ιάγνωση και Θεραπεία µε Ραδιονουκλίδια

Transcript

1 ιάγνωση και Θεραπεία µε Ραδιονουκλίδια Θεοδοσία Μάϊνα Εργαστήριο Ραδιοφαρµάκων Ινστιτούτο Ραδιοϊσοτόπων - Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων, ΕΚΕΦΕ «ηµόκριτος», Αθήνα

2 Απεικόνιση µε ακτίνες-χ Wilhelm Röntgen, Wurtzburg Νοέµβρ Ανακοινώνει ανακάλυψη ακτίνων-x Ιαν. 13, 1896 Απεικονίζειβελόνασεχέριασθενή Χρήση ακτίνων-x προεγχειρητικά 1901 Απονοµή του1 ο Βραβείου Nobel στη Φυσική για την ανακάλυψη και εφαρµογή των ακτίνων-x. Ραδιογράφηµα τουχεριούτης συζύγου του Röntgen, 1895.

3 Απεικόνιση µε ακτίνες-χ Προβολή γραφήµατος ακτίνων-χ σε φωτοευαίσθητο film ή σε συστοιχία ανιχνευτών, µε παρεµβολή φθορίζουσας οθόνης.

4 Υπολογιστική Τοµογραφία, CT Η τοµογραφική απεικόνιση επιτυγχάνεται µε σειρά προβολών χρησιµοποιώντας µεθόδους Filtered Back Projection.

5 Υπολογιστική Τοµογραφία, CT Υψηλής ποιότητας ανατοµικές πληροφορίες Παλαιότερη απεικόνιση CT Σηµερινή τεχνολογία

6 Ραδιονουκλίδια στην Ιατρική 1 Μάρτη 1896 Ο Γάλλος Φυσικός: H.A. Becquerel διαπίστωσε εκποµπή ραδιενέργειας σε άλατα ουρανίου 1921: Marie Curie και P. Curie στο εργαστήριό τους

7 Ραδιονουκλίδια στην Ιατρική 1904 Ραδιογράφηµα χεριού µε 10 mg ραδίου, έκθεση 6 h. 1921: Πηγή ραδίου στην τσάντα καθιστά ορατό το περιεχόµενό της

8 Ραδιονουκλίδια στην Ιατρική 1950 Ο Benedict Cassen εισήγαγε τον rectilinear scanner.

9 Η Gamma Camera 1958 Ο Hal O. Anger ανέπτυξε την gamma camera.

10 SPECT Single Photon Emission Computed Tomography Υπολογιστική τοµογραφία µονοφωτονιακής εκποµπής Gamma camera στη δηµιουργία εικόνας ραδιενεργού πηγής µέσα στον ασθενή. Η camera περιστρέφεται γύρω από τον ασθενή στην SPECT.

11 99m Tc; Για ποιό λόγο 99m Tc; Απεικονιστική διάγνωση: ιαθεσιµότητα - χαµηλό κόστος (γεννήτρια 99 Mo/ 99m Tc) Μεγάλη ροή φωτονίων - υψηλή ποιότητα απεικόνισης Απουσία σωµατιδιακής ακτινοβολίας - χαµηλή δόση στον ασθενή Φωτόνια ιδανικά για τις συσκευές απεικόνισης (140 kev) Υψηλή καθαρότητα - υψηλή ειδική ραδιενέργεια: κατάλληλη για εφαρµογές µοριακής στόχευσης Πρακτικά ευνοϊκός χρόνος ηµιζωής (6 h) Καλή λογιστική για την κλινική πράξη

12 99 Μο 99m Tc H γεννήτρια 99 Μο - 99m Tc

13 του 99m Tc Απαραίτητη Απαραίτητη για η αναγωγή σύµπλεξη του η αναγωγή Tc του από 99m Tc VII από σε VII V σε V Επισήµανση L 99m Tc(VII)O SnCl 2 [ 99m Tc(V)(O) x ]L

14 Η Πυρηνική Ιατρική βασίζεται στη Ραδιοφαρµακευτική για Ρουτίνα & Έρευνα

15 Κλασικά Ραδιοφάρµακα του του 99m Tc O HO P HO P O O OH O P O Tc OH O O P OH O OH Technetium ( 99m Tc) Medronate απεικονίζει τον σκελετό οστικές µεταστάσεις καρκίνου, οστεοµυελίτιδα, ασθένεια του Paget s disease, κατάγµατα εντοπίζεται στον σκελετό λόγω µεταβολικών διεργασιών, ηπαθολογίαεµφανίζεται ως θερµές εστίες λόγω αυξηµένου οστικού µεταβολισµού και ως ψυχρές εστίες στα νεκρωτικά σηµεία

16 Στόχευση µε ραδιοπεπτίδια Στόχευση υποδοχέων καρκινικών κυττάρων µε την χρήση ραδιοπεπτιδίων ([111In]OctreoScan )

17 Πεπτίδια και υποδοχείς - στόχοι σε νεοπλαστικούς ιστούς πεπτίδιο - προσδέτης σωµατοστατίνη α-msh LHRH VIP/PACAP CCK-B/γαστρίνη οπιοειδή νευροτενσίνη µποµπεσίνη/grp ουσία Ρ όγκος µε τον αντίστοιχο υποδοχέα νευροενδικρινικοί όγκοι, non-hodgin s λύµφωµα, µελάνωµα, καρκίνος µαστού, (αγγειογένεση) µελάνωµα καρκίνος µαστού / προστάτη SCLC, κ. παχέος εντέρου, γαστρίνωµα, κ. παγκρέατος MTC, SCLC, κ. παγκρέατος, αστροκύττωµα SCLC, νευροβλάστωµα, κ. µαστού SCLC, κ. παχέος εντέρου, ποροειδές εξωκρ. κ. παγκρέατος SCLC, κ. παχέος εντέρου, κ. µαστού / προστάτη, γλοιοβλάστωµα γλοιοβλάστωµα, αστροκύττωµα, ΜΤC κ. µαστού

18 Ραδιοπεπτίδια Στόχος Πεπτίδιο Συνδέτης Σήµα Πεπτιδικός υποδοχέας Πεπτιδικά Ανάλογα 99m Tc

19 Ραδιοπεπτίδια ιάγνωση Σταδιοποίηση Σχεδιασµός Θεραπείας οσιµετρία Ραδιοθεραπεία Αποτίµηση Αποτελεσµατικότητας Χηµειο/Ακτινο- Θεραπείας Καθοδηγούµενη Χειρουργική

20 Yποκαταστάτες 99m Tc ( 188 Re), τετρααµίνες ανοικτής αλυσίδας H N Peptide S O Peptide HNONH Tc NH 2 O NH 2 +1 HNONH Tc NH 2 O NH 2 +1 [TcO 2 (tetraamines)]

21 Παθολογικά πρότυπα όγκος AR4-2J

22 Απεικόνιση πειραµατικού όγκου AR4-2J µε [ 99m Tc]Demotate 1 σε άθυµα ποντίκια 99m Tc T K BT

23 Στοχευµένη Ραδιοθεραπεία Παραγωγή Θεραπευτικών Ραδιονουκλιδίων Ραδιοφαρµάκων

24 Στοχευµένη ραδιοθεραπεία πρωτογενούς και µεταστατικού ΝΕΤ 3 d after 1 st injection 3 d after 2 nd injection Θεραπεία σε 2 συνεδρίες µε 7.4 GBq 177 Lu-DOTATATE σε ασθενή, µε διαγνωσµένες ηπατικές µεταστάσεις πρωτογενούς NET

25 Positron Emission Tomography Τοµογραφία εκποµπής ποζιτρονίου Οργανικές ενώσεις που εκπέµπουν ποζιτρόνια δηµιουργούν ζεύγη υψηλής ενέργειας φωτονίων εξαύλωσης τα οποία ανιχνεύονται ταυτόχρονα. Χωρίς κατευθυντήρα, µεγάλη ευαισθησία. Απόσβεση σήµατος ανεξάρτητη θέσης, δυνατότητα ποσοτικοποίησης.

26 Positron Emission Tomography Τοµογραφία εκποµπής ποζιτρονίου

27 Positron Emission Tomography Ογκολογία µεταστατικό καρκίνωµα µαστού απεικονίζεται µε FDG/PET σε 47χρονη ασθενή

28 Magnetic Resonance Imaging Aπεικόνιση Μαγνητικού Συντονισµού Σύµπλοκα του γαδοληνίου Gd +3 O O O O -O N N N O Gd O O O O Magnetic Resonance Imaging Σκιαγραφικά Αλλάζουν τον χρόνο relaxation του νερού στους απεικονιζόµενους ιστούς Gadopentetate Dimeglumin - Magnevist Other Gadolinium paramagnetic agents: Gadoteridol - ProHance, Gadodiamide - Omniscam

29 MRI Guided Surgery Aνοικτές µονάδες MRI

30 Μελλοντική ανάπτυξη Συνδυαστική απεικόνιση ΝέαΝέα ραδιοφάρµακα-cocktails Εξατοµικευµένη ιατρική