Ουσίες κοινωνικής συναναστροφής Ουσίες κατάχρησης

Transcript

1 Ουσίες κοινωνικής συναναστροφής Ουσίες κατάχρησης

2 Οπιοειδή αναλγητικά και κατάχρηση / εθισμός

3 Ουσίες κοινωνικής συναναστροφής Ουσίες κατάχρησης Οπιοειδή Κατασταλτικά Αιθανόλη Βενζοδιαζεπίνες Διεγερτικά Αμφεταμίνες Κοκαΐνη Καφεΐνη Νικοτίνη Ψευδαισθησιογόνα Φαινκυκλιδίνη LSD, Κεταμίνη Εισπνεόμενα Αναβολικά Στεροειδή Κάνναβη

4 Ουσίες κοινωνικής συναναστροφής Ουσίες κατάχρησης

5 Ουσίες κοινωνικής συναναστροφής Ουσίες κατάχρησης

6 Εξάρτηση Ουσίες ΚΝΣ ανταμοιβή, ευφορία επαναληπτική καταναγκαστική λήψη Εξάρτηση: ψυχολογική ή και σωματική Στη σωματική εξάρτηση παρατηρούνται λειτουργικές μεταβολές, που καθιστούν απαραίτητη την παρουσία της ουσίας και μάλιστα σε αυξανόμενες δόσεις (αντοχή) Η απότομη διακοπή της ουσίας οδηγεί σε εκδήλωση έντονων/αντίθετων συμπτωμάτων (στερητικό σύνδρομο)

7 Εξάρτηση (Dependence) vs Eθισμός (Addiction) Εθισμός: μία χρόνια υποτροπιάζουσα ασθένεια του εγκεφάλου που χαρακτηρίζεται από καταναγκαστική αναζήτηση και χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, παρά τις δυσμενείς τους συνέπειες Εξάρτηση παρατηρείται στα πλαίσια μακροχρόνιας χορήγησης φαρμάκων και σχετίζεται με το φαινόμενο της αντοχής η ανάπτυξη Εξάρτησης / Αντοχής δεν σημαίνει υποχρεωτικά και Εθισμό

8 Ομάδες εξαρτησιογόνων ουσιών [παρουσία αντοχής]: Ι. Αιθυλική αλκοόλη, ηρεμιστικά κ.α. [++] ΙΙ. Οπιούχα (μορφίνη, ηρωίνη κ.α.) [+++] ΙΙΙ. Ψυχοδιεγερτικά (αμφεταμίνες, κοκαΐνη) [+/-] IV. Άλλες Κάνναβη [-?] LSD [+/-?] Ecstasy [+/-]

9 Πολλοί «τύποι» αντοχής

10 Οξεία αντοχή Αντίστροφη αντοχή Ευαισθητοποίηση Κοκαΐνη o Επανειλημμένη χορήγηση (για 1-3 ώρες) ταχύτατη αντοχή Within-session tolerance in animal M103 determined with the same microdialysis perfusion rate (5 μl/min) throughout, indicating the validity of the results for this animal in Figure 1. (Solid circles represent the first injection; open circles represent the second injection (n = 4 trials). Basal DA levels were as follows: first infusion, 1.42 ± 0.53 fmol/μl; second infusion, 1.78 ± 0.60 fmol/μl;t (6) = 0.45, NS.

11 Οξεία αντοχή Αντίστροφη αντοχή Ευαισθητοποίηση Κοκαΐνη o Επανειλημμένη χορήγηση (για 1-3 ώρες) ταχύτατη αντοχή o Επανειλημμένη χορήγηση (1 φορά/μέρα για διάστημα 7 ημερών) ευαισθητοποίηση (εν μέρει, εξαρτώμενη από υποκατεστημένα ερεθίσματα, βλ. ένεση με φυσιολογικό ορό αντί κοκαΐνη)

12 Μορφολογικές μεταβολές στους νευρώνες με μακροχρόνια χορήγηση αμφεταμίνης (NAC/PFC) Camera lucida drawings of medium spiny neurons in the shell (top) and core (bottom) regions of the nucleus accumbens of saline- and amphetaminepretreated rats.

