (Grci-Gusno et l., ) mhl 1) l., (Ghyyd et شده است. عمل جانهزنی درة استراحت تحت کنترل ترکیبات هرمنی نیز است. در این میان بسیاری از ماد هرمنی مانند اسید آبسزیک مالیک بازدارندة کمارینها هیدرکسید سیانامیدها ترکیبات فنلی جانهزنیاند. درمقابل جیبرلینها سایتکینینها شکنندة ترکیباتی مانند استراحت درة هستند جانهزنی را در بذر تحریک میکنند. جانهزنی زمانی اتفاق میافتد که یا غلظت بازدارندههای جانهزنی کاهش یابد یا غلظت تحریککنندههای جانهزنی افزایش یابد Bewley & Blck, 1; Diz & Mrtin,1; ( l., 1.)Hrtmn et در شرایط خاب حتی قتی که شرایط محیطی )آب دما ها( برای جانهزنی بذر مهیا باشد.)l., بذرهای زنده نمیتانند جانه بزنند ( et Yng برای تسریع در جانهزنی بذرها رشهای تیمار شیمیایی مکانیکی با هم ترکیب میشند ( et Du Zhou.)l; ; Toit et l., 1; Gusno et l., تنظیمکنندة رشد گیاهی جیبرلین جایگزین نیاز سرمایی بذرهای هل بادام شد جانهزنی آنها را افزایش داد لی هیچکدام از این تنظیمکنندهها بر بذرهای کامل سالم آل بدن اعمال تیمار چینهسرمایی مؤثر نبده است 1( Blck,.)Bewley & )ABA( خاب ریان تسط نسبت باالی اسید آبسزیک به ( )GA ایجاد میشد این در حالی است که حساسیت بذر به ABA به GA باال نسبت پایین است. برای رهایی بذر از این نع خاب شرع جانهزنی نیاز به تغییر در بیسنتز هرمنها کاهش نسبت ABA/GA است که همراه با کاهش حساسیت به میدهد ABA افزایش حساسیت به GA.)Frisy & Seely; 1( رخ آب اکسیژنه از تیمارهای معمل بهمنظر تسریع در شکستن خاب بذر به شمار میآید. البته در برخی مطالعات استفاده از آب اکسیژنه تأثیر معناداری در شکستن خاب بذر نداشته است. نتایج پژهشهای l. Yng et بر شکستن خاب بذر )( Are trinder spp با استفاده از آب اکسیژنه نشان داد که تأثیر مثبتی بر شکستن خاب بذر نداشته است. سایر ماد شیمیایی ازجمله نیترات پتاسیم تی اره غیره بهطر گسترده برای شکستن خاب بذر استفاده میشند لی نقش آنها هنز مشخص نشده است ( Agrwl & Ddlni, 15(. مطالعات اندکی در مرد خاب بذر گنههای مختلف صرت گرفته است. برخی پژهشگران درة مطلب برای چینهسرمایی مرطب بذرهای بادام را هشت تا ده هفته گزارش کردهاند 1( l.,.)kester et پژهشی ری تأثیر گردهافشانی بر خاب بذر در بادام انجام شده است که نتایج نشان داد که بذرها با پشش حاصل از پایۀ مادری که زمان گردهافشانی آنها متفات بد سرمایی متفاتی نیاز داشتند ( l.,.)gusno et دلیل این تفات میتاند تأثیر نع پایۀ مادری مدت الزم از زمان گردهافشانی برای تسعۀ پستۀ چبی بذر باشد ( l.,.)gusno et دما بر جانهزنی بذر P. scopri Spch تأثیر تسط برخی پژهشگران بررسی شده است ) l.,.)rouhi et نتایج پژهشهای آنها مشخص کرده است که جیبرلیک در غلظتهای مختلف در دمای تفات معن اداری سانتیگراد ندارد لی در دمای اسید درجۀ درجۀ سانتیگراد تیمار در غلظتهای مختلف تأثیر معن اداری داشت. با تجه به یافتههای (1) Iliev et l. یک درة ششهفتهای شرایط گرم مرطب قبل از پنج ماه چینهسرمایی مرطب در افزایش جانهزنی بذرهای vium مؤثر است. در نتایج مشابهای اثر مثبت پیشتیمار گرمای مرطب بهمدت چهار تا شش هفته به دنبال آن اعمال هشت هفته چینۀ سرمایی مرطب ری افزایش جانهزنی بذرهای تسط cmpnult Chen et l. (1) Pipinis et l. () گزارش شده است. اناع مختلف تیمارها شامل چینهسرمایی )گرم مرطب( خراشدهی با اسید سلفریک برداشتن پستۀ چبی بذر را ری بذرهای محلب اعمال کردند. نتایج

3 رسلی همکاران: تأثیر برخی تیمارهای شیمیایی هرمنی بر شکستن خاب بذر... آنها نشان داد که اعمال تیمار چینهسرمایی مرطب گرم قبل از تیمار چینهسرمایی مرطب سرد تأثیری بر افزایش جانهزنی بذرهای محلب نداشت از طرفی درة طالنی چینهسرمایی مرطب گرم تأثیر منفی بر جانهزنی داشت. پیشتیمار بذرها با خارجی در طل درة چینهسرمایی مرطب سرد بهطر معناداری مجب افزایش میزان جانهزنی شد. خراشدهی بذرها با اسید سلفریک بهمدت دقیقه قبل از کاربرد )111 میلیگرم در لیتر بهمدت ساعت( به همراه چینهسرمایی مرطب سرد )بیش از یک ماه( بهطر درخر تجهی مقامت مکانیکی پستۀ چبی بذرها را کاهش مجب بهبد افزایش جانهزنی شد. بااینحال قراردادن بذرها بهمدت زیاد )1 دقیقه( در اسید سلفریک قبل از اعمال تیمار چینهسرمایی سرد مرطب به همراه هرمن مجب آسیب صدمه به بذرها شد )1 l.,.)pipinis et برداشت پستۀ سخت چبی بهطر درخر تجهی میزان جانهزنی بذرهای محلب را افزایش داد. بذرهای بدن پستۀ سخت چبی پیشتیمارشده با اسید جیبرلیک ( 111 یا 111 میلیگرم در لیتر بهمدت ساعت( سپس تیمار با چینهسرمایی مرطب سرد بهمدت یک ماه باالترین درصد جانهزنی را نشان دادند 1( l.,.)pipinis et () Tvkoli et l. خاب بذر ری برخی گنههای جنس گزارش کتاهی از شکستن ارائه کردند. در این پژهش که بذرهای گنههای با تترامتیل تیرام دیسلفید درصد )تی. ام. تی. دی.