ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ 71 ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Transcript

1 Standard Eurobarometer European Commission ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ 71 ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΑΝΟΙΞΗ 2009 ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Standard Eurobarometer 71 / Άνοιξη 2009 TNS Opinion & Social GREECE Η έρευνα αυτή έγινε κατόπιν αιτήματος και υπό τον συντονισμό της Γενικής Διεύθυνσης Επικοινωνίας. Η ανάλυση αυτή έγινε για την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα. Το κείμενο αυτό δεν εκφράζει αναγκαστικά τις θέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι ερμηνείες ή τοποθετήσεις της παρούσας ανάλυσης εκφράζουν αποκλειστικά και μόνο την άποψη του συντάκτη. Σελίδα 1 από 97

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ... 5 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ... 6 ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ (ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, ΚΛΠ)... 6 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΒΑΘΜΟΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΣΤΟΥΣ ΘΕΣΜΟΥΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΈΝΩΣΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΑΞΙΟΛΟΓΩΝΤΑΣ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΕ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΚΟΙΝΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΈΝΩΣΗΣ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΈΝΩΣΗ ΤΟ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ, Ο ΚΟΣΜΟΣ, Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΙΡΡΟΗ ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΞΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ & ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ: ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Η ανάλυση αυτή έγινε για την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα από την κα. Όλγα Σταυροπούλου-Σαλαμούρη [Μίλητος Αναδυόμενες Τεχνολογίες & Υπηρεσίες]. Σελίδα 2 από 97

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το τακτικό Ευρωβαρόμετρο 71.3 διεξήχθη από την TNS Opinion & Social, μία κοινοπραξία των φορέων Taylor Nelson Sofres και EOS Gallup Europe, στο διάστημα μεταξύ της 12 ης Ιουνίου και 6 ης Ιουλίου 2009, κατόπιν αιτήματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας, Ανάλυση της Κοινής Γνώμης). Η έρευνα διεξήχθη στα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης 1, σε τρεις υποψήφιες για ένταξη χώρες (Κροατία, Τουρκία και Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας), καθώς και στην «περιοχή όχι υπό τον άμεσο έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας (Τουρκοκυπριακή Κοινότητα)», καλύπτοντας δειγματοληπτικά τον πληθυσμό των χωρών, ηλικίας 15 ετών και άνω. Για τους σκοπούς της έρευνας χρησιμοποιήθηκε αντιπροσωπευτικά τυχαίο δείγμα, αναλογικό του μεγέθους του πληθυσμού και της πληθυσμιακής πυκνότητας της κάθε χώρας. Όσον αφορά στο ελληνικό τμήμα της έρευνας, στο τυχαία επιλεγμένο ελληνικό δείγμα συμμετείχαν 1000 πολίτες, από αντιπροσωπευτικές περιοχές της ελληνικής επικράτειας, εκ των οποίων 985 (99%) δήλωσαν ελληνική εθνικότητα. Για τη λήψη των στοιχείων χρησιμοποιήθηκαν τυποποιημένα ερωτηματολόγια, ενώ η επικοινωνία με τους συμμετέχοντες είχε τη μορφή της προσωπικής συνέντευξης. Στην ανάλυση που ακολουθεί παρουσιάζονται περιφραστικά, και όπου κρίνεται σκόπιμο απεικονιστικά, οι θέσεις / τοποθετήσεις / απαντήσεις του ελληνικού δείγματος, ενώ σε σημεία με εξαιρετικό ενδιαφέρον επιχειρούνται συμπεράσματα, εμβαθύνσεις και συγκριτικές θεωρήσεις. Τέλος, στο βαθμό που τα θεματικά πεδία συμπίπτουν, η παρούσα έκθεση καταγράφει και αποτυπώνει συγκρίσεις της ίδιας της ελληνικής κοινής γνώμης στα πλαίσια διαφορετικών χρονικά ερευνών. Ειδικότερα, παρουσιάζεται και αξιολογείται συγκριτικά η τοποθέτηση της ελληνικής κοινής γνώμης, όπως καταγράφεται στο πλαίσιο κοινών και επαναλαμβανόμενων ερωτημάτων των τελευταίων ερευνών του Ευρωβαρόμετρου. Όλα τα ποσοστά έχουν στρογγυλοποιηθεί. Από 0.1 έως 0.4 προς την κατώτερη μονάδα και από 0.5 έως 0.9 προς την ανώτερη μονάδα του δεκαδικού συστήματος. 1 Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος (EU27) που παρατίθεται στα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας αφορά στα αποτελέσματα που καταγράφηκαν στα 27 κράτη-μέλη. Επίσης, σημειώνεται ότι όπου χρησιμοποιείται ο όρος «ευρωπαίοι πολίτες ή υπόλοιποι ευρωπαίοι πολίτες» αναφέρεται στον ευρωπαϊκό μέσο όρο (EU27). Σελίδα 3 από 97

4 Σε αυτήν την έκθεση, οι χώρες παρουσιάζονται από τις επίσημες συντμήσεις τους. Οι συντμήσεις που χρησιμοποιούνται σε αυτήν την έκθεση αντιστοιχούν στα ακόλουθα: EU EU27 Ευρωπαϊκή Ένωση ΣΥΝΤΜΗΣΕΙΣ Ευρωπαϊκή Ένωση - 27 Κράτη Μέλη EU15 Ευρωπαϊκή Ένωση - 15 Κράτη Μέλη πριν τη διεύρυνση της 1 ης Μαΐου 2004 NMS ΔΓ Νέα Κράτη Μέλη - 12 Κράτη Μέλη που προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά τις δύο τελευταίες διευρύνσεις Δεν ξέρω / Δεν απαντώ BE Βέλγιο BG Βουλγαρία CZ Τσεχική Δημοκρατία DK Δανία DE Γερμανία EE Εσθονία EL Ελλάδα ES Ισπανία FR Γαλλία IE Ιρλανδία IT Ιταλία CY Κύπρος 2 CY (tcc) Κύπρος - Περιοχή όχι υπό τον άμεσο έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας 2 LT Λιθουανία LV Λετονία LU Λουξεμβούργο HU Ουγγαρία MT Μάλτα NL Ολλανδία AT Αυστρία PL Πολωνία PT Πορτογαλία RO Ρουμανία SI Σλοβενία SK Σλοβακία FI Φινλανδία SE Σουηδία UK Ηνωμένο Βασίλειο HR Κροατία TR Τουρκία MK Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας 3 2 Η Κύπρος είναι ένα από τα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εντούτοις, το «κοινοτικό κεκτημένο» αναστέλλεται στην περιοχή όχι υπό τον άμεσο έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Για πρακτικούς λόγους, μόνο οι συνεντεύξεις που πραγματοποιούνται στο μέρος της χώρας που ελέγχεται από την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας καταγράφονται στην κατηγορία «CY» και περιλαμβάνονται στο EU27 μέσο όρο. Οι συνεντεύξεις που πραγματοποιήθηκαν στην περιοχή όχι υπό τον άμεσο έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας καταγράφονται στην κατηγορία «CY(tcc)» [tcc: Τουρκοκυπριακή Κοινότητα]. 3 MK: Προσωρινή σύντμηση που δεν προδικάζει με κανένα τρόπο την οριστική ονοματολογία γι αυτήν τη χώρα, η οποία θα συμφωνηθεί με την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων που πραγματοποιούνται επί του παρόντος, γι αυτό το θέμα, στα Ηνωμένα Έθνη. Σελίδα 4 από 97