13

14 Ο κύκλος του εθισμού Oυσία >>> φυσική ευχαρίστηση Μέθη Intoxication Binge DA NAC Υποτροπή Relapse Διακοπή Withdrawal Glu PFC Λαχτάρα Craving Preoccupation Anticipation CRF Amy

15 ευχαρίστηση της λήψης (DA) δυσφορία της στέρησης (CRF) απόδοση μεγάλης αξίας στην ουσία, σε βάρος των φυσικών πηγών ευχαρίστησης (hipp, Amy, OFC) επιλογή της ουσίας έναντι της φυσικής ευχαρίστησης απώλεια ελέγχου

16 Φ. Δελή, Επιστ. Συν. Εργ. Φαρμακολογίας ( )

17 Κοινό χαρακτηριστικό των εξαρτησιογόνων ουσιών: αυξάνουν την απελευθέρωση της ντοπαμίνης στον επικλινή πυρήνα

18 Οπιοειδή και αύξηση ντοπαμίνης μέσω τροποποίησης GABAεργικών νευρώνων στον επικλινή πυρήνα

19 Κατηγοριοποίηση εξαρτησιογόνων ουσιών: μηχανισμός δράσης

20 Κατηγοριοποίηση σε 3 τάξεις/κλάσεις βάση μηχανισμού δράσης

21 Κοινά χαρακτηριστικά: μηχανισμοί ανάπτυξης αντοχής στη χρόνια χρήση Προσαρμογή της συναπτικής νευροδιαβίβασης κατά την εξάρτηση και αντοχή

22 ΑΝΤΟΧΗ ΣΤΑ ΟΠΙΟΕΙΔΗ (I): αύξηση της δραστικότητας Αδενυλικής κυκλάσης μετά από χρόνια χορήγηση μορφίνης μορφίνη MOR Gi/o AC camp Αντιρροπιστική ρύθμιση ΑC ( Gs) camp

23 αύξηση της δραστικότητας Αδενυλικής κυκλάσης και έκλυση στερητικού συνδρόμου Στερητικό σύνδρομο

24 Οπιοειδή και Σηματοδότηση του MOR: κύκλοι απευαισθητοποίησης (μοριακή αντοχή) και επανευαισθητοποίησης

25 ΑΝΤΟΧΗ ΣΤΑ ΟΠΙΟΕΙΔΗ (II): απενεργοποίηση της β-αρρεστίνης εξαφανίζει την αντοχή στην αναλγητική δράση της μορφίνης!!

26 Κατασταλτικά - Αιθανόλη Διεγερτικά Αμφεταμίνη, Κοκαΐνη Κάνναβη Θεραπείες υποκατάστασης ( drugs against drugs )

27 Κατασταλτική δράση Αιθανόλης

28 Διεγερτική δράση κοκαΐνης / αμφεταμίνης

29 Κάνναβη Κανναβινοειδή Υποδοχείς κανναβινοειδών Ενδοκανναβινοειδή Κατευναστική Ευφορική Επίταση αισθήσεων Αύξηση όρεξης Ξηροστομία Αφροδισιακή Χρόνια χρήση: σημαντικός βαθμός εξάρτησης? διαταραχές στο ανοσολογικό διαταραχές στο ενδοκρινικό αλλαγές στη ψυχική σφαίρα Οξύ ψυχωσικό επεισόδιο

30 Ανάδρομη ανασταλτική ρύθμιση της νευροδιαβίβασης από ενδοκανναβινοειδή και Τετραϋδροκανναβινόλη

31 Θεραπείες υποκατάστασης ( drugs against drugs ) ΦΑΡΜΑΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ / ΕΘΙΣΜΟΥ

32 Δισουλφιράμη, Βαρενικλίνη, Βουπροπιόνη, Ναλτρεξόνη, Βουπρενορφίνη

33 Αιθανόλη Μεταβολισμός : Ακεταλδεΰδη (κύρια οδός: αλκοολική αφυδρογονάση) (ήπαρ, εγκέφαλος, στόμαχος-γυναίκες) (δευτερεύουσα: μικροσωμιακό οξειδωτικό σύστημα, όταν αυξάνει η συγκέντρωση -χρήση) Οξικό οξύ (αλδευδική αφυδρογονάση) Μέθη : 150mg/100ml Tα επίπεδα αποβαίνουν θανατηφόρα : 550mg/100ml Χρόνιος αλκοολισμός Δισουλφιράμη Αντίδραση δισουλφιράμης: ναυτία έμετοι, εξάψεις, ταχυκαρδία, κεφαλαλγία Μετρονιδαζόλη κοτριμοξαζόλη γκριζεοφουλβίνη

34 Αιθανόλη-Δισουλφιράμη

35

36 Θεραπεία υποκατάστασης νικοτίνης

37 Θεραπεία υποκατάστασης οπιοειδών

38 Βουπροπιόνη Αναστολέας επαναπρόσληψης ΝΑ και DA (NDRIs) Χρησιμοποιείται για ενίσχυση της δράσης των SSRI Δεν εμφανίζει τις ανεπιθύμητες ενέργειες των SSRI (π.χ. σεξουαλική δυσλειτουργία)

39 Βαρενικλίνη: Μερικός αγωνιστής Ν N υποδοχέων (α 4 β 2 - ΚΝΣ) - Ισχυρή σύνδεση

40 Βουπρενορφίνη: μερικός αγωνιστής MOR, ισχυρή σύνδεση