Στοιχεία και αριθμοί για την κοινή. αλιευτική. πολιτική. Βασικά στατιστικά στοιχεία ΕΚΔΟΣΗ Αλιεία ISSN

Transcript

1 ISSN Βασικά στατιστικά στοιχεία Στοιχεία και αριθμοί για την κοινή αλιευτική ΕΚΔΟΣΗ 2016 πολιτική Αλιεία

2

3 1 Πρόλογος Αγαπητέ αναγνώστη, Η Ευρώπη κατανοεί πραγματικά την ανάγκη της βιωσιμότητας των αλιευτικών πόρων. Μολονότι τα ιχθυαποθέματα είναι ανανεώσιμα, είναι ωστόσο και εξαντλήσιμα αν δεν γίνεται ορθή διαχείρισή τους, και υφίσταται κίνδυνος υπεραλίευσης και συρρίκνωσής τους. Από την άλλη πλευρά, η βιώσιμη διαχείριση δημιουργεί σταθερές συνθήκες για επενδύσεις και συμβάλλει στην οικονομική βιωσιμότητα του κλάδου μας, σύμφωνα με το θεματολόγιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την απασχόληση και την ανάπτυξη. Η ορθή διαχείριση των ιχθυαποθεμάτων σημαίνει τουλάχιστον δύο πράγματα. Καταρχάς, η πολιτική πρέπει να βασίζεται στην επιστήμη: πρέπει να κατανοούμε πλήρως τη βιολογική πλευρά της κατάστασης των αποθεμάτων, καθώς και να διαθέτουμε αξιόπιστα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα για τον τομέα προτού αποφασίσουμε σχετικά με τον βαθμό στον οποίο μπορούν να αλιεύουν οι αλιείς μας. Και δεύτερον, πρέπει να υφίσταται διαφανής και δίκαιη δέσμη κανόνων για τους αλιείς κανόνες τους οποίους πρέπει να επιβάλλουν οι κυβερνήσεις προάγοντας πνεύμα συμμόρφωσης και εφαρμόζοντας αποτρεπτικές κυρώσεις για τους παραβάτες. Η νέα κοινή αλιευτική πολιτική (ή ΚΑΠ) της ΕΕ περιέχει τα στοιχεία αυτά και ακόμη περισσότερα. Έχουμε θέσει ως κύριο στόχο μας να καταστήσουμε την αλιεία περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά βιώσιμη. Η έννοια της μέγιστης βιώσιμης απόδοσης αποτελεί πλέον την κύρια αναφορά για τη διαχείριση των κοινών αποθεμάτων μας, ενώ και οι ενέργειές μας βασίζονται σε επιστημονικές γνωμοδοτήσεις. Επιπλέον, εκσυγχρονίσαμε τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και εξασφαλίσαμε τη συμμετοχή επιστημόνων και των ενδιαφερόμενων μερών. Οι νέοι κανόνες κατά των απορρίψεων παρέχουν στους αλιείς κίνητρα για να αλιεύουν πιο επιλεκτικά από ό,τι προηγουμένως, με αποτέλεσμα να απορρίπτεται μικρότερος αριθμός ιχθύων. Εξορθολογίζουμε τον ισχύοντα κανονισμό με στόχο τη δημιουργία ενός απλούστερου και αποτελεσματικότερου πλαισίου. Και διαθέτουμε ένα ειδικό ταμείο που υποστηρίζει τη μετάβαση προς μια περισσότερο βιώσιμη αλιεία σε όλες τις πτυχές της. Οι άγριοι πληθυσμοί ιχθύων δεν αποτελούν τον μοναδικό πόρο μας. Υγιή, φρέσκα και ντόπια θαλασσινά έρχονται επίσης στο τραπέζι μας χάρη στον κορυφαίο μας κλάδο της ιχθυοκαλλιέργειας. Ωστόσο, μόνον ένα στα τέσσερα ψάρια που τρώμε σήμερα στην ΕΕ προέρχεται από υδατοκαλλιέργειες. Ο αριθμός αυτός είναι πολύ μικρός, ιδίως εάν αναλογιστούμε ότι τα θαλασσινά προϊόντα που καλλιεργούνται στην ΕΕ είναι όσο το δυνατόν ασφαλέστερα, τόσο για τα ζώα και τα οικοσυστήματα όσο και για τους ανθρώπους. Ένας από τους στόχους μου είναι να συμβάλω στην ανάπτυξη αυτού του κλάδου και στην κάλυψη μέρους του κενού ζήτησης με αλιεύματα υψηλής ποιότητας. Τα ψάρια δεν γνωρίζουν σύνορα ούτε φέρουν διαβατήριο. Οι πολιτικές και νομικές προσπάθειες της ΕΕ θα είναι μάταιες εάν δεν συμμετέχουν όλοι οι διεθνείς παράγοντες στην ίδια συνεργατική προσπάθεια. Η Ευρώπη θα μπορέσει να ησυχάσει μόνον όταν τα αποθέματα βρεθούν σε απολύτως υγιή κατάσταση σε όλους τους ωκεανούς παγκοσμίως. Μέχρι τότε η ΕΕ θα συνεργάζεται με άλλες χώρες προκειμένου να διασφαλίζει την πλήρη συμμόρφωση με το διεθνές δίκαιο το οποίο υποστηρίζει τη βιωσιμότητα των αλιευτικών πόρων.

4 2 Ως έσχατο μέτρο, τα νομικά μας μέσα κατά της παράνομης αλιείας φτάνουν μέχρι την απαγόρευση του εμπορίου ιχθύων με χώρες οι οποίες παραβιάζουν καταφανώς τις διεθνείς τους υποχρεώσεις. Εξάλλου, είμαστε η κορυφαία παγκοσμίως αγορά σε αξία, γεγονός που συνεπάγεται μεγάλη ευθύνη όσον αφορά τη διαχείριση των αποθεμάτων. Σε μια αγορά θαλασσινών η οποία, όπως πολλές άλλες, καθίσταται ολοένα και περισσότερο ενοποιημένη και παγκοσμιοποιημένη, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι τα αλιεύματα που εισέρχονται στην αγορά μας έχουν αλιευτεί με βιώσιμο τρόπο. Δεν είναι, ως εκ τούτου, τυχαίο ότι στην παρούσα έκδοση του εγγράφου «Στοιχεία και αριθμοί για την κοινή αλιευτική πολιτική» για το 2016 συμπεριλαμβάνονται περισσότερες πληροφορίες για τα πρότυπα κατανάλωσης και μια νέα ενότητα για την παράνομη αλιεία. Η εμπειρία μας από τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ δείχνει ότι οι διαρθρωτικές αλλαγές είναι εφικτές και ότι ενέχουν σημαντικά οικονομικά οφέλη. Όπως και η Ρώμη, τα αποθέματα δεν (ξανα)χτίζονται σε μία ημέρα. Πολλά μεσογειακά αποθέματα εξακολουθούν να βρίσκονται σε δεινή κατάσταση. Ωστόσο, ορισμένοι αριθμοί εμφανίζουν ήδη αυξητική τάση, ιδίως στον Βορειοανατολικό Ατλαντικό το γεγονός αυτό είναι καθησυχαστικό και ενισχύει την αποφασιστικότητά μας να συνεχίσουμε τη δύσκολη πορεία μας. Karmenu Vella Ευρωπαίος επίτροπος Περιβάλλοντος, Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας

5 3 Περιεχόμενα Υπεύθυνη και αειφόρος αλιεία 5 Κατάσταση των αποθεμάτων 5 Περιφερειακές οργανώσεις διαχείρισης αλιείας (ΠΟΔΑ) 6 Συμφωνίες σύμπραξης βιώσιμης αλιείας και συμφωνίες με βόρειες χώρες 8 Παράνομη, λαθραία και άναρχη (ΠΛΑ) αλιεία 10 Αλιευτικός στόλος 12 Απασχόληση Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας Αλιεύματα Υδατοκαλλιέργεια Τομέας μεταποίησης Οργάνωση του τομέα 33 Οργανώσεις παραγωγών (2015) 33 Γνωμοδοτικά συμβούλια 34 Εξωτερικό εμπόριο Κατανάλωση 45 Κατανάλωση πρωτεϊνών 47 Ισοζύγιο εφοδιασμού 48 Αυτάρκεια 49 Στήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση 50