( تیمار شدند در پایان گنههای orientlis communis داشتند درحالیکه گنههای به زمان کمتری برای جانهزنی نیاز persic corduchorum مطالعاتی نیاز داشتند. به زمان بیشتری نسبت به سایر گنههای شکستن خاب بذر کتاهکردن درة جانهزنی بهیژه در گنههایی با بذرهای سخت میتاند رهیافت باارزشی برای بهنژادگران پژهشگران به حساب آید. هدف از این پژهش بررسی آثار آب اکسیژنه غلظتهای مختلف همراه با سرمادهی بر شکستن خاب جانهزنی بذرهای برخی گنههای بادام هل بد. ماد رشها بذرها )هستهها( از میههای بالغ گنههای مختلف بادام شامل scopri Spch communis L. hussknechtii Bornm هلی رقم یزدی L.Vr.Yzdi( ) persic پس از جمعآری از قسمت پست سبز گشت جدا در زمان چینهسرمایی کردن پست چبی میه نیز جدا شد )شکل دیسلفید (. بذرها با تترامتیل تیرام درصد )تی. ام. تی. دی( 1 بهمدت دقیقه ضد عفنی شدند. بذرهای مربط به هر گنه در سه گره )مجمع 1 بذر هر گره حای 1 بذر در سه تکرار 1 تایی( تقسیم شدند. بذرهای هر گره پس از ضد عفنی اعمال تیمار مربطه شامل آب مقطر )( هرمن )1 11 میلیگرم در لیتر( آب اکسیژنه )1/ درصد( در مخلط پرلیت ماسۀ مرطب در دمای درجۀ سانتیگراد بهمدت ده هفته بهمنظر بررسی ثبت درصد جانهزنی در هر هفته چینهسرمایی شدند )شکل (. برای تأمین رطبت بذرها هر سه رز یکبار آب ری بذرها کف محل نگهداری آنها پاشیده میشد. رشد ریشهچه بهمیزان میلیمتر بهمنزلۀ معیار جانهزنی بذرها منظر شد. این پژهش بهصرت فاکتریل در قالب طرح کامال تصادفی با د عامل تیمار گنه اجرا شد. در هر آزمایش برای هر گنه از سه تیمار تترامتیل تیرام دیسلفید درصد )تی. ام. تی. دی( آب اکسیژنه )1/ درصد درصد( )1 میلیگرم در 11 لیتر( در هر تیمار سه بذر با سه تکرار در نظر گرفته شد. با تجه به کمبد تعداد بذر گنههای مطالعهشده در زمان انجام آزمایش تیمار ترکیب هرمن ماد شیمیایی در نظر گرفته نشد.. Strtifiction 1. Tetrmethylthiurm disulfide

4 علم باغبانی ایران درة شمارة زمستان شکل. نمایی از بذرهای بدن پستۀ چبی سخت گنههای مختلف بررسیشده اعمال تیمار چینهسرمایی شاخصهای درصد جانهزنی میانگین سرعت جانهزنی میانگین زمان جانهزنی با استفاده از رابط زیر محاسبه شد: )( GP= )درصد جانهزنی( )11 تعداد بذرهای جانهزده تا رز Σ I( تعداد کل بذرها )( MGR= )میانگین سرعت جانهزنی( )تعداد بذرهای جانهزده تا رز -n( Σ n تعداد رز n: (n.d) )( MGT )متسط زمان جانهزنی( N n: تعداد بذرهای جانهزده در هر رز :d :N تعداد رز بعد از شرع آزمایش تعداد کل جانهزنی در تیمارها تا پایان آزمایش دادههای بهدستآمده از شمارش جانهزنی بذرها میانگین زمان جانهزنی میانگین سرعت جانهزنی )MGR( بهسیلۀ نرمافزار آماری SAS (Version.1) تجزیه مقایسۀ میانگین با رش آزمن چنددامنهای دانکن در سطح درصد محاسبه شد. همچنین برای مقایسۀ گنههای مختلف مطالعهشده از تجزیۀ کالستر به رش ارد با نرمافزار (1. SPSS (Version استفاده شد. نتایج نتایج حاصل از تجزیۀ اریانس نشان داد که بین صفات مختلف اندازهگیری شده در گنههای مطالعهشده جد دارد )جدل تیمارهای اعمالشده تفات معناداری (. همچنین بین گنهها از نظر شاخصهای جانهزنی تفات معناداری مه شد )جدل (. از طرفی میزان درصد جانهزنی در هفتههای مختلف نیز تفات معناداری جد دارد. همچنین بین تأثیرات متقابل آنها )گنه تیمار گنه هفته هفته تیمار گنه تیمار هفته( نیز تفات معناداری جد داشت )جدل (. جدل. نتایج تجزیۀ اریانس تیمارهای اعمالشده ری بذر گنههای بادام هل از نظر درصد جانهزنی در هفتههای منابع تغییرات تکرار گنه تیمار هفته گنه تیمار گنه هفته تیمار هفته گنه تیمار هفته اشتباه آزمایشی کل درجۀ آزادی مختلف مجمع مربعات میانگین مربعات F /** /** /** ** /** /** /** /* 1 11/ / / / / / * ** بهترتیب معنادار در سطح احتمال درصد. تیمارهای مختلف تأثیر معناداری در کاهش زمان جانهزنی )بهعبارتی کاهش نیاز سرمایی( بذر گنههای مختلف در آنها داشت. بذرهای گنۀ P. scopri Spch از نظر زمان درصد جانهزنی بذرهای تیمارشده با آب اکسیژنه )1/ درصد( درصد بذرهای تیمارشده با تی. ام. تی. دی براساس آزمن 1. Germintion Percent. Men Germintion Rte. Men Germintion Time. Wrd Method

