ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Transcript

1 Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ενότητα 10: Διεθνής χρηματοδοτική διοίκηση Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

2 Ενότητα 10 Διεθνής Χρηματοδοτική Κίνηση

3 Περίγραμμα Οφέλη από το εμπόριο Διαφοροποίηση χαρτοφυλακίου Οι παίκτες στις διεθνείς κεφαλαιαγορές Εφικτές πολιτικές με διεθνείς κεφαλαιαγορές Εξωχώρια τραπεζική και εξωχώρια ανταλλαγή νομισμάτων Διεθνές τραπεζικό ρυθμιστικό πλαίσιο Έλεγχοι για τη διαφοροποίηση χαρτοφυλακίου, το διαχρονικό εμπόριο και τη μετάδοση πληροφοριών στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. 21-2

4 Διεθνείς κεφαλαιαγορές Οι διεθνείς κεφαλαιαγορές είναι μια ομάδα αγορών (στο Λονδίνο, το Τόκιο, τη Νέα Υόρκη, τη Σιγκαπούρη και άλλες χρηματοπιστωτικές πόλεις) όπου ανταλλάσσονται διάφορες μορφές χρηματοοικονομικών και φυσικών περιουσιακών στοιχείων (κεφάλαιο), όπως μετοχές ομόλογα (κρατικά και ιδιωτικά) καταθέσεις σε διάφορα νομίσματα εμπορεύματα φυσικής παραγωγής (όπως πετρέλαιο, σιτάρι, βωξίτης, χρυσός) συμβάσεις προθεσμιακών συναλλαγών, προθεσμιακά συμβόλαια, συνδυασμένες συμφωνίες ανταλλαγής και δικαιώματα προθεσμιακών πράξεων ακίνητα εργοστάσια και μηχανολογικός εξοπλισμός 21-3

5 Οφέλη από το εμπόριο Πώς έχουν αυξήσει οι διεθνείς κεφαλαιαγορές τα οφέλη από το εμπόριο; Όταν ένας αγοραστής και ένας πωλητής προβαίνουν σε μια συναλλαγή και οι δύο παίρνουν κάτι που θέλουν και βελτιώνουν τη θέση τους. Ένας αγοραστής και ένας πωλητής μπορεί να ανταλλάξουν αγαθά και υπηρεσίες με άλλα αγαθά και υπηρεσίες αγαθά και υπηρεσίες με περιουσιακά στοιχεία περιουσιακά στοιχεία με περιουσιακά στοιχεία 21-4

6 Σχ. 21-1: Οι τρεις μορφές διεθνών συναλλαγών 21-5

7 Οφέλη από το εμπόριο (συνέχεια) Η θεωρία του συγκριτικού πλεονεκτήματος περιγράφει τα οφέλη από το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών με άλλα αγαθά και υπηρεσίες: επειδή οι πόροι και ο χρόνος είναι πεπερασμένοι, χρησιμοποίησε τους πόρους και τον χρόνο για να παράγεις αυτά στα οποία είσαι πιο παραγωγικός (σε σχέση με τις εναλλακτικές επιλογές) και μετά αντάλλαξε μέσω του εμπορίου αυτά τα προϊόντα με τα αγαθά και τις υπηρεσίες που θέλεις. εξειδικεύσου στην παραγωγή και απόλαυσε πολλά αγαθά και υπηρεσίες ως καταναλωτής μέσω του εμπορίου. 21-6

8 Οφέλη από το εμπόριο (συνέχεια) Η θεωρία του διαχρονικού εμπορίου περιγράφει τα οφέλη από το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών με περιουσιακά στοιχεία, των αγαθών και υπηρεσιών σήμερα για απαιτήσεις αγαθών και υπηρεσιών στο μέλλον (σημερινά περιουσιακά στοιχεία). Οι αποταμιευτές θέλουν να αγοράσουν περιουσιακά στοιχεία (απαιτήσεις για μελλοντικά αγαθά και υπηρεσίες) και οι δανειολήπτες θέλουν να χρησιμοποιήσουν περιουσιακά στοιχεία για να καταναλώσουν ή να επενδύσουν σε περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες απ αυτά που μπορούν να αγοράσουν με το τρέχον εισόδημά τους. Οι αποταμιευτές κερδίζουν μια ποσοστιαία απόδοση για τα περιουσιακά τους στοιχεία, ενώ οι δανειολήπτες έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν τα αγαθά και υπηρεσίες όταν θέλουν να τα χρησιμοποιήσουν: μπορούν και οι δύο να βρεθούν σε καλύτερη θέση. 21-7