6

7

8 6 1 Υπεύθυνη και αειφόρος αλιεία Περιφερειακές οργανώσεις διαχείρισης αλιείας (ΠΟΔΑ) Οι περιφερειακές οργανώσεις διαχείρισης της αλιείας (ή ΠΟΔΑ) είναι διεθνείς οργανισμοί στους οποίους συμμετέχουν χώρες με αλιευτικά συμφέροντα στην ίδια περιοχή ή στο ίδιο είδος ή ομάδα ειδών. Στο πλαίσιο των οργανώσεων αυτών, οι χώρες καθορίζουν συλλογικά όρια αλιευμάτων ή/και αλιευτικής προσπάθειας, τεχνικά μέτρα και υποχρεώσεις ελέγχου προκειμένου να ενθαρρύνεται η δίκαιη και βιώσιμη διαχείριση των κοινών θαλάσσιων πόρων. Σήμερα, η πλειονότητα των υδάτων του πλανήτη καλύπτεται από ΠΟΔΑ που καλύπτουν μια συγκεκριμένη περιοχή ή ένα συγκεκριμένο είδος. Υπάρχουν ΠΟΔΑ που διαχειρίζονται μόνο άκρως μεταναστευτικά αποθέματα ιχθύων, όπως ο τόνος, και ΠΟΔΑ που διαχειρίζονται άλλα αποθέματα ιχθύων. Στην περίπτωση του τόνου, τα αποθέματα έχουν βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία έτη και αυτό οφείλεται κυρίως στην αφοσίωση και τη σκληρή δουλειά των ΠΟΔΑ. Από τα 16 κύρια αποθέματα τόνου στην ΕΕ, τα 13 αλιεύτηκαν με βιώσιμο τρόπο το Πριν από μια εξαετία, το 2008, ο αντίστοιχος αριθμός ήταν 6. Οι ΠΟΔΑ απευθύνονται τόσο στα παράκτια κράτη της περιοχής όσο και σε χώρες που αλιεύουν ή έχουν άλλα συναφή με την αλιεία συμφέροντα στην περιοχή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, εκπροσωπούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διαδραματίζει ενεργό ρόλο σε 6 ΠΟΔΑ για τον τόνο (συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας για το Διεθνές Πρόγραμμα Διατήρησης των Δελφινιών, αδελφή οργάνωση της IATTC) και σε 9 ΠΟΔΑ για είδη εκτός του τόνου. Η ΕΕ είναι επίσης μέλος δύο περιφερειακών οργανώσεων διαχείρισης αλιείας, οι οποίες διαδραματίζουν αμιγώς συμβουλευτικό ρόλο: της Επιτροπής Αλιείας Κεντροδυτικού Ατλαντικού και της Επιτροπής Αλιείας Κεντροανατολικού Ατλαντικού.

9

10

11

12 10 1 Υπεύθυνη και αειφόρος αλιεία Παράνομη, λαθραία και άναρχη (ΠΛΑ) αλιεία Η παράνομη αλιεία συνιστά σοβαρή απειλή για τους παγκόσμιους θαλάσσιους πόρους. Εξαντλεί τα ιχθυαποθέματα, καταστρέφει τα θαλάσσια ενδιαιτήματα, στρεβλώνει τον ανταγωνισμό, θέτει με αθέμιτο τρόπο τους τίμιους αλιείς σε μειονεκτική θέση και καταστρέφει τους βιοτικούς πόρους των παράκτιων κοινοτήτων, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες. Εκτιμάται ότι ετησίως αλιεύονται παράνομα από 11 έως 26 εκατομμύρια τόνοι ιχθύων, αριθμός που αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 15 % των παγκόσμιων αλιευμάτων. Ως ο μεγαλύτερος εισαγωγέας αλιευτικών προϊόντων παγκοσμίως, η ΕΕ υιοθέτησε μια καινοτόμο πολιτική για την καταπολέμηση της παράνομης αλιείας σε όλο τον κόσμο, απαγορεύοντας την πρόσβαση στην ΕΕ για αλιευτικά προϊόντα που δεν είναι πιστοποιημένα ως νόμιμα. Ο κανονισμός ΠΛΑ τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου Αφορά τόσο τα κράτη μέλη της ΕΕ όσο και τρίτες χώρες και εφαρμόζεται σε όλα τα σκάφη τα οποία εκμεταλλεύονται εμπορικά τους αλιευτικούς πόρους που προορίζονται για την αγορά της ΕΕ. Σύμφωνα με τον εν λόγω κανονισμό, η ΕΕ κινεί μια διαρθρωμένη διαδικασία διαλόγου και συνεργασίας με τις τρίτες χώρες που δυσκολεύονται να τηρήσουν τους διεθνείς κανόνες ΠΛΑ, με σκοπό να τις βοηθήσει να πραγματοποιήσουν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις (βλέπε τη γραφική απεικόνιση δεξιά). Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ βρίσκεται επί του παρόντος σε διάλογο με 50 τρίτες χώρες. Χάρη σε αυτήν τη συνεργασία, περισσότερες από 30 τρίτες χώρες έχουν βελτιώσει τα συστήματά τους ώστε να συνταχθούν με την ΕΕ στην καταπολέμηση της ΠΛΑ αλιείας. Ο κανονισμός ΠΛΑ έχει συμβάλει επίσης στη βελτίωση των προτύπων ελέγχου της ΕΕ. Έχει επιτρέψει στα κράτη μέλη, για παράδειγμα, μέσω της ανταλλαγής πληροφοριών, να ελέγχουν καλύτερα και, εάν κρίνεται σκόπιμο, να μην δέχονται εισαγωγές στην ΕΕ. Ο στόλος της ΕΕ ελέγχεται αυστηρά χάρη σε ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο και ένα λεπτομερές σύστημα ελέγχου που εφαρμόζεται οπουδήποτε και υπό οποιαδήποτε σημαία. Επιπλέον, η ΕΕ δημοσιεύει τακτικά κατάλογο σκαφών ΠΛΑ. Έχουν διερευνηθεί περισσότερες από 200 περιπτώσεις εικαζόμενων δραστηριοτήτων ΠΛΑ αλιείας, στις οποίες εμπλέκονταν σκάφη από 27 χώρες. Ως άμεση συνέπεια, έχουν επιβληθεί κυρώσεις σε βάρος περισσοτέρων από 50 σκαφών, το ποσό των οποίων ανέρχεται σε περίπου 8 εκατ. EUR. Για περισσότερες πληροφορίες:

13

14 2 Αλιευτικός στόλος Η διαχείριση της αλιευτικής ικανότητας του στόλου αποτελεί ουσιαστικό μέσο για τη βιώσιμη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων, η οποία αποτελεί έναν από τους κύριους στόχους της κοινής αλιευτικής πολιτικής. Ο αλιευτικός στόλος της ΕΕ χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλομορφία περιλαμβάνει σκάφη με μήκος που κυμαίνεται από κάτω των έξι έως άνω των 75 μέτρων. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, η συνολική ικανότητα του αλιευτικού στόλου δεν μπορεί να αυξηθεί και τυχόν παροπλισμός των σκαφών ή μείωση της αλιευτικής ικανότητας του στόλου που έχει επιτευχθεί μέσω δημόσιας στήριξης πρέπει να είναι μόνιμου χαρακτήρα. Κατά τα τελευταία 20 έτη, η αλιευτική ικανότητα του στόλου της ΕΕ μειώθηκε τόσο από πλευράς χωρητικότητας όσο και από πλευράς ισχύος μηχανών. Παρά τις διευρύνσεις της ΕΕ, ο αριθμός των σκαφών της ΕΕ το 2015 ανήλθε σε ( λιγότερα σε σχέση με το 1996). Τα υγιέστερα αποθέματα συμβάλλουν στην οικοδόμηση ενός πιο βιώσιμου κλάδου. Συνολικά, ο στόλος της ΕΕ ήταν κερδοφόρος το 2013, εδραιώνοντας τη σταδιακή ανάκαμψη των τελευταίων ετών, καθώς τόσο το μικτό κέρδος όσο και το καθαρό περιθώριο κέρδους του στόλου σημείωσαν ανοδική τάση. Η αλιευτική ικανότητα του στόλου της ΕΕ ανά κατηγορία μήκους (2015) Μήκος Αριθμός σκαφών Ολική χωρητικότητα Ισχύς κινητήρα σε kw Μέση ηλικία < > ΣΥΝΟΛΟ ,6 ΣΗΜ.: Με τον όρο μήκος νοείται το συνολικό μήκος. Πηγή: Μητρώο αλιευτικού στόλου της ΕΕ. Κατάσταση τον Σεπτέμβριο 2015.