5 رسلی همکاران: تأثیر برخی تیمارهای شیمیایی هرمنی بر شکستن خاب بذر... مقایسۀ میانگینها به رش دانکن تفات معنادار داشتند )جدلهای شکل (. در تیمار آب اکسیژنۀ درصد در نک برخی ریشهها اثر سختگی دیده شد. اگر هفتۀ ششم را بهعنان یک شاخص برای بررسی درصد جانهزنی در نظر بگیریم تمام بذرهای تیمارشده با آب اکسیژنۀ 1/ درصد جانه زدند درحالیکه در همین هفته بذرهای تیمارشده با آب اکسیژنۀ درصد درصد بذرهای )تیمارشده با آب مقطر( جانه نزدند )جدل شکل (. یافتههای این آزمایش با نتایج برخی پژهشگران ) Koyuncu, )Cetins & که اثر تیمار نیترات پتاسیم تی اره را در افزایش جانهزنی بذرهای گیالس مؤثر گزارش کرده بدند مطابقت داشت. همچنین درصد جانهزنی بذرهای گنۀ.P scopri Spch بر اثر تیمارهای جیبرلین )آب مقطر( متفات بد )جدلهای شکل (. از نظر درصد جانهزنی بذرهای تیمار )تیمارشده با آب مقطر( تا هفتۀ پنجم بدن جانهزنی بد در هفتۀ هشتم درصد جانهزنی داشت در هفتۀ نهم تمامی بذرهای آن جانه زدند. بذرهای تیمارشده با جیبرلیک 1 میلیگرم در لیتر تا هفتۀ سم بدن جانهزنی بد در هفتۀ ششم درصد جانهزنی را داشت در هفتۀ هفتم تمامی بذرهای آن جانه زدند. بذرهای تیمارشده با جیبرلیک 11 میلیگرم در لیتر تا هفتۀ پنجم بدن جانهزنی بد در هفتۀ هفتم با 1 درصد جانهزنی بیشترین درصد جانهزنی را نسبت به هفتههای دیگر داشت در هفتۀ نهم تمامی بذرهای آن جانه زدند )جدل شکل (. هرمن جیبرلین 1 میلیگرم در لیتر کمترین درصد تلفات را داشت درحالیکه برخی سرریشههای بذرهای تیمارشده با جیبرلین 11 میلیگرم در لیتر اثر سختگی مه شد. باالترین درصد جانهزنی در کمترین زمان در بذرهای گنۀ P. scopri Spch با تیمار آب اکسیژنۀ 1/ درصد به دست آمد بهترتیب آب اکسیژنۀ درصد 1 میلیگرم در لیتر 11 میلیگرم در لیتر در رتبههای بعدی قرار گرفتند )جدل شکل (. از نظر متسط زمان جانهزنی میانگین سرعت جانهزنی کمترین زمان باالترین سرعت برای جانهزنی بذرهای تیمارهای آب اکسیژنۀ P. scopri بهترتیب با 1/ درصد آب اکسیژنۀ درصد 1 میلیگرم در لیتر اسید جیبرلیک 11 میلیگرم در لیتر به دست آمد )جدل شکلهای (. گنۀ از نظر زمان درصد جانهزنی بذرهای تیمارشده با آب اکسیژنه )1/ درصد درصد( بذرهای تیمار )تیمارشده با آب مقطر( براساس آزمن مقایسۀ میانگینها به رش دانکن تفات معنادار داشتند )جدل (. همچنین مقایسۀ تأثیر تیمارهای آب اکسیژنۀ 1/ درصد درصد بر جانهزنی بذرهای تفات معنادار بین آنها مه شد )جدل شکل (. اگر هفتۀ ششم را بهعنان یک شاخص برای بررسی درصد جانهزنی در نظر بگیریم بذرهای تیمارشده تسط هیدرژن آب اکسیژنۀ 1/ درصد تمامی بذرها در آنها جانهزده است درحالیکه در همین هفته بذرهای تیمارشده با آب اکسیژنۀ درصد درصد بذرهای )تیمارشده با آب مقطر( جانه نزدند )شکل (. بذرهای گنۀ جیبرلین.L.P communis بر اثر تیمارهای درصد جانهزنی در زمانهای مختلف را داشت که از نظر درصد جانهزنی بذرهای تیمار تا هفتۀ پنجم بدن جانهزنی در هفتۀ هفتم درصد جانهزنی داشتند. بذرهای تیمارشده با هرمن 1 میلیگرم در لیتر تا هفتۀ دم بدن جانهزنی بد در هفتۀ پنجم 1 درصد جانهزنی را داشت در هفتۀ ششم تمامی بذرهای آن جانه زدند. بذرهای تیمارشده با جیبرلیک 11 میلیگرم در لیتر تا هفتۀ سم بدن جانهزنی بد در هفتۀ پنجم با درصد جانهزنی بیشترین درصد جانهزنی را نسبت به هفتههای قبلی داشت در هفتۀ هفتم تمامی بذرهای آن جانه زدند )جدل شکل (. از نظر متسط زمان جانهزنی میانگین سرعت جانهزنی بین تیمارهای اعمالشده ری بذرهای تفات معناداری جد داشت اما بین تیمارهای مختلف تفات معناداری مه نشد )شکلهای (.

