ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΩΝ ΑΛΥΣΙΔΩΝ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΩΝ ΑΛΥΣΙΔΩΝ Tασιάς Κωνσταντίνος

2 Περίπου το 50% των κεφαλαίων μιας εταιρείας είναι δεσμευμένο σε αποθέματα Έκθεση Υπουργείου Εμπορίου Η.Π.Α (US Department of Commerce): α. Οι εταιρείες στις Η.Π.Α. έχουν διασκορπισμένα στις εφοδιαστικές τους αλυσίδες περίπου $1.1 τρισεκατομμύρια δολάρια σε αποθέματα β. Από αυτά $450 δισεκατομμύρια σε κατασκευαστές, $290 δισεκατομμύρια σε εμπόρους χονδρικής και διανομείς $400 δισεκατομμύρια σε εμπόρους λιανικής γ. Το κόστος διατήρησης των αποθεμάτων αποτελεί το 30% του συνολικού κόστους αυτών. Αυτό σημαίνει ότι αν μια εταιρεία έχει αποθέματα αξίας $10 εκατομμυρίων το κόστος διατήρησης αυτών είναι περίπου $3 εκατομμύρια.

3 Αποθέματα (Inventory): Ποσότητα οποιοδήποτε οικονομικού αγαθού ο σκοπός της οποίας είναι να εξομαλύνει τις παρουσιαζόμενες διαφορές μεταξύ προσφοράς και ζήτησης του ίδιου αγαθού

4 Είναι τα αποθέματα αναγκαίο καλό ή κακό? Κακό γιατί δεσμεύουν κεφάλαια της επιχείρησης Καλό γιατί η επιχείρηση ανταποκρίνεται άμεσα στη ζήτηση Κακό γιατί φέρνουν ζημίες Καλό γιατί φέρνουν κέρδη

5 Γιατί υπάρχουν τα αποθέματα? ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ Ζήτησης Χρόνου Τιμών Προμήθειας

6 ΠΟΤΕ? ΠΟΣΟ? Nα παράγουμε Να παραγγείλουμε Μέγεθος παραγωγής Μέγεθος Παραγγελιάς ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΖΗΤΗΣΗΣ

7 Διαχείριση Αποθεμάτων (Inventory Management): Το σύνολο των ενεργειών για την εξισορρόπηση μεταξύ κόστους έλλειψης και κόστους πλεονάσματος αποθέματος σε μια εφοδιαστική αλυσίδα

8 Διαχείριση Αποθεμάτων (Inventory Management): Στόχος της διαχείρισης αποθεμάτων είναι η γεφύρωση ισορροπίας μεταξύ της επένδυσης σε αποθέματα και της εξυπηρέτησης πελατών ή Στόχος της διαχείρισης αποθεμάτων είναι η ανεμπόδιστη παραγωγή, και πώληση προϊόντων με το ελάχιστο δυνατό κόστος

9 Διαχείριση Αποθεμάτων (Inventory Management): Άλλοι Στόχοι: Αντιμετώπιση Αβεβαιότητας Ζήτησης Διευκόλυνση Μεταφορών Αντιμετώπιση ειδικών γεγονότων (απεργίες, βλάβες κλπ) Οικονομίες κλίμακας για την παραγωγή

10 Διαχείριση Αποθεμάτων (Inventory Management): Παραδείγματα Αποτελεσματικής Διαχείρισης Αποθεμάτων Μεγαλύτερη εταιρεία λιανικής παγκοσμίως μέσω αποτελεσματικής διαχείρισης αποθεμάτων Μείωσε αποθέματα αξίας $ Μείωσε αποθέματα και κόστη μεταφοράς κατά 26% ετησίως

11 Διαχείριση Αποθεμάτων (Inventory Management): Παραδείγματα Μη-Αποτελεσματικής Διαχείρισης Αποθεμάτων ΙΒΜ continues to struggle with shortages in their ThinkPad line (World Street Journal,1994) Liz Claiborne said its unexpected earning decline is the consequence of higher than anticipated excess inventory (World Street Journal, 1993) Dell acknowledged that the company was sharply off in its forecast of demand, resulting in inventory write downs (World Street Journal, 1993)

12 Είδη Αποθεμάτων: Πρώτες Ύλες Φύση Προϊόντος Ενδιάμεσα Προϊόντα Τελικά Προϊόντα Ανταλλακτικά

13 Είδη Αποθεμάτων: Κυκλικά Αποθέματα Τρόπο Δημιουργίας Αποθέματα Ασφαλείας Αποθέματα Αναμονής Αποθέματα σε κίνηση