15 2 Αλιευτικός στόλος 13 Ο αλιευτικός στόλος των κρατών μελών (2015) Πηγή: Μητρώο αλιευτικού στόλου της ΕΕ. Κατάσταση τον Σεπτέμβριο Αριθμός σκαφών Ολική χωρητικότητα Ισχύς κινητήρα σε kw MS % % % BE 78 0,1 % ,9 % ,7 % BG ,3 % ,4 % ,9 % DK ,8 % ,3 % ,5 % DE ,7 % ,0 % ,2 % EE ,8 % ,8 % ,7 % IE ,5 % ,8 % ,9 % EL ,4 % ,7 % ,9 % ES ,2 % ,8 % ,6 % FR ,2 % ,6 % ,5 % HR ,9 % ,2 % ,4 % IT ,6 % ,0 % ,5 % CY 893 1,0 % ,2 % ,6 % LV 688 0,8 % ,5 % ,7 % LT 144 0,2 % ,6 % ,7 % MT ,2 % ,4 % ,1 % NL 832 1,0 % ,3 % ,8 % PL 874 1,0 % ,6 % ,2 % PT ,6 % ,9 % ,6 % RO 152 0,2 % 870 0,1 % ,1 % SI 169 0,2 % 597 0,0 % ,1 % FI ,3 % ,0 % ,5 % SE ,6 % ,9 % ,6 % UK ,4 % ,0 % ,2 % ΕΕ ,0 % ,0 % ,0 %

16 14 2 Αλιευτικός στόλος Εξέλιξη της αλιευτικής ικανότητας του στόλου της ΕΕ μεταξύ 1996 και EE-15 EE-25 EE-27 EE Συνολική ισχύς κινητήρα σε kw/1 000 kw ΕΕ-28 kw ΕΕ-27 kw ΕΕ-25 kw ΕΕ Συνολική χωρητικότητα σε GT/1 000 kw ΕΕ-28 kw ΕΕ-27 kw ΕΕ-25 kw ΕΕ Πηγή: Μητρώο αλιευτικού στόλου της ΕΕ.

17 2 Αλιευτικός στόλος 15 Δείκτες οικονομικής απόδοσης του αλιευτικού στόλου της ΕΕ μεταξύ 2010 και 2013 Κατανάλωση ενέργειας (σε εκατ. λίτρα καυσίμου) Μικτό κέρδος (σε δισ. EUR) % Μείωση κατανάλωσης καυσίμων μεταξύ 2009 και 2013 (με πράσινο) Περιθώριο καθαρού κέρδους (ως ποσοστό του εισοδήματος) % % % % ΣΗΜ.: Εκτίμηση βάσει δείγματος εθνικών στόλων. Πηγή: Επιστημονική, Τεχνική και Οικονομική Επιτροπή Αλιείας (ΕΤΟΕΑ), Ετήσια οικονομική έκθεση 2015 όσον αφορά τον αλιευτικό στόλο της ΕΕ (ΕΤΟΕΑ 15-07), Λουξεμβούργο, Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2015 (Έκθεση EUR EN, JRC 97371).

18

19

20 18 3 Απασχόληση Απασχόληση στον τομέα της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και της μεταποίησης (σε ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης) Αλιεία (2013) ( 1 ) Υδατοκαλλιέργεια (2012) ( 3 ) Μεταποίηση (2012) ( 5 ) ( 1 ) Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για AT, CZ, HU, LU και SK. ( 2 ) Στοιχεία ( 3 ) Τα δεδομένα καλύπτουν μόνο τη θαλάσσια υδατοκαλλιέργεια. Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για AT, BE, CZ, DE, HU, LT, LU, LV, SI και SK. ( 4 ) Στοιχεία ( 5 ) Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για AT, CZ, HU, LU και SK. ES IT EL PT UK FR HR IE PL NL EE FI DE SE DK CY ( 2 ) BG 895 LT 763 LV 680 MT 389 BE 355 RO 304 SI 107 ES FR PL IT EL UK RO PT HR IE NL ( 4 ) 467 BG 454 DK 432 FI 402 SE 370 CY 259 MT 167 EE 22 UK ES FR PL DE PT IT LV LT NL DK IE BE EL SE EE HR FI 930 RO 780 SI 354 BG 252 CY 56 MT 56 Πηγή: Επιστημονική, Τεχνική και Οικονομική Επιτροπή Αλιείας (ΕΤΟΕΑ), Ετήσια οικονομική έκθεση 2015 όσον αφορά τον αλιευτικό στόλο της ΕΕ (ΕΤΟΕΑ 15-07), Λουξεμβούργο, Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2015 (Έκθεση EUR EN, JRC 97371). Πηγή: Επιστημονική, Τεχνική και Οικονομική Επιτροπή Αλιείας (ΕΤΟΕΑ), Έκθεση σχετικά με τις οικονομικές επιδόσεις στον τομέα μεταποίησης ιχθύων της ΕΕ (ΕΤΟΕΑ-14-21), Λουξεμβούργο, Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2014 (Έκθεση EUR EN, JRC 93340).

21 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας Η ΕΕ είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος παραγωγός παγκοσμίως και αντιπροσωπεύει ποσοστό περίπου 3,2 % της παγκόσμιας παραγωγής προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας. Το 80 % της παραγωγής προέρχεται από την αλιεία και το 20 % από την υδατοκαλλιέργεια. Η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Δανία είναι οι μεγαλύτεροι παραγωγοί από πλευράς όγκου στην ΕΕ. Σημαντικότεροι παραγωγοί παγκοσμίως (2013) (αλιεύματα και υδατοκαλλιέργεια) (όγκος σε τόνους ζωντανών αλιευμάτων και σε ποσοστό επί του συνόλου) Αλιεύματα Υδατοκαλλιέργεια Συνολική παραγωγή % Σύνολο Κίνα ,63 % Ινδονησία ,10 % Ινδία ,82 % Βιετνάμ ,20 % ΕΕ ,17 % Περού ,15 % Ηνωμένες Πολιτείες ,98 % Ιαπωνία ,50 % Μιανμάρ ,47 % Φιλιππίνες ,47 % Ρωσία ,36 % Νορβηγία ,82 % Μπανγκλαντές ,79 % Χιλή ,75 % Άλλες (*) ,77 % Σύνολο ,00 % (*) Εκτίμηση FAO. Πηγή: Eurostat, Eumofa και FAO για την ΕΕ-28 και FAO για τις λοιπές χώρες.

22 20 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας 4.1 Αλιεύματα 4.1 Αλιεύματα Όπως και τα προηγούμενα έτη, η ΕΕ αντιπροσωπεύει κάτι παραπάνω από το 5 % του συνόλου της αλιευτικής παραγωγής παγκοσμίως. Τα αλιεύματα αντιπροσωπεύουν περίπου το 80 % του συνολικού όγκου της παραγωγής της ΕΕ. Αν και ο ευρωπαϊκός στόλος δραστηριοποιείται σε παγκόσμια κλίμακα, τα αλιεύματα της ΕΕ προέρχονται κυρίως από τον Βορειοανατολικό Ατλαντικό, τη Μεσόγειο και τον Κεντροανατολικό Ατλαντικό, και τα είδη που αλιεύονται περισσότερο είναι η ρέγγα και το σκουμπρί. Οι κύριες αλιευτικές χώρες από άποψη όγκου είναι η Ισπανία, η Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία, που παράγουν από κοινού περισσότερα από τα μισά αλιεύματα της ΕΕ. Συνολικά αλιεύματα της ΕΕ σε περιοχές αλιείας (2013) (όγκος σε τόνους ζωντανών αλιευμάτων και σε ποσοστό επί του συνόλου) Βορειοανατολικός Ατλαντικός ,4 % Μεσόγειος ,5 % Ανατολικός Κεντρικός Ατλαντικός ,8 % Δυτικός Ινδικός Ωκεανός ,9 % Νοτιοδυτικός Ατλαντικός ,6 % Βορειοδυτικός Ατλαντικός ,3 % Νοτιοανατολικός Ατλαντικός ,9 % Εσωτερικά ύδατα ,3 % Εύξεινος Πόντος ,2 % Σύνολο περιοχών αλιείας ,0 % Πηγή: Eurostat και FAO.

23 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας 4.1 Αλιεύματα 21 Συνολικά αλιεύματα των κύριων παραγωγών σε παγκόσμιο επίπεδο (2013) (όγκος σε τόνους ζωντανών αλιευμάτων και σε ποσοστό επί του συνόλου) Κίνα ,70 % Ινδονησία ,54 % Περού ,28 % Ηνωμένες Πολιτείες ,60 % ΕΕ ,17 % Ινδία ,96 % Ρωσία ,65 % Μιανμάρ ,05 % Ιαπωνία ,00 % Βιετνάμ ,00 % Φιλιππίνες ,50 % Χιλή ,45 % Νορβηγία ,38 % Ταϊλάνδη ,97 % Άλλες (*) ,75 % Σύνολο ,00 % (*) Εκτίμηση FAO. Πηγή: Eurostat και FAO για την ΕΕ-28 και FAO για τις λοιπές χώρες. ΣΗΜ.: Άνευ αντικειμένου για το LU. Πηγή: Eurostat για όλα τα κράτη μέλη, πλην FAO για AT, CZ, HU και SK. Σύνολο αλιευμάτων ανά κράτος μέλος (2013) (όγκος σε τόνους ζωντανών αλιευμάτων και σε ποσοστό επί του συνόλου) ES ,67 % DK ,80 % UK ,76 % FR ,92 % NL ,70 % IE ,09 % DE ,52 % PL ,04 % PT ,02 % SE ,65 % IT ,57 % FI ,98 % LV ,39 % HR ,55 % LT ,55 % EE ,38 % EL ,31 % BE ,52 % BG ,20 % HU ,13 % CZ ,08 % MT ,05 % SK ,04 % RO ,03 % CY ,02 % AT 350 0,01 % SI 232 0,005 % Σύνολο ΕΕ ,00 %

24 22 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας 4.1 Αλιεύματα Τα 15 κυριότερα είδη που αλιεύτηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση (2013) (όγκος σε τόνους ζωντανών αλιευμάτων και σε ποσοστό επί του συνόλου) Ρέγγα ,8 % Σκουμπρί ,3 % Παπαλίνα ,0 % Σαρδέλα ,0 % Σαφρίδι ,9 % Τόνος κιτρινόπτερος ,4 % Μπακαλιάρος μερλούκιος ,2 % Γάδος ,9 % Μικρά πελαγικά ψάρια ,7 % Κιτρινόπτερος τόνος ,6 % Προσφυγάκι ,5 % Καρχαρίες ,3 % Ευρωπαϊκή χωματίδα ,0 % Γαύρος ,9 % Μεγάλο χτένι ,7 % Κυριότερα είδη που αλιεύτηκαν ανά κράτος μέλος (2013) (όγκος σε τόνους ζωντανών αλιευμάτων και σε ποσοστό επί του συνόλου) BE Ευρωπαϊκή χωματίδα ,4 % Γλώσσα ,8 % Πεσκανδρίτσα ,4 % Σελάχι ,6 % Γάδος ,3 % BG Θαλασσινά σαλιγκάρια ,7 % Παπαλίνα ,8 % CZ Κυπρίνος ,6 % DK Ρέγγα ,1 % Παπαλίνα ,4 % Σύκο του Ατλαντικού ,7 % Μύδια ,6 % Σκουμπρί ,0 % Πηγή: Eurostat. ΣΗΜ.: Άνευ αντικειμένου για το LU. Πηγή: Eurostat, πλην FAO για AT, CZ, HU και SK.

25 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας 4.1 Αλιεύματα 23 DE Ρέγγα ,8 % Μικρά πελαγικά ψάρια ,1 % Σκουμπρί ,6 % Σταχτογαρίδα ,4 % Γάδος ,6 % Παπαλίνα ,4 % Προσφυγάκι ,2 % Μαύρος μπακαλιάρος ,0 % EE Παπαλίνα ,6 % Ρέγγα ,9 % Γαρίδα κρύων νερών ,0 % IE Σκουμπρί ,0 % Μικρά πελαγικά ψάρια ,4 % Ρέγγα ,4 % Προσφυγάκι ,4 % EL Γαύρος ,8 % Σαρδέλα ,8 % Τσιπούρα ,2 % Μπακαλιάρος μερλούκιος ,4 % ES Τόνος κιτρινόπτερος ,2 % Καρχαρίας ,2 % Μπακαλιάρος μερλούκιος ,8 % Κιτρινόπτερος τόνος ,5 % Σαρδέλα ,4 % Σκουμπρί ,2 % FR Κιτρινόπτερος τόνος ,9 % Μπακαλιάρος μερλούκιος ,1 % Μεγάλο χτένι ,9 % Ρέγγα ,7 % Τόνος κιτρινόπτερος ,6 % Σαρδέλα ,2 %

26 24 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας 4.1 Αλιεύματα HR Σαρδέλα ,6 % Γαύρος ,8 % Μικρά πελαγικά ψάρια ,8 % IT Γαύρος ,2 % Σαρδέλα ,3 % Χτένια ,8 % Μπακαλιάρος μερλούκιος ,6 % Τροπική γαρίδα ,2 % CY Λευκός τόνος ,8 % Τσιπούρα ,6 % Μαρίδα 88 7,5 % Μπαρμπούνι 74 6,3 % LV Παπαλίνα ,8 % Μικρά πελαγικά ψάρια ,4 % Ρέγγα ,9 % Σκουμπρί ,5 % Σαρδέλα ,6 % LT Σαφρίδι ,3 % Σκουμπρί ,8 % Σαρδέλα ,6 % Παπαλίνα ,7 % HU Κυπρίνος ,4 % Κυπρινοειδή ,7 % Ασημοκυπρίνος 370 5,7 % MT Ξιφίας ,5 % Σκουμπρί ,1 % Σαρδέλα 219 9,3 % Ερυθρός τόνος 155 6,6 % Σπαθόψαρο 123 5,2 % NL Ρέγγα ,1 % Σαφρίδι ,4 % Προσφυγάκι ,9 % Ευρωπαϊκή χωματίδα ,4 % Σκουμπρί ,1 % Σταχτογαρίδα ,3 %

27 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας 4.1 Αλιεύματα 25 PL Παπαλίνα ,4 % Σαφρίδι ,2 % Ρέγγα ,1 % Γάδος ,8 % Σαρδέλα ,9 % Καλκάνι ,1 % SK Κυπρίνος ,7 % FI Ρέγγα ,8 % Παπαλίνα ,7 % PT Σκουμπρί ,4 % Σαρδέλα ,3 % Σαφρίδι ,8 % Χταπόδι ,0 % Κοκκινόψαρο ,5 % RO Μαλάκια και υδρόβια ασπόνδυλα ,3 % Γαύρος 111 6,9 % SE Ρέγγα ,7 % Παπαλίνα ,9 % UK Σκουμπρί ,5 % Ρέγγα ,2 % Μεγάλο χτένι ,3 % Μπακαλιάρος εγκλεφίνος ,4 % Καβούρι ,0 % SI Νταούκι Ατλαντικού 57 24,6 % Σαρδέλα 29 12,5 % Γαύρος 21 9,1 % Χταπόδι 19 8,2 % Γλώσσα 15 6,5 %

28 26 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας 4.2 Υδατοκαλλιέργεια 4.2 Υδατοκαλλιέργεια Η υδατοκαλλιέργεια αποτελεί σημαντική δραστηριότητα σε πολλές ευρωπαϊκές περιφέρειες. Αντιστοιχεί σε περισσότερο από το 20 % της συνολικής παραγωγής ιχθύων της ΕΕ, παράγοντας περίπου 1,2 εκατομμύρια τόνους και αξία 4 δισ. EUR. Το μερίδιο το οποίο κατέχει η ΕΕ στη συνολική παγκόσμια παραγωγή υδατοκαλλιέργειας ανέρχεται σε 1,25 % από πλευράς όγκου και σε 3,4 % από πλευράς αξίας. Οι κύριες χώρες παραγωγής υδατοκαλλιέργειας από άποψη όγκου είναι η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ελλάδα και η Ιταλία. ΣΗΜ.: Άνευ αντικειμένου για το LU. Πηγή: Στοιχεία της Eurostat, που προστίθενται σε στοιχεία της Eumofa για DE, DK, EL και τα αντίστοιχα σύνολα. Συνολική παραγωγή προϊόντων υδατοκαλλιέργειας ανά κράτος μέλος (2013) (αξία σε χιλιάδες EUR, όγκος σε τόνους ζωντανών αλιευμάτων και σε ποσοστό επί του συνόλου) αξία % αξίας όγκος % όγκου UK ,34 % ,78 % FR ,26 % ,54 % EL ,94 % ,00 % ES ,70 % ,68 % IT ,79 % ,63 % IE ,84 % ,82 % NL ,74 % ,85 % MT ,64 % ,75 % DK ,46 % ,62 % HR ,97 % ,13 % PL ,87 % ,58 % DE ,76 % ,92 % PT ,23 % ,65 % FI ,19 % ,10 % SE ,09 % ,10 % CZ ,88 % ,60 % CY ,73 % ,44 % HU ,64 % ,19 % BG ,57 % ,93 % RO ,51 % ,84 % AT ,41 % ,24 % LT ,21 % ,31 % SK ,08 % ,09 % SI ,07 % ,09 % LV ,04 % 644 0,05 % EE ,04 % 509 0,04 % BE 749 0,02 % 173 0,01 % ΕΕ ,00 % ,00 %

29 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας 4.2 Υδατοκαλλιέργεια 27 Παραγωγή προϊόντων υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ ανά τύπο προϊόντος (2013) (ποσοστό επί του συνολικού όγκου) 21,8 % 34,6 % Μαλάκια και μαλακόστρακα Ψάρια αλμυρού νερού (σε αυτά περιλαμβάνονται η πέστροφα και ο σολομός που εκτρέφονται σε αλμυρό νερό) Ψάρια γλυκού νερού (σε αυτά περιλαμβάνονται η πέστροφα και ο σολομός που εκτρέφονται σε γλυκό νερό) 43,6 % Συνολική παραγωγή προϊόντων υδατοκαλλιέργειας από άλλους σημαντικούς παραγωγούς (2013) (αξία σε χιλιάδες EUR, όγκος σε τόνους ζωντανών αλιευμάτων και σε ποσοστό επί του συνόλου) αξία % αξίας όγκος % όγκου Κίνα ,38 % ,80 % Ινδονησία ,69 % ,54 % Ινδία ,57 % ,69 % Χιλή ,79 % ,08 % Νορβηγία ,38 % ,28 % Βιετνάμ ,96 % ,39 % ΕΕ ,38 % ,25 % Ιαπωνία ,87 % ,06 % Μπανγκλαντές ,80 % ,91 % Ταϊλάνδη ,01 % ,09 % Φιλιππίνες ,40 % ,44 % Αίγυπτος ,33 % ,13 % Νότια Κορέα ,18 % ,58 % Μιανμάρ/ Βιρμανία ,09 % ,96 % Άλλες (*) ,18 % ,81 % Σύνολο ,00 % ,00 % Πηγή: Eurostat και Eumofa. (*) Εκτίμηση FAO. Πηγή: FAO για χώρες εκτός ΕΕ και Eurostat και Eumofa για ΕΕ-28.

30 28 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας 4.2 Υδατοκαλλιέργεια Τα 10 κυριότερα είδη που εκτρέφονται στο πλαίσιο της υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ (2013) (αξία σε χιλιάδες EUR και ως ποσοστό επί του συνόλου) αξία % αξίας Σολομός ,32 % Πέστροφα ,98 % Τσιπούρα ,49 % Στρείδια ,11 % Λαβράκι ,93 % Μύδια ,26 % Ερυθρός τόνος ,57 % Χτένια ,35 % Κυπρίνος ,70 % Καλκάνι ,67 % Τα 10 κυριότερα είδη που εκτρέφονται στο πλαίσιο της υδατοκαλλιέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (2013) (όγκος σε τόνους ζωντανών αλιευμάτων και σε ποσοστό επί του συνόλου) όγκος % όγκου Μύδια ,49 % Πέστροφα ,14 % Σολομός ,26 % Τσιπούρα ,09 % Στρείδια ,65 % Κυπρίνος ,56 % Λαβράκι ,40 % Χτένια ,48 % Ερυθρός τόνος ,96 % Καλκάνι ,77 % Πηγή: Eurostat και Eumofa.

31 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας 4.2 Υδατοκαλλιέργεια 29 Κύρια είδη προϊόντων υδατοκαλλιέργειας ανά κράτος μέλος (2013) (αξία σε χιλιάδες EUR και ως ποσοστό επί της συνολικής αξίας όγκος σε τόνους ζωντανών αλιευμάτων και ως ποσοστό επί του συνολικού όγκου) BE αξία % αξίας όγκος % όγκου Πέστροφα ,0 % ,0 % BG αξία % αξίας όγκος % όγκου Κυπρίνος ,8 % ,7 % Πέστροφα ,3 % ,3 % Μύδια ,6 % ,9 % EE αξία % αξίας όγκος % όγκου Πέστροφα ,9 % ,4 % Κυπρίνος 136 9,0 % 44 8,6 % IE αξία % αξίας όγκος % όγκου Σολομός ,8 % ,7 % Στρείδια ,9 % ,3 % Μύδια ,1 % ,9 % CZ αξία % αξίας όγκος % όγκου Κυπρίνος ,7 % ,4 % DK αξία % αξίας όγκος % όγκου Πέστροφα ,7 % ,9 % DE αξία % αξίας όγκος % όγκου Πέστροφα ,7 % ,8 % Κυπρίνος ,6 % ,1 % Μύδια ,4 % ,6 % ΣΗΜ.: Άνευ αντικειμένου για το LU. Πηγή: Στοιχεία της Eurostat, που προστίθενται σε στοιχεία της Eumofa για DE, DK, EL και τα αντίστοιχα σύνολα. EL αξία % αξίας όγκος % όγκου Τσιπούρα ,6 % ,4 % Λαβράκι ,9 % ,4 % Μύδια ,1 % ,8 % ES αξία % αξίας όγκος % όγκου Λαβράκι ,6 % ,6 % Μύδια ,6 % ,6 % Τσιπούρα ,9 % ,4 % Πέστροφα ,8% ,0% FR αξία % αξίας όγκος % όγκου Στρείδια ,1 % ,7 % Μύδια ,1 % ,0 % Πέστροφα ,9 % ,9 %

32 30 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας 4.2 Υδατοκαλλιέργεια HR αξία % αξίας όγκος % όγκου Ερυθρός τόνος ,1 % ,1 % Λαβράκι ,2 % ,6 % Τσιπούρα ,5 % ,7 % Κυπρίνος ,5 % ,0 % Μύδια ,5 % ,2 % IT αξία % αξίας όγκος % όγκου Χτένια ,5 % ,5 % Πέστροφα ,5 % ,2 % Μύδια ,3 % ,6 % LT αξία % αξίας όγκος % όγκου Κυπρίνος ,7 % ,7 % HU αξία % αξίας όγκος % όγκου Κυπρίνος ,7 % ,6 % Γατόψαρο γλυκού νερού ,2 % ,7 % MT αξία % αξίας όγκος % όγκου Ερυθρός τόνος ,7 % ,5 % Τσιπούρα ,3 % ,1 % CY αξία % αξίας όγκος % όγκου Τσιπούρα ,6 % ,05 % Λαβράκι ,7 % ,62 % LV αξία % αξίας όγκος % όγκου Κυπρίνος ,1% ,1% Πέστροφα 150 9,3% 30 4,7% NL αξία % αξίας όγκος % όγκου Μύδια ,1 % ,6 % Χέλια ,3 % ,2 % Γατόψαρο γλυκού νερού ,2 % ,7 % Στρείδια ,4 % ,3 % AT αξία % αξίας όγκος % όγκου Πέστροφα ,6 % ,1 % Κυπρίνος ,2 % ,4 % Άλλα σολομοειδή ,7 % 182 6,2 %

33 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας 4.2 Υδατοκαλλιέργεια 31 PL αξία % αξίας όγκος % όγκου Κυπρίνος ,9 % ,6 % Πέστροφα ,4 % ,5 % SK αξία % αξίας όγκος % όγκου Πέστροφα ,0 % ,0 % Κυπρίνος ,3 % ,4 % PT αξία % αξίας όγκος % όγκου Χτένια ,2 % ,1 % Καλκάνι ,8 % ,2 % Τσιπούρα ,9 % ,3 % Λαβράκι ,2 % 489 6,2 % Στρείδια ,0 % ,4 % RO αξία % αξίας όγκος % όγκου Κυπρίνος ,8 % ,0 % Πέστροφα ,6 % ,9 % SI αξία % αξίας όγκος % όγκου Πέστροφα ,7 % ,7 % Λαβράκι ,0 % 50 4,6 % Κυπρίνος ,4 % ,3 % Μύδια 164 5,7 % ,2 % FI αξία % αξίας όγκος % όγκου Πέστροφα ,7 % ,5 % Άλλα σολομοειδή ,0 % ,7 % SE αξία % αξίας όγκος % όγκου Πέστροφα ,1 % ,0 % Άλλα σολομοειδή ,3 % ,5 % Μύδια ,7 % ,7 % UK αξία % αξίας όγκος % όγκου Σολομός ,2 % ,4 % Μύδια ,9 % ,1 % Πέστροφα ,9 % ,3 %

34 32 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας 4.3 Τομέας μεταποίησης 4.3 Τομέας μεταποίησης Παρά την αύξηση του κόστους παραγωγής και τα χαμηλά περιθώρια κέρδους, ο κλάδος μεταποίησης ιχθύων εξακολουθεί να είναι βιώσιμος, με συνολικό κύκλο εργασιών ύψους σχεδόν 28 δισ. EUR. Οι κύριες χώρες από άποψη παραγωγής είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία και η Γερμανία. Σε πολλές από τις χώρες που διαθέτουν ισχυρό τομέα μεταποίησης, ο κλάδος προβαίνει σε εξωτερική ανάθεση δραστηριοτήτων τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ. Στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ, ωστόσο, οι καθαρές επενδύσεις εμφανίζουν κάμψη, ακόμη και σε χώρες όπως η Δανία και η Πολωνία, οι οποίες εξακολουθούν να καταγράφουν θετικά καθαρά κέρδη. Μόνον η Γερμανία και η Ισπανία παραμένουν καθαροί επενδυτές. Κύκλος εργασιών (2012) (σε χιλιάδες EUR) UK FR ES IT DE DK PL PT BE NL IE SE LT FI EL LV EE HR SI RO MT CY BG Σύνολο ΣΗΜ.: Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για AT, CZ, HU, LU και SK. Πηγή: Επιστημονική, Τεχνική και Οικονομική Επιτροπή Αλιείας (ΕΤΟΕΑ), Έκθεση σχετικά με τις οικονομικές επιδόσεις στον τομέα μεταποίησης ιχθύων της ΕΕ (ΕΤΟΕΑ-14-21), Λουξεμβούργο, Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2014 (Έκθεση EUR EN, JRC 93340).