9 Οφέλη από το εμπόριο (συνέχεια) Η θεωρία της διαφοροποίησης χαρτοφυλακίου περιγράφει τα οφέλη από το εμπόριο περιουσιακών στοιχείων με περιουσιακά στοιχεία περιουσιακών στοιχείων μιας μορφής κινδύνου με περιουσιακά στοιχεία άλλης μορφής κινδύνου. Η επένδυση σε ένα διαφοροποιημένο σύνολο, ή χαρτοφυλάκιο, περιουσιακών στοιχείων είναι ένας τρόπος για τους επενδυτές να αποφεύγουν ή να περιορίζουν τον κίνδυνο. Συνήθως οι επενδυτές θέλουν να αποφύγουν τον κίνδυνο: προτιμούν ένα βέβαιο κέρδος από την επένδυση σε επισφαλή περιουσιακά στοιχεία, όταν οι άλλοι παράγοντες είναι σταθεροί. Οι επενδυτές συνήθως αποστρέφονται τον κίνδυνο. 21-8

10 Διαφοροποίηση χαρτοφυλακίου Υποθέστε ότι 2 χώρες έχουν ένα αγρόκτημα που παράγει πατάτες και ότι η σοδειά εξαρτάται από τον καιρό. Η σοδειά (απόδοση) του περιουσιακού στοιχείου είναι αβέβαιη, αλλά με άσχημο καιρό η γη μπορεί να παράγει 20 τόνους πατάτες, ενώ με καλό καιρό μπορεί να παράγει 100 τόνους πατάτες. Κατά μέσο όρο, η γη θα παράγει 1/2 * /2 * 100 = 60 τόνους, αν ο άσχημος και ο καλός καιρός έχουν την ίδια πιθανότητα (1/2 και οι δύο). Η αναμενόμενη τιμή της σοδειάς είναι 60 τόνοι. 21-9

11 Διαφοροποίηση χαρτοφυλακίου (συνέχεια) Υποθέστε ότι σύμφωνα με τα ιστορικά αρχεία, όταν η Ημεδαπή έχει καλό καιρό (μεγάλες σοδειές), η Αλλοδαπή έχει άσχημο καιρό (μικρές σοδειές). και ότι μπορούμε να υποθέσουμε ότι το μέλλον θα είναι σαν το παρελθόν. Τι μπορούν να κάνουν οι δύο χώρες για να αποφύγουν μια άσχημη σοδειά; Να πωλήσουν 50% του ενός περιουσιακού στοιχείου στην άλλη και να αγοράσουν το 50% του περιουσιακού στοιχείου της άλλης: η διαφοροποίηση των χαρτοφυλακίων των περιουσιακών στοιχείων έτσι ώστε και οι δύο χώρες να επιτυγχάνουν πάντα τις αναμενόμενες (μέσες) τιμές των χαρτοφυλακίων

12 Διαφοροποίηση χαρτοφυλακίου (συνέχεια) Με τη διαφοροποίηση χαρτοφυλακίου και οι δύο χώρες μπορούν πάντα να έχουν μια μέτρια σοδειά, αποφεύγοντας τις εναλλαγές αφθονίας και λιμού. Αν η σοδειά της Ημεδαπής είναι 20 και η σοδειά της Αλλοδαπής είναι 100, τότε και οι δύο χώρες λαμβάνουν: 50%* %*100 = 60. Αν η σοδειά της Ημεδαπής είναι 100 και η σοδειά της Αλλοδαπής είναι 20, τότε και οι δύο χώρες λαμβάνουν: 50%* %*20 = 60. Αν και οι δύο χώρες αποστρέφονται τον κίνδυνο, τότε μπορούν να βελτιώσουν τη θέση τους μέσω της διαφοροποίησης χαρτοφυλακίου

13 Κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων Τα περιουσιακά στοιχεία μπορούν να ταξινομηθούν ως: 1. Τίτλοι χρέους Παραδείγματα αποτελούν τα ομόλογα και οι καταθέσεις. Ορίζουν ότι ο εκδότης πρέπει να επιστρέψει ένα σταθερό ποσό, ανεξάρτητα από τις οικονομικές συνθήκες. 2. Τίτλοι κεφαλαίου Παραδείγματα αποτελούν οι μετοχές και τα ακίνητα. Ορίζουν ιδιοκτησία (κεφάλαιο = ιδιοκτησία) μεταβλητών κερδών ή αποδόσεων, που εξαρτώνται από τις οικονομικές συνθήκες

14 Διεθνείς κεφαλαιαγορές Οι συμμετέχοντες: 1. Εμπορικές τράπεζες και άλλα ιδρύματα καταθέσεων: δέχονται καταθέσεις δανείζουν σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, άλλες τράπεζες, κυβερνήσεις και σε ιδιώτες αγοράζουν και πωλούν ομόλογα και άλλα περιουσιακά στοιχεία ορισμένες εμπορικές τράπεζες αναλαμβάνουν ως ανάδοχες στην έκδοση νέων μετοχών και ομολόγων, συμφωνώντας να βρουν αγοραστές για αυτά τα περιουσιακά στοιχεία σε μια συγκεκριμένη τιμή