6 هفته هفته هفته هفته علم باغبانی ایران درة شمارة زمستان شکل. از چپ به راست بهترتیب نمایی از جانهزنی بذرهای تیمارشده با آب اکسیژنۀ 1/ درصد )از سمت چپ د بذر جانهزدة ابتدایی( درصد )از سمت چپ سه بذر جانهزدة انتهایی( رشد آنها در گنۀ.P hussknechti Bornm جدل. مقایسۀ میانگین درصد جانهزنی تجمعی بذر گنههای P.scopri Spch, P.communis,.L P.hussknechti Bornm طی یک تا نه هفتۀ متالی تحتتأثیر غلظتهای مختلف آب اکسیژنه تترامتیل تیرام دیسلفید درصد P.scopri Spch P.communis L.. L P. persic گنه تیمار آب اکسیژنۀ درصد آب اکسیژنۀ آب کسیژنۀ درصد آب اکسیژنۀ c 1/ درصد c c P.hussknechti Bornm d d 1c c c 1/ درصد 1f 1f 1f e d c P. persic L. d c گنه تیمار آب اکسیژنۀ درصد آب اکسیژنۀ آب کسیژنۀ درصد آب اکسیژنۀ d c 1 1/ درصد c 1c c 1/ درصد d c 1 d 1c 1 میانگینهای هر ستن با حرف مشابه اختالف معناداری در سطح درصد با استفاده از آزمن دانکن ندارند. در مطالعۀ گنۀ.P hussknechti Bornm از نظر زمان درصد جانهزنی بذرهای تیمارشده با هیدرژن پرکسید )1/ درصد درصد( بذرهای تیمار )تیمارشده با آب مقطر( تفات معنادار داشتند. همچنین مقایسۀ تأثیر تیمارهای آب اکسیژنۀ 1/ درصد درصد بر ری جانهزنی بذرهای.P hussknechti Bornm تفات معناداری بین آنها مه شد اما در تیمار آب اکسیژنۀ درصد در نک برخی ریشهها اثر سختگی دیده شد )جدل شکلهای (. درصرتیکه هفتۀ هفتم بهعنان

7 هفته هفته هفته هفته رسلی همکاران: تأثیر برخی تیمارهای شیمیایی هرمنی بر شکستن خاب بذر... یک شاخص برای بررسی درصد جانهزنی در نظر گرفته شد بذرهای تیمارشده با آب اکسیژنۀ 1/ درصد درصد بهترتیب 1 درصد جانه زدند درحالیکه بذرهای جانه نزده بدند )شکل (. بذرهای گنۀ P. hussknechti Bornm تیمارشده با تترامتیل تیرام دیسلفید درصد تا هفتۀ پنجم بدن جانهزنی بد در هفتۀ هشتم درصد جانهزنی داشت. همچنین بذرهای تیمارشده با 1 میلیگرم در لیتر تا هفتۀ چهارم بدن جانهزنی بد در هفتۀ ششم درصد جانهزنی داشت در هفتۀ هشتم تمامی بذرها جانه زدند. بذرهای تیمارشده با 11 میلیگرم در لیتر تا هفتۀ دم جانهزنی نداشتند در هفتۀ پنجم با درصد 1 جانهزنی بیشترین درصد جانهزنی را نسبت به هفتهه یا قبل داشتند در هفتۀ هفتم تمامی بذرها جانه زدند )شکل (. بین تیمارهای مختلف اعمالشده ری بذرهای P. hussknechti Bornm از نظر متسط زمان جانهزنی تفات معناداری جد داشت. بذرهای تیمارشده با آب اکسیژنۀ 1/ درصد 11 میلیگرم در لیتر کمترین زمان جانهزنی را داشتند درحالیکه بذرهای تیمارشده با آب اکسیژنۀ درصد اسید جیبرلیک 1 میلیگرم در لیتر دیرتر از د تیمار قبلی جانه زدند اما در مقایسه با زدتر جانهزنی اتفاق افتاد )شکل (. تیمار 1 میلیگرم در لیتر سبب جانهزنی سریعتر بذرهای P. hussknechti Bornm نسبت به سایر تیمارها شد بذرهای تیمارشده با آب اکسیژنۀ 1/ درصد 11 میلیگرم در لیتر سرعت جانهزنی کمتری داشتند اما نسبت به بهتر بدند )جدل شکلهای (. گنه تیمار گنه تیمار جدل. مقایسۀ میانگین درصد جانهزنی تجمعی مربط به بذرهای گنههای.P scopri Spch,.P communis,.l.p hussknechti Bornm.L.P persic طی یک تا نه هفتۀ متالی تحتتأثیر غلظتهای مختلف تترامتیل تیرام دیسلفید درصد 11 پی. پی. ام P. scopri Spch 1 پی. پی. ام 11 پی. پی. ام 1 پی. پی. ام c 1 d c P. hussknechti Bornm d c c d c P. persic L. d 1c 11 پی. پی. ام 1 پی. پی. ام 11 پی. پی. ام 1 پی. پی. ام c c de d c 1 1c d c c 1 میانگینهای هر ستن با حرف مشابه اختالف معناداری در سطح درصد با استفاده از آزمن دانکن ندارند.

8 درصد جانه زنی بذر Percentge of seed germintion علم باغبانی ایران درة شمارة زمستان 1 1 P. scopri P. communis 8 1 P. hussknechtii P. persic )هفته( زمان Weeks Control H O (.5 %) H O (1 %) GA (5 ppm) GA (5 ppm) Tretments شکل. درصد جانهزنی بذرهای سه گنۀ بادام حشی هل در شرایط مرطب دمای درجۀ سانتیگراد با سطح مختلف ماد شیمیایی بهکاررفته در این آزمایش در آزمایش گنۀ persic L.Vr.Yzdi از نظر زمان درصد جانهزنی بذرهای تیمارشده با آب اکسیژنه )1/ درصد درصد( بذرهای تیمار )تیمارشده با آب مقطر( براساس آزمن مقایسۀ میانگینها به رش دانکن تفات معنادار داشتند. مقایسۀ تأثیر تیمارهای آب اکسیژنۀ 1/ درصد درصد بر ری جانهزنی بذرهای persic L.Vr.Yzdi تفات معناداری بین آنها مه نشد )شکل (. هفت هفته پس از شرع آزمایش تیمار آب اکسیژنۀ 1/ درصد درصد میزان جانهزنی بذرها بهترتیب درصد بد درحالیکه در همین هفته بذرهای )تیمارشده با آب مقطر( جانه نزده بدند )شکل (. در گنۀ P. persic L. همانند گنۀ.P scopri Spch استفاده از 1 میلیگرم در لیتر تأثیر معناداری در جانهزنی بذر به نسبت 11 میلیگرم در لیتر داشت بین 11 میلیگرم در لیتر از نظر کاهش نیاز سرمایی تفات معناداری مه نشد )جدل (. از نظر متسط زمان جانهزنی میانگین سرعت جانهزنی کمترین زمان باالترین سرعت برای جانهزنی بذرهای persic L.Vr.Yzdi بهترتیب با تیمارهای 1 میلیگرم در لیتر 11 میلیگرم در لیتر آب اکسیژنۀ 1/ درصد آب اکسیژنۀ درصد به دست آمد )شکلهای (. براساس نتایج بهدستآمده از تجزیۀ کالستر به رش ارد بین گنههای مطالعهشدة تیمار گنۀ بادام اهلی نسبت به سه گنۀ دیگر کمترین نیاز سرمایی گنۀ هل ).L.P( persic بیشترین

9 تیمارها Tretments تیمارها Tretments رسلی همکاران: تأثیر برخی تیمارهای شیمیایی هرمنی بر شکستن خاب بذر... دامنۀ زمانی را برای شکستن خاب بذر داشت P. scopri Spch بهطریکه سه گنۀ مربط به بادام در P. hussknechti Bornm یک گره گنۀ.L.P persic در یک گره مستقل دیگر در فاصلۀ اقلیدسی قرار گرفت )شکل (. با تجه به مارد نتایج یادشده تعداد ساعت مرد نیاز برای رفع خفتگی که در این پژهش حاصل شد میتان ادعا کرد نیاز سرمایی بذرهای هل نسبت به گنههای بررسیشدة بادام بیشتر است هرچند برای اطمینان زیاد نیاز به پژهش بیشتری است )شکل (. P. scopri P. communis P. hussknechtii P. persic c c میانگین زمان جانه germintion زنی Men time (MGT) P. scopri P. communis P. hussknechtii P. persic c c c میانگین سرعت جانه germintion زنی Men rte (MGR) Control H O (.5 %) H O (1 %) GA (5 ppm) GA (5 ppm) Tretments شکل. مقایسۀ میانگین زمان جانهزنی )MGT(. مقایسۀ میانگین سرعت جانهزنی )MGR( سه گنۀ بادام حشی هلی تیمارشده در شرایط مرطب دمای درجۀ سانتیگراد با سطح مختلف ماد شیمیایی بهکاررفته در این آزمایش )* میانگینها با حرف مشابه در سطح احتمال درصد اختالف معنادار ندارند.( گره ال گره دم شکل. کالستر حاصل از مقایسۀ گنههای P.scopri Spch, P.communis L., P.hussknechti Bornm.Wrd برای تأمین نیاز سرمایی برای جانهزنی با استفاده از فاصل اقلیدسی رش.P persic.l

10 علم باغبانی ایران درة شمارة زمستان بحث جد پستۀ سخت چبی در میههای جنس که نسبت به آب قابل نفذ است شاید عامل محددکنندة جانهزنی در گنههای این جنس باشد )1 Yung,.)Yung & نتایج حاصل از تیمار )قراردادن بذرها در آب مقطر( در این پژهش نیز این نکته را نشان داد مشخص کرد که جد پستۀ سخت چبی اعمالنشدن هرگنه تیمار جانهزنی بذرها را با مشکل ماجه میکند. بااینحال (1) Nikolev میههای جنس پس از پژهش ری پستۀ چبی نتیجه گرفت که این پسته بهطر مکانیکی جانهزنی را محدد نمیکند. قتی که خاب جنین با پیشتیمار چینهسرمایی مرطب شکسته میشد جنین به اندازة کافی رشد یافته است قدرت شکستن پستۀ چبی را دارد. نتایج این پژهش اثر مثبت حذف پستۀ سخت چبی بذر گنههای مختلف تیمار چینهسرمایی مرطب سرد بر افزایش میزان جانهزنی بذرهای تیمارشده نسبت به را نشان داد که با یافتههای پژهشگران مختلف ( ; Koyuncu, Cetins &.Chen et l., ; Tewri et l., 11; Pipinis et )l., 1 مطابقت داشت. یافتههای Pipinis et l. (1) نشان داد که افزایش درة چینهسرمایی مرطب سرد بذرهای بدن پستۀ سخت چبی محلب mhl( ) از یک ماه به د ماه بهطر معناداری )در سطح درصد( مجب افزایش جانهزنی از درصد به درصد شد. این نتایج ثابت میکند که پستۀ سخت چبی نقش اصلی در خاب بذر گنههای مختلف جنس دارد برداشتن این