5 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Το τελευταίο διάστημα, τα θέματα που απασχόλησαν πρωτίστως την ελληνική επικαιρότητα ήταν οι συνέπειες της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης, οι αποκαλύψεις σκανδάλων, όπως αυτό της πολυεθνικής εταιρίας Siemens, ο διάλογος για το πρόβλημα της μετανάστευσης και, στην παρούσα φάση, η εξάπλωση του ιού Η1Ν1 και εν γένει η θωράκιση του πληθυσμού απέναντι στη νέα γρίπη. Ειδικότερα δε το τελευταίο τρίμηνο, μια σειρά αποκαλύψεων για το σκάνδαλο Siemens, το οποίο αφορά σε παράνομες πληρωμές κρατικών αξιωματούχων της Ελλάδας προκειμένου να εξυπηρετούνται τα συμφέροντα του γερμανικού ομίλου, που συνοδεύτηκαν από καταθέσεις, κατηγορίες και προφυλακίσεις, βγήκαν στην επιφάνεια και μονοπώλησαν την ατζέντα των ελληνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, επισκιάζοντας σε σημαντικό βαθμό τη σημασία των ευρωεκλογών και περιορίζοντας τον ουσιαστικό διάλογο για ενημέρωση, πληροφόρηση ακόμα και αντιπαράθεση θεμάτων που αφορούν και θα έπρεπε να απασχολούν τους έλληνες πολίτες, ως Ευρωπαίους πολίτες. Η γενικότερη δυσαρέσκεια που διακατέχει την ελληνική κοινή γνώμη, αναφορικά με την οικονομική και πολιτική κατάσταση που επικρατεί στη χώρα, με τις αδυναμίες που παρουσιάζουν τα πολιτικά κόμματα να ικανοποιήσουν τους ψηφοφόρους τους, όπως επίσης και οι αποκαλύψεις διαφόρων σκανδάλων, πιθανώς να δικαιολογούν σε μεγάλο βαθμό, την πρωτοφανή, για την ελληνική πολιτική πραγματικότητα, αποχή που έφτασε στο ρεκόρ ποσοστό του 48%. Σημειώνεται, ότι στις προηγούμενες ευρωεκλογές το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 36,8, δηλαδή καταγράφεται αύξηση του ποσοστού αποχής κατά 11,2 ποσοστιαίες μονάδες. Σε κάθε περίπτωση, τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα κατάφεραν να συγκεντρώσουν το 70% των ψηφοφόρων. Είναι προφανές, ότι οι έλληνες πολίτες επέλεξαν τις ευρωεκλογές για να διαμαρτυρηθούν. Βέβαια, το ρεκόρ αποχής δεν αποτελεί ελληνική πρωτιά, καθώς οι τελευταίες εκλογές κατέγραψαν και το χαμηλότερο ποσοστό των Ευρωπαίων ψηφοφόρων που προσήλθαν στις κάλπες (EU27: 43%). Το πέρας των ευρωεκλογών έφερε στην επιφάνεια το πρόβλημα της μετανάστευσης. Θέματα όπως ο έλεγχος των συνόρων, η δημιουργία χώρων υποδοχής μεταναστών και η εν γένει αντιμετώπιση του προβλήματος απασχολούν, πλέον σοβαρά, την ελληνική κοινή γνώμη και αποτελούν κεντρικό θέμα συζήτησης. Τέλος, στην παρούσα φάση, η εμφάνιση του ιού Η1Ν1 απασχολεί τόσο τα θεσμικά όργανα της χώρας όπως και τους έλληνες πολίτες. Διατρέχοντας την τουριστική περίοδο, τα κρούσματα φαίνεται να είναι υπό έλεγχο και ο κρατικός μηχανισμός σε εγρήγορση. Εν όψει του τέλους των διακοπών και της επιστροφής των πολιτών σε περισσότερους κλειστούς χώρους, όπως είναι ο χώρος εργασίας, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, κλπ, η ανησυχία κορυφώνεται για τη διάσταση που δύναται να πάρει η νέα γρίπη. Σημειώνεται, ότι καθημερινά ακούγονται φωνές πολιτών που ζητούν περισσότερη ενημέρωση και ουσιαστική πληροφόρηση για τη νέα γρίπη, πέρα από την ανακοίνωση του αριθμού κρουσμάτων. Σελίδα 5 από 97

6 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Προσωπική κατάσταση και προσδοκίες (οικονομία, απασχόληση, κλπ) 56% της ελληνικής κοινής γνώμης εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για την καθημερινή του ζωή (EU27: 22%). Καταγράφεται αύξηση του ποσοστού δυσαρέσκειας, συγκριτικά με τις προηγούμενες έρευνες του Ευρωβαρόμετρου (ακολουθεί σχετικό γράφημα). Παρουσίαση ελληνικών % (προηγούμενων ερευνών Ευρωβαρόμετρου) όσων εκφράζουν δυσαρέσκεια για την καθημερινή τους ζωή 47% 56% 33% 30% 33% 32% 35% Μαρ-Μαι.06 [ΕΒ65.2] Σεπ-Οκτ.06 [ΕΒ66.1] Απρ-Μαι.07 [ΕΒ67.2] Σεπ-Νοε.07 [ΕΒ68.1] Μαρ-Μαι.08 [ΕΒ69.2] Οκτ-Νοε.08 [ΕΒ70.1] Ιουν-Ιουλ.09 [ΕΒ71.3] Παρόλα αυτά το ποσοστό ικανοποίησης παραμένει υψηλό (44%), αν και παρατηρείται μείωση 9 ποσοστιαίων μονάδων συγκριτικά με αυτό της προηγούμενης έρευνας του Ευρωβαρόμετρου (Φθινόπωρο 2008 ΕΒ70.1: 53%). Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος διαμορφώνεται, όπως και στην προηγούμενη έρευνα, σε αισθητά υψηλότερα επίπεδα (77%). Αναλυτικά ποσοστά ικανοποίησης των ελλήνων και ευρωπαίων πολιτών: «Πολύ ικανοποιημένοι» EL: 2% - EU27: 21% «Αρκετά ικανοποιημένοι» EL: 42% - EU27: 56% «Όχι και τόσο ικανοποιημένοι» EL: 42% - EU27: 17% «Καθόλου ικανοποιημένοι» EL: 14% - EU27: 5% Σημειώνεται ότι το συνολικό ποσοστό δυσαρέσκειας των ελλήνων πολιτών (56%: «όχι και τόσο ικανοποιημένοι + καθόλου ικανοποιημένοι»), αναφορικά με την καθημερινή ζωή τους, είναι από τα υψηλότερα (αρνητικά) του συνολικού δείγματος της έρευνας μαζί με αυτά της Ουγγαρίας (56%) και της Βουλγαρίας (58%). Σελίδα 6 από 97

7 Στο γράφημα που ακολουθεί απεικονίζονται τα συνολικά ποσοστά (αθροιστικά: «πολύ ικανοποιημένοι + αρκετά ικανοποιημένοι» και «όχι και τόσο ικανοποιημένοι + καθόλου ικανοποιημένοι») όλων των χωρών που έλαβαν μέρος στην έρευνα. Σελίδα 7 από 97

8 Δυσαρέσκεια για την ελληνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία, όπως επίσης για την απασχόληση και την κατάσταση του περιβάλλοντος στην Ελλάδα Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι απαντήσεις των ελλήνων και ευρωπαίων πολιτών στο ερώτημα πώς θα έκριναν την παρούσα κατάσταση στους τομείς που παραθέτει η έρευνα. Αξιοσημείωτο είναι ότι σε όλες τις περιπτώσεις (τομείς), το ελληνικό αρνητικό ποσοστό (κακή) είναι από τα υψηλότερα του συνολικού ευρωπαϊκού δείγματος, όπως επίσης ότι διαφοροποιείται από το ευρωπαϊκό μέσο όρο που διαμορφώνεται σε χαμηλότερα επίπεδα: ΚΑΛΗ ΚΑΚΗ Την οικονομική κατάσταση της οικογένειά σας Την κατάσταση της οικονομίας στη χώρα σας (ελληνική) Την κατάσταση της ευρωπαϊκής οικονομίας Την κατάσταση της οικονομίας στον κόσμο Την προσωπική σας επαγγελματική κατάσταση 4 Την κατάσταση της απασχόλησης στη χώρα σας Την κατάσταση του περιβάλλοντος στη χώρα σας 48% 65% 51% 33% 10% 20% 90% 78% 20% 23% 78% 68% 10% 15% 89% 77% 28% 52% 33% 27% 6% 13% 94% 85% 16% 44% 84% 52% Απασχόληση στην Ελλάδα: Οι Έλληνες, στην πλειονότητά τους (EL: 94%), εμφανίζονται απογοητευμένοι από την παρούσα κατάσταση της απασχόλησης στη χώρα τους, καθώς τη χαρακτηρίζουν ως κακή. Οι Έλληνες συγκεντρώνουν από τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά της έρευνας ακολουθώντας τα ποσοστά της Λετονίας (97%), της Ισπανίας (96%), της Ουγγαρίας (96%) της Ιρλανδίας (94%), της Γαλλίας (94%) και της Πορτογαλίας (94%). Δυσαρεστημένοι φαίνονται να είναι και οι ευρωπαίοι πολίτες (EU27: 85%), σημειώνοντας μάλιστα αύξηση του ποσοστού δυσαρέσκειας για την κατάσταση της απασχόλησης στη χώρα τους, από 69% στην προηγούμενη έρευνα σε 85% στην παρούσα. 4 Ποσοστό 39% των ελλήνων ερωτηθέντων αδυνατούν ή δε θέλουν να εκφράσουν άποψη για την προσωπική επαγγελματική τους κατάσταση, και επιλέγουν να απαντήσουν «ΔΕ ΓΝΩΡΙΖΩ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ». Ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος διαμορφώνεται στο 21%. Συμπληρωματικά αναφέρεται ότι το ποσοστό (28%) που δηλώνει ικανοποιημένο από την επαγγελματική του κατάσταση είναι το δεύτερο χαμηλότερο (αρνητικό) της συνολικής έρευνας μετά από αυτό της Ουγγαρίας (25%), με το μέσο ευρωπαϊκό όρο να διαμορφώνεται σε αισθητά υψηλότερα επίπεδα (52%). Σελίδα 8 από 97

