ΤΑΜΕΙΟ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ Α.Ε.

Transcript

1 ΤΑΜΕΙΟ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ Α.Ε. ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ & ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΜΑΡΙΝΑΣ ΧΙΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΜΑΡΙΝΑΣ ΧΙΟΥ ΕΚΘΕΣΗ ΜΕ Λ Ε Τ Η ΒΕΝΤΗΡΗ 7, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.: FAX: Α Θ Η Ν Α ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014

2

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Α. ΕΚΤΕΝΗΣ ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 1 Α.1. Γενικά Στοιχεία... 1 Α.2. Στόχος Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου Μαρίνας Χίου... 3 Α.3. Περιγραφή Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου Μαρίνας Χίου και Εναλλακτικών δυνατοτήτων... 7 Α.3.1 Περιγραφή Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου... 7 Α.3.2. Εναλλακτικές δυνατότητες... 9 Α.4. Ανάλυση υφιστάμενης κατάστασης Α.5 Εκτίμηση και αξιολόγηση Επιπτώσεων Α.6 Κανονιστικές Διατάξεις Α.7 Σύστημα Παρακολούθησης Α.8 Συνοδές μελέτες και έρευνες Β. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ B.1. Εισαγωγή Β.2. Νομικό πλαίσιο Αντικείμενο μελέτης Β.3. Ομάδα Μελέτης Γ. ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΜΑΡΙΝΑΣ ΧΙΟΥ Γ.1. Σκοπιμότητα Γ.2. Ευρύτερο πλαίσιο Εθνικού & Περιφερειακού σχεδιασμού Γ.2.1. Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Γ.2.2. Γ.2.3. Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό Γ Γενικά Γ Κατηγορίες Περιοχών Γ Κατευθύνσεις Χωρικής Οργάνωσης Γ Ειδικές Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού Tο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΠΠΧΣΑΑ) Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου Γ Πρότυπο χωρικής ανάπτυξης για το Νομό Χίου Γ Χωροταξική οργάνωση i

4 Γ Αξιολόγηση Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου Γ.3. Περιβαλλοντικοί Στόχοι Γ.3.1. Διεθνείς στόχοι περιβαλλοντικής προστασίας Γ.3.2 Κοινοτικοί στόχοι περιβαλλοντικής προστασίας Εθνικοί στόχοι περιβαλλοντικής προστασίας Δ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Δ.1. Γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής Δ.2. Υφιστάμενη κατάσταση μαρίνας Δ.3. Οριοθέτηση περιοχής Μαρίνας Χίου Δ.3.1. Οριοθέτηση θαλάσσιας ζώνης Δ.3.2. Οριοθέτηση χερσαίας ζώνης Δ.4. Βασικά στοιχεία Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου Δ.5. Τεχνική περιγραφή Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου Μαρίνας Χίου Δ.5.1. Θαλάσσια ζώνη Δ Υφιστάμενες υποδομές θαλάσσιας ζώνης Δ Συμπληρωματικά έργα θαλάσσιας ζώνης Δ Χρήσεις εντός θαλάσσιας ζώνης Δ.5.2. Χερσαία ζώνη Δ Κύρια στοιχεία χωρικής ανάπτυξης και λειτουργίας χερσαίας ζώνης Δ Χωροταξική οργάνωση χερσαίας ζώνης Δ Χρήσεις γης χερσαίας ζώνης Δ Όροι και περιορισμοί δόμησης χερσαίας ζώνης Δ Πρόσβαση και είσοδος στη μαρίνα Περίφραξη Δ Κυκλοφορία στο εσωτερικό της μαρίνας Δ Διευθέτηση ομβρίων υδάτων Δ Χώροι πρασίνου Ε. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ Ε.1. Γενικά Υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο χωροταξικής ανάπτυξης Μαρίνας Χίου Ε.2. Εναλλακτικές δυνατότητες Ε.2.1. Μηδενική λύση Ε.2.2. Εναλλακτική δυνατότητα Ε.2.3. Εναλλακτική δυνατότητα Ε.3. Αξιολόγηση εναλλακτικών δυνατοτήτων Ε.3.1. Κριτήρια επιλογής εναλλακτικών δυνατοτήτων ii

5 Ε.3.2. Συγκριτική αξιολόγηση εναλλακτικών δυνατοτήτων Ε.3.3. Περιβαλλοντική αξιολόγηση εναλλακτικών δυνατοτήτων ΣΤ. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤ.1. Θαλάσσιος Τουρισμός ΣΤ.1.1. Θαλάσσιος τουρισμός με σκάφη αναψυχής στην Ελλάδα ΣΤ.1.2. Η Μαρίνα Χίου και η Ζώνη Ναυσιπλοΐας Αναψυχής ΣΤ.2. Υφιστάμενα δίκτυα μεταφορών και συγκοινωνίας ΣΤ.2.1. Γενικά στοιχεία ΣΤ.2.2. Σχέση Μαρίνας Χίου με υφιστάμενα δίκτυα μεταφορών και συγκοινωνίας ΣΤ.3. Χωροταξικά χαρακτηριστικά ΣΤ.3.1. Θεσμοθετημένος πολεοδομικός και ρυμοτομικός σχεδιασμός ΣΤ Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) Πολεοδομικού Συγκροτήματος Χίου - Βροντάδος ΣΤ Νέο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) Δήμου Χίου υπό εκπόνηση ΣΤ Λοιπές θεσμοθετημένες χρήσεις γης στη Νήσο Χίο ΣΤ Θεσμοθετημένος ρυμοτομικός σχεδιασμός ΣΤ.3.2. Υφιστάμενη οργάνωση του παραλιακού μετώπου ΣΤ.3.3. Υφιστάμενες χρήσεις γης, υποδομές και δραστηριότητες ΣΤ.3.4. Αναπτυξιακά προγράμματα / σχεδιασμοί / μελέτες ΣΤ.4. Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά ΣΤ.4.1. Δημογραφικά χαρακτηριστικά ΣΤ.4.2. Απασχόληση και Οικονομικά στοιχεία ΣΤ.4.3. Τουρισμός ΣΤ.5. Φυσικό περιβάλλον ΣΤ.5.1. Γεωμορφολογικά και γεωλογικά χαρακτηριστικά ΣΤ Μορφολογία ακτών και θαλάσσιου πυθμένα ΣΤ Τεκτονικά στοιχεία ΣΤ.5.2. Υδρολογικά χαρακτηριστικά ΣΤ.5.3. Κλιματικά Χαρακτηριστικά ΣΤ Ανεμολογικά στοιχεία ΣΤ Βιοκλίμα ΣΤ.5.4. Ωκεανογραφικά Στοιχεία ΣΤ Κυματολογικά στοιχεία ΣΤ Θαλάσσια ρεύματα Παλίρροια ΣΤ Δίαιτα ακτών - Ακτομηχανικά φαινόμενα ΣΤ Ποιότητα θαλάσσιου νερού και ιζημάτων ΣΤ.5.5. Οικοσυστήματα Χλωρίδα και πανίδα iii

6 ΣΤ.5.6. Δίκτυα κοινωνικών παροχών ΣΤ.5.7. Τοπίο ΣΤ5.8. Πολιτιστική και αρχαιολογική κληρονομιά ΣΤ.5.9. Προστατευόμενες περιοχές Ζ. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ζ.1. Γενικά Ζ.2. Εκτίμηση και αξιολόγηση επιπτώσεων Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου Ζ.3. Προτάσεις / κατευθύνσεις / μέτρα Ζ.4. Σύστημα Παρακολούθησης Η. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ Θ. ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΕΚΥΨΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΗΣ Σ.Μ.Π.Ε Ι. ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΕΣ Κ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Λ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΔΙΟ: 365 ΣΜΠΕ 1: Χωροταξική οργάνωση χερσαίας ζώνης (κλ. 1:500) iv

7 Α. ΕΚΤΕΝΗΣ ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Α.1. Γενικά Στοιχεία Η παρούσα Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αφορά στο Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο της Μαρίνας Χίου, η οποία βρίσκεται στη θέση Καστέλο, στην ανατολική ακτή της Νήσου Χίου επί της παραλιακής ζώνης της πόλης της Χίου. Αρχή σχεδιασμού του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου είναι το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) A.E. Συγκεκριμένα, με την υπ αριθμ. 218/ απόφαση της Διυπουργικής Επιτροπής Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων (ΦΕΚ 2322/Β/ ), μεταβιβάστηκε από το Ελληνικό Δημόσιο στο ΤΑΙΠΕΔ το δικαίωμα να παραχωρεί σε τρίτους το δικαίωμα χρήσης, λειτουργίας, διαχείρισης και εκμετάλλευσης της κινητής και/ή ακίνητης περιουσίας εντός της χερσαίας και/ή της θαλάσσιας ζώνης της Μαρίνας Χίου. Το προτεινόμενο Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο της Μαρίνας Χίου αποσκοπεί στην ανάπτυξη των υφιστάμενων υποδομών του τουριστικού λιμένα. Συγκεκριμένα, προβλέπει την αξιοποίηση της υφιστάμενης λιμενικής υποδομής της μαρίνας, καθώς και την ανάπτυξη της χερσαίας ζώνης της, συνολικής επιφάνειας 35 στρεμμάτων περίπου, με στόχο την διαμόρφωση ενός σύγχρονου και ποιοτικού πόλου τουρισμού και αναψυχής. Τελικός σκοπός της προτεινόμενης ανάπτυξης είναι αφ ενός η υψηλών προδιαγραφών εξυπηρέτηση του θαλάσσιου τουρισμού με σκάφη αναψυχής που ταξιδεύουν στην περιοχή του βορειοανατολικού Αιγαίου και αφ ετέρου η διαμόρφωση ενός ποιοτικού παρακτίου χώρου αναψυχής που θα αποτελεί πόλο έλξης για τους κατοίκους της ευρύτερης οικιστικής περιοχής της πόλης της Χίου. Η παρούσα μελέτη εκπονήθηκε από το γραφείο μελετών ΜΑRNET A.T.E. (Βεντήρη 7, Αθήνα, τηλ.: , fax: , μετά από σχετική ανάθεση από το ΤΑΙΠΕΔ A.E. Νομικό πλαίσιο Αντικείμενο μελέτης Σύμφωνα με το Ν.4179/13 «Απλούστευση διαδικασιών για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στον τουρισμό, αναδιάρθρωση του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού 1

8 και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ 175/Α/ ), δεδομένου ότι η Μαρίνα Χίου διαθέτει χερσαία ζώνη που υπερβαίνει τα τ.μ., η εν λόγω επαναχωροθέτησή της γίνεται σε δύο στάδια. Στο πρώτο στάδιο επαναχωροθέτησης του τουριστικού λιμένα εγκρίνεται ο γενικός σχεδιασμός της μαρίνας με την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος (Π.Δ.). Ο γενικός σχεδιασμός της μαρίνας θέτει τους βασικούς άξονες ανάπτυξης του λιμένα και συγκεκριμένα τα εξής: 1. Οριοθέτηση της ακριβούς έκτασης της χερσαίας και της θαλάσσιας ζώνης της μαρίνας. 2. Καθορισμό των επιτρεπόμενων χρήσεων γης ανά τομέα επί της χερσαίας ζώνης της μαρίνας. 3. Καθορισμό των ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης για την ανέγερση, επέκταση, μετατροπή ή μετασκευή κτιρίων και εγκαταστάσεων, καθώς και καθορισμό της έκτασης της απαιτούμενης περίφραξης. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με το Ν.4179/13 (άρθρο 10, παρ. 1, εδάφιο γ, υποεδ. γγ), ο γενικός συντελεστής δόμησης στο σύνολο της χερσαίας ζώνης της μαρίνας δεν μπορεί να υπερβαίνει το 0,2. Επίσης, αναφέρεται ότι μεταξύ των επιτρεπόμενων χρήσεων γης μπορούν να περιλαμβάνονται αθλητικές εγκαταστάσεις, γραφεία / τράπεζες / κτίρια διοίκησης, τουριστικές εγκαταστάσεις, εμπορικά καταστήματα, καταστήματα παροχής υπηρεσιών, εστιατόρια / αναψυκτήρια / κέντρα διασκέδασης, κατοικίες για μακροχρόνια μίσθωση, χώροι συνάθροισης κοινού / πολιτιστικά κτίρια, χώροι πρασίνου, κτίρια / γήπεδα στάθμευσης και αποθήκευσης, πρατήρια καυσίμων και εγκαταστάσεις μέσων μαζικής μεταφοράς. Για την έκδοση του Π.Δ. χωροθέτησης της μαρίνας απαιτείται η έγκριση των γενικών περιβαλλοντικών όρων του γενικού σχεδιασμού της μαρίνας, ύστερα από την υποβολή Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Σ.Μ.Π.Ε.), καθώς και η σύνταξη Έκθεσης Χωροθέτησης (ως αυτοτελές παράρτημα της Σ.Μ.Π.Ε.) αναφορικά με τις βασικές χωροθετικές επιλογές του προτεινόμενου γενικού σχεδιασμού. Στο δεύτερο στάδιο επαναχωροθέτησης του τουριστικού λιμένα εγκρίνονται οι προτεινόμενες λιμενικές και χερσαίες υποδομές, καθώς και οι περιβαλλοντικοί όροι υλοποίησης και λειτουργίας των έργων ανάπτυξής του. Η παρούσα Σ.Μ.Π.Ε. συντάχθηκε στα πλαίσια του πρώτου σταδίου και αφορά στον γενικό σχεδιασμό της χερσαίας και θαλάσσιας ζώνης της Μαρίνας Χίου. 2

9 Συγκεκριμένα, η Σ.Μ.Π.Ε. αφορά στον εντοπισμό, περιγραφή και αξιολόγηση των σημαντικών επιπτώσεων στο περιβάλλον από την εφαρμογή του προτεινόμενου Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου. Επίσης, περιλαμβάνει παρουσίαση των λογικών εναλλακτικών δυνατοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της μηδενικής λύσης (δηλαδή διατήρησης της υφιστάμενης κατάστασης), τεκμηρίωση της επιλογής τους, καθώς και περιβαλλοντική αξιολόγηση των εναλλακτικών αυτών. Η εκπόνηση της Σ.Μ.Π.Ε. του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου έγινε σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην ισχύουσα νομοθεσία (Ν.4179/13, ΦΕΚ 175/Α/ και ΚΥΑ / , ΦΕΚ 1225/Β/ , με την οποία έγινε η εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας με τις διατάξεις της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων). Συγκεκριμένα, η Σ.Μ.Π.Ε. συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 6 και το Παράρτημα ΙΙΙ του άρθρου 11 της Κ.Υ.Α /2006 και θα δημοσιοποιηθεί σύμφωνα με τη διαδικασία Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης όπως προβλέπεται από το άρθρο 7 της Κ.Υ.Α /2006. Αρμόδια αρχή για τη διαδικασία στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου είναι η Ειδική Υπηρεσία Περιβάλλοντος (Ε.Υ.ΠΕ.) του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Υ.Π.Ε.Κ.Α.). Α.2. Στόχος Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου Μαρίνας Χίου Το προτεινόμενο Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο της Μαρίνας Χίου αποσκοπεί στην ανάπτυξη των υφιστάμενων υποδομών του τουριστικού λιμένα. Συγκεκριμένα, προβλέπει την αξιοποίηση της λιμενικής υποδομής της μαρίνας, καθώς και στην ανάπτυξη της χερσαίας ζώνης της, με στόχο την διαμόρφωση μίας υψηλής ποιότητας σύγχρονης υποδομής για την εξυπηρέτηση του θαλάσσιου τουρισμού με σκάφη αναψυχής και ταυτόχρονα ενός σύγχρονου και ποιοτικού πόλου τουρισμού, αναψυχής και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Συγκεκριμένα, οι βασικοί στόχοι του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου σχετίζονται κατά κύριο λόγο με τη χερσαία ζώνη αυτής και δευτερευόντως με τη θαλάσσια ζώνη (λιμενολεκάνη και προβλήτες ελλιμενισμού σκαφών). Ο λόγος δεν είναι μόνον η ήδη διαμορφωμένη θαλάσσια ζώνη (που εν τούτοις χρήζει βελτιωτικών παρεμβάσεων ώστε να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες προδιαγραφές ενός λιμένα τουριστικών σκαφών), αλλά και η παντελώς αδιαμόρφωτη και αναξιοποίητη χερσαία ζώνη. Επιπρόσθετα, σημαντικός λόγος είναι ότι η χερσαία ζώνη, λόγω της θέσης της και του μεγέθους της, θα πρέπει να απευθύνεται σε ένα ευρύτερο κοινό που υπερβαίνει τα στενά όρια των ιδιοκτητών ή των 3

10 επιβαινόντων στα ελλιμενιζόμενα σκάφη. Κατά συνέπεια η χερσαία ζώνη της μαρίνας αντιμετωπίζεται ως ένας αξιόλογος πόρος του ευρύτερου παράκτιου μετώπου της πρωτεύουσας του νησιού της Χίου, ο οποίος δύναται να αποτελέσει παραλιακό πόλο αναψυχής για τους κατοίκους της, διευρύνοντας τις δυνατότητες τους στον τομέα αυτό και συμβάλλοντας θετικά στην ποιότητα ζωής τους. Στα πλαίσια αυτά στις επόμενες παραγράφους αναλύονται οι κύριοι άξονες σχεδιασμού του προτεινόμενου Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου. Αποκατάσταση της εύρυθμης λειτουργίας της μαρίνας Η Μαρίνα Χίου διαθέτει μία περιορισμένου μεγέθους λιμενολεκάνη, ενώ η διάταξή της (επιμήκους σχήματος) και οι διαστάσεις της είναι περιοριστικές σε ότι αφορά στο μέγεθος και τον αριθμό των ελλιμενιζόμενων σκαφών. Επιπροσθέτως, οι λιμενικές υποδομές παρουσιάζουν σοβαρές ελλείψεις σε ότι αφορά στις παροχές στα ελλιμενιζόμενα σκάφη (σταθμός καυσίμων και παραλαβής καταλοίπων, ράμπα ανέλκυσης/καθέλκυσης σκαφών, παροχή νερού, ρεύματος και τηλεφώνου στα σκάφη), ενώ ορισμένες υφιστάμενες υποδομές είναι μη λειτουργικές (νηοδόχος, βόρειος προβλήτας). Συνεπώς, βασικός στόχος της προτεινόμενης ανάπτυξης της μαρίνας είναι η αποκατάσταση των δυσλειτουργιών αυτής και η διασφάλιση της παροχής υψηλής ποιότητας υπηρεσιών στα ελλιμενιζόμενα σκάφη. Ωστόσο, παρότι και η θαλάσσια ζώνη έχει σημαντικά λειτουργικά προβλήματα, το πλέον προβληματικό τμήμα σε σχέση με τη λειτουργία της μαρίνας είναι η χερσαία ζώνη της, η οποία χαρακτηρίζεται από παντελή απουσία υποδομών. Υπάρχει συνεπώς ανάγκη ανάπτυξης σημαντικών κτιριακών κυρίως υποδομών στη χερσαία ζώνη, σχετιζόμενων με την εξυπηρέτηση των ελλιμενιζόμενων σκαφών και αυτή καθ αυτή την εύρυθμη λειτουργία της μαρίνας. Παράλληλα, η αξιοποίηση και ο εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων υποδομών της μαρίνας είναι απολύτως ευθυγραμμισμένη με τις στρατηγικές κατευθύνσεις του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό (όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει) αναφορικά με την εναλλακτική μορφή τουρισμού, «θαλάσσιος τουρισμός με σκάφη αναψυχής». 4

11 Αξιοποίηση της χερσαίας ζώνης για την ενίσχυση της βιώσιμης ανάπτυξης της μαρίνας Η αξιοποίηση της χερσαίας ζώνης αποτελεί αναγκαίο στοιχείο της λειτουργικής ολοκλήρωσης της μαρίνας, έτσι ώστε να ενισχυθεί η βιώσιμη και ισόρροπη οικονομική ανάπτυξή της. Η οικονομική βιωσιμότητα μιας μαρίνας στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην απόδοση των χερσαίων λειτουργιών (χερσαία απόθεση και συντήρηση σκαφών, εμπορικές δραστηριότητες, υπηρεσίες εστίασης και αναψυχής, τουριστικά καταλύματα κλπ.). Οι διεθνείς στατιστικές μάλιστα καταδεικνύουν ότι σε πολλές περιπτώσεις οι υπηρεσίες της χερσαίας ζώνης συνεισφέρουν στο συνολικό αποτέλεσμα περισσότερο από την εκμετάλλευση της θαλάσσιας ζώνης. Ειδικά στην περίπτωση της Μαρίνας Χίου, όπου η δυναμικότητα της θαλάσσιας ζώνης είναι αρκετά περιορισμένη ως προς τον αριθμό των θέσεων αλλά και το μέγεθος των σκαφών, η ορθή λογική ανάπτυξη της χερσαίας ζώνης θα έχει καθοριστική σημασία στη βιωσιμότητα της μαρίνας. Αποκατάσταση της αισθητικής της χερσαίας ζώνης Όπως προαναφέρθηκε η χερσαία ζώνη της μαρίνας είναι παντελώς αναξιοποίητη, καθώς πρόκειται για μία αδιαμόρφωτη έκταση επιχώσεων. Γενικά, η εικόνα εγκατάλειψης της χερσαίας ζώνης της μαρίνας υποβαθμίζει συνολικά την αισθητική της ευρύτερης παράκτιας περιοχής, με αποτέλεσμα να καθίσταται απωθητική για τους κατοίκους και επισκέπτες του χώρου της μαρίνας. Συνεπώς, η αναβάθμιση της αισθητικής της χερσαίας ζώνης και η βελτίωση της ελκυστικότητάς της είναι μεγάλης σημασίας σε πολλαπλά επίπεδα, σχετιζόμενα με την ίδια τη μαρίνα, το ευρύτερο οικιστικό περιβάλλον, αλλά και γενικότερα την τουριστική ανάπτυξη του νησιού. Δημιουργία ενός πόλου τουρισμού και αναψυχής Η διαμόρφωση υποδομών και η δημιουργία προϋποθέσεων τουρισμού, αναψυχής, αθλητισμού και περιπάτου στη χερσαία ζώνη μιας μαρίνας πέρα από αναγκαία συμπλήρωση του επιχειρηματικού σχεδίου της αποτελεί συχνά σημαντικό συστατικό στοιχείο της επιτυχούς ένταξής της στο ευρύτερο περιβάλλον. Στη συγκεκριμένη περίπτωση της Μαρίνας Χίου το στοιχείο αυτό συνάδει επιπλέον με τη θέση της στο παραλιακό μέτωπο της οικιστικής περιοχής που αποτελεί προέκταση προς τα βόρεια της πόλης της Χίου, συνδέοντας την 5

12 πόλη με τον οικισμό Βροντάδου που γνωρίζει οικοδομική ανάπτυξη για χρήση κύριας κατοικίας τα τελευταία χρόνια. Σημαντική παράμετρος που ενισχύει τη σημασία δημιουργίας ενός πόλου τουρισμού και αναψυχής στην ευρύτερη περιοχή της πόλης της Χίου είναι και η ζήτηση-ανάγκη σύγχρονων αλλά και επαρκών τουριστικών υποδομών (τουριστικά καταλύματα και λοιπές τουριστικές εγκαταστάσεις) καθώς και υποδομών αναψυχής (χώροι συνάθροισης κοινού σινεμά, πολιτιστικοί χώροι, εμπορικό κέντρο) που χαρακτηρίζει την εν λόγω περιοχή αλλά και το νησί συνολικά. Η ανάπτυξη των υποδομών τουρισμού και αναψυχής ενισχύει το στόχο προσέλκυσης στους χώρους της μαρίνας ενός ευρύτερου κοινού που δεν σχετίζεται με τα σκάφη αναψυχής, αλλά εντούτοις επιλέγει τη μαρίνα σαν ένα ιδανικό τόπο επαφής με το θαλάσσιο στοιχείο, ξεκούρασης, περιπάτου κλπ. Το εν λόγω κοινό, στο οποίο επίσης θα απευθύνεται ο υπό διαμόρφωση πόλος στη χερσαία ζώνη της μαρίνας, αποτελούν οι κάτοικοι και επισκέπτες των γειτονικών οικιστικών περιοχών (Χίος Βροντάδος). Ταυτόχρονα η ανάπτυξη αυτή συμβάλλει στην επίτευξη των διακηρυγμένων και θεσμοθετημένων στόχων σε σχέση με την ολοκληρωμένη διαχείριση του παράκτιου μετώπου και τη συνεισφορά του στην ποιότητα ζωής των κατοίκων. Συμβατότητα με τους γενικούς άξονες και στόχους του υπερκείμενου θεσμοθετημένου χωροταξικού σχεδιασμού και τις υφιστάμενες χρήσεις Η τήρηση των γενικών αρχών της ολοκληρωμένης διαχείρισης των παράκτιων ζωνών σε συνδυασμό με αυτές της διαχείρισης του παρακτίου χώρου των νησιών του Αιγαίου, όπως προσδιορίζονται στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο (ειδικά σε θέματα όπως η διατήρηση των απαραίτητων ζωνών ελεύθερης πρόσβασης και αναψυχής των πολιτών, η βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων, οι χρήσεις γης, η αναβάθμιση των υφιστάμενων τουριστικών υποδομών κλπ.), αποτελεί καθοριστικό στοιχείο για τη βιώσιμη ανάπτυξη της μαρίνας και την αρμονική ένταξή της στον ευρύτερο χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό. Επίσης, η συμβατότητα με τις υφιστάμενες χρήσεις γης (όπως το Γενικό Νοσοκομείο Χίου στα νότια της θέσης της μαρίνας κλπ.) είναι καθοριστικής σημασίας για την λειτουργική προσαρμογή της μαρίνας στο υπάρχον χωροταξικό πλαίσιο. Τέλος, στα πλαίσια της ολοκληρωμένης διαχείρισης της παράκτιας ζώνης, είναι ιδιαίτερης σημασίας η διασφάλιση της δυνατότητας ένταξης της Μαρίνας Χίου σε ένα ενιαίο παραλιακό μέτωπο προς βορρά (όπου βρίσκεται ο λιμενίσκος Αγ. Παρασκευής και βορειότερα αυτού 6

13 εκτείνεται η παραλία του Βροντάδου, της οποίας ήδη σχεδιάζεται η ανάπλαση). Η επιτυχής αυτή ένταξη λειτουργεί αφ ενός θετικά για τους κατοίκους της περιοχής ενισχύοντας τη σχέση τους με το παράκτιο μέτωπο και αφ ετέρου προς όφελος της μαρίνας καθώς καθίσταται πιο ελκυστική στο κοινό. Α.3. Περιγραφή Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου Μαρίνας Χίου και Εναλλακτικών δυνατοτήτων Α.3.1 Περιγραφή Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου Η θαλάσσια ζώνη της Μαρίνας Χίου έχει συνολική επιφάνεια 79 στρεμμάτων περίπου και περιλαμβάνει θαλάσσιο χώρο ελλιμενισμού των σκαφών αναψυχής (λιμενολεκάνη) επιφάνειας 28 στρεμμάτων περίπου και ωφέλιμου βάθους από -3,5 έως -5,0 m. Η λιμενολεκάνη οριοθετείται από τα παραλιακά κρηπιδώματα, τον προσήνεμο και τον υπήνεμο μώλο. Η είσοδος σε αυτή γίνεται από νότια. Ο ύφαλος που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της εισόδου δημιουργεί προβλήματα στην ασφαλή προσέγγιση των σκαφών στη μαρίνα, για το λόγο αυτό στο Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο προβλέπεται καθαίρεσή του και η εκβάθυνση της ευρύτερης περιοχής. Η χερσαία ζώνη της μαρίνας, συνολικής επιφάνειας 35 στρεμμάτων περίπου, εκτείνεται μεταξύ της αδιαμόρφωτης παράκτιας περιοχής στα νότια (στην προς νότο συνέχεια της οποίας βρίσκεται το Γενικό Νοσοκομείο Χίου), της Εθνικής Οδού 75 (οδός Έλενας Βενιζέλου) στα δυτικά και της μικρού μήκους φυσικής ακτής στα βόρεια (στην προς βορρά συνέχεια της οποίας έχει διαμορφωθεί ο λιμενίσκος Αγ. Παρασκευής). Με το προτεινόμενο Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο εξασφαλίζεται οδική πρόσβαση στη χερσαία ζώνη από μία κύρια είσοδο στο βόρειο άκρο της, μέσω της παρακείμενης Εθνικής Οδού 75. Ακόμη, προβλέπεται η διαμόρφωση εισόδων αποκλειστικά για τους πεζούς απευθείας από την παρακείμενη οδό, αλλά και μέσω της παραλίας από τα βόρεια και τα νότια. Με τον προτεινόμενο γενικό σχεδιασμό της χερσαίας ζώνης της μαρίνας, διακρίνονται σε αυτή δύο τομείς (εκ των οποίων ο ένας αποτελείται από δύο υποτομείς) χρήσεων και λειτουργιών με συγκεκριμένους όρους και περιορισμούς δόμησης. Η μέγιστη επιτρεπόμενη εκμετάλλευση στο σύνολο των τομέων αυτών ανέρχεται σε m 2 και περιλαμβάνει χρήσεις σχετικές με τη λειτουργία της μαρίνας (όπως κτίριο διοίκησης, πύργο ελέγχου, καταστήματα ναυτιλιακών ειδών, super market, αποθηκευτικούς χώρους, χώρους υγιεινής, γραφεία κλπ.), χρήσεις αναψυχής και εστίασης, καθώς και εμπορικές χρήσεις (όπως εστιατόρια, αναψυκτήρια, χώρους αναψυχής, αθλητικές εγκαταστάσεις, ξενοδοχείο, εμπορικά 7

14 καταστήματα, χώρους συνάθροισης κοινού κλπ.). Επίσης, προβλέπονται χρήσεις χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών με την αναγκαία κτιριακή υποδομή, καθώς και χρήσεις ναυταθλητισμού. Οι τομείς της μαρίνας περιλαμβάνουν ακόμη διαμορφωμένες υπαίθριες εγκαταστάσεις, πεζοδρόμους, χώρους στάθμευσης και χώρους πρασίνου. Η προτεινόμενη ανάπτυξη της χερσαίας ζώνης της Μαρίνας Χίου περιλαμβάνει τις ακόλουθες βασικές κατηγορίες χρήσεων γης: - διοίκηση και λειτουργία της μαρίνας, - χερσαία απόθεση και συντήρηση σκαφών, - αναψυχή και εξυπηρέτηση κοινού, - ναυταθλητισμός, και - ηλεκτρομηχανολογικές (Η/Μ) εγκαταστάσεις μαρίνας. Η προβλεπόμενη από το Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο κατανομή των χρήσεων και της επιτρεπόμενης δόμησης στους επιμέρους τομείς χρήσεων και λειτουργιών της μαρίνας, που αποτυπώνονται στο Σχήμα Α-1, παρουσιάζεται στον Πίνακα Α-1 που ακολουθεί. Σχήμα Α-1: Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο Μαρίνας Χίου. Χωροταξική οργάνωση χερσαίας ζώνης. 8

15 Πίνακας Α-1: Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο Μαρίνας Χίου. Κατανομή χρήσεων και δόμησης στους επί μέρους τομείς χρήσεων και λειτουργιών της χερσαίας ζώνης Τομείς χρήσεων και λειτουργιών χερσαίας ζώνης* Τομέας 1 Υποτομέας 2Α Επιτρεπόμενες χρήσεις Διοίκηση και λειτουργία μαρίνας Χερσαία απόθεση και συντήρηση σκαφών Αναψυχή και εξυπηρέτηση κοινού Ναυταθλητισμός Διοίκηση και λειτουργία μαρίνας Αναψυχή και εξυπηρέτηση κοινού Διοίκηση και λειτουργία μαρίνας Μέγιστη συνολική δόμηση τ.μ. Τομέας 2 Υποτομέας Αναψυχή και εξυπηρέτηση κοινού εκτός από εμπορικό κέντρο (συγκέντρωση τ.μ. 2Β καταστημάτων και γραφείων), χώρους συνάθροισης κοινού και πολιτιστικών δραστηριοτήτων Εκτός τομέων Σταθμός ανεφοδιασμού καυσίμων και παραλαβής καταλοίπων σκαφών Λοιπές χρήσεις (είσοδος, δρόμοι, πεζόδρομοι, χώροι στάθμευσης, παραλιακή ζώνη εξυπηρέτησης σκαφών, πράσινο, υποδομές διευθέτησης ομβρίων υδάτων κλπ.) ΣΥΝΟΛΟ**: 10 τ.μ τ.μ. * βλ. Σχήμα Α-1 Α.3.2. Εναλλακτικές δυνατότητες Στη συνέχεια παρουσιάζονται συνοπτικά οι λογικές εναλλακτικές δυνατότητες ανάπτυξης της Μαρίνας Χίου που εξετάσθηκαν στα πλαίσια της σύνταξης του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της, συμπεριλαμβανομένης της μηδενικής λύσης (δηλαδή διατήρησης της υφιστάμενης κατάστασης). Οι εξετασθείσες εναλλακτικές δυνατότητες αφορούν στο γενικό σχεδιασμό της μαρίνας, όπως αυτός προβλέπεται για το πρώτο στάδιο επαναχωροθέτησης του τουριστικού λιμένα από το Ν. 4179/13 (ΦΕΚ 175/Α/ ). Κατά συνέπεια, οι εναλλακτικές δυνατότητες διαφοροποιούνται ως προς το γενικότερο χαρακτήρα και την κλίμακα της ανάπτυξης και επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο στη χερσαία ζώνη. 9

16 Στόχος της συγκριτικής αξιολόγησης των εναλλακτικών δυνατοτήτων είναι η επιλογή της πρότασης αυτής που είναι ρεαλιστικά πραγματοποιήσιμη και συνδυάζει τη βέλτιστη αναπτυξιακή διάσταση με τις υψηλότερες περιβαλλοντικές επιδόσεις. Μηδενική Λύση Η μηδενική λύση αφορά στη διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης όσον αφορά στις υποδομές, τη λειτουργία και γενικότερα τη δραστηριότητα της Μαρίνας Χίου και κατ επέκταση της εξέλιξης της χωρίς να υπάρξει καμία παρέμβαση. Είναι προφανές ότι στη μηδενική λύση, το ευρύτερο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον δεν παραμένει ανεπηρέαστο και κατ επέκταση δεν παραμένει υποχρεωτικά αμετάβλητο. Συγκεκριμένα, η μηδενική λύση εξετάζει την εξέλιξη της Μαρίνας Χίου διατηρώντας την σημερινή εικόνα εγκατάλειψης και την ευκαιριακή χρήση των υποδομών της. Πρόκειται ουσιαστικά για την εξέλιξη του χώρου της μαρίνας αν αυτός παραμείνει αναξιοποίητος και χωρίς ουσιαστικά να λειτουργεί. Εναλλακτική δυνατότητα 1 Η εναλλακτική δυνατότητα 1 εξετάζει την ανάπτυξη της χερσαίας ζώνης της μαρίνας με τα εξής χαρακτηριστικά: Επιτρεπόμενες κατηγορίες χρήσεων: διοίκησης και λειτουργίας της μαρίνας (όπως κτίρια διοίκησης, πύργο ελέγχου, καταστήματα παροχής υπηρεσιών, super market, χώρους υγιεινής, γραφεία, καταστήματα (εστίασης, εμπορικής χρήσης), αποθηκευτικούς χώρους κλπ.), χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών (όπως υπαίθριο χώρο χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών, υπόστεγα συντήρησης και φύλαξης σκαφών, εργαστήρια, γραφεία, αποθηκευτικούς χώρους κλπ.), αναψυχής και εξυπηρέτησης κοινού (όπως εστιατόρια, αναψυκτήρια, εμπορικά καταστήματα, ξενοδοχείο, χώρους συνάθροισης κοινού, χώρους πολιτιστικών δραστηριοτήτων, αθλητικές εγκαταστάσεις κλπ.), και ναυταθλητισμού. Μέγιστη συνολική εκμετάλλευση: τ.μ. Γενικό μέσο όρο συντελεστή δόμησης: 0,196 < 0,20 10

17 Εναλλακτική δυνατότητα 2 Η εναλλακτική δυνατότητα 2 εξετάζει την ανάπτυξη της χερσαίας ζώνης της μαρίνας με τα εξής χαρακτηριστικά: Επιτρεπόμενες κατηγορίες χρήσεων: διοίκησης και λειτουργίας της μαρίνας (όπως κτίρια διοίκησης, πύργο ελέγχου, καταστήματα παροχής υπηρεσιών, super market, χώρους υγιεινής, γραφεία, καταστήματα (εστίασης, εμπορικής χρήσης), αποθηκευτικούς χώρους κλπ.), χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών (όπως υπαίθριο χώρο χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών, υπόστεγα συντήρησης και φύλαξης σκαφών, εργαστήρια, γραφεία, αποθηκευτικούς χώρους κλπ.), και αμιγούς κατοικίας (όπως συγκροτήματα κατοικιών για μακροχρόνια μίσθωση). Μέγιστη συνολική εκμετάλλευση: τ.μ. Γενικό μέσο όρο συντελεστή δόμησης: 0,20 Ο σχεδιασμός των εναλλακτικών δυνατοτήτων επιδίωξε την επιλογή ρεαλιστικά πραγματοποιήσιμων προτάσεων ανάπτυξης της μαρίνας με σημαντική αναπτυξιακή διάσταση, οι οποίες παράλληλα χαρακτηρίζονται από υψηλές περιβαλλοντικές επιδόσεις. Συγκεκριμένα, η επιλογή των προαναφερθεισών εναλλακτικών δυνατοτήτων βασίστηκε σε κριτήρια τεχνικοοικονομικά, χωροταξικά και περιβαλλοντικά. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της συγκριτικής αξιολόγησης των εξετασθεισών εναλλακτικών δυνατοτήτων, οι εναλλακτικές δυνατότητες 1 και 2 αποτελούν ρεαλιστικά πραγματοποιήσιμες προτάσεις ανάπτυξης της Μαρίνας Χίου με σημαντική αναπτυξιακή διάσταση και υψηλή περιβαλλοντική επίδοση. Αντίθετα, η μηδενική λύση καθιστά αδύνατη την λειτουργία της εν λόγω λιμενικής υποδομής και υποβαθμίζει τις αναπτυξιακές προοπτικές της μαρίνας αλλά και της ευρύτερης περιοχής προκαλώντας ποικίλες και σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Συνολικά, και οι δύο εναλλακτικές δυνατότητες ικανοποιούν τα τεχνικοοικονομικά κριτήρια, ενώ η δυνατότητα 1 υπερέχει της δυνατότητας 2 σε ότι αφορά χωροταξικές και περιβαλλοντικές παραμέτρους. Συνεπώς, επιλέγεται ως βέλτιστη πρόταση ανάπτυξης, η εναλλακτική δυνατότητα 1 που συνδυάζει τη βέλτιστη αναπτυξιακή διάσταση με τις υψηλότερες περιβαλλοντικές επιδόσεις. 11

18 Α.4. Ανάλυση υφιστάμενης κατάστασης Ο ευρύτερος εθνικός και περιφερειακός σχεδιασμός που σχετίζεται με το χαρακτήρα και τη θέση της Μαρίνας Χίου προσδιορίζεται από τις κατευθύνσεις των πλαισίων χωροταξικού σχεδιασμού, τα οποία καθορίζονται στο Ν. 2742/1999 «Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη & άλλες διατάξεις». Εν προκειμένω, προσδιορίζεται από: το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΦΕΚ 128/A/2008), το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό (ΦΕΚ 1138/Β/ , όπως αυτό τροποποιήθηκε με το ΦΕΚ 3155/Β/ και ισχύει), και το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (ΦΕΚ 1473/Β/ ). Σύμφωνα με το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό (ΕΠ Τουρισμού) (ΦΕΚ 1138/Β/ , όπως αυτό τροποποιήθηκε με το ΦΕΚ 3155/Β/ και ισχύει), ο θαλάσσιος χώρος οργανώνεται σε εννέα (9) Ζώνες Ναυσιπλοΐας Αναψυχής βάσει γεωγραφικών χαρακτηριστικών, μετεωρολογικών συνθηκών, προτιμώμενων ιστιοπλοϊκών διαδρομών κλπ. Η Μαρίνα Χίου εντάσσεται στη Ζώνη Ναυσιπλοΐας Αναψυχής 3 (Ζ.Ν.Α. 3) «Κεντρικό Ανατολικό Αιγαίο». Η Ζ.Ν.Α. 3 περιλαμβάνει ένα τμήμα του Κεντρικού και Ανατολικού Αιγαίου που εκτείνεται από τα ανατολικά παράλια της Νότιας Εύβοιας, έως τα τουρκικά παράλια, περιλαμβάνει δε τις Νήσους Λέσβο, Χίο, Οινούσσες και Ψαρά. Ακόμη, η Μαρίνα Χίου είναι χωροθετημένος Τουριστικός Λιμένας και περιλαμβάνεται στο «Χάρτη Χωρικής Οργάνωσης Δικτύου Τουριστικών Λιμένων», όπου αποτυπώνονται οι ήδη χωροθετημένοι τουριστικοί λιμένες, καθώς και στον «Κατάλογο χωροθετημένων τουριστικών λιμένων» του ΕΠ Τουρισμού (ΦΕΚ 3155/Β/ ). Τέλος, σύμφωνα με την πρόσφατη τροποποίηση του ΕΠ Τουρισμού (ΦΕΚ 3155/Β/ ), η ευρύτερη περιοχή της Μαρίνας Χίου εμπίπτει στην υποκατηγορία (Α2) αναπτυσσόμενες τουριστικά περιοχές και στην Ομάδα Ι της υποκατηγορίας (Δ1) τουριστικά αναπτυγμένα και αναπτυσσόμενα νησιά. 12

19 Υφιστάμενη οργάνωση του παραλιακού μετώπου Οι κυριότερες χρήσεις που αναπτύσσονται στο παραλιακό μέτωπο νότια της Μαρίνας Χίου, είναι οι εξής (από βορρά προς νότο): - το Γενικό Νοσοκομείο Χίου, αμέσως νότια της θέσης της μαρίνας, - η Ιχθυόσκαλα Χίου, σε απόσταση 0,6 ν.μ. νότια της μαρίνας, - ο Λιμένας Χίου, όπου εξυπηρετείται η ακτοπλοϊκή σύνδεση του νησιού με την ηπειρωτική χώρα, γειτονικά νησιά και τα απέναντι τουρκικά παράλια, ο οποίος αναπτύσσεται προ του κέντρου της πόλης σε απόσταση 1 ν.μ. περίπου νότια της μαρίνας, και - ο Κρατικός Αερολιμένας Χίου «ΟΜΗΡΟΣ», σε απόσταση 2,5 ν.μ. νότια της μαρίνας. Στην παράκτια περιοχή βόρεια της μαρίνας υφίστανται μικρές λιμενικές υποδομές (Τρείς Μύλοι, Πετροκάραβο κ.ά.), καθώς και μικρής κλίμακας παραλιακές διαμορφώσεις. Κατά τόπους παρεμβάλλονται τμήματα φυσικής ακτής. Επίσης στο νότιο τμήμα του παραλιακού μετώπου της πόλης, καθώς και στα βόρεια της πόλης, στη θέση Κοντάρι, υπάρχουν παραλίες κολύμβησης. Συνδέσεις περιοχής μελέτης με το σύστημα μεταφορών Η Μαρίνα Χίου έχει πολύ καλή σύνδεση με το σύνολο του οδικού δικτύου του νησιού, καθώς βρίσκεται σε άμεση επαφή με την Εθνική Οδό 75 (Ε.Ο. 75, που χαρακτηρίζεται ως τριτεύον Εθνικό Οδικό Δίκτυο), η οποία διέρχεται παράλληλα με το δυτικό όριό της. Συνεπώς, η Μαρίνα Χίου συνδέεται άμεσα μέσω της Ε.Ο. 75 με: την Επαρχιακή οδό Χίου Κεράμου που συνδέει την πόλη της Χίου με το βόρειο τμήμα της νήσου. την Επαρχιακή οδό Χίου Ελίντας που συνδέει την πόλη της Χίου με το δυτικό τμήμα της νήσου. την Επαρχιακή οδό Χίου Χαλκείου που συνδέει την πόλη της Χίου με το νοτιοδυτικό τμήμα της νήσου. Η Μαρίνα Χίου απέχει μόλις 2,5 χλμ. από τον Λιμένα Χίου και 6 χλμ. από τον Κρατικό Αερολιμένα Χίου «ΟΜΗΡΟΣ». 13

20 Το συγκοινωνιακό δίκτυο επίσης είναι επαρκέστατο στην άμεση ευρύτερη περιοχή της Μαρίνας Χίου (αστική συγκοινωνία, υπεραστικό ΚΤΕΛ). Οι υπό κατασκευή καθώς και οι σχεδιαζόμενες βελτιώσεις του οδικού δικτύου της ευρύτερης περιοχής μελέτης (περιφερειακός δρόμος πόλης Χίου, σύνδεση περιφερειακού δρόμου με Αγ. Ειρήνη κλπ.) αναμένεται να λειτουργήσουν θετικά και για τη Μαρίνα Χίου. Δήμος Χίου και Δημοτική Ενότητα Χίου Η Περιφερειακή Ενότητα Χίου αποτελείται από τους Καλλικρατικούς Δήμους Χίου, Οινουσσών και Ψαρών. Ο Καλλικρατικός Δήμος Χίου (νήσος Χίος) είχε κατά την απογραφή του 2011 μόνιμο πληθυσμό κατοίκων και αποτελείται από τις ακόλουθες οκτώ (8) Δημοτικές Ενότητες: Χίου, Αγίου Μηνά, Ομηρούπολης, Καμποχώρων, Μαστιχοχωρίων, Καρδαμύλων, Ιωνίας και Αμανής. Κατά βάση ο πληθυσμός απασχολείται στον τριτογενή τομέα. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στον τουρισμό, ο οποίος αποτελεί μια αρκετά σημαντική παράμετρο απασχόλησης και ανάπτυξης τόσο για τη Δημοτική Ενότητα Χίου, όσο και γενικά για τη νήσο Χίου. Καθεστώς προστασίας Η χερσαία ζώνη της Μαρίνας Χίου βρίσκεται σε άμεση επαφή με τον Αρχαιολογικό Χώρο της Πόλης της Χίου (απόφαση υπ αριθμ. πρωτ. ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/1518/83/ Υπουργού Πολιτισμού, ΦΕΚ 91/Β/ ). Η Μαρίνα Χίου κατασκευάστηκε μεταγενέστερα της έκδοσης της εν λόγω απόφασης και η χερσαία ζώνη της διαμορφώθηκε κατά κύριο λόγο με επιχώσεις θαλάσσιου χώρου, χωρίς να καταληφθεί ουσιαστικά χερσαία έκταση του ανωτέρω αρχαιολογικού χώρου. Επίσης, κατά τη φάση των γνωμοδοτήσεων προ της κατασκευής των έργων της μαρίνας, η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων γνωμοδότησε θετικά για την κατασκευή του έργου, μετά από τη διενέργεια υποβρύχιας έρευνας κατά την οποία δεν εντοπίσθηκαν αρχαιότητες (έγγραφο υπ αριθ. πρωτ. 2293/ της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού). Η Μαρίνα Χίου βρίσκεται εκτός των ορίων προστατευόμενων περιοχών του Ν.3937/