پسته بهطر درخر تجهی جانهزنی را افزایش میدهد. همچنین این نکته کامال مشهد است که پستۀ سخت چبی بهطر مکانیکی از خرج ریشهچه جلگیری میکند مانع جانهزنی میشد. براساس نتایج () Cetins & Koyuncu برداشتن پستۀ سخت چبی پس از اعمال چینهسرمایی مرطب سرد اثر مثبت بر جانهزنی بذرهای گیالس vium( ) داشت. همچنین () Chen et l. درصد از بذرهای cmpnult گزارش کردند که بدن اعمال تیمار چینهسرمایی مرطب سرد که فاقد پستۀ سخت چبی بدند در بیست یکمین رز آزمایش جانه زدند. یافتههای (11) Tewri et l. پستۀ چبی بذرهای cersoides تجهی جانهزنی را افزایش میدهد. نشان داد که برداشتن بهطر درخر نتایج نشان داد که تیمارهای مختلف آب اکسیژنه بیشترین درصد بازدهی را در کتاهکردن نیاز سرمایی گنههای مطالعهشده داشته است از سی دیگر تیمار )تترامتیل تیرام دیسلفید درصد( کمترین بازدهی را در کتاهکردن زمان خاب بذر از خد به جا گذاشته است. همچنین براساس آزمن مقایسۀ میانگینها به رش دانکن بذرهای persic L.Vr.Yzdi نسبت به سایر گنههای دارای بیشترین رنج زمانی برای تأمین نیاز سرمایی برای جانهزنی بد. د گنۀ P. hussknechti Bornm P. scopri Spch نیاز سرمایی یکسان داشت تفات معناداری بین آنها جد نداشت در نهایت گنۀ اهلی به کمترین زمان برای رفع نیاز سرمایی برای جانهزنی نیاز داشت. پژهشگران در ارقام هل )185 l., )Mehnn et در سایر گنههای حشی بادام )18 l., )Seeley et اثر درة چینهسرمایی ری جانهزنی بذر را طالنی گزارش کردهاند که در آزمایش ما نیز این حالت مه شد. در بادام برای برخی ارقام مدت چینهسرمایی برای جانهزنی را هفته در دمای درجۀ سانتیگراد در برخی ارقام طالنیتر گزارش شده است ( Girigorin,.)1 P. khinjuk بیشترین درصد جانهزنی در پستۀ گنۀ بعد از هفته در دمای درجۀ سانتیگراد گزارش شده است )18.)Kfks, برخی پژهشگران تأثیرات مثبت کاربرد ماد شیمیایی نظیر نیترات پتاسیم را برای جانهزنی بذرها در آزمایشگاهها استفاده میکنند از طرفی تی اره را نیز بر شکستن اناع خاب نظیر از بین بردن اثر بازدارندگی پشش بذر جنینهای با خاب عمیق بذرهای گنههای )Lin & Boe, 1( مؤثر گزارش کردهاند در این پژهش نیز کاربرد آب اکسیژنه بهیژه در غلظت 1. Seed-cot

11 رسلی همکاران: تأثیر برخی تیمارهای شیمیایی هرمنی بر شکستن خاب بذر... 1/ درصد با کاهش اثر عامل بازدارندة جانهزنی در بذر ضمن داشتن تأثیرات تسریعکننده در کاهش درة چینهسرمایی به دنبال آن شکستن خاب جانهزنی بذرها در مقایسه با بهیژه برای گنههای P. hussknechti Bornm تأثیرات جنبی منفی )اثر سختگی نک ریشهها( نیز در مقایسه با آب اکسیژنۀ درصد نداشته است. نتایج نشان داد که 11 1 میلیگرم در لیتر بهترتیب بیشترین تأثیر را در شکستن خاب بذرهای گنههای communis P. hussknechtii L. P. persic شکل (. نتایج مشابهی را داشتند )جدل (1) Pipinis et l. با کاربرد برداشتن پستۀ چبی قبل از چینهسرمایی در تسریع جانهزنی بذرهای محلب mhl( ) گزارش کردند. یافتههای آنها نشان داد که پس از صفر تا یک ماه چینهسرمایی بذرهایی که با ) یا 111 میلیگرم در لیتر( پیشتیمار شده بدند درصد جانهزنی باالیی نسبت به بذرهایی پیشتیمار نشده با نشان دادند. مشابه همین نتیجه را Ghyyd et l. (1) برای بذرهای محلب که پستۀ سخت آنها برداشته شده با تیمار شده بدند گزارش کردند. کاربرد جیبرلینها میتاند جایگزین چینهسرمایی مرد نیاز بذر گنههای شد که پستۀ سخت چبی آنها برداشته شده است ( Grisez ().)et l., 8 Cetins & Koyuncu پیشنهاد کردند که برداشتن پستۀ سخت چبی بذرهای نگهداریشده در شرایط چینهسرمایی مرطب کاربرد اسید جیبرلیک مجب افزایش جانهزنی بذرهای گیالس میشد. همچنین () Zeinledin et l. کاربرد خارجی آب اکسیژنه پس از اعمال چینهسرمایی مرطب ری جانهزنی بذرهای بدن پستۀ سخت چبی برخی را مثبت مؤثر گزارش کردهاند. گنههای جنس برخی پژهشگران تأثیرات مثبت کاربرد هرمنها مثل بنزیل آمینپرین یا جیبرلینها را در شکستن پست چبی مغز هیبرید هل بادام ( )GF به دنبال آن شکستن خاب گزارش کردهاند ( Mehnn l.,.)et l., 185; Gusno et آبسزیکاسید خاب ریان GA جانهزنی بذر را کنترل میکنند 1( l.,.)du Toit et جیبرلینها ازجمله فیتهرمنهایی هستند که در کنترل تسریع جانهزنی مستقیم بهطر دخالت دارند. جیبرلینها رشد سلل را با افزایش ضریب کشسانی دیارة سلل تأمین میکنند. متعاقب آن جیبرلین سبب هیدرلیز نشاسته تبدیل آن به قند میشد. این امر سبب کاهش پتانسیل آب سلل درنتیجه تسهیل رد آب به درن سلل میشد. به دنبال این فرایند طیلشدن سلل رخ میدهد. در پژهش حاضر نیز کاربرد هرمن جیبرلین تأثیرات تسریعکننده در کاهش درة چینهسرمایی به دنبال آن شکستن خاب جانهزنی بذرها در مقایسه با داشته است. این نشاندهندة ماهیت هرمنی مکانیسم خاب بذر در بذرهای گنههای بادام هل میتاند بهشمار آید. نتیجهگیری بعد از پنج هفته از شرع آزمایش تیمارهای آب اکسیژنۀ 1/ درصد 11 1 میلیگرم در لیتر بهترتیب بیشترین تأثیر را در شکستن خاب بذر گنههای communis L. P. scopri P. hussknechtii P. persic داشتند درحالیکه در تیمار بذر هیچکدام از گنهها جانه نزدند. همچنین صرف نظر از مدت اعمال تیمار چینهسرمایی همراه با برداشتن پستۀ چبی سخت بذر گنههای مختلف جنس پرنس اثر معناداری در کاهش درة خاب افزایش جانهزنی آنها دارد. یافتههای حاصل از این پژهش با مطالعات تکمیلی بیشتر میتاند مرد استفادة پژهشگران نهالکاران قرار گیرد. REFERENCES 1. Agrwl, P.K. & Ddlni, M. (15). Techniques in seed science nd technology. Second edition. South Asin Pulishers New Delhi Interntionl Book Compny Asecon Highlnds, 1-11.

12 علم باغبانی ایران درة شمارة زمستان. Bewley, J.D. & Blck, M. (1). Seeds physiology of development nd germintion. Second Edition. New York, Plenum Press: 5 pges.. Cetins, M. & Koyuncu, F. (). Improving germintion of vium L. seedsy gierellic cid, potssium nitrte nd thioure. Horticulture Science,, Diz, D.H. & Mrtin, G.C. (1). Pech seed dormncy in reltion to endogenous inhiitors nd pplied growth sustnces. Journl of the Americn Society for Horticulturl Science,, Du Toit, H.G., Jcos, G. & Strydom, D.K. (1). Role of vrious seed prts in pech seed dormncy nd initil seedling growth. Journl of the Americn Society for Horticulturl Science, 1, -.. Frisy, J.W. & Seeley, S.D. (1).Chilling of endodormnt pech propgules: seed germintion nd emergence. Journl of the Americn Society for Horticulturl Science, 118, Grci-Gusno, M., Mrtinez-Gomez, P. & Dicent, F. (). Breking seed dormncy in lmond ( dulcis (Mill.) D.A. We). Scienti Horticulture,, Ghyyd, M., Kurys, M. & Npolsy, G. (1). Effect of endocrp removl, gierelline, strtifiction nd sulfuric cid on germintion of Mhle ( mhle L.) seeds. Americn- Eursin Journl of Agriculturl & Environmentl Sciences, (), Grigorin, V. (1). L emryogenèse chez l Amndier ( mygdlus Btsch) étude compré de l dormnces des grines et de l dormnces des ourgerons végéttifs. Ph.D. Disserttion. University of Bourdeux, Bourdeux, Frnce, 1 pp. 1. Grisez, T.J., Brour, J.R. & Krrflt, R.P. (8). L. cherry, pech nd plum, 85-8 p. In: Bonner FT, Krrflt RP (Eds.). Woody plnt seed mnul. Agriculture Hndook No., USDA Forest Service, Wshington, DC. 11. Gusno, G.M., Mrtinez-Gomez, P. & Dicent, F. (). Breking seed dormncy in lmond ( dulcis (Mill.) D.A. We). Scienti Horticulture,, Hrtmnn, H.T. Kester, D.E., Dvies, F. J. & Geneve, R.L. (1). Plnt Propgtion Principles nd Prctices. Sixth Edition. New Jersey, Prentice Hll. 1. Iliev, N., Petrkiev, A. & Milev, M. (1). Seed dormncy reking of wild cherry ( vium L.) seeds. Forestry Ides, 1(1), Kfks, K.N. (18). The effects of scrifiction, strtifiction ngg tretments on germintion of seed nd seedling growths in selected P. khinjuk types. Act Horticulture,, Kester, D.E., Rddi, P. & Assy, R.N. (1). Correltion of chilling requirements for germintion, looming nd lefing within nd mong seedling popultions of lmond. Journl of the Americn Society for Horticulture Science, 1, Lin, C.F. & Boe, A. (1). Effects of some endogenous nd exogenous growth regultors on plum seed dormncy. HortScience,, Mrtinez-Gómez, P. & Dicent, F. (1). Mechnisms of dormncy in seeds of pech ( persic L. Btsch) cv. GF5. Scienti Horticulture, 1, Mehnn, H.T. & Mrtin, G.C. & Nishijum, C. (185). Effects of temperture, chemicl tretments nd endogenous hormone content on pech seed germintion nd susequent seedling growth. Scienti Horticulture,, Nikolev, M.G. (1). Fctors controlling the seed dormncy pttern, 51- p. In: Khn AA (Ed.) The physiology nd iochemistry of seed dormncy nd germintion. North-Hollnd, Amsterdm/New York.. Pipinis, E., Milios, E., Kimos, N., Mvrokordopoulou, O. & Smiris, P. (1). Effect of Pretretments on Seed Germintion of mhle L. Notule Botnice Horti AgrootniciCluj-Npoc, (), Powell, L.E. (18). Hormonl spects of ud nd seed dormncy in temperte-zone woody plnts. HortScience,, Rouhi, V., Rnjr, A. & Vn Dmme, P. (). Effects of gierellic cid nd temperture on germintion of Amygdlus scopri Spech seeds. Options Méditerrnéennes,, -1.. Seeley, S.D., Aynoglu, H. & Frisy, J.W. (18). Pech seedling emergence nd growth in response to isotherml nd cycled strtifiction tretments revel two dormncy components. Journl of the Americn Society for Horticulturl Science, 1,-8.. Tvkoli, R., Imni, A. & Zrifi, K. (). Breking seed dormncy in some of lmond species nd pech. V Interntionl Symposium on Pistchios nd lmonds. Snliurf, Turkey. (Astrct ook). 5. Tewri, B., Tewri, A., Shh, S., Pnde, N. & Singh, R.P. (11). Physicl ttriutes s indictors of seed mturity nd germintion enhncement in Himlyn Wild Cherry ( cersoides D. Don.). New Forests, 1, Yng, Q.H., Ye, W.H. & Yin, X.J. (). Dormncy nd germintion of Arec trindr seeds. Scienti Horticulture, 11,

13 رسلی همکاران: تأثیر برخی تیمارهای شیمیایی هرمنی بر شکستن خاب بذر.... Young, J.A. & Young, C.G. (1). Seeds of woody plnts in North Americ Dioscorides. Portlnd, Oregon. 8. Zeinledini, M., Mjourht, K., Khym-Nekoui, M., Hernández, J.A. & Mrtínez-Gómez, P. (). Breking seed dormncy in long-term stored seeds from Irnin wild lmond species. Seed Science Technology, (), -5.. Zhou, L., Wu, J. & Wng, S. (). Low-temperture strtifiction strtegies nd growth regultors for rpid induction of Pris polyphyll vr. yunnnensis seed germintion. Plnt Growth Regultor,, 1-18.

14 Irnin Journl of Horticulturl Science, Vol., No., Winter 1 Effect of some chemicl nd hormonl tretments on reking of seed dormncy of some Almond species nd pech ( spp.) Mous Rsouli 1*, Rez Tvkkoli Benizi nd Ali Imni 1. Assistnt Professor, Deprtment of Horticulturl Sciences nd Lndscpe design, Fculty of Agriculture, University of Mlyer, Irn. Former Ph. D. Student, Deprtment of Plnt Breeding, Fculty of Agriculture, Science nd Reserch Brnch of Tehrn. Associte Professor, Horticulture, Seed nd Plnt Improvement Institute, Krj, Irn (Received: Oct. 1, 1 - Accepted: Sep. 1, 1) ABSTRACT In this investigtion, the effect of different tretments on reking of seed dormncy of lmond species nd pech seeds include scopri Spch, P. hussknechtii Bornm, nd P. persic L. ws studied to determine their seed germintion percentges. First, mture seeds, without endocrp were treted with two percent TMTD (tetrmethylthiurm disulphide) fungicide solution for min, then were tested y hydrogen peroxide ( %,.5% nd 1%), GA (5 nd 5 mgl -1 ) for hours nd stored t o C for 1 1 weeks. Numer of germinted seeds, germintion percent (GP), men germintion time (MGT) nd men germintion rte (MGR) were recorded for ech species. Results showed significnt difference etween species ccording to their germintion time. communis L. required the lest time to rek seed dormncy nd germinted fster mong tested species while P. persic L. required the highest period of time. Also, different concentrtions of hydrogen peroxide nd gierellic cid hd significnt effect on reking seed dormncy of studied species. After five weeks of strtifiction, seed germintion percentges were 8% in scopri (.5% H O ), % in P. communis (5 ppm GA ), % in P. hussknechtii (5 ppm GA ) nd % in P. persic (5 ppm GA ) while control seeds filed to germinte. Keywords: GA, germintion, hydrogen peroxide, species, seed dormncy. * Corresponding uthor E-mil: m.rsouli@mlyery.c.itr Tel: ;