35 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας 4.4 Οργάνωση του τομέα Οργάνωση του τομέα Οργανώσεις παραγωγών (2015) Οι αλιείς και οι ιχθυοκαλλιεργητές μπορούν να ενώσουν τις δυνάμεις τους μέσω οργανώσεων παραγωγών με στόχο να καταστήσουν βιώσιμη την παραγωγή τους και να εμπορεύονται αποτελεσματικά τα προϊόντα τους. Αυτό το επιτυγχάνουν μέσω της κατάρτισης σχεδίων παραγωγής και εμπορίας. Οι εν λόγω οργανώσεις αποτελούν βασικούς παράγοντες στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας. Το 2015 υπήρχαν 219 οργανώσεις παραγωγών σε 17 κράτη μέλη της ΕΕ. Αλιεία Σύνολο: 190 οργανισμοί το 2015 Υδατοκαλλιέργεια Σύνολο: 29 οργανισμοί το IE UK 1 NL BE 16 8 FR DK 13 1 DE 4 1 SE PL 2 9 EE 2 3 LV 3 LT RO IT ΣΗΜ.: Στην AT, BG, CY, CZ, FI, HR, HU, LU, MT, SK, και SI δεν υπάρχουν οργανώσεις παραγωγών. Πηγή: Κράτη μέλη. Για τη Ρουμανία: Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, C 68 της PT ES EL

36 34 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας 4.4 Οργάνωση του τομέα Γνωμοδοτικά συμβούλια Τα γνωμοδοτικά συμβούλια είναι οργανώσεις ενδιαφερόμενων μερών που απαρτίζονται από εκπροσώπους του κλάδου και άλλων ομάδων συμφερόντων (με κατανομή 60 % - 40 % των εδρών στη γενική συνέλευση και την εκτελεστική επιτροπή). Σκοπός τους είναι να παρέχουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στα κράτη μέλη γνωμοδοτήσεις σε θέματα που άπτονται της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας. Τα γνωμοδοτικά συμβούλια μπορούν επίσης να παρέχουν πληροφορίες για την ανάπτυξη μέτρων διατήρησης, ενώ τα κράτη μέλη τα συμβουλεύονται στο πλαίσιο της περιφερειοποίησης. Καθώς εξυπηρετούν σκοπό γενικού ενδιαφέροντος για την Ευρώπη, τα γνωμοδοτικά συμβούλια λαμβάνουν χρηματοδοτική συνδρομή της ΕΕ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ώστε να καλύπτουν μέρος των λειτουργικών τους δαπανών. Πέραν των επτά υφιστάμενων γνωμοδοτικών συμβουλίων (Βαλτική, Στόλοι μεγάλων αποστάσεων, Μεσόγειος, Βόρεια Θάλασσα, Βορειοδυτικά ύδατα, Πελαγικά αποθέματα, Νοτιοδυτικά ύδατα), η νέα ΚΑΠ δημιούργησε τέσσερα νέα γνωμοδοτικά συμβούλια για τον Εύξεινο Πόντο, τις υδατοκαλλιέργειες, τις αγορές και τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες. Τα πρώτα τρία λειτουργούν ήδη. Βαλτική Εύξεινος Πόντος Στόλοι μεγάλων αποστάσεων (εκτός των υδάτων της ΕΕ ανά τον κόσμο) Μεσόγειος Βόρεια Θάλασσα Βορειοδυτικά ύδατα Νοτιοδυτικά ύδατα Εξόχως απόκεντρες περιφέρειες Πελαγικά αποθέματα (προσφυγάκια, σκουμπριά, σαφρίδια, ρέγγες, βασιλάκης) Ύδατα της ΕΕ

37 Γουαδελούπη Μαρτινίκα 4 Παραγωγή προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας 4.4 Οργάνωση του τομέα 35 Μαγιότ Ρεϊνιόν Γουιάνα

38 5 Εξωτερικό εμπόριο Η ΕΕ είναι ο κορυφαίος έμπορος προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας παγκοσμίως από άποψη αξίας. Το εμπόριο της ΕΕ (εισαγωγές και εξαγωγές) έχει αυξηθεί τα τελευταία έτη, φτάνοντας τα 45,9 % δισ. EUR το Η Νορβηγία, η Κίνα, ο Ισημερινός και το Μαρόκο είναι οι κύριοι προμηθευτές της ΕΕ, ενώ οι ΗΠΑ, η Νορβηγία, η Ελβετία και η Κίνα είναι οι κύριοι πελάτες της. Οι συναλλαγές μεταξύ των χωρών της ΕΕ είναι πολύ σημαντικές και διαδραματίζουν καίριο ρόλο όσον αφορά το εμπόριο στον τομέα της αλιείας στην ΕΕ. Η αξία τους είναι συγκρίσιμη με εκείνη των εισαγωγών από χώρες εκτός ΕΕ, ήτοι 20,6 δισ. EUR το Οι κύριοι εξαγωγείς σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ είναι η Σουηδία, η Δανία, οι Κάτω Χώρες και η Ισπανία. Οι κύριοι εισαγωγείς είναι η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και η Ισπανία. Η ΕΕ είναι καθαρός εισαγωγέας προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας, κυρίως κατεψυγμένων και παρασκευασμένων. Η Ισπανία, η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Δανία είναι τα σημαντικότερα κράτη μέλη εισαγωγής. Εάν τα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ παραμείνουν στην ευρωπαϊκή αγορά, οι εξαγωγές της ΕΕ θα αποτελούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου από προϊόντα αλιείας. Μεταξύ των ετών 2012 και 2014 οι εξαγωγές της ΕΕ σε τρίτες χώρες αυξήθηκαν σε 4,3 δισ. EUR. Η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Δανία και οι Κάτω Χώρες είναι τα σημαντικότερα κράτη μέλη εξαγωγής σε τρίτες χώρες.

39 5 Εξωτερικό εμπόριο 37 Εμπόριο προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τρίτων χωρών (2014) (όγκος σε τόνους και αξία σε χιλιάδες EUR) Εξωτερικό και εσωτερικό εμπόριο της ΕΕ (2014) (αξία σε χιλιάδες EUR)) Εισαγωγές Εξαγωγές τόνοι αξία τόνοι αξία Πελαγικά ψάρια Σολομοειδή Άλλα ψάρια Καρκινοειδή Μαλάκια Άλλα προϊόντα εκτός τροφίμων Σύνολο ΕΕ Εξωκοινοτικές εισαγωγές 21 Ενδοκοινοτικό εμπόριο 20,6 Εξωκοινοτικές εξαγωγές 4,3 Πηγή: Eurostat και Eumofa.

40

41 5 Εξωτερικό εμπόριο 39 Εμπόριο προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τρίτων χωρών Κύριοι πελάτες (2014) (αξία σε χιλιάδες EUR και ως ποσοστό επί του συνόλου) Νορβηγία 11 % Ρωσία 4 % Αξία εξαγωγών της ΕΕ-28 προς τους κύριους πελάτες Ηνωμένες Πολιτείες Νορβηγία Ελβετία Κίνα Νιγηρία Ιαπωνία Ρωσία Βιετνάμ Αίγυπτος Μαρόκο Βραζιλία Άλλες τρίτες χώρες Σύνολο Ηνωμένες Πολιτείες 12 % Βραζιλία 2 % EU-28 Ελβετία 8 % Μαρόκο 2 % Αίγυπτος 3 % Νιγηρία 6 % Ιαπωνία Κίνα 5 % 7 % Βιετνάμ 4 % < 0,2 δισεκατομμύριο 0,2-0,4 δισεκατομμύρια > 0,4 δισεκατομμύρια

42 40 5 Εξωτερικό εμπόριο Εμπόριο προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τρίτων χωρών (2014) (αξία σε χιλιάδες EUR και ως ποσοστό επί του συνόλου) Κυριότερα κράτη μέλη που εισάγουν από τρίτες χώρες ES % SE % UK % DK % DE % FR % NL % IT % Άλλα κράτη μέλη % Σύνολο ΕΕ % Κυριότερα κράτη μέλη που εξάγουν προς τρίτες χώρες ES % UK % DK % NL % DE % FR % IE % PT % Άλλα κράτη μέλη % Σύνολο ΕΕ % Πηγή: Eurostat και Eumofa.

43 5 Εξωτερικό εμπόριο 41 Εισαγωγές και εξαγωγές προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας Εμπόριο εκτός ΕΕ (2014) (όγκος σε τόνους και αξία σε χιλιάδες EUR) Εισαγωγές Εξαγωγές τόνοι αξία τόνοι αξία BE BG CZ DK DE EE IE EL ES FR HR IT CY LV LT LU HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK Σύνολο ΕΕ

44 42 5 Εξωτερικό εμπόριο Εισαγωγές προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας ανά βασική κατηγορία διατήρησης Εμπόριο εκτός ΕΕ (2014) (αξία σε χιλιάδες EUR και ως ποσοστό επί του συνόλου) Εξαγωγές προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας ανά βασική κατηγορία διατήρησης Εμπόριο εκτός ΕΕ (2014) (αξία σε χιλιάδες EUR και ως ποσοστό επί του συνόλου) 5 % 20 % 24 % 13 % 17 % 21 % 3 % 47 % 4 % 45 % Νωπά και διατηρημένα με απλή ψύξη προϊόντα Κατεψυγμένα προϊόντα Καπνιστά, αλατισμένα και αποξηραμένα προϊόντα Έτοιμα γεύματα και κονσέρβες Δεν προσδιορίζεται Σύνολο Νωπά και διατηρημένα με απλή ψύξη προϊόντα Κατεψυγμένα προϊόντα Καπνιστά, αλατισμένα και αποξηραμένα προϊόντα Έτοιμα γεύματα και κονσέρβες Δεν προσδιορίζεται Σύνολο Πηγή: Eurostat και Eumofa.

45 5 Εξωτερικό εμπόριο 43 Εισαγωγές προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας Εμπόριο εκτός ΕΕ (2014) (αξία σε χιλιάδες EUR) Πελαγικά ψάρια Σολομοειδή Άλλα ψάρια ES IT FR UK DE NL PL BE Άλλα κράτη μέλη Σύνολο ΕΕ SE DK DE UK FI FR NL PL Άλλα κράτη μέλη Σύνολο ΕΕ NL UK ES DE DK FR SE IT Άλλα κράτη μέλη Σύνολο ΕΕ Καρκινοειδή ES UK FR NL BE IT DK DE Άλλα κράτη μέλη Σύνολο ΕΕ Μαλάκια ES IT FR PT NL EL UK BE Άλλα κράτη μέλη Σύνολο ΕΕ Άλλα προϊόντα εκτός τροφίμων DK DE UK ES FR NL EL IT Άλλα κράτη μέλη Σύνολο ΕΕ Πηγή: Eurostat και Eumofa.

46 44 5 Εξωτερικό εμπόριο Εξαγωγές προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας Εμπόριο εκτός ΕΕ (2014) (αξία σε χιλιάδες EUR) Πελαγικά ψάρια ES NL IE UK FR IT LV MT Άλλα κράτη μέλη Σύνολο ΕΕ Σολομοειδή UK DK PL DE NL FR SE LT Άλλα κράτη μέλη Σύνολο ΕΕ Άλλα ψάρια ES DK FR NL PT DE IT UK Άλλα κράτη μέλη Σύνολο ΕΕ Καρκινοειδή DK NL UK FR DE ES EE BE Άλλα κράτη μέλη Σύνολο ΕΕ Μαλάκια ES UK FR IE PT IT BG NL Άλλα κράτη μέλη Σύνολο ΕΕ Άλλα προϊόντα εκτός τροφίμων DK DE UK FR NL ES IE PT Άλλα κράτη μέλη Σύνολο ΕΕ Πηγή: Eurostat και Eumofa.

47 6 Κατανάλωση Τα προϊόντα αλιείας και υδατοκαλλιέργειας αποτελούν σημαντική πηγή πρωτεΐνης και βασικό στοιχείο μιας υγιεινής διατροφής. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον μέσο Ευρωπαίο, ο οποίος καταναλώνει 24,9 kg ιχθύων ή θαλασσινών ετησίως (6 kg περισσότερα από ό,τι στον υπόλοιπο κόσμο). Η κατανάλωση ποικίλλει, ωστόσο, σημαντικά μεταξύ των χωρών της ΕΕ, από 5,3 kg ανά άτομο στην Ουγγαρία έως 56,8 kg στην Πορτογαλία. Τα τρία τέταρτα των ιχθύων ή θαλασσινών που καταναλώνονται στην ΕΕ προέρχονται από μη εκτρεφόμενα αλιεύματα, ενώ το υπόλοιπο ένα τέταρτο προέρχεται από υδατοκαλλιέργειες. Τα δημοφιλέστερα είδη είναι ο τόνος, ο σολομός και ο γάδος. Κατανάλωση προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας (2011) [ποσότητα σε βάρος ζωντανών αλιευμάτων (kg/ανά κάτοικο/έτος)] Πηγή: FAO, Eurostat και Eumofa. PT 56,8 LT 43,4 ES 42,4 FI 35,6 FR 34,6 SE 31,0 MT 30,5 LU 29,1 LV 27,5 IT 25,4 BE 25,1 ΕΕ-28 24,9 NL 23,6 CY 23,3 DK 23,0 IE 22,3 HR 19,7 EL 19,6 UK 19,0 EE 14,7 DE 14,2 AT 13,3 PL 12,0 SI 11,2 CZ 9,5 SK 8,1 BG 6,6 RO 6,1 HU 5,3

48 46 6 Κατανάλωση Κατανάλωση προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας στη σημαντική παγκόσμια οικονομία (2011) [ποσότητα σε βάρος ζωντανών αλιευμάτων (kg/ανά κάτοικο/έτος)] Ισλανδία 90,1 Ιαπωνία 53,7 Νορβηγία 53,4 Κίνα 32,9 ΕΕ-28 24,9 Καναδάς 22,3 Ρωσία 22,3 Ηνωμένες Πολιτείες 21,7 Παγκόσμιος μέσος όρος 18,9 Βραζιλία 10,6 Ινδία 5,2 Τα κυριότερα είδη που καταναλώνονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση (2012) [ποσότητα σε βάρος ζωντανών αλιευμάτων (kg/ανά κάτοικο/έτος)] Κατά κεφαλήν (kg) % μη εκτρεφόμενα % εκτρεφόμενα Τόνος (σε κονσέρβα) 2, % 0% Σολομός 1,97 7 % 93 % Γάδος 1,96 98 % 2 % Κίτρινος μπακαλιάρος 1, % 0 % Ρέγγα 1, % 0 % Μύδια 1,27 12 % 88 % Μπακαλιάρος μερλούκιος 0, % 0 % Γατόψαρο 0,82 0 % 100 % Σκουμπρί 0, % 0 % Καλαμάρι 0, % 0 % Τροπική γαρίδα 0,68 42 % 58 % Σαρδέλα 0, % 0 % Μεγάλα χτένια 0,48 81 % 19 % Πηγή: FAO, Eurostat και Eumofa. Πηγή: Eumofa, Η ιχθυαγορά της ΕΕ, έκδοση 2015.

49

50 48 6 Κατανάλωση Ισοζύγιο εφοδιασμού Ο εφοδιασμός της αγοράς της ΕΕ εξασφαλίζεται από τη δική της παραγωγή και από εισαγωγές, και το 2012 συνολικά 13,84 εκατομμύρια τόνοι ήταν διαθέσιμοι για ανθρώπινη κατανάλωση. Το ίδιο έτος, η φαινομενική κατανάλωση, η οποία προκύπτει αφαιρώντας τις εξαγωγές από τον αριθμό αυτόν, ανήλθε σε 11,97 εκατομμύρια τόνους. Ισοζύγιο εφοδιασμού (2012) (όγκος σε εκατ. τόνους ισοδύναμου βάρους ζωντανών αλιευμάτων) Παραγωγή ΕΕ (μόνο για χρήση ως τρόφιμο) 5,31 Εισαγωγές 8,53 Εφοδιασμός 13,84 Εξαγωγές 1,87 Φαινομενική κατανάλωση 11,97 Πηγή: Eumofa.