9 Αξιοσημείωτο είναι ότι εννέα στους δέκα έλληνες πολίτες πιστεύουν ότι είναι δύσκολο να βρεις καλή δουλειά στην Ελλάδα, ακόμη κι αν έχεις υψηλά προσόντα (91%). Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος κυμαίνεται σε εξίσου υψηλά επίπεδα (80%). Περιβάλλον στην Ελλάδα: Ο έλληνας πολίτης, περισσότερο από κάθε ευρωπαίο πολίτη, εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για την κακή κατάσταση του περιβάλλοντος στη χώρα τους. Το ελληνικό αρνητικό ποσοστό είναι το υψηλότερο της παρούσας έρευνας (84%), με τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο να διαμορφώνεται σε αισθητά χαμηλότερα επίπεδα (EU27: 52%). Συμπληρωματικά αναφέρεται, ότι παρατηρείται αύξηση του ποσοστού δυσαρέσκειας (αρνητικό) από 76% στην προηγούμενη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου (ΕΒ70.1) σε 84% στην παρούσα έρευνα. Σημειώνεται ότι αρκετοί είναι οι ευρωπαίοι πολίτες που εκφράζουν ικανοποίηση για την κατάσταση του περιβάλλοντος στη χώρα τους (EU27: 44%), σε αντίθεση με τους Έλληνες που συγκεντρώνουν το χαμηλότερο ποσοστό ικανοποίησης του ευρωπαϊκού δείγματος (16%). Ελληνική οικονομία: Οι Έλληνες πολίτες είναι από τους πιο δυσαρεστημένους του ευρωπαϊκού δείγματος (90%) για την κατάσταση της οικονομίας στη χώρα τους καθώς συγκεντρώνουν από τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά της έρευνας μετά από αυτά της Λετονίας (97%), της Ουγγαρίας (95%), της Ιρλανδίας (93%) και της Λιθουανίας (91%). Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος διαμορφώνεται στο 78%. Ευρωπαϊκή οικονομία: Οι Ισπανοί (81%), οι Πορτογάλοι (81%), οι Ιρλανδοί (79%), οι Ιταλοί και οι Έλληνες (78%), συγκεντρώνοντας τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά της έρευνας, είναι οι πλέον απογοητευμένοι από την πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας καθώς θεωρούν ότι βρίσκεται σε δυσχερή θέση (EU27: 68%). Συγκριτικά με την προηγούμενη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, που έθετε το ίδιο ερώτημα, το ελληνικό ποσοστό κινείται στα ίδια επίπεδα, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος καταγράφει (αρνητική) αύξηση κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες, δηλαδή από 58% (ΕΒ70.1) σε 68% στην παρούσα έρευνα. Παρόλα αυτά, 56% των ελλήνων πολιτών δηλώνει ότι αισθάνεται περισσότερη οικονομική σταθερότητα επειδή η Ελλάδα είναι μέλος της ζώνης του ευρώ (EU27: 49%). Αντίθετη άποψη εκφράζεται από σημαντική μερίδα της ελληνικής και της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης (δηλ. όσων χωρών είναι μέλη της ζώνης ευρώ - EL: 43% - Μέσος όρος Ευρωζώνης: 41%). Παγκόσμια οικονομία: Οι Έλληνες, περισσότερο από κάθε ευρωπαίο πολίτη, εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους για την κατάσταση της οικονομίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Συγκεκριμένα, οι έλληνες πολίτες συγκεντρώνουν το υψηλότερο αρνητικό ποσοστό (89%) εκτιμώντας ότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε δεινή κατάσταση (EU27: 77%). Ακολουθεί σχετικό γράφημα στην επόμενη σελίδα. Σελίδα 9 από 97

10 56% 56% 56% 55% 53% 52% Ποσοστά όσων απάντησαν ότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε δεινή κατάσταση 89% 88% 88% 84% 84% 83% 83% 83% 83% 83% 82% 82% 81% 81% 79% 78% 78% 77% 76% 76% 76% 76% 75% 72% 71% 60% 45% EL ES LU D-W SE BE DE IE IT PT FR MT D-E HU AT CZ CY EU27 NL SI SK UK FI DK HR EE LV LT RO TR BG MK PL Σελίδα 10 από 97

11 Καμία αισιοδοξία για βελτίωση της οικονομίας τους επόμενους 12 μήνες Δυσοίωνες είναι οι προβλέψεις των ελλήνων πολιτών τόσο για την οικονομική όσο και την εργασιακή κατάσταση στην Ελλάδα, καθώς εκτιμούν επιδείνωση τους επόμενους 12 μήνες (48% και 52% αντίστοιχα). Σημειώνεται ότι το φθινόπωρο 2008 (ΕΒ70.1), τα ποσοστά που εκτιμούσαν χειρότερες εξελίξεις, τόσο για την ελληνική οικονομία όσο και την απασχόληση, ήταν αισθητά υψηλότερα (66% & 64% αντίστοιχα). Και στις δύο περιπτώσεις, οι έλληνες πολίτες συγκεντρώνουν από τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά του συνολικού δείγματος της έρευνας. Ειδικότερα δε το ποσοστό που προβλέπει επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης στη χώρα είναι το πέμπτο υψηλότερο (αρνητικό) της παρούσας έρευνας (Λετονία: 55%, Ουγγαρία: 53%, Ολλανδία: 52%, Κροατία: 51% και Ελλάδα: 48%). Είναι προφανές ότι οι έλληνες αισθάνονται περισσότερη ανασφάλεια, σε σχέση με τους υπόλοιπους ευρωπαίους πολίτες, για την πορεία της οικονομίας στη χώρα τους. Συμπληρωματικά αναφέρεται ότι ένας στους τέσσερις ευρωπαίους πολίτες (EU27: 25%) προσδοκά καλύτερες ημέρες για την οικονομική κατάσταση της χώρας του, ενώ το αντίστοιχο ελληνικό ποσοστό αισιοδοξίας περιορίζεται στο 11%. Σημαντική μερίδα της ελληνικής κοινής γνώμης προβλέπει στασιμότητα, τη χρονιά που μας έρχεται, και για τους δύο τομείς (οικονομία EL: 41% - EU27: 36% και απασχόληση EL: 39% - EU27: 32%). Αν και αρκετοί είναι οι έλληνες ερωτηθέντες που προβλέπουν, σε ποσοστό 38%, επιδείνωση της ευρωπαϊκής οικονομίας (EU27: 28%), περισσότεροι είναι αυτοί που εκτιμούν ότι η κατάσταση της ευρωπαϊκής οικονομίας θα παραμείνει ίδια την επόμενη χρονιά, δηλαδή δεν προβλέπουν ούτε καλυτέρευση ούτε χειροτέρευση (EL: 47% - EU27: 38%). Συγκριτικά με την προηγούμενη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, παρατηρείται σημαντική μείωση του απαισιόδοξου ποσοστού (επιδείνωση), κατά δεκαεπτά ποσοστιαίες μονάδες, από 55% το φθινόπωρο του 2008 σε 38% στην παρούσα έρευνα. Ακολουθεί σχετικό γράφημα. Παρουσίαση ελληνικών % (προηγούμενων ερευνών Ευρωβαρόμετρου) όσων εκτιμούν επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης στην ΕΕ την επόμενη χρονιά 55% 36% 38% 23% 19% Απρ-Μαι.07 [ΕΒ67.2] Σεπ-Νοε.07 [ΕΒ68.1] Μαρ-Μαι.08 [ΕΒ69.2] Οκτ-Νοε.08 [ΕΒ70.1] Ιουν-Ιουλ.09 [ΕΒ71.3] Οι προβλέψεις στασιμότητας των ελλήνων πολιτών δεν περιορίζονται στην οικονομική κατάσταση που επικρατεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς προβλέπουν στασιμότητα και της παγκόσμιας οικονομικής κατάστασης, σε ποσοστό 44% (EU27: 36%). Παρόλα αυτά, εξίσου αρκετοί είναι αυτοί που προβλέπουν χειροτέρευση (EL: 43% - EU27: 30%). Αν και το ελληνικό ποσοστό είναι από τα υψηλότερα αρνητικά της έρευνας, μετά από αυτά του Λουξεμβούργου (54%) και της Ολλανδίας (52%), παρατηρείται σημαντική μείωσή του (αρνητικού ποσοστού - χειροτέρευση), κατά 21 ποσοστιαίες μονάδες, δηλαδή από 64% στην προηγούμενη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου (ΕΒ70.1) σε 43% στην παρούσα. Λίγοι είναι αυτοί που εκφράζουν την αισιοδοξία τους για βελτίωση της παγκόσμιας οικονομίας (EL: 12% - EU27: 24%). Σελίδα 11 από 97

12 Αναφορικά με την οικονομική κατάσταση των οικογενειών τους, την προσωπική τους επαγγελματική κατάσταση και τη ζωή τους εν γένει, έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες ούτε ανησυχούν ούτε προσδοκούν κάποια βελτίωση, καθώς δεν προβλέπουν κάποια διαφοροποίηση (είτε θετική είτε αρνητική). Αρκετοί έλληνες πολίτες δυσκολεύονται να κάνουν οποιοδήποτε σχέδιο για το μέλλον, που αφορά το νοικοκυριό τους, καθώς η παρούσα κατάσταση στην οποία βρίσκονται δεν τους το επιτρέπει (EL: 47% - EU27: 35%). Παρόλα αυτά, περισσότεροι είναι αυτοί που δύνανται να προγραμματίσουν την εξέλιξη του νοικοκυριού τους γνωρίζοντας τι θα κάνουν τους επόμενους έξι μήνες (EL: 30% - EU27: 29%) ή ακόμα, καλύτερα, έχουν μια μακροπρόθεσμη προοπτική για το πώς θα είναι το νοικοκυριό τους για τα επόμενα ένα με δύο χρόνια (EL: 22% - EU27: 31%). Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι προσδοκίες των ελλήνων και ευρωπαίων πολιτών για τη χρονιά που μας έρχεται: ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ ΙΔΙΑ Για την οικονομική κατάσταση στη χώρα σας Για την εργασιακή κατάσταση στη χώρα σας Για την οικονομική κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση Για την οικονομική κατάσταση στον κόσμο 11% 25% 48% 34% 41% 36% 8% 20% 52% 44% 39% 32% 14% 24% 38% 28% 47% 38% 12% 24% 43% 30% 44% 36% Για την οικονομική κατάσταση της οικογενείας σας 11% 21% 30% 18% 59% 58% Για τη ζωή σας γενικά 17% 27% 23% 14% 59% 56% Για την προσωπική σας επαγγελματική κατάσταση 7% 19% 15% 10% 76% 59% Οι κύριες οικονομικές προτεραιότητες των ελλήνων πολιτών, όπως και των Ευρωπαίων, είναι η πληρωμή των λογαριασμών τους (EL: 68% - EU27: 59%), η προσπάθεια να έχουν μερικές οικονομίες για ώρα ανάγκης (EL: 60% - EU27: 44%), όπως επίσης η ανάγκη να ζουν όσο καλύτερα μπορούν με το τωρινό τους εισόδημα (EL: 45% - EU27: 41%). Επίσης, ένας στους πέντε έλληνες πολίτες προσπαθεί να προστατεύσει την οικογένειά του σε περίπτωση που προκύψει θέμα αρρώστιας (EL: 26% - EU27: 28%, όπως επίσης να ξεπληρώσει τα χρέη του (EL: 24% - EU27: 22%). Οι έλληνες πολίτες, δίνουν πρωτίστως προτεραιότητα στην ασφάλεια της απασχόλησης (EL: 54% - EU27: 47%) και δευτερευόντως σε ένα καλό μισθό (EL: 36% - EU27: 25%). Μόνο ένας στους δέκα ενδιαφέρεται κυρίως για το αν η δουλειά του είναι ενδιαφέρουσα ή όχι (EL: 10% - EU27: 25%). Σελίδα 12 από 97