21 Α.5 Εκτίμηση και αξιολόγηση Επιπτώσεων Στα πλαίσια της Σ.Μ.Π.Ε. προσδιορίστηκαν, εκτιμήθηκαν και αξιολογήθηκαν οι ενδεχόμενες σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον από την εφαρμογή του προτεινόμενου Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου. Ειδικότερα, εκτιμήθηκαν και αξιολογήθηκαν οι πρωτογενείς και δευτερογενείς σωρευτικές, συνεργιστικές, βραχυ-, μεσο-, μακροπρόθεσμες, μόνιμες και προσωρινές, θετικές και αρνητικές περιπτώσεις στους τομείς της βιοποικιλότητας, του πληθυσμού, της ανθρώπινης υγείας, της πανίδα, της χλωρίδας, του εδάφους, των υδάτων, του αέρα, του κλίματος, των υλικών περιουσιακών στοιχείων, της πολιτιστικής κληρονομίας (αρχιτεκτονικής και αρχαιολογικής), του τοπίου, καθώς και οι σχέσεις μεταξύ των παραμέτρων αυτών. Οι ενδεχόμενες σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον από το προτεινόμενο Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο της Μαρίνας Χίου προσδιορίσθηκαν, εκτιμήθηκαν και αξιολογήθηκαν ως προς ακόλουθες περιβαλλοντικές παραμέτρους (σύμφωνα με την ΚΥΑ ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ / και την Οδηγία 2001/42/ΕΚ της ): του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος: Πληθυσμός, Ανθρώπινη υγεία, Υλικά περιουσιακά στοιχεία, και Πολιτιστική κληρονομιά (συμπεριλαμβανομένης της αρχιτεκτονικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς). του φυσικού περιβάλλοντος: Βιοποικιλότητα, πανίδα χλωρίδα, Έδαφος, Ύδατα, Αέρας, Κλιματικοί παράγοντες, και Τοπίο. Συνολικά, οι επιπτώσεις έχουν θετικό χαρακτήρα και είναι μόνιμες. Οι όποιες αρνητικές επιπτώσεις αντισταθμίζονται από τις θετικές, ενώ με τη λήψη μέτρων είναι δυνατή η αποκατάστασή τους. Πλέον σημαντικές είναι οι πρωτογενείς θετικές επιπτώσεις στο τοπίο και το έδαφος, καθώς και οι δευτερογενείς θετικές επιπτώσεις στον πληθυσμό και τα υλικά περιουσιακά στοιχεία. 15

22 Α.6 Κανονιστικές Διατάξεις Ακολουθεί καταγραφή των διευκρινιστικών στοιχείων που αφορούν στην κανονιστική πράξη περιβαλλοντικής έγκρισης του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου. Γενικά: Αυστηρή εφαρμογή των προβλεπόμενων από την ευρωπαϊκή και εθνική περιβαλλοντική νομοθεσία, όπως αυτή παρουσιάστηκε αναλυτικά στην παράγραφο Γ3 και το Παράρτημα Ιγ. Ορθή και νόμιμη διαχείριση και διάθεση των παραγόμενων / συλλεγόμενων αποβλήτων από τις δραστηριότητες στη θαλάσσια αλλά και στη χερσαία ζώνη της μαρίνας. Προώθηση και ενίσχυση της δυνατότητας ανακύκλωσης των στερεών αποβλήτων. Εφαρμογή πολιτικών με στόχο την περιστολή της σπατάλης των υδατικών πόρων. Προώθηση των εναλλακτικών μορφών ενέργειας. Λήψη αντιρρυπαντικών μέτρων σε ότι αφορά στον αέρα, το έδαφος, τα ύδατα, το κλίμα, την χλωρίδα και την πανίδα. Λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων για τον περιορισμό των επιπτώσεων στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον από τις κατασκευαστικές εργασίες (περιορισμός ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ηχορύπανσης, επιβάρυνσης της κυκλοφορίας, όχλησης των οικιστικών περιοχών, επιβάρυνσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος κλπ.). Ανάπτυξη θαλάσσιας ζώνης: Οι θαλάσσιες υποδομές της μαρίνας αφορούν αποκλειστικά στην εξυπηρέτηση σκαφών αναψυχής και ναυταθλητικών σκαφών. Επιτρέπεται, εφ όσον δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις, η προσέγγιση υδροπλάνου εντός της λιμενολεκάνης της μαρίνας (μετά την προβλεπόμενη από την κείμενη νομοθεσία αδειοδότηση υδατοδρομίου). Στο δεύτερο στάδιο χωροθέτησης της μαρίνας, εντός των ορίων της θαλάσσιας ζώνης της, είναι δυνατόν να μελετηθούν νέα συμπληρωματικά έργα (μόνιμοι προβλήτες, πλωτοί προβλήτες, ράμπες για την ανέλκυση/ καθέλκυση σκαφών, νηοδόχοι, έργα προστασίας κλπ.), καθώς και η βελτίωση ή καθαίρεση υφιστάμενων. Ειδικότερα, για την άρτια και ασφαλή λειτουργία της Μαρίνας Χίου συνιστώνται οι ακόλουθες επεμβάσεις στα υφιστάμενα λιμενικά έργα: η διαπλάτυνση των ακρομωλίων του προσήνεμου και υπήνεμου μώλου, για τη διευκόλυνση της κυκλοφορίας οχημάτων στους μώλους και για την διαμόρφωση στον υπήνεμο μώλο ικανού χώρου για τη δημιουργία σταθμού καυσίμων και παραλαβής καταλοίπων από τα σκάφη. 16

23 η κατάργηση της υφιστάμενης νηοδόχου και η δημιουργία νέας μεγαλύτερων διαστάσεων και σε καταλληλότερη θέση (δυτικότερα), καθώς και η δημιουργία ράμπας ανέλκυσης / καθέλκυσης σκαφών, έτσι ώστε η μαρίνα να αποκτήσει λειτουργικές υποδομές ανέλκυσης / καθέλκυσης σκαφών. η καθαίρεση του βορειότερου εντός της λιμενολεκάνης μόνιμου προβλήτα. η καθαίρεση του ύφαλου που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά του ακρομωλίου του προσήνεμου μώλου, καθώς και η εκβάθυνση της ευρύτερης περιοχής γύρω από αυτόν. Ανάπτυξη χερσαίας ζώνης: Αυστηρή τήρηση των προβλεπόμενων από το Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο της μαρίνας χρήσεων και λειτουργιών, όρων και περιορισμών δόμησης. Η χωροθέτηση των επιμέρους ειδικών χρήσεων και εγκαταστάσεων (εντός του πλαισίου των γενικών προβλέψεων του παρόντος Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου) θα πρέπει να γίνει με τρόπο που να εξασφαλίζει τη λειτουργική διασύνδεση υποδομών, δικτύων, κτιριακών συνόλων και ελεύθερων / κοινόχρηστων χώρων και ταυτόχρονα την προσαρμογή των έργων στο ευρύτερο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός των κτιριακών υποδομών και του περιβάλλοντος χώρου και γενικότερα της διαμόρφωσης της χερσαίας ζώνης, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τα ιστορικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά του νησιού της Χίου, να διασφαλίζει την αρμονική ένταξη των έργων στο παραλιακό μέτωπο και γενικά να παράγει ένα υψηλής ποιότητας και αισθητικής περιβάλλον που να αναβαθμίζει την εικόνα και την ελκυστικότητα της περιοχής. Επίσης, ο σχεδιασμός των κτιρίων θα πρέπει να γίνει με βάση τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και να επιλέγει υλικά φιλικά προς το περιβάλλον. Γενικότερα κατά τον σχεδιασμό του συνόλου των υποδομών της χερσαίας ζώνης θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για την εξοικονόμηση ενέργειας και την ορθολογική χρήση του νερού. Διαμόρφωση χώρων πρασίνου σε επιλεγμένες θέσεις εντός της χερσαίας ζώνης της μαρίνας, πέραν των προβλεπόμενων από τον παρόντα γενικό σχεδιασμό της μαρίνας. Αποφυγή αλλοίωσης της τοπογραφίας και του ανάγλυφου της περιβάλλουσας περιοχής. Κυκλοφοριακές ρυθμίσεις: Επιλογή της πλέον κατάλληλης κυκλοφοριακής ρύθμισης για την είσοδο / έξοδο στη μαρίνα, βάσει των συμπερασμάτων της κυκλοφοριακής ανάλυσης που θα πραγματοποιηθεί στα πλαίσια της Μ.Π.Ε. και θα εξετάζει τις υφιστάμενες κυκλοφορικές συνθήκες σε σχέση με τις προτεινόμενες από το Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο της μαρίνας λειτουργίες εντός της μαρίνας. Το εσωτερικό οδικό δίκτυο της μαρίνας θα πρέπει να εξασφαλίζει άμεση πρόσβαση σε όλους τους επί μέρους τομείς της χερσαίας ζώνης. 17

24 Στον Τομέα 2 δεν επιτρέπεται διαμόρφωση κύριου οδικού άξονα κατά μήκος του παραλιακού μετώπου και μέχρι την προτεινόμενη οριογραμμή παραλίας, έτσι ώστε μεταξύ της θάλασσας και της παραλιακής σειράς κτιρίων να διασφαλίζεται η ελεύθερη και άνετη κυκλοφορία πεζών, χωρίς κυκλοφορία ή στάθμευση οχημάτων. Η μέγιστη κλίση του κύριου οδικού άξονα που θα διαμορφωθεί σε συνέχεια της εισόδου και ως τμήμα του εσωτερικού οδικού δικτύου της μαρίνας να διασφαλίζει την ομαλή κυκλοφορία οχημάτων που ρυμουλκούν τρέιλερ με σκάφος ή βαρέων οχημάτων. Διασφάλιση της δυνατότητας εισόδου και κυκλοφορίας εντός της χερσαίας ζώνης της μαρίνας ατόμων μειωμένης κινητικότητας (ΑΜΚ). Πράσινο: Διαμόρφωση χώρων πρασίνου σε επιλεγμένες θέσεις εντός της χερσαίας ζώνης της μαρίνας, καθώς και στις προβλεπόμενες από το Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο περιοχές (ζώνη υψηλού πρασίνου κατά μήκος του νοτίου ορίου της χερσαίας ζώνης, λωρίδα πρασίνου κατά μήκος του καναλιού απορροής ομβρίων και του δυτικού ορίου της χερσαίας ζώνης). Κατάλληλη επιλογή των ειδών της χλωρίδας που θα φυτευθούν στους χώρους πρασίνου, ώστε να μην επηρεαστεί αρνητικά η βιοποικιλότητα. Συστηματική συντήρηση (περιποίηση και άρδευση) των χώρων πρασίνου. Ανταποδοτικά μέτρα: Διασφάλιση προϋποθέσεων στο χώρο της μαρίνας ώστε να είναι δυνατή η εξυπηρέτηση δραστηριοτήτων ευρύτερου κοινωνικού χαρακτήρα (π.χ. ναυταθλητισμός, πολιτιστικές δραστηριότητες κλπ.). Ανάπτυξη δράσεων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης από το φορέα διαχείρισης της μαρίνας. Σύστημα παρακολούθησης (monitoring): Σκοπός του συστήματος παρακολούθησης είναι η έγκαιρη και ορθή λήψη μέτρων περιορισμού και αντιστάθμισης των δυσμενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εφαρμογή του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου. Το σύστημα παρακολούθησης περιλαμβάνει την εφαρμογή προγραμμάτων παρακολούθησης της ποιότητας του περιβάλλοντος, ενώ προβλέπει και την υιοθέτηση περιβαλλοντικών πολιτικών σχετικών με την ανάπτυξη και λειτουργία τη μαρίνας, τη συστηματική εκπαίδευση και περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση του προσωπικού της, καθώς και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των χρηστών της (πελατών και επισκεπτών). Τα προγράμματα παρακολούθησης της ποιότητας του περιβάλλοντος περιλαμβάνουν τακτικούς ελέγχους με βάση τα διεθνή πρότυπα. Οι έλεγχοι αφορούν σε κατάλληλα 18

25 επιλεγμένες παραμέτρους / δείκτες αναφορικά με τους τομείς του θαλάσσιου, ατμοσφαιρικού, ακουστικού, βιοτικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Α.7 Σύστημα Παρακολούθησης Απαραίτητο στοιχείο για την επίτευξη υψηλής περιβαλλοντικής επίδοσης, αλλά και της βιωσιμότητας του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου είναι η εφαρμογή ενός συστήματος παρακολούθησης και αξιολόγησης (monitoring) των σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον από την υλοποίηση και λειτουργία των έργων ανάπτυξης της μαρίνας. Σκοπός του συστήματος παρακολούθησης είναι η έγκαιρη και ορθή λήψη μέτρων περιορισμού και αντιστάθμισης των δυσμενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Συνεπώς στα πλαίσια του συστήματος παρακολούθησης, εκτός από την εφαρμογή των προγραμμάτων παρακολούθησης της ποιότητας του περιβάλλοντος, θα πρέπει να υπάρχει πρόνοια για την υιοθέτηση νέων και την προσαρμογή των υφιστάμενων περιβαλλοντικών πολιτικών σχετικών με την ανάπτυξη και λειτουργία τη μαρίνας, τη συστηματική εκπαίδευση και περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση του προσωπικού της, καθώς και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των χρηστών της (πελατών και επισκεπτών). Αναφορικά με τα προγράμματα παρακολούθησης της ποιότητας του περιβάλλοντος, συνιστάται να γίνονται τακτικοί έλεγχοι με βάση τα διεθνή πρότυπα. Οι έλεγχοι να αφορούν σε κατάλληλα επιλεγμένες παραμέτρους / περιβαλλοντικούς δείκτες, ενδεικτικά στους ακόλουθους τομείς: Θαλάσσιο περιβάλλον (ποιότητα θαλασσινού νερού, ποιότητα ιζημάτων πυθμένα κλπ.) Ατμοσφαιρικό περιβάλλον Ακουστικό περιβάλλον Ποιότητα υδάτων (ποιότητα ομβρίων ανάντη περιοχής που καταλήγουν στη χερσαία ζώνη της μαρίνας κλπ.) Βιοτικό περιβάλλον (κατάσταση φυτευμένων χώρων κλπ.) Ανθρωπογενές περιβάλλον (αριθμός εργαζομένων και επισκεπτών / χρηστών των εγκαταστάσεων, ποσότητα και ποιότητα παραγόμενων αποβλήτων κλπ.) 19

26 Α.8 Συνοδές μελέτες και έρευνες Πριν από την έγκριση κατασκευής των έργων του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου θα πρέπει να εκπονηθούν οι ακόλουθες βασικές μελέτες και έρευνες: Γεωτεχνική μελέτη και έρευνα (εφ όσον δεν επαρκούν τα γεωτεχνικά στοιχεία από τυχόν παλαιότερες έρευνες) Μελέτη λιμενικών έργων Μελέτη κτιριακών εγκαταστάσεων (αρχιτεκτονική, στατική, Η/Μ) Αρχιτεκτονική μελέτη διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου και φυτοτεχνική μελέτη Μελέτη Η/Μ εγκαταστάσεων και δικτύων λιμένα (παροχές στα σκάφη, περιβάλλων χώρος μαρίνας) Μελέτη οδικών έργων εισόδου και εσωτερικού δικτύου μαρίνας Μελέτη υδραυλικών έργων 20

27 Β. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ B.1. Εισαγωγή Η παρούσα Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αφορά στο Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο της Μαρίνας Χίου, η οποία βρίσκεται στη θέση Καστέλο, στην ανατολική ακτή της Νήσου Χίου επί της παραλιακής ζώνης της πόλης της Χίου. Αρχή σχεδιασμού του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου είναι το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) A.E. Συγκεκριμένα, με την υπ αριθμ. 218/ απόφαση της Διυπουργικής Επιτροπής Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων (ΦΕΚ 2322/Β/ ), μεταβιβάστηκε από το Ελληνικό Δημόσιο στο ΤΑΙΠΕΔ το δικαίωμα να παραχωρεί σε τρίτους το δικαίωμα χρήσης, λειτουργίας, διαχείρισης και εκμετάλλευσης της κινητής και/ή ακίνητης περιουσίας εντός της χερσαίας και/ή της θαλάσσιας ζώνης της Μαρίνας Χίου. Το προτεινόμενο Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο της Μαρίνας Χίου αποσκοπεί στην ανάπτυξη των υφιστάμενων υποδομών του τουριστικού λιμένα. Συγκεκριμένα, προβλέπει την αξιοποίηση της υφιστάμενης λιμενικής υποδομής της μαρίνας, καθώς και την ανάπτυξη της χερσαίας ζώνης της, συνολικής επιφάνειας 35 στρεμμάτων περίπου, με στόχο την διαμόρφωση ενός σύγχρονου και ποιοτικού πόλου τουρισμού και αναψυχής. Τελικός σκοπός της προτεινόμενης ανάπτυξης είναι αφ ενός η υψηλών προδιαγραφών εξυπηρέτηση του θαλάσσιου τουρισμού με σκάφη αναψυχής που ταξιδεύουν στην περιοχή του βορειοανατολικού Αιγαίου και αφ ετέρου η διαμόρφωση ενός ποιοτικού παρακτίου χώρου αναψυχής που θα αποτελεί πόλο έλξης για τους κατοίκους της ευρύτερης οικιστικής περιοχής της πόλης της Χίου. Η παρούσα μελέτη εκπονήθηκε από το γραφείο μελετών ΜΑRNET A.T.E. (Βεντήρη 7, Αθήνα, τηλ.: , fax: , μετά από σχετική ανάθεση από το ΤΑΙΠΕΔ A.E. 21

28 Σχήμα Β-1: Μαρίνα Χίου (Πηγή: Google Earth) Β.2. Νομικό πλαίσιο Αντικείμενο μελέτης Σύμφωνα με το Ν.4179/13 «Απλούστευση διαδικασιών για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στον τουρισμό, αναδιάρθρωση του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ 175/Α/ ), δεδομένου ότι η Μαρίνα Χίου διαθέτει χερσαία ζώνη που υπερβαίνει τα τ.μ., η εν λόγω επαναχωροθέτησή της γίνεται σε δύο στάδια. Στο πρώτο στάδιο επαναχωροθέτησης του τουριστικού λιμένα εγκρίνεται ο γενικός σχεδιασμός της μαρίνας με την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος (Π.Δ.). Ο γενικός σχεδιασμός της μαρίνας θέτει τους βασικούς άξονες ανάπτυξης του λιμένα και συγκεκριμένα τα εξής: 4. Οριοθέτηση της ακριβούς έκτασης της χερσαίας και της θαλάσσιας ζώνης της μαρίνας. 5. Καθορισμό των επιτρεπόμενων χρήσεων γης ανά τομέα επί της χερσαίας ζώνης της μαρίνας. 6. Καθορισμό των ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης για την ανέγερση, επέκταση, μετατροπή ή μετασκευή κτιρίων και εγκαταστάσεων, καθώς και καθορισμό της έκτασης της απαιτούμενης περίφραξης. 22

29 Σημειώνεται ότι σύμφωνα με το Ν.4179/13 (άρθρο 10, παρ. 1, εδάφιο γ, υποεδ. γγ), ο γενικός συντελεστής δόμησης στο σύνολο της χερσαίας ζώνης της μαρίνας δεν μπορεί να υπερβαίνει το 0,2. Επίσης, αναφέρεται ότι μεταξύ των επιτρεπόμενων χρήσεων γης μπορούν να περιλαμβάνονται αθλητικές εγκαταστάσεις, γραφεία / τράπεζες / κτίρια διοίκησης, τουριστικές εγκαταστάσεις, εμπορικά καταστήματα, καταστήματα παροχής υπηρεσιών, εστιατόρια / αναψυκτήρια / κέντρα διασκέδασης, κατοικίες για μακροχρόνια μίσθωση, χώροι συνάθροισης κοινού / πολιτιστικά κτίρια, χώροι πρασίνου, κτίρια / γήπεδα στάθμευσης και αποθήκευσης, πρατήρια καυσίμων και εγκαταστάσεις μέσων μαζικής μεταφοράς. Για την έκδοση του Π.Δ. χωροθέτησης της μαρίνας απαιτείται η έγκριση των γενικών περιβαλλοντικών όρων του γενικού σχεδιασμού της μαρίνας, ύστερα από την υποβολή Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Σ.Μ.Π.Ε.), καθώς και η σύνταξη Έκθεσης Χωροθέτησης (ως αυτοτελές παράρτημα της Σ.Μ.Π.Ε.) αναφορικά με τις βασικές χωροθετικές επιλογές του προτεινόμενου γενικού σχεδιασμού. Στο δεύτερο στάδιο επαναχωροθέτησης του τουριστικού λιμένα εγκρίνονται οι προτεινόμενες λιμενικές και χερσαίες υποδομές, καθώς και οι περιβαλλοντικοί όροι υλοποίησης και λειτουργίας των έργων ανάπτυξής του. Η παρούσα Σ.Μ.Π.Ε. συντάχθηκε στα πλαίσια του πρώτου σταδίου και αφορά στον γενικό σχεδιασμό της χερσαίας και θαλάσσιας ζώνης της Μαρίνας Χίου. Συγκεκριμένα, η Σ.Μ.Π.Ε. αφορά στον εντοπισμό, περιγραφή και αξιολόγηση των σημαντικών επιπτώσεων στο περιβάλλον από την εφαρμογή του προτεινόμενου Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου. Επίσης, περιλαμβάνει παρουσίαση των λογικών εναλλακτικών δυνατοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της μηδενικής λύσης (δηλαδή διατήρησης της υφιστάμενης κατάστασης), τεκμηρίωση της επιλογής τους, καθώς και περιβαλλοντική αξιολόγηση των εναλλακτικών αυτών. Η εκπόνηση της Σ.Μ.Π.Ε. του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου έγινε σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην ισχύουσα νομοθεσία (Ν.4179/13, ΦΕΚ 175/Α/ και ΚΥΑ / , ΦΕΚ 1225/Β/ , με την οποία έγινε η εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας με τις διατάξεις της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων). Συγκεκριμένα, η Σ.Μ.Π.Ε. συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 6 και το Παράρτημα ΙΙΙ του άρθρου 11 της Κ.Υ.Α /2006 και θα δημοσιοποιηθεί σύμφωνα με τη διαδικασία Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης όπως προβλέπεται από το άρθρο 7 της Κ.Υ.Α /

30 Αρμόδια αρχή για τη διαδικασία στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου είναι η Ειδική Υπηρεσία Περιβάλλοντος (Ε.Υ.ΠΕ.) του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Υ.Π.Ε.Κ.Α.). Β.3. Ομάδα Μελέτης Η ομάδα εκπόνησης της παρούσας μελέτης απαρτίστηκε από τους παρακάτω: - Νικόλαο Φλώριο, Ναυπηγό Μηχανικό Περιβαλλοντολόγο, M.Sc., ο οποίος είχε και τη γενική ευθύνη και το συντονισμό της μελέτης - Βασιλική Τζανετάτου, Δρ Μηχανικό Περιβάλλοντος - Σοφία Σκαμνάκη Τζανετάτου, Αρχιτέκτονα Μηχανικό - Χαρίλαο Αντωνόπουλο, Δρ Πολιτικό Μηχανικό Λιμενολόγο - Μαρία Ονουφρίου Αλεξάκη, Αρχιτέκτονα Μηχανικό Χωροτάκτη - Στέλιο Ευσταθιάδη, Συγκοινωνιολόγο - Αθανάσιο Παπαθανασίου, Δρ Μηχανολόγο Μηχανικό - Βασιλική Μπέσιου, Πολιτικό Μηχανικό, M.Sc. - Στέλλα Βλαχογιάννη, Πολιτικό Μηχανικό, M.Sc. - Αγγελική Χιώνη, Πολιτικό Μηχανικό, M.Sc. 24

31 Γ. ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΜΑΡΙΝΑΣ ΧΙΟΥ Γ.1. Σκοπιμότητα Οι κύριοι άξονες σχεδιασμού του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου σχετίζονται κατά κύριο λόγο με τη χερσαία ζώνη αυτής και δευτερευόντως με τη θαλάσσια ζώνη (λιμενολεκάνη και προβλήτες ελλιμενισμού σκαφών). Ο λόγος δεν είναι μόνον η ήδη διαμορφωμένη θαλάσσια ζώνη (που εν τούτοις χρήζει βελτιωτικών παρεμβάσεων ώστε να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες προδιαγραφές ενός λιμένα τουριστικών σκαφών), αλλά και η παντελώς αδιαμόρφωτη και αναξιοποίητη χερσαία ζώνη. Επιπρόσθετα, σημαντικός λόγος είναι ότι η χερσαία ζώνη, λόγω της θέσης της και του μεγέθους της, θα πρέπει να απευθύνεται σε ένα ευρύτερο κοινό που υπερβαίνει τα στενά όρια των ιδιοκτητών ή των επιβαινόντων στα ελλιμενιζόμενα σκάφη. Κατά συνέπεια η χερσαία ζώνη της μαρίνας αντιμετωπίζεται ως ένας αξιόλογος πόρος του ευρύτερου παράκτιου μετώπου της πρωτεύουσας του νησιού της Χίου, ο οποίος δύναται να αποτελέσει παραλιακό πόλο αναψυχής για τους κατοίκους της, διευρύνοντας τις δυνατότητες τους στον τομέα αυτό και συμβάλλοντας θετικά στην ποιότητα ζωής τους. Στα πλαίσια αυτά στις επόμενες παραγράφους αναλύονται οι κύριοι άξονες σχεδιασμού του προτεινόμενου Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της Μαρίνας Χίου. Αποκατάσταση της εύρυθμης λειτουργίας της μαρίνας Η Μαρίνα Χίου διαθέτει μία περιορισμένου μεγέθους λιμενολεκάνη, ενώ η διάταξή της (επιμήκους σχήματος) και οι διαστάσεις της είναι περιοριστικές σε ότι αφορά στο μέγεθος και τον αριθμό των ελλιμενιζόμενων σκαφών. Επιπροσθέτως, οι λιμενικές υποδομές παρουσιάζουν σοβαρές ελλείψεις σε ότι αφορά στις παροχές στα ελλιμενιζόμενα σκάφη (σταθμός καυσίμων και παραλαβής καταλοίπων, ράμπα ανέλκυσης/καθέλκυσης σκαφών, παροχή νερού, ρεύματος και τηλεφώνου στα σκάφη), ενώ ορισμένες υφιστάμενες υποδομές είναι μη λειτουργικές (νηοδόχος, βόρειος προβλήτας). Συνεπώς, βασικός στόχος της προτεινόμενης ανάπτυξης της μαρίνας είναι η αποκατάσταση των δυσλειτουργιών αυτής και η διασφάλιση της παροχής υψηλής ποιότητας υπηρεσιών στα ελλιμενιζόμενα σκάφη. Ωστόσο, παρότι και η θαλάσσια ζώνη έχει σημαντικά λειτουργικά προβλήματα, το πλέον προβληματικό τμήμα σε σχέση με τη λειτουργία της μαρίνας είναι η χερσαία ζώνη της, η οποία χαρακτηρίζεται από παντελή απουσία υποδομών. Υπάρχει συνεπώς ανάγκη 25

32 ανάπτυξης σημαντικών κτιριακών κυρίως υποδομών στη χερσαία ζώνη, σχετιζόμενων με την εξυπηρέτηση των ελλιμενιζόμενων σκαφών και αυτή καθ αυτή την εύρυθμη λειτουργία της μαρίνας. Παράλληλα, η αξιοποίηση και ο εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων υποδομών της μαρίνας είναι απολύτως ευθυγραμμισμένη με τις στρατηγικές κατευθύνσεις του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό (όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει) αναφορικά με την εναλλακτική μορφή τουρισμού, «θαλάσσιος τουρισμός με σκάφη αναψυχής». Αξιοποίηση της χερσαίας ζώνης για την ενίσχυση της βιώσιμης ανάπτυξης της μαρίνας Η αξιοποίηση της χερσαίας ζώνης αποτελεί αναγκαίο στοιχείο της λειτουργικής ολοκλήρωσης της μαρίνας, έτσι ώστε να ενισχυθεί η βιώσιμη και ισόρροπη οικονομική ανάπτυξή της. Η οικονομική βιωσιμότητα μιας μαρίνας στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην απόδοση των χερσαίων λειτουργιών (χερσαία απόθεση και συντήρηση σκαφών, εμπορικές δραστηριότητες, υπηρεσίες εστίασης και αναψυχής, τουριστικά καταλύματα κλπ.). Οι διεθνείς στατιστικές μάλιστα καταδεικνύουν ότι σε πολλές περιπτώσεις οι υπηρεσίες της χερσαίας ζώνης συνεισφέρουν στο συνολικό αποτέλεσμα περισσότερο από την εκμετάλλευση της θαλάσσιας ζώνης. Ειδικά στην περίπτωση της Μαρίνας Χίου, όπου η δυναμικότητα της θαλάσσιας ζώνης είναι αρκετά περιορισμένη ως προς τον αριθμό των θέσεων αλλά και το μέγεθος των σκαφών, η ορθή λογική ανάπτυξη της χερσαίας ζώνης θα έχει καθοριστική σημασία στη βιωσιμότητα της μαρίνας. Αποκατάσταση της αισθητικής της χερσαίας ζώνης Όπως προαναφέρθηκε η χερσαία ζώνη της μαρίνας είναι παντελώς αναξιοποίητη, καθώς πρόκειται για μία αδιαμόρφωτη έκταση επιχώσεων. Γενικά, η εικόνα εγκατάλειψης της χερσαίας ζώνης της μαρίνας υποβαθμίζει συνολικά την αισθητική της ευρύτερης παράκτιας περιοχής, με αποτέλεσμα να καθίσταται απωθητική για τους κατοίκους και επισκέπτες του χώρου της μαρίνας. Συνεπώς, η αναβάθμιση της αισθητικής της χερσαίας ζώνης και η βελτίωση της ελκυστικότητάς της είναι μεγάλης σημασίας σε πολλαπλά επίπεδα, σχετιζόμενα με την ίδια τη 26

33 μαρίνα, το ευρύτερο οικιστικό περιβάλλον, αλλά και γενικότερα την τουριστική ανάπτυξη του νησιού. Δημιουργία ενός πόλου τουρισμού και αναψυχής Η διαμόρφωση υποδομών και η δημιουργία προϋποθέσεων τουρισμού, αναψυχής, αθλητισμού και περιπάτου στη χερσαία ζώνη μιας μαρίνας πέρα από αναγκαία συμπλήρωση του επιχειρηματικού σχεδίου της αποτελεί συχνά σημαντικό συστατικό στοιχείο της επιτυχούς ένταξής της στο ευρύτερο περιβάλλον. Στη συγκεκριμένη περίπτωση της Μαρίνας Χίου το στοιχείο αυτό συνάδει επιπλέον με τη θέση της στο παραλιακό μέτωπο της οικιστικής περιοχής που αποτελεί προέκταση προς τα βόρεια της πόλης της Χίου, συνδέοντας την πόλη με τον οικισμό Βροντάδου που γνωρίζει οικοδομική ανάπτυξη για χρήση κύριας κατοικίας τα τελευταία χρόνια. Σημαντική παράμετρος που ενισχύει τη σημασία δημιουργίας ενός πόλου τουρισμού και αναψυχής στην ευρύτερη περιοχή της πόλης της Χίου είναι και η ζήτηση-ανάγκη σύγχρονων αλλά και επαρκών τουριστικών υποδομών (τουριστικά καταλύματα και λοιπές τουριστικές εγκαταστάσεις) καθώς και υποδομών αναψυχής (χώροι συνάθροισης κοινού σινεμά, πολιτιστικοί χώροι, εμπορικό κέντρο) που χαρακτηρίζει την εν λόγω περιοχή αλλά και το νησί συνολικά. Η ανάπτυξη των υποδομών τουρισμού και αναψυχής ενισχύει το στόχο προσέλκυσης στους χώρους της μαρίνας ενός ευρύτερου κοινού που δεν σχετίζεται με τα σκάφη αναψυχής, αλλά εντούτοις επιλέγει τη μαρίνα σαν ένα ιδανικό τόπο επαφής με το θαλάσσιο στοιχείο, ξεκούρασης, περιπάτου κλπ. Το εν λόγω κοινό, στο οποίο επίσης θα απευθύνεται ο υπό διαμόρφωση πόλος στη χερσαία ζώνη της μαρίνας, αποτελούν οι κάτοικοι και επισκέπτες των γειτονικών οικιστικών περιοχών (Χίος Βροντάδος). Ταυτόχρονα η ανάπτυξη αυτή συμβάλλει στην επίτευξη των διακηρυγμένων και θεσμοθετημένων στόχων σε σχέση με την ολοκληρωμένη διαχείριση του παράκτιου μετώπου και τη συνεισφορά του στην ποιότητα ζωής των κατοίκων. Συμβατότητα με τους γενικούς άξονες και στόχους του υπερκείμενου θεσμοθετημένου χωροταξικού σχεδιασμού και τις υφιστάμενες χρήσεις Η τήρηση των γενικών αρχών της ολοκληρωμένης διαχείρισης των παράκτιων ζωνών σε συνδυασμό με αυτές της διαχείρισης του παρακτίου χώρου των νησιών του Αιγαίου, όπως προσδιορίζονται στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο (ειδικά σε θέματα όπως η διατήρηση των 27

34 απαραίτητων ζωνών ελεύθερης πρόσβασης και αναψυχής των πολιτών, η βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων, οι χρήσεις γης, η αναβάθμιση των υφιστάμενων τουριστικών υποδομών κλπ.), αποτελεί καθοριστικό στοιχείο για τη βιώσιμη ανάπτυξη της μαρίνας και την αρμονική ένταξή της στον ευρύτερο χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό. Επίσης, η συμβατότητα με τις υφιστάμενες χρήσεις γης (όπως το Γενικό Νοσοκομείο Χίου στα νότια της θέσης της μαρίνας κλπ.) είναι καθοριστικής σημασίας για την λειτουργική προσαρμογή της μαρίνας στο υπάρχον χωροταξικό πλαίσιο. Τέλος, στα πλαίσια της ολοκληρωμένης διαχείρισης της παράκτιας ζώνης, είναι ιδιαίτερης σημασίας η διασφάλιση της δυνατότητας ένταξης της Μαρίνας Χίου σε ένα ενιαίο παραλιακό μέτωπο προς βορρά (όπου βρίσκεται ο λιμενίσκος Αγ. Παρασκευής και βορειότερα αυτού εκτείνεται η παραλία του Βροντάδου, της οποίας ήδη σχεδιάζεται η ανάπλαση). Η επιτυχής αυτή ένταξη λειτουργεί αφ ενός θετικά για τους κατοίκους της περιοχής ενισχύοντας τη σχέση τους με το παράκτιο μέτωπο και αφ ετέρου προς όφελος της μαρίνας καθώς καθίσταται πιο ελκυστική στο κοινό. Γ.2. Ευρύτερο πλαίσιο Εθνικού & Περιφερειακού σχεδιασμού Το ευρύτερο χωροταξικό πλαίσιο προσδιορίζεται από τις κατευθύνσεις των πλαισίων χωροταξικού σχεδιασμού, τα οποία καθορίζονται στο Ν. 2742/1999 «Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη & άλλες διατάξεις» και είναι: το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΓΠΧΣΑΑ), τα Ειδικά Πλαίσια, με τα οποία συμπληρώνονται και εξειδικεύονται οι κατευθύνσεις του ΓΠΧΣΑΑ τα Περιφερειακά Πλαίσια, τα οποία εναρμονίζονται και εξειδικεύουν ή συμπληρώνουν τις κατευθύνσεις του Γενικού και των Ειδικών Πλαισίων. Εν προκειμένω, σε ότι αφορά στον αναπτυξιακό χαρακτήρα της ευρύτερης περιοχής, στην οποία χωροθετείται η Μαρίνα Χίου, αναλύονται οι προβλέψεις: του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΦΕΚ 128/A/2008), του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό (ΦΕΚ 1138/Β/ , όπως αυτό τροποποιήθηκε με το ΦΕΚ 3155/Β/ και ισχύει), και 28

35 του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (ΦΕΚ 1473/Β/ ). Γ.2.1. Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Σκοπός του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΓΠΧΣΑΑ) (ΦΕΚ 128/Α/ ) είναι ο προσδιορισμός στρατηγικών κατευθύνσεων για την χωρική ανάπτυξη και αειφόρο οργάνωση του εθνικού χώρου για τα επόμενα 15 χρόνια. Παρακάτω παρατίθενται αποσπάσματα του κειμένου του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (Απόφαση αριθμ. 6876/4871 ΦΕΚ 128/Α/ ), που έχουν σχέση αφ ενός με γενικές κατευθύνσεις και αφ ετέρου με ειδικές κατευθύνσεις για την ευρύτερη περιοχή μελέτης. Άρθρο 5: Χωρική οργάνωση των κύριων εθνικών πόλων και αξόνων ανάπτυξης, καθώς και των διεθνών και διαπεριφερειακών εισόδων-πυλών και συνδέσεων της χώρας Δ. Πολυπολικό αναπτυξιακό νησιωτικό σύμπλεγμα Βορείου και Νοτίου Αιγαίου: Το ενιαίο αυτό σύμπλεγμα συγκροτείται από επιμέρους υποενότητες (του Β. Αιγαίου, των Κυκλάδων, των Δωδεκανήσων) οι οποίες αρθρώνονται γύρω από τις κύριες αναπτυξιακές ενότητες: α) Λέσβου Χίου, η οποία περιλαμβάνει τους δευτερεύοντες εθνικούς πόλους Μυτιλήνης και Χίου, β) Σάμου Ικαρίας, γ) Σύρου Πάρου Νάξου, η οποία περιλαμβάνει τον δευτερεύοντα εθνικό πόλο της Ερμούπολης και δ) Ρόδου Κω - Καλύμνου, η οποία περιλαμβάνει τον δευτερεύοντα εθνικό πόλο της Ρόδου. Για το νησιωτικό αυτό σύμπλεγμα, πέραν των όσων αναφέρονται στην παράγραφο Α2 του παρόντος άρθρου, επιδιώκονται επιπλέον τα εξής: - Η ανάπτυξη δομών και σχέσεων διασυνοριακής συνεργασίας. - Η ενίσχυση της συνεργασίας και της διασύνδεσης του νησιωτικού συμπλέγματος με την Αθήνα, την Κρήτη, και τη Θεσσαλονίκη και, κατά περίπτωση, με άλλα αστικά κέντρα της ηπειρωτικής χώρας (π.χ. Καβάλα, Αλεξανδρούπολη). - Η ανάπτυξη συνεργασιών στους τομείς του τουρισμού, της αγροτικής παραγωγής, της μεταποίησης και της διακίνησης προϊόντων, της εκπαίδευσης, της έρευνας και τεχνολογίας, με έμφαση σε αντικείμενα αιχμής για τον νησιωτικό χώρο, καθώς και της προστασίας της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. 29

36 - Η ανάπτυξη του αθλητισμού και της υγείας. - Η ανάπτυξη δράσεων για την αντιμετώπιση των ιδιαίτερων προβλημάτων του νησιωτικού χώρου και ιδίως της διοικητικής, συγκοινωνιακής και ενεργειακής εξυπηρέτησης, της διαχείρισης των υδατικών πόρων και των απορριμμάτωναποβλήτων, του ελέγχου της δόμησης κ.α. Άρθρο 6: Χωρική διάρθρωση των στρατηγικής σημασίας δικτύων υποδομών και υπηρεσιών μεταφορών, ενέργειας και επικοινωνιών Α1. Γενικές κατευθύνσεις για τις μεταφορές: - Κρίσιμο στοιχείο αποτελεί η βελτίωση της προσβασιμότητας των ορεινών και γενικά των δυσπρόσιτων περιοχών και κυρίως των νησιωτικών περιοχών. Ο νησιωτικός πληθυσμός πρέπει να απολαμβάνει αναβαθμισμένες υπηρεσίες μεταφορών / συγκοινωνιών χαμηλού κόστους, υψηλής ποιότητας και ταχύτητας και αυξημένης συχνότητας δρομολογίων. - Κρίσιμο θεωρείται επίσης, για την οργάνωση του νησιωτικού χώρου, στοιχείο, η ενίσχυση της εσωτερικής συνοχής του νησιωτικού χώρου καθώς της συμπληρωματικότητάς του με τον ηπειρωτικό χώρο. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερης σημασίας θεωρείται η ενίσχυση της συνοχής των επιμέρους κύριων αναπτυξιακών ενοτήτων του νησιωτικού πολυπολικού συμπλέγματος Νοτίου και Βορείου Αιγαίου με τα γύρω νησιά, της μεταξύ τους σύνδεσης, καθώς και της σύνδεσής τους με την ηπειρωτική χώρα και την Κρήτη, μειώνοντας με τον τρόπο αυτό τη σχετική εξάρτησή τους από το μητροπολιτικό κέντρο της Αθήνας και ενισχύοντας τις αναπτυξιακές τους δυνατότητες και επιλογές. Ομοίως, κρίσιμη θεωρείται η βελτίωση της επικοινωνίας των νησιών του Ιονίου με την ηπειρωτική χώρα μέσω της αναβάθμισης του εσωτερικού δικτύου των νησιών και των λιμενικών υποδομών. - Ζωτικής επίσης σημασίας είναι η επέκταση της πολιτικής της επιδότησης των άγονων νησιωτικών γραμμών (για ακτοπλοϊκά πλοία, αεροπλάνα, υδροπλάνα), με αυστηρά ποιοτικά κριτήρια (τύπος, ταχύτητα και ηλικία μεταφορικού μέσου) που θα εξασφαλίζουν 12μηνη εξυπηρέτηση. Α.2. Ειδικές κατευθύνσεις για τις μεταφορές - Αναβάθμιση και κατασκευή νέων τμημάτων των κυρίων οδικών αξόνων σε μεγάλα και πληθυσμιακά εύρωστα νησιά του Βορείου και Νότιου Αιγαίου (π.χ. Λέσβος, Ρόδος, Χίος, Σάμος, Λήμνος, Κως, Κάλυμνος) και του Ιονίου πελάγους (π.χ. Κέρκυρα, Κεφαλληνία, 30

37 Ζάκυνθος, Λευκάδα). - Όλοι οι νησιωτικοί λιμένες απαιτούν διαρκή αναβάθμιση (εξαιτίας και της τεχνολογικής εξέλιξης των πλοίων), καθόσον αποτελούν το βασικό σημείο σύνδεσης των νησιών, τόσο μεταξύ τους, όσο και με την ηπειρωτική χώρα. Ιδιαίτερο ρόλο στις ακτοπλοϊκές μεταφορές, ως σημεία κόμβοι (hub), μπορούν να επιτελέσουν οι λιμενικές υποδομές (υφιστάμενες ή νέες) της Νάξου και της Σύρου (για την περιοχή των Κυκλάδων), της Σάμου, Κω, Καλύμνου Ρόδου, Μυτιλήνης, Χίου, Μεστών Χίου και Λήμνου (για την εξυπηρέτηση της πολυνησιωτικής περιοχής του Αιγαίου) και της Κέρκυρας για τα Διαπόντια νησιά. - Τόσο στον νησιωτικό όσο και στον ηπειρωτικό χώρο (συμπληρωματικά και παράλληλα), σκόπιμη κρίνεται η ανάπτυξη εθνικού δικτύου αποκλειστικών εμπορευματικών μεταφορών, ανεξάρτητου από τις ακτοπλοϊκές γραμμές και τους περιορισμούς που η συγκεκριμένη αγορά επιβάλλει. Εν όψει αυτού, οι νησιωτικοί λιμένες της Χίου, της Ρόδου, της Σύρου, της Νάξου και της Κρήτης (ως κόμβοι), καθώς επίσης και οι ηπειρωτικοί λιμένες της Αλεξανδρούπολης, της Καβάλας, της Θεσσαλονίκης, του Βόλου, της Κύμης, του λιμενικού συστήματος της Αττικής, του Γυθείου, της Καλαμάτας, της Πάτρας, της Πρέβεζας και της Ηγουμενίτσας, της Χαλκίδας και της Στυλίδας θα ήταν σκόπιμο να εφοδιαστούν με «ελαφρές» υποδομές υποστήριξης τυποποιημένων εσωτερικών εμπορευματικών μεταφορών. - Υποστήριξη της ανάπτυξης νέων, ανεξάρτητων από το κέντρο, αεροπορικών συνδέσεων μεταξύ προορισμών της νησιωτικής Ελλάδας (π.χ. Ηράκλειο -Ρόδος, Μυτιλήνη - Χίος Ρόδος, Κέρκυρα Ζάκυνθος Κεφαλληνία). Άρθρο 9: Χωρική οργάνωση και ανάπτυξη του ορεινού, παράκτιου, νησιωτικού και αγροτικού χώρου, καθώς και των παραμεθόριων περιοχών 4. Παράκτιος και νησιωτικός χώρος Τις περιοχές του παράκτιου και νησιωτικού χώρου κατοικούν ή/και επισκέπτονται μεγάλα τμήματα πληθυσμού, ενώ αναπτύσσονται σε αυτές πολλές δραστηριότητες, που συχνά δεν είναι συμβατές μεταξύ τους. Επομένως, οι περιοχές αυτές βρίσκονται υπό καθεστώς υψηλών πιέσεων. Για την αντιμετώπιση των πολύπλοκων προβλημάτων που προξενούν οι πιέσεις αυτές και για την εύρυθμη χωρική οργάνωση των, εξαιρετικά ευαίσθητων, παράκτιων περιοχών είναι αναγκαία η χρήση ολοκληρωμένου-συνολικού σχεδιασμού και διαχείρισης. 31