51 6 Κατανάλωση 49 Αυτάρκεια Μεταξύ 2008 και 2012, το ποσοστό αυτάρκειας της ΕΕ, το οποίο είναι ο λόγος της ιδίας παραγωγής (αλιεύματα συν υδατοκαλλιέργεια) προς τη συνολική φαινομενική κατανάλωση, ήταν σταθερό περίπου στο 45 %. Η παραγωγή της ΕΕ καλύπτει τα δύο τρίτα της κατανάλωσης πελαγικών ιχθύων και το ήμισυ της κατανάλωσης μαλακίων, αλλά εξαρτάται περισσότερο από εξωτερικές πηγές για τα μαλακόστρακα και τα σολομοειδή. Ποσοστό αυτάρκειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2012) (ποσοστό ανά ομάδα εμπορευμάτων) Πελαγικά ψάρια 74 % Μαλάκια 50 % Άλλα ψάρια 32 % Σολομοειδή 31 % Καρκινοειδή 21 % Πηγή: Eumofa.

52 7 Στήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση Πέντε ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία 1 στηρίζουν την οικονομική ανάκαμψη της ΕΕ έως το Ένα εξ αυτών, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ), είναι ειδικά προσαρμοσμένο στις θάλασσες και τις ακτές της Ευρώπης. Ο προϋπολογισμός του, ύψους 6,4 δισ. EUR (εκ των οποίων τα 5,7 δισ. EUR διατίθενται στα κράτη μέλη υπό καθεστώς επιμερισμένης διαχείρισης), εστιάζει όχι μόνο στην υποστήριξη της νέας κοινής αλιευτικής πολιτικής (ΚΑΠ) και στη βελτίωση της βιωσιμότητας και της αποδοτικότητας της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, αλλά και στη διαφοροποίηση των τοπικών οικονομιών με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη των θαλάσσιων περιφερειών και των εσωτερικών περιοχών αλιείας και υδατοκαλλιέργειας. Το ΕΤΘΑ στηρίζει τις πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην ανασύσταση των ιχθυαποθεμάτων, στη σταδιακή κατάργηση των απορρίψεων, στη συλλογή αλιευτικών δεδομένων και στη μείωση των ανθρωπογενών επιπτώσεων στο θαλάσσιο περιβάλλον. Προβλέπονται επίσης μέτρα ελέγχου και επιβολής με στόχο την ορθή συμμόρφωση με τους κανόνες. Το ταμείο ευνοεί επίσης τη διεθνή συνεργασία και την ολοκλήρωση σε θαλάσσιους τομείς όπως ο χωροταξικός σχεδιασμός και η επιτήρηση. Το ΕΤΘΑ έχει τις ακόλουθες έξι βασικές προτεραιότητες Βιώσιμη αλιεία (26,9 %): να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ της ανθρώπινης αλιευτικής ικανότητας και των διαθέσιμων φυσικών πόρων, να γίνεται περισσότερο επιλεκτική αλιεία και να μειωθούν τα ανεπιθύμητα αλιεύματα. Βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια (21 %): να καταστεί ο κλάδος περισσότερο επιτυχής και ανταγωνιστικός εστιάζοντας στην ποιότητα, την υγεία και την ασφάλεια, καθώς και στη φιλική προς το περιβάλλον παραγωγή και να παρέχονται στους καταναλωτές αξιόπιστα προϊόντα υψηλής ποιότητας και υψηλής διατροφικής αξίας. Υλοποίηση της ΚΑΠ (19,1 %): να βελτιωθούν η συλλογή δεδομένων, οι επιστημονικές γνώσεις, ο έλεγχος και η επιβολή της αλιευτικής νομοθεσίας. Απασχόληση και εδαφική συνοχή (9 %): να βοηθηθούν οι παράκτιες και εσωτερικές κοινότητες αλιείας και υδατοκαλλιέργειας ώστε να κερδίσουν μεγαλύτερη αξία για τα προϊόντα τους και να διαφοροποιήσουν τις οικονομίες τους σε άλλους θαλάσσιους τομείς όπως ο τουρισμός ή οι άμεσες πωλήσεις. Εμπορία και μεταποίηση (17,6 %): να βελτιωθούν η οργάνωση της αγοράς, η γνώση πληροφοριών της αγοράς και η ενημέρωση των καταναλωτών στη μεγαλύτερη αγορά θαλασσινών παγκοσμίως. Υλοποίηση της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής (ΟΘΠ) (1,2 %): να βελτιωθούν οι γνώσεις για τη θάλασσα, να σχεδιάζονται καλύτερα οι θαλάσσιες δραστηριότητες, να προωθηθεί η συνεργασία στη θαλάσσια επιτήρηση και να γίνεται διαχείριση των θαλάσσιων λεκανών ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες τους. Το υπόλοιπο 5,1 % αφορά την τεχνική συνδρομή που παρέχεται στα κράτη μέλη για την υλοποίηση των ανωτέρω προτεραιοτήτων. 1 Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ), το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ).

53 7 Στήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση 51 Προτεραιότητες ΕΤΘΑ (σε χιλιάδες EUR και ως ποσοστό επί του συνόλου) 26,9 % Βιώσιμη αλιεία % Βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια Πέραν των προτεραιοτήτων αυτών, το ΕΤΘΑ δεν προβλέπει τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να δαπανάται το κάθε ευρώ, αλλά κατανέμει μερίδιο του συνολικού προϋπολογισμού σε κάθε χώρα και αφήνει στη διακριτική ευχέρεια της εκάστοτε εθνικής αρχής και κάθε τοπικής κοινότητας να επιλέξει τα έργα και τις λύσεις που ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες της δικής της οικονομίας. 5,1 % Τεχνική βοήθεια ,1 % Υλοποίηση της ΚΑΠ ,2 % Υλοποίηση της ΟΘΠ ,6 % 9 % Απασχόληση και εδαφική συνοχή Εμπορία και μεταποίηση

54 52 7 Στήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση Συνεισφορά ΕΤΘΑ περίοδος προγραμματισμού ανά προτεραιότητα (σε χιλιάδες EUR και ως ποσοστό επί του συνόλου) Βιώσιμη Βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια της ΚΑΠ εδαφική συνοχή μεταποίηση της ΟΘΠ βοήθεια Υλοποίηση Απασχόληση και Εμπορία και Υλοποίηση Τεχνική αλιεία Σύνολο ανά ΚΜ % ανά ΚΜ BE ,73 % BG ,53 % CZ ,54 % DK ,62 % DE ,82 % EE ,76 % IE ,57 % EL ,76 % ES ,20 % FR ,23 % HR ,39 % IT ,34 % CY ,69 % LV ,43 % LT ,10 % HU ,68 % MT ,39 % NL ,77 % AT ,12 % PL ,24 % PT ,83 % RO ,93 % SI ,43 % SK ,27 % FI ,29 % SE ,09 % UK ,23 % Σύνολο ανά προτεραιότητα ,00 % ΣΗΜ.: Άνευ αντικειμένου για το LU. Πηγή: Επιχειρησιακά προγράμματα των κρατών μελών.

55 Για περισσότερες πληροφορίες Ιστότοποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Γενική Διεύθυνση Θαλάσσιων Υποθέσεων και Αλιείας: Κοινή Αλιευτική Πολιτική: Ευρωπαϊκός Άτλας των Θαλασσών: index_el.htm Eumofa Παρατηρητήριο ευρωπαϊκών αγορών προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας: Η Eumofa είναι μια πολύγλωσση διαδικτυακή βάση δεδομένων που παρέχει πρόσβαση σε πραγματικό χρόνο σε περιεκτικά δεδομένα σχετικά με τις τιμές, την αξία και τον όγκο της παραγωγής αλιείας και υδατοκαλλιέργειας σε ολόκληρη την ΕΕ, καθώς και πληροφορίες και αναλύσεις όσον αφορά την αγορά. Eurostat, στατιστικές για την αλιεία: illustrated Κωδικοί των κρατών μελών που χρησιμοποιούνται στην παρούσα δημοσίευση BE BG CZ DK DE EE IE EL ES FR HR IT CY LV Βέλγιο Βουλγαρία Τσεχική Δημοκρατία Δανία Γερμανία Εσθονία Ιρλανδία Ελλάδα Ισπανία Γαλλία Κροατία Ιταλία Κύπρος Λετονία LT LU HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK Λιθουανία Λουξεμβούργο Ουγγαρία Μάλτα Κάτω Χώρες Αυστρία Πολωνία Πορτογαλία Ρουμανία Σλοβενία Σλοβακία Φινλανδία Σουηδία Ηνωμένο Βασίλειο

56