13 Σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα Η οικονομία και η ανεργία αποτελούν τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Η τοποθέτηση της ελληνικής κοινής γνώμης, ως προς τον καθορισμό των προβλημάτων, δε διαφοροποιείται σημαντικά, σε σχέση με προηγούμενες έρευνες του Ευρωβαρόμετρου, εκτός από το θέμα της μετανάστευσης που φαίνεται να απασχολεί περισσότερο τους έλληνες πολίτες, καθώς το κατατάσσουν πλέον στην πρώτη πεντάδα των σημαντικότερων προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Ειδικότερα δε το ζήτημα της μετανάστευσης, το ελληνικό αρνητικό ποσοστό είναι το τρίτο υψηλότερο που καταγράφεται στα πλαίσια της έρευνας, μετά από αυτά της Μάλτας (49%) και της Μ. Βρετανίας (25%), ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος κυμαίνεται σε αισθητά χαμηλότερα επίπεδα (9%). Ποια θεωρούν, έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες, τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα τους; 52% 42% 41% 49% EL EU27 31% 16% 24% 21% 16% 9% Οικονομική κατάσταση Ανεργία Εγκληματικότητα Άνοδος τιμών Μετανάστευση Συγκριτικά με την προηγούμενη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου (ΕΒ70.1), η οποία διεξήχθη το διάστημα μεταξύ Οκτωβρίου Νοεμβρίου 2008, δηλαδή εν μέσω της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και ειδικότερα όταν ο φόβος για την είσοδο της χώρας σε περίοδο οικονομικής ύφεσης και κατά συνέπεια την ενδεχόμενη αύξηση του πληθωρισμού και της ανεργίας, παρατηρείται ότι το ποσοστό των ελλήνων πολιτών που ανησυχεί για την ανεργία έχει αυξηθεί κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες, δηλαδή από 35% στην προηγούμενη έρευνα σε 41% στην παρούσα, ενώ το ποσοστό που εκφράζει προβληματισμό για την άνοδο των τιμών / πληθωρισμό καταγράφει σημαντική μείωση κατά 16 ποσοστιαίες μονάδες, δηλαδή από 40% στην προηγούμενη έρευνα σε 24% στην παρούσα. Το εκπαιδευτικό σύστημα (8%), το σύστημα υγείας (7%), η τρομοκρατία (5%), οι συντάξεις (4%), η φορολογία (4%), η προστασία του περιβάλλοντος (2%), η άμυνα / εξωτερική πολιτική (1%), η στέγαση (0%) και τα θέματα ενέργειας (0%) αν και παραμένουν ψηλά στην ατζέντα της επικαιρότητας, φαίνεται να προβληματίζουν λίγο έως καθόλου τους έλληνες πολίτες (EU27: 7%, 14%, 5%, 9%, 7%, 5%, 1%, 5% και 2% αντίστοιχα). Σε προσωπικό επίπεδο, δηλαδή τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ίδιοι οι έλληνες πολίτες, πέρα από αυτά που αντιμετωπίζει η χώρα τους, διαπιστώνεται ότι η άνοδος των τιμών / πληθωρισμός (46%) και η οικονομική κατάσταση εν γένει (42%) ιεραρχούνται πρώτα στη λίστα (EU27: 38% και 26% αντίστοιχα). Η τοποθέτηση των ελλήνων ερωτηθέντων, τουλάχιστον ως προς την ιεράρχηση των προβλημάτων, δε διαφοροποιείται από αυτή της προηγούμενης έρευνας του Ευρωβαρόμετρου. Η μόνη διαφοροποίηση Σελίδα 13 από 97

14 παρατηρείται στο ποσοστό που συγκεντρώνει το ζήτημα του πληθωρισμού, το οποίο καταγράφει μείωση, από 59% στην προηγούμενη έρευνα σε 46% στην παρούσα. Η ανεργία φαίνεται να αποτελεί άμεση απειλή για ένα στους πέντε έλληνες και ευρωπαίους πολίτες, καθώς 20% του ελληνικού και 21% του ευρωπαϊκού δείγματος εκφράζει ανησυχία για την εργασιακή του απασχόλησή του (σε προσωπικό επίπεδο). Σε ένα γενικότερο ερώτημα για το πώς κινούνται -αυτή τη στιγμή- τα πράγματα στη χώρα τους, έλληνες και ευρωπαίοι ερωτηθέντες, με ποσοστά 73% και 50% αντίστοιχα, εκφράζουν ανησυχία καθώς κρίνουν ότι οι χώρες τους οδεύουν προς τη λάθος κατεύθυνση. Το ελληνικό αρνητικό ποσοστό είναι το τέταρτο υψηλότερο του συνολικού δείγματος της έρευνας μετά από αυτά της Λετονίας (78%), της Κροατίας (77%) και της Ουγγαρίας (75%). Αναφορικά με τον τρόπο που εξελίσσονται τα θέματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ένας στους δύο έλληνες ερωτηθέντες εκφράζει την ανησυχία του καθώς φοβάται ότι τα πράγματα δεν κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση ούτε στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 49% - EU27: 35%). Σημειώνεται ότι το ελληνικό (αρνητικό) ποσοστό είναι το δεύτερο υψηλότερο της έρευνας μετά από αυτό της Γαλλίας (51%). Παρόλα αυτά, σημαντική είναι η μερίδα τόσο των ελλήνων (28%) όσο και των ευρωπαίων πολιτών (34%) που έχει αντίθετη άποψη καθώς εκφράζει ικανοποίηση για την πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σελίδα 14 από 97

15 Αξιολόγηση του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας Αβεβαιότητα διακατέχει τους έλληνες πολίτες για το μέλλον της σύνταξής τους, σε ποσοστό 70%, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος διαμορφώνεται σε χαμηλότερα επίπεδα (57%). Παρόλα αυτά, ποσοστό 28% των ελλήνων ερωτηθέντων νιώθει σιγουριά για την πορεία της συνταξιοδότησής του (EU27: 39%). Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι απαντήσεις των ελλήνων και ευρωπαίων πολιτών στο ερώτημα ποια από τις δυνατότητες που παραθέτει η έρευνα, που στοχεύουν στη διασφάλιση της χρηματοδότησης του συνταξιοδοτικού συστήματος στη χώρα είναι πιο αποδεκτή: Κανένα από αυτά 36% 14% Διατήρηση της ηλικίας συνταξιοδότησης και αύξηση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης 30% 30% Ένας συνδυασμός των τριών 24% 16% Παράταση χρόνου εργασίας και καταβολής εισφορών 5% 21% Διατήρηση της τωρινής ηλικίας συνταξιοδότησης και μειωμένες αποδοχές 5% 12% Οκτώ στους δέκα έλληνες πολίτες, σε αντίθεση με τους περισσότερους ευρωπαίους πολίτες, εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους για τον τρόπο που λειτουργεί το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας στη χώρα τους, θεωρώντας ότι δεν παρέχει αρκετά ευρεία κάλυψη (EL: 81% - EU27: 42%). Το ελληνικό (αρνητικό) ποσοστό είναι το δεύτερο υψηλότερο της παρούσας έρευνας μετά από αυτό της Λετονίας (88%). Αντίθετη άποψη εκφράζεται από το 14% του ελληνικού και το 48% του ευρωπαϊκού δείγματος, εκφράζοντας ικανοποίηση για το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας στη χώρα τους. Παρόλα αυτά οι έλληνες πολίτες εκφράζουν την αισιοδοξία τους ότι μέχρι το έτος 2030 το ελληνικό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας θα παρέχει αρκετά ευρεία κάλυψη (EL: 51% - EU27: 36%). Σε κάθε περίπτωση, πολλοί είναι οι έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες που διαφωνούν με αυτή την υπόθεση (EL: 48% - EU27: 46%). Γι αυτό οι έλληνες πολίτες, στην πλειονότητά τους, δεν πιστεύουν ότι το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας στην Ελλάδα θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως μοντέλο για άλλες χώρες (EL: 83% - EU27: 40%). Σημειώνεται ότι το ελληνικό (αρνητικό) ποσοστό είναι το δεύτερο υψηλότερο της παρούσας έρευνας μετά από αυτό της Λετονίας (92%). Οι ευρωπαίοι πολίτες εμφανίζονται πιο σίγουροι για την αποτελεσματικότητα του εθνικού τους συστήματος κοινωνικής πρόνοιας καθώς, σε ποσοστό 46%, εκτιμούν ότι θα μπορούσε να αποτελέσει καλή πρακτική για άλλες χώρες που θα επιλέξουν να το εφαρμόσουν (EL: 12%). Παρόλα αυτά έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες συμφωνούν ότι το εθνικό τους σύστημα κοινωνικής πρόνοιας είναι υπερβολικά ακριβό (EL: 74% - EU27: 54%) και ότι θα παραμείνει ακριβό, τουλάχιστον μέχρι το έτος 2030 που ρωτάει η έρευνα (EL: 74% - EU27: 57%). Σελίδα 15 από 97

16 Βαθμός εμπιστοσύνης στους θεσμούς Ψήφος εμπιστοσύνης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Γενικευμένη έλλειψη εμπιστοσύνης για την κυβέρνηση, τη Βουλή, τα πολιτικά κόμματα Υψηλό είναι το ποσοστό των ελλήνων πολιτών που φαίνεται να μην εμπιστεύεται τα πολιτικά κόμματα της χώρας (85%). Σημειώνεται ότι το ελληνικό ποσοστό δυσπιστίας είναι το πέμπτο υψηλότερο του συνολικού δείγματος της έρευνας, ακολουθώντας τα ποσοστά της Λετονίας 93%, της Κροατίας 91%, της Λιθουανίας 86% και της Σλοβενίας 86%. Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος διαμορφώνεται σε εξίσου υψηλά επίπεδα (76%). Ποσοστό 75% των ελλήνων πολιτών τείνει να μην εμπιστεύεται την ελληνική κυβέρνηση. Ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος τοποθετείται στο 63%. Σημειώνεται ότι το ελληνικό ποσοστό δυσπιστίας προς την κυβέρνηση της χώρας του είναι το πέμπτο υψηλότερο ποσοστό που καταγράφεται στα πλαίσια της παρούσας έρευνας, μετά από αυτά της Λετονίας 88%, της Κροατίας 84%, της Ουγγαρίας 80% και της Βουλγαρίας 77%. Ακολουθεί σχετικό γράφημα. Σελίδα 16 από 97

17 7 στους 10 έλληνες ερωτηθέντες τείνουν να μην εμπιστεύονται την Βουλή της χώρας τους (EL: 67% - ΕU27: 61%), ενώ εμπιστοσύνη εκφράζεται από ποσοστό 33% του ελληνικού και 32% του ευρωπαϊκού δείγματος. Έλλειψη εμπιστοσύνης διαφαίνεται και για τα Ηνωμένα Έθνη (EL: 68%), καθώς οι Έλληνες, για ακόμα μια φορά, συγκεντρώνουν το υψηλότερο αρνητικό ποσοστό του συνολικού δείγματος της έρευνας, αποκλίνοντας κατά 37 ποσοστιαίες μονάδες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (ΕU27: 31%). Εμπιστοσύνη στα Ηνωμένα Έθνη εκφράζει το 31% του ελληνικού και το 53% του ευρωπαϊκού δείγματος. Το 56% των ελλήνων πολιτών τείνει να μην εμπιστεύεται το νομικό σύστημα της χώρας (EU27: 47%). Παρόλα αυτά, εμπιστοσύνη στο θεσμό εκφράζεται από σημαντική μερίδα της ελληνικής κοινής γνώμης (EL: 44% - EU27: 48%). Η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώμης συνεχίζει να εκφράζει την εμπιστοσύνη της στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 55% - EU27: 47%). Δυσπιστία απέναντι στο θεσμό εκφράζει ποσοστό 45% της ελληνικής κοινής γνώμης (EU27: 41%). Τα ποσοστά κινούνται στα ίδια επίπεδα με αυτά της προηγούμενης έρευνας του Ευρωβαρόμετρου που έθετε το ίδιο ερώτημα. Ακολουθεί σχετικό γράφημα όσων απάντησαν ότι εμπιστεύονται την Ευρωπαϊκή Ένωση. EL EU27 Σελίδα 17 από 97

18 Όπως επίσης, εκφράζουν και την εμπιστοσύνη τους απέναντι στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τείνει να εμπιστεύεται το 56% της ελληνικής κοινής γνώμης, ενώ ποσοστό 44% -από τα υψηλότερα αρνητικά του συνολικού δείγματος- εκφράζει δυσπιστία απέναντι στο συγκεκριμένο όργανο. Τα ποσοστά για τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (EU27), στην παρούσα έρευνα, διαμορφώνονται σε 48% και 36%. Την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εμπιστεύεται το 51% των ελλήνων πολιτών, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος διαμορφώνεται σε ποσοστό 44%. Δυσπιστία εκφράζεται από το 49% της ελληνικής, το υψηλότερο αρνητικό ποσοστό του συνολικού δείγματος μαζί με αυτό της Μ. Βρετανίας, και το 34% της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Σε αντίθεση με την προηγούμενη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου (ΕΒ70.1) κατά την οποία η ελληνική κοινή γνώμη εξέφρασε την εμπιστοσύνη της στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, παρατηρείται ότι στην παρούσα έρευνα έξι στους δέκα έλληνες πολίτες τείνουν να μην εμπιστεύονται τον εν λόγω θεσμό (EL: 58% - EU27: 33%), συγκεντρώνοντας το υψηλότερο ποσοστό δυσπιστίας της έρευνας. Εμπιστοσύνη εκφράζεται από το 42% των ελλήνων και το 44% των ευρωπαίων πολιτών. Ακολουθεί σχετικό γράφημα (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα). Σελίδα 18 από 97

19 ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Η εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Σημαντική μερίδα της ελληνικής κοινής γνώμης έχει θετική εικόνα για την Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 45% - EU27: 45%). Παρόλα αυτά, ποσοστό 36% της ελληνικής και της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης τοποθετείται ουδέτερα (ούτε θετική ούτε αρνητική εικόνα), ενώ αρνητικά τοποθετούνται λιγότεροι ερωτηθέντες (EL: 19% - EU27: 16%). Σε κάθε περίπτωση η ελληνική κοινή γνώμη διακρίνει τις θετικές πτυχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς όμως να παραλείπει την επισήμανση εκείνων που θεωρεί (σύμφωνα με τη γνώμη των ερωτηθέντων) ως αρνητικές συνέπειες. Συγκεκριμένα: Για ένα στους δύο έλληνες πολίτες (49%), η Ευρωπαϊκή Ένωση σημαίνει την ελευθερία να ταξιδεύεις, να σπουδάζεις και να δουλεύεις οπουδήποτε στα κράτημέλη της (EU27: 42%). Για το 45% των ελλήνων ερωτηθέντων, η Ε.Ε. σημαίνει το Ευρώ (EU27: 33%). Από το 40% του ελληνικού δείγματος, η Ευρωπαϊκή Ένωση ερμηνεύεται ως διασφάλιση της ειρήνης (EU27: 25%). Το 31% των ελλήνων και μόνο το 13% των ευρωπαίων πολιτών αποδίδει στην Ευρωπαϊκή Ένωση την έννοια της ανεργίας. Ισχυρότερο λόγο στον κόσμο σημαίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για ποσοστό 31% της ελληνικής κοινής γνώμης, με τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο να τοποθετείται στο 23%. Με τη διασφάλιση της δημοκρατίας φαίνεται να ταυτίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση το 29% της ελληνικής και το 22% της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ταυτίζεται με την αύξηση της εγκληματικότητας από το 23% των Ελλήνων (EU27: 11%). Για ένα στους πέντε έλληνες ερωτηθέντες, η Ευρωπαϊκή Ένωση σημαίνει την ανεπάρκεια ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα (EL: 21% - ΕU27: 12%), την απώλεια της πολιτισμικής του ταυτότητας (EL: 21% - EU27: 10%) και την σπατάλη χρήματος (EL: 20% - EU27: 20%). Ποσοστό 19% των ελλήνων πολιτών ταυτίζει συνειρμικά την Ευρωπαϊκή Ένωση με την κοινωνική προστασία (EU27: 10%), και ποσοστό 17% την ταυτίζει με την οικονομική ευημερία με (EU27: 16%). Ως γραφειοκρατία θεωρεί την Ευρωπαϊκή Ένωση το 15% της ελληνικής κοινής γνώμης (EU27: 19%). Τέλος, η Ευρωπαϊκή Ένωση σημαίνει πολιτιστική πολυμορφία για ποσοστό 14% της ελληνικής και 19% της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Παρόλα αυτά, οι Έλληνες, όπως και οι περισσότεροι ευρωπαίοι πολίτες, δεν πιστεύουν ότι η προσωπική τους άποψη μετράει στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 72% - EU27: 53%). Το ελληνικό αρνητικό ποσοστό είναι το δεύτερο υψηλότερο της παρούσας έρευνας, μαζί με αυτά της Τσεχικής Δημοκρατίας και της Μ. Βρετανίας (72%), μετά από αυτό της Λετονίας (78%). Αντίθετη άποψη εκφράζεται από το 27% της ελληνικής και το 38% της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Σελίδα 19 από 97

20 52% 50% 47% Αντίστοιχα, οι έλληνες πολίτες, συγκεντρώνοντας το τρίτο αρνητικό ποσοστό της έρευνας μετά από αυτά της Λετονίας (80%) και της Λιθουανίας (75%), δεν πιστεύουν ότι η προσωπική τους άποψη μετράει στη χώρα τους (EL: 72% - EU27: 43%), σε αντίθεση με τους περισσότερους ευρωπαίους πολίτες που αισθάνονται ότι η γνώμη της λαμβάνεται υπόψη σε εθνικό επίπεδο (EU27: 51% - EL: 28%). Σε πλήρη αντίθεση με τους ευρωπαίους πολίτες, οι οποίοι πιστεύουν ότι ο λόγος της χώρας τους έχει βαρύτητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EU27: 61% - EL: 37%), οι Έλληνες δεν αισθάνονται ότι η φωνή τής δικής τους χώρας μετράει στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EL: 62% - EU27: 30%). Αξιοσημείωτο είναι ότι αν και ευχαριστημένοι από τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι έλληνες ερωτηθέντες πιστεύουν ότι τα συμφέροντα της χώρας τους δεν λαμβάνονται καλά υπόψη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 67%). Το ελληνικό -αρνητικόποσοστό είναι το δεύτερο υψηλότερο του συνολικού δείγματος της έρευνας, μετά από αυτό της Λετονίας (75%), ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος διαμορφώνεται σε αισθητά χαμηλότερα επίπεδα (EU27: 41%). Αντίθετη άποψη εκφράζει το 31% του ελληνικού και το 44% του ευρωπαϊκού δείγματος. Ακολουθεί σχετικό γράφημα. 75% Αποτελέσματα όσων απάντησαν ότι τα συμφέροντα της χώρας τους δεν λαμβάνονται καλά υπόψη στην Ευρωπαϊκή Ένωση 67% 64% 60% 59% 56% 55% 54% 54% 42% 42% 41% 41% 39% 38% 37% 35% 35% 34% 34% 33% 32% 31% 31% 31% 31% 29% LV EL FI SI AT CZ UK EE CY HU LT BG IT NL EU27 RO PL BE DK ES PT D-E FR MT LU D-W DE SK SE IE Τέλος, οι έλληνες πολίτες (53%), περισσότερο από αρκετούς άλλους ευρωπαίους πολίτες (44%), δηλώνουν ότι κατανοούν τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ δυσκολία συναντά σημαντική μερίδα της ελληνικής και ευρωπαϊκής κοινής γνώμης, σε ποσοστά 47% και 48% αντίστοιχα. Αναφορικά με την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή ότι κάθε κράτος μέλος, με τη σειρά, γίνεται Πρόεδρος του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για έξι μήνες, έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες ομολογούν ότι δεν είχαν πρόσφατα διαβάσει στις εφημερίδες ή ακούσει στο ραδιόφωνο ή στην τηλεόραση ή δει στο ίντερνετ οτιδήποτε για την προεδρία της Τσεχικής Δημοκρατίας (EL: 67% - EU27: 63%). Παρομοίως, έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες εμφανίζονται να μην έχουν ενημερωθεί, μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης, ποιο κράτος μέλος είχε σειρά να αναλάβει την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την 1 η Ιουλίου του , δηλαδή η Σουηδία (EL: 76% - EU27: 75%). 5 Η Σουηδία παρέλαβε την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη Τσεχική Δημοκρατία την 1 η Ιουλίου 2009 Σελίδα 20 από 97

21 Ταυτότητα Τα σημαντικότερα στοιχεία που συνιστούν την ευρωπαϊκή ταυτότητα, κατά την άποψη των ελλήνων πολιτών, αλλά και των ευρωπαίων, είναι η κοινή ευρωπαϊκή γεωγραφία, όπως επίσης οι δημοκρατικές αξίες που διέπουν το ευρωπαϊκό πνεύμα. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται ιεραρχικά οι απαντήσεις όλων των ερωτηθέντων αναφορικά με ποια θεωρούν τα σημαντικότερα στοιχεία που διαμορφώνουν την κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα τους. Γεωγραφία 47% 25% Δημοκρατικές αξίες 33% 41% Κοινός πολιτισμός 22% 23% Κοινή ιστορία 21% 24% Υψηλό επίπεδο κοινωνικής προστασίας 21% 24% Επιχειρηματικότητα 11% 11% Κοινή θρησκευτική κληρονομιά 7% 8% Για να θεωρηθεί κάποιος Ευρωπαίος, σύμφωνα με τη γνώμη των ελλήνων και ευρωπαίων πολιτών, θα πρέπει να αισθάνεται Ευρωπαίος (EL: 54% - EU27: 41%), να έχει γεννηθεί στην Ευρώπη (EL: 43% - EU27: 39%), όπως επίσης να μοιράζεται τις ευρωπαϊκές πολιτισμικές παραδόσεις (EL: 37% - EU27: 31%). Ακολουθεί πίνακας με τις τοποθετήσεις όλων των ερωτηθέντων της παρούσας έρευνας. Να αισθάνεται Ευρωπαίος 54% 41% Να έχει γεννηθεί στην Ευρώπη 43% 39% Να μοιράζεται τις ευρωπαϊκές πολιτισμικές παραδόσεις Να κατέχει τέλεια μια ευρωπαϊκή γλώσσα εκτός από τη δική του 9% 18% Να είναι Χριστιανός 8% 7% Να είναι ενεργό μέλος κάποιας ένωσης ή οργάνωσης όπου συμμετέχουν κι άλλοι ευρωπαίοι πολίτες 37% 31% Να έχει τουλάχιστον έναν ευρωπαίο γονιό 26% 11% Να ασκεί τα δικαιώματα των πολιτών, π.χ. να ψηφίζει στις ευρωεκλογές 26% 29% Να έχει μεγαλώσει σε μια ευρωπαϊκή χώρα 26% 27% 4% 5% Σελίδα 21 από 97

22 Αντίστοιχα, οι έλληνες πολίτες πιστεύουν ότι τα πιο σημαντικά στοιχεία για να θεωρηθεί κάποιος Έλληνας είναι να αισθάνεται Έλληνας (56%), να συμμερίζεται τις ελληνικές πολιτισμικές παραδόσεις (42%), να έχει γεννηθεί στην Ελλάδα (41%), όπως επίσης να είναι Χριστιανός (36%). Η τοποθέτηση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης συμφωνεί με αυτή της ελληνικής κοινής γνώμης (42%, 37%, 42% αντίστοιχα), εκτός από το θρήσκευμα (10%), το οποίο δεν αποτελεί για εκείνους βασικό χαρακτηριστικό. Σημειώνεται ότι το ελληνικό ποσοστό (36%) που θέτει ως προϋπόθεση να είναι κάποιος Χριστιανός για να είναι και Έλληνας είναι το υψηλότερο ποσοστό της παρούσας έρευνας, μαζί με αυτό των πολιτών της Κύπρου (36%). Ακολουθεί πίνακας με τις τοποθετήσεις όλων των ερωτηθέντων της παρούσας έρευνας. Τα ευρωπαϊκά ποσοστά αναφέρονται στις αντίστοιχες εθνικότητες. Να αισθάνεται Έλληνας 56% 42% Να συμμερίζεται τις ελληνικές πολιτισμικές παραδόσεις Να έχει μεγαλώσει στην Ελλάδα 22% 25% Να κατέχει τέλεια τα ελληνικά 6% 32% Να είναι ενεργό μέλος κάποιας ένωσης ή οργάνωσης στην Ελλάδα 42% 37% Να έχει γεννηθεί στην Ελλάδα 41% 42% Να είναι Χριστιανός 36% 10% Να έχει τουλάχιστον έναν Έλληνα γονιό 29% 13% Να ασκεί τα πολιτικά του δικαιώματα, π.χ. να ψηφίζει στην Ελλάδα 29% 29% 2% 5% Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η ταυτότητα ή συνείδηση των ελλήνων πολιτών είναι πρωτίστως ελληνική και δευτερευόντως ευρωπαϊκή, καθώς οι ερωτηθέντες, στη συντριπτική πλειονότητά τους (97%), δηλώνουν ξεκάθαρα ότι αισθάνονται Έλληνες (EU27: 94%). Αξιοσημείωτο είναι ότι οι έλληνες πολίτες, αν και αισθάνονται ως ευρωπαίοι πολίτες (53%), συγκεντρώνουν από τα χαμηλότερα ποσοστά της έρευνας μαζί με αυτά της «περιοχής όχι υπό τον άμεσο έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας (Τουρκοκυπριακή Κοινότητα)» (26%), της Τουρκίας (30%), της Μ. Βρετανίας (48%) και της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (53%). Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος διαμορφώνεται σε αισθητά υψηλότερα επίπεδα (74%). Σελίδα 22 από 97

23 Αξιολογώντας τη συμμετοχή της Ελλάδας Σημαντική μερίδα της ελληνικής κοινής γνώμης επιδοκιμάζει τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 45% - EU27: 53%), αν και το ελληνικό θετικό ποσοστό είναι από τα χαμηλότερα του συνολικού δείγματος της έρευνας, μετά από αυτά της Λετονίας 25%, της Μ. Βρετανίας 28%, της Ουγγαρίας 32%, της Αυστρίας 41% και της Τσεχικής Δημοκρατίας 42%. Αντίθετη άποψη φαίνεται να έχει ποσοστό 15% των ελλήνων, όπως και των ευρωπαίων πολιτών, καθώς δηλώνει ότι, σε γενικές γραμμές, η συμμετοχή της χώρας του στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνιστά αρνητική πράξη. Τέλος, το 40% της ελληνικής και το 28% της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης τοποθετείται ουδέτερα δηλώνοντας ότι δεν είναι «ούτε καλό ούτε κακό». Σε κάθε περίπτωση, 64% των ελλήνων πολιτών πιστεύει ότι η Ελλάδα έχει ωφεληθεί από τη συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος (EU27) διαμορφώνεται στο 56%. Ποσοστά 33% του ελληνικού και 31% του ευρωπαϊκού δείγματος δεν βρίσκουν επωφελή τη συμμετοχή της χώρας τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σελίδα 23 από 97

24 Λήψη αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αξιολόγηση της ΕΕ Αναφορικά με την αρμοδιότητα λήψης αποφάσεων σε επιμέρους πολιτικές, η ελληνική κοινή γνώμη τάσσεται πλειοψηφικά υπέρ της λήψης περισσότερων αποφάσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριμένα, οι έλληνες πολίτες πιστεύουν ότι θα έπρεπε να λαμβάνονται περισσότερες αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε όλους τους παρακάτω τομείς που παραθέτει η παρούσα έρευνα: Τη συνεργασία στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, 82% (EU27: 78%) Εξασφάλιση εφοδιασμού ενέργειας, 80% (EU27: 76%) Την προώθηση της δημοκρατίας και της ειρήνης στον κόσμο, 79% (EU27: 81%) Καταπολέμηση της τρομοκρατίας, 77% (EU27: 81%) Προστασία του περιβάλλοντος, 75% (EU27: 77%) Καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, 74% (EU27: 78%) Προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων, 71% (EU27: 64%) Εξασφάλιση της οικονομικής ανάπτυξης, 70% (EU27: 70%) Ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών, 69% (EU27: 72%) Εξασφάλιση της ασφάλειας των τροφίμων, 67% (EU27: 70%) Διαχείριση σημαντικών θεμάτων υγείας, 66% (EU27: 72%) Υποστήριξη της γεωργίας, 66% (EU27: 64%) Καταπολέμηση της ανεργίας, 65% (EU27: 60%) Η απόδοση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στους τομείς που παραθέτει η έρευνα, χαρακτηρίζεται επιεικώς ικανοποιητική, καθώς τοποθετείται σε ένα µέσο επίπεδο της βαθµονοµικής δεκαδικής κλίμακας (από 1 έως 10, µε ανοδική φορά). Το «1» σημαίνει ότι η απόδοση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ένα συγκεκριμένο τομέα δεν είναι «καθόλου ικανοποιητική» και «10» σημαίνει ότι η απόδοσή της είναι «πολύ ικανοποιητική». Έτσι, η ελληνική κοινή γνώμη τοποθετεί, πλειοψηφικά, το επίπεδο απόδοσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στη μέση βαθμίδα της δεκαδικής κλίμακας (4-7). Ακολουθούν οι μέσοι όροι (Μ.Ο.), σύμφωνα με τη δεκαδική κλίμακας, όπως αυτοί διαμορφώθηκαν από τις απαντήσεις των ελλήνων πολιτών. Ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών, Μ.Ο.: 5,9 (EU27 Average: 5,5) Συνεργασία στον τομέα της έρευνας και καινοτομίας, Μ.Ο. 5,6 (EU27 Average: 5,7) Προώθηση της δημοκρατίας και ειρήνης στον κόσμο, Μ.Ο. 5,5 (EU27 Average: 5,6) Εξασφάλιση εφοδιασμού ενέργειας, Μ.Ο. 5,2 (EU27 Average: 5,4) Εξασφάλιση της ασφάλειας των τροφίμων, M.O. 5,1 (EU27 Average: 5,3) Προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων, M.O. 5,0 (EU27 Average: 4,8) Υποστήριξη της γεωργίας, M.O.4,8 (EU27 Average: 4,9) Προστασία του περιβάλλοντος, M.O. 4,8 (EU27 Average: 5,2) Διαχείριση σημαντικών θεμάτων υγείας, M.O. 4,6 (EU27 Average: 5,2) Εξασφάλιση της οικονομικής ανάπτυξης, M.O. 4,3 (EU27 Average: 4,6) Καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, M.O. 4,2 (EU27 Average: 5,0) Καταπολέμηση της τρομοκρατίας, M.O. 4,1 (EU27 Average: 5,3) Καταπολέμηση της ανεργίας, M.O. 3,6 (EU27 Average: 3,9) Σελίδα 24 από 97

25 Κατά τη γνώμη τόσο του ελληνικού όσο και του ευρωπαϊκού δείγματος, οι αποφάσεις που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο έχουν τη μεγαλύτερη επίδραση στις συνθήκες διαβίωσης των πολιτών (EL: 50% - EU27: 46%), αντί αυτών που λαμβάνονται σε περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο (EL: 28% - EU27: 34%), ή σε ευρωπαϊκό επίπεδο (EL: 21% - EU27: 13%). Ο έλληνας πολίτης, περισσότερο από κάθε άλλο ευρωπαίο πολίτη, πιστεύει ότι οι περιφερειακές ή οι τοπικές αρχές δε λαμβάνονται επαρκώς υπόψη όταν αποφασίζονται οι πολιτικές στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 82%). Το ελληνικό ποσοστό είναι το υψηλότερο που καταγράφει η παρούσα έρευνα, με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο να διαμορφώνεται σε χαμηλότερα επίπεδα (EU27: 63%). Υποστήριξη κοινών πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης Η ελληνική κοινή γνώμη, στην πλειονότητά της (62%), τάσσεται υπέρ μίας Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ένωσης, με ένα νόμισμα το Ευρώ. Παρόλα αυτά σημαντική μερίδα του ελληνικού δείγματος εκφράζει αντίθετη άποψη καθώς φαίνεται δυσαρεστημένη από τη μέχρι τώρα χρήση του νομίσματος και τάσσεται κατά της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ένωσης (EL: 38% - EU27: 33%). Η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη εμφανίζεται εξίσου θετικά διακείμενη προς το ευρωπαϊκό νόμισμα με ποσοστό 61%. Στην παρούσα έρευνα καταγράφεται το υψηλότερο (αρνητικό) ποσοστό που έχει συγκεντρώσει το ελληνικό δείγμα, στα πλαίσια των ερευνών του Ευρωβαρόμετρου, που τάσσεται κατά της προοπτικής μιας μεγαλύτερης διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την ένταξη κι άλλων χωρών μέσα στα επόμενα χρόνια (κατά / EL: 57% - EU27: 46%). Αντίστοιχα, η παρούσα έρευνα καταγράφει το χαμηλότερο ποσοστό που έχει συγκεντρώσει το ελληνικό δείγμα, στα πλαίσια των ερευνών του Ευρωβαρόμετρου (υπέρ / EL: 42% - EU27: 43%). Ποσοστά (%) προηγούμενων ερευνών όσων υποστηρίζουν την προοπτική μιας μεγαλύτερης διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης 56% 71% 56% 53% 62% 49% 42% Μαρ- Μαι.06 [ΕΒ65.2] Σεπ- Οκτ.06 [ΕΒ66.1] Απρ- Μαι.07 [ΕΒ67.2] Σεπ- Νοε.07 [ΕΒ68.1] Μαρ- Μαι.08 [ΕΒ69.2] Οκτ- Νοε.08 [ΕΒ70.1] Ιουν- Ιουλ.09 [ΕΒ71.3] Σελίδα 25 από 97

26 Αναφορικά με την οικοδόμηση της Ευρώπης, επισημαίνεται ότι οι έλληνες πολίτες, συγκεντρώνοντας το υψηλότερο ποσοστό της έρευνας (57%), πιστεύουν ότι η ταχύτητα οικοδόμησης της Ευρώπης δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη για μία ομάδα χωρών σε σχέση με τις άλλες χώρες (EU27: 42%). Το 40% των ελλήνων και το 39% των ευρωπαίων πολιτών διαφωνεί με αυτή την τοποθέτηση. Καθώς η ευρωπαϊκή ενοποίηση έχει εστιαστεί σε διάφορα θέματα τα τελευταία χρόνια, οι έλληνες ερωτηθέντες, στα πλαίσια της παρούσας έρευνας, δηλαδή από τους τομείς που παραθέτει η έρευνα, ζητούν από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να εντείνουν τις προσπάθειές τους, για να ενισχυθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση στο μέλλον, πρωτίστως, στην αλληλεγγύη με τις φτωχότερες περιοχές (EL: 34% - EU27: 22%), τα οικονομικά θέματα (EL: 34% - EU27: 32%), το περιβάλλον (EL: 27% - EU27: 20%), τη μετανάστευση (EL: 26% - EU27: 24%), καθώς και την υγεία και τα κοινωνικά θέματα (EL: 25% - EU27: 26%). Παρατίθενται κι άλλοι τομείς, με αξιολογική σειρά, που αφορούν στην εσωτερική αγορά (EL: 21% - EU27: 14%), την καταπολέμηση του εγκλήματος (EL: 21% - EU27: 22%), την ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική (EL: 17% - EU27: 10%), τα θέματα ενέργειας (EL: 16% - EU27: 18%), τον αγώνα ενάντια στις κλιματικές αλλαγές (EL: 16% - EU27: 18%), την ευρωπαϊκή εκπαιδευτική πολιτική (EL: 15% - EU27: 16%), την ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική (EL: 6% - EU27: 7%), την επιστημονική έρευνα (EL: 5% - EU27: 11%), τις υποδομές μεταφορών και ενέργειας (EL: 4% - EU27: 8%) και την πολιτιστική πολιτική (EL: 2% - EU27: 3%). Σελίδα 26 από 97

27 Η Ευρωπαϊκή Ένωση το 2030 Γενικότερα, έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες, εκφράζουν την αισιοδοξία τους για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, (EL: 54% - EU27: 64%). Ειδικότερα δε για το έτος 2030, εκτιμούν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι μια κορυφαία διπλωματική δύναμη στον κόσμο (EL: 66% - EU27: 56%), που θα έχει προχωρήσει πολύ πέρα από τα όρια της ευρωπαϊκής ηπείρου (EL: 56% - EU27: 43%) και η οποία θα έχει με το ευρώ ισχυρότερο νόμισμα από το δολάριο (EL: 66% - EU27: 56%). Παρόλα αυτά, εκτιμούν ότι η ζωή των ευρωπαίων πολιτών θα είναι δυσκολότερη συγκριτικά με αυτή που ζουν σήμερα (EL: 51% - EU27: 32%). Παρόλα αυτά ένας στους πέντε έλληνες φαίνεται αισιόδοξος για το μέλλον, καθώς θεωρεί ότι η ζωή των ευρωπαίων πολιτών, μετά από είκοσι περίπου χρόνια, θα είναι ευκολότερη από τη σημερινή (EL: 26% - EU27: 28%). Αυτή η τοποθέτηση του ελληνικού δείγματος, δηλαδή ότι η ζωή θα γίνει δυσκολότερη για τους ευρωπαίους πολίτες, τεκμηριώνεται περαιτέρω από τους ερωτηθέντες που προβλέπουν ότι με την πάροδο του χρόνου, η ζωή θα γίνει σκληρότερη για τον άνθρωπο και την κοινωνία εν γένει. Για παράδειγμα, οι έλληνες ερωτηθέντες εκτιμούν ότι το 2030 οι άνθρωποι θα ζουν σε μια κοινωνία που θα αφιερώνει λιγότερο χρόνο στην οικογενειακή ζωή (EL: 65% - EU27: 44%), ενώ θα δίνει περισσότερη σημασία στην εργασία (EL: 64% - EU27: 46%) και λιγότερη στον ελεύθερο χρόνο (EL: 14% - EU27: 19%). Αντίστοιχα, οι έλληνες ερωτηθέντες, εκτιμούν ότι το 2030 οι ευρωπαίοι πολίτες θα ενδιαφέρονται περισσότερο για την πορεία της οικονομίας (EL: 42% - EU27: 33%) και λιγότερο για το περιβάλλον (EL: 27% - EU27: 31%). Επίσης, έννοιες όπως ο ατομικισμός (EL: 54% - EU27: 31%) και η πειθαρχία (EL: 43% - EU27: 35%) θα επικρατήσουν έναντι αυτών της αλληλεγγύης (EL: 26% - EU27: 35%) και της ατομικής ελευθερίας αντίστοιχα (EL: 33% - EU27: 30%). Η μοναδική κοινωνική ευαισθησία αναδεικνύεται στο θέμα που αφορά στις θρησκευτικές μειονότητες, καθώς ποσοστό 46% των ελλήνων και 43% των ευρωπαίων πολιτών προβλέπουν ότι το 2030, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι άνθρωποι θα ζουν σε μια κοινωνία που θα είναι περισσότερο ανεκτική απέναντι σε εθνοτικές και θρησκευτικές μειονότητες. Λογικό είναι ότι οι απαισιόδοξες προβλέψεις των ελλήνων ερωτηθέντων δεν ανταποκρίνονται και στις προσδοκίες τους, καθώς θα προτιμούσαν, το έτος 2030, οι ευρωπαίοι πολίτες να είχαν μια κοινωνία που δίνει περισσότερη σημασία στην προστασία του περιβάλλοντος (EL: 49% - EU27: 40%), στην αλληλεγγύη (EL: 78% - EU27: 58%), στην ατομική ελευθερία (EL: 50% - EU27: 35%), στην εξασφάλιση ελεύθερου προσωπικού χρόνου από την εργασία (EL: 44% - EU27: 33%), πρωτίστως για να αφιερωθεί στην οικογενειακή ζωή (EL: 92% - EU27: 78%). Τουλάχιστον, οι έλληνες πολίτες, στην πλειονότητά τους (73%) εκτιμούν, ότι το 2030, οι μισθοί των γυναικών θα είναι ίσοι με αυτούς των ανδρών για το ίδιο επίπεδο δεξιοτήτων και πείρας (EU27: 59%), όπως επίσης ότι θα υπάρχει ίσο ποσοστό γυναικών και ανδρών σε όλα τα πολιτικά θεσμικά όργανα (EL: 62% - EU27: 49%). Πέρα από εκτίμηση αποτελεί και προσδοκία του δείγματος (ίσοι μισθοί EL: 94% - EU27: 83%) (ίσο ποσοστό στα πολιτικά θεσμικά όργανα EL: 89% - EU27: 77%). Σελίδα 27 από 97

28 Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ, Ο ΚΟΣΜΟΣ, Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ Επιρροή σε παγκόσμιο επίπεδο Η ελληνική και ευρωπαϊκή κοινή γνώμη συμφωνούν ότι το χαρακτηριστικό που καθορίζει περισσότερο τη συνολική ισχύ και επιρροή που έχει μια χώρα ή μια ομάδα χωρών στον κόσμο είναι η οικονομική της δύναμη (EL: 69% - EU27: 55%). Λιγότερη έως και καμία σημασία φαίνεται να έχει η πολιτική επιρροή (EL: 16% - EU27: 23%), η στρατιωτική δύναμη (EL: 11% - EU27: 11%) ή ακόμα και η πολιτισμική επιρροή (EL: 3% - EU27: 4%) μιας χώρας ή μιας ομάδας χωρών. Συνεπώς, ικανοποιημένοι φαίνεται να είναι οι ευρωπαίοι πολίτες καθώς το χαρακτηριστικό που, κατά τη γνώμη τους, προαπαιτείται να έχει μια χώρα ή μια ομάδα χωρών ώστε να βρίσκεται σε ισχύ στον παγκόσμιο χάρτη, είναι ακριβώς αυτό που αποδίδουν και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή η οικονομική της δύναμη (EL: 52% - EU27: 45%). Επίσης, σύμφωνα με τις τοποθετήσεις των ελλήνων και ευρωπαίων ερωτηθέντων, η Ευρωπαϊκή Ένωση διακρίνεται, για την πολιτική της επιρροή (EL: 27% - EU27: 30%). Παγκοσμιοποίηση Αρνητική στάση διαφαίνεται απέναντι στην παγκοσμιοποίηση, καθώς 3 στους 4 έλληνες πολίτες πιστεύουν ότι η παγκοσμιοποίηση αποτελεί απειλή για την απασχόληση και τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα (EL: 72%). Το ελληνικό αρνητικό ποσοστό είναι το δεύτερο υψηλότερο του συνολικού ευρωπαϊκού δείγματος, μετά από αυτό της Γαλλίας (73%), ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος διαμορφώνεται σε αισθητά χαμηλότερα επίπεδα (42%). Ωστόσο, αν και λίγοι, μερικοί έλληνες ερωτηθέντες πιστεύουν ότι η παγκοσμιοποίηση και κατά συνέπεια το άνοιγμα των αγορών, αποτελεί μια καλή ευκαιρία για τις ελληνικές επιχειρήσεις (EL: 25% - EU27: 42%). Σε αντίθεση με όλους τους υπόλοιπους ευρωπαίους πολίτες, οι έλληνες πολίτες, δε θεωρούν ότι η παγκοσμιοποίηση αποτελεί ευκαιρία για περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη (EL: 65%). Το ελληνικό αρνητικό ποσοστό είναι το υψηλότερο της παρούσας έρευνας και διαφοροποιείται εντελώς από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο που περιορίζεται στο 27%, καθώς οι ευρωπαίοι πολίτες στην πλειονότητά τους φαίνονται πιο θετικά διακείμενοι στην παγκοσμιοποίηση πιστεύοντας ότι είναι μια ευκαιρία για οικονομική ανάπτυξη (EL: 34% - EU27: 59%). Η διαπίστωση ότι η παγκοσμιοποίηση αυξάνει τις κοινωνικές ανισότητες διατυπώνεται τόσο από τους έλληνες, όσο και από τους ευρωπαίους ερωτηθέντες (EL: 81% - EU27: 62%). Σημειώνεται ότι το ελληνικό αρνητικό ποσοστό είναι το υψηλότερο που καταγράφεται στα πλαίσια της παρούσας έρευνας. Ποσοστό 66% φέρεται να πιστεύει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν προστατεύει τους πολίτες της από τις αρνητικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης (EU27: 36%), ενώ αντίθετη άποψη εκφράζει το 32% των ελλήνων και το 47% των ευρωπαίων ερωτηθέντων καθώς πιστεύει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση. Γενικότερα, οι έλληνες πολίτες, όπως και οι Ευρωπαίοι, κρίνουν ότι η παγκοσμιοποίηση χρειάζεται κοινούς παγκόσμιους κανόνες («παγκόσμια διακυβέρνηση») (EL: 62% - EU27: 73%). Σελίδα 28 από 97