15 Διεθνείς κεφαλαιαγορές (συνέχεια) 2. Μη τραπεζικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα: επενδυτικές εταιρείες, ασφαλιστικές εταιρείες, συνταξιοδοτικά ταμεία, αμοιβαία κεφάλαια Οι επενδυτικές εταιρείες ειδικεύονται στην αναδοχή μετοχών και ομολόγων, καθώς και σε διάφορες επενδυτικές δραστηριότητες. Τα συνταξιοδοτικά ταμεία δέχονται κεφάλαια από τους εργαζόμενους και τα επενδύουν μέχρι τη συνταξιοδότηση των εργαζομένων. Οι ασφαλιστικές εταιρείες δέχονται ασφάλιστρα από τους πελάτες τους και τα επενδύουν μέχρι να συμβεί κάποιο ατύχημα ή άλλο μη αναμενόμενο γεγονός. Τα αμοιβαία κεφάλαια δέχονται κεφάλαια από τους επενδυτές και τα επενδύουν σε διαφοροποιημένα χαρτοφυλάκια μετοχών

16 Διεθνείς κεφαλαιαγορές (συνέχεια) 3. Ιδιωτικές εταιρείες: Οι επιχειρήσεις μπορεί να εκδίδουν μετοχές, μπορεί να εκδίδουν ομόλογα ή μπορεί να δανείζονται κεφάλαια για επενδυτικούς σκοπούς. Άλλες ιδιωτικές επιχειρήσεις μπορεί να εκδίδουν ομόλογα ή να δανείζονται από τις εμπορικές τράπεζες. 4. Κεντρικές τράπεζες και κυβερνητικοί φορείς: Οι κεντρικές τράπεζες ορισμένες φορές παρεμβαίνουν στις αγορές συναλλάγματος. Οι κυβερνητικοί φορείς εκδίδουν ομόλογα για να αποκτήσουν κεφάλαια και μπορεί να δανείζονται από τις εμπορικές τράπεζες ή από τις επενδυτικές εταιρείες

17 Διεθνείς κεφαλαιαγορές (συνέχεια) Εξαιτίας των διεθνών κεφαλαιαγορών, οι φορείς της πολιτικής συνήθως μπορούν να επιλέξουν 2 από τις 3 παρακάτω πολιτικές: 1. Μια σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία 2. Νομισματική πολιτική που στοχεύει στην επίτευξη των εγχώριων οικονομικών στόχων 3. Ελεύθερες διεθνείς ροές χρηματοοικονομικού κεφαλαίου 21-16

18 Διεθνείς κεφαλαιαγορές (συνέχεια) Σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία και ανεξάρτητη νομισματική πολιτική μπορεί να συνυπάρξουν αν οι περιορισμοί στις ροές περιουσιακών στοιχείων εμποδίζουν την κερδοσκοπία και τη φυγή κεφαλαίων. Ανεξάρτητη νομισματική πολιτική και ελεύθερες ροές χρηματοοικονομικών κεφαλαίων μπορούν να συνυπάρξουν όταν η συναλλαγματική ισοτιμία είναι κυμαινόμενη. Σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία και ελεύθερες ροές κεφαλαίων μπορούν να συνυπάρξουν αν η κεντρική τράπεζα παραιτείται από τους εγχώριους στόχους και διατηρεί τη σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία

19 Εξωχώρια τραπεζική Η εξωχώρια τραπεζική αναφέρεται στην τραπεζική έξω από τα σύνορα μιας χώρας. Υπάρχουν τέσσερις τουλάχιστον τύποι εξωχώριων τραπεζικών ιδρυμάτων, που έχουν διαφορετικό ρυθμιστικό πλαίσιο: 1. Ένα πρακτορείο στο εξωτερικό που διεκπεραιώνει δάνεια και μεταφορές χρημάτων, αλλά δεν δέχεται καταθέσεις και συνακόλουθα δεν υπόκειται στις ρυθμίσεις για τις καταθέσεις ούτε στην ημεδαπή ούτε στην αλλοδαπή

20 Εξωχώρια τραπεζική (συνέχεια) 2. Μια θυγατρική τράπεζα στο εξωτερικό, που ακολουθεί τις ρυθμίσεις της αλλοδαπής και όχι τις ρυθμίσεις της χώρας της μητρικής της τράπεζας. 3. Ένα υποκατάστημα στο εξωτερικό μιας εγχώριας τράπεζας συνήθως υπόκειται στις ρυθμίσεις και της ημεδαπής και της αλλοδαπής, αλλά ορισμένες φορές επιλέγουν το πιο επιεικές ρυθμιστικό πλαίσιο από τα δύο

21 Εξωχώρια τραπεζική (συνέχεια) 4. Οι διεθνείς τραπεζικές διευκολύνσεις είναι ξένες τράπεζες στις ΗΠΑ που επιτρέπεται να δέχονται καταθέσεις μόνο από αλλοδαπούς πελάτες και να δανειοδοτούν μόνο αλλοδαπούς πελάτες. Δεν υπόκεινται σε κανονισμούς όπως τα υποχρεωτικά διαθέσιμα, τα ανώτατα επιτόκια και οι πολιτειακοί και τοπικοί φόροι. Το Μπαχρέιν, η Σιγκαπούρη και η Ιαπωνία έχουν παρόμοιους κανονισμούς για τις εξωχώριες τράπεζες

22 Εξωχώρια ανταλλαγή νομισμάτων Μια εξωχώρια χρηματική κατάθεση είναι μια τραπεζική κατάθεση που είναι εκφρασμένη σε ένα νόμισμα άλλο από το νόμισμα που κυκλοφορεί στην έδρα της τράπεζας. Μια εξωχώρια χρηματική κατάθεση μπορεί να έχει κατατεθεί σε μια θυγατρική τράπεζα, ένα υποκατάστημα στο εξωτερικό, μια ξένη τράπεζα ή κάποιο άλλο ίδρυμα καταθέσεων που είναι εγκατεστημένο στο εξωτερικό. Οι εξωχώριες τραπεζικές χρηματικές καταθέσεις ορισμένες φορές αναφέρονται (δημιουργώντας σύγχυση) ως καταθέσεις σε ευρωνομίσματα, διότι παλαιότερα αυτές οι καταθέσεις γίνονταν στις ευρωπαϊκές τράπεζες

23 Εξωχώρια ανταλλαγή νομισμάτων (συνέχεια) Οι ανταλλαγές εξωχώριων νομισμάτων έχουν αναπτυχθεί για τρεις λόγους: 1. ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου και των διεθνών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων 2. αποφυγή εγχώριων κανονισμών και φόρων 3. πολιτικοί παράγοντες (π.χ. αποφυγή δημεύσεων από μια κυβέρνηση λόγω πολιτικών γεγονότων)

24 Εξωχώρια ανταλλαγή νομισμάτων (συνέχεια) Τα υποχρεωτικά διαθέσιμα είναι το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ενός εγχώριου κανονισμού που οι τράπεζες έχουν προσπαθήσει να αποφύγουν μέσω των εξωχώριων ανταλλαγών νομισμάτων. Τα ιδρύματα καταθέσεων στις ΗΠΑ και άλλες χώρες απαιτείται να έχουν ένα ποσοστό των καταθέσεων σε εγχώριο νόμισμα κατατεθειμένο στην κεντρική τράπεζα. Αυτά τα διαθέσιμα δεν μπορούν να δανειστούν σε πελάτες και σε πολλές χώρες είναι άτοκα, με συνέπεια να μειώνουν το εισόδημα των τραπεζών. Αλλά οι καταθέσεις σε ξένα νομίσματα σε πολλές χώρες δεν υπόκεινται σ αυτόν τον περιορισμό και τα ιδρύματα καταθέσεων μπορούν να κερδίζουν τόκο για το σύνολο της κατάθεσης

25 Ισολογισμός τράπεζας Ενεργητικό Παθητικό Διαθέσιμα Δάνεια -επιχειρηματικά -στεγαστικά -αυτοκινήτου -εκμετάλλευσης ακινήτων Κρατικά και εταιρικά ομόλογα Καταθέσεις Δανεισμένα κεφάλαια Καθαρή Θέση = ίδια κεφάλαια 21-24

26 Διεθνές τραπεζικό ρυθμιστικό πλαίσιο Οι τράπεζες χρεοκοπούν διότι δεν έχουν αρκετά ή τα ενδεδειγμένα περιουσιακά στοιχεία για να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους. Η κύρια υποχρέωση των εμπορικών τραπεζών και των άλλων ιδρυμάτων καταθέσεων είναι οι καταθέσεις και οι τράπεζες χρεοκοπούν όταν δεν μπορούν να πληρώσουν τους καταθέτες τους. Αν η αξία των περιουσιακών στοιχείων μειωθεί, για παράδειγμα εξαιτίας της αθέτησης πολλών δανείων, τότε οι υποχρεώσεις μπορεί να γίνουν μεγαλύτερες από την αξία των περιουσιακών στοιχείων με συνέπεια τη χρεοκοπία. Σε πολλές χώρες υπάρχει ένα ευρύ ρυθμιστικό πλαίσιο για να αποφεύγονται οι χρεοκοπίες τραπεζών και οι επιπτώσεις τους

27 Διεθνές τραπεζικό ρυθμιστικό πλαίσιο (συνέχεια) 1. Ασφάλιση καταθέσεων εγγυάται τις καταθέσεις για απώλειες μέχρι και $ στις ΗΠΑ αν η τράπεζα χρεοκοπήσει. Αποτρέπει τους τραπεζικούς πανικούς λόγω έλλειψης πληροφόρησης: επειδή οι καταθέτες δεν μπορούν να προσδιορίσουν τη χρηματοοικονομική υγεία μιας τράπεζας, μπορεί να αποσύρουν άμεσα τα κεφάλαιά τους αν δεν είναι βέβαιοι ότι μια τράπεζα είναι αρκετά υγιής για να τους πληρώσει. Δημιουργεί έναν ηθικό κίνδυνο για τις τράπεζες να αναλάβουν μεγαλύτερο κίνδυνο, διότι δεν είναι πλήρως υπεύθυνες σε μια χρεοκοπία Ηθικός κίνδυνος: ο κίνδυνος το μέλος μιας συναλλαγής να αναλάβει δραστηριότητες που θεωρούνται αθέμιτες (π.χ. πολύ επικίνδυνες) σύμφωνα με το άλλο μέλος που δεν έχει πλήρη ενημέρωση γι αυτές τις δραστηριότητες

28 Διεθνές τραπεζικό ρυθμιστικό πλαίσιο (συνέχεια) 2. Υποχρεωτικά διαθέσιμα Οι τράπεζες ιστορικά απαιτείται να διατηρούν ορισμένες καταθέσεις στην κεντρική τράπεζα σε περίπτωση που χρειαστούν μετρητά. 3. Υποχρεωτικά κεφάλαια και περιορισμοί στη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων Τα υψηλότερα ίδια κεφάλαια (καθαρή θέση) επιτρέπουν στις τράπεζες να έχουν περισσότερα ίδια διαθέσιμα για να καλύψουν το κόστος προβληματικών περιουσιακών στοιχείων. Οι περιορισμοί στη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων εμποδίζουν τις τράπεζες να έχουν (πολλά) επικίνδυνα περιουσιακά στοιχεία, με αποτέλεσμα να μειώνουν τις επικίνδυνες επενδύσεις. Οι περιορισμοί στη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων ενθαρρύνουν επίσης τη διαφοροποίηση, διότι εμποδίζουν τις τράπεζες να εκτίθενται υπερβολικά σε ένα περιουσιακό στοιχείο

29 Διεθνές τραπεζικό ρυθμιστικό πλαίσιο (συνέχεια) 4. Έλεγχος τραπεζών Τακτοί έλεγχοι εμποδίζουν τις τράπεζες να αναλαμβάνουν επικίνδυνες δραστηριότητες. 5. Δανεισμός έκτακτης ανάγκης Στις ΗΠΑ, η Fed μπορεί να δανείσει στις τράπεζες που έχουν ανεπαρκή διαθέσιμα (μετρητά) Αποτρέπει τους τραπεζικούς πανικούς Παρέχει μια επιπρόσθετη ασφάλεια, από την ασφάλιση καταθέσεων, στους καταθέτες και τις τράπεζες Δημιουργεί έναν ηθικό κίνδυνο για τις τράπεζες να αναλάβουν περισσότερο κίνδυνο, διότι δεν είναι πλήρως υπεύθυνες για τον κίνδυνο 21-28

30 Προβλήματα ρύθμισης της διεθνούς τραπεζικής δραστηριότητας 1. Η ασφάλιση καταθέσεων καλύπτει στις ΗΠΑ απώλειες μέχρι $ , αλλά από τη στιγμή που το μέγεθος των καταθέσεων στη διεθνή τραπεζική είναι συχνά πολύ μεγαλύτερο, η ασφάλιση συχνά είναι μηδαμινή. 2. Τα υποχρεωτικά διαθέσιμα λειτουργούν ως ασφάλεια για τους καταθέτες, αλλά πολλές χώρες δεν απαιτούν ελάχιστα διαθέσιμα για τις καταθέσεις σε ξένο νόμισμα που δέχονται τα πρακτορεία, τα ξένα υποκαταστήματα ή οι θυγατρικές τράπεζες των τραπεζών τους

31 Προβλήματα ρύθμισης της διεθνούς τραπεζικής δραστηριότητας (συνέχεια) 3. Ο έλεγχος των τραπεζών, τα υποχρεωτικά κεφάλαια και οι περιορισμοί στη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων είναι πιο δύσκολοι σε διεθνές επίπεδο. Η απόσταση και τα γλωσσικά εμπόδια κάνουν την εποπτεία πιο δύσκολη. Σε διαφορετικές χώρες υπάρχουν διαφορετικά περιουσιακά στοιχεία με διαφορετικά χαρακτηριστικά (π.χ. κίνδυνο), με συνέπεια να είναι δύσκολη η αξιολόγησή τους. Στην περίπτωση των θυγατρικών τραπεζών δεν είναι ξεκάθαρη η δικαιοδοσία: αν η θυγατρική μιας ιταλικής τράπεζας είναι εγκατεστημένη στο Λονδίνο και έχει κυρίως εξωχώριες καταθέσεις σε δολάρια, ποιοι είναι αρμόδιοι για τον έλεγχό της; 21-30

32 Προβλήματα ρύθμισης της διεθνούς τραπεζικής δραστηριότητας (συνέχεια) 4. Δεν υπάρχει διεθνής δανειστής έκτακτης ανάγκης για τις τράπεζες. Το ΔΝΤ ορισμένες φορές λειτουργεί ως «δανειστής έκτακτης ανάγκης» για τις χώρες με προβλήματα στο ισοζύγιο πληρωμών τους. 5. Οι δραστηριότητες των μη τραπεζικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων αναπτύσσονται στη διεθνή τραπεζική, αλλά δεν έχουν το κανονιστικό και εποπτικό πλαίσιο των τραπεζών. 6. Τα παράγωγα και τα τιτλοποιημένα περιουσιακά στοιχεία δυσκολεύουν την αποτίμηση του κινδύνου και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, διότι δεν λαμβάνονται υπόψη στους παραδοσιακούς ισολογισμούς. Ένα τιτλοποιημένο περιουσιακό στοιχείο είναι ένας συνδυασμός διαφορετικών μη ρευστών περιουσιακών στοιχείων, όπως δάνεια που πωλούνται ως τίτλος

33 Διεθνής συνεργασία για τη ρύθμιση της τραπεζικής δραστηριότητας Η συμφωνία της Βασιλείας (το 1988 και το 2006) τυποποίησε το κανονιστικό και λογιστικό πλαίσιο για τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Η συμφωνία του 1988 επιχείρησε να τυποποιήσει διεθνώς την αποτίμηση του τραπεζικού κεφαλαίου. Το ύψος των υποχρεωτικών κεφαλαίων συνδέθηκε με τον κίνδυνο και τα περιουσιακά στοιχεία με μεγαλύτερο κίνδυνο απαιτούν υψηλότερα ίδια κεφάλαια. Το 1997, εκδόθηκαν από την Επιτροπή της Βασιλείας οι αρχές για την αποτελεσματική τραπεζική εποπτεία που απευθύνονταν σε χώρες χωρίς επαρκές ρυθμιστικό πλαίσιο και επαρκή λογιστικά πρότυπα

34 Έκταση της διεθνούς διαφοροποίησης χαρτοφυλακίου Το 1999, τα περιουσιακά στοιχεία αμερικανικής ιδιοκτησίας στις ξένες χώρες αντιπροσώπευαν το 30% περίπου του αμερικανικού κεφαλαίου, ενώ τα ξένα περιουσιακά στοιχεία στις ΗΠΑ αντιπροσώπευαν το 36% περίπου του αμερικανικού κεφαλαίου. Αυτά τα ποσοστά είναι περίπου 5 φορές πιο μεγάλα ως ποσοστό από το 1970, δείχνοντας ότι οι διεθνείς κεφαλαιαγορές έχουν επιτρέψει στους επενδυτές τη διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου τους. Ομοίως, τα ξένα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ έχουν αυξηθεί για τις ΗΠΑ και άλλες χώρες

35 Πίνακας 21-1: Ακαθάριστα ξένα περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις επιλεγμένων βιομηχανικών χωρών (ως ποσοστό του ΑΕΠ) 21-34

36 Έκταση της διεθνούς διαφοροποίησης χαρτοφυλακίου (συνέχεια) Ορισμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι θα ήταν καλύτερο για τους επενδυτές να διαφοροποιήσουν ακόμα πιο πολύ τα χαρτοφυλάκιά τους, επενδύοντας περισσότερο σε ξένα περιουσιακά στοιχεία, ώστε να αποφεύγουν το «μεροληπτικό σφάλμα» της επένδυσης σε εγχώρια περιουσιακά στοιχεία

37 Έκταση του διεθνούς διαχρονικού εμπορίου Αν ορισμένες χώρες δανείζονται για επενδυτικά προγράμματα (για μελλοντική παραγωγή και κατανάλωση), ενώ άλλες δανείζουν σε αυτές τις χώρες, τότε η εθνική αποταμίευση και η επένδυση δεν θα έχουν υψηλή συσχέτιση μεταξύ τους. Θυμηθείτε ότι εθνική αποταμίευση επένδυση = τρέχουσες συναλλαγές Ορισμένες χώρες πρέπει να έχουν υψηλά πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών καθώς αποταμιεύουν πολύ και δανείζουν σε ξένες χώρες. Ορισμένες χώρες πρέπει να έχουν υψηλά ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών καθώς δανείζονται πολύ από ξένες χώρες. Στην πραγματικότητα, η εθνική αποταμίευση και η επένδυση εμφανίζουν υψηλή συσχέτιση

38 Σχ. 21-2: Ρυθμοί αποταμίευσης και επένδυσης για 24 χώρες, μέσοι όροι Source: World Bank, World Development Indicators

39 Έκταση του διεθνούς διαχρονικού εμπορίου (συνέχεια) Οι διεθνείς κεφαλαιαγορές περιορίζουν το διαχρονικό εμπόριο; Όχι απαραίτητα: οι παράγοντες που αυξάνουν την αποταμίευση, όπως η ταχεία αύξηση της παραγωγής και του εισοδήματος, μπορεί να αυξάνουν και την επένδυση. Οι κυβερνήσεις επίσης μπορεί να αποφεύγουν τις μεγάλες ανισορροπίες στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τους

40 Έκταση της μετάδοσης πληροφοριών στις διεθνείς κεφαλαιαγορές και της διεθνούς κινητικότητας του κεφαλαίου Θα πρέπει να αναμένουμε τα επιτόκια των εξωχώριων χρηματικών καταθέσεων και τα επιτόκια των εγχώριων χρηματικών καταθέσεων στο ίδιο νόμισμα να είναι ίσα αν μεταχειριζόμαστε τις δύο μορφές καταθέσεων ως τέλεια υποκατάστατα, τα περιουσιακά στοιχεία μπορούν να ρέουν ελεύθερα από τα σύνορα οι διεθνείς κεφαλαιαγορές έχουν τη δυνατότητα να μεταδίδουν γρήγορα και εύκολα τις πληροφορίες για οποιαδήποτε μεταβολή των επιτοκίων

41 Έκταση της μετάδοσης πληροφοριών στις διεθνείς κεφαλαιαγορές και της διεθνούς κινητικότητας του κεφαλαίου (συνέχεια) Στην πραγματικότητα, οι διαφορές στα επιτόκια προσεγγίζουν το μηδέν, καθώς έχει αυξηθεί η διεθνής κινητικότητα του κεφαλαίου και η επεξεργασία των πληροφοριών έχει γίνει γρηγορότερη και φθηνότερη μέσω των υπολογιστών και των τηλεπικοινωνιών

42 Σχ. 21-3: Σύγκριση ενδοχώριων και εξωχώριων επιτοκίων για το δολάριο Source: Board of Governors of the Federal Reserve, monthly data

43 Έκταση της μετάδοσης πληροφοριών στις διεθνείς κεφαλαιαγορές και της διεθνούς κινητικότητας του κεφαλαίου (συνέχεια) Αν μεταχειριστούμε τα περιουσιακά στοιχεία ως τέλεια υποκατάστατα, τότε αναμένουμε γενικά να ισχύει η ισοτιμία των επιτοκίων: R t R* t = (E e t+1 E t )/E t (21-1) Σύμφωνα μ αυτήν τη συνθήκη, οι διαφορές επιτοκίων εξαρτώνται από την πρόβλεψη της αγοράς για τις αναμενόμενες μεταβολές της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Αν αντικαταστήσουμε τις αναμενόμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες με τις παρατηρούμενες μελλοντικές συναλλαγματικές ισοτιμίες, μπορούμε να ελέγξουμε πόσο καλά η αγορά προβλέπει τις μεταβολές των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Αλλά οι διαφορές των επιτοκίων αποτυγχάνουν να προβλέψουν μεγάλες διακυμάνσεις των παρατηρούμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών και ακόμα αποτυγχάνουν να προβλέψουν προς ποια κατεύθυνση μεταβάλλονται οι παρατηρούμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες

44 Έκταση της μετάδοσης πληροφοριών στις διεθνείς κεφαλαιαγορές και της διεθνούς κινητικότητας του κεφαλαίου (συνέχεια) Με δεδομένο ότι υπάρχουν λίγοι περιορισμοί στο χρηματοοικονομικό κεφάλαιο στις περισσότερες χώρες, αυτό σημαίνει ότι οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές είναι αδύναμες να επεξεργαστούν και να μεταδώσουν τις πληροφορίες για τα επιτόκια; Όχι απαραίτητα: αν τα περιουσιακά στοιχεία είναι ατελή υποκατάστατα τότε R t R* t = (E e t+1 E t )/E t + t (21-4) Οι διαφορές των επιτοκίων συνδέονται με μεταβολές των συναλλαγματικών ισοτιμιών και με ασφάλιστρα κινδύνου που μεταβάλλονται στον χρόνο. Οι μεταβολές των συναλλαγματικών ισοτιμιών μπορεί να οφείλονται στις μεταβολές των ασφαλίστρων κινδύνου και όχι στις διαφορές των επιτοκίων

45 Έκταση της μετάδοσης πληροφοριών στις διεθνείς κεφαλαιαγορές και της διεθνούς κινητικότητας του κεφαλαίου (συνέχεια) R t R* t = (E e t+1 E t )/E t + t Από τη στιγμή που τόσο οι αναμενόμενες μεταβολές των συναλλαγματικών ισοτιμιών όσο και τα ασφάλιστρα κινδύνου εξαρτώνται από τις προσδοκίες, οι οποίες δεν είναι παρατηρήσιμες, είναι δύσκολο να ελέγξουμε αν οι διεθνείς κεφαλαιαγορές μπορούν να επεξεργαστούν και να μεταδώσουν τις πληροφορίες για τα επιτόκια

46 Πρόβλεψη των συναλλαγματικών ισοτιμιών Στην πραγματικότητα, είναι δύσκολο να προβλέψουμε τις βραχυχρόνιες μεταβολές των συναλλαγματικών ισοτιμιών, με βάση τον ρυθμό αύξησης της προσφοράς χρήματος, τον ρυθμό αύξησης των δημοσίων δαπανών, τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ και άλλες «θεμελιώδεις» οικονομικές μεταβλητές. Η καλύτερη πρόβλεψη για τις αυριανές συναλλαγματικές ισοτιμίες φαίνεται να είναι η σημερινή συναλλαγματική ισοτιμία, ανεξάρτητα από τις οικονομικές μεταβλητές. Αλλά σε μακροχρόνιο ορίζοντα (πάνω από 1 χρόνο) οι οικονομικές μεταβλητές προβλέπουν καλύτερα τις παρατηρούμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες

47 Περίληψη 1. Τα οφέλη από το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών με άλλα αγαθά και υπηρεσίες περιγράφονται από τη θεωρία του συγκριτικού πλεονεκτήματος. 2. Τα οφέλη από το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών με περιουσιακά στοιχεία περιγράφονται από τη θεωρία του διαχρονικού εμπορίου. 3. Τα οφέλη από το εμπόριο περιουσιακών στοιχείων με περιουσιακά στοιχεία περιγράφονται από τη θεωρία της διαφοροποίησης χαρτοφυλακίου. 4. Οι φορείς πολιτικής μπορούν να επιλέξουν μόνο 2 από τα παρακάτω: σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία, νομισματική πολιτική για τους εγχώριους στόχους, ελεύθερες διεθνείς ροές περιουσιακών στοιχείων

48 Περίληψη (συνέχεια) 5. Αρκετές μορφές εξωχώριων τραπεζών συμμετέχουν στις εξωχώριες ανταλλαγές νομισμάτων, που αναπτύχθηκαν λόγω της αύξησης του διεθνούς εμπορίου και της προσπάθειας των τραπεζών να αποφύγουν το εγχώριο κανονιστικό πλαίσιο. 6. Οι κανόνες λειτουργίας των εγχώριων τραπεζών περιλαμβάνουν την ασφάλιση των καταθέσεων, τα υποχρεωτικά διαθέσιμα, τα υποχρεωτικά κεφάλαια, τους περιορισμούς στη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων και τον έλεγχο των τραπεζών. 7. Η διεθνής τραπεζική δραστηριότητα γενικά δεν υπάγεται στις ίδιες ρυθμίσεις με την εγχώρια τραπεζική δραστηριότητα και δεν υπάρχει διεθνής δανειστής έκτακτης ανάγκης

49 Περίληψη (συνέχεια) 8. Η ανάπτυξη των διεθνών κεφαλαιαγορών έχει αυξήσει τη διαφοροποίηση περιουσιακών στοιχείων ανάμεσα στις χώρες και οι διαφορές επιτοκίων ανάμεσα στις εξωχώριες χρηματικές καταθέσεις και τις εγχώριες χρηματικές καταθέσεις στο ίδιο νόμισμα έχουν περιορισθεί. 9. Αν τα ξένα και τα εγχώρια περιουσιακά στοιχεία είναι τέλεια υποκατάστατα, τότε τα επιτόκια στις διεθνείς κεφαλαιαγορές δεν προβλέπουν ικανοποιητικά τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. 10. Ακόμα και οι οικονομικές μεταβλητές δεν προβλέπουν ικανοποιητικά τις βραχυχρόνιες μεταβολές των συναλλαγματικών ισοτιμιών

50 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

51 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

52 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

53 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.