14 Κυκλικά Αποθέματα (Cycle Inventory): Μέσο Απόθεμα που δημιουργείται λόγω παραγωγής ή παραγγελίας σε παρτίδες μεγαλύτερες από τη ζήτηση του καταναλωτή Προσδιορίζονται άμεσα από το ύψος της παραγγελίας Εξαρτώνται από το χρόνο μεταξύ δύο διαδοχικών παραγγελιών Όσο μεγαλύτερος ο χρόνος ανάμεσα σε δύο παραγγελίες τόσο μεγαλύτερο το κυκλικό απόθεμα

15 Αποθέματα Ασφαλείας (Safety Stock Inventory): Αποφεύγονται προβλήματα εξυπηρέτηση πελατών Αποφεύγονται προβλήματα μη διαθεσιμότητας εξαρτημάτων Δημιουργούνται είτε παραγγέλλοντας με προπορεία είτε παραγγέλλοντας μεγαλύτερη ποσότητα

16 Αποθέματα Αναμονής (Anticipation Inventory): Απορροφούν ανόμοια ζήτηση Κυρίως αφορούν εποχιακά είδη (πετρέλαιο, κλιματιστικά κλπ) Αποφεύγεται η σημαντική αυξομείωση παραγωγής

17 Αποθέματα Κίνησης (Pipeline Inventory): Παραγγελίες που έχουν γίνει και δεν έχουν παραληφθεί ακόμα Αποθέματα που μετακινούνται μεταξύ κόμβων της εφοδιαστικής αλυσίδας Μπορούν να υπολογιστούν μέσα από τη μέση ζήτηση για το χρόνο που μεσολαβεί ανάμεσα σε δύο διαδοχικές παραγγελίες

18 Αν το απόθεμα είναι ίσο με τη μέση ζήτηση SERVICE LEVEL 50% Αν έχω απόθεμα ασφαλείας μία τυπική απόκλιση 84.1 % Αν έχω απόθεμα ασφαλείας δύο τυπικές αποκλίσεις 97.6 % Αν έχω απόθεμα ασφαλείας τρεις τυπικές αποκλίσεις 99.9 %

19 ΑΣΚΗΣΗ: Ένα κατάστημα πώλησης χαλιών κρατά απόθεμα στην αποθήκη για την εξυπηρέτηση των πελατών του. Η ημερήσια ζήτηση για ένα είδος χαλιού ακολουθεί κανονική κατανομή με μέση τιμή 30 μέτρα και τυπική απόκλιση 5 μέτρα. Ο χρόνος απόκρισης μιας παραγγελίας είναι 10 ημέρες. Να υπολογιστεί το σημείο αναπαραγγελίας και το απόθεμα ασφαλείας που πρέπει να διατηρεί η επιχείρηση α το επίπεδο εξυπηρέτησης έχει τεθεί στο 95%.

20 ΛΥΣΗ: Aπόθεμα Ασφαλείας SS z LT m Σημείο Αναπαραγγελίας: R d LT z LT m

21 To πρόβλημα του εφημεριδοπώλη (newsvendor problem): Αν ένας εφημεριδοπώλης πάρει πολλές εφημερίδες μαζί του, το απόγευμα θα του μείνει περίσσευμα (κόστος πλεονάσματος). Αν ο εφημεριδοπώλης δεν φέρει μαζί του αρκετές εφημερίδες, επίσης χάνει χρήματα (κόστος έλλειψης) από το χαμένο κέρδος από την πώληση πρόσθετων εφημερίδων για τις οποίες υπήρχε ζήτηση. Ο αριθμός των εφημερίδων πάνω από την αναμενόμενη τιμή είναι εξ ορισμού το απόθεμα ασφαλείας. Συνεπώς, το απόθεμα ασφαλείας μπορεί να είναι και αρνητικό.

22 To πρόβλημα του εφημεριδοπώλη (newsvendor problem): Έστω ότι η ζήτηση για τις εφημερίδες ακολουθεί κανονική κατανομή με μέση τιμή με μέση τιμή 500 εφημερίδες και τυπική απόκλιση 100 εφημερίδες. Κάθε εφημερίδα στοιχίζει στον εφημεριδοπώλη 0.10 ευρώ για να την αγοράσει και 0.30 ευρώ εισπράττει όταν την πουλήσει. Πόσες εφημερίδες θα πρέπει να παραγγέλνει κάθε μέρα?

23 To πρόβλημα του εφημεριδοπώλη (newsvendor problem): Ο εφημεριδοπώλης κερδίζει 0.20 ευρώ για κάθε εφημερίδα που πουλάει και χάνει 0.10 για κάθε απούλητη. Άρα το αναμενόμενο κέρδος της ith εφημερίδας είναι Ε=0.20p-0.10(1-p) όπου p η πιθανότητα πώλησης της εφημερίδας ή P(D Q). Για Ε=0 (το οριακό κόστος της ith εφημερίδας να ισούται με το οριακό όφελος) p=1/3 (critical ratio) και από τους πίνακες της κανονικής κατανομής βρίσκουμε z= Άρα 0.431=(Q-μ)/σ, Q=543 οι εφημερίδες που θα πρέπει να παραγγείλει

24 Που διατηρούνται τα αποθέματα?

25 Που διατηρούνται τα αποθέματα? Προμηθευτές ή Κατασκευαστές Εμπόρους χονδρικής Αποθηκευτικά κέντρα ή κέντρα διανομής Εμπόρους λιανικής

26 Κόστη Αποθεμάτων: Κόστη Παραγωγής ή Παραγγελίας (Set-up cost) - Κόστος έναρξης ενός παραγωγικού κύκλου - Κόστος έκδοσης παραγγελίας - Κόστος παραγωγής (ανά προϊόν)

27 Κόστη Αποθεμάτων: Κόστη Διατήρησης Αποθέματος (Inventory Holding Costs) - Κόστος Ιδιοκτησίας (Ασφάλιστρα, ενοίκια, Φόροι, εργατικά κλπ) - Κόστος Ευκαιρίας (Κόστος διατήρησης ενός προϊόντος εις βάρος ενός άλλου) π.χ Έστω ότι έχετε 10 ευρώ και ή θα πάτε για ποτό ή κινηματογράφο. Αν πάτε κινηματογράφο το ποτό είναι το κόστος ευκαιρίας - Κόστος κινδύνων (καταστροφές, απαξίωση κλπ)) - Έμμεσα Κόστη (λειτουργικά έξοδα και έξοδα συντήρησης κτιρίων κλπ))

28 Κόστη Αποθεμάτων: Κόστη Έλλειψης (Shortage cost) - Κόστος απώλειας πελατών - Κόστος μείωσης αξιοπιστίας εταιρείας - Αυξημένα κόστη μεταφορών - Αυξημένα Κόστη παραγωγής Αν η έλλειψη αφορά πρώτες ύλες έχουμε κόστος διακοπής εργασιών

29 Κόστη μεταφορών Εξυπηρέτηση Πελατών Κόστη Διατήρησης Αποθεμάτων Εποχιακή Ζήτηση Αχρηστεύσεις λόγω παλαίωσης Φυσικές Καταστροφές ΧΑΜΗΛΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ Κόστη Παραγγελίας (βλ. Προμήθειες) Οικονομίες Κλίμακας Κόστος έναρξης παραγωγικού κύκλου Κερδοσκοπία ΥΨΗΛΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

30 Oικονομίες Κλίμακας (Scale Economies): Οικονομίες κλίμακας είναι η τάση του μακροχρόνιου μέσου συνολικού κόστους να μειώνεται όταν αυξάνεται η ποσότητα της παραγωγής/παραγγελίας. ΣΤΑΘΕΡΟ ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟ ΚΟΣΤΟΣ

31 Κερδοσκοπία (speculation): Αναμένω σημαντική αύξηση τιμής ενός προϊόντος οπότε προβαίνω σε παραγγελία ή παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων αποθεμάτων. π.χ Έχω μια επιχείρηση κατασκευής αξόνων και αναμένω αύξηση της τιμής του χάλυβα, οπότε προμηθεύομαι μεγάλες ποσότητες χάλυβα και κατασκευάζω μεγάλες ποσότητες αξόνων ως απόθεμα

32 ΑΒC Ανάλυση: 1. Όλα τα αποθέματα της επιχείρηση κατατάσσονται με βάση την ετήσια δαπάνη 2. Χωρίζονται τα προϊόντα σε ομάδες ανάλογα τη σημασία τους Το πρώτο Το επόμενο Το επόμενο 10% ΟΜΑΔΑ Α 20% ΟΜΑΔΑ Β 70% ΟΜΑΔΑ C

33 Το τμήμα συντήρησης μιας κατασκευαστικής εταιρείας έχει την ευθύνη διατήρησης αποθέματος των ανταλλακτικών που χρησιμοποιεί. Τα στοιχεία για κάθε ανταλλακτικό φαίνονται σε Πίνακα. ΑΝΤΑΛ/ΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΕΤΗΣΙΑ ΧΡΗΣΗ Να κατηγοριοποιηθούν τα αποθέματα σύμφωνα με την ανάλυση ABC

34 ΑΝΤΑΛ/ΚΟ ΕΤΗΣΙΑ ΔΑΠΑΝΗ % ΕΤΗΣΙΑ ΔΑΠΑΝΗ % ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ % ΑΘΡΟΙΤΙΚΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΣΥΝΟΛΟ: Α Β C

35 Just-In-Time (JIT): Φιλοσοφία βάσει της οποίας μια επιχείρηση μειώνει τα αποθέματα στο ελάχιστο και μηδενίζει τα αποθέματα ασφαλείας. Το JIT θεωρεί ότι η ύπαρξη αποθεμάτων «κρύβει» προβλήματα της παραγωγής

36 Just-In-Time (JIT): Οι Προμήθειες Έλκονται Μέσα από το σύστημα ώστε να είναι εκεί που χρειάζονται όταν χρειάζονται Όχι στη σπατάλη Σπατάλη είναι «οτιδήποτε εκτός της ελάχιστης ποσότητας εξοπλισμού, υλικών, κομματιών, χώρου, και εργατικού χρόνου, που είναι απολύτως απαραίτητα για να προσθέσουν αξία (add value) στο τελικό προϊόν» Shoichiro Toyoda Πρόεδρος Εταιρείας Toyota Αποκαλύπτει στενώσεις (bottlenecks) της διαδικασίας

37 Just-In-Time (JIT): Επίπεδο αποθεμάτων Αναξιόπιστοι Προμηθευτές Ελαττωματικά Ανισορροπίες Δυναμικότητας

38 Just-In-Time (JIT): Αναξιόπιστοι Προμηθευτές Ελαττωματικά Ανισορροπία Δυναμικότητας 38

39 Just-In-Time (JIT): Προμηθευτές Λίγοι Σε μικρή απόσταση H Toyota είχε 250 προμηθευτές όταν η GM είχε 4000 O πιο μακρινός προμηθευτής της Toyota απέχει 100km Μακροχρόνιες συνεργασίες Υποστήριξη των προμηθευτών ώστε να γίνουν ή να παραμείνουν ανταγωνιστικοί Οι προμηθευτές ενθαρρύνονται να επεκτείνουν το σύστημα JIT στους προμηθευτές τους (2ο and 3ο επίπεδο προμηθειών) 39

40 Just-In-Time (JIT): Πριν το JIT 13% των υλικών που παραλάμβανε ήταν ελαττωματικά Μείωσε 75% τα αποθέματά της Δεν ξεκινάει το ψήσιμο αν δεν πέσει η παραγγελία

41 Just-In-Time (JIT): MEIONEKTHMATA: Mία καθυστέρηση στην παραλαβή προϊόντος σταματάει την παραγωγή Δεν μπορεί να καλυφθεί μια απότομη αύξηση της ζήτησης ή μαζική παραγγελία Απαιτείται συνεχής έλεγχος Υψηλό Ρίσκο

42 Risk Pooling: ΑΠΟΘΗΚΗ 1 ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ 1 D N, ΑΠΟΘΗΚΗ 2 ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ 2 D N, ΑΠΟΘΗΚΗ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ 1 ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ 2 D N, 1 2 2?

43 Risk Pooling: ρ>0 αν D1,D2 θετική συσχέτιση ρ=0 αν D1,D2 ανεξάρτητα (μηδενική συσχέτιση) ρ<0 αν D1,D2 αρνητική συσχέτιση ρ=-1 ρ=0 ρ=1

44 Risk Pooling: Έστω δύο super market τα οποία έχουν μέση εβδομαδιαία ζήτηση 39.3 κουτιά απορρυπαντικού και 38.6 κουτιά απορρυπαντικού, αντίστοιχα. Η εταιρεία απορρυπαντικού διαθέτει δύο μικρές αποθήκες, κάθε μια από τις οποίες προμηθεύει ένα των δύο super market. Η τυπική απόκλιση της ζήτησης υπολογίζεται ίση με 13.2 για την Αποθήκη 1 και 12.0 για την Αποθήκη 2. Αν υποθέσουμε ότι ο συντελεστής συσχέτισης της ζήτησης των δύο super markets είναι ρ=0.35, το επιθυμητό service level είναι 97%, ο χρόνος απόκρισης 1 εβδομάδα, το κόστος παραγγελίας 60 Ευρώ, το εβδομαδιαίο κόστος διατήρησης αποθέματος 0.27Ευρώ και ότι η ζήτηση ακολουθεί κανονική κατανομή να υπολογιστούν: α. Το απόθεμα ασφαλείας και στις δύο περιπτώσεις β. Το σημείο αναπαραγγελίας και στις δύο περιπτώσεις γ. Το συνολικό μέσο απόθεμα και στις δύο περιπτώσεις

45 Risk Pooling: Μέση Τιμή Τυπ. Απόκλιση SS R Q Mέσο Απόθεμα Αποθήκη Αποθήκη Κεντρική A ό A ί ( SS) z LT R d LT SS Q 2 c c 0 h Mέ A ό SS Q /2