38 Ο σχεδιασμός αυτός περιλαμβάνει ειδικές πολιτικές και δράσεις, μεταξύ των οποίων και οι ακόλουθες, οι οποίες εξειδικεύονται περαιτέρω στο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Παράκτιο και το Νησιωτικό χώρο: - Ενίσχυση της συνοχής, προσβασιμότητας και επικοινωνίας των απομακρυσμένων παράκτιων περιοχών, με ιδιαίτερη έμφαση στο νησιωτικό χώρο του Αιγαίου. Ειδικότερα, εξασφάλιση δυνατοτήτων απασχόλησης, υπηρεσιών και ικανοποιητικών συγκοινωνιών και συνδέσεων με τα αστικά κέντρα. - Βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων, τόσο του θαλάσσιου όσο και του χερσαίου τμήματος της παράκτιας ζώνης, με ιδιαίτερη προσοχή στους υδάτινους πόρους που συνήθως σπανίζουν, με σεβασμό στη χωρητικότητα και αντοχή των οικοσυστημάτων και στις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των νησιών και στήριξη εναλλακτικών και ήπιων μορφών ανάπτυξης. - Βελτίωση του συντονισμού των δράσεων, που προωθούνται από τις ενδιαφερόμενες αρχές σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, τόσο στη θάλασσα, με σχέδια διαχείρισης θαλάσσιων περιοχών όπου χρειάζεται, όσο και στην ξηρά για τη διαχείριση των παράκτιων ζωνών, ώστε να εξασφαλίζεται η αναγκαία συμβατότητα, συμπληρωματικότητα και συνέργεια των αναπτυξιακών δραστηριοτήτων και να διατηρούνται και οι απαραίτητες ζώνες ελεύθερης πρόσβασης και αναψυχής των πολιτών. - Ειδικότερα, επιδιώκεται : (α) η ανάπτυξη βασικών υποδομών στους τομείς της υγείας, της διοίκησης και της κοινωνίας της πληροφορίας, με επέκταση και σε λειτουργίες τηλεϊατρικής και τηλεργασίας, (β) η προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού, ιδιαίτερα στον ορεινό νησιωτικό χώρο, (γ) η αναβάθμιση των υφιστάμενων τουριστικών εγκαταστάσεων και υπηρεσιών και η καθιέρωση υψηλότερων προδιαγραφών για τις νεότερες, (δ) η διαχείριση των προστατευόμενων φυσικών περιοχών και η αποκατάσταση των υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων (όπως των μικρών υγροτόπων του Αιγαίου), (ε) η ανάδειξη και η προστασία του ιστορικού και πολιτιστικού πλούτου, (στ) η βιώσιμη πολεοδομική οργάνωση των παραθεριστικών οικισμών, (ζ) η διαφύλαξη των τοπικών χαρακτηριστικών και του «τοπικού χρώματος» με προτεραιότητα στην ανάπλαση των παλαιών οικισμών που βρίσκονται πλησίον των ακτών και (η) η ολοκληρωμένη διαχείριση των αποβλήτων. - Αποφυγή χωροθέτησης, κοντά στην παραλία, εγκαταστάσεων που δεν απαιτούν γειτνίαση με τη θάλασσα, καθώς και αποφυγή εγκαταστάσεων πολύ μεγάλης κλίμακας. 32

39 - Κατά το σχεδιασμό μέτρων που αφορούν την παράκτια ζώνη, οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να εφαρμόζουν τις αρχές της ολοκληρωμένης διαχείρισης των παράκτιων περιοχών ώστε να εξασφαλίζουν την καλή διαχείριση των οικείων ζωνών, λαμβάνοντας υπόψη τις καλές πρακτικές. Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσεται και η πρόβλεψη μέτρων προστασίας των παράκτιων περιοχών από ενδεχόμενες δυσμενείς συνέπειες λόγω κλιματικής αλλαγής, όπως π.χ. η άνοδος της στάθμης της θάλασσας. - Για την αντιμετώπιση προβλημάτων από την αναμενόμενη αύξηση κίνησης πετρελαιοφόρων πλοίων, μετά την κατασκευή και κατά τη λειτουργία του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, ενθαρρύνεται η χρήση συστημάτων έρευνας, διάσωσης κι αντιρρύπανσης (SAR) σε κομβικά σημεία στο Αιγαίο. Γ.2.2. Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό Γ Γενικά Σκοπός του ισχύοντος σήμερα Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό (ΦΕΚ 1138/Β/ , όπως αυτό τροποποιήθηκε με το ΦΕΚ 3155/Β/ και ισχύει) είναι η εξειδίκευση και συμπλήρωση των βασικών κατευθύνσεων, προτεραιοτήτων και επιλογών του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης στον κλάδο του τουρισμού. Επιδιώκεται επίσης: - Η παροχή των αναγκαίων κατευθύνσεων προς τα υποκείμενα επίπεδα χωρικού σχεδιασμού για την προώθηση της τουριστικής ανάπτυξης, στο πλαίσιο της αειφόρου, ισόρροπης, συνεκτικής και ολοκληρωμένης διαχείρισης του χώρου. - Η προσαρμογή του σχεδιασμού στις νέες προκλήσεις και πολιτικές, για τη βελτίωση της απόδοσης του κλάδου του τουρισμού και της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού προϊόντος στο πλαίσιο της ασκούμενης δημοσιονομικής πολιτικής. - Η προσέλκυση σημαντικών για την εθνική οικονομία τουριστικών επενδύσεων μέσω ενός σταθερού υπερκείμενου πλαισίου σχεδιασμού για τη χωροθέτηση επιχειρήσεων που σχετίζονται με τον τουρισμό. - Η ενσωμάτωση στο χωρικό σχεδιασμό των αναπτυξιακών προγραμμάτων και παρεμβάσεων. 33

40 Γ Κατηγορίες Περιοχών Με βάση την ένταση και το είδος τουριστικής δραστηριότητας που αναπτύσσεται σε κάθε περιοχή, την γεωμορφολογία και την ευαισθησία των πόρων της, ο εθνικός χώρος κατατάσσεται στις ακόλουθες γενικές κατηγορίες (αλλά και σε επιμέρους υποκατηγορίες): (Α) Αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες τουριστικά περιοχές. (Β) Περιοχές ενδεικνυόμενες για την ανάπτυξη ειδικών - εναλλακτικών μορφών τουρισμού. (Γ) Μητροπολιτικές περιοχές (Δ) Νησιά και παράκτιες περιοχές. (Ε) Ορεινές περιοχές (ΣΤ) Πεδινές και ημιορεινές περιοχές (Ζ) Περιοχές του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών (Η) Προστατευόμενοι και εγκαταλελειμμένοι οικισμοί Θ) Αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία και ιστορικοί τόποι Για την αδειοδότηση τουριστικών δραστηριοτήτων σε εκτάσεις, οι οποίες εμπίπτουν εν όλω ή εν μέρει σε περισσότερες της μιας εκ των ανωτέρω κατηγοριών περιοχών, εφαρμόζονται συνδυαστικά, ως προς το τμήμα της έκτασης που εμπίπτει σε περισσότερες κατηγορίες, οι κατευθύνσεις για τις αντίστοιχες κατηγορίες. Η ευρύτερη περιοχή της υπό μελέτη Μαρίνας Χίου εμπίπτει ταυτόχρονα στις ακόλουθες υποκατηγορίες περιοχών (βλ. Σχήμα Γ-1): 1. Στην υποκατηγορία (Α2) αναπτυσσόμενες τουριστικά περιοχές, σύμφωνα με τον «Χάρτη Βασικών Κατευθύνσεων Χωρικής Οργάνωσης του τουρισμού» (ΦΕΚ 3155/Β/ ). Πρόκειται κυρίως για τις νότιες, τις δυτικές και τις ανατολικές παράκτιες περιοχές της Νήσου Χίου. 2. Στην Ομάδα Ι της υποκατηγορίας (Δ1) τουριστικά αναπτυγμένα και αναπτυσσόμενα νησιά. Τα νησιά της Ομάδας αυτής παρουσιάζουν κατά περίπτωση τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: - Σημαντική εξάρτηση από τον τουρισμό (με περιορισμένη ή χωρίς άλλη ιδιαίτερα δυναμική παραγωγική δραστηριότητα και εκμεταλλεύσιμους πόρους). - Συγκρούσεις χρήσεων γης. - Ενδεχόμενες πιέσεις στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. 34

41 Σχήμα Γ-1: Απόσπασμα χάρτη βασικών κατευθύνσεων χωρικής οργάνωσης του τουρισμού (ΦΕΚ 3155/Β/ ) Γ Κατευθύνσεις Χωρικής Οργάνωσης Οι κατευθύνσεις για τις περιοχές Α2, σύμφωνα με το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό, είναι οι ακόλουθες: α. Ολοκληρωμένες τουριστικές παρεμβάσεις με αναπτυξιακό χαρακτήρα για την περιοχή, όπως οργανωμένοι υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων, σύνθετα τουριστικά καταλύματα, ειδικά προγράμματα τουριστικής ανάπτυξης και ανάπτυξη βασικών υποδομών (όπως λιμένες, αεροδρόμια κ.λπ.). β. Ανάδειξη στοιχείων ταυτότητας και αναγνωρισιμότητας της περιοχής. γ. Ανάπτυξη ειδικών τουριστικών υποδομών και εγκαταστάσεων που εμπλουτίζουν και διευρύνουν το τουριστικό προϊόν. 35

42 δ. Προώθηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας και βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας των εγκαταστάσεων (προώθηση ΑΠΕ, βιοκλιματικών μεθόδων σχεδιασμού κ.ά.). ε. Προστασία, αποκατάσταση και ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, με την αναγνώριση και συνδυασμένη προβολή των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών κάθε περιοχής. στ. Ανάληψη δράσεων αναβάθμισης του δομημένου χώρου, με πολεοδομικές παρεμβάσεις, όπως αναπλάσεις κοινόχρηστων χώρων με αύξηση των ελεύθερων χώρων και των χώρων πρασίνου και παροχή κινήτρων για αναπλάσεις ιδιωτικών χώρων. ζ. Κατασκευή νέων, συμπλήρωση και αναβάθμιση υφιστάμενων τεχνικών, κοινωνικών (περίθαλψης και αθλητισμού), περιβαλλοντικών και πολιτιστικών υποδομών (μουσεία, κλπ.). η. Αξιοποίηση των εκάστοτε τοπικών πόρων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την ανάπτυξη ειδικών εναλλακτικών μορφών τουρισμού (αγροτουρισμού, περιηγητικού, πεζοπορικού, πολιτιστικού τουρισμού κ.λπ.). θ. Παροχή κινήτρων για εκσυγχρονισμό υφιστάμενων τουριστικών μονάδων με παράλληλη αναβάθμιση σε τύπους και κατηγορίες καταλυμάτων (3, 4 και 5 αστέρια) ή επέκταση αυτών και συμπληρώσεις με ειδικές τουριστικές υποδομές. ι. Επανάχρηση αξιόλογων κτιρίων ή συνόλων και παροχή κινήτρων για μετατροπή παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων σε ξενοδοχειακές μονάδες. ια. Παροχή κινήτρων για μερική ή ολική απόσυρση μη αξιόλογων, απαξιωμένων ή εγκαταλελειμμένων κτιρίων και εγκαταστάσεων χρήσης τουρισμού, καθώς και παροχή κινήτρων για κατεδάφιση μη αξιόλογων ή μη απαραίτητων ή εγκαταλελειμμένων κτιρίων που προσβάλλουν το τοπίο. ιβ. Θέσπιση δυνατότητας χαρακτηρισμού, είτε μέσω των υφισταμένων είτε μέσω νέων ειδικών προς τούτο πολεοδομικών εργαλείων, τμημάτων των περιοχών Α2 ως Περιοχών Ενεργητικής Παρέμβασης και Ανάπλασης με τον προσδιορισμό μέτρων για την αναβάθμιση ή και την ανάπτυξη του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος, σε συνδυασμό με την παρακολούθηση της εφαρμογής των μέτρων αυτών για τη διαπίστωση της αποτελεσματικότητάς τους. 36

43 ιγ. Λήψη μέτρων για την έγκαιρη πρόληψη φαινομένων υποβάθμισης της ποιότητας των φυσικών και ανθρωπογενών πόρων. ιδ. Βελτίωση της προσβασιμότητας των δυσπρόσιτων τουριστικών πόρων. ιε. Αναμόρφωση των όρων και περιορισμών της σημειακής χωροθέτησης τουριστικών καταλυμάτων με βάση τις ακόλουθες κατευθύνσεις: i) Περιορισμός της κατασκευής νέων καταλυμάτων σε κατηγορίες 3, 4 και 5 αστέρων: ii) Σε εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών περιοχές, αύξηση της ελάχιστης απαιτούμενης επιφάνειας γηπέδου σε δέκα (10) στρέμματα και θέσπιση μέγιστης πυκνότητας 8, 9 και 10 κλινών/στρέμμα για ξενοδοχεία 5, 4 και 3 αστέρων, αντιστοίχως. Υιοθέτηση της κατεύθυνσης αυτής και στην περίπτωση επέκτασης υφιστάμενου καταλύματος, πλην της περίπτωσης τυχόν συμπλήρωσης αυτού με ειδικές τουριστικές υποδομές εκτός αν αυτό αποκλείεται από ειδικές διατάξεις. ιστ. Αναβάθμιση και μετατροπή υφισταμένων ξενοδοχειακών καταλυμάτων σε σύνθετα τουριστικά καταλύματα. ιζ. Χωροθέτηση οργανωμένων κατασκηνώσεων (camping) Επίσης, για τα τμήματα των νησιών της Ομάδας Ι που εντάσσονται στις υπό στοιχεία (Α) και (Β) κατηγορίες περιοχών, όπως εν προκειμένω οι νότιες, δυτικές και ανατολικές παράκτιες περιοχές κατηγορίας (Α2) της Νήσου Χίου, ισχύουν οι κατευθύνσεις των κατηγοριών αυτών, με έμφαση στις ακόλουθες: α. Αντιμετώπιση συγκρούσεων μεταξύ δραστηριοτήτων. β. Έλεγχος των περιβαλλοντικών πιέσεων και του είδους της ανάπτυξης. γ. Προώθηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας και βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας των εγκαταστάσεων (προώθηση ΑΠΕ, βιοκλιματικών μεθόδων σχεδιασμού κ.ά.). δ. Μέριμνα για την αποτροπή της μονόπλευρης εξάρτησης από τον τουρισμό, 37

44 ε. Ένταξη υποδομών και εγκαταστάσεων ειδικών-εναλλακτικών μορφών τουρισμού στο προσφερόμενο προϊόν, με μέριμνα για την προστασία των φυσικών και ανθρωπογενών πόρων στην περιοχή ανάπτυξής τους. στ. οικισμών. Προσαρμογή νέων εγκαταστάσεων στα μορφολογικά πρότυπα και την κλίμακα των ζ. Πολιτικές ολοκληρωμένης τουριστικής ανάπτυξης μέσω οργανωμένων υποδοχέων τουριστικών δραστηριοτήτων ήπιας ανάπτυξης και σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων ήπιας ανάπτυξης έναντι της σημειακής χωροθέτησης τουριστικών καταλυμάτων. Ειδικά ως προς τους εφαρμοζόμενους σ.δ. σε οργανωμένους υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων και σύνθετα τουριστικά καταλύματα στη Ρόδο και την Κέρκυρα ισχύουν όσα ορίζονται στο άρθρο 1 του ν. 4179/2013. η. Θέσπιση δυνατότητας χαρακτηρισμού, είτε μέσω των υφισταμένων είτε μέσω νέων ειδικών προς τούτο εργαλείων χωρικού σχεδιασμού, τμημάτων των νησιών της Ομάδας Ι ως Περιοχών Ενεργητικής Παρέμβασης και Ανάπλασης με τον προσδιορισμό μέτρων για την αναβάθμιση ή και την ανάπτυξη του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος, σε συνδυασμό με την παρακολούθηση της εφαρμογής των μέτρων αυτών για τη διαπίστωση της αποτελεσματικότητάς τους. Γ Ειδικές Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού Μεταξύ των ειδικών εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό (ΕΠ Τουρισμού) είναι και ο Θαλάσσιος Τουρισμός (Γ) με υποκατηγορίες τον Τουρισμό κρουαζιέρας (Γ1) και τον Τουρισμό με σκάφη αναψυχής (Γ2). Η Μαρίνα Χίου είναι χωροθετημένος Τουριστικός Λιμένας και περιλαμβάνεται στο «Χάρτη Χωρικής Οργάνωσης Δικτύου Τουριστικών Λιμένων», όπου αποτυπώνονται οι ήδη χωροθετημένοι τουριστικοί λιμένες, καθώς και στον «Κατάλογο χωροθετημένων τουριστικών λιμένων» του ΕΠ Τουρισμού (ΦΕΚ 3155/Β/ ). Σύμφωνα με το ΕΠ Τουρισμού, ο θαλάσσιος χώρος οργανώνεται σε εννέα (9) Ζώνες Ναυσιπλοΐας Αναψυχής βάσει γεωγραφικών χαρακτηριστικών, μετεωρολογικών συνθηκών, προτιμώμενων ιστιοπλοϊκών διαδρομών κλπ. Η Νήσος Χίος περιλαμβάνεται στην Ζ.Ν.Α. 3, Κεντρικό-Ανατολικό Αιγαίο (βλ. Σχήμα Γ-2). 38

45 Σχήμα Γ-2: Απόσπασμα χάρτη Χωρικής Οργάνωσης Δικτύου Τουριστικών Λιμένων (ΦΕΚ 3155/Β/ ) Ακόμη συμφώνα με το ισχύον ΕΠ Τουρισμού, οι στρατηγικές κατευθύνσεις για την χωρική οργάνωση και ανάπτυξη του τουρισμού με σκάφη αναψυχής είναι οι ακόλουθες: α. Πύκνωση του δικτύου τουριστικών λιμένων (μαρίνες, αγκυροβόλια, καταφύγια). Μεταξύ άλλων προβλέπεται η εξασφάλιση συνθηκών ικανοποιητικής εξυπηρέτησης και ανεφοδιασμού των τουριστικών σκαφών μέσω ορθολογικής διασποράς τουριστικών λιμενικών υποδομών με στόχο τη διαμόρφωση δικτύου σε ενδεικτικές αποστάσεις 30 ν.μ. μεταξύ μαρινών και 15 ν.μ. μεταξύ μαρινών και καταφυγίων ή αγκυροβολίων. β. Βελτίωση και εκσυγχρονισμός των λιμενικών υποδομών (μαρίνες, αγκυροβόλια, καταφύγια). γ. Ενσωμάτωση ένταξη των λιμένων στον ευρύτερο σχεδιασμό για την ολοκληρωμένη διαχείριση του παράκτιου χώρου και της γειτονικής ενδοχώρας, με στόχο την ανάπτυξη συναφών συγγενών δράσεων σε θεματικές ενότητες. 39

46 δ. Αξιοποίηση τουριστικών λιμένων που έχουν παραμείνει ημιτελείς και ολοκλήρωση των απαιτούμενων υποδομών για άμεση ένταξή τους στο υφιστάμενο δίκτυο. ε. Ενθάρρυνση δημιουργίας τουριστικών λιμένων με διάνοιξη εσωτερικών λιμενολεκανών ή/και διαμόρφωση προστατευτικών νησίδων. στ. Αναβάθμιση αργούντων και σχολαζόντων κρηπιδωμάτων με προσθήκη των απαιτούμενων υποδομών και ένταξή τους στο δίκτυο τουριστικών λιμένων. ζ. Συνδυασμός της λειτουργίας επιλεγμένων τουριστικών λιμένων με κατά περίπτωση συναφείς χρήσεις, όπως ενδεικτικά- ναυταθλητισμός, υδατοδρόμια, σταθμοί θαλάσσιων «ταξί», ημερόπλοια κ.λπ. η. Ανάπτυξη «περιβαλλοντικών υποδομών» (ενέργεια, διαχείριση απορριμμάτων κλπ.). θ. Ανάπτυξη και λειτουργία ενιαίου συστήματος ηλεκτρονικής ενημέρωσης για διαθεσιμότητα θέσης, κόστος κ.λπ. σε όλες τις κατηγορίες τουριστικών λιμένων. Γ.2.3. Tο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΠΠΧΣΑΑ) Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου Σύμφωνα με το εγκεκριμένο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΠΠΧΣΑΑ) της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (ΦΕΚ 1473/Β/ ), οι βασικοί στόχοι ολοκληρωμένης διαχείρισης των νησιών της Περιφέρειας είναι: - Η συγκράτηση / σταθεροποίηση του νησιωτικού πληθυσμού, μέσω της άρσης της απομόνωσης, της βελτίωσης της προσπελασιμότητας και της εξασφάλισης υποδομής και παροχής υπηρεσιών. - Η ολοκληρωμένη οικονομική ανάπτυξη, με διεύρυνση των δυνατοτήτων απασχόλησης και διαφοροποίηση της οικονομικής βάσης των νησιών (συγκριτικά πλεονεκτήματα) και τη στήριξη εναλλακτικών μορφών ήπιας ανάπτυξης. - Η προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς με την αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων και της ποικιλότητας του τοπίου και με την ανάδειξη των ιστορικών πολιτιστικών μνημείων. 40

47 Για την επίτευξη των στόχων αυτών υιοθετούνται οι κατωτέρω αρχές: - Η προστασία της φυσικής και πολιτιστικής ιδιαιτερότητας κάθε νησιού πρέπει να αποτελεί τον πυρήνα ενός Ολοκληρωμένου Νησιωτικού Σχεδιασμού. - Ο σχεδιασμός των δραστηριοτήτων και των αντίστοιχων έργων ή των έργων υποδομής θα πρέπει να σέβεται τη φέρουσα ικανότητα των φυσικών οικοσυστημάτων και πόρων. - Η αειφόρος ανάπτυξη απαιτεί την κινητοποίηση του νησιωτικού πληθυσμού και την καλλιέργεια του αισθήματος κοινής ευθύνης. - Ο σχεδιασμός για την επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης θα γίνεται σε επίπεδο νησιού και νησιωτικής ενότητας (Νομαρχία/Περιφέρεια). - Κατά τη χάραξη των διαφόρων αναπτυξιακών τομεακών πολιτικών, απαιτείται ο σεβασμός της φέρουσας ικανότητας των νησιών και των οικοσυστημάτων. Από το ΠΠΧΣΑΑ της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου προκύπτουν οι ακόλουθες βασικές κατευθύνσεις για την ευρύτερη περιοχή μελέτης. Γ Πρότυπο χωρικής ανάπτυξης για το Νομό Χίου - Ο πληθυσμός αναμένεται ότι θα υπερβεί τους κατοίκους. - Το Ακαθάριστο Νομαρχιακό Προϊόν αυξάνεται με έντονους ρυθμούς, λόγω της σημαντικής διαχρονικής αύξησης των τουριστικών δραστηριοτήτων, ενώ ανάλογα αυξάνουν και οι άλλες υπηρεσίες, καθώς επίσης και ο κλάδος των κατασκευών και της παραγωγής ήπιων μορφών ενέργειας. Με σημαντικό ποσοστό στο ακαθάριστο προϊόν του δευτερογενούς τομέα συμμετέχει η μεταποιητική δραστηριότητα του Νομού. - Η έντονη αύξηση των τουριστικών δραστηριοτήτων στο θαλάσσιο, ορεινό και αγροτικό τουρισμό επιτυγχάνεται με τη δημιουργία των κατάλληλων βασικών υποδομών, με την επένδυση σε τουριστικές υποδομές ανενεργών ιδιωτικών αποταμιευτικών κεφαλαίων και με την κατάλληλη εξειδίκευση του ανθρώπινου δυναμικού. - Στον πρωτογενή τομέα αναπτύσσονται συνοδευτικές / συμπληρωματικές προς τον τουρισμό δραστηριότητες, με συγκεκριμένα εξειδικευμένα αγροτικά προϊόντα, όπως μαστίχα, εσπεριδοειδή (βελτιωμένων ποικιλιών), ελιές και ανθοκομικά, καθώς επίσης και με τον κατάλληλο εκσυγχρονισμό της κτηνοτροφίας και της ιχθυοκαλλιέργειας. Όλες αυτές οι δραστηριότητες του πρωτογενή τομέα υποστηρίζονται και συμπληρώνονται με την καθετοποίηση της παραγωγής και τη βελτίωση της εμπορίας. 41

48 Γ Χωροταξική οργάνωση Διάρθρωση του οικιστικού δικτύου Η Χίος και η Σάμος ορίζονται ως τα δύο οικιστικά κέντρα 2ου επιπέδου της Περιφέρειας, με την Μυτιλήνη οικιστικό κέντρο 1ου επιπέδου και έδρα της. Επίσης, οι οικισμοί Χίος και Βροντάδος αναγνωρίζονται ως «δίπολο» διότι λόγω της εγγύτητάς τους λειτουργούν ως μια ενότητα. Οικιστική ανάπτυξη - Δόμηση Στον τομέα της οικιστικής ανάπτυξης, πρέπει να εξορθολογισθεί και να περιορισθεί η επέκταση της οικιστικής χρήσης σε νέες περιοχές και η κατάληψη γεωργικών, δασικών ή άλλων εκτάσεων. Προς την κατεύθυνση αυτή πρέπει: - Να περιοριστεί δραστικά η εκτός σχεδίου δόμηση (κατάργηση παρεκκλίσεων, αναπροσαρμογή όρων δόμησης, επιβολή περιορισμών). - Να εκπονηθούν Γ.Π.Σ και Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π, ώστε να γενικευθεί ο σχεδιασμός χρήσεων γης στην ύπαιθρο. - Να υιοθετηθεί η αρχή της «συμπαγούς πόλης» - Να αποκτήσουν σχέδιο και να αναβαθμισθούν ποιοτικά τα οικιστικά κέντρα. Κοινωνικές υποδομές υπερτοπικής εμβέλειας Η Πανεπιστημιακή Μονάδα της Χίου (του Πανεπιστημίου Αιγαίου) περιλαμβάνει τη Σχολή Επιστημών της Διοίκησης που αποτελείται από τα Τμήματα Διοίκησης Επιχειρήσεων, Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών, Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης. Το ΠΠΧΣΑΑ προτείνει για τη Χίο τη δημιουργία Κέντρου Διαπεριφερειακής εμβέλειας οικονομικών ερευνών με την υποστήριξη των τοπικών τμημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 42

49 Χωρική διάρθρωση των βασικών δικτύων μεταφορικής υποδομής Προτείνεται η οργάνωση και εγκατάσταση συστήματος συνδυασμένων αεροπορικών και ακτοπλοϊκών μεταφορών, η πραγματοποίηση των επεκτάσεων των αεροδιαδρόμων Χίου και Ικαρίας και η ενίσχυση των υποδομών κύριων και δευτερευόντων λιμένων. Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι συνδέσεις του οδικού δικτύου με τους μεγάλους κόμβους επικοινωνίας των νησιών με τον ευρύτερο χώρο, δηλαδή τα λιμάνια και τα αεροδρόμια. Στην τοπική κλίμακα των πόλεων και οικισμών που φιλοξενούν λιμάνια και αεροδρόμια, είναι σημαντικό να δημιουργηθούν λειτουργικές κυκλοφοριακές διατάξεις αλλά και χώροι που να εξυπηρετούν τη στάθμευση και την αναμονή, στα πλαίσια των συνδυασμένων μεταφορών επιβατικού κοινού και εμπορευμάτων. Απαραίτητες κρίνονται οι οδικές παρακάμψεις οικισμών, κατά προτεραιότητα αυτών που βρίσκονται επί του κυρίου οδικού δικτύου (εθνικού, επαρχιακού). Απαιτείται προσεκτικός σχεδιασμός με πρόβλεψη και λήψη μέτρων για τη διόρθωση αλλοιώσεων τοπίου και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος. Προγραμματικά πλαίσια χωροθέτησης των βασικών παραγωγικών δραστηριοτήτων Στη Χίο προτείνεται επέκταση της καλλιέργειας της μαστίχας με παράλληλο εκσυγχρονισμό της διαδικασίας συλλογής. Η αύξηση του μέσου μεγέθους των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, η παροχή κινήτρων σε καλλιεργητές και κτηνοτρόφους και η αύξηση της αρδευόμενης γης μέσω της κατασκευής μικροφραγμάτων και λιμνοδεξαμενών, αποτελούν προτεραιότητες για τον αγροτικό τομέα. Επίσης, προτείνεται η χωροθέτηση ΒΕΠΕ στους Δήμους Χίου και Μυτιλήνης και ΒΙΟΠΑ στους Δήμους Μύρινας και Μυτιλήνης. Ο μεταποιητικός τομέας της Χίου θα πρέπει να εξειδικευτεί στις κατασκευές και στην επεξεργασία - τυποποίηση της αγροτικής παραγωγής (ελαιόλαδο, γλυκά κουταλιού, ποτοποιία, κηπευτικά, μαστίχα κλπ.). Τέλος, στη Χίο, το εμπόριο και οι μεταφορές παρουσιάζουν σημαντική ανάπτυξη, όχι όμως και ο τουρισμός. Η τουριστική ανάπτυξη θα πρέπει να στηριχτεί στην αύξηση και βελτίωση των τουριστικών υποδομών, των κλινών και των προσφερομένων υπηρεσιών, με την ανάπτυξη κυρίως εναλλακτικών μορφών τουρισμού και την ανάπτυξη διασυνδέσεων της τουριστικής δραστηριότητας με τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα. Η τουριστική αξιοποίηση του υφιστάμενου δικτύου παραδοσιακών και αξιόλογων οικισμών θα πρέπει να αποτελέσει τον κύριο άξονα ανάπτυξης του νησιού της Χίου. 43

50 Σχήμα Γ-3: Απόσπασμα του Χάρτη Π2 του ΠΠΧΣΑΑ Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (ΦΕΚ 1473/Β/ ) Γ Αξιολόγηση Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου Σημειώνεται ότι σε εφαρμογή του Ν. 2742/99 για το Χωροταξικό Σχεδιασμό και την Αειφόρο Ανάπτυξη, βρίσκεται ήδη υπό εκπόνηση η μελέτη «Αξιολόγηση, αναθεώρηση και εξειδίκευση Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου». 44

51 Γ.3. Περιβαλλοντικοί Στόχοι Γ.3.1. Διεθνείς στόχοι περιβαλλοντικής προστασίας Η θέσπιση των κατάλληλων μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος υιοθετείται σε παγκόσμια κλίμακα μέσω διεθνών συνθηκών οι οποίες αποσκοπούν στην προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, στη βάση της αειφόρου ανάπτυξης. Οι σημαντικότερες διεθνείς συνθήκες προς αυτήν την κατεύθυνση είναι οι εξής: Η διεθνής συνθήκη του Κιότο, που αποσκοπεί στην μείωση των εκπομπών ρύπων και στην προστασία της ατμόσφαιρας. Η διεθνής συνθήκη του Ρίο ντε Τζανέιρο, που αφορά στην προστασία της βιοποικιλότητας. Η διεθνής συνθήκη Marpol, που αφορά στο δίκαιο για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Η διεθνής συνθήκη της Βέρνης, που αφορά στη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης. Η διεθνής συνθήκη της Βόννης, που αφορά στη διατήρηση των αποδημητικών ειδών της άγριας πανίδας. Η διεθνής συνθήκη Ramsar, που αφορά στην προστασία των υγροτόπων διεθνούς σημασίας και των οικοτόπων υδρόβιων πτηνών. Γ.3.2 Κοινοτικοί στόχοι περιβαλλοντικής προστασίας Η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί για το σύνολο της Ευρώπης ένα βασικό πυλώνα της ασκούμενης πολιτικής της. Για το λόγο αυτό, από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, η Ευρώπη ανέλαβε σταθερές δεσμεύσεις όσον αφορά στο περιβάλλον. Η προστασία της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα και των υδάτων, η διατήρηση των φυσικών πόρων και της βιοποικιλότητας, η διαχείριση των αποβλήτων και των δραστηριοτήτων που έχουν δυσμενείς επιπτώσεις συγκαταλέγονται μεταξύ των πεδίων της ευρωπαϊκής δράσης, τόσο σε επίπεδο κρατών-μελών όσο και στο διεθνή χώρο. Στόχος της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής πολιτικής, που βασίζεται στο άρθρο 174 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, είναι η εξασφάλιση της αειφόρου ανάπτυξης του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου, ανεξαρτήτως του εάν πρόκειται για διορθωτικά μέτρα με σκοπό την αντιμετώπιση συγκεκριμένων περιβαλλοντικών 45

52 προβλημάτων ή για μέτρα που καλύπτουν περισσότερους τομείς ή ενσωματώνονται σε άλλους τομείς άσκησης πολιτικής. Το 2001 η Ε.Ε. έθεσε τις βάσεις για τη θέσπιση μιας ενιαίας κεντρικής Στρατηγικής για την Αειφόρο Ανάπτυξη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Γκέτεμποργκ (Ιούνιος 2001). Στους κυριότερους στόχους της στρατηγικής αυτής συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων και ο περιορισμός των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, η βελτίωση της βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων, η ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας και ο περιορισμός των δυσμενών περιβαλλοντικών συνεπειών του τομέα των μεταφορών. Το 2006 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανανέωσε την Στρατηγική για την Αειφόρο Ανάπτυξη του 2001, με βασικό στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και ειδικότερα τη διατήρηση της αειφορίας της γης και της βιοποικιλότητάς της. Η ενιαία αυτή στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη αποβλέπει στον προσδιορισμό και στην ανάπτυξη δράσεων με στόχο τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας ζωής, τόσο της σημερινής γενιάς, όσο και των επόμενων γενεών, μέσα από την αποτελεσματική χρήση και διαχείριση των πόρων, την προστασία του περιβάλλοντος μέσα από την πρόληψη και τη μείωση της ρύπανσης και την προώθηση αειφόρων προτύπων κατανάλωσης και παραγωγής, ώστε να αποσυνδεθεί η οικονομική μεγέθυνση από την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και την κοινωνική και εδαφική συνοχή μέσα από την προώθηση μιας υγιούς, ασφαλούς και δίκαιης κοινωνίας. Οι βασικότεροι τομείς πάνω στους οποίους εξειδικεύεται η Ευρωπαϊκή πολιτική στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος, έτσι ώστε να εξασφαλίσει όλα όσα παραπάνω αναφέρθηκαν, είναι οι εξής: Καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος Εφαρμογή του πρωτοκόλλου του Κιότο για τη μείωση των εκπομπών αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Πολιτικές για την μείωση της κατανάλωσης στους τομείς της Ενέργειας, των Μεταφορών, της Γεωργίας και των Επιχειρήσεων συνολικά με στροφή προς την Καινοτομία και τις ΑΠΕ Αειφόρος ανάπτυξη Στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη και ενσωμάτωση σε αυτή της περιβαλλοντικής πολιτικής 46

53 Διαχείριση των αποβλήτων Ανακύκλωση και πρόληψη των αποβλήτων, ειδικών αποβλήτων, επικίνδυνων αποβλήτων και ραδιενεργών αποβλήτων Ατμοσφαιρική ρύπανση Διασφάλιση της ποιότητας του αέρα μέσω της μείωσης των ρύπων από τους κλάδους των Μεταφορών και των Βιομηχανιών Προστασία και διαχείριση των υδάτων Χρήση των υδάτων και διαχείριση των Εσωτερικών υδάτων. Προστασία από κάθε είδους θαλάσσια ρύπανση κα από απόρριψη ουσιών Προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας Διασφάλιση και προστασία της Βιοποικιλότητας, της Πανίδας και χλωρίδας και των Δασών. Δράσεις για τους Γενετικά μεταλλαγμένους οργανισμούς Προστασία του εδάφους Προστασία των εδαφών από απορρίψεις ουσιών και επικίνδυνες δραστηριότητες και διαχείριση ορισμένων ειδικών εδαφών Πολιτική άμυνα Μηχανισμός και χρηματοδότηση της υπηρεσίας πολιτικής προστασίας και σχεδιασμός αντιμετώπισης περιβαλλοντικών ατυχημάτων Ηχητικές οχλήσεις Διαχείριση του παραγόμενου θορύβου και αντιμετώπιση Ειδικών πηγών θορύβου Στον πίνακα Γ.1 αναφέρονται οι πλέον σημαντικές οδηγίες, ενώ στο Παράρτημα Ι-γ επισυνάπτεται αναλυτικός πίνακας με τις οδηγίες που αφορούν στην προστασία και διατήρηση του περιβάλλοντος σε παράκτιες αστικές περιοχές, καθώς και η ενσωμάτωση τους στην Ελληνική Νομοθεσία. 47

54 Πίνακας Γ-1: Σημαντικές Κοινοτικές Οδηγίες για την προστασία και διατήρηση του περιβάλλοντος σε παράκτιες αστικές περιοχές ΟΔΗΓΙΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 92/ / /42 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΟΔΗΓΙΑΣ Διατήρηση φυσικών οικοτόπων, άγριας πανίδας και χλωρίδας (NATURA 2000) Θέσπιση πλαισίου κοινωτικής δράσης στον τομέα των υδάτων Εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΥΑ 14849/853/Ε103/ (ΦΕΚ 645/Β/08) Ν. 3199/2003 (ΦΕΚ 280/Α/03) ΚΥΑ (ΦΕΚ 1225/Β/06) 2001/1411 Σχετικά µε το κοινοτικό πλαίσιο συνεργασίας για την προαγωγή της βιώσιµης ανάπτυξης σε αστικό περιβάλλον 2002/413 Διαρρύθμιση και ολοκληρωμένη διαχείριση παράκτιων ζωνών 2008/56 Οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική Ν. 3983/2011 (ΦΕΚ 144/Α/11) 2008/98 Οδηγία-πλαίσιο για τα απόβλητα Ν. 4042/12 (ΦΕΚ 24/Α/12) 2010/631 Σύμβαση της Βαρκελώνης για την προστασία της Μεσογείου 3.3 Εθνικοί στόχοι περιβαλλοντικής προστασίας Η Ελλάδα, ως μέλος της Ε.Ε. και διεθνών οργανισμών, εναρμονίζει την εθνική της νομοθεσία με το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, ενώ ταυτόχρονα αποδέχεται και υιοθετεί διεθνείς συμβάσεις που αφορούν ποικίλα ζητήματα περιβαλλοντικής προστασίας. Σε αυτό το πλαίσιο, η Εθνική Στρατηγική για την Αειφόρο Ανάπτυξη, που διαμορφώθηκε το 2005, είναι συμβατή με τους σχετικούς διεθνείς και ευρωπαϊκούς στόχους, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της χώρας. Βασικό σταθμό στη θέσπιση εθνικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας για τη διατήρηση και προστασία του περιβάλλοντος αποτέλεσε ο Ν.1650/86. Σκοπός του νόμου αυτού ήταν η θέσπιση θεμελιωδών κανόνων και η καθιέρωση κριτηρίων και μηχανισμών για την προστασία του περιβάλλοντος έτσι ώστε ο άνθρωπος, ως άτομο και ως μέλος του κοινωνικού συνόλου να ζει σε ένα υψηλής ποιότητος περιβάλλον μέσα στο οποίο να προστατεύεται η υγεία του και να ευνοείται η ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Η προστασία του περιβάλλοντος θα αποτελούσε έκτοτε θεμελιώδες και αναπόσπαστο μέρος της πολιτιστικής και αναπτυξιακής διαδικασίας και πολιτικής και θα υλοποιείται μέσα από το δημοκρατικό προγραμματισμό. 48

55 Ένας ακόμα ιδιαίτερα σημαντικός σταθμός θεωρείται και η ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 92/43 περί «διατήρησης φυσικών οικοτόπων, άγριας πανίδας και χλωρίδας (NATURA 2000)» με την ΚΥΑ 14849/853/Ε103/ (ΦΕΚ 645/Β/2008).Το Δίκτυο Natura 2000 αποτελεί ένα Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών, οι οποίες φιλοξενούν φυσικούς τύπους οικοτόπων και οικοτόπους ειδών που είναι σημαντικοί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πλέον πρόσφατη εναρμόνιση με την παραπάνω οδηγία αποτελεί και η θέσπιση του Ν. 3937/2011 «για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας» (ΦΕΚ 60/Α/ ) όπου αναδεικνύεται η σημασία της βιοποικιλότητας, ως «πολύτιμου, αναντικατάστατου και σπουδαίας σημασίας εθνικού κεφαλαίου» και προωθούνται ρυθμίσεις για την αποτελεσματική της προστασία. Ο νόμος προωθεί μεταξύ άλλων τη δημιουργία ενός Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών, με διαβαθμισμένες ρυθμίσεις προστασίας στα πρότυπα του καταλόγου προστατευόμενων περιοχών της IUCN (International Union for Conservation of Nature). Τέλος, ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας είναι και οι άξονες και στόχοι που θέτει η Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα στην Ελλάδα, το τελικό κείμενο της οποίας τέθηκε πρόσφατα σε διαβούλευση από το ΥΠΕΚΑ. Η εκ νέου αυτή προτεινόμενη Εθνική Στρατηγική είναι ιδιαίτερης βαρύτητας καθώς ενσωματώνει τις προτάσεις και απόψεις Υπουργείων, Πανεπιστημίων, της Εθνικής Επιτροπής ΦΥΣΗ 200 (περιόδου ), Μη Κυβερνητικών Περιβαλλοντικών Οργανώσεων και άλλων εμπλεκόμενων Φορέων. Η εθνική περιβαλλοντική νομοθεσία αποσκοπεί στην προστασία, διατήρηση και ανάδειξη του περιβάλλοντος και όσον αφορά στις παράκτιες αστικές περιοχές, καλύπτει τους ακόλουθους βασικούς τομείς: Προστασία και διατήρηση υδάτων Τοξικά Επικίνδυνα απόβλητα Θόρυβος Βιοποικιλότητα Αστικά Λύματα Στερεά απόβλητα Ατμόσφαιρα Πυροπροστασία Στον Πίνακα Γ.2 αναφέρονται ορισμένες βασικές γενικές νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν στο περιβάλλον παράκτιων αστικών περιοχών, ενώ στο Παράτημα Ι-γ επισυνάπτεται 49

56 αναλυτικός πίνακας με εθνική περιβαλλοντική νομοθεσία στους προαναφερθέντες επιμέρους σημαντικούς τομείς. Πίνακας Γ-2: Βασικές γενικές εθνικές νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν στο περιβάλλον ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Π.Δ. 1180/81 (Φ.Ε.Κ. 293/Α/81) Περί ρυθμίσεως θεμάτων αναγομένων εις τα της ιδρύσεως και λειτουργίας βιομηχανιών, βιοτεχνιών, φύσεως μηχανολογικών εγκαταστάσεων και αποθηκών και της εκ τούτων διασφαλίσεως περιβάλλοντος εν γένει. Ν. 1650/86 (ΦΕΚ 160/Α/86) Για την προστασία του περιβάλλοντος. Κ.Υ.Α /6367/90 (Φ.Ε.Κ. 678/Β/90) Ν. 2468/1997 Νόµος 2971/2001 (ΦΕΚ 285/Α/01) Ν. 3028/2002 (ΦΕΚ 153/Α/02) Κατάταξη έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες, περιεχόμενο Μελέτης Περιβαλλοντικών (Μ.Π.Ε.), καθορισμός περιεχομένου ειδικών περιβαλλοντικών μελετών (Ε.Μ.Π.) και λοιπές συναφείς διατάξεις, σύμφωνα με το Ν. 1650/1986. Κύρωση σύμβασης Ηνωμένων Εθνών για την αντιμετώπιση της απερήμωσης. Αιγιαλός, παραλία και άλλες διατάξεις. Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Ν. 3022/2002 (ΦΕΚ 144/Α/02) Κύρωση των τροποποιήσεων της Σύμβασης της Βαρκελώνης του 1976 «για την προστασία της Μεσογείου Θάλασσας από τη ρύπανση» και των τροποποιήσεων του πρωτοκόλλου του 1980 «για την προστασία της Μεσογείου Θάλασσας από τη ρύπανση από χερσαίες πηγές». Υ.Α. Η.Π /703/Φ104/2003 (ΦΕΚ 332/Β/03) Διαδικασία Προκαταρτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης (Π.Π.Ε.Α) και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο) σύμφωνα με το άρθρο 4 του ν. 1650/86 (160/Α) όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του ν.3010/02 «εναρμόνιση του ν.1650/86 με τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ και άλλες διατάξεις (91/Α)». Υ.Α. 475/2002/03 (ΦΕΚ 208/Β/03) Τροποποίηση του π.δ 445/83 (166/Α) σε εναρμόνιση προς την οδηγία 2002/62/ΕΚ Της Επιτροπής (EEL 183/ ) «για την ένατη προσαρμογή στην τεχνική πρόοδο του Παραρτήματος Ι της οδηγίας 76/769/ΕΟΚ του Συμβουλίου περί προσεγγίσεως των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών που αφορούν περιορισμούς της κυκλοφορίας στην αγορά και χρήσης μερικών επικίνδυνων ουσιών και παρασκευασμάτων (οργανοκασσιτερικές ενώσεις)» Ν. 4014/2011 (ΦΕΚ 209/Α/11) Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου περιβάλλοντος 50

57 Αριθ. οικ (Φ.Ε.Κ 2703/Β /2012) Αριθμ /1952 (Φ.Ε.Κ 2436/Β /2013) Αριθμ (Φ.Ε.Κ 3155/Β /2013) Αριθμ. Οικ.: 1649/45 (Φ.Ε.Κ 45/Β /2014) Αριθμ. Οικ.: (Φ.Ε.Κ 135/Β /2014) Προδιαγραφές περιεχομένου Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.) για έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Α της υπ αριθμ. 1958/ απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Β 21), όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 7 του Ν. 4014/2011 (Α 209). Προδιαγραφές της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης για έργα και δραστηριότητες της κατηγορίας Β του άρθρου 10 του Ν. 4014/2011 (Φ.Ε.Κ Α 209) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής». Έγκριση τροποποίησης Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού. Εξειδίκευση των διαδικασιών γνωμοδοτήσεων και τρόπου ενημέρωσης του κοινού και συμμετοχής του ενδιαφερόμενου κοινού στη δημόσια διαβούλευση κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας Α της απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής υπ αριθμ. 1958/2012 (Φ.Ε.Κ/Α /21), σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 19 παράγραφος 9 του ν. 4014/2011 (Φ.Ε.Κ/Α /209), καθώς και κάθε άλλης σχετικής λεπτομέρειας. Εξειδίκευση των περιεχομένων των φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας Α της απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με αρ. 1958/2012 (Β 21) όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 11 του ν. 4014/2011 (Α 209), καθώς και κάθε άλλης σχετικής λεπτομέρειας. 51

58 Δ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Δ.1. Γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής Η Νήσος Χίος, με έκταση 842 km 2, είναι ένα από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου και το πέμπτο μεγαλύτερο της Ελλάδας. Βρίσκεται πολύ κοντά στις μικρασιατικές ακτές, απέναντι από τη χερσόνησο της Ερυθραίας (Καραμπουρνού). Η Χίος χωρίζεται από τα απέναντι τουρκικά παράλια με τον ομώνυμό της Δίαυλο Χίου, το ελάχιστο πλάτος του οποίου στο στενότερο σημείο του δεν ξεπερνά τα 4 ναυτικά μίλια, ενώ στα βόρεια χωρίζεται από τις μικρές νήσους Οινούσες με τον Δίαυλο Οινουσσών (ελάχιστο πλάτος 1ν.μ.). Η Νήσος Χίος έχει σχήμα επίμηκες με τον μακρύτερο εγκάρσιο άξονα μήκους 15 ν.μ. να βρίσκεται στο βορειότερο τμήμα του και τον μικρότερο 7 ν.μ. στο κέντρο του. Ο μέγιστος επιμήκης άξονας της νήσου από βορρά προς νότο (από την Άκρα Καμπί έως την Άκρα Μάστιχο) έχει μήκος 28 ν.μ. Σε απόσταση 25 ν.μ. βόρεια βορειοανατολικά της Χίου βρίσκεται η Νήσος Λέσβος, ενώ σε απόσταση 30 ν.μ. προς νότο βρίσκεται η Νήσος Ικαρία και 35 ν.μ. προς νοτιοανατολικά βρίσκεται η Νήσος Σάμος. Επίσης 10 ν.μ. δυτικά από το βορειοδυτικό άκρο της βρίσκεται η Νήσος Ψαρά. Η Μαρίνα Χίου βρίσκεται στη θέση Καστέλο, στο κέντρο των ανατολικών ακτών της Νήσου Χίου, περίπου 1 ν.μ. βόρεια του Λιμένα Χίου. Ο χερσαίος χώρος της μαρίνας έχει διαμορφωθεί προ του παραλιακού μετώπου του βορείου τμήματος της πόλης της Χίου που εκτείνεται μεταξύ του κεντρικού τμήματος της πόλης και της οικιστικής περιοχής Βροντάδος. Συγκεκριμένα, αποτελεί τμήμα της παράκτιας ζώνης μεταξύ των προσφυγικών συνοικισμών Νοσοκομείο στα νότια και Αγ. Παρασκευής Καστέλο στα βόρεια. Σύμφωνα με την νέα διοικητική διαίρεση (πρόγραμμα Καλλικράτης ) που τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο 2011, η περιοχή του έργου υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Χίου, της Περιφερειακής Ενότητας Χίου, της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Σημειώνεται ότι ο νέος Δήμος Χίου δημιουργήθηκε από τη συνένωση των Δήμων Χίου (όπου βρίσκεται η πόλη και η Μαρίνα Χίου), Μαστιχοχωρίων, Ιωνίας, Αμανής, Καμποχώρων, Ομηρούπολης και Αγίου Μηνά που αφορούσαν στην προηγούμενη διοικητική διαίρεση (σχέδιο Καποδίστριας ). Ο νέος Δήμος Χίου έχει έδρα την πόλη της Χίου και έκταση 842,54 τ.χλμ. 52

59 Σχήμα Δ-1: Διοικητική διαίρεση Δήμου Χίου - Θέση Μαρίνας Χίου Δ.2. Υφιστάμενη κατάσταση μαρίνας Οι λιμενικές υποδομές της Μαρίνας Χίου υλοποιήθηκαν σχετικά πρόσφατα (1997). Στο χερσαίο χώρο της μαρίνας υπάρχει παντελής έλλειψη υποδομών και διαμορφώσεων. Η μαρίνα δεν λειτουργεί καθώς είναι ουσιαστικά ημιτελής, ενώ στα κρηπιδώματά της δένει περιστασιακά χωρίς έλεγχο μικρός αριθμός σκαφών αναψυχής. 53

60 Τα λιμενικά έργα της μαρίνας αποτελούνται από προσήνεμο και υπήνεμο μώλο, παραλιακά κρηπιδώματα καθώς και μόνιμους προβλήτες. Ο θαλάσσιος χώρος ελλιμενισμού των σκαφών είναι ορθογωνίου σχήματος, διαστάσεων περίπου 110x250 m και καλύπτει συνολική επιφάνεια περίπου 28 στρεμμάτων. Οριοθετείται προς τα ανατολικά από τον προσήνεμο μώλο, προς τα βόρεια και δυτικά από τα παραλιακά κρηπιδώματα και προς το νότο από τον υπήνεμο μώλο. Στο εσωτερικό της λιμενολεκάνης υπάρχουν τέσσερις μόνιμοι προβλήτες κάθετα στα δυτικά παραλιακά κρηπιδώματα. Ο προσήνεμος μώλος έχει συνολικό μήκος 351 m, και ο υπήνεμος μώλος 70 m. Και οι δύο έχουν μικτή διατομή με εσωτερικά κρηπιδώματα από τεχνητούς ογκολίθους από σκυρόδεμα και εξωτερική θωράκιση από φυσικούς ογκολίθους. Τα παραλιακά κρηπιδώματα έχουν συνολικό μήκος 319 m και είναι κατασκευασμένα από τεχνητούς ογκολίθους από σκυρόδεμα. Οι τέσσερις μόνιμοι προβλήτες είναι κάθετοι στα παραλιακά κρηπιδώματα και έχουν συνολικό μήκος 269 m. Όλοι οι προβλήτες είναι κατασκευασμένοι με την ίδια τεχνολογία, δηλαδή γεφύρωμα από οπλισμένο σκυρόδεμα επί βάθρων αποτελούμενων από τεχνητούς ογκολίθους. Στα βόρεια παραλιακά κρηπιδώματα, πλησίον της ρίζας του προσήνεμου μώλου υπάρχει νηοδόχος, η οποία δεν είναι λειτουργική λόγω του πολύ μικρού πλάτους της (περίπου 4,0m). Η είσοδος στη λιμενολεκάνη διαμορφώνεται στα νότια και έχει ελεύθερο πλάτος 35 m μεταξύ των μώλων. Το πλάτος της εισόδου περιορίζεται σημαντικά στην περιοχή νοτιοδυτικά του ακρομωλίου του προσήνεμου μώλου, λόγω της ύπαρξης στη θέση αυτή υφάλου, καθιστώντας προβληματική την προσέγγιση των σκαφών στη μαρίνα. Ο ύφαλος αυτός καλύπτει σημαντική έκταση και η στέψη του φτάνει σχεδόν μέχρι τη στάθμη των -0,40m. Ο εξοπλισμός των μετώπων είναι ελλιπής έως ανύπαρκτος. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η πρόσδεση των σκαφών στα κρηπιδώματα και στους προβλήτες γίνεται σε σίδερα που έχουν ενσωματωθεί στην ανωδομή και χρησιμοποιούνται ως κρίκοι/δέστρες ενώ δεν υπάρχουν μόνιμα αγκυροβόλια (ρεμέτζα) για την πρόσδεση των σκαφών. Επίσης, δεν έχει γίνει εγκατάσταση των Η/Μ δικτύων, όπως ηλεκτροφωτισμός, υδροδότηση, πυρόσβεση κλπ. Η χερσαία ζώνη της μαρίνας έχει διαμορφωθεί κατά κύριο λόγο με επιχώσεις θαλασσίου χώρου και είναι παντελώς αδιαμόρφωτη, ενώ σημαντικό τμήμα της επιφάνεια της καλύπτεται από χαμηλή εποχική βλάστηση. Εντός της χερσαίας ζώνης της μαρίνας δεν υπάρχουν κτίρια που σχετίζονται με τη λειτουργία της (υπάρχει μόνο ένας πρόχειρος οικίσκος εργοταξιακής παροχής ρεύματος). Στο βορειοδυτικό άκρο της μαρίνας υπάρχει μικρό κτίριο (που δεν σχετίζεται με τη λειτουργία της μαρίνας), το οποίο περιβάλλεται από συστάδες καλαμιών. 54

61 Οι επιχώσεις της χερσαίας ζώνης οριοθετούνται προς τη θάλασσα από τα παραλιακά κρηπιδώματα στα ανατολικά και από πρανή θωράκισης με φυσικούς ογκολίθους στα βόρεια και νότια. Προς τα δυτικά οι επιχώσεις της χερσαίας ζώνης της μαρίνας οριοθετούνται από το τοιχίο αντιστήριξης της Εθνικής Οδού 75 (οδός Έλενας Βενιζέλου), η οποία οδεύει παράλληλα και κατά μήκος της χερσαίας ζώνης και σε σημαντική υψομετρική διαφορά από αυτή (2,5 m περίπου στο βόρειο άκρο της και 4,0 m περίπου στο νότιο άκρο της). Στο μέσο περίπου της χερσαίας ζώνης, το τοιχίο αντιστήριξης της οδού φέρει άνοιγμα αποστράγγισης, ενώ εκατέρωθεν αυτού απολήγουν και αγωγοί όμβριων. Λόγω της προαναφερθείσας υψομετρικής διαφοράς, τα όμβρια καταλήγουν σήμερα στη χερσαία ζώνη της μαρίνας. Η πρόσβαση στη μαρίνα γίνεται μέσω της Εθνικής Οδού 75. Η είσοδος στη μαρίνα γίνεται από άνοιγμα πλησίον του βόρειου άκρου της μαρίνας. Λόγω της υψομετρικής διαφοράς της οδού με τη χερσαία ζώνη της μαρίνας, έχει διαμορφωθεί πρόχειρο επίχωμα επί του οποίου έχει διαστρωθεί σκυρόδεμα για την είσοδο των οχημάτων στο χερσαίο χώρο. Η πρόσβαση των πεζών στο χερσαίο χώρο της μαρίνας γίνεται μέσω δύο στενών κλιμάκων από το πεζοδρόμιο της Εθνικής Οδού 75, καθώς και μέσω της αδιαμόρφωτης ακτής στα νότια της μαρίνας μέσω κλιμακωτής πλακόστρωσης από την περιοχή του νοσοκομείου. Από τα παραπάνω είναι σαφής η εικόνα εγκατάλειψης που παρουσιάζει σήμερα η Μαρίνα Χίου. Ενδεικτικά αναφέρονται μερικά από τα βασικότερα λειτουργικά προβλήματα και ελλείψεις της μαρίνας: - Περιοριστική ως προς το μέγεθος των ελλιμενιζόμενων σκαφών διάταξη λιμενικών έργων. - Ύπαρξη υφάλου στην είσοδο της μαρίνας, ο οποίος δημιουργεί προβλήματα στην ασφαλή προσέγγιση των σκαφών στη μαρίνα. - Απουσία Η/Μ υποδομών για την εξυπηρέτηση των σκαφών - Απουσία μόνιμων αγκυροβολίων (ρεμέτζων). - Δυσλειτουργική και ανεπαρκής υποδομή ανέλκυσης/καθέλκυσης σκαφών. - Παντελής απουσία χερσαίων υποδομών και διαμορφώσεων. - Ανεπαρκής η διαμόρφωση της εισόδου στη χερσαία ζώνη. - Απουσία κατάλληλων υδραυλικών έργων για τη συλλογή των ομβρίων της ανάντη οικιστικής περιοχής που καταλήγουν στη χερσαία ζώνης της μαρίνας. 55

62 Δ.3. Οριοθέτηση περιοχής Μαρίνας Χίου Στα πλαίσια της παρούσας επαναχωροθέτησης της Μαρίνας Χίου, καθορίζεται το όριο της θαλάσσιας ζώνης αυτής. Το όριο της χερσαίας ζώνης της μαρίνας διατηρείται όπως αυτό έχει καθοριστεί κατά την αρχική χωροθέτηση της στα πλαίσια του άρθρου 30 του Ν.2160/93. Τα όρια της θαλάσσιας και χερσαίας ζώνης της Μαρίνας Χίου παρουσιάζονται στο συνημμένο Σχέδιο 370-ΣΜΠΕ-1. Δ.3.1. Οριοθέτηση θαλάσσιας ζώνης Το όριο της θαλάσσιας ζώνης της μαρίνας που σημειώνεται με τα στοιχεία Θ 1 Θ 2 Θ 3 Θ 4 Χ 1 ΝΜΛΚΙΗΖΕΔΓΒΑΧ 9 Θ 1 στο συνημμένο Σχέδιο 370-ΣΜΠΕ-1 ορίστηκε κατ εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας (Ν.2160/93, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει σήμερα) και λαμβάνοντας υπ όψη τη διάταξη των υφιστάμενων έργων προστασίας και της εισόδου της λιμενολεκάνης. Δ.3.2. Οριοθέτηση χερσαίας ζώνης Το όριο της χερσαίας ζώνης της μαρίνας που σημειώνεται με τα στοιχεία ΑΒΓΔΕΖΗΘΙΚΛΜΝΧ 1 Χ 2 Χ 3 Χ 4 Χ 5 Χ 6 Χ 7 Χ 8 Χ 9 Α στο συνημμένο Σχέδιο 370-ΣΜΠΕ-1 ταυτίζεται με το αντίστοιχο όριο που έχει καθοριστεί κατά την αρχική χωροθέτηση της μαρίνας στα πλαίσια του άρθρου 30 του Ν.2160/93. Ειδικά, στο τμήμα Χ 2 Χ 3 Χ 4 Χ 5 Χ 6 Χ 7 Χ 8 όριο της χερσαίας ζώνης της μαρίνας αποτελεί το ανατολικό (προς τη μαρίνα) άκρο της στέψης του τοιχίου αντιστήριξης της Εθνικής Οδού 75 (οδός Έλενας Βενιζέλου). Ο προσδιορισμός του ορίου της χερσαίας ζώνης της μαρίνας επί του τοπογραφικού διαγράμματος (που συντάχθηκε στα πλαίσια της παρούσας μελέτης), όπως αυτό αποτυπώνεται στο συνημμένο Σχέδιο 370-ΣΜΠΕ-1, έγινε με ψηφιοποίηση του σχεδίου αρ. 6 «Τουριστικός Λιμένας Χίου» (με ημ/νία Μάιος 1993, σε κλίμακα 1:1.000) του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, που προσαρτάται στον Ν.2160/93 (ΦΕΚ 118/Α/ ). Στα πλαίσια αυτά, το βόρειο όριο της χερσαίας ζώνης που αποτυπώνεται στο συνημμένο Σχέδιο 370-ΣΜΠΕ-1, συμπίπτει ομοίως με το αντίστοιχο όριο που καθορίστηκε στα πλαίσια της αρχικής χωροθέτησης της μαρίνας με το Ν.2160/93. 56

63 Στην περιοχή Αγίας Παρασκευής - Καστέλο Χίου, τμήμα της οποίας εκτείνεται όπισθεν του βορείου τμήματος της χερσαίας ζώνης της Μαρίνας Χίου, οι οριογραμμές αιγιαλού και παραλίας έχουν καθοριστεί με την υπ αριθμ. ΤΥ 3240/ Απόφαση Νομάρχη Χίου (ΦΕΚ 556/Δ/ ). Ακόμη, στην περιοχή Ταμπάκικα Νοσοκομείο, που βρίσκεται νότια της Μαρίνας Χίου, οι οριογραμμές αιγιαλού και παραλίας έχουν καθοριστεί με την υπ αριθμ. 477/ Απόφαση Αναπληρώτριας Περιφ. Δ/ντριας Ν. Χίου (ΦΕΚ 583/Δ/ ). Δ.4. Βασικά στοιχεία Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου Η θαλάσσια ζώνη της Μαρίνας Χίου έχει συνολική επιφάνεια 79 στρεμμάτων περίπου και περιλαμβάνει θαλάσσιο χώρο ελλιμενισμού των σκαφών αναψυχής (λιμενολεκάνη) επιφάνειας 28 στρεμμάτων περίπου και ωφέλιμου βάθους από -3,5 έως -5,0 m. Η λιμενολεκάνη οριοθετείται από τα παραλιακά κρηπιδώματα, τον προσήνεμο και τον υπήνεμο μώλο. Η είσοδος σε αυτή γίνεται από νότια. Ο ύφαλος που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της εισόδου δημιουργεί προβλήματα στην ασφαλή προσέγγιση των σκαφών στη μαρίνα, για το λόγο αυτό στο Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο προβλέπεται καθαίρεσή του και η εκβάθυνση της ευρύτερης περιοχής. Η χερσαία ζώνη της μαρίνας, συνολικής επιφάνειας 35 στρεμμάτων περίπου, εκτείνεται μεταξύ της αδιαμόρφωτης παράκτιας περιοχής στα νότια (στην προς νότο συνέχεια της οποίας βρίσκεται το Γενικό Νοσοκομείο Χίου), της Εθνικής Οδού 75 (οδός Έλενας Βενιζέλου) στα δυτικά και της μικρού μήκους φυσικής ακτής στα βόρεια (στην προς βορρά συνέχεια της οποίας έχει διαμορφωθεί ο λιμενίσκος Αγ. Παρασκευής). Με το προτεινόμενο Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο εξασφαλίζει οδική πρόσβαση στη χερσαία ζώνη από μία είσοδο στο βόρειο άκρο της, μέσω της παρακείμενης Εθνικής Οδού 75. Ακόμη, προβλέπεται η διαμόρφωση εισόδων αποκλειστικά για τους πεζούς απευθείας από την παρακείμενη οδό, αλλά και μέσω της παραλίας από τα βόρεια και τα νότια. Με τον προτεινόμενο γενικό σχεδιασμό της χερσαίας ζώνης της μαρίνας, διακρίνονται σε αυτή δύο τομείς (εκ των οποίων ο ένας αποτελείται από δύο υποτομείς) χρήσεων και λειτουργιών με συγκεκριμένους όρους και περιορισμούς δόμησης. Η μέγιστη επιτρεπόμενη εκμετάλλευση στο σύνολο των τομέων αυτών ανέρχεται σε m 2 και περιλαμβάνει χρήσεις σχετικές με τη λειτουργία της μαρίνας (όπως κτίριο διοίκησης, πύργο ελέγχου, καταστήματα ναυτιλιακών ειδών, super market, αποθηκευτικούς χώρους, χώρους υγιεινής, γραφεία κλπ.), χρήσεις αναψυχής και εστίασης, καθώς και εμπορικές χρήσεις (όπως 57

64 εστιατόρια, αναψυκτήρια, χώρους αναψυχής, αθλητικές εγκαταστάσεις, ξενοδοχείο, εμπορικά καταστήματα, χώρους συνάθροισης κοινού κλπ.). Επίσης, προβλέπονται χρήσεις χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών με την αναγκαία κτιριακή υποδομή, καθώς και χρήσεις ναυταθλητισμού. Οι τομείς της μαρίνας περιλαμβάνουν ακόμη διαμορφωμένες υπαίθριες εγκαταστάσεις, πεζοδρόμους, χώρους στάθμευσης και χώρους πρασίνου. Το προτεινόμενο Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο της Μαρίνας Χίου παρουσιάζεται στο συνημμένο Σχέδιο 370-ΣΜΠΕ-1. Δ.5. Τεχνική περιγραφή Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου Μαρίνας Χίου Δ.5.1. Θαλάσσια ζώνη Η θαλάσσια ζώνη της Μαρίνας Χίου, τα όρια της οποίας σημειώνονται με τα στοιχεία Θ 1 Θ 2 Θ 3 Θ 4 Χ 1 ΝΜΛΚΙΗΖΕΔΓΒΑΧ 9 Θ 1 στο συνημμένο Σχέδιο 370-ΣΜΠΕ-1, έχει επιφάνεια m 2. Δ Υφιστάμενες υποδομές θαλάσσιας ζώνης Όπως προαναφέρθηκε (βλ. παράγραφο Δ.2), τα υφιστάμενα λιμενικά έργα της Μαρίνας Χίου αποτελούνται από προσήνεμο και υπήνεμο μώλο, παραλιακά κρηπιδώματα, καθώς και μόνιμους προβλήτες. Ο θαλάσσιος χώρος ελλιμενισμού των σκαφών (λιμενολεκάνη) είναι ορθογωνίου σχήματος, διαστάσεων περίπου 110x250 m και καλύπτει συνολική επιφάνεια περίπου 28 στρεμμάτων και έχει ωφέλιμο βάθος από -3,5 έως -5,0 m. Οριοθετείται προς τα ανατολικά από τον προσήνεμο μώλο, προς τα βόρεια και δυτικά από τα παραλιακά κρηπιδώματα και προς το νότο από τον υπήνεμο μώλο. Η είσοδος σε αυτή γίνεται από νότια. Τόσο ο προσήνεμος όσο και ο υπήνεμος μώλος είναι κατασκευασμένοι με την ίδια τεχνολογία. Έχουν μικτή διατομή με εσωτερικά κρηπιδώματα από τεχνητούς ογκολίθους από σκυρόδεμα και εξωτερική θωράκιση από φυσικούς ογκολίθους. Ο προσήνεμος μώλος έχει τεθλασμένο σχήμα με μήκη τμημάτων 78 m και 273 m αντίστοιχα. Ο υπήνεμος μώλος, μήκους 70 m περίπου, έχει ευθύγραμμο σχήμα και είναι κάθετος στα παραλιακά κρηπιδώματα στο νοτιότερο άκρο τους (σημείο Η). H στάθμη κυκλοφορίας στους μώλους διαμορφώνεται στο +1,30m. Για την προστασία του κρηπιδώματος από τυχόν υπερπήδηση των κυματισμών έχει κατασκευαστεί προστατευτήριος τοίχος, που διατρέχει κάθε μώλο σε όλο του το μήκος. 58

65 Τα παραλιακά κρηπιδώματα ΗΖ και ΖΕ, μήκους 245 m και 74 m αντίστοιχα, είναι κατασκευασμένα από τεχνητούς ογκολίθους από σκυρόδεμα. H στάθμη κυκλοφορίας στα παραλιακά κρηπιδώματα διαμορφώνεται στο +1,30m. Στα βόρεια κρηπιδώματα ΖΕ και συγκεκριμένα στο ανατολικό όριο τους, πλησίον της ρίζας του προσήνεμου μώλου υπάρχει νηοδόχος. Η νηοδόχος αυτή δεν είναι λειτουργική λόγω του πολύ μικρού πλάτους της (περίπου 4,0 m). Κάθετα στα δυτικά παραλιακά κρηπιδώματα της Μαρίνας (ΗΖ) έχουν κατασκευαστεί τέσσερις μόνιμοι προβλήτες. Ο βορειότερος από τους προβλήτες έχει μήκος 53 m, ενώ οι υπόλοιποι τρεις 72 m. Οι μεταξύ τους αποστάσεις είναι 41 m, 45m και 50 m ενώ ο βορειότερος απέχει από τα βόρεια παραλιακά κρηπιδώματα 25 m. H στάθμη κυκλοφορίας στους προβλήτες διαμορφώνεται στο +1,30m. Όλοι οι προβλήτες είναι κατασκευασμένοι με την ίδια τεχνολογία, δηλαδή γεφύρωμα από οπλισμένο σκυρόδεμα επί βάθρων αποτελούμενων από τεχνητούς ογκολίθους. Όπως προαναφέρθηκε (βλ. παράγραφο 2.2), η χερσαία ζώνη της μαρίνας διαμορφώθηκε με επιχώσεις, οι οποίες οριοθετούνται προς το εσωτερικό της λιμενολεκάνης (ανατολικά) από τα παραλιακά κρηπιδώματα ΕΖΗ, ενώ στο βόρειο (ΑΒΓΔ) και νότιο (ΙΚΛΜΧ 1 ) όριο της έχουν διαστρωθεί φυσικοί ογκόλιθοι για την προστασία από τη δράση των κυματισμών. Δ Συμπληρωματικά έργα θαλάσσιας ζώνης Τα λιμενικά έργα ενός τουριστικού λιμένα μελετώνται και εγκρίνονται στο δεύτερο στάδιο χωροθέτησής του, σύμφωνα με την παράγραφο στ, του άρθρου 10, του Ν. 4179/2013 (ΦΕΚ 175/Α/ ). Έτσι, στο δεύτερο στάδιο χωροθέτησης της Μαρίνας Χίου, εντός της θαλάσσιας ζώνης της είναι δυνατόν να μελετηθούν νέα συμπληρωματικά έργα (μόνιμοι προβλήτες, πλωτοί προβλήτες, ράμπες για την ανέλκυση/ καθέλκυση σκαφών, νηοδόχοι, έργα προστασίας κλπ.), καθώς και η βελτίωση ή καθαίρεση υφιστάμενων. Ειδικότερα, για την άρτια και ασφαλή λειτουργία της Μαρίνας Χίου συνιστώνται οι ακόλουθες επεμβάσεις στα υφιστάμενα λιμενικά έργα: - η διαπλάτυνση των ακρομωλίων του προσήνεμου και υπήνεμου μώλου ενδεικτικά κατά 160 m 2 και 100 m 2 αντίστοιχα, έτσι ώστε αφ ενός να διευκολυνθεί η προβλεπόμενη κυκλοφορία οχημάτων στους μώλους (δυνατότητα αναστροφής) και αφ ετέρου στον υπήνεμο μώλο να 59

66 διαμορφωθεί ικανός χώρος σε κατάλληλη θέση για τη δημιουργία σταθμού καυσίμων και παραλαβής καταλοίπων από τα σκάφη (χώρος αντλιών, οικίσκου και δεξαμενών). - η κατάργηση της υφιστάμενης νηοδόχου και η δημιουργία νέας μεγαλύτερων διαστάσεων και σε καταλληλότερη θέση (δυτικότερα), καθώς και η δημιουργία ράμπας ανέλκυσης / καθέλκυσης σκαφών, έτσι ώστε η μαρίνα να αποκτήσει λειτουργικές υποδομές ανέλκυσης / καθέλκυσης σκαφών. - η καθαίρεση του βορειότερου εντός της λιμενολεκάνης μόνιμου προβλήτα, έτσι ώστε σε συνδυασμό με την προαναφερθείσα μετατόπιση της νηοδόχου, να είναι δυνατή αφ ενός η απρόσκοπτη ανέλκυση/καθέλκυση σκαφών και αφ ετέρου η αξιοποίηση του βορειοδυτικού αυτού τμήματος της λιμενολεκάνης για τον ελλιμενισμό κατάλληλου μεγέθους σκαφών. - η καθαίρεση του ύφαλου που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά του ακρομωλίου του προσήνεμου μώλου και δημιουργεί προβλήματα στην ασφαλή προσέγγιση των σκαφών στη μαρίνα, καθώς και η εκβάθυνση της ευρύτερης περιοχής γύρω από αυτόν. Δ Χρήσεις εντός θαλάσσιας ζώνης Αναφορικά με τις χρήσεις εντός της θαλάσσιας ζώνης της μαρίνας, προβλέπονται τα εξής: - Οι θαλάσσιες υποδομές της μαρίνας θα αφορούν αποκλειστικά στην εξυπηρέτηση σκαφών αναψυχής και ναυταθλητικών σκαφών. - Θα είναι δυνατή, εφ' όσον δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις, η προσέγγιση υδροπλάνου εντός της λιμενολεκάνης της μαρίνας (μετά την προβλεπόμενη από την κείμενη νομοθεσία αδειοδότηση υδατοδρομίου). Δ.5.2. Χερσαία ζώνη Η χερσαία ζώνη της Μαρίνας Χίου έχει συνολική επιφάνεια m 2, η οποία έχει διαμορφωθεί κατ ά κύριο λόγο με επιχώσεις θαλασσίου χώρου. Η χερσαία ζώνη εκτείνεται μεταξύ της αδιαμόρφωτης παράκτιας περιοχής στα νότια (στην προς νότο συνέχεια της οποίας βρίσκεται το Γενικό Νοσοκομείο Χίου), της Εθνικής Οδού 75 (οδός Έλενας Βενιζέλου) στα δυτικά και της μικρού μήκους φυσικής ακτής στα βόρεια (στην προς βορρά συνέχεια της οποίας έχει διαμορφωθεί ο λιμενίσκος Αγ. Παρασκευής). Τα όρια της χερσαίας ζώνης της μαρίνας σημειώνονται με τα στοιχεία ΑΒΓΔΕΖΗΘΙΚΛΜΝΧ 1 Χ 2 Χ 3 Χ 4 Χ 5 Χ 6 Χ 7 Χ 8 Χ 9 Α στο συνημμένο Σχέδιο 370-ΣΜΠΕ-1. 60

67 Δ Κύρια στοιχεία χωρικής ανάπτυξης και λειτουργίας χερσαίας ζώνης Η προτεινόμενη ανάπτυξη της χερσαίας ζώνης της Μαρίνας Χίου, βασιζόμενη στους προαναφερθέντες άξονες σχεδιασμού (βλ. παράγραφο Γ.1), προβλέπει τις ακόλουθες χωρικές και λειτουργικές ρυθμίσεις: - Η οδική πρόσβαση στη μαρίνα εξασφαλίζεται από μία κατάλληλα διαμορφωμένη είσοδο, πλησίον του βορείου ορίου της χερσαίας ζώνης της μαρίνας, η οποία βρίσκεται σε άμεση επικοινωνία με την Εθνική Οδό 75 (οδό Έλενας Βενιζέλου). Το βασικό εσωτερικό οδικό δίκτυο κυκλοφορίας οχημάτων της μαρίνας (ενδεικτικό εσωτερικό οδικό δίκτυο στο συνημμένο Σχέδιο 370-ΣΜΠΕ-1) εξασφαλίζει την άμεση και ασφαλή σύνδεση του βόρειου με το νότιο τμήμα της χερσαίας ζώνης, διευκολύνοντας την επικοινωνία μεταξύ των επιμέρους χρήσεων και λειτουργιών της μαρίνας. - Η πρόσβαση των πεζών στη μαρίνα θα γίνεται από ειδικές εισόδους σημαντικού πλάτους που θα διαμορφωθούν περιμετρικά του ορίου της μαρίνας, έτσι ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση του κοινού. Συγκεκριμένα προβλέπονται είσοδοι πεζών απευθείας από το πεζοδρόμιο της παρακείμενης Εθνικής Οδού 75 (διεύρυνση υφιστάμενων), αλλά και μέσω της παραλίας από βόρεια και νότια. Οι είσοδοι αυτές προσφέρουν άμεση πρόσβαση των πεζών στο θαλάσσιο μέτωπο, και ταυτόχρονα εξασφαλίζουν την ελεύθερη και ανεμπόδιστη κυκλοφορία του κοινού στο τμήμα αυτό της παράκτιας ζώνης της πόλης της Χίου. - Επίσης, η προβλεπόμενη είσοδος πεζών στο βόρειο όριο της χερσαίας ζώνης της μαρίνας δύναται μελλοντικά να συνδυαστεί και με είσοδο ποδηλάτων (σαφώς όμως διαχωρισμένη από αυτή των πεζών). Αυτό θα γίνει εφ όσον δημιουργηθεί ποδηλατόδρομος εντός της μαρίνας, ο οποίος θα επιτρέπει την κυκλοφορία ποδηλάτων στη χερσαία ζώνη της σε συνέχεια του σχεδιαζόμενου ποδηλατοδρόμου κατά μήκος του παραλιακού μετώπου του οικισμού Βροντάδου (βλ. παράγραφο ΣΤ 3.3). - Κατά μήκος του νότιου ορίου της χερσαίας ζώνης της μαρίνας προβλέπεται η διαμόρφωση σημαντικού πλάτους ζώνης υψηλού πρασίνου, η οποία θα λειτουργεί ως «ζώνη διαχωρισμού» μεταξύ της χερσαίας ζώνης της μαρίνας και της ευρύτερης περιοχής του Γενικού Νοσοκομείου Χίου. Η δημιουργία της ζώνης αυτής θα συμβάλει καθοριστικά στον περιορισμό των επιπτώσεων από τυχόν οχλήσεις που ενδέχεται να προκαλέσουν οι δραστηριότητες της χερσαίας ζώνης της μαρίνας στο νοσοκομείο. Επιπροσθέτως, η ζώνη υψηλού πρασίνου θα αναβαθμίσει και την αισθητική της περιοχής, καθώς θα αποτρέψει τη θέα από τη χερσαία ζώνη της μαρίνας, των βοηθητικών χώρων και Η/Μ εγκαταστάσεων του νοσοκομείου. 61

68 - Τέλος, οι προτεινόμενες από το Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο της μαρίνας χωρικές και λειτουργικές ρυθμίσεις εντός της χερσαίας ζώνης διασφαλίζουν την άρτια λειτουργία της χωρίς να απαιτούνται επεμβάσεις στο βορειοδυτικό άκρο αυτής, όπου σήμερα υπάρχει μικρό κτίριο που δεν σχετίζεται με τη λειτουργία της μαρίνας. Οι ανωτέρω προτεινόμενες ρυθμίσεις στη χερσαία ζώνη της μαρίνας σε συνδυασμό με την προτεινόμενη ανάπτυξη της θαλάσσιας ζώνης, δημιουργούν περιοχές με διακριτές χρήσεις και λειτουργίες, όπως αυτές παρουσιάζονται στη συνέχεια. - Στο βόρειο τμήμα της χερσαίας ζώνης της μαρίνας προβλέπεται κατά κύριο λόγο η ανάπτυξη χρήσεων σχετικών με την χερσαία απόθεση και συντήρηση σκαφών, και δευτερευόντως με τη διοίκηση και λειτουργία της μαρίνας. Οι χρήσεις αυτές στο σύνολό τους αφορούν στην υποστήριξη της άρτιας λειτουργίας της μαρίνας και στη διασφάλιση της ποιοτικής εξυπηρέτησης των πελατών της. Αναφορικά με τις χρήσεις και λειτουργίες που σχετίζονται με τη χερσαία απόθεση και συντήρηση σκαφών, αυτές είναι ιδιαίτερης σημασίας για την ικανοποίηση των αναγκών των πελατών της μαρίνας σχετικά με την ετήσια συντήρηση των σκαφών τους. Δεδομένης και της έλλειψης ανάλογων χώρων και υποδομών στην ευρύτερη περιοχή. Η ανάπτυξη των χρήσεων αυτών στο σχετικά «απομονωμένο» από την υπόλοιπη χερσαία ζώνη, αλλά και από την ευρύτερη οικιστική περιοχή, τμήμα της μαρίνας, συνάδει απόλυτα με τις συγκεκριμένες δραστηριότητες (ειδικά τη χερσαία απόθεση και συντήρηση σκαφών), καθώς αυτές αφ ενός πρέπει να είναι σε άμεση και λειτουργική επαφή με τον θαλάσσιο χώρο της μαρίνας και τις προβλεπόμενες υποδομές ανέλκυσης/καθέλκυσης σκαφών και αφ ετέρου να είναι όσο το δυνατόν πιο απομακρυσμένες από τις περιοχές κυκλοφορίας κοινού. Ακόμη, στο βόρειο τμήμα της χερσαίας ζώνης της μαρίνας προβλέπονται χρήσεις ναυταθλητισμού. Το τμήμα αυτό της χερσαίας ζώνης προσφέρεται για την ανάπτυξη ναυταθλητικών δραστηριοτήτων, καθώς αφ ενός βρίσκεται σε άμεση επαφή με το θαλάσσιο χώρο της μαρίνας και την περιοχή που προβλέπονται υποδομές ανέλκυσης/καθέλκυσης σκαφών (απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ναυταθλητικών δραστηριοτήτων), και αφ ετέρου το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται σε απόσταση από περιοχές όπου προβλέπονται χρήσεις αναψυχής και εξυπηρέτησης κοινού. Αποφεύγονται έτσι εμπλοκές χρήσεων και υποδομών. - Στο κεντρικό τμήμα της χερσαίας ζώνης της μαρίνας που είναι σε άμεση γειτνίαση με την Εθνική Οδό 75 και την γύρω οικιστική περιοχή και παράλληλα εκτείνεται κατά μήκος του παραλιακού μετώπου, προβλέπεται, κατά κύριο λόγο, η ανάπτυξη χρήσεων αναψυχής και 62

69 εξυπηρέτησης κοινού, αλλά και χρήσεων σχετικών με τη διοίκηση και λειτουργία της μαρίνας. Οι χρήσεις αναψυχής και εξυπηρέτησης κοινού αποτελούν το υπόβαθρο για τη δημιουργία ενός παράκτιου πόλου αναψυχής, ικανού να προσελκύσει επισκέπτες από την ευρύτερη περιοχή της πόλης της Χίου. Η ανάπτυξη χρήσεων σχετικών με τη διοίκηση και τη λειτουργία της μαρίνας στην περιοχή αυτή, είναι σημαντική για τη διασφάλιση της ποιοτικής εξυπηρέτησης των πελατών της, λόγω της κεντροβαρικής της θέσης σε σχέση με τη μορφή της χερσαίας ζώνης και τη διάταξη της λιμενολεκάνης. - Στο νότιο τμήμα της χερσαίας ζώνης της μαρίνας που εκτείνεται σε συνέχεια του κεντρικού της τμήματος και βρίσκεται σε άμεση επαφή με την Εθνική Οδό 75, επίσης προβλέπεται η ανάπτυξη χρήσεων αναψυχής και εξυπηρέτησης κοινού, καθώς και χρήσεων σχετικών με τη διοίκηση και λειτουργία της μαρίνας. Εντούτοις, λόγω της γειτνίασης του τμήματος αυτού της χερσαίας ζώνης της μαρίνας με το Γενικό Νοσοκομείο Χίου, οι επιτρεπόμενες χρήσεις είναι περιορισμένες σε σχέση με αυτές στο κεντρικό τμήμα της μαρίνας. Συγκεκριμένα, οι επιτρεπόμενες χρήσεις αναψυχής και εξυπηρέτησης κοινού είναι κατ αρχήν περιορισμένες ποιοτικά, καθώς δεν επιτρέπονται λειτουργίες που προκαλούν σχετικά αυξημένες στάθμες θορύβου, δηλαδή εν δυνάμει οχλούσες σε σχέση με το γειτονικό νοσοκομείο. Έτσι, δεν επιτρέπονται χρήσεις όπως εμπορικό κέντρο, χώροι συνάθροισης κοινού (θέατρα, κινηματογράφοι κλπ.) και πολιτιστικών δραστηριοτήτων που προσελκύουν συστηματικά αυξημένο αριθμό ατόμων και κατ επέκταση ήπιας μορφής ηχορύπανση που σχετίζεται με την ανθρώπινη παρουσία, την κυκλοφορία οχημάτων και ενδεχομένως τη μουσική. Επίσης, στο ίδιο πλαίσιο, οι επιτρεπόμενες χρήσεις είναι περιορισμένες και ποσοτικά, όπως άλλωστε προκύπτει και από τους προτεινόμενους όρους και περιορισμούς δόμησης (βλ. παραγράφους Δ και Δ.4.2.4). Δ Χωροταξική οργάνωση χερσαίας ζώνης Η χερσαία ζώνη της Μαρίνας Χίου διαμορφώνεται σε τομείς χρήσεων και λειτουργιών με συγκεκριμένους όρους και περιορισμούς δόμησης. Συγκεκριμένα, προβλέπονται οι ακόλουθοι δύο τομείς χρήσεων και λειτουργιών, εκ των οποίων ο ένας υποδιαιρείται σε δύο υποτομείς (τα όρια των τομέων και υποτομέων αποτυπώνονται στο Σχέδιο 370-ΣΜΠΕ-1): Τομέας 1: Ο Τομέας 1 καταλαμβάνει το βόρειο τμήμα της χερσαίας ζώνης και αφορά σε χρήσεις χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών, διοίκησης και λειτουργίας της μαρίνας, Η/Μ εγκαταστάσεων, καθώς και ναυταθλητισμού. 63

70 Τομέας 2: Ο Τομέας 2 εκτείνεται μεταξύ της Εθνικής Οδού 75 και του παραλιακού μετώπου καταλαμβάνοντας το κεντρικό και νότιο τμήμα της χερσαίας ζώνης και αφορά σε χρήσεις αναψυχής και εξυπηρέτησης κοινού, καθώς και διοίκησης και λειτουργίας της μαρίνας. Επιπλέον, περιλαμβάνει χρήσεις που αφορούν στις Η/Μ εγκαταστάσεις της μαρίνας. Ο Τομέας 2 υποδιαιρείται στους ακόλουθους δύο υποτομείς: Υποτομέας 2Α: Ο Υποτομέας 2Α καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα της χερσαίας ζώνης της μαρίνας και αφορά σε χρήσεις αναψυχής και εξυπηρέτησης κοινού, διοίκησης και λειτουργίας της μαρίνας και Η/Μ εγκαταστάσεων. Υποτομέας 2Β: Ο Υποτομέας 2Β καταλαμβάνει το νότιο τμήμα της χερσαίας ζώνης της μαρίνας και αφορά ομοίως σε χρήσεις αναψυχής και εξυπηρέτησης κοινού, αλλά με συγκεκριμένους περιορισμούς, καθώς και σε χρήσεις διοίκησης και λειτουργίας της μαρίνας και Η/Μ εγκαταστάσεων. Η υποδιαίρεση του Τομέα 2 σε υποτομείς κρίθηκε σκόπιμη λόγω της γειτνίασης προς τα νότια της μαρίνας με το Γενικό Νοσοκομείο Χίου. Ο λόγος μάλιστα για τον οποίο διακρίνονται δύο υποτομείς αντί για δύο ανεξάρτητους τομείς έγκειται στην ανάγκη εξασφάλισης της βιώσιμης ανάπτυξης της μαρίνας με τέτοια όμως χωρική οργάνωση των χρήσεων και λειτουργιών της, έτσι ώστε να μην προκαλείται όχληση στην υφιστάμενη λειτουργία του νοσοκομείου. Συγκεκριμένα, με τη διάκριση του Τομέα 2 σε δύο υποτομείς επιτυγχάνονται τα εξής: - Οι Υποτομείς 2Α και 2Β αν και αφορούν στις ίδιες κατηγορίες επιτρεπόμενων χρήσεων, διαφοροποιούνται ως προς ορισμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά, επιτυγχάνοντας έτσι τη λειτουργική συνέχεια του κύριου τμήματος (κεντρικού και νότιου) της μαρίνας και ταυτόχρονα διασφαλίζοντας τη συμβατότητα των προτεινόμενων χρήσεων με τις υφιστάμενες χρήσεις στη γειτνιάζουσα περιοχή. Συγκεκριμένα, στον Υποτομέα 2Β, σε αντίθεση με τον Υποτομέα 2Α, δεν επιτρέπονται λειτουργίες που προκαλούν σχετικά αυξημένες στάθμες θορύβου, δηλαδή εν δυνάμει οχλούσες σε σχέση με το γειτονικό νοσοκομείο. Έτσι, δεν επιτρέπονται χρήσεις όπως εμπορικό κέντρο, χώροι συνάθροισης κοινού (θέατρα, κινηματογράφοι κλπ.) και πολιτιστικών δραστηριοτήτων που προσελκύουν συστηματικά αυξημένο αριθμό ατόμων και κατ επέκταση ήπιας μορφής ηχορύπανση που σχετίζεται με την ανθρώπινη παρουσία, την κυκλοφορία οχημάτων και ενδεχομένως τη μουσική. - Η μέγιστη συνολική εκμετάλλευση που επιτρέπουν οι όροι δόμησης για το σύνολο του Τομέα 2 (5.400 τ.μ.) δεν κατανέμεται αναλογικά στους δύο υποτομείς. Αντιθέτως, ορίζοντας διαφορετικούς συντελεστές δόμησης σε κάθε υποτομέα, δίνεται η δυνατότητα 64

71 διαφορετικής κατανομής της συνολικής δόμησης του Τομέα 2 (5.400 τ.μ.) στους δύο υποτομείς ανάλογα με τις ανάγκες του τελικού επιχειρηματικού σχεδίου ανάπτυξης της μαρίνας. Συγκεκριμένα, στον Υποτομέα 2Β ο συντελεστής δόμησης (0,36 σε επιφάνεια τ.μ.) αντιστοιχεί σε μέγιστη δυνατή δόμηση της τάξης των τ.μ., δηλαδή στο 42% της συνολικής εκμετάλλευσης του Τομέα 2. Στον Υποτομέα 2Α ο συντελεστής δόμησης (0,42 σε επιφάνεια τ.μ.) αντιστοιχεί σε μέγιστη δυνατή δόμηση της τάξης των τ.μ., δηλαδή στο 86% της συνολικής εκμετάλλευσης του Τομέα 2. Με τον τρόπο αυτό, ανάλογα με την μορφή ανάπτυξης που θα επιλεγεί βάσει του επιχειρηματικού σχεδίου της μαρίνας (στα πλαίσια πάντα του παρόντος προτεινόμενου γενικού σχεδιασμού της χερσαίας ζώνης της) είναι εφικτό να συγκεντρωθεί στον Υποτομέα 2Α το σύνολο σχεδόν της μέγιστης εκμετάλλευσης του Τομέα 2, μειώνοντας ανάλογα τη δόμηση στον Υποτομέα 2Β. Αντίστοιχα, η μέγιστη δυνατή δόμηση στον Υποτομέα 2Β είναι περιορισμένη ανεξαρτήτως της μορφής ανάπτυξης της μαρίνας. - Ο προαναφερθείς συνδυασμός συντελεστή δόμησης και επιτρεπόμενων χρήσεων στους δύο επί μέρους υποτομείς εξασφαλίζει την ορθή κατανομή της μέγιστης συνολικής εκμετάλλευσης του Τομέα 2, υπηρετώντας τόσο τη βιώσιμη ανάπτυξη της μαρίνας, όσο και τη συμβατότητα με τη γειτνιάζουσα χρήση του νοσοκομείου. Για παράδειγμα, με την προτεινόμενη υποδιαίρεση του Τομέα 2, είναι δυνατή εναλλακτικά: (i) η δημιουργία εμπορικού κέντρου ικανής επιφάνειας και παράλληλα αίθουσας συνάθροισης κοινού στον Υποτομέα 2Α (με ταυτόχρονο περιορισμό των κτιριακών υποδομών στον Υποτομέα 2Β, αποτρέποντας έτσι πιθανή όχληση του νοσοκομείου), ή (ii) η ανάπτυξη εμπορικών δραστηριοτήτων στον Υποτομέα 2Α και παράλληλα η δημιουργία ξενοδοχείου (που δεν αποτελεί οχλούσα σε σχέση με το νοσοκομείο χρήση) στον Υποτομέα 2Β. Επισημαίνεται ότι αναφορικά με τις χρήσεις διοίκησης και λειτουργίας της μαρίνας, οι κυριότερες υποδομές τους (όπως πύργος ελέγχου, κτίριο διοίκησης, καταστήματα παροχής υπηρεσιών) συνιστάται, να χωροθετηθούν στο κεντρικό τμήμα της χερσαίας ζώνης (στον Υποτομέα 2Α) ώστε να βρίσκονται σε κεντροβαρική θέση της μαρίνας αλλά και πλησίον της εισόδου της. Οι κατηγορίες των επιτρεπόμενων χρήσεων, καθώς και οι όροι και περιορισμοί δόμησης για κάθε τομέα χρήσεων και λειτουργιών δίνονται στις παραγράφους Δ και Δ που ακολουθούν. 65

72 Δ Χρήσεις γης χερσαίας ζώνης Η προτεινόμενη ανάπτυξη της χερσαίας ζώνης της Μαρίνας Χίου περιλαμβάνει τις ακόλουθες βασικές κατηγορίες χρήσεων γης: - διοίκηση και λειτουργία της μαρίνας, - χερσαία απόθεση και συντήρηση σκαφών, - αναψυχή και εξυπηρέτηση κοινού, - ηλεκτρομηχανολογικές (Η/Μ) εγκαταστάσεις της μαρίνας, και - ναυταθλητισμό. Οι κατηγορίες αυτές των επιτρεπόμενων χρήσεων γης προσδιορίζονται ως ακολούθως: Οι χρήσεις διοίκησης και λειτουργίας της μαρίνας δύναται να περιλαμβάνουν: Κτίρια διοίκησης, συμπεριλαμβανομένων γραφείων διοίκησης, λιμεναρχείου, τελωνείου, ιατρείου κλπ. Πύργο ελέγχου Φυλάκια εισόδου Καταστήματα παροχής υπηρεσιών Καταστήματα ναυτιλιακών ειδών Super market Χώρους υγιεινής, συμπεριλαμβανομένων WC, ντους, πλυντηρίων στεγνωτήριων κλπ. Γραφεία Χώρους εξυπηρέτησης προσωπικού μαρίνας Αποθηκευτικούς χώρους Καταστήματα (εστίασης, εμπορικής χρήσης) Χώρους στάθμευσης (κτίρια, γήπεδα) Σταθμό ανεφοδιασμού καυσίμων και παραλαβής καταλοίπων από τα σκάφη Κάθε άλλη συναφή υποδομή, η οποία υποστηρίζει τη διοίκηση και λειτουργία της μαρίνας και την εξυπηρέτηση των χρηστών/πελατών της (επιβαίνοντες σε σκάφη, ιδιοκτήτες σκαφών κλπ.). Οι χρήσεις χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών της μαρίνας δύναται να περιλαμβάνουν: Υπαίθριο χώρο χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών Υπόστεγο συντήρησης σκαφών Υπόστεγο φύλαξης σκαφών Εργαστήρια Γραφεία Αποθηκευτικούς χώρους 66

73 Χώρους στάθμευσης (κτίρια, γήπεδα) Ελικοδρόμιο Κάθε άλλη συναφή υποδομή, η οποία υποστηρίζει τη χερσαία απόθεση και συντήρηση σκαφών. Οι χρήσεις εξυπηρέτησης και αναψυχής κοινού της μαρίνας δύνανται να περιλαμβάνουν: Αθλητικές εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων γυμναστηρίων, υπαίθριων και στεγασμένων αθλητικών εγκαταστάσεων, υδροθεραπευτηρίων (spa) κλπ. Εστιατόρια Αναψυκτήρια Εμπορικά καταστήματα Καταστήματα παροχής υπηρεσιών Ξενοδοχεία Ξενώνες Εκθεσιακούς συνεδριακούς χώρους Χώρους πολιτιστικών δραστηριοτήτων (στεγασμένους, υπαίθριους) Παιδικές χαρές παιδότοπους Χώρους συνάθροισης κοινού (θέατρα, αίθουσες κινηματογράφου κλπ.) Χώρους στάθμευσης (κτίρια, γήπεδα). Οι χρήσεις ναυταθλητισμού της μαρίνας δύνανται να περιλαμβάνουν: Γραφεία Χώρο διδασκαλίας Βιβλιοθήκη Εντευκτήριο Αναψυκτήριο / εστιατόριο Ιατρείο Χώρους υγιεινής και αποδυτήρια Φυλάκια εισόδου Υπόστεγα φύλαξης/ αποθήκευσης/ συντήρησης μικρών σκαφών Υπαίθριο χώρο παραμονής και προετοιμασίας των αθλητικών σκαφών Κάθε άλλη συναφή υποδομή, η οποία υποστηρίζει το ναυταθλητισμό. Οι Η/Μ εγκαταστάσεις της μαρίνας δύνανται να περιλαμβάνουν: Υποσταθμούς Αντλιοστάσια Εγκαταστάσεις πυρόσβεσης Χώρους φύλαξης αντιρρυπαντικού εξοπλισμού Αποθηκευτικούς χώρους Κάθε άλλη συναφή υποδομή, η οποία υποστηρίζει τη λειτουργία των Η/Μ εγκαταστάσεων και δικτύων της μαρίνας. 67

74 Δ Όροι και περιορισμοί δόμησης χερσαίας ζώνης Στον πίνακα της χωροταξικής οργάνωσης της μαρίνας που ακολουθεί (βλ. Πίνακα Δ.1) καθορίζονται οι όροι και περιορισμοί δόμησης για κάθε τομέα/υποτομέα χρήσης και λειτουργίας, μαζί με τις χρήσεις που επιτρέπεται αυτός να περιλαμβάνει. Ειδικότερα στις στήλες του πίνακα αυτού αναγράφονται κατά σειρά ο α/α του τομέα/υποτομέα, το μέγιστο ποσοστό κάλυψης, ο συντελεστής δόμησης, το εμβαδόν του, η μέγιστη συνολική εκμετάλλευση, το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος και οι επιτρεπόμενες κατηγορίες χρήσεων γης. Επιπλέον, στον εν λόγω πίνακα αναγράφονται και οι χρήσεις που επιτρέπονται εκτός τομέων, όπως ο σταθμός ανεφοδιασμού καυσίμων και παραλαβής καταλοίπων των σκαφών. Οι χρήσεις αυτές, απαραίτητες για την εύρυθμη λειτουργία της μαρίνας, χωροθετούνται και εκτός τομέων λόγω του χαρακτήρα της λειτουργίας που εξυπηρετούν, π.χ. ο σταθμός ανεφοδιασμού καυσίμων και παραλαβής καταλοίπων σκαφών πρέπει να διαμορφωθεί σε επαφή με καθορισμένη θέση ελλιμενισμού. Στην ίδια κατηγορία, λοιπών χρήσεων απαραίτητων για τη λειτουργία της μαρίνας, οι οποίες δεν εντάσσονται σε συγκεκριμένο τομέα περιλαμβάνονται η κύρια είσοδος της μαρίνας, εσωτερικοί δρόμοι, πεζόδρομοι, χώροι στάθμευσης, χώροι πρασίνου, υδραυλικά έργα, η παραλιακή ζώνη εξυπηρέτησης σκαφών (δέστρες, πυργίσκοι παροχών κλπ.) κλπ. Με βάση τους προβλεπόμενους όρους δόμησης κάθε τομέα, και την προβλεπόμενη δόμηση εκτός τομέων, προκύπτει ο συνολικός συντελεστής δόμησης της μαρίνας ο οποίος έχει ως εξής: Συνολικό εμβαδόν χερσαίας ζώνης μαρίνας : m 2 Μέγιστο συνολικό εμβαδόν εκμεταλλεύσεων : m 2 Συνολικός συντελεστής δόμησης : / = 0,196 < 0,20 68

75 ΤΟΜΕΑΣ 2 ΤΟΜΕΑΣ ΜΕΓΙΣΤΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΚΑΛΥΨΗΣ (%) ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΔΟΜΗΣΗΣ ΕΜΒΑΔΟΝ (m 2 ) ΜΕΓΙΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ (m 2 ) ΜΕΓΙΣΤΟ ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΟ ΥΨΟΣ (m) ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΡΙΝΑΣ ΧΙΟΥ Πίνακας Δ.1: Όροι δόμησης χερσαίας ζώνης Μαρίνας Χίου ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΜΕΑΣ , ΥΠΟ- ΤΟΜΕΑΣ 2Α ΥΠΟ- ΤΟΜΕΑΣ 2Β ΕΚΤΟΣ ΤΟΜΕΩΝ 49 0, , Υπόστεγα συντήρησης και φύλαξης σκαφών, πύργος ελέγχου: 10,0 m Λοιπά κτίρια: 8,50 m + ύψος στέγης (από οριστικές διαμορφωμένες στάθμες) Πύργος ελέγχου: 10,0 m Λοιπά κτίρια: 8,5 m + ύψος στέγης (από οριστικές διαμορφωμένες στάθμες) 4,5 m + ύψος στέγης (από οριστικές διαμορφωμένες στάθμες) Χρήσεις διοίκησης και λειτουργίας της μαρίνας Χρήσεις χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών Χρήσεις αναψυχής και εξυπηρέτησης κοινού Χρήσεις ναυταθλητισμού Η/Μ εγκαταστάσεις Χρήσεις διοίκησης και λειτουργίας της μαρίνας Χρήσεις αναψυχής και εξυπηρέτησης κοινού Η/Μ εγκαταστάσεις Χρήσεις διοίκησης και λειτουργίας της μαρίνας Χρήσεις αναψυχής και εξυπηρέτησης κοινού εκτός από εμπορικό κέντρο (συγκέντρωση καταστημάτων και γραφείων), χώρους συνάθροισης κοινού και πολιτιστικών δραστηριοτήτων Η/Μ εγκαταστάσεις Σταθμός ανεφοδιασμού καυσίμων και παραλαβής καταλοίπων σκαφών Λοιπές χρήσεις (είσοδος, δρόμοι, πεζόδρομοι, χώροι στάθμευσης, παραλιακή ζώνη εξυπηρέτησης σκαφών, πράσινο, υδραυλικά έργα κλπ.) ΣΥΝΟΛΟ 69

76 Επισημαίνεται ότι η ανέγερση κτιρίων θα επιτρέπεται πίσω από την προτεινόμενη οριογραμμή παραλίας (βλ. συνημμένο Σχέδιο 370-ΣΜΠΕ-1). Επιπλέον αναφορικά με τους ειδικούς όρους δόμησης για το σύνολο των τομέων της χερσαίας λιμενικής ζώνης, με σκοπό να εξασφαλισθεί ένας ενιαίος κατά το δυνατόν μορφολογικός χαρακτήρας στα κτίρια που πρόκειται να ανεγερθούν, προβλέπεται το ύψος της στέγης των κτιρίων να μην υπερβαίνει το 1,50 m. Κατά τα λοιπά εφαρμόζονται τα προβλεπόμενα από τον κτιριοδομικό κανονισμό, όπως αυτός ισχύει. Δ Πρόσβαση και είσοδος στη μαρίνα Περίφραξη Η οδική πρόσβαση στη χερσαία ζώνη της μαρίνας θα γίνεται μέσω της Εθνικής Οδού 75 (οδού Έλενας Βενιζέλου) που αρχόμενη από το νότιο τμήμα του νησιού (θέση Καλλιμασιά), διέρχεται από την πόλη της Χίου και καταλήγει στο βόρειο τμήμα του νησιού (θέση Καρδάμυλα). Η Εθνική Οδός 75 αποτελεί τριτεύον εθνικό οδικό δίκτυο (απόφαση υπ αριθμ. ΔΜΕΟ/ε/οικ/827/ Αναπληρωτή Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ.). Επισημαίνεται ότι στην ευρύτερη περιοχή, αναμένεται να ολοκληρωθεί άμεσα η κατασκευή του περιφερειακού δρόμου που παρακάμπτει την πόλη της Χίου (χάραξη με κατεύθυνση Β-Ν στα Δυτικά όρια της πόλης), εξυπηρετώντας έτσι την κίνηση των οχημάτων από την νότια και νοτιοδυτική Χίο καθώς και το αεροδρόμιο, προς τη δυτική, βορειοδυτική και βόρεια Χίο και αντίστροφα. Η λειτουργία της παρακαμπτήριας αυτής οδού θα είναι καθοριστικής σημασίας για την βελτίωση της κυκλοφοριακής λειτουργίας της πόλης, ενώ θα συμβάλει ουσιαστικά και στον περιορισμό του κυκλοφοριακού φόρτου της Εθνικής Οδού 75 στο τμήμα που διέρχεται από την πόλη της Χίου και τη θέση της μαρίνας (από τη συμβολή του ποταμού Παρθένη με την παραλιακή οδό Χίου - Θυμιανών - Καλλιμασιάς στα νότια μέχρι τη συμβολή του χειμάρρου Κουφού με την οδό Χίου Καρδαμύλων στα βόρεια, βλ. Σχήματα ΣΤ-1α και ΣΤ-2). Η κύρια είσοδος οχημάτων της μαρίνας διαμορφώνεται πλησίον του βόρειου ορίου της χερσαίας ζώνης της και σε άμεση επικοινωνία με την οδό Έλενας Βενιζέλου. Για την ασφαλή και ομαλή είσοδο/έξοδο των οχημάτων από τη μαρίνα, προβλέπεται η διαμόρφωση λωρίδας επιβράδυνσης/επιτάχυνσης παράλληλα με την οδό Έλενας Βενιζέλου και εις βάρος της χερσαίας ζώνης της μαρίνας. Επισημαίνεται ότι λόγω της υψομετρικής διαφοράς μεταξύ της οδού πρόσβασης και της επιφάνειας της χερσαίας ζώνης (2,5 m περίπου στο βόρειο άκρο της χερσαίας ζώνης), απαιτείται η κατασκευή έργου οδοποιίας σημαντικού μήκους για την διαμόρφωση της εισόδου οχημάτων στη μαρίνα (βλ. συνημμένο Σχέδιο 370-ΣΜΠΕ-1). Ο νέος οδικός άξονας που θα διαμορφωθεί σε συνέχεια της εισόδου και ως τμήμα του εσωτερικού οδικού δικτύου θα έχει μέγιστη κλίση 7% ώστε να διευκολύνεται η κίνηση 70

77 οχημάτων που ρυμουλκούν τρέιλερ με σκάφος ή βαρέων οχημάτων. Επιπροσθέτως, στην περιοχή της εισόδου, η κατά μήκος κλίση του οδοστρώματος θα είναι μικρότερη του 2%, έτσι ώστε να διευκολύνεται η κίνηση των οχημάτων που τυχόν αναμένουν να εξέλθουν από τη μαρίνα προς την οδό Έλενας Βενιζέλου. Η προτεινόμενη ανωτέρω διευθέτηση της εισόδου της μαρίνας δεν αποκλείει τη δυνατότητα διαμόρφωσης μίας δεύτερης βοηθητικής εισόδου με τις κατάλληλες σχεδιαστικές και κυκλοφοριακές προσαρμογές, στο δεύτερο στάδιο χωροθέτησης της μαρίνας. Πιο συγκεκριμένα, στα πλαίσια των ανωτέρω για την είσοδο των οχημάτων στη μαρίνα παρέχονται οι ακόλουθες εναλλακτικές δυνατότητες, οι οποίες θα εξετασθούν αναλυτικότερα και θα αξιολογηθούν στο δεύτερο στάδιο χωροθέτησης της μαρίνας (δηλαδή κατά την εκπόνηση της Μ.Π.Ε.) οπότε και θα επιλεγεί η βέλτιστη εξ αυτών: (Α) Η είσοδος/έξοδος στη μαρίνα θα γίνεται απ ευθείας από την οδό Έλενας Βενιζέλου, με δυνατότητα αναστροφής σε κατάλληλα σημεία εκτός μαρίνας στην περίπτωση αντιθέτως πορευόμενων οχημάτων (βλ. Σχήματα Δ-2 και Δ-3). (Β) Η είσοδος/έξοδος στη μαρίνα θα γίνεται απ ευθείας από την οδό Έλενας Βενιζέλου με τη χρήση φωτεινού σηματοδότη, ο οποίος θα εγκατασταθεί σε κατάλληλο σημείο πλησίον της εισόδου της μαρίνας. Σημειώνεται ότι οι παρεχόμενες αυτές εναλλακτικές δυνατότητες βασίζονται στις υφιστάμενες και σχεδιαζόμενες κυκλοφορικές συνθήκες και υποδομές της ευρύτερης περιοχής, ενώ δεν εξετάζουν επεμβάσεις / έργα σημαντικής κλίμακας επί του εκτός της μαρίνας οδικού δικτύου, καθώς αυτό αποτελεί αντικείμενο γενικότερου ανασχεδιασμού του οδικού δικτύου της περιοχής που υπερβαίνει την περιοχή άμεσης επιρροής της μαρίνας. Στις ανωτέρω δυνατότητες και εφ όσον προκύψει σχετική ανάγκη από την κυκλοφοριακή ανάλυση που θα πραγματοποιηθεί στο δεύτερο στάδιο χωροθέτησης της μαρίνας (δηλαδή κατά την εκπόνηση της Μ.Π.Ε.), θα μπορούσε επικουρικά να διαμορφωθεί / χρησιμοποιηθεί και η προαναφερθείσα δεύτερη βοηθητική είσοδος στο νότιο άκρο της μαρίνας (βλ. Σχήμα Δ- 4). Επίσης, στην περίπτωση που υπάρξει γενικότερος ανασχεδιασμός του οδικού δικτύου της περιοχής, τότε θα μπορούσε να εξεταστεί και η δυνατότητα η είσοδος στη μαρίνα να γίνεται από τη μία είσοδο και η έξοδος από την άλλη. Αναφορικά με τη δυνατότητα αναστροφής εκτός μαρίνας επισημαίνονται τα εξής: - Στα βόρεια της μαρίνας και σε απόσταση 700 m περίπου βρίσκεται υπό σχεδιασμό κυκλική διασταύρωση (round about) επί της Εθνικής Οδού 75, στα πλαίσια της ανάπλασης του παραλιακού μετώπου Βροντάδου (βλ. Σχήμα Δ-2). 71

78 - Στα νότια της μαρίνας υπάρχει δυνατότητα αναστροφής μέσω του οικοδομικού τετραγώνου που βρίσκεται απέναντι από το νοσοκομείο και ορίζεται από τις οδούς Βικέλα Βαμβούρη Έλενας Βενιζέλου (βλ. Σχήμα Δ-3). Σχήμα Δ-2: Σχηματική απεικόνιση δυνατότητας αναστροφής βόρεια της μαρίνας. Σχήμα Δ-3: Σχηματική απεικόνιση δυνατότητας αναστροφής νότια της μαρίνας. 72

79 Σχήμα Δ-4: Θέση κύριας εισόδου (1) και ενδεικτική θέση βοηθητικής εισόδου (2). Η είσοδος των πεζών στη χερσαία ζώνη της μαρίνας θα γίνεται από δύο εισόδους ικανού πλάτους επί του δυτικού ορίου της, καθώς και από ανάλογες εισόδους στο βόρειο και νότιο όριο της. Η οριοθέτηση της χερσαίας ζώνης της μαρίνας, στο κεντρικό μεγαλύτερο τμήμα της (τμήμα Χ 2 Χ 3 Χ 4 Χ 5 Χ 6 Χ 7 Χ 8 ) εξασφαλίζεται από την υφιστάμενη υψομετρική διαφορά μεταξύ της επιφάνειας της χερσαίας ζώνης και του παρακείμενου δρόμου (2,5 m περίπου στο βόρειο άκρο της χερσαίας ζώνης και 4,0 m περίπου στο νότιο άκρο της), ενώ διατηρείται το υφιστάμενο στηθαίο μεταξύ πεζοδρομίου της οδού Έλενας Βενιζέλου και χερσαίας ζώνης μαρίνας. Στις θέσεις όπου προβλέπεται η διαμόρφωση (διεύρυνση υφιστάμενων) «ανοιγμάτων» για την είσοδο των πεζών από το δρόμο στη μαρίνα, θα κατασκευαστούν κλίμακες ή/και ράμπες. Στο τμήμα όπου διαμορφώνεται η είσοδος της μαρίνας και η λωρίδα επιβράδυνσης/επιτάχυνσης θα τοποθετηθεί κατάλληλη καλαίσθητη περίφραξη. Κατά μήκος του νότιου (τμήμα Χ 1 Χ 2 ) και βόρειου (τμήμα Χ 8 Χ 9 ) ορίου της χερσαίας ζώνης της μαρίνας κατασκευάζεται περίφραξη από τοιχίο σκυροδέματος και μεταλλικό κιγκλίδωμα απλής μορφής συνολικού ύψους 2 m. Η περίφραξη θα διακόπτεται στις θέσεις όπου προβλέπονται είσοδοι ικανού πλάτους για την απρόσκοπτη πρόσβαση των πεζών στο χερσαίο χώρο της μαρίνας (βλ. συνημμένο Σχέδιο 370-ΣΜΠΕ-1). 73

80 Δ Κυκλοφορία στο εσωτερικό της μαρίνας Το εσωτερικό οδικό δίκτυο της μαρίνας μελετάται αναλυτικά και εγκρίνεται στο δεύτερο στάδιο χωροθέτησης της μαρίνας (σύμφωνα με την παράγραφο στ, του άρθρου 10 του Ν. 4179/2013, ΦΕΚ 175/Α/ ). Στο παρόν πρώτο στάδιο δίνεται η ενδεικτική χάραξη του εσωτερικού οδικού δικτύου (βλ. συνημμένο Σχέδιο 310-Α-2), με τον περιορισμό στον Τομέα 2 να μην επιτρέπεται διαμόρφωση κύριου οδικού άξονα κατά μήκος του παραλιακού μετώπου και μέχρι την προτεινόμενη οριογραμμή παραλίας, έτσι ώστε μεταξύ της θάλασσας και της παραλιακής σειράς κτιρίων να διασφαλίζεται η ελεύθερη και άνετη κυκλοφορία πεζών, χωρίς κυκλοφορία ή στάθμευση οχημάτων. Το προτεινόμενο βασικό οδικό δίκτυο (ενδεικτικό εσωτερικό οδικό δίκτυο στο συνημμένο Σχέδιο 310-Α-2) αποτελείται από ένα κύριο οδικό άξονα που χαράσσεται στο μεγαλύτερο τμήμα του παράλληλα με το όριο της χερσαίας ζώνης της μαρίνας (αλλά σε απόσταση από αυτό). Ο κύριος αυτός οδικός άξονας σχεδιάσθηκε έτσι ώστε να εξασφαλίζεται άμεση πρόσβαση σε όλους τους επί μέρους τομείς της χερσαίας ζώνης, καθώς και τον προσήνεμο και υπήνεμο μώλο. Ο βασικός οδικός άξονας χαράσσεται στο εσωτερικό της χερσαίας ζώνης της μαρίνας, ώστε να διασφαλίζεται η ελεύθερη και άνετη κυκλοφορία πεζών στο παραλιακό μέτωπο και ταυτόχρονα η οδική κυκλοφορία να μην οχλεί οπτικά και ηχητικά τις κτιριακές εγκαταστάσεις και τα ελλιμενιζόμενα σκάφη. Επισημαίνεται, όπως προαναφέρθηκε (βλ. παράγραφο Δ.4.2.5) ότι λόγω της υφιστάμενης υψομετρικής διαφοράς μεταξύ της επιφάνειας της χερσαίας ζώνης και της παρακείμενης Εθνικής Οδού 75 τμήμα του κύριου οδικού άξονα της μαρίνας που θα διαμορφωθεί σε συνέχεια της εισόδου θα είναι υπό κλίση (μέγιστη κλίση 7% ώστε να διευκολύνεται η κίνηση οχημάτων που ρυμουλκούν τρέιλερ με σκάφος ή βαρέων οχημάτων), ενώ θα απαιτηθεί και η κατασκευή των αναγκαίων τοιχίων αντιστήριξης. Στο δεύτερο στάδιο χωροθέτησης θα είναι δυνατός και ο σχεδιασμός δευτερευόντων δρόμων στο εσωτερικό των τομέων, οι οποίοι θα οδηγούν στις επιμέρους εγκαταστάσεις, τους χώρους στάθμευσης κλπ. Δ Διευθέτηση ομβρίων υδάτων Κατά μήκος του δυτικού ορίου της μαρίνας, τμήμα της χερσαίας ζώνης προορίζεται για την υλοποίηση των κατάλληλων υποδομών διευθέτησης των ομβρίων υδάτων που καταλήγουν στη μαρίνα μέσω των οδών της ανάντη οικιστικής περιοχής. Επισημαίνεται ότι η λεκάνη απορροής ανάντη της χερσαίας ζώνης της μαρίνας είναι ιδιαίτερα μικρή και χωρίς διαμορφωμένη μισγάγγεια, ενώ το τοιχίο αντιστήριξης της Εθνικής Οδού 75 λειτουργεί ως 74

81 εμπόδιο στην απορροή της ανάντη λεκάνης σε όλο το μήκος της. Για το λόγο αυτό άλλωστε, στο τοιχίο αντιστήριξης της οδού υπάρχει άνοιγμα αποστράγγισης, ενώ στο τοιχίο απολήγουν και αγωγοί όμβριων. Δεδομένης της υφιστάμενης υψομετρικής διαφοράς μεταξύ της επιφάνειας της χερσαίας ζώνης και της παρακείμενης Εθνικής Οδού 75, τα όμβρια καταλήγουν σήμερα στη χερσαία ζώνη της μαρίνας. Τα αναγκαία υδραυλικά έργα διευθέτησης των ομβρίων υδάτων μελετώνται και εγκρίνονται στο δεύτερο στάδιο χωροθέτησης της μαρίνας (σύμφωνα με την παράγραφο στ, του άρθρου 10 του Ν. 4179/2013, ΦΕΚ 175/Α/ ). Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο της μαρίνας προβλέπει κανάλι απορροής ομβρίων κατάλληλης διατομής, το οποίο θα κατασκευαστεί κατά μήκος του δυτικού ορίου της χερσαίας ζώνης της μαρίνας. Παράλληλα με το εν λόγω κανάλι προβλέπει τη διαμόρφωση βοηθητικής οδού η οποία θα εξυπηρετεί τον έλεγχο και τη συντήρηση του καναλιού, καθώς και χώρου πρασίνου για την καλαίσθητη οριοθέτηση των υδραυλικών αυτών έργων από τις λοιπές υποδομές της μαρίνας. Το κανάλι προβλέπεται να απολήγει στη θάλασσα στο βορειοανατολικό και νοτιοανατολικό άκρο της χερσαίας ζώνης, ενώ το τμήμα αυτού που θα διασχίζει το βόρειο τμήμα της χερσαίας ζώνης θα είναι πλακοσκεπές για λόγους λειτουργικούς και ασφαλείας. Δ Χώροι πρασίνου Σε επιλεγμένες θέσεις των ελεύθερων χώρων των τομέων της χερσαίας ζώνης της μαρίνας, οι οποίες θα καθορισθούν στο δεύτερο στάδιο χωροθέτησης, θα πρέπει να διαμορφωθούν χώροι πρασίνου (όπως παρτέρια χαμηλού πράσινου κλπ.), ώστε να βελτιωθεί η αισθητική του χώρου και να εξασφαλισθεί η επιτυχής ένταξη του έργου στο ευρύτερο περιβάλλον. Επίσης, προβλέπεται η διαμόρφωση σημαντικού πλάτους ζώνης υψηλού πρασίνου κατά μήκος του νότιου ορίου της χερσαίας ζώνης της μαρίνας, η οποία θα λειτουργεί ως «ζώνη διαχωρισμού» μεταξύ της χερσαίας ζώνης της μαρίνας και της ευρύτερης περιοχής του Γενικού Νοσοκομείου Χίου. Η δημιουργία της ζώνης αυτής θα συμβάλει καθοριστικά στον περιορισμό των επιπτώσεων από τυχόν οχλήσεις που ενδέχεται να προκαλέσουν οι δραστηριότητες της χερσαίας ζώνης της μαρίνας στο νοσοκομείο. Επιπροσθέτως, η ζώνη υψηλού πρασίνου θα αναβαθμίσει και την αισθητική της περιοχής, καθώς θα αποτρέψει τη θέα από τη χερσαία ζώνη της μαρίνας, των βοηθητικών χώρων και Η/Μ εγκαταστάσεων του νοσοκομείου. Τέλος, προβλέπεται η διαμόρφωση επιμήκους χώρου πρασίνου, ήτοι λωρίδας χαμηλού ή υψηλού (κατά περίπτωση) πρασίνου, κατά μήκος του καναλιού απορροής ομβρίων που 75

82 κατασκευάζεται παράλληλα με το δυτικό όριο της χερσαίας ζώνης της μαρίνας (βλ. παράγραφο Δ.4.2.7). Αυτός ο χώρος πρασίνου αφ ενός αποτελεί οριοθέτηση των υδραυλικών έργων από τις λοιπές υποδομές της μαρίνας και αφ ετέρου συμβάλλει στη βελτίωση της αισθητικής του περιβάλλοντος της μαρίνας. 76

83 Ε. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ Ε.1. Γενικά Υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο χωροταξικής ανάπτυξης Μαρίνας Χίου Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζονται οι λογικές εναλλακτικές δυνατότητες ανάπτυξης της Μαρίνας Χίου που εξετάσθηκαν στα πλαίσια της σύνταξης του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της, συμπεριλαμβανομένης της μηδενικής λύσης (δηλαδή διατήρησης της υφιστάμενης κατάστασης). Επίσης, παρουσιάζονται τα κριτήρια αξιολόγησης των εναλλακτικών αυτών δυνατοτήτων, καθώς και τα συμπεράσματα της συγκριτικής τους αξιολόγησης. Οι εξετασθείσες εναλλακτικές δυνατότητες αφορούν στο γενικό σχεδιασμό της μαρίνας, όπως αυτός προβλέπεται για το πρώτο στάδιο επαναχωροθέτησης του τουριστικού λιμένα από το Ν. 4179/2013 (βλ. παράγραφο Β.2). Επομένως, ο σχεδιασμός των εναλλακτικών δυνατοτήτων βασίστηκε στις ακόλουθες κατευθύνσεις: Στο στάδιο αυτό ο σχεδιασμός είναι ευρύς και γενικός. Ο σχεδιασμός πρέπει να ικανοποιεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό τη σκοπιμότητα της ανάπτυξης (βλ. παράγραφο Γ1). Ο σχεδιασμός αυτός αφορά στις μόνιμες διαμορφώσεις της θαλάσσιας ζώνης και στη γενική χωροταξική οργάνωση της χερσαίας ζώνης της μαρίνας. Αξιοποιούνται οι υφιστάμενες μόνιμες λιμενικές υποδομές της μαρίνας (στη σημερινή κατάστασή τους προστατεύουν ικανοποιητικά τη λιμενολεκάνη από τους προσπίπτοντες κυματισμούς, ενώ είναι δυνατή η βελτίωση της λειτουργικότητά τους με παρεμβάσεις στο εσωτερικό της λιμενολεκάνης). Κατά συνέπεια, οι εναλλακτικές δυνατότητες διαφοροποιούνται ως προς το γενικότερο χαρακτήρα και την κλίμακα της ανάπτυξης και επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο στη χερσαία ζώνη. Στόχος της συγκριτικής αξιολόγησης των εναλλακτικών δυνατοτήτων είναι η επιλογή της πρότασης αυτής που είναι ρεαλιστικά πραγματοποιήσιμη και συνδυάζει τη βέλτιστη αναπτυξιακή διάσταση με τις υψηλότερες περιβαλλοντικές επιδόσεις. 77

84 Υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο χωροταξικής ανάπτυξης Μαρίνας Χίου: Σύμφωνα με το άρθρο 30 του Ν. 2160/93 εγκρίνονται η χωροθέτηση, τα όρια της χερσαίας ζώνης, οι προσχώσεις καθώς και οι χρήσεις γης και οι όροι και περιορισμοί δόμησης δεκαέξι μαρινών της χώρας, μεταξύ των οποίων και η Μαρίνα Χίου. Οι επιτρεπόμενες χρήσεις και οι όροι και περιορισμοί δόμησης που αφορούν στη Μαρίνα Χίου δίνονται στο Παράρτημα ΙΙ του άρθρου 41 του Ν. 2160/93. Σύμφωνα με το Παράρτημα ΙΙ, στη Μαρίνα Χίου μπορούν να αναπτυχθούν οι ακόλουθες χρήσεις γης εντός των παραμέτρων που αναφέρονται κατωτέρω: 1. Επιτρεπόμενες χρήσεις γης και περιορισμοί δόμησης Κατηγορία Χρήσεων Γης Μέγιστος Συντελεστής Δόμησης Μέγιστο Ύψος (m) Ελάχιστη Απόσταση από το όριο (m) Ελάχιστη Αναλογία θέσεων Στάθμευσης Ξενοδοχεία 0,20 13 (βλ. και 4) 5 (βλ. και 5) 1/4 Δωμάτια Εμπορικές Δραστηριότητες (βλ. και 6) 0,30 10 (βλ. και 4) 5 (βλ. και 5) 2/100 m 2 Κατοικίες 0,20 10 (βλ. και 4) 5 (βλ. και 5) 1 ανά κατοικία Αθλητικές εγκαταστάσεις και εναπόθεση σκαφών στην ξηρά Συντελεστής δόμησης: 0,30 επί της συνολικής χερσαίας έκτασης 3. Ποσοστό κάλυψης γηπέδου: 20% 4. Σε απόσταση μέχρι 15 m από τη γραμμή του αιγιαλού, το ύψος περιορίζεται σε 7,5 m. 5. Δεν είναι υποχρεωτική, όσον αφορά την προκυμαία 6. Περιλαμβάνει εστιατόρια, ταβέρνες, καταστήματα ειδών πλοίων, άλλα καταστήματα, κέντρα διασκέδασης, πώληση σκαφών, κτίρια για επισκευές και συντήρηση σκαφών και παρεμφερή καταστήματα κ.α. 7. Η περιοχή του χώρου στάθμευσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ξηρά εναπόθεση σκαφών κατά τη μη τουριστική περίοδο. Οι θέσεις εναπόθεσης στην ξηρά μπορούν να 78

85 χρησιμοποιηθούν για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες για χώρο στάθμευσης κατά τη διάρκεια της περιόδου αιχμής. 8. Η θέση των ορίων των προτεινόμενων προσχώσεων, που εμφανίζονται στο σχέδιο, είναι δυνατό ν αλλάξουν, υπό τον όρο ότι η ολική έκταση της χερσαίας ζώνης δεν θα υπερβαίνει την έκταση που απεικονίζεται στο παρόν σχέδιο. Η τελική θέση της τοποθετήσεως των προσχώσεων εγκρίνεται από την Επιτροπή κατόπιν εισηγήσεως της Γραμματείας. Στο Παράρτημα ΙΙ του άρθρου 41 του Ν. 2160/93 προσαρτάται το σχέδιο αρ. 6 «Τουριστικός Λιμένας Χίου» (με ημ/νία Μάιος 1993, σε κλίμακα 1:1.000) του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας (βλ. Σχήμα Ε.1). Τέλος, για τη Μαρίνα Χίου η οποία διαθέτει χερσαία ζώνη που υπερβαίνει τα τ.μ., έχουν εφαρμογή και οι διατάξεις του Ν.4179/13 (ΦΕΚ 175/Α/ ). Συγκεκριμένα προβλέπονται τα εξής: Ο γενικός συντελεστής δόμησης στο σύνολο της μαρίνας δεν πρέπει να υπερβαίνει το 0,2. Μεταξύ των επιτρεπόμενων χρήσεων γης στη μαρίνα μπορούν να περιλαμβάνονται αθλητικές εγκαταστάσεις, γραφεία / τράπεζες / κτίρια διοίκησης, τουριστικές εγκαταστάσεις, εμπορικά καταστήματα, καταστήματα παροχής υπηρεσιών, εστιατόρια / αναψυκτήρια / κέντρα διασκέδασης, κατοικίες για μακροχρόνια μίσθωση, χώροι συνάθροισης κοινού / πολιτιστικά κτίρια, χώροι πρασίνου, κτίρια / γήπεδα στάθμευσης και αποθήκευσης, πρατήρια καυσίμων και εγκαταστάσεις μέσων μαζικής μεταφοράς. 79

86 Σχήμα Ε-1: Σχέδιο αρ. 6 «Τουριστικός Λιμένας Χίου» (με ημ/νία Μάιος 1993, σε κλίμακα 1:1.000) του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, που προσαρτάται στον Ν.2160/93 (ΦΕΚ 118/Α/ ) 80

87 Ε.2. Εναλλακτικές δυνατότητες Ε.2.1. Μηδενική λύση Η μηδενική λύση αφορά στη διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης όσον αφορά στις υποδομές, τη λειτουργία και γενικότερα τη δραστηριότητα της Μαρίνας Χίου και κατ επέκταση της εξέλιξης της χωρίς να υπάρξει καμία παρέμβαση. Είναι προφανές ότι στη μηδενική λύση, το ευρύτερο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον δεν παραμένει ανεπηρέαστο και κατ επέκταση δεν παραμένει υποχρεωτικά αμετάβλητο. Συγκεκριμένα, η μηδενική λύση εξετάζει την εξέλιξη της Μαρίνας Χίου διατηρώντας την σημερινή εικόνα εγκατάλειψης και την ευκαιριακή χρήση των υποδομών της, όπως αυτή παρουσιάστηκε σε προηγούμενο κεφάλαιο (βλ. παράγραφο Δ.2.1). Πρόκειται ουσιαστικά για την εξέλιξη του χώρου της μαρίνας αν αυτός παραμείνει αναξιοποίητος και χωρίς ουσιαστικά να λειτουργεί. Η περιγραφή αυτή της εξέλιξης της Μαρίνας Χίου, χωρίς την εφαρμογή του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου είναι ιδιαίτερα σημαντική ως πλαίσιο αναφοράς για την εκτίμηση των εναλλακτικών δυνατοτήτων. Ε.2.2. Εναλλακτική δυνατότητα 1 Η εναλλακτική δυνατότητα 1 εξετάζει την ανάπτυξη της χερσαίας ζώνης της μαρίνας με τα εξής χαρακτηριστικά: Επιτρεπόμενες κατηγορίες χρήσεων: διοίκησης και λειτουργίας της μαρίνας (όπως κτίρια διοίκησης, πύργο ελέγχου, καταστήματα παροχής υπηρεσιών, super market, χώρους υγιεινής, γραφεία, καταστήματα (εστίασης, εμπορικής χρήσης), αποθηκευτικούς χώρους κλπ.), χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών (όπως υπαίθριο χώρο χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών, υπόστεγα συντήρησης και φύλαξης σκαφών, εργαστήρια, γραφεία, αποθηκευτικούς χώρους κλπ.), αναψυχής και εξυπηρέτησης κοινού (όπως εστιατόρια, αναψυκτήρια, εμπορικά καταστήματα, ξενοδοχείο, χώρους συνάθροισης κοινού, χώρους πολιτιστικών δραστηριοτήτων, αθλητικές εγκαταστάσεις κλπ.), και ναυταθλητισμού. Μέγιστη συνολική εκμετάλλευση: τ.μ. 81

88 Γενικό μέσο όρο συντελεστή δόμησης: 0,196 < 0,20 Η κατανομή των χρήσεων και της επιτρεπόμενης δόμησης στους επιμέρους τομείς χρήσεων και λειτουργιών της μαρίνας όπως αποτυπώνονται στο Σχήμα Ε-3 εναλλακτική δυνατότητα 1 παρουσιάζεται στον Πίνακα Ε-1 που ακολουθεί. Πίνακας Ε-1: Εναλλακτική δυνατότητα 1 ανάπτυξης Μαρίνας Χίου. Κατανομή χρήσεων και δόμησης στους επί μέρους τομείς χρήσεων και λειτουργιών της χερσαίας ζώνης Τομείς χρήσεων και Μέγιστη συνολική λειτουργιών χερσαίας Επιτρεπόμενες χρήσεις δόμηση ζώνης* Διοίκηση και λειτουργία μαρίνας Χερσαία απόθεση και συντήρηση σκαφών Τομέας τ.μ. Αναψυχή και εξυπηρέτηση κοινού Ναυταθλητισμός Υποτομέας Διοίκηση και λειτουργία μαρίνας 2Α Αναψυχή και εξυπηρέτηση κοινού Διοίκηση και λειτουργία μαρίνας Αναψυχή και εξυπηρέτηση κοινού εκτός από Τομέας τ.μ. Υποτομέας εμπορικό κέντρο (συγκέντρωση 2Β καταστημάτων και γραφείων), χώρους συνάθροισης κοινού και πολιτιστικών δραστηριοτήτων ΣΥΝΟΛΟ**: τ.μ. * βλ. Σχήμα Ε-3 ** Το σύνολο της μέγιστης συνολικής δόμησης αφορά στη δόμηση εντός τομέων και δεν περιλαμβάνει την εκτός τομέων δόμηση (10 τ.μ.) που αφορά κυρίως στον σταθμό ανεφοδιασμού καυσίμων και παραλαβής καταλοίπων από τα σκάφη. Όσον αφορά στη θαλάσσια ζώνη, η εναλλακτική δυνατότητα 1 προβλέπει τη διαμόρφωση νέων λειτουργικών υποδομών ανέλκυσης/καθέλκυσης σκαφών (νηοδόχο και ράμπα) επί των παραλιακών κρηπιδωμάτων προ του Τομέα 1, σε συνδυασμό με την καθαίρεση του υφιστάμενου βορειότερου μόνιμου προβλήτα, προς εξυπηρέτηση των χρήσεων χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών που αναπτύσσονται μόνο στην περιοχή αυτή της χερσαίας ζώνης. Επίσης, προβλέπει τη διαπλάτυνση των ακρομωλίων του προσήνεμου και 82

89 υπήνεμου μώλου έτσι ώστε αφ ενός να διευκολύνεται η κυκλοφορία οχημάτων στους μώλους (δυνατότητα αναστροφής) και αφ ετέρου στον υπήνεμο μώλο να υπάρχει η δυνατότητα εγκατάστασης του σταθμού ανεφοδιασμού καυσίμων και παραλαβής καταλοίπων των σκαφών. Τέλος, η εναλλακτική δυνατότητα 1 προβλέπει την καθαίρεση του υφάλου που βρίσκεται πλησίον του ακρομωλίου του προσήνεμου μώλου, προκειμένου να είναι ασφαλής η προσέγγιση των σκαφών στη μαρίνα. Ε.2.3. Εναλλακτική δυνατότητα 2 Η εναλλακτική δυνατότητα 2 εξετάζει την ανάπτυξη της χερσαίας ζώνης της μαρίνας με τα εξής χαρακτηριστικά: Επιτρεπόμενες κατηγορίες χρήσεων: διοίκησης και λειτουργίας της μαρίνας (όπως κτίρια διοίκησης, πύργο ελέγχου, καταστήματα παροχής υπηρεσιών, super market, χώρους υγιεινής, γραφεία, καταστήματα (εστίασης, εμπορικής χρήσης), αποθηκευτικούς χώρους κλπ.), χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών (όπως υπαίθριο χώρο χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών, υπόστεγα συντήρησης και φύλαξης σκαφών, εργαστήρια, γραφεία, αποθηκευτικούς χώρους κλπ.), και αμιγούς κατοικίας (όπως συγκροτήματα κατοικιών για μακροχρόνια μίσθωση). Μέγιστη συνολική εκμετάλλευση: τ.μ. Γενικό μέσο όρο συντελεστή δόμησης: 0,20 Η κατανομή των χρήσεων και της επιτρεπόμενης δόμησης στους επιμέρους τομείς χρήσεων και λειτουργιών της μαρίνας όπως αποτυπώνονται στο Σχήμα Ε-3 για την εναλλακτική δυνατότητα 2 παρουσιάζεται στον Πίνακα Ε-2 που ακολουθεί. 83

90 Πίνακας Ε-2: Εναλλακτική δυνατότητα 2 ανάπτυξης Μαρίνας Χίου. Κατανομή χρήσεων και δόμησης στους επί μέρους τομείς χρήσεων και λειτουργιών της χερσαίας ζώνης Τομείς χρήσεων και Μέγιστη συνολική λειτουργιών χερσαίας Επιτρεπόμενες χρήσεις ζώνης* δόμηση Τομέας 1 Αμιγής κατοικία τ.μ. Υποτομέας Διοίκηση και λειτουργία μαρίνας 2Α Χερσαία απόθεση και συντήρηση σκαφών Τομέας 2 Υποτομέας Διοίκηση και λειτουργία μαρίνας τ.μ. 2Β ΣΥΝΟΛΟ**: τ.μ. * βλ. Σχήμα Ε-3 ** Το σύνολο της μέγιστης συνολικής δόμησης αφορά στη δόμηση εντός τομέων και δεν περιλαμβάνει την εκτός τομέων δόμηση (10 τ.μ.) που αφορά κυρίως στον σταθμό ανεφοδιασμού καυσίμων και παραλαβής καταλοίπων από τα σκάφη. Όσον αφορά στη θαλάσσια ζώνη, η εναλλακτική δυνατότητα 2 προβλέπει τη διαμόρφωση νέων λειτουργικών υποδομών ανέλκυσης/καθέλκυσης σκαφών (νηοδόχο και ράμπα) επί των παραλιακών κρηπιδωμάτων προ του Υποτομέα 2Α, σε συνδυασμό με την καθαίρεση του υφιστάμενου βορειότερου μόνιμου προβλήτα, προς εξυπηρέτηση των χρήσεων χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών που αναπτύσσονται μόνο στην περιοχή αυτή της χερσαίας ζώνης. Επίσης, προβλέπει τη διαπλάτυνση των ακρομωλίων του προσήνεμου και υπήνεμου μώλου έτσι ώστε αφ ενός να διευκολύνεται η κυκλοφορία οχημάτων στους μώλους (δυνατότητα αναστροφής) και αφ ετέρου στον υπήνεμο μώλο να υπάρχει η δυνατότητα εγκατάστασης του σταθμού ανεφοδιασμού καυσίμων και παραλαβής καταλοίπων των σκαφών. Τέλος, η εναλλακτική δυνατότητα 2 προβλέπει την καθαίρεση του υφάλου που βρίσκεται πλησίον του ακρομωλίου του προσήνεμου μώλου, προκειμένου να είναι ασφαλής η προσέγγιση των σκαφών στη μαρίνα. 84

91 Σχήμα Ε-3: Διάκριση τομέων χρήσεων και λειτουργιών στο εσωτερικό της χερσαίας ζώνης της Μαρίνας Χίου, στα πλαίσια σύνταξης του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου της μαρίνας Στον Πίνακα Ε-3 που ακολουθεί γίνεται συγκριτική παρουσίαση των εναλλακτικών δυνατοτήτων 1 και 2. Από τα στοιχεία του πίνακα αυτού είναι προφανές ότι και οι δύο εναλλακτικές δυνατότητες περιλαμβάνουν χρήσεις σχετικές με την εξυπηρέτηση του θαλάσσιου τουρισμού με σκάφη αναψυχής, συμπεριλαμβανομένων και χρήσεων χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών. Με τη διαφορά ότι, στην εναλλακτική δυνατότητα 1 οι χρήσεις χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών χωροθετούνται στην πλέον απομονωμένη περιοχή του Τομέα 1, ενώ στην εναλλακτική δυνατότητα 2 οι εν λόγω χρήσεις χωροθετούνται στο κεντρικό τμήμα της μαρίνας (Υποτομέας 2Α) στην παράκτια περιοχή προ των γειτονικών οικιστικών περιοχών και σε οριακή απόσταση από το Γενικό Νοσοκομείο Χίου. Χαρακτηριστική διαφορά μεταξύ των δύο εναλλακτικών δυνατοτήτων είναι ότι η εναλλακτική δυνατότητα 2 αφορά κυρίως σε χρήση αμιγούς κατοικίας, σε αντίθεση με την εναλλακτική 1 στην οποία η ανάπτυξη της μαρίνας προσανατολίζεται σε χρήσεις αναψυχής και εξυπηρέτησης κοινού. Συνεπώς στην εναλλακτική δυνατότητα 2, η μαρίνα αποτελεί μία παράκτια χωροταξική ενότητα λειτουργικά απομονωμένη από τις γειτνιάζουσες περιοχές, η ανάπτυξη της οποίας 85

92 στρέφεται αποκλειστικά στον περιορισμένο αριθμό των πελατών της (μισθωτές κατοικιών, ιδιοκτήτες σκαφών). Αντίθετα, στην εναλλακτική δυνατότητα 1, η προτεινόμενη ανάπτυξη της μαρίνας συμβάλει στη δημιουργία ενός πόλου τουρισμού και αναψυχής στο παράκτιο μέτωπο της πόλης της Χίου, ο οποίος θα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ευρύτερης αστικής περιοχής, προσελκύοντας τους κατοίκους της και ταυτόχρονα παρέχοντας υπηρεσίες υψηλού επιπέδου στους ιδιοκτήτες και επιβαίνοντες στα σκάφη αναψυχής. Πίνακας Ε-3: Συγκριτική παρουσίαση εναλλακτικών δυνατοτήτων ανάπτυξης Μαρίνας Χίου. Εναλλακτική δυνατότητα 1 Εναλλακτική δυνατότητα 2 Επιτρεπόμενες Διοίκηση και λειτουργία μαρίνας Διοίκηση και λειτουργία μαρίνας κατηγορίες χρήσεων Χερσαία απόθεση και συντήρηση σκαφών Χερσαία απόθεση και συντήρηση σκαφών Αναψυχή και εξυπηρέτηση κοινού Αμιγής κατοικίας Ναυταθλητισμός Μέγιστη συνολική τ.μ τ.μ. εκμετάλλευση Γενικός μέσος 0,196 0,20 όρος συντελεστή δόμησης Θαλάσσια ζώνη Διαμόρφωση νέων λειτουργικών υποδομών ανέλκυσης/καθέλκυσης σκαφών προ του Τομέα 1 & καθαίρεση του υφιστάμενου βορειότερου μόνιμου προβλήτα Διαμόρφωση νέων λειτουργικών υποδομών ανέλκυσης/καθέλκυσης σκαφών προ του Υποτομέα 2Α & καθαίρεση του υφιστάμενου βορειότερου μόνιμου προβλήτα Διαπλάτυνση ακρομωλίων προσήνεμου και υπήνεμου μώλου Διαπλάτυνση ακρομωλίων προσήνεμου και υπήνεμου μώλου Καθαίρεση υφάλου στην είσοδο της μαρίνας Καθαίρεση υφάλου στην είσοδο της μαρίνας 86

93 Ε.3. Αξιολόγηση εναλλακτικών δυνατοτήτων Ε.3.1. Κριτήρια επιλογής εναλλακτικών δυνατοτήτων Ο σχεδιασμός των εναλλακτικών δυνατοτήτων επιδίωξε την επιλογή ρεαλιστικά πραγματοποιήσιμων προτάσεων ανάπτυξης της μαρίνας με σημαντική αναπτυξιακή διάσταση, οι οποίες παράλληλα χαρακτηρίζονται από υψηλές περιβαλλοντικές επιδόσεις. Συγκεκριμένα, η επιλογή των προαναφερθεισών εναλλακτικών δυνατοτήτων (βλ. παράγραφο Ε.2) βασίστηκε σε κριτήρια τεχνικοοικονομικά, χωροταξικά και περιβαλλοντικά. Τα τεχνικοοικονομικά κριτήρια εξετάζουν την τάξη μεγέθους του κόστους υλοποίησης (όπως κόστους κατασκευής έργων στο θαλάσσιο και χερσαίο χώρο, κόστους ανταποδοτικών μέτρων κλπ.) κάθε εναλλακτικής δυνατότητας σε σχέση με την απόδοσή της. Τα χωροταξικά κριτήρια εξετάζουν τη συμβατότητα κάθε εναλλακτικής δυνατότητας με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και γενικότερα τον υπερκείμενο θεσμοθετημένο χωροταξικό σχεδιασμό σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο (βλ. κεφάλαιο Γ). Ειδικότερα, εξετάζουν τη συμβατότητα των εναλλακτικών δυνατοτήτων με: το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΦΕΚ 128/A/2008), το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό (ΦΕΚ 1138/Β/ , όπως αυτό τροποποιήθηκε με το ΦΕΚ 3155/Β/ και ισχύει), το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (ΦΕΚ 1473/Β/2003), το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) Πολεοδομικού Συγκροτήματος Χίου Βροντάδος (ΦΕΚ 75/Δ/ ) όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, καθώς και το υπό εκπόνηση νέο Γ.Π.Σ. Δήμου Χίου, και το Ν.4179/13 (ΦΕΚ 175/Α/ ) (βλ. παράγραφο Β.2). Επίσης, τα χωροταξικά κριτήρια εξετάζουν και τη συμβατότητα κάθε εναλλακτικής δυνατότητας με τους περιορισμούς που ισχύουν για τον κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο της πόλης της Χίου (βλ. παράγραφο ΣΤ.5.8). Τέλος, τα περιβαλλοντικά κριτήρια εξετάζουν την περιβαλλοντική επίδοση κάθε εναλλακτικής δυνατότητας συνεκτιμώντας την επίπτωσή της (θετική ή αρνητική) στα επιμέρους στοιχεία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος με βάση την πιθανότητα εκδήλωσής της, τη χωρική της εξάπλωση, το μέγεθός της, τη διάρκεια της, τη συχνότητά της, την 87

94 αντιστρεψιμότητά της και τον σωρευτικό χαρακτήρα της. Συγκεκριμένα, τα περιβαλλοντικά κριτήρια αφορούν στα ακόλουθα στοιχεία: Κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον & Πληθυσμός - Δημογραφία Χρήσεις γης Ανθρώπινη υγεία Τεχνικές υποδομές Ακουστικό περιβάλλον Ατμοσφαιρικό περιβάλλον Κλιματικοί παράγοντες Έδαφος Γεωλογία Υδατικοί πόροι (συμπεριλαμβανομένων των επιφανειακών και υπόγειων νερών και των θαλάσσιων νερών) Οικότοποι & Χλωρίδα - Πανίδα Τοπίο Προστατευόμενες περιοχές Πολιτιστική κληρονομία (συμπεριλαμβανομένης της αρχαιολογικής και ιστορικής κληρονομιάς, καθώς και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς) Ακόμη, τα περιβαλλοντικά κριτήρια εξετάζουν και ενδεχόμενες συνεργιστικές επιπτώσεις. Αναλυτική επεξεργασία και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών κριτηρίων για τις προτεινόμενες εναλλακτικές δυνατότητες δίνεται σε επόμενη παράγραφο (βλ. παράγραφο Ε.4). Ε.3.2. Συγκριτική αξιολόγηση εναλλακτικών δυνατοτήτων Οι εναλλακτικές δυνατότητες συμπεριλαμβανομένης της μηδενικής λύσης αξιολογούνται με βάση τα προαναφερθέντα κριτήρια, με στόχο την επιλογή της πλέον κατάλληλης πρότασης ανάπτυξης της Μαρίνας Χίου. Από τεχνικοοικονομικής άποψης οι δύο εναλλακτικές δυνατότητες αφορούν σε παρόμοιας κλίμακας κόστος υλοποίησης (η δόμηση είναι ουσιαστική ίδια και στις δύο εναλλακτικές), ενώ και οι δύο δυνατότητες συνεπάγονται αυξημένο κόστος υλοποίησης σε σχέση με τη μηδενική λύση. Η εναλλακτική δυνατότητα 2 χαρακτηρίζεται από λίγο μεγαλύτερο κόστος υλοποίησης σε σχέση με τη δυνατότητα 1, λόγω του διαφορετικού χαρακτήρα της ανάπτυξης (η δόμηση στη δυνατότητα 2 αφορά σε κατοικίες σε αντίθεση με αυτή στη δυνατότητα 1 που αφορά σε υποδομές αναψυχής και εξυπηρέτησης κοινού). Όσον αφορά στην οικονομική απόδοση, 88

95 εκτιμάται ότι και οι δύο εναλλακτικές δυνατότητες θα έχουν ικανοποιητική απόδοση, εντούτοις δεδομένης της θέσης της μαρίνας σε ικανή απόσταση από τα κέντρα δύο οικιστικών περιοχών (της πόλης της Χίου και του Βροντάδου) ενδέχεται η ζήτηση σε ότι αφορά τη χρήση κατοικίας να είναι σχετικά μειωμένη, επηρεάζοντας έτσι την συνολική οικονομική απόδοση της επένδυσης. Από χωροταξική άποψη και οι δύο εναλλακτικές δυνατότητες είναι συμβατές με τους γενικούς στόχους που θέτει το ευρύτερο πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο μέσω του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό και του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Σε αντίθεση, η μηδενική λύση όχι μόνο δεν υποστηρίζει τους στόχους του ευρύτερου πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού, αλλά αποτελεί εμπόδιο στην επίτευξή τους κυρίως με την υποβάθμιση της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος που προκαλεί η εικόνα εγκατάλειψης των ημιτελών υποδομών της μαρίνας και κατ επέκταση η απουσία σύγχρονων υποδομών εξυπηρέτησης σκαφών αναψυχής στην ευρύτερη περιοχή του νησιού της Χίου. Σε τοπικό επίπεδο, και οι δύο εναλλακτικές δυνατότητες εντάσσονται απόλυτα στον θεσμοθετημένο (Γ.Π.Σ. Χίου Βροντάδος), αλλά και τον υπό μελέτη (νέο Γ.Π.Σ. Δήμου Χίου) χωροταξικό σχεδιασμό. Εντούτοις, στην περίπτωση της εναλλακτικής δυνατότητας 1, ο τουριστικός χαρακτήρας της μαρίνας σε συνδυασμό με την ανάπτυξη χρήσεων αναψυχής και εξυπηρέτησης κοινού στη χερσαία της ζώνη, δημιουργούν ένα πόλο αναψυχής και περιπάτου προ του παραλιακού μετώπου της πόλης της Χίου (αλλά σε απόσταση από το κέντρο της) που διευρύνει τις δυνατότητες αναψυχής των κατοίκων της γειτνιάζουσας αλλά και ευρύτερης οικιστικής περιοχής, συμβάλλοντας θετικά στην ποιότητα ζωής τους. Αντίθετα, στην περίπτωση της εναλλακτικής δυνατότητας 2, με την ανάπτυξη κατά κύριο λόγο της αμιγούς κατοικίας, η μαρίνα είναι μεν συμβατή με τις γειτονικές χρήσεις αμιγούς και γενικής κατοικίας, αλλά λόγω της θέσης της επί της παράκτιας ζώνης θα αποτελέσει μία χωροταξική ενότητα λειτουργικά απομονωμένη από τις γειτνιάζουσες οικιστικές περιοχές στερώντας ένα σημαντικό παράκτιο πόρο από το ευρύτερο κοινό. Επίσης, στην εναλλακτική δυνατότητα 2, η χωροθέτηση της χρήσης χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών στον Τομέα 2 της χερσαίας ζώνης (δηλαδή προ των παρακείμενων οικιστικών περιοχών) θα αποτελέσει αισθητική όχληση για τους κατοίκους των γειτονικών κατοικιών, ενώ καθιστά προβληματική και την ελεύθερη πρόσβαση του κοινού στο θαλάσσιο μέτωπο. Αντίθετα, στην εναλλακτική δυνατότητα 1, η χρήση χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών χωροθετείται στον Τομέα 1, δηλαδή στο πλέον απομονωμένο σημείο της χερσαίας ζώνης, αποφεύγοντας έτσι οποιαδήποτε αρνητική αλληλεπίδραση με το γύρω περιβάλλον. 89

96 Η μηδενική λύση έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις χωροταξικές κατευθύνσεις του γενικού πολεοδομικού σχεδιασμού της περιοχής, καθώς προσβάλει την αισθητική του τοπίου, υποβαθμίζει την ποιότητα ζώνης των κατοίκων των γειτονικών περιοχών και αποκόβει την πόλη από τη θάλασσα. Τέλος, οι εναλλακτικές δυνατότητες 1 και 2 ικανοποιούν τις προβλέψεις του Ν. 4179/13 (ΦΕΚ 175/Α/ ). Από περιβαλλοντική άποψη, όπως φαίνεται και από την ανάλυση που ακολουθεί (βλ. παράγραφο Ε.4), η εναλλακτική δυνατότητα 1 είναι καλύτερη της δυνατότητας 2, εντούτοις και οι δύο δυνατότητες παρουσιάζουν καλή περιβαλλοντική επίδοση. Αντίθετα, η μηδενική λύση παρουσιάζει σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα και η περιβαλλοντική της επίδοση είναι ιδιαίτερα χαμηλή. Συμπερασματικά, και οι δύο εναλλακτικές δυνατότητες αποτελούν ρεαλιστικά πραγματοποιήσιμες προτάσεις ανάπτυξης της Μαρίνας Χίου με σημαντική αναπτυξιακή διάσταση και υψηλή περιβαλλοντική επίδοση. Αντίθετα, η μηδενική λύση καθιστά αδύνατη την λειτουργία της εν λόγω λιμενικής υποδομής και υποβαθμίζει τις αναπτυξιακές προοπτικές της μαρίνας αλλά και της ευρύτερης περιοχής προκαλώντας ποικίλες και σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Συνολικά, και οι δύο εναλλακτικές δυνατότητες ικανοποιούν τα τεχνικοοικονομικά κριτήρια, ενώ η δυνατότητα 1 υπερέχει της δυνατότητας 2 σε ότι αφορά χωροταξικές και περιβαλλοντικές παραμέτρους. Συνεπώς, επιλέγεται ως βέλτιστη πρόταση ανάπτυξης, η εναλλακτική δυνατότητα 1 που συνδυάζει τη βέλτιστη αναπτυξιακή διάσταση με τις υψηλότερες περιβαλλοντικές επιδόσεις. Ε.3.3. Περιβαλλοντική αξιολόγηση εναλλακτικών δυνατοτήτων Η περιβαλλοντική αξιολόγηση των εναλλακτικών δυνατοτήτων, συμπεριλαμβανομένης και της μηδενικής λύσης, γίνεται στη βάση περιβαλλοντικών κριτηρίων. Τα περιβαλλοντικά κριτήρια, που παρουσιάζονται στον Πίνακα Ε-4, καλύπτουν το σύνολο των στοιχείων που αφορούν στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. 90

97 Στα πλαίσια της περιβαλλοντικής αξιολόγησης, κάθε εναλλακτική δυνατότητα βαθμολογείται για κάθε περιβαλλοντικό κριτήριο. Η βαθμολόγηση έχει ποιοτικό χαρακτήρα και ακολουθεί το παρακάτω σύστημα: +2: Σημαντική θετική συμβολή +1: Περιορισμένης έως μέτριας σημασίας θετική συμβολή 0: Ουδέτερη/αμελητέα συμβολή -1: Περιορισμένης έως μέτριας σημασίας αρνητική συμβολή -2: Σημαντική αρνητική συμβολή Στον Πίνακα Ε-4 παρουσιάζεται η βαθμολογία κάθε εναλλακτικής δυνατότητας για κάθε περιβαλλοντικό κριτήριο. 91

98 Πίνακας Ε-4: Περιβαλλοντική αξιολόγηση εναλλακτικών δυνατοτήτων ανάπτυξης Μαρίνας Χίου, συμπεριλαμβανομένης της μηδενικής λύσης ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΛΥΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ 1 ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ 2 Κοινωνικοοικονομικό Βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της περιβάλλον & ευρύτερης περιοχής Πληθυσμός - Δημογραφία Συμβολή στη διαμόρφωση συνθηκών για την ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων στην περιβάλλουσα του έργου περιοχή Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας Αναβάθμιση της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος Αποφυγή οχλήσεων στην οδική κυκλοφορία & βελτίωση κυκλοφοριακών ρυθμίσεων Θετική επίδραση στην πληθυσμιακή μεταβολή και σύνθεση Συμβολή στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής Παροχή νέων (αύξηση) δυνατοτήτων αναψυχής Χρήσεις γης Συμβατότητα με τις υφιστάμενες χρήσεις γης στην περιβάλλουσα του έργου περιοχή Πρόκληση αλλαγής χρήσεων γης στις γειτνιάζουσες στη μαρίνα περιοχές Συμβολή στην ποιοτική και λειτουργική σύνδεση του οικιστικού ιστού με το θαλάσσιο μέτωπο

99 Συμβατότητα με την γειτονική λειτουργία του Γενικού Νοσοκομείου Χίου Υγεία Μείωση του κίνδυνου ατυχημάτων από τη ναυσιπλοΐα Τεχνικές υποδομές Μείωση του κίνδυνου ατυχημάτων από την οδική κυκλοφορία Ορθή και νόμιμη διαχείριση και διάθεση των παραγόμενων/συλλεγόμενων αποβλήτων Διαμόρφωση των κατάλληλων υποδομών για τον περιορισμό της επιβάρυνσης των υφιστάμενων οδικών αξόνων Παροχή των αναγκαίων σύγχρονων λιμενικών υποδομών στο τομέα του θαλάσσιου τουρισμού στο νησί της Χίου (ελλιμενισμός σκαφών αναψυχής, ανέλκυση/καθέλκυση σκαφών, ανεφοδιασμός σκαφών) Διαμόρφωση των κατάλληλων υποδομών για τη συλλογή των ομβρίων Αποφυγή υπερφόρτωσης και εκτεταμένων διευθετήσεων των δικτύων οργανισμών κοινής ωφέλειας Ακουστικό περιβάλλον Διατήρηση χαμηλών επιπέδων θορύβου Ατμοσφαιρικό περιβάλλον Περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης Κλιματικοί παράγοντες Περιορισμό των εκπομπών αερίων ρύπων Προώθηση της χρήσης εναλλακτικών μορφών ενέργειας Έδαφος Γεωλογία Περιορισμός της αρνητικής επιρροής στη δίαιτα των παρακείμενων ακτών

100 Αξιοποίηση ανεκμετάλλευτων περιοχών Υδατικοί πόροι Προστασία του εδάφους από εκπλύσεις επιβαρυμένες με ρύπους Προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από πηγές ρύπανσης (εκπλύσεις χερσαίας ζώνης, λύματα κτιριακών υποδομών, κατάλοιπα σκαφών, απόβλητα δραστηριοτήτων συντήρησης σκαφών κλπ.) Αποφυγή επιβάρυνσης των συλλεγόμενων ομβρίων με ρύπους Ορθή διαχείριση των παραγόμενων λυμάτων και υγρών αποβλήτων Οικότοποι & Χλωρίδα Πανίδα Προστασία της βιοποικιλότητας, των ειδών και των πληθυσμών της χλωρίδας και της πανίδας στο θαλάσσιο και το χερσαίο χώρο Δημιουργία νέων χώρων πρασίνου Αύξηση της περιβαλλοντικής ευαισθησίας του κοινού Προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των θαλάσσιων οικοσυστημάτων Τοπίο Αναβάθμιση αποκατάσταση της αισθητικής του τοπίου Προστατευόμενες περιοχές Διασφάλιση της αισθητικής συνέχειας του παραλιακού μετώπου Προστασία και ανάδειξη προστατευόμενων περιοχών του Ν. 3937/ Πολιτιστική κληρονομιά Προστασία του αρχαιολογικού χώρου της πόλης της

101 Χίου (ΦΕΚ 91/Β/ ) Προστασία και ανάδειξη του Βυζαντινού Φρουρίου Χίου Προστασία και ανάδειξη ιστορικών και σύγχρονων μνημείων, παραδοσιακών οικισμών Προστασία και αναβάθμιση του δομημένου περιβάλλοντος των γειτνιαζουσών στη μαρίνα περιοχών ΣΥΝΟΛΟ:

102 Όπως φαίνεται και στον Πίνακα Ε-4, η συνολική βαθμολογία των δύο εναλλακτικών δυνατοτήτων είναι θετική, γεγονός που υποδεικνύει την υψηλή περιβαλλοντική επίδοση των δύο αυτών προτάσεων ανάπτυξης. Αντίθετα, η μηδενική λύση συγκεντρώνει αρνητική συνολική βαθμολογία, χαρακτηριστικό της εγκατάλειψης που χαρακτηρίζει σήμερα την Μαρίνα Χίου. Η εναλλακτική δυνατότητα 1 συγκεντρώνει τη μεγαλύτερη συνολική βαθμολογία, ενώ ακολουθεί η εναλλακτική δυνατότητα 2, γεγονός που σχετίζεται κυρίως με τις διαφορετικές χρήσεις γης που υιοθετεί κάθε εναλλακτική, καθώς και με την χωροθέτηση των χρήσεων αυτών εντός της χερσαίας ζώνης της μαρίνας. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρούνται τα ακόλουθα σε σχέση με την περιβαλλοντική επίδοση των εναλλακτικών δυνατοτήτων, όπως αυτή προκύπτει από τη βαθμολόγηση του Πίνακα Ε-4: Οι δύο εναλλακτικές δυνατότητες χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα υψηλή βαθμολογία σε ότι αφορά στη σημαντική θετική συνδρομή τους στο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, τις χρήσεις γης, τις τεχνικές υποδομές και το τοπίο. Στους υπόλοιπους τομείς, η συνδρομή τους είναι ως επί το πλείστον θετική αλλά μικρότερης σημασίας. Η υψηλή βαθμολογία των δύο εναλλακτικών δυνατοτήτων στα κριτήρια που αφορούν στο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, τον πληθυσμό και τη δημογραφία οφείλεται στη σημαντικότατη θετική συνδρομή της προτεινόμενης ανάπτυξης της μαρίνας με τη δημιουργία μίας σύγχρονης υποδομής για τον ελλιμενισμό σκαφών αναψυχής, η οποία θα συμβάλει στην αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος, στην αύξηση των ευκαιριών απασχόλησης, συμβάλλοντας έτσι στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου αλλά και στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Οι εξετασθείσες εναλλακτικές δυνατότητες έχουν σημαντική θετική συμβολή και στον τομέα των τεχνικών υποδομών, καθώς κατ αρχήν προβλέπουν στην αξιοποίηση και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών του μοναδικού τουριστικού λιμένα της Χίου, ενός από τα μεγαλύτερα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου. Επιπροσθέτως, με τις προβλεπόμενες διαμορφώσεις θα βελτιωθεί η κυκλοφοριακή σύνδεση της μαρίνας με την Εθνική Οδό 75, και θα δημιουργηθούν οι συνθήκες για την άνετη και ασφαλή κυκλοφορία πεζών στο τμήμα αυτό της παραλιακής ζώνης. Τέλος, με την προβλεπόμενη ανάπτυξη της μαρίνας θα διαμορφωθούν και οι κατάλληλες υποδομές συλλογής των ομβρίων που σήμερα καταλήγουν στη χερσαία ζώνη της μαρίνας. Σημαντική θετική συμβολή έχουν και οι δύο εναλλακτικές δυνατότητες στο τοπίο, καθώς αποσκοπούν στη διαμόρφωση ενός υψηλής αισθητικής περιβάλλοντος συμβάλλοντας καθοριστικά στην άρση της σημερινής εικόνας εγκατάλειψης που παρουσιάζει κυρίως η χερσαία ζώνη της μαρίνας. 96

103 Σημαντική θετική συμβολή έχουν οι δύο εναλλακτικές δυνατότητες και στον τομέα των χρήσεων γης, καθώς αποσκοπούν στην ενσωμάτωση του εγκαταλελειμμένου σήμερα χώρου της μαρίνας στην χωροταξία της περιοχής. Βέβαια, η εναλλακτική δυνατότητα 1 υπερέχει στον τομέα αυτό της δυνατότητας 2, καθώς προβλέπει την ανάπτυξη χρήσεων αναψυχής και εξυπηρέτησης κοινού (που θα αποτελέσουν έναν ποιοτικό πόλο αναψυχής για τους κατοίκους της ευρύτερης οικιστικής περιοχής) σε αντίθεση με τη δυνατότητα 2 που προβλέπει κυρίως χρήση αμιγούς κατοικίας. Οι εξετασθείσες προτάσεις ανάπτυξης της Μαρίνας Χίου έχουν θετική συμβολή και στους υδατικούς πόρους κυρίως σε ότι αφορά στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από πηγές ρύπανσης που σχετίζονται με τη λιμενική δραστηριότητα, καθώς η άρτια λειτουργία της μαρίνας θα συμβάλει εκτός των άλλων (με τις κατάλληλες υποδομές και την εφαρμογή μέτρων) στην ορθή διαχείριση των παραγόμενων αποβλήτων και στον περιορισμό και έλεγχο ρυπογόνων δραστηριοτήτων. Η θετική αυτή συμβολή στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος έχει ευεργετική επίπτωση και στην προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Συμπερασματικά, η εναλλακτική δυνατότητα 1 χαρακτηρίζεται από τη βέλτιστη περιβαλλοντική επίδοση σε σχέση με τις υπόλοιπες εξετασθείσες προτάσεις. 97

104 ΣΤ. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤ.1. Θαλάσσιος Τουρισμός ΣΤ.1.1. Θαλάσσιος τουρισμός με σκάφη αναψυχής στην Ελλάδα Κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες υπήρξε ραγδαία ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού με σκάφη αναψυχής σε ολόκληρη την Ευρώπη και κυρίως στο χώρο της Μεσογείου. Η ανάπτυξη αυτή προκάλεσε μεγάλη αύξηση της ζήτησης για θέσεις ελλιμενισμού. Στις μαρίνες των χωρών της δυτικής και κεντρικής Μεσογείου, όπου κυρίως άρχισε η ανάπτυξη του yachting, δημιουργήθηκαν συνθήκες κορεσμού και σχεδόν εξαντλήθηκαν οι δυνατότητες προσφοράς θέσεων ελλιμενισμού. Το γεγονός αυτό έχει αναγκάσει τις χώρες αυτές να στραφούν στην ανάπτυξη πρόσθετων χώρων ελλιμενισμού και να προχωρήσουν στον προγραμματισμό δημιουργίας νέων μαρινών. Ήδη στην Ιταλία είναι σε εξέλιξη η κατασκευή νέων μαρινών που θα προσφέρουν στο εγγύς μέλλον περίπου θέσεις, αριθμός που ήδη θεωρείται ανεπαρκής για να καλύψει την προβλεπόμενη ζήτηση. Η ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού στην ανατολική Μεσόγειο ακολούθησε, με σημαντική χρονική υστέρηση μεν, αλλά ταυτόχρονα με πολύ μεγάλο δυναμισμό. Είναι πλέον δεδομένο ότι η περιοχή της ανατολικής Μεσογείου διαθέτει τεράστιο δυναμικό ανάπτυξης του θαλάσσιου τουρισμού, είτε με τη μορφή κρουαζιέρας, είτε με τη μορφή σκάφους αναψυχής. Οι ανεκτίμητες φυσικές ομορφιές και ο τεράστιος πολιτιστικός πλούτος, σε συνδυασμό με άλλα ευνοϊκά χαρακτηριστικά (ήπιες καιρικές συνθήκες, ασφάλεια ναυσιπλοΐας, μικρές αποστάσεις προορισμών κλπ.), κατατάσσουν πλέον την ανατολική Μεσόγειο σε έναν από τους κορυφαίους προορισμούς για θαλάσσιο τουρισμό σε παγκόσμιο επίπεδο. Η στήριξη και ενίσχυση του θαλάσσιου τουρισμού αποτελεί συνεπώς έναν απολύτως ρεαλιστικό και οικονομικά βιώσιμο αναπτυξιακό στόχο για όλες τις χώρες της περιοχής. Ειδικά στην Ελλάδα, η οποία σαφώς διαθέτει τα περισσότερα συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της ανατολικής Μεσογείου, η ενίσχυση του θαλάσσιου τουρισμού αποτελεί διακηρυγμένο στόχο και κύρια εθνική στρατηγική, έτσι ώστε να στηριχθεί η οικονομική ανάπτυξη και να επιταχυνθεί η έξοδος από την κρίση. Η ανάπτυξη σύγχρονων υποδομών υποδοχής και εξυπηρέτησης σκαφών αναψυχής αποτελεί τη βάση για την επίτευξη του στόχου αυτού, σε συνδυασμό βέβαια με 98

105 πρωτοβουλίες σε άλλα επίπεδα, κυρίως σε αυτό του νομικού πλαισίου. Η συντονισμένη αναπτυξιακή στρατηγική στον συγκεκριμένο τομέα είναι δυνατό να φέρει άμεσα θεαματικά αποτελέσματα τόσο σε σχέση με την αναβάθμιση του βαθμού εξυπηρέτησης των σκαφών που ήδη ελλιμενίζονται, μόνιμα ή περιστασιακά, στην Ελλάδα (και συνεπώς στην καλύτερη απόδοση σε οικονομικούς όρους της συγκεκριμένης δραστηριότητας), όσο και σε σχέση με την προσέλκυση σημαντικού αριθμού σκαφών από τις γειτονικές χώρες, αλλά και από τη δυτική Μεσόγειο. Η έλλειψη θέσεων σε οργανωμένες μαρίνες στον ευρωπαϊκό χώρο και ειδικότερα στη δυτική Μεσόγειο, αποτυπώνεται σε όλες τις αναφορές των διάφορων διεθνών οργανισμών που ασχολούνται με το yachting. Οι αναφορές τους μιλούν για την ύπαρξη άμεσης ανάγκης για περισσότερες από θέσεις, ενώ ο αριθμός αυτός αυξάνεται συνεχώς μεγαλώνοντας τη διαφορά προσφοράς και ζήτησης. Η έλλειψη αυτή σε συνδυασμό με τα υψηλά κόστη ελλιμενισμού και υπηρεσιών των μαρινών της δυτικής και κεντρικής Μεσογείου, είχε ως επακόλουθο τη δημιουργία ενός μεγάλου ρεύματος σκαφών προς την ανατολική Μεσόγειο. Έτσι χώρες όπως η Ελλάδα, η Τουρκία και η Κροατία δέχθηκαν ένα μεγάλο αριθμό σκαφών και εξακολουθούν να καλούνται να καλύψουν μία συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση. Στην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν 35 εν λειτουργία μαρίνες (εκ των 59 χωροθετημένων), επί συνόλου 730 στη Μεσόγειο, ποσοστό περίπου 5,0 %, με συνολική δυναμικότητα περίπου θέσεων ελλιμενισμού, επί συνόλου στη Μεσόγειο, ποσοστό περίπου 4,0 %. Στους παραπάνω αριθμούς δεν περιλαμβάνονται μαρίνες που η κατασκευή τους δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, μαρίνες των οποίων έχει περατωθεί η κατασκευή αλλά δεν λειτουργούν για διάφορους λόγους, καθώς επίσης και μαρίνες για τις οποίες είναι σε εξέλιξη διαδικασίες διαγωνισμών παραχώρησης. Αντίστοιχα σε ολόκληρη τη χώρα έχουν χωροθετηθεί 84 καταφύγια και αγκυροβόλια τουριστικών σκαφών, με σύνολο θέσεων περίπου Ένα σημαντικό μέρος των καταφυγίων αυτών λειτουργεί ήδη, προσθέτοντας ένα σημαντικό αριθμό θέσεων ελλιμενισμού στο συνολικό δυναμικό της χώρας. Ωστόσο τόσο η παρούσα χωρητικότητα των υφιστάμενων τουριστικών λιμένων, όσο και οι θέσεις που είναι υπό κατασκευή, δεν είναι αρκετές για να καλύψουν την προσδοκώμενη ζήτηση και να ενισχύσουν το ρεύμα σκαφών αναψυχής προς τη χώρα μας, στα πλαίσια της αξιοποίησης των δυνατοτήτων του θαλάσσιου τουρισμού όπως αυτές παρουσιάσθηκαν παραπάνω. Η δημιουργία νέων τουριστικών λιμένων και η προσπάθεια αύξησης των θέσεων ελλιμενισμού που πραγματοποιείται σε όλες τις χώρες της ανατολικής Μεσογείου, (Τουρκία, Κύπρο, Ισραήλ, Αίγυπτο κλπ.), μεγαλώνει τη σημασία που έχει για την Ελλάδα η ανάπτυξη 99

106 σύγχρονων υποδομών τόσο για την υποδοχή μόνιμων σκαφών, ελληνικών ή αλλοδαπών, όσο και για την φιλοξενία του μεγάλου αριθμού των διερχόμενων σκαφών κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου. ΣΤ.1.2. Η Μαρίνα Χίου και η Ζώνη Ναυσιπλοΐας Αναψυχής 3 Σύμφωνα με το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό (ΦΕΚ 1138/Β / , όπως αυτό τροποποιήθηκε με το ΦΕΚ 3155/Β / και ισχύει), η Μαρίνα Χίου εντάσσεται στη Ζώνη Ναυσιπλοΐας Αναψυχής 3 (Ζ.Ν.Α. 3) «Κεντρικό Ανατολικό Αιγαίο». Η Ζ.Ν.Α. 3 περιλαμβάνει ένα τμήμα του Κεντρικού και Ανατολικού Αιγαίου που εκτείνεται από τα ανατολικά παράλια της Νότιας Εύβοιας, έως τα τουρκικά παράλια, περιλαμβάνει δε τις Νήσους Λέσβο, Χίο, Οινούσσες και Ψαρά. Στη Ζ.Ν.Α. 3 έχουν χωροθετηθεί οι παρακάτω τουριστικοί λιμένες (μαρίνες, καταφύγια, αγκυροβόλια) για την εξυπηρέτηση σκαφών αναψυχής: Μαρίνες: - Καστέλο Χίου - Μυτιλήνη Καταφύγια και αγκυροβόλια τουριστικών σκαφών: - Βολισσός Χίου (καταφύγιο) - Πλωμάρι Λέσβου (αγκυροβόλιο) - Κύμη Ευβοίας (καταφύγιο) Από αυτούς πρακτικά λειτουργούν η Μαρίνα Μυτιλήνης, το αγκυροβόλιο Πλωμαρίου και το καταφύγιο Κύμης. Η Ζ.Ν.Α. 3 βρίσκεται αμέσως βόρεια των δύο πολύ σημαντικών για το θαλάσσιο τουρισμό ζωνών, της Ζ.Ν.Α. 6 που αφορά στην περιοχή των Κυκλάδων και της Ζ.Ν.Α. 4 που αφορά στην περιοχή των Δωδεκανήσων. Οι δύο αυτές ζώνες χαρακτηρίζονται από πληθώρα και ποικιλία νησιωτικών προορισμών, καθώς και από μεγάλο αριθμό λιμενικών υποδομών εξυπηρέτησης του θαλάσσιου τουρισμού. Συγκεντρώνουν δε το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της κίνησης σκαφών αναψυχής. 100

107 Η Ζ.Ν.Α. 3 διαθέτει μεν λιγότερους προορισμούς και έχει μικρότερη κίνηση σε σύγκριση με τις δύο ανωτέρω ζώνες, περιλαμβάνει ωστόσο δύο μεγάλα νησιά (Λέσβο, Χίο) με εκτεταμένες πολυσχιδείς ακτές, καθώς και άλλους μικρότερους αλλά ιδιαίτερα ελκυστικούς νησιωτικούς προορισμούς. Σε συνδυασμό δε με τα ευρύτερα ευνοϊκά χαρακτηριστικά του Αιγαίου Πελάγους (φυσικό και πολιτιστικό πλούτο, ιδανικές καιρικές συνθήκες, ήπιο κυματικό κλίμα ειδικά κατά τους θερινούς μήνες, ασφάλεια ναυσιπλοΐας κλπ.), η εν λόγω ζώνη διαθέτει μεγάλο δυναμικό ανάπτυξης του θαλάσσιου τουρισμού. Έχει επίσης ιδιαίτερη σημασία ως «ενδιάμεση» περιοχή μεταξύ αφ ενός των προαναφερθεισών πολυσύχναστων περιοχών του κεντρικού και ανατολικού Αιγαίου και αφ ετέρου των βόρειων μικρασιατικών παραλίων. Από την ανάλυση των στοιχείων ροής σκαφών αναψυχής στην περιοχή, φαίνεται ότι υπάρχει σημαντικός αριθμός σκαφών που κινείται στο βορειοανατολικό Αιγαίο με κατεύθυνση είτε τα τουρκικά παράλια είτε τις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα κλπ. Η αναπτυξιακή προοπτική της υπό μελέτη περιοχής είναι δυνατόν σε ένα ευρύτερο γεωγραφικό πλαίσιο να ενισχυθεί και από τη μελλοντική τουριστική ανάπτυξη της Θάλασσας του Μαρμαρά και της Μαύρης Θάλασσα. Ειδικά η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, θεωρείται πολύ σημαντική αναδυόμενη αγορά τόσο στον τομέα της κρουαζιέρας, όσο και σε αυτόν του yachting. Η προσδοκώμενη μελλοντική ανάπτυξή της αναμένεται να επηρεάσει θετικά και τον θαλάσσιο τουρισμό στο Αιγαίο. Όσον αφορά στις υποδομές υποδοχής σκαφών αναψυχής, στην ευρύτερη περιοχή (Ζ.Ν.Α. 3 και απέναντι τουρκικά παράλια) λειτουργεί ήδη ένα δίκτυο οργανωμένων μαρινών. Πρόκειται για τη Μαρίνα Μυτιλήνης, καθώς και τις μαρίνες στον Τσεσμέ (Cesme Marina), στα Αλάτσατα (Port Alacati Marina) και στο Αϊβαλί (Ayvalik Marina) στα τουρκικά παράλια. Η Μαρίνα Μυτιλήνης (λειτουργεί υπό καθεστώς παραχώρησης) έχει δυναμικότητα 222 θέσεων ελλιμενισμού για σκάφη έως 25 m, η Cesme Marina έχει δυναμικότητα 400 θέσεων ελλιμενισμού για σκάφη έως 60 m, η Port Alacati Marina έχει δυναμικότητα 260 θέσεων ελλιμενισμού για σκάφη έως 23 m και η Ayvalik Marina έχει δυναμικότητα 200 θέσεων ελλιμενισμού για σκάφη έως 40 m. Οι μαρίνες αυτές έχουν αναπτυχθεί ιδιαίτερα μετά την πρόσφατη (κατά την τελευταία πενταετία) αναβάθμιση των όρων λειτουργίας τους και την βέλτιστη αξιοποίηση της θαλάσσιας και κυρίως της χερσαίας ζώνης τους. Είναι σε θέση να προσφέρουν ικανό αριθμό θέσεων χερσαίας απόθεσης, καθώς και όλο το φάσμα των υπηρεσιών, που μπορεί να ζητήσει ο θαλάσσιος τουρίστας, όπως ανεφοδιασμό σε καύσιμα και τρόφιμα, απλές ή/και 101

108 εκτεταμένες υπηρεσίες συντήρησης ή ναυπηγοεπισκευής, καταστήματα ναυτιλιακών ειδών, χώρους εστίασης και αναψυχής, καλά φυλασσόμενες και ελεγχόμενες θέσεις ελλιμενισμού κλπ. Παράλληλα, σε ορισμένες από τις μαρίνες αυτές διαθέτουν γραφεία και βάσεις εξυπηρέτησης σημαντικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ενοικίασης επαγγελματικών σκαφών αναψυχής (chartering). Από τα ανωτέρω στοιχεία ωστόσο καθίσταται σαφής η υστέρηση της χώρας στον τομέα των υποδομών εξυπηρέτησης του θαλάσσιου τουρισμού με σκάφη αναψυχής στη Ζ.Ν.Α. 3, σε σχέση με τον υφιστάμενο γειτονικό ανταγωνισμό, παρά τα πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα της υπό μελέτη περιοχής. Για τη δυναμική ανάπτυξη του yachting στη Ζ.Ν.Α. 3 αναγκαία προϋπόθεση είναι η λειτουργία οργανωμένων τουριστικών λιμένων, οι οποίοι μάλιστα να διαθέτουν κατάλληλα χαρακτηριστικά ως προς τις δυνατότητες υποδοχής σκαφών και τις αντίστοιχες παρεχόμενες υπηρεσίες σε αυτά. Ενδεικτικά, λόγω των μεγαλύτερων θαλάσσιων αποστάσεων μεταξύ προορισμών, οι λιμένες υποδοχής πρέπει να είναι σε θέση να φιλοξενήσουν αυξημένο αριθμό μεγάλου μεγέθους σκαφών ή να διαθέτουν επαρκείς υποδομές στον τομέα των προμηθειών, της τεχνικής υποστήριξης των σκαφών κλπ. Η συνδυασμένη ανάπτυξη της υπό επαναχωροθέτηση Μαρίνας Χίου και του σχεδιαζόμενου καταφυγίου τουριστικών σκαφών στο Λιμένα Χίου για εξυπηρέτηση superyachts και megayachts, είναι σε θέση να προσφέρει μια σημαντική βάση ανάπτυξης του θαλάσσιου τουρισμού και να αποτελέσει ένα βασικό πόλο στο ανωτέρω δίκτυο των μαρινών που ήδη έχει αναπτυχθεί στην ευρύτερη περιοχή. Δεδομένου ότι η Μαρίνα Χίου σήμερα δεν λειτουργεί και τα σκάφη αναψυχής που προσεγγίζουν στη Χίο «δένουν» με υποτυπώδεις συνθήκες στο Λιμένα Χίου, είναι προφανές ότι η ανάπτυξη της μαρίνας και του καταφυγίου ουσιαστικά θα τοποθετήσει τη Χίο στο χάρτη του yachting και θα της δώσει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει επιτυχώς τον ανταγωνισμό των γειτονικών μαρινών. Παράλληλα η Χίος θα ωφεληθεί και από τις θετικές επιπτώσεις που θα προκύψουν για την ευρύτερη περιοχή από την ενίσχυση της δυναμικής και της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών στον εν λόγω τουριστικό τομέα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ανωτέρω δίκτυο μαρίνων δημιουργεί ένα σημαντικό αριθμό μετακινήσεων σκαφών αναψυχής στη περιοχή του βορειοανατολικού Αιγαίου, κατά τη θερινή τουριστική περίοδο (Μάιος-Οκτώβριος). Έχοντας ως βάση εκκίνησης τις μαρίνες αυτές, τα σκάφη μετακινούνται προς τις ακτές των νησιών της περιοχής και προς τις απέναντι τουρκικές ακτές, αλλά και νοτιότερα προς το κεντρικό και νότιο Αιγαίο. Στις μετακινήσεις αυτές τα σκάφη αναζητούν καταφύγιο είτε για διανυκτέρευση και ανεφοδιασμό είτε για μια ημερήσια εκδρομή. 102

109 Επίσης κάθε χρόνο ένας σημαντικός αριθμός σκαφών αναψυχής αλλάζει το «λιμένα-βάση» του (homeport), καθώς στους yachtmen δεν αρέσει να αφήνουν το σκάφος τους στην ίδια μαρίνα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έτσι, σκάφη από μαρίνες της Τουρκίας κατευθύνονται προς την Ελλάδα ή αντίστροφα αναζητώντας μια νέα βάση. Από τα προαναφερθέντα προκύπτει ότι η πρόταση ανάπτυξης της Μαρίνας Χίου και του καταφυγίου στον Λιμένα Χίου αποτελούν ουσιώδεις και αναγκαίες παρεμβάσεις για την ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού και γενικότερα για την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος της χώρας. Είναι δε απολύτως συμβατές με τις κατευθύνσεις που θέτει το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό για τις αναπτυσσόμενες τουριστικά νησιωτικές περιοχές, καθώς αποτελούν μία εξειδικευμένη τουριστική υποδομή που στοχεύει στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού με σκάφη αναψυχής, μιας βασικής μορφής εναλλακτικού τουρισμού για τη Χίο που ταυτόχρονα έχει αναπτυξιακό χαρακτήρα για την ευρύτερη περιοχή του βορειοανατολικού Αιγαίου Πελάγους. Επιπροσθέτως, ο γενικός σχεδιασμός της μαρίνας και του καταφυγίου ικανοποιεί πλήρως τις κατευθύνσεις του ανωτέρω Ειδικού Πλαισίου σε ότι αφορά στις εναλλακτικές μορφές τουρισμού και συγκεκριμένα στην χωρική οργάνωση και ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού με σκάφη αναψυχής. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η λειτουργία της μαρίνας και του καταφυγίου θα συμβάλει στην ορθολογική πύκνωση του δικτύου τουριστικών λιμένων του κεντρικού και ανατολικού Αιγαίου Πελάγους, δημιουργώντας μία ολοκληρωμένη υποδομή ελλιμενισμού σκαφών αναψυχής, η οποία θα δύναται να καλύψει το σύνολο των αναγκών ιδιοκτητών και επιβαινόντων στα σκάφη που σχετίζονται με το θαλάσσιο αλλά και το χερσαίο χώρο. Παράλληλα, οι υποδομές αυτές θα αποτελέσουν ένα σύγχρονο και ποιοτικό πόλο τουρισμού και αναψυχής για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης της Χίου. ΣΤ.2. Υφιστάμενα δίκτυα μεταφορών και συγκοινωνίας ΣΤ.2.1. Γενικά στοιχεία Οδικό δίκτυο Η μόνη Εθνική Οδός που υπάρχει στη Νήσο Χίο είναι ο άξονας «Καλλιμασιά Χίος - Καρδάμυλα» (Ε.Ο. 75, βλ. Σχήμα ΣΤ-1α), που αποτελεί τριτεύον εθνικό οδικό δίκτυο (απόφαση ΔΜΕΟ/ε/οικ/827/ Αναπληρωτή Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ.). Η εν λόγω Ε.Ο. 75, 103

110 που διέρχεται μέσα από την πόλη της Χίου βρίσκεται σε άμεση επαφή με το δυτικό όριο της χερσαίας ζώνης της Μαρίνας Χίου. Το πρωτεύον οδικό δίκτυο της νήσου αποτελείται από τους ακόλουθους άξονες (βλ. Σχήμα ΣΤ-1α): - Χίος Καρδάμυλα: εξυπηρετεί τις ανάγκες του βορειοανατολικού τμήματος του νησιού, - Χίος Καρυές - Βολισσός: εξυπηρετεί τις ανάγκες του βορειοδυτικού τμήματος του νησιού, - Χίος - Λιμένας Μεστών Λιθί - Βολισσός: εξυπηρετεί το νότιο και δυτικό τμήμα του νησιού θέτοντας έτσι τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη αυτού του τμήματος του νησιού, καθώς συνδέει τον Λιμένα Μεστών με την Βολισσό. Σχήμα ΣΤ-1α: Βασικό οδικό δίκτυο Νήσου Χίου 104

111 Έχει επίσης κατασκευαστεί ο νέος άξονας Χίος-Μεστά. Πρόκειται για παράκαμψη που εκτρέπει την κίνηση διερχομένων οχημάτων από τον παραδοσιακό οικισμό Κάμπο (νότια της πόλης της Χίου). Ωστόσο συχνά παρατηρείται η υπερτοπική κίνηση να συνεχίζει να διέρχεται μέσα από τον Κάμπο διασχίζοντάς τον εγκάρσια. Γενικά, το επαρχιακό οδικό δίκτυο της νήσου (ΦΕΚ 47/Α/1956 και ΦΕΚ 498/ΑΑΠ/2010) θεωρείται πλήρες σε ότι αφορά τη χάραξη και τις συνδέσεις, ενώ δεν υπάρχουν απομονωμένοι οδικά οικισμοί. Εδικά για την ευρύτερη περιοχή της πόλης της Χίου, και κατ επέκταση το ανατολικό τμήμα του νησιού, σημαντικό έργο για την βελτίωση των κυκλοφοριακών συνθηκών είναι και ο υπό κατασκευή περιφερειακός δρόμος που παρακάμπτει την πόλη της Χίου (χάραξη με κατεύθυνση Β-Ν, στα δυτικά όρια της πόλης, βλ. Σχήματα ΣΤ-2 και ΣΤ-5). Πρόκειται για παράκαμψη της Ε.Ο. 75, η οποία θα εξυπηρετεί την κίνηση των οχημάτων από την νότια και νοτιοδυτική Χίο καθώς και το αεροδρόμιο, προς τη δυτική, βορειοδυτική και βόρεια Χίο και αντίστροφα, συμβάλλοντας στην κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση της πόλης. Επίσης θα συμβάλλει στη μείωση της ανισότητας και της απόστασης που υπάρχει μεταξύ αγροτικού και αστικού χώρου και την ενίσχυση των ενδιάμεσων μικρών και μεσαίων οικισμών, ώστε να διαδραματίσουν σημαντικότερο λειτουργικό ρόλο. Ειδικότερα, το οδικό έργο θα επηρεάσει σημαντικά την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής, με τη μετατόπιση της υπεραστικής κυκλοφορίας εκτός της πόλης. Η περιφερειακή οδός της πόλης της Χίου θα έχει συνολικό μήκος 7,9 km, νότια κατάληξη της θα είναι το σημείο συμβολής του ποταμού Παρθένη με την παραλιακή οδό Χίου - Θυμιανών - Καλλιμασιάς και βόρεια κατάληξη της θα είναι το σημείο συμβολής του χειμάρρου Κουφού με την οδό Χίου - Καρδαμύλων. Πρόκειται για κατηγορία οδού Δ, με ταχύτητα μελέτης / V km/h (65km/h). Το συνολικό πλάτος του οδοστρώματος είναι 10 m και αποτελείται από μια λωρίδα πλάτους 3,50 m ανά κατεύθυνση κυκλοφορίας, μια λωρίδα έκτακτης ανάγκης πλάτους 1,25 m και διαγράμμιση οδοστρώματος πλάτους 0,25 m 1. Μέχρι σήμερα έχουν κατασκευαστεί τα 3 από τα 4 τμήματα της συνολικής χάραξης (βρίσκεται υπό κατασκευή το τελευταίο βόρειο τμήμα). Στα πλαίσια της περιφερειακής οδού, βρίσκεται υπό εκπόνηση και η μελέτη «Σύνδεση δρόμου παράκαμψης της πόλης της Χίου µε Αγία Ειρήνη, Τμήματα 1 και 2». Το πρώτο τμήμα αφορά στο δρόμο που θα ξεκινάει από τα Δημοτικά Σφαγεία στην περιοχή Κοφινάς 1 Ζαφειρούλης Δημήτριος, Κοντοστάθης Δημήτριος, Χαβιάρας Παναγιώτης (Δεκέμβριος 2001). Ολοκλήρωση τεχνικής μελέτης και ΜΠΕ του δρόμου για την παράκαμψη της πόλης Χίου, Μελέτη Περιφερειακού Δρόμου Δήμου Χίου, (Τμήμα 4 : από τη χ.θ ,51 έως χ.θ ,69. Από την οδό Χίου Βολισσού έως την Παραλιακή Χίου Καρδαμύλων ), Οριστική Μελέτη. 105

112 Δήμου Χίου, συνδεόμενος µε τμήμα του περιφερειακού δρόμου της πόλης, θα διέρχεται από αγροτικές εκτάσεις και ιδιοκτησίες και θα καταλήγει στην περιοχή της Αγίας Ειρήνης. Το δεύτερο τμήμα αφορά στο δρόμο που θα ξεκινάει από την οδό Ράμνης και µέσω αγροτικών εκτάσεων και ιδιοκτησιών θα καταλήγει στην οδό Καλουτά. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με την τελευταία επικαιροποίηση στοιχείων Κυκλοφοριακής Μελέτης Χίου (2007), προέκυψε ότι το κέντρο της πόλης της Χίου παρουσιάζει χαρακτηριστική ανεπάρκεια κυκλοφοριακής ικανότητας, που οφείλεται σε ανεπάρκεια πλάτους δρόμων, πολλά αδιέξοδα και σε ανεπαρκή χάραξη για ανάπτυξη λογικών ταχυτήτων. Εκτιμάται πως τόσο η λειτουργία της περιφερειακής οδού, όσο και οι υπόλοιπες προτεινόμενες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις θα αποσυμφορήσουν το κέντρο της πόλης της Χίου και θα βελτιώσουν τις υφιστάμενες συνθήκες οδικής κυκλοφορίας. Επισημάνεται πως η κυκλοφοριακή μελέτη αφορά στο κέντρο της πόλης της Χίου και δεν εξετάζει την περιοχή της Μαρίνας. Τέλος, βόρεια της θέση της Μαρίνας Χίου, προ της οικιστικής περιοχής Βροντάδος, έχουν συνταχθεί και είναι υπό έγκριση οι παρακάτω μελέτες: 1. Μελέτη Ανάπλασης Παραλιακής οδού από Τάγμα Δεσπότη έως Δασκαλόπετρα, που αφορά σε ανάπλαση του παραλιακού δρόμου του Βροντάδου (τμήμα της Ε.Ο. 75) και 2. Μελέτη Κυκλοφοριακών ρυθμίσεων Βροντάδου, που αφορά στη βελτίωση των κυκλοφοριακών ρυθμίσεων και των συνθηκών κυκλοφορίας στην περιοχή Βροντάδου. Ειδικά σε ότι αφορά στη «Μελέτη Ανάπλασης Παραλιακής οδού από Τάγμα Δεσπότη έως Δασκαλόπετρα» (βλ. Σχήμα ΣΤ-1β), προβλέπεται η διαμόρφωση παράλληλα με τον υφιστάμενο παραλιακό δρόμο πεζόδρομου και ποδηλατόδρομου, καθώς και νησίδας και κυκλικών κόμβων επί της υφιστάμενης Ε.Ο.75. Οι προτεινόμενες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις όσο και οι επεμβάσεις στο παραλιακό μέτωπο, που εξετάζουν οι ανωτέρω μελέτες αφορούν περιοχή σε ικανή απόσταση από τη θέση της μαρίνας (>1km από το βόρειο άκρο της). 106

113 Σχήμα ΣΤ-1β: Απόσπασμα «Μελέτης ανάπλασης παραλιακής από Τάγμα Δεσπότη έως Δασκαλόπετρα» 107

114 Θαλάσσιες μεταφορές Ο Λιμένας Χίου που βρίσκεται επί του παραλιακού μετώπου προ του κέντρου της πόλης της Χίου, αποτελεί τον κεντρικό λιμένα του νησιού και εξυπηρετεί την ακτοπλοϊκή σύνδεση της Νήσου Χίου με την ηπειρωτική χώρα, τα γειτονικά νησιά και τα απέναντι τουρκικά παράλια. Συγκεκριμένα, ακτοπλοϊκώς το νησί συνδέεται καθημερινά με το λιμάνι του Πειραιά. Το ταξίδι διαρκεί 6 ή 8 ώρες με τα συμβατικά πλοία και 4 περίπου ώρες με ταχύπλοο. Η σύνδεση μέσω θαλάσσης είναι καθημερινή και με τη Μυτιλήνη και τα κοντινά μικρότερα νησιά Οινούσσες και Ψαρά. Επίσης, υπάρχουν ακτοπλοϊκές συνδέσεις με τη Σάμο τρεις φορές την εβδομάδα και τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα με τη Θεσσαλονίκη, την Αλεξανδρούπολη, την Καβάλα, τη Ρόδο και την Κω, καθώς και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες με την Κάλυμνο. Τέλος, καθημερινά είναι και τα δρομολόγια προς την Τουρκία (λιμάνι Τσεσμέ). Ο Λιμένας Χίου εξυπηρετεί και την εμπορική κίνηση του νησιού. Στο Λιμένα Χίου και συγκεκριμένα στο νότιο τμήμα του ελλιμενίζονται κατά τη θερινή κυρίως περίοδο και διερχόμενα σκάφη αναψυχής. Ο ελλιμενισμός των σκαφών γίνεται στα υφιστάμενα κρηπιδώματα του λιμένα, ενώ μέχρι σήμερα ουσιαστικά δεν παρέχονται σε αυτά οι στοιχειώδεις εξυπηρετήσεις (νερό, ηλεκτρικό ρεύμα, συλλογή απορριμμάτων κλπ). Σημειώνεται ότι στο νότιο τμήμα του λιμένα βρίσκεται υπό χωροθέτηση καταφύγιο τουριστικών σκαφών για εξυπηρέτηση superyachts και megayachts. Στη νότια και δυτική πλευρά του νησιού βρίσκονται οι λιμένες Μεστών και Λημνιών Βολισσού. Ο Λιμένας Μεστών βρίσκεται στα νοτιοανατολικά παράλια του Όρμου Μεστών, σε απόσταση περίπου 35 χλμ από την πόλη της Χίου. Ο λιμενίσκος Λημνιών Βολισσού που βρίσκεται σε απόσταση 30 χλμ περίπου από την πόλη της Χίου, έχει διαμορφωθεί με παραλιακά κρηπιδώματα προ του οικισμού Λημνιά, επίνειο της κωμόπολης Βολισσού. Άλλες σημαντικές λιμενικές υποδομές του νησιού είναι η ιχθυόσκαλα, που βρίσκεται βόρεια του Λιμένα Χίου, καθώς και η υπό μελέτη Μαρίνα Χίου. Η ιχθυόσκαλα υλοποιήθηκε σχετικά πρόσφατα και εξυπηρετεί τους επαγγελματίες αλιείς του νησιού. Η υφιστάμενη κατάσταση της υπό μελέτη Μαρίνας Χίου περιγράφεται στην παράγραφο Δ.2. Οι θέσεις των λιμενικών υποδομών για το σύνολο της Νήσου Χίου αποτυπώνονται στο Σχήμα ΣΤ-1γ. 108

115 Αεροπορική σύνδεση Υπάρχει καθημερινή σύνδεση του Κρατικού Αερολιμένα Χίου «ΟΜΗΡΟΣ» με τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ», με τουλάχιστον δύο δρομολόγια, τα οποία αυξάνονται κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Η πτήση διαρκεί 40 λεπτά. Επίσης υπάρχουν δρομολόγια από και προς τη Θεσσαλονίκη, τη Μυτιλήνη, τη Λήμνο, τη Ρόδο και τη Σάμο. Το ελικοδρόμιο, που έχει χωροθετηθεί στην περιοχή του αερολιμένα Χίου, δεν έχει λειτουργήσει μέχρι σήμερα. ΣΤ.2.2. Σχέση Μαρίνας Χίου με υφιστάμενα δίκτυα μεταφορών και συγκοινωνίας Η Μαρίνα Χίου έχει πολύ καλή σύνδεση με το σύνολο του οδικού δικτύου του νησιού, καθώς βρίσκεται σε άμεση επαφή με την Εθνική Οδό 75 (Ε.Ο. 75), η οποία διέρχεται παράλληλα με το δυτικό όριό της (βλ. Σχέδιο 370-ΣΜΠΕ-1). Συνεπώς, η Μαρίνα Χίου συνδέεται άμεσα μέσω της Ε.Ο. 75 με: την Επαρχιακή οδό Χίου Κεράμου που συνδέει την πόλη της Χίου με το βόρειο τμήμα της νήσου. την Επαρχιακή οδό Χίου Ελίντας που συνδέει την πόλη της Χίου με το δυτικό τμήμα της νήσου. την Επαρχιακή οδό Χίου Χαλκείου που συνδέει την πόλη της Χίου με το νοτιοδυτικό τμήμα της νήσου. Η Μαρίνα Χίου απέχει μόλις 2,5 χλμ. από τον Λιμένα Χίου και 6 χλμ. από τον Κρατικό Αερολιμένα Χίου «ΟΜΗΡΟΣ». Το συγκοινωνιακό δίκτυο επίσης είναι επαρκέστατο στην άμεση ευρύτερη περιοχή της Μαρίνας Χίου. Συγκεκριμένα λειτουργεί αστική συγκοινωνία με κύριες γραμμές προς τον Βροντάδο (βόρεια) και προς τον Καρφά, τον Κάμπο και τα κοντινά χωριά (νότια). Η αφετηρία των αστικών λεωφορείων βρίσκεται μπροστά στο Δημαρχείο της πόλης της Χίου. Επίσης λειτουργεί το υπεραστικό ΚΤΕΛ σε όλο το νησί. Η αφετηρία των υπεραστικών λεωφορείων βρίσκεται κοντά στην κεντρική πλατεία, πίσω από το Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο. Οι βελτιώσεις του ευρύτερου οδικού δικτύου που περιγράφηκαν στην προηγούμενη παράγραφο (περιφερειακός δρόμος πόλης Χίου, σύνδεση περιφερειακού δρόμου με Αγ. Ειρήνη) αναμένεται να λειτουργήσουν θετικά και για τη Μαρίνα Χίου. 109

116 Σχήμα ΣΤ-1γ: Λιμενικές υποδομές Νήσου Χίου 110

117 ΣΤ.3. Χωροταξικά χαρακτηριστικά Στον χάρτη του Σχήματος ΣΤ-2 παρουσιάζονται τα κύρια χωροταξικά χαρακτηριστικά της ευρύτερης περιοχής της Δημοτικής Ενότητας Χίου. Σχήμα ΣΤ-2: Χωροταξικά στοιχεία ευρύτερης περιοχής 111

118 ΣΤ.3.1. Θεσμοθετημένος πολεοδομικός και ρυμοτομικός σχεδιασμός ΣΤ Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) Πολεοδομικού Συγκροτήματος Χίου - Βροντάδος Η μελέτη του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) Χίου Βροντάδος των Δήμων Χίου και Βροντάδος (Νήσου Χίου) εγκρίθηκε με την υπ. αριθμ /3921/ απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ (ΦΕΚ 75/Δ/ ). Μεταγενέστερα έγινε μικρή τροποποίηση του εν λόγω Γ.Π.Σ. (ΦΕΚ 521/Δ/ ), που αφορούσε στην αλλαγή χρήσης από χώρο αθλητισμού σε χώρο πρόνοιας στην περιοχή Λειβάδια της Πολεοδομικής Ενότητας 9. Το εν λόγω Γ.Π.Σ., μεταξύ άλλων προβλέπει την πολεοδομική οργάνωση του οικιστικού συγκροτήματος Χίου Βροντάδου με τη δημιουργία 13 Πολεοδομικών Ενοτήτων (Π.Ε.) γειτονιών και 4 συνοικιών. Επίσης, ορίζει μέση πυκνότητα και μέσο συντελεστή δόμησης για κάθε μία από τις Π.Ε. Η περιοχή πέριξ της θέσης της Μαρίνας Χίου ανήκει στην Συνοικία Β και ειδικότερα στις Πολεοδομικές Ενότητες 6 και 9, για τις οποίες προβλέπεται μέσος συντελεστής δόμησης 0,8 και μέση πυκνότητα 190 κατ/ha. Οι χρήσεις γης του ισχύοντος σήμερα Γ.Π.Σ. φαίνονται στο Σχήμα ΣΤ-3α. Πέριξ της θέσης της Μαρίνας Χίου προβλέπονται περιοχές αμιγούς και γενικής κατοικίας. Ακόμη, το ισχύον Γ.Π.Σ. προβλέπει τη δημιουργία μαρίνας βορειότερα της θέσης του Γενικού Νοσοκομείου Χίου, όπου δηλαδή κατασκευάστηκε η Μαρίνα Χίου μεταγενέστερα της έγκρισης του Γ.Π.Σ. Επισημαίνεται ότι μετά την έγκριση του Γ.Π.Σ. εκπονήθηκε η απαιτούμενη Πολεοδομική Μελέτη προκειμένου να εφαρμοστούν οι κατευθύνσεις του Γ.Π.Σ, η οποία όμως δεν εγκρίθηκε διότι υπήρξε αντίδραση από τους κατοίκους. Στη συνέχεια, το 1997, στα πλαίσια του Ν.1337/83 ανατέθηκε Μελέτη Τροποποίησης του αρχικού Γ.Π.Σ. Χίου Βροντάδος, μόνο για το τμήμα του τότε Δήμου Χίου (της σημερινής Δ.Ε. Χίου). Η μελέτη αυτή εγκρίθηκε μέχρι την Α Φάση, χωρίς όμως να ολοκληρωθεί. Το πολεοδομικό συγκρότημα Χίου-Βροντάδου μαζί με τις επεκτάσεις του, όπως αυτές προβλέπονται από το εγκεκριμένο Γ.Π.Σ. έχει συνολική έκταση 865,5 Ηα, από την οποία μόνο 65,5 Ηα είναι περιοχές με εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο. Συγκεκριμένα ρυμοτομικό σχέδιο υπάρχει στην περιοχή του Κήπου, της Ευαγγελίστριας καθώς και στους προσφυγικούς συνοικισμούς Βαρβασίου, Τουρλωτής, Αγ. Παρασκευής - Καστέλο και Νοσοκομείου. 112

119 Σχήμα ΣΤ-3α: Κατευθύνσεις χρήσεων γης θεσμοθετημένου Γ.Π.Σ. (ΦΕΚ 75/Δ/1988 και ΦΕΚ 521/ Δ/1998) 113

120 ΣΤ Νέο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) Δήμου Χίου υπό εκπόνηση Ήδη από το 2009 βρίσκεται υπό εκπόνηση η μελέτη του «Νέου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) Δήμου Χίου», στα πλαίσια του Ν. 2508/97. Αντικείμενο της μελέτης είναι η εκπόνηση του νέου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου στα όρια του Καποδιστριακού Δήμου Χίου, δηλαδή της σημερινής Δ.Ε. Χίου. Στην παρούσα φάση βρίσκεται σε διαβούλευση το Β1 στάδιο της εν λόγω μελέτης. Οι προτεινόμενες χρήσεις γης του νέου Γ.Π.Σ. σε ότι αφορά στην ευρύτερη περιοχή μελέτης φαίνονται στο Σχήμα ΣΤ-3β. Στην περιοχή άμεσης γειτονίας της μαρίνας προτείνεται η δημιουργία ζώνης τουρισμού αναψυχής, η οποία περιβάλλεται κυρίως από περιοχές γενικής κατοικίας. Το υπό εκπόνηση νέο Γ.Π.Σ. προτείνει την πολεοδομική οργάνωση της ευρύτερης οικιστικής περιοχής της πόλης τη Χίου. Στα πλαίσια αυτά προτείνεται και η πολεοδόμηση περιοχών εντός ορίων οικισμού προ του 1923 και χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο, δηλαδή των οικιστικών περιοχών εντός του ισχύοντος Γ.Π.Σ. που δεν έχουν μέχρι σήμερα εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο. Μάλιστα, στην Έκθεση του υπό διαβούλευση Β1 σταδίου αναφέρεται ότι: «Ο ακριβής καθορισμός των ορίων αριθμητικών Σ.Δ., θα μπορεί να γίνει στα πλαίσια της Πολεοδομικής μελέτης ένταξης σε σχέδιο της περιοχής σύμφωνα με το Ν. 2508/97 άρθρο 7, ή με ειδική μελέτη σύμφωνα με το άρθρο 11 του Π.Δ. της 2/3/81, για καθορισμό Ζωνών εντός των ορίων του προ του 1923 οικισμού και σε κλίμακα 1/2.000.» Κατόπιν των παραπάνω επισημαίνεται ότι σύμφωνα με το Άρθρο 18 «Ανώτατα όρια συντελεστή δόμησης» του Ν.2508/97, οι περιοχές που ενδεχομένως θα πολεοδομηθούν μελλοντικά σε άμεση γειτνίαση με την Μαρίνα Χίου (εφόσον θεσμοθετηθεί το εν λόγω Γ.Π.Σ. Δ.Ε. Χίου), θα έχουν τους ακόλουθους μέγιστους συντελεστές δόμησης: Ζώνες γενικής κατοικίας: Μέγιστος Σ.Δ. = 0,80 Ζώνη τουρισμού αναψυχής: Μέγιστος Σ.Δ. = 0,60 114

121 Σχήμα ΣΤ-3β: Απόσπασμα του χάρτη Π3.1α του Β1 Σταδίου της υπό εκπόνηση μελέτης του νέου Γ.Π.Σ. Δήμου Χίου ΣΤ Λοιπές θεσμοθετημένες χρήσεις γης στη Νήσο Χίο Εκτός από το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Χίου Βροντάδος, υφίστανται και οι παρακάτω θεσμοθετημένες χρήσεις γης στη Νήσο Χίο: ΖΟΕ Βόρειας Χίου και ειδικότερα των Καποδιστριακών Δήμων Αμανής και Οµηρούπολης (βλ. Σχήμα Δ-1) (ΦΕΚ 52/Δ/ ) που ορίζει: περιοχές προστασίας γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας περιοχές ειδικής προστασίας ακτών και φυσικού περιβάλλοντος 115

122 περιοχές τουρισμού αναψυχής ήπιας μορφής περιοχή προστασίας ιδιαιτέρου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος λοιπή εκτός σχεδίου και ορίων οικισμών έκταση ΖΟΕ νότιας Χίου και ειδικότερα των Καποδιστριακών Δήμων Μαστιχοχωρίων και Ιωνίας (βλ. Σχήμα Δ-1) (ΦΕΚ 130/Δ/ ) που ορίζει: περιοχές προστασίας γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας περιοχές ειδικής προστασίας ακτών και φυσικού περιβάλλοντος περιοχές τουρισμού -αναψυχής ήπιας μορφής περιοχή βιοτεχνικών εγκαταστάσεων λοιπή αγροτική περιοχή Επίσης, βρίσκεται υπό εκπόνηση η μελέτη του Σχεδίου Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτών Πόλεων (ΣΧΟΑΠ) της Δημοτικής Ενότητας Αγίου Μηνά (βλ. Σχήμα Δ-1), σύμφωνα μάλιστα με την οποία στη θέση Αγ. Φωτεινή (νότια της πόλης της Χίου) προτείνεται η χρήση των υφιστάμενων υποδομών του αλιευτικού καταφυγίου για τον ελλιμενισμό σκαφών αναψυχής. ΣΤ Θεσμοθετημένος ρυμοτομικός σχεδιασμός Ιστορική περιγραφή του οικιστικού συγκροτήματος της Χίου Το οικιστικό συγκρότημα της πόλης της Χίου έχει σε μεγάλο μέρος του δομηθεί πριν το Ειδικότερα η κεντρική περιοχή της πόλης της Χίου κατασκευάστηκε μετά τον σεισμό του 1881 και πριν το Αυτή αποτέλεσε τον πυρήνα της σημερινής πόλης, μαζί με ορισμένες παλιές γειτονιές (Άγιος Θωμάς Φραγκομαχαλάς Λατόμι Άγιος Λουκάς). Χρήσεις γης, όροι δόμησης και λοιπές ισχύουσες διατάξεις Η πόλη της Χίου θεωρείται οικισμός προϋφιστάμενος του 1923 σχεδόν στο σύνολο της (με ισχύοντες όρους δόμησης που καθορίζονται από το Π.Δ. 2/ , ΦΕΚ 181/Δ/1981), με εξαίρεση τις προαναφερθείσες μικρές εκτάσεις που δομούνται βάσει εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων (βλ. παράγραφο ΣΤ.3.1.1). Δεδομένου ότι μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καθορισμός των ορίων του οικισμού (πόλης) της Χίου με διοικητική πράξη, όπως ορίζουν τα άρθρα 1 και 2 του Π.Δ. 2/ , αλλά η ένταξη ενός οικοπέδου ή όχι στα όρια του οικισμού, ανήκε αποκλειστικά στην κρίση της Πολεοδομικής Υπηρεσίας, ο οικισμός διογκώθηκε. Η ανυπαρξία της εν λόγω διοικητικής 116

123 πράξης καθορισμού των ορίων του οικισμού, κατέστησε αδύνατη και την εφαρμογή των διατάξεων του Π.Δ. 2/ που αφορούν στον ορισμό ζωνών ανάλογα με την πυκνότητα δόμησης και την πρόβλεψη διαφορετικών συντελεστών δόμησης ανάλογα με τον μέσο πραγματοποιηθέντα συντελεστή κατά περίπτωση. Η εφαρμογή ενιαίων όρων και περιορισμών δόμησης σε ολόκληρη την έκταση του θεωρούμενου, κατά τα παραπάνω, οικισμού προ του 1923, είχε ως αποτέλεσμα να μην είναι διακριτές οι χρήσεις ανά περιοχή ή διαφορετικά να επιτρέπονται όλες οι χρήσεις, σε όλες τις περιοχές και σε όλη την έκταση του οικισμού. Τα ενδεικτικά (και όχι θεσμοθετημένα) όρια του προϋφιστάμενου του 1923 οικισμού της Χίου, όπως αυτά καθορίστηκαν από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Χίου για τις ανάγκες εκπόνησης της μελέτης του «Νέου Γ.Π.Σ. Δήμου Χίου» φαίνονται στο Σχήμα ΣΤ-4. Όπως προαναφέρθηκε ορισμένα τμήματα της πόλης της Χίου (εντός του προϋφιστάμενου οικισμού του 1923) διαθέτουν εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο (βλ. Σχήμα ΣΤ-4). Συγκεκριμένα, πρόκειται για τις ακόλουθες περιοχές: Περιοχές Προσφυγικών Συνοικισμών (Βαρβασίου, Νοσοκομείου (σε 2 μη συνεχόμενα τμήματα), Αγ. Παρασκευής Καστέλο και Αγ. Νικολάου Φραγκομαχαλά), όπου ισχύουν τα προβλεπόμενα από την υπ αριθμ. 2983/ απόφαση Νομάρχη Χίου περί "τροποποίησης όρων δόμησης στους προσφυγικούς συνοικισμούς Δήμου Χίου που έχουν εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο" (ΦΕΚ 333/Δ/ ) και την υπ αριθμ. 1702/ απόφαση Νομάρχη Χίου περί "τροποποίησης απόφασης Νομάρχη Χίου για τους όρους δόμησης στους προσφυγικούς συνοικισμούς του Δήμου Χίου" (ΦΕΚ 570/Δ/ ). Περιοχές Ευαγγελίστριας & Δημοτικού Κήπου, όπου ισχύει το Π.Δ. 26.1/ περί καθορισμού συντελεστών δομήσεως και όρων δομήσεως εις την εντός του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου περιοχήν Χίου (ΦΕΚ 149/Δ/1979). Ειδικό καθεστώς δόμησης ισχύει και για τον παραδοσιακό οικισμό Κάμπος, ο οποίος εντάσσεται στο οικιστικό συγκρότημα της πόλης της Χίου και αποτελεί το νότιο τμήμα του. Συγκεκριμένα για την περιοχή αυτή ισχύει το από Π.Δ. περί Χαρακτηρισμού ως παραδοσιακού του οικισμού Κάμπος Δήμου Χίου (Ν. Χίου) και καθορισμού ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης αυτού" (ΦΕΚ 33/Δ/1992). Τέλος, αναφέρεται ότι τμήμα της πόλης της Χίου βρίσκεται εντός των ορίων του αρχαιολογικού χώρου της πόλης της Χίου (βλ. παράγραφο ΣΤ.5.8 και Σχήματα ΣΤ-1 και ΣΤ-4). Επειδή μέχρι σήμερα δεν έχουν καθοριστεί συγκεκριμένοι όροι προστασίας για την περιοχή του εν λόγω αρχαιολογικού χώρου, εν προκειμένω ισχύουν οι γενικές διατάξεις των Άρθρων 10 και 66 του Ν.3028/2002 «για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς» (ΦΕΚ 153/Α/ ). 117

124 Η Μαρίνα Χίου βρίσκεται σε άμεση επαφή ή σε άμεση εγγύτητα με τις ακόλουθες περιοχές του οικιστικού ιστού της πόλης Χίου (βλ. Σχήμα ΣΤ-4.): τμήμα του προϋφιστάμενου του 1923 οικισμού της Χίου. τους προσφυγικούς συνοικισμούς Αγ. Παρασκευής Καστέλο και Νοσοκομείου που διαθέτουν εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο. Ακολουθεί η αναλυτική περιγραφή του ισχύοντος θεσμοθετημένου καθεστώτος δόμησης για τις παραπάνω περιοχές. 118

125 Σχήμα ΣΤ-4: Θεσμοθετημένο καθεστώς δόμησης πόλης Χίου 119

126 Όροι δόμησης του προϋφιστάμενου του 1923 οικισμού της Χίου Σε όλη την έκταση του προϋφιστάμενου του 1923 οικισμού της Χίου η δόμηση γίνεται κατ εφαρμογή του Π.Δ. 2/ (ΦΕΚ 138/Δ/1981). Συντελεστές δόμησης (Σ.Δ.): Ο Συντελεστής Δόμησης ορίζεται σε 0,8, με τις εξής παρακάτω αποκλίσεις: α) Για τουριστικές εγκαταστάσεις και κτίρια αμιγούς επαγγελματικής χρήσης δια την πλέον των 2.000τμ επιφάνεια του οικοπέδου ο Σ.Δ. ορίζεται σε 0,40. Καμία παρέκκλιση δύναται να χορηγείται εκτός της διασποράς των κτισμάτων στο γήπεδο και του αριθμού των ορόφων, οι οποίοι δεν δύναται να υπερβαίνουν τους 3 κατά την κρίση της οικείας Επιτροπής Ενασκήσεως Αρχιτεκτονικού Ελέγχου. β) Για κτίρια κοινής ωφέλειας δια την πλέον των 2.500τμ επιφάνεια του οικοπέδου ο Σ.Δ. ορίζεται σε 0,40. γ) Για κατοικία και λοιπές χρήσεις, ισχύουν τα εξής: Επί οικοπέδων επιφανείας μέχρι τ.μ. η συνολική επιφάνεια των ανεγερθησομένων ορόφων δεν δύναται να υπερβαίνει τα 400 τ.μ. Σε κάθε περίπτωση η ως άνω συνολική επιφάνεια δύναται να μη είναι μικρότερη των 300 τ.μ. τηρούμενης της παρ. 2 του άρθρου 5 του Π.Δ. 2/ Δια το πλέον των τ.μ. εμβαδόν οικοπέδων, ο Σ.Δ. ορίζεται σε 0,05 υπολογιζόμενης της συνολικής επιφάνειας των ανεγερθησομένων ορόφων = 400+ (εμβαδόν οικοπέδου 2.000) x 0,05. Κατά παρέκκλιση των προηγούμενων διατάξεων ο Σ.Δ. των οικοπέδων επιφάνειας μικρότερης των 300τμ ορίζεται ως ακολούθως: για οικόπεδα επιφάνειας μικρότερης ή ίσης των 100 τ.μ.: Σ.Δ. = 1,60 με μέγιστο ποσοστό κάλυψης 80%. για οικόπεδα επιφάνειας μικρότερης ή ίσης των 200 τ.μ.: Σ.Δ. = 1,20 με επιτρεπόμενη συνολική επιφάνεια των ορόφων 160 τ.μ. για οικόπεδα επιφάνειας μικρότερης ή ίσης των 300 τ.μ.: Σ.Δ. = 1,0 δυνάμενης σε κάθε περίπτωση της συνολικής επιφάνειας των ορόφων να μην είναι μικρότερης των 240 τ.μ. Αρτιότητα οικοπέδων: Άρτια και οικοδομήσιμα θεωρούνται τα οικόπεδα τα οποία έχουν ελάχιστο εμβαδό τ.μ. και πρόσωπο επί υφιστάμενου κοινοχρήστου χώρου. Κατά παρέκκλιση θεωρούνται άρτια και οικοδομήσιμα τα οικόπεδα τα οποία έχουν: α) κατά την ημέρα δημοσιεύσεως του Π.Δ. 2/ , ελάχιστο εμβαδό 300τμ. και β) κατά την ημέρα δημοσίευσης του από Π.Δ. «περί τροποποιήσεως των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων των κείμενων εντός των 120

127 ορίων των νομίμως υφιστάμενων οικισμών κλπ» (ΦΕΚ 401/Δ/1979): Ελάχιστο εμβαδό 150 τ.μ. Επίσης θεωρούνται άρτια και οικοδομήσιμα τα οικόπεδα με όποιες διαστάσεις και εμβαδόν είχαν κατά την ημέρα δημοσίευσης του από Π.Δ. «περί καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των νομίμως υφιστάμενων προ του έτους 1923 οικισμών κλπ.» (ΦΕΚ 111/Δ/1968). Λοιποί όροι δόμησης: Ως οικοδομικό σύστημα των οικοπέδων ορίζεται το των πτερύγων ή το συνεχές αναλόγως του επικρατούντος στην περιοχή του οικοπέδου. Το μέγιστο ποσοστό κάλυψης των οικοπέδων ορίζεται σε 60% για το σύστημα των πτερύγων και σε 70% της επιφανείας για το συνεχές σύστημα. Ο μέγιστος αριθμός ορόφων των κτιρίων ορίζεται σε 2 ανεξαρτήτως πλάτους οδού, δυναμένης λόγω κλίσης του εδάφους, της κατασκευής και τρίτου ορόφου χωρίς υπέρβαση του συντελεστού δομήσεως. Ως μέγιστο ύψος των κτιρίων ορίζονται τα 7,50 μ. με προσαύξηση σε περίπτωση κατασκευής στέγης κατά 1,50 μ. Σε περίπτωση παραλιακών οικισμών, η οικοδομή τοποθετείται σε απόσταση 15 μ. τουλάχιστον, από της κατά τας κείμενες διατάξεις καθοριζομένης γραμμής αιγιαλού (χειμέριο κύμα). Κατ εξαίρεση εάν υφίσταται εν τοις πράγμασι οικοδομική γραμμή διαμορφωμένη με πυκνή δόμηση, κατά την κρίση της αρμόδιας για την χορήγηση της αδείας πολεοδομικής υπηρεσίας, η οικοδομή τοποθετείται επί της γραμμής αυτής. Επιβάλλεται η εγκατάσταση βιολογικού καθαρισμού των λυμάτων στις περιπτώσεις κτιρίων κοινής ωφέλειας, τουριστικών εγκαταστάσεων, βιοτεχνικών και βιομηχανικών εγκαταστάσεων εφ όσον εκ του μεγέθους των επιβάλλεται και κατά την κρίση της Υπηρεσίας. Προκειμένου περί κατοικιών, επιβάλλεται η κατασκευή στεγανού βόθρου. Όροι δόμησης των προσφυγικών συνοικισμών Αγ. Παρασκευής - Καστέλο και Νοσοκομείου Αρχικά για τους Συνοικισμούς αυτούς (για τους οποίους υπάρχει εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο) είχαν ισχύ το από Β.Δ. (ΦΕΚ 164/Δ/1.9.69) «περί καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων των εγκεκριμένων εντός των ορίων οικισμών εχόντων εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο», ο ΓΟΚ 73 και ο ΓΟΚ '85. Στη συνέχεια ίσχυσε η υπ αριθμ. 2983/ απόφαση Νομάρχη Χίου περί "τροποποίησης όρων δόμησης στους προσφυγικούς συνοικισμούς Δήμου Χίου που έχουν εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο" (ΦΕΚ 333/Δ/ ), η οποία τροποποιήθηκε με την υπ αριθμ. 1702/ απόφαση Νομάρχη Χίου περί "τροποποίησης απόφασης Νομάρχη 121

128 Χίου για τους όρους δόμησης στους προσφυγικούς συνοικισμούς του Δήμου Χίου" (ΦΕΚ 570/Δ/ ). Με την τελευταία αυτή τροποποιήθηκε η πρώτη σε ότι αφορά το ποσοστό κάλυψης (από 60% σε 70%) και τον αριθμό ορόφων (από δύο σε τρείς), με εξαίρεση των δύο πρώτων οικοδομικών τετράγωνων προς την ακτή των οικισμών Νοσοκομείου και Αγ. Παρασκευής Καστέλο. Επομένως, οι ισχύοντες σήμερα όροι δόμησης για τους εν λόγω συνοικισμούς έχουν ως ακολούθως: αρτιότητα οικοπέδων: ως παρεχωρήθησαν. ποσοστό κάλυψης: 70% και για τα 2 πρώτα οικοδομικά τετράγωνα προς την ακτή 60%. όροφοι: τρείς (3) και για τα 2 πρώτα οικοδομικά τετράγωνα προς την ακτή δύο (2). μέγιστο ύψος: 9,0 μ. συντελεστής δόμησης: α) 1,40 για οικόπεδα μικρότερα των 100 τ.μ., β) 1,20 για οικόπεδα μεγαλύτερα των 100 τ.μ. με δυνατότητα να μην υπολείπεται η συνολική επιφάνεια των ορόφων των 140 τ.μ. Κατά λοιπά ισχύει ο Ν.4167/12, "Νέος Οικοδομικός Κανονισμός" (ΝΟΚ) (ΦΕΚ 79/Α/ ). ΣΤ.3.2. Υφιστάμενη οργάνωση του παραλιακού μετώπου Οι κυριότερες χρήσεις που αναπτύσσονται στο παραλιακό μέτωπο νότια της Μαρίνας Χίου, είναι οι εξής (από βορρά προς νότο): - το Γενικό Νοσοκομείο Χίου, αμέσως νότια της θέσης της μαρίνας, - η Ιχθυόσκαλα Χίου, σε απόσταση 0,6 ν.μ. νότια της μαρίνας, - ο Λιμένας Χίου, όπου εξυπηρετείται η ακτοπλοϊκή σύνδεση του νησιού με την ηπειρωτική χώρα, γειτονικά νησιά και τα απέναντι τουρκικά παράλια, ο οποίος αναπτύσσεται προ του κέντρου της πόλης σε απόσταση 1 ν.μ. περίπου νότια της μαρίνας, και - ο Κρατικός Αερολιμένας Χίου «ΟΜΗΡΟΣ», σε απόσταση 2,5 ν.μ. νότια της μαρίνας. Στην παράκτια περιοχή βόρεια της μαρίνας υφίστανται μικρές λιμενικές υποδομές (Τρείς Μύλοι, Πετροκάραβο κ.ά.), καθώς και μικρής κλίμακας παραλιακές διαμορφώσεις. Κατά τόπους παρεμβάλλονται τμήματα φυσικής ακτής. Επίσης αναφέρονται οι ακόλουθες αξιόλογες παραλίες κολύμβησης στο ανατολικό παραλιακό μέτωπο της νήσου και σε εγγύτητα με την πόλη της Χίου: 122

129 - βόρεια της πόλης της Χίου: το Κοντάρι (σε απόσταση 3 χλμ.), η Αγία Παρασκευή (σε απόσταση 4 χλμ.), η Δασκαλόπετρα στην περιοχή του Βροντάδου (σε απόσταση 7 χλμ.). και πιο μακριά στο ΒΑ τμήμα του νησιού ο Ναγός και ο Γιάσσονας. - νότια της πόλης της Χίου: ο Καρφάς (σε απόσταση 5 χλμ.), ίσως η πιο δημοφιλής και πολυσύχναστη παραλία του νησιού, η παραλία του Μέγα Λιμνίωνα (σε απόσταση 9 χλμ.) και πιο μακριά στο ΝΑ τμήμα του νησιού η Αγία Φωτιά, η Κώμη και η παραλία Εμπορειού. - Τέλος, η παραλία Μπέλλα Βίστα, που βρίσκεται στο νότιο τμήμα του παραλιακού μετώπου της πόλης, σε απόσταση 1 χλμ. από το κέντρο της (βλ. Σχήμα ΣΤ-5). ΣΤ.3.3. Υφιστάμενες χρήσεις γης, υποδομές και δραστηριότητες Οι υφιστάμενες χρήσεις γης και οι βασικές υποδομές στην ευρύτερη περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Χίου παρουσιάζονται στο Σχήμα ΣΤ-1, και συγκεκριμένα αποτυπώνονται τα σημαντικότερα σημεία ενδιαφέροντος (λιμενικές υποδομές, ο Κρατικός Αερολιμένας Χίου, εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων κλπ.), οι βασικοί οδικοί άξονες και οι οικιστικές περιοχές. Επί του παραλιακού μετώπου και σε γειτνίαση με την Μαρίνα Χίου προς νότο, βρίσκεται το «Σκυλίτσειο» Γενικό Νοσοκομείο Χίου, δυναμικότητας 100 κλινών (βλ. Σχήματα ΣΤ-1 και ΣΤ-5). Οι παλαιές κτιριακές εγκαταστάσεις του Νοσοκομείου χρονολογούνται από το 1886, ενώ το 2006 άρχισε η κατασκευή της νέας σύγχρονης πτέρυγάς του. Σήμερα, στη νέα πτέρυγα έχουν μεταφερθεί το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών, η Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας (ΜΑΦ), η Χειρουργική Κλινική, η Παιδιατρική Κλινική, το Ακτινολογικό, το Μικροβιολογικό, τα Τμήματα Ενδοσκόπησης και τα Εξωτερικά Ιατρεία. Υπάρχει εσωτερική σύνδεση της καινούργιας πτέρυγας με τις παλαιές κτιριακές εγκαταστάσεις του Νοσοκομείου. Οι λοιπές υφιστάμενες χρήσεις γης και οι βασικές υποδομές στην περιοχή πέριξ της Μαρίνας Χίου παρουσιάζονται στο Σχήμα ΣΤ-5, όπου αποτυπώνονται οι κυριότερες σημειακές και γραμμικές χρήσεις στην ευρύτερη περιοχή της πόλης της Χίου. Ειδικότερα στο Σχήμα ΣΤ-5 αποτυπώνονται: Η συγκοινωνιακή υποδομή (στάσεις λεωφορείων), καθώς και οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις που αφορούν στους πεζούς πέριξ της Μαρίνας Χίου (διαβάσεις). Οι λειτουργίες τουριστικής υποδομής (ξενοδοχεία, εστιατόρια, παραλίες κολύμβησης, πρατήρια καυσίμων, γυμναστήρια). Λειτουργούν 4 ξενοδοχεία, 9 εστιατόρια, 12 πρατήρια καυσίμων και 7 γυμναστήρια. 123

130 Σε ότι αφορά τα 4 υφιστάμενα ξενοδοχεία, τα οποία λειτουργούν εγγύς της Μαρίνας Χίου, τα 2 είναι κατηγορίας 4 αστέρων (GRECIAN CASTLE HOTEL, CHIOS CHANDRIS HOTEL), το MOUZALIKO TRADITIONAL HOTEL είναι κατηγορίας 3 αστέρων και το DIANA HOTEL είναι κατηγορίας 2 αστέρων. Επίσης, βορειότερα, στον Βροντάδο βρίσκεται το ξενοδοχείο ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ κατηγορίας 3 αστέρων. Οι επικρατούσες εμπορικές λειτουργίες (supermarkets, τραπεζικά καταστήματα / ATM καταστήματα ναυτιλιακών), καθώς και η γραμμική ανάπτυξη του εμπορικού κέντρου της πόλης της Χίου. Λειτουργούν 13 supermarkets, 13 τραπεζικά καταστήματα / ATM και 3 καταστήματα ναυτιλιακών. Τέλος, επί της Ε.Ο.75, στο ύψος της μαρίνας υπάρχει τριώροφο κτίριο που στεγάζει τα γραφεία της Δ.Ε.Η. 124

131 Σχήμα ΣΤ-5: Υποδομές στην ευρύτερη περιοχή 125

132 ΣΤ.3.4. Αναπτυξιακά προγράμματα / σχεδιασμοί / μελέτες Τα κυριότερα προγραμματιζόμενα έργα και μελέτες που αφορούν στην ευρύτερη περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Χίου σύμφωνα με το Τεχνικό Πρόγραμμα του Δήμου Χίου για το 2014 είναι τα ακόλουθα: «Μελέτη Ανάπλασης Παραλιακής οδού από Τάγμα Δεσπότη έως Δασκαλόπετρα». Πρόκειται για τη μελέτη ανάπλασης του παραλιακού δρόμου του Βροντάδου, που θα περιλαμβάνει έργα διαμόρφωσης του παραλιακού μετώπου, έργα για την ομαλή σύνδεση με την περιφερειακή οδό Χίου, διαπλάτυνση του δρόμου στην περιοχή του Τάγματος του Δεσπότη για προστασία από τα κύματα της θάλασσας, ενώ θα εξετάζεται και η διαμόρφωση ποδηλατοδρόμου. «Σύνδεση δρόμου παράκαμψης της πόλης της Χίου µε Αγία Ειρήνη, Τμήματα 1 και 2». Το πρώτο τμήμα αφορά στο δρόμο που θα ξεκινάει από τα Δημοτικά Σφαγεία στην περιοχή Κοφινάς Δήμου Χίου, συνδεόμενος µε τμήμα του περιφερειακού δρόμου της πόλης, θα διέρχεται από αγροτικές εκτάσεις και ιδιοκτησίες και θα καταλήγει στην περιοχή της Αγίας Ειρήνης. Το δεύτερο τμήμα αφορά στο δρόμο που θα ξεκινάει από την οδό Ράμνης και µέσω αγροτικών εκτάσεων και ιδιοκτησιών θα καταλήγει στην οδό Καλουτά. «Δρόμος για την παράκαμψη της Πόλης - Τμήμα Δ» και «Δρόμος για την παράκαμψη της Πόλης από Χ.Θ έως Χ.Θ ». Σημειώνεται ότι για το έργο παράκαμψης της πόλης της Χίου ήδη έχουν ολοκληρωθεί τα τμήματα Α και Γ με τα επί μέρους υποέργα: Υποέργο: Δρόμος για την παράκαμψη της πόλης Τμήμα Α Υποέργο: Δρόμος για την παράκαμψη της πόλης Τμήμα Γ Υποέργο :Τεχνικό στην Χ.Θ Παναγία Βοήθεια Υποέργο: Έργα αρχαιολογίας «Κυκλοφοριακές ρυθμίσεις Βροντάδου». Η μελέτη αφορά σε απογραφή της υφιστάμενης κατάστασης και προτάσεις σχετικές με κυκλοφοριακές ρυθμίσεις (μονοδρομήσεις κλπ.), χώρους στάθμευσης και σήμανση με στόχο τη βελτίωση των κυκλοφοριακών συνθηκών και την αύξηση της ασφάλειας στον οικισμό του Βροντάδου. «Αποκατάσταση και ανάδειξη οχυρωματικού τοιχίσματος φρουρίου». «Δημιουργία ποδηλατοδρόμου στην παραλιακή Λ. Ενώσεως και στον παραδοσιακό οικισμό «Κάμπος» & σχετικές κυκλοφοριακές ρυθμίσεις». «Αποκατάσταση ΧΑΔΑ Δημοτικής Ενότητας Χίου». 126

133 ΣΤ.4. Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά Σύμφωνα με τη νέα διοικητική διαίρεση (πρόγραμμα Καλλικράτης ) που τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο 2011, η περιοχή μελέτης υπάγεται διοικητικά στη Δημοτική Ενότητα Χίου, του Δήμου Χίου, της Περιφερειακής Ενότητας Χίου, της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Η Περιφερειακή Ενότητα Χίου αποτελείται από τους Καλλικρατικούς Δήμους Χίου, Οινουσσών και Ψαρών (βλ. Σχήμα ΣΤ-6). Σημειώνεται ότι ο νέος Δήμος Χίου, που εκτείνεται στο σύνολο του νησιού, δημιουργήθηκε από τη συνένωση των Δήμων Χίου (όπου βρίσκεται η πόλη και η Μαρίνα Χίου), Μαστιχοχωρίων, Ιωνίας, Αμανής, Καμποχώρων, Ομηρούπολης και Αγίου Μηνά που αφορούσαν στην προηγούμενη διοικητική διαίρεση (σχέδιο Καποδίστριας ). Ο νέος Δήμος Χίου έχει έδρα την πόλη της Χίου και έκταση 842,54 τ.χλμ. ΣΤ.4.1. Δημογραφικά χαρακτηριστικά Ο Καλλικρατικός Δήμος Χίου (Νήσος Χίος) είχε κατά την απογραφή του 2011 μόνιμο πληθυσμό κατοίκων και αποτελείται από τις ακόλουθες οκτώ (8) Δημοτικές Ενότητες: Χίου, Αγίου Μηνά, Ομηρούπολης, Καμποχώρων, Μαστιχοχωρίων, Καρδαμύλων, Ιωνίας και Αμανής. Τα πληθυσμιακά στοιχεία του Δήμου Χίου και της Δημοτικής Ενότητας Χίου δίνονται στον Πίνακα ΣΤ-1. Με βάση τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής του 2011, ο νόμιμος πληθυσμός (δημότες) της Δημοτικής Ενότητας Χίου ανέρχεται σε κατοίκους. Πίνακας ΣΤ-1: Πληθυσμιακά στοιχεία της περιοχής του Δήμου Χίου και της Δημοτικής Ενότητας Χίου από το 1991 έως το (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ) 2. Μόνιμος πληθυσμός (κάτοικοι) Δημοτική Ενότητα Χίου (πρώην Δήμος Χίου) Δήμος Χίου (τ. Νομός Χίου*) * Σε αντίθεση με τον Νομό Χίου, τα νησιά Οινούσσες και Ψαρά δεν περιλαμβάνονται στα διοικητικά όρια του Δήμου Χίου καθώς αποτελούν αυτόνομους Δήμους. Η διαφορά αυτή έχει ληφθεί υπ όψη στα αναγραφόμενα πληθυσμιακά στοιχεία. 2 Στοιχεία ΕΛ.ΣΤΑΤ. Απογραφές πληθυσμού 1991, 2001 και

134 Σχήμα ΣΤ-6: Διοικητική υποδιαίρεση Περιφερειακής Ενότητα Χίου Σύμφωνα με τα παραπάνω στοιχεία, ο Δήμος Χίου (Νήσος Χίος) παρουσίασε μικρή μείωση (της τάξης του 0,74%) του μόνιμου πληθυσμού της στην διάρκεια της 10ετίας Κατά την περίοδο αυτή, ορισμένες Δημοτικές Ενότητες είχαν σημαντική πληθυσμιακή συρρίκνωση (βλ. Πίνακα ΣΤ-2). Η Δημοτική Ενότητα Χίου έχει ισχυρό πληθυσμιακό προβάδισμα σε σύγκριση με τις υπόλοιπες επτά Δ.Ε. του Δήμου Χίου, συγκεντρώνοντας το 52% του συνολικού του πληθυσμού. Έχει έκταση στρέμματα και πληθυσμιακή πυκνότητα κατοίκους/τ.χλμ. 128

135 Πίνακας ΣΤ-2: Μεταβολή πληθυσμού Δήμου Χίου (Νήσου Χίου) ανά Δημοτική Ενότητα για την περίοδο (Πηγή στοιχείων: ΕΛ. ΣΤΑΤ.) Δημοτική Ενότητα Μόνιμος Πληθυσμός 2011 Μόνιμος Πληθυσμός 2001 Μεταβολή % Χίου ,59% Αγίου Μηνά ,14% Ομηρούπολης ,75% Καμποχώρων ,94% Μαστιχοχωρίων ,04% Καρδαμύλων ,00% Ιωνίας ,58% Αμανής ,71% ΣΥΝΟΛΑ ,74% ΣΤ.4.2. Απασχόληση και Οικονομικά στοιχεία Η οικονομία της Περιφερειακής Ενότητας Χίου στηρίζεται σε σημαντικό βαθμό σους τομείς της πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής, εντούτοις μεγάλο ποσοστό του οικονομικώς ενεργού πληθυσμού ασχολείται με τον τριτογενή τομέα και την παροχή υπηρεσιών. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία σημαντική αύξηση στον τομέα του τουρισμού, καθώς και της βιοτεχνίας, ενώ σημαντικό ρόλο στην οικονομία του νησιού παίζουν και οι ιχθυοκαλλιέργειες, ένας συνεχώς αναπτυσσόμενος κλάδος. Στη συνέχεια παρουσιάζεται αναλυτικά η απασχόληση στους διάφορους τομείς παραγωγικής δραστηριότητας (βλ. Πίνακα ΣΤ-3). 129

136 Πίνακας ΣΤ-3: Οικονομικά ενεργός πληθυσμός και απασχολούμενοι κατά τομέα οικονομικής δραστηριότητας και άνεργοι για το έτος 2001 (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ) Ο ι κ ο ν ο μ ι κ ώ ς ε ν ε ρ γ ο ί Απασχολούμενοι Α ν ε ρ γ ο ι Σύνολο Σύνολο Πρωτογενής Τομέας Δευτερογενής Τομέας Τριτογενής Τομέας Δε δήλωσαν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας Σύνολο Π.Ε. ΧΙΟΥ 3 17,572 15,514 1,783 2,934 10, ,058 Δ.Ε. ΧΙΟΥ 4 9,368 8, ,634 5, Δ.Ε. ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ Δ.Ε. ΑΜΑΝΗΣ Δ.Ε. ΙΩΝΙΑΣ 1,579 1, Δ.Ε. ΚΑΜΠΟΧΩΡΩΝ Δ.Ε. ΚΑΡΔΑΜΥΛΩΝ Δ.Ε. ΜΑΣΤΙΧΟΧΩΡΙΩΝ 1,190 1, Δ.Ε. ΟΜΗΡΟΥΠΟΛΗΣ 2,184 1, , ΔΗΜΟΣ. ΟΙΝΟΥΣΣΩΝ ΔΗΜΟΣ ΨΑΡΩΝ Πρωτογενής τομέας Στην Περιφερειακή Ενότητα Χίου (Χίος, Οινούσσες, Ψαρά) κυριαρχούν οι καλλιέργειες μαστιχόδενδρων και εσπεριδοειδών (μανταρίνια και λιγότερο πορτοκάλια). Είναι χαρακτηριστικό ότι η καλλιέργεια μαστίχας καλύπτει σχεδόν το 1/3 των καλλιεργούμενων εκτάσεων του νησιού. Τα μαστιχόδενδρα καλλιεργούνται κατ αποκλειστικότητα στο νότιο τμήμα του νησιού λόγω των ειδικών κλιµατικών και εδαφικών συνθηκών που επιτρέπουν την κρυσταλλοποίηση των εκκρίσεων, η οποία δεν επιτυγχάνεται στο βόρειο τμήμα. Η Χίος έχει την καλλιέργεια των μαστιχόδενδρων ως μοναδικό προνόμιο σε όλο τον κόσμο (βλ. Πίνακα ΣΤ-4). Η παραγωγή της ετησίως φτάνει τους 120 τόνους και είναι το βασικό προϊόν εξαγωγής. Αξιόλογη είναι επίσης και η παρουσία της ελαιοκαλλιέργειας, της ιχθυοκαλλιέργειας και της κτηνοτροφίας. 3 Ο τέως Νομός Χίου 4 Τέως Δήμος Χίου 130

137 Πίνακας ΣΤ-4: Προϊόντα Π.Ο.Π. (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης) και Π.Γ.Ε. (Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης) Νήσου Χίου Α/Α ΠΡΟΪΟΝ / ΟΝΟΜΑΣΙΑ Π.Ο.Π. ή Π.Γ.Ε. 1 Τσίκλα Χίου Π.Ο.Π. 2 Μαστίχα Χίου Π.Ο.Π. 3 Μαστιχέλαιο Χίου Π.Ο.Π. 4 Ελιές Θρούμπα Χίου Π.Ο.Π. 5 Μανταρίνι Χίου Π.Γ.Ε. Η νήσος Χίος στο σύνολό της έχει μικρό ποσοστό καλλιεργούμενης γης (µόνο το 19,9% της έκτασής της). Η συνολική γεωργική γη ανέρχεται σε 167,6 χιλ. στρ., τα περισσότερα των οποίων θεωρούνται αρδεύσιμα. Όμως στην Δ.Ε. Χίου το σύνολο των καλλιεργούμενων εκτάσεων ανέρχεται σε ,4 στρ. και αποτελεί το 76% της συνολικής έκτασής της, με την περιοχή του Κάμπου να περιλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα τους. Επίσης στην ευρύτερη περιοχή της Χίου, όπως και των λοιπών νησιών που αποτελούν την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου ασκείται σημαντική θαλάσσια αλιευτική δραστηριότητα. Εντός των ορίων της Δ.Ε. Χίου (βόρεια του Λιμένα Χίου) κατασκευάσθηκε πρόσφατα καινούρια ιχθυόσκαλα για την φόρτωση και εκφόρτωση των αλιευμάτων. Σύμφωνα µε το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες, στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου χαρακτηρίζεται (μεταξύ άλλων) ως περιοχή µε περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης για ιχθυοκαλλιέργεια, η θαλάσσια περιοχή της Λαγκάδας Χίου. Σύμφωνα με στοιχεία του Τμήματος Βιομηχανίας & Ορυκτού Πλούτου της Περιφερειακής Ενότητας Χίου, στη Χίο υπάρχει σήμερα μόνον μία θεσμοθετημένη λατομική περιοχή στην θέση «Στενοχώνη» Πυργίου, εντός της οποίας λειτουργεί η εταιρία αδρανών υλικών «ΛΑΤΩ ΕΠΕ» (απόφαση υπ αριθμ. 188/ Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου για την μίσθωση ,38 τ.μ.). Επίσης, στη Βόρεια Χίο λειτουργεί με άδεια ακόμη μία μονάδα αδρανών υλικών στην περιοχή Φυτών Σπαρτούντας, εκτός λατομικής περιοχής. Τέλος, στο νησί υπάρχουν και λατομεία από όπου εξορύσσεται τεφρό και μαύρο μάρμαρο. Στην περιοχή Αγιασμάτων υπάρχει χλωρονατριούχος πηγή που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για υδροθεραπευτικούς σκοπούς. Επίσης, στο νότιο τμήμα του νησιού η ύπαρξη αργίλου προσφέρει τις δυνατότητες για την ανάπτυξη της κεραμοπλαστικής. 131

138 Δευτερογενής τομέας Οι κυριότερες βιομηχανικές/βιοτεχνικές εγκαταστάσεις στην Χίο αφορούν στην μεταποίηση αγροτικών προϊόντων. Αποτελούν συνέχεια παλαιότερων παραδοσιακών μονάδων που εγκαταλείπονται και η λειτουργία των οποίων, εφόσον ο κλάδος είναι βιώσιμος, συνεχίζεται συνήθως σε εγκαταστάσεις υπό τον έλεγχο συνεταιρισμών. Οι μονάδες μεταποίησης που υπάρχουν στο Δήμο Χίου είναι κυρίως βιοτεχνίες παρασκευής γλυκών κουταλιού, ελαιοτριβεία, αλευρόμυλοι, βιοτεχνίες επεξεργασίας μαστίχας, ποτοποιίες και συσκευαστήρια ιχθυοκαλλιεργειών. Συνολικά, την περίοδο ο δευτερογενής τομέας της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου αναπτύσσεται, όπως φαίνεται και από το Σχήμα ΣΤ-7, µε πολύ ταχύτερους ρυθμούς από αυτούς της χώρας. Η ανάπτυξη αυτή οφείλεται κυρίως στον κλάδο βιομηχανίας και ενέργειας και ειδικότερα σε αυτόν της Περιφερειακής Ενότητας Χίου. Σχήμα ΣΤ- 7: Μεταβολή Ακαθάριστης Προστιθέμενης αξίας δευτερογενή τομέα για τα έτη (Πηγή: Αξιολόγηση αναθεώρηση και εξειδίκευση ΠΠΧΣΣΑ Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου - Α Στάδιο υπό εκπόνηση) Τέλος, σημαντική επένδυση στον τομέα της ενέργειας και ειδικότερα στον χώρο των ΑΠΕ εκτιμάται ότι θα αποτελέσει το έργο «Αιγαία Ζεύξη» που αναμένεται να πραγματοποιηθεί στην περιοχή της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Συγκεκριμένα προβλέπεται η δημιουργία 28 βιομηχανικών αιολικών πάρκων στα νησιά, συνολικής ισχύος 706MW. Στα πλαίσια του έργου θα τοποθετηθούν συνολικά 75 ανεμογεννήτριες στη Χίο, η κάθε µία ισχύος 2MW. 132

139 Τριτογενής τομέας Γενικά, ο τριτογενής τομέας είναι ο δυναμικότερος τομέας της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, μάλιστα χαρακτηρίζεται από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης της χώρας σε όλη την τελευταία δεκαετία. Ο τουρισμός αποτελεί την κύρια δυναμική δραστηριότητα του τριτογενούς τομέα, δεδομένου του ειδικού βάρους της Περιφέρειας στην τουριστική ανάπτυξη της χώρας. Η Περιφερειακή Ενότητα Χίου είναι η λιγότερο ανεπτυγμένη τουριστικά στο σύνολο της Περιφέρειας, φιλοξενώντας μόλις το 15% και 12,7% των ξενοδοχειακών μονάδων και κλινών αντίστοιχα, παρά το γεγονός ότι διαθέτει πλούσιο ανθρωπογενές, ιστορικό, πολιτιστικό, όσο και φυσικό περιβάλλον. ΣΤ.4.3. Τουρισμός Όπως αναφέρθηκε στις προηγούμενες παραγράφους, το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων τόσο του Δήμου Χίου, όσο και της Δ.Ε. Χίου απασχολούνται στον τριτογενή τομέα. Σημαντικό κομμάτι του αποτελεί ο τουρισμός, ο οποίος αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική παράμετρο απασχόλησης και ανάπτυξης για όλο το νησί. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται ορισμένα στατιστικά στοιχεία που σχετίζονται με αφίξεις και τουριστικές υποδομές στο νησί της Χίου. Συγκεκριμένα, ενδεικτικά παρατίθενται: οι αφίξεις επιβατών εσωτερικού και εξωτερικού στον αερολιμένα Χίου για την περίοδο (βλ. Σχήμα ΣΤ-8α), οι αφίξεις επιβατών ακτοπλοΐας για την περίοδο (βλ. Πίνακα ΣΤ-5), οι κυριότερες ξενοδοχειακές μονάδες της Νήσου Χίου (βλ. Πίνακα ΣΤ-6), οι αφίξεις τουριστών σε ξενοδοχειακά καταλύματα για την περίοδο (βλ. Πίνακα ΣΤ-7), και οι διανυκτερεύσεις τουριστών σε ξενοδοχειακά καταλύματα για την περίοδο (βλ. Πίνακα ΣΤ-8). Είναι χαρακτηριστικό ότι για το μέγεθος της Νήσου Χίου, δεδομένου μάλιστα του ιδιαίτερου πολιτιστικού αλλά και φυσικού της πλούτου, οι τουριστικές της υποδομές είναι ιδιαίτερα περιορισμένες σε αριθμό και ποιότητα (μικρός αριθμός κλινών: κλίνες σε ξενοδοχειακές μονάδες, δύο έως τεσσάρων αστέρων). 133

140 Σχήμα ΣΤ-8α: Αφίξεις επιβατών στο Αεροδρόμιο της Χίου για την περίοδο (Πηγή: Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας) ΚΙΝΗΣΗ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΙΝΗΣΗ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ 250,000 45,000 40, ,000 35,000 30, ,000 25, ,000 20,000 15,000 50,000 10,000 5, ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ Πίνακας ΣΤ-5: Αφίξεις αναχωρήσεις επιβατών ακτοπλοΐας για την περίοδο (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ.) Έτος ΛΙΜΕΝΑΣ ΧΙΟΥ Αποβιβασθέντες επιβάτες ακτοπλοΐας Επιβιβασθέντες επιβάτες ακτοπλοΐας Πίνακας ΣΤ-6: Κυριότερες ξενοδοχειακές μονάδες στη νήσο Χίο Ονομασία Αρ. Αριθμός Κατηγορία Τοποθεσία Ξενοδοχείου Δωματίων κλινών Grecian Castle Hotel **** ΧΙΟΣ Chios Chandris Hotel **** ΧΙΟΣ Diana Hotel ** ΧΙΟΣ Golden Sands Hotel **** ΚΑΡΦΑΣ Erytha Hotel & Resort **** ΚΑΡΦΑΣ Poseidonion Hotel *** ΚΑΡΦΑΣ Golden Odyssey *** ΚΟΝΤΑΡΙ Pyrgos Village 5 keys ΒΟΛΙΣΣΟΣ ΣΥΝΟΛΟ

141 Πίνακας ΣΤ-7: Αφίξεις τουριστών σε ξενοδοχειακά καταλύματα στην Π.Ε. Χίου πλην campings για την περίοδο (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ.) ΗΜΕΔΑΠΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΣΥΝΟΛΟ ΗΜΕΔΑΠΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΣΥΝΟΛΟ ΗΜΕΔΑΠΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΣΥΝΟΛΟ 41,744 12,203 53,947 38,444 15,284 53,728 34,390 21,038 55,428 Κλίνες 2356 Κλίνες 2633 Κλίνες 2732 Πίνακας ΣΤ-8: Διανυκτερεύσεις τουριστών σε ξενοδοχειακά καταλύματα στην Π.Ε. Χίου πλην campings για την περίοδο (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ.) ΗΜΕΔΑΠΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΣΥΝΟΛΟ ΗΜΕΔΑΠΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΣΥΝΟΛΟ ΗΜΕΔΑΠΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΣΥΝΟΛΟ 131,006 78, , ,921 86, ,811 98,429 92, ,596 Κλίνες 2356 Κλίνες 2633 Κλίνες 2732 Αναφορικά με τον θαλάσσιο τουρισμό με σκάφη αναψυχής, η Νήσος Χίος δεν διαθέτει κατάλληλες υποδομές για την εξυπηρέτηση σκαφών αναψυχής, καθώς η Μαρίνα Χίου είναι ημιτελής και δεν λειτουργεί, ενώ δεν υπάρχει στο νησί άλλος χωροθετημένος τουριστικός λιμένας, καταφύγιο ή αγκυροβόλιο τουριστικών σκαφών. Τα σκάφη αναψυχής που προσεγγίζουν σήμερα στο νησί «δένουν» με υποτυπώδεις συνθήκες στα κρηπιδώματα του Λιμένα Χίου, και σπανιότερα στα κρηπιδώματα των λοιπών λιμενικών υποδομών του νησιού. Σύμφωνα με στοιχεία του Κεντρικού Λιμεναρχείου Χίου στο Λιμένα Χίου έχουν κατά περιόδους προσεγγίσει σκάφη αναψυχής διαφόρων κατηγοριών (μήκους έως 70 m). Στο Σχήμα ΣΤ-8β παρατίθενται τα στοιχεία του Κεντρικού Λιμεναρχείου Χίου αναφορικά με την κίνηση σκαφών αναψυχής στο Λιμένα Χίου κατά τα έτη 2011 και Τέλος, ιδιαίτερα σημαντικό είναι και το τουριστικό ρεύμα που σχετίζεται με τον θαλάσσιο τουρισμό κρουαζιέρας. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 2013 προσέγγισαν στο νησί 33 κρουαζιερόπλοια, ενώ ο αριθμός των επιβατών κρουαζιέρας ανήλθε σε επιβάτες. 135

142 Σχήμα ΣΤ-8β: Κίνηση σκαφών αναψυχής στο Λιμένα Χίου κατά τα έτη 2011 και 2012 (Πηγή στοιχείων: Κεντρικό Λιμεναρχείο Χίου) ΣΤ.5. Φυσικό περιβάλλον ΣΤ.5.1. Γεωμορφολογικά και γεωλογικά χαρακτηριστικά Μορφολογικά η Νήσος Χίος χαρακτηρίζεται από ένα εκτεταμένο ορεινό τμήμα στο βόρειο και στο κεντρικό τμήμα του νησιού (με κορυφές που υπερβαίνουν τα m), ενώ προς τα νότια το ανάγλυφο γίνεται ομαλότερο και καταλήγει στο νότιο άκρο του (περιοχή Μαστιχοχωρίων Πυργί, Καλλημασιά, Νένητα) να είναι λοφώδες με κορυφές που δεν υπερβαίνουν τα 350 m. Το έδαφος του νησιού είναι κατά κύριο λόγο ημιορεινό (ποσοστό 42,3%), 36,5% του εδάφους είναι ορεινό και 21,2% πεδινό. Το ψηλότερο όρος είναι το Πεληναίο (1.297 m) στο κέντρο της βόρειας Χίου, του οποίου η απόληξη στη θάλασσα σχηματίζει τα βόρεια απόκρημνα παράλια του νησιού. Ανάμεσα στους ορεινούς όγκους δημιουργούνται μικρές πεδιάδες και κοιλάδες, με μεγαλύτερη την παραλιακή πεδινή ζώνη στα νότια της πόλης της Χίου («Κάμπος»). Στο νησί δεν υπάρχουν μεγάλα ποτάμια, αλλά υπάρχουν αρκετοί χείμαρροι μέσω των οποίων γίνεται η φυσική απορροή. Το ανάγλυφο στην περιοχή της Μαρίνας Χίου είναι ομαλό, καθώς βρίσκεται στην αρχή της πεδινής ζώνης Χίου - Βροντάδου, στο βόρειο άκρο της πόλης της Χίου. Προς τα δυτικά της πόλης βρίσκεται το ύψωμα Προβατάς (773 m), ενώ και στα νότια της πόλης της Χίου η περιοχή είναι πεδινή. Βόρεια της Μαρίνας και σε απόσταση περίπου 800 m εκβάλλει ο χείμαρρος Αρμένης και νότια της πόλης ο χείμαρρος Παρθένης. 136

143 Ειδικότερα σε ότι αφορά τη χερσαία ζώνη της μαρίνας αυτή έχει διαμορφωθεί επί επιχώσεων κατά την κατασκευή του έργου ( ), όπως φαίνεται τόσο στην προγενέστερη αεροφωτογραφία (1971) αλλά και από την οριζοντιογραφία της οριστικής μελέτης (1986) που παρατίθενται στο Σχήμα ΣΤ-9. Επισημαίνεται πως στο απόσπασμα της οριζοντιογραφίας του έργου «Κατασκευή Λιμένος σκαφών αναψυχής (Μαρίνας) στη Χίο» που παρατίθεται στο Σχήμα ΣΤ-9, η γκρι περιοχή συμβολίζει τον χερσαίο χώρο επί επιχωματώσεων. Σχήμα ΣΤ-9: Αεροφωτογραφία της περιοχής του 1971 (Πηγή: Γ.Υ.Σ.) και απόσπασμα της οριζοντιογραφίας του έργου. Το μεγαλύτερο μέρος του νησιού χαρακτηρίζεται από πετρώματα του μεσοζωικοού (ασβεστόλιθοι, δολομίτες), κυρίως Τριασίου και το ασβεστολιθικό κάλυμμα του Αίπους. Υπάρχουν επίσης πετρώματα του παλαιοζωικού στο βόρειο τμήμα του νησιού, του καινοζωικού στη Μαστιχοχώρα, καθώς και νεότερα ηφαιστιογενή. Στην ευρύτερη περιοχή της μαρίνας, όπως και στο μεγαλύτερο μέρος της Χίου κυριαρχούν οι ασβεστόλιθοι, οι δολομιτικοί ασβεστόλιθοι και οι δολομίτες, οι οποίοι έχουν τοπική αλλά 137

144 σημαντική επιφανειακή ανάπτυξη και μεγάλο πάχος (μερικές εκατοντάδες μέτρα). Τα χαρακτηριστικά τους διαφοροποιούνται ελαφρά σε σχέση με τους αμιγείς ασβεστόλιθους (π.χ. μειωμένη καρστικότητα και υδροπερατότητα, ειδικά στους καθαρούς δολομίτες και τους παχυπλακώδεις δολομιτικούς ασβεστόλιθους). Οι μηχανικές αντοχές τους προσεγγίζουν ή ταυτίζονται με εκείνες των ασβεστόλιθων. Επίσης, παρατηρούνται νεογενείς αποθέσεις όπως άργιλοι, άμμοι, μάργες, ψαμμίτες κροκαλοπαγή και μαργαϊκοί ασβεστόλιθοι σε ενστρώσεις μικρού πάχους, με ενδιάμεσες στρώσεις λιγνίτη και ηφαιστειακού τόφφου. Πρόκειται για θαλάσσιες, λιμνοθαλάσσιες λιμναίες αποθέσεις, συνολικού πάχους μέχρι πολλών εκατοντάδων μέτρων. Παράλληλα με την ιζηματογένεση υπήρξε και ηφαιστειακή δραστηριότητα η οποία είχε σαν συνέπεια την εμφάνιση των ηφαιστειακών τόφφων. Ειδικότερα στη θέση της Μαρίνας (βλ. Σχήμα ΣΤ-10), τα πετρώματα χαρακτηρίζονται από ασβεστόλιθους (Ανωτέρου Μειοκαίνου Πλειοκαίνου) γλυκέων υδάτων και παρεμβαλλόμενες μάργες με πράσινη άργιλο και φαιά άμμο. Ενδιάμεσα παρεμβάλλονται λεπτά στρώματα λιγνίτη, μικροί ορίζοντες τόφφων και τοπικά ωολιθικές ενστρώσεις. Βόρεια αλλά και νότια της Μαρίνας υπάρχουν περιοχές με αλλουβιακές και παράκτιες αποθέσεις. Ανατολικά, προς την ενδοχώρα, υπάρχουν παλαιοζωικά κλαστικά πετρώματα μεγάλου πάχους αποτελούμενα κυρίως από γραουβάκη με παρεμβολές κροκαλοπαγών, σχιστολίθων και πυριτόλιθων. 138

145 ΘΕΣΗ ΜΑΡΙΝΑΣ Σχήμα ΣΤ-10: Απόσπασμα γεωλογικού Χάρτη της περιοχής (Φύλλο Ι.Γ.Μ.Ε. «Νότια Χίος» και «Βόρεια Χίος») 139

146 ΣΤ Μορφολογία ακτών και θαλάσσιου πυθμένα Οι ακτές της Χίου έχουν ανάπτυγμα περί τα 210 km και παρόλο που δεν είναι ιδιαίτερα πολυσχιδείς, σχηματίζουν αρκετούς κολπίσκους και όρμους. Στο βόρειο τμήμα του νησιού οι ακτές είναι κυρίως βραχώδεις και απόκρημνες, ενώ στο νότιο και πεδινό τμήμα, αντίθετα, οι ακτές είναι πιο ομαλές δημιουργώντας πολλές παραλίες. Στη θέση της μαρίνας, που βρίσκεται στην ανατολική ακτή του νησιού, στα βόρεια της πόλης της Χίου προς τον Βροντάδο, η ακτή χαρακτηρίζεται από περιορισμένου μήκους και πλάτους λεπτόκοκκες αποθέσεις που παρεμβάλλονται βραχωδών εξάρσεων. Ο διαμελισμός αυτό της παραλίας έχει γίνει εντονότερος λόγω του σημαντικού αριθμού έργων που έχουν κατασκευαστεί επί της ακτής (λιμενίσκοι, παράκτιες διαμορφώσεις κλπ.). Τα βάθη εντός της λιμενολεκάνης της μαρίνας κυμαίνονται από -3,0 m έως -5,0 m. Νότια της μαρίνας και πλησίον του στομίου της λιμενολεκάνης υπάρχει ύφαλος, ο οποίος καλύπτει σημαντική έκταση και η στέψη του φτάνει σχεδόν μέχρι τη στάθμη των -0,40m, καθιστώντας προβληματική την προσέγγιση των σκαφών στη μαρίνα. Ο ύφαλος αυτός αποτελεί τμήμα μία ζώνης αβαθών που εκτείνεται στην περιοχή σε μικρή απόσταση από την ακτή. Η ισοβαθής των -10m βρίσκεται σε απόσταση 800 m περίπου από την ακτή, ενώ η ισοβαθής των -20 m σε απόσταση περίπου m. Σχήμα ΣΤ.11: Θέση μαρίνας (Απόσπασμα χάρτη Υ.Υ. 334 «Νήσος Χίος» και χάρτη Υ.Υ. 445 «Λιμένας Χίου») 140

147 ΣΤ Τεκτονικά στοιχεία Η Χίος δεν εμφανίζει ιδιαίτερα έντονη σεισμική δραστηριότητα. Στην ευρύτερη περιοχή του νησιού έχει καταγραφεί κατά τους ιστορικούς χρόνους μικρός αριθμός σεισμών μεγέθους έως 6,9 βαθμών της κλίμακας Richter. Κατά το Νέο Αντισεισμικό Κανονισμό (ΝΕΑΚ), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, η περιοχή μελέτης (εντάσσεται στη ζώνη σεισμικής επικινδυνότητας ΙΙ με μέγιστη αναμενόμενη σεισμική επιτάχυνση εδάφους α=0,24 g (όπου g = επιτάχυνση βαρύτητας). ΣΤ.5.2. Υδρολογικά χαρακτηριστικά Η Νήσος Χίος ανήκει στο υδατικό διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου (14ο) και συγκεκριμένα στην 36η λεκάνη απορροής της Ελλάδας (GR36), σύμφωνα με την κωδικοποίηση της Εθνικής Επιτροπής Υδάτων (ΦΕΚ 1383/Β/ ). Στην περιοχή μελέτης, όπως και σε ολόκληρη τη Χίο, το υδρογραφικό δίκτυο αποτελείται από αρκετούς χείμαρρους, ενώ δεν υπάρχουν μεγάλα ποτάμια ή λίμνες. Γενικά ένα σημαντικό μέρος των απορροών διεισδύει από το έδαφος και τροφοδοτεί τον υδροφόρο ορίζοντα, ενώ οι ποσότητες νερού που απορρέουν επιφανειακά δεν είναι μεγάλες, γι αυτό και το δημιουργούμενο υδρογραφικό δίκτυο είναι χειμαρρώδες. Οι κυριότεροι χείμαρροι στην ευρύτερη περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Χίου (βλ. Σχήμα 3 και Σχήμα ΣΤ-12) και είναι ο Αρμένης, ο οποίος εκβάλλει σε απόσταση m βόρεια από τη θέση της μαρίνας, και ο Παρθένης, σε απόσταση περίπου m νότια της μαρίνας. Σε απόσταση m νότια της μαρίνας εκβάλει το ρέμα της Αγ. Ειρήνης. Οι υδάτινοι πόροι του νησιού περιορίζονται κυρίως σε υπόγεια νερά στις πεδινές περιοχές και σε μικρές πηγές φυσικής ροής. Η εκμετάλλευση των υπογείων νερών γίνεται µε κοινά ή αρτεσιανά φρέατα, τόσο για άρδευση όσο και για ύδρευση. Η ποσότητά τους είναι περιορισμένη και σε αρκετές περιοχές είναι κακής ποιότητας (υψηλής σκληρότητας και στα χαμηλά υψόμετρα µε αυξημένα χλωριούχα άλατα). Στα δυτικά της πόλης της Χίου βρίσκεται υπό κατασκευή το Φράγμα Κόρης Γεφύρι για αρδευτικούς σκοπούς, αν και εξετάζεται το ενδεχόμενο να συνεισφέρει και στην ύδρευση της πόλης (βλ. Σχήμα ΣΤ-2). 141

148 Σχήμα ΣΤ-12: Λεκάνες απορροής στη νήσο Χίο (Πηγή: geodata.gov.gr) Όσον αφορά στην υδρογεωλογία της ευρύτερης περιοχής, αυτή χαρακτηρίζεται καταρχήν από ασβεστολιθικά πετρώματα στα οποία η υδροφορία περιορίζεται στη ζώνη διάρρηξης, ενώ στους καθαρούς δολομίτες και τους δολομιτικούς ασβεστόλιθους η υδροπερατότητα είναι μειωμένη (τα δολομιτικά πετρώματα είναι πρακτικά στεγανά ή ημιπερατά). Στις περιοχές των νεογενών αποθέσεων η υδροπερατότητα ποικίλει ανάλογα με τη σύσταση και την αλληλουχία των επιμέρους οριζόντων δημιουργώντας συχνά ελεύθερους ή και υπό πίεση υδροφόρους τοπικής σημασίας. Όσον αφορά στην άμεση περιοχή της μαρίνας, η απορροή στη χερσαία περιοχή ανάντη αυτής αφορά σε μικρή υπολεκάνη απορροής, περίπου 410 στρεμμάτων, η οποία δεν έχει διαμορφωμένη μισγάγγεια (βλ. Σχήμα ΣΤ-14). Τα νερά της απορροής καταλήγουν μέσω των οδών της ανάντη οικιστικής περιοχής στη χερσαία ζώνη της Μαρίνας. 142

149 Σχήμα ΣΤ-13: Κυριότεροι χείμαρροι στην περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Χίου Σχήμα ΣΤ-14: Υπολεκάνη απορροής χερσαίας περιοχής ανάντη της Μαρίνας Χίου 143

150 ΣΤ.5.3. Κλιματικά Χαρακτηριστικά Το κλίμα της υπό μελέτη περιοχής είναι μεσογειακό, ημίξηρο, με ήπιο-θερμό χειμώνα. Στις επόμενες παραγράφους παρουσιάζονται τα μετεωρολογικά χαρακτηριστικά της ευρύτερης περιοχής μελέτης, όπως αυτά προκύπτουν από τα στατιστικά στοιχεία του Μετεωρολογικού Σταθμού της Ε.Μ.Υ. στη Χίο (Μ.Σ. Χίου) για την περίοδο Οι μέσες μηνιαίες θερμοκρασίες κυμαίνονται από 9,6 0 C τον Ιανουάριο, έως 26,4 0 C τον Ιούλιο. Οι μέσες ελάχιστες μηνιαίες θερμοκρασίες κυμαίνονται από 6,1 0 C τον Ιανουάριο, έως 20,9 0 C τον Ιούλιο, ενώ οι μέσες μέγιστες μηνιαίες θερμοκρασίες κυμαίνονται από 12,7 0 C τον Φεβρουάριο, έως 29,9 0 C τον Ιούλιο. Η απόλυτη ελάχιστη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί είναι 4,0 0 C (τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο) και η απόλυτη μέγιστη 40,6 0 C (τον Αύγουστο). Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι σχετικά υψηλή (17,29 0 C ). Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής στο Μ.Σ. Χίου, για την περίοδο , φθάνει τα 529,9mm. Το μέσο μηνιαίο ύψος βροχόπτωσης κυμαίνεται από 0mm τον Ιούλιο και Αύγουστο, έως 122,2mm το Δεκέμβριο. Η μέγιστη βροχόπτωση εικοσιτετραώρου που έχει καταγραφεί είναι 182,5mm (το μήνα Σεπτέμβριο). Από το μήνα Νοέμβριο έως και τον Απρίλιο, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της ΕΜΥ καταγράφεται περίπου το 89,7% του μέσου ετήσιου ύψους βροχής. Οι μικρότερες τιμές βροχόπτωσης καταγράφονται κατά το μήνα Ιούλιο και Αύγουστο, ενώ το τρίμηνο Ιουνίου-Ιουλίου-Αυγούστου αποτελεί την πιο ξηρή περίοδο. Όσον αφορά στη σχετική υγρασία, οι μέσες μηνιαίες τιμές είναι σχετικά υψηλές και κυμαίνονται από 57% τον Ιούλιο έως 73,9% το Δεκέμβριο. ΣΤ Ανεμολογικά στοιχεία Σύμφωνα με τα ανεμολογικά στοιχεία του M.Σ. Χίου για την περίοδο , οι επικρατέστεροι άνεμοι στην περιοχή είναι οι Β, οι οποίοι εμφανίζουν μέση ετήσια συχνότητα εμφάνισης περίπου 34%. Σε μικρότερο ποσοστό, πνέουν ΒΑ άνεμοι (με συχνότητα εμφάνισης 11%), οι Ν άνεμοι (με συχνότητα εμφάνισης περίπου 10%) και πιο σπάνια από τις υπόλοιπες διευθύνσεις. Οι Β και ΒΑ άνεμοι φθάνουν μέχρι και τα 9Bf (Beaufort), ενώ χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι δεν έχουν καταγραφεί εντάσεις ανέμου ισχυρότερες των 9Bf για καμία διεύθυνση. Το μέσο ποσοστό νηνεμίας στην περιοχή φθάνει το 36%. 144

151 Πίνακας ΣΤ-9: Μέση ετήσια συχνότητα πνοής ανέμου για την περίοδο (στατιστικά στοιχεία M.Σ. Χίου, Ε.Μ.Υ.) Beauf/Διεύθ. B ΒΑ Α ΝΑ Ν ΝΔ Δ ΒΔ Ηρεμία Άθροισμα Άθροισμα ΣΤ Βιοκλίμα Όπως προαναφέρθηκε, από πλευράς κλιματολογικών συνθηκών, η ευρύτερη περιοχή μελέτης χαρακτηρίζεται από μεσογειακό, ημίξηρο κλίμα, με ήπιο-θερμό χειμώνα. Είναι γνωστό ότι το κλίμα μιας περιοχής αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη της βλάστησης. Ειδικότερα η μέση θερμοκρασία και η μέση βροχόπτωση καθορίζουν κατά κύριο λόγο το είδος της βλάστησης και γενικότερα των οικοσυστημάτων που θα αναπτυχθούν σε μία συγκεκριμένη περιοχή. Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων συνθέτει το βιοκλίμα μιας περιοχής. Για τον ακριβή προσδιορισμό του βιοκλιματικού ορόφου της υπό μελέτη περιοχής, δεδομένου ότι στην Ελλάδα υπάρχει ποικιλία ως προς τους βιοκλιματικούς ορόφους του μεσογειακού κλίματος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί το βιοκλιματικό διάγραμμα του Emberger. Με βάση το διάγραμμα αυτό, η περιοχή μελέτης βρίσκεται στην περιοχή του ημίξηρου (semiarid) ορόφου, με ήπιο (mild) χειμώνα (Σχήμα ΣΤ-15). 145

152 Σχήμα ΣΤ-15: Βιοκλιματικό διάγραμμα Emberger. Έχει σημειωθεί η θέση που αντιστοιχεί στα στοιχεία του Μ.Σ. Χίου (περίοδος μετρήσεων ) Περαιτέρω εξέταση του συνδυασμού θερμοκρασίας-βροχόπτωσης στην υπό μελέτη περιοχή, μπορεί να γίνει με βάση το ομβροθερμικό διάγραμμα του Μ.Σ. Χίου (βλ. Σχήμα ΣΤ.16). Από την ανάλυση του διαγράμματος, διαπιστώνεται ότι η περίοδος ξηρασίας είναι ιδιαίτερα εκτενής και καλύπτει σχεδόν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. Οι βροχοπτώσεις είναι ελάχιστες κατά τους μήνες Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο. 146

153 Σχήμα ΣΤ-16: Ομβροθερμικό διάγραμμα Μ.Σ. Χίου (περίοδος μετρήσεων ) ΣΤ.5.4. Ωκεανογραφικά Στοιχεία ΣΤ Κυματολογικά στοιχεία Η θαλάσσια περιοχή στη θέση της Μαρίνας Χίου προσβάλλεται, λόγω του προσανατολισμού της, κυρίως από κυματισμούς βόρειας, βορειοανατολικής, ανατολικής, νοτιοανατολικής και νότιας διεύθυνσης, οι οποίοι αναπτύσσονται στη θαλάσσια περιοχή προ των δυτικών τουρκικών παραλίων. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ανοιχτά του παραλιακού μετώπου, έχουν υπολογισθεί 5 κυματισμοί Ν-ΝΑ διεύθυνσης με μέγιστο ύψος κύματος (H s ) 2,83 m και περίοδο (T z ) 6,14 s και κυματισμοί Β-ΒΑ διεύθυνσης με μέγιστο ύψος κύματος (H s ) 2,11 m και περίοδο (T z ) 4,45 s, για περίοδο επιστροφής 20 χρόνων. Εντός της λιμενολεκάνης της μαρίνας, δεν έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα κυματικών διαταραχών. 5 Αλέξανδρος Τσιριγώτης & MARNET A.T.E. (1996), Μ.Π.Ε. Λιμένα σκαφών αναψυχής Χίου. 147

154 ΣΤ Θαλάσσια ρεύματα Παλίρροια Η κυριότερη συνιστώσα των θαλασσίων ρευμάτων στην περιοχή μελέτης είναι η ανεμογενής. Σύμφωνα με τα στοιχεία γενικής κυκλοφορίας στην Ελλάδα 6, τα ρεύματα στην ευρύτερη περιοχή του έργου έχουν συνήθως Ν-ΒΔ διεύθυνση η ταχύτητά τους κυμαίνεται από 0,1 έως 0,5 κόμβους. Το μέσο εύρος διακύμανσης της στάθμης της θάλασσας στην περιοχή μελέτης είναι μικρό και γενικά η επίδραση της παλίρροιας στην κίνηση των θαλασσίων μαζών είναι ασήμαντη. Σύμφωνα με τις μετρήσεις του παλιρροιομέτρου (για τη χρονική περίοδο ) του παλιρροιογράφου της Υ.Υ.Π.Ν. στο Λιμένα Χίου 7, που είναι ο πλησιέστερος σταθμός μέτρησης της παλίρροιας στην περιοχή του έργου, τα παλιρροιακά μεγέθη στην ευρύτερη περιοχή μελέτης έχουν ως εξής: Μέγιστο εύρος: 0,45m Ελάχιστο εύρος: 0,01m Μέσο εύρος: 0,16m Επάλλαξη: 1,04m. ΣΤ Δίαιτα ακτών - Ακτομηχανικά φαινόμενα Στην ευρύτερη περιοχή μελέτης δεν απαντώνται σημαντικά ακτομηχανικά φαινόμενα και φαινόμενα δυναμικής στερεομεταφοράς. Η μορφολογία των ακτών και του θαλάσσιου πυθμένα, καθώς και η περιορισμένη δράση θαλασσίων ρευμάτων, σε συνδυασμό με τον διαμελισμό της ακτής λόγω του σημαντικού αριθμού έργων που έχουν κατασκευαστεί επί αυτής (λιμενίσκοι, παράκτιες διαμορφώσεις κλπ.), έχει σαν συνέπεια να μην εμφανίζονται έντονα ακτομηχανικά φαινόμενα. Ειδικότερα, τόσο στο μικρού μήκους θαλασσίου μετώπου τμήμα της αδιαμόρφωτης ακτής μεταξύ της μαρίνας και το Νοσοκομείο (νότια), όσο και στο τμήμα της φυσικής ακτής μεταξύ μαρίνας και λιμενίσκου Αγ. Παρασκευής (βόρεια) δεν παρατηρούνται φαινόμενα έντονης ακτομηχανικής δράσης. Περιοχές με σημαντικότερη στερεομεταφορά και φαινόμενα πρόσχωσης εντοπίζονται κυρίως κοντά στις εκβολές των χειμάρρων της περιοχής που μεταφέρουν φερτές ύλες, τα οποία όμως βρίσκονται σε ικανή απόσταση από τη θέση της μαρίνας. 6 7 Ελλάς, Θαλασσινός Οδηγός, Τόμος Ι, απόσπασμα από τον Πλοηγό, Τόμος Δ. Στοιχεία Λιμεναρχείου Χίου, Δεκέμβριος

155 ΣΤ Ποιότητα θαλάσσιου νερού και ιζημάτων Το θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον της υπό μελέτη περιοχής, όπως και όλης της Νήσου Χίου δεν φέρει χαρακτηριστικά επιβάρυνσης από φυσικές ή ανθρωπογενείς πιέσεις. Αυτό επιβεβαιώνεται και από στοιχεία της EEA (European Environmental Agency), σύμφωνα με τα οποία τα παράκτια ύδατα της Νήσου Χίου διατηρούν τη φυσικότητά τους και η ποιότητα τους είναι εξαιρετική (βλ. Σχήμα ΣΤ-17). Σχήμα ΣΤ-17: Ποιότητα νερών στην ευρύτερη περιοχή μελέτης (Πηγή: European Environmental Agency) 149

156 ΣΤ.5.5. Οικοσυστήματα Χλωρίδα και πανίδα Η Χίος διακρίνεται, με βάση τη μορφολογία του εδάφους και τη βλάστηση, σε τρεις περιοχές: την ορεινή βόρεια και δυτική περιοχή που περιλαμβάνει το Όρος Πελήναιον (1.297 m), την περιοχή Κάμπος στο ανατολικοκεντρικό τμήμα του νησιού που χαρακτηρίζεται από την παρουσία εκτεταμένων καλλιεργειών και τη νοτιοανατολική περιοχή στους λόφους της οποίας καλλιεργείται η Pistacia lentiscus var. chia, από την οποία παράγεται η φημισμένη χιώτικη μαστίχα. Στο βόρειο τμήμα του νησιού, το οποίο είναι κυρίως ορεινό, η βλάστηση αποτελείται ως επί το πλείστον από δάση τραχείας πεύκης, βελανιδιές, σπάρτα και πλατάνια. Στο κεντρικό τμήμα η βλάστηση είναι φρυγανώδης με κύρια είδη την αγριελιά, το θυμάρι, τη ρίγανη και τις φασκομηλιές, ενώ το έδαφος είναι πετρώδες στο μεγαλύτερο μέρος του. Στην περιοχή του Κάμπου, νότια της πόλης της Χίου απαντώνται καλλιέργειες οπωροκηπευτικών, εσπεριδοειδών και οπωροφόρων (μανταρινιές, πορτοκαλιές και λεμονιές), ενώ στο νότιο τμήμα του νησιού, το οποίο είναι κυρίως πεδινό κυριαρχούν οι εκτάσεις όπου φύεται η μαστίχη ενώ απαντώνται και σημαντικές εκτάσεις με ελιές, χαρουπιές και κέδρους. Στο χερσαίο χώρο γύρω από τη θέση της μαρίνας, η βλάστηση έχει επηρεαστεί από την ανθρώπινη παρουσία λόγω της οικιστικής ανάπτυξης. Στις αστικές αυτές περιοχές κυριαρχούν τα ελαιόδεντρα, η συκιά, η χαρουπιά, τα εσπεριδοειδή και άλλα οπωροφόρα, ενώ κατά θέσεις απαντώνται και κυπαρίσσια. Στο ύψωμα δυτικά της μαρίνας, οι εκτάσεις χαρακτηρίζονται ως θαμνότοποι με αειθαλείς θάμνους, οι κυριότεροι των οποίων είναι το ρείκι, η κουμαριά, η μυρτιά, ο σχίνος, ο σπάρτος, ο φλόμος, το θυμάρι, ο αγκίσαρος και η αγριολεβάντα. Στην περιοχή παρατηρούνται επίσης χαρακτηριστικά φυτά όπως αγριομαργαρίτες, διάφορα είδη τριφυλλιού, ασφόδελοι και κρίταμο. Όσον αφορά στην πανίδα της Χίου, εμφανίζει ανάλογες διαφοροποιήσεις με τη χλωρίδα, στο κάθε τμήμα του νησιού, ενώ πολύ σημαντική είναι η παρουσία μεγάλου αριθμού πτηνών, καθώς το νησί βρίσκεται πάνω σε διάδρομο μετανάστευσης αρκετών αποδημητικών πουλιών. Η πανίδα στην περιοχή της μελέτης έχει πλέον τα χαρακτηριστικά της αστικής περιοχής. Τα κυρίαρχα είδη του παρελθόντος όπως η αλεπού, ο λαγός, ο σκαντζόχοιρος κ.α. έχουν απομακρυνθεί προς την ημιορεινή ζώνη προς τα δυτικά. Η πανίδα του χερσαίου χώρου είναι περιορισμένη σε αριθμό και είδη και φαίνεται να διατηρεί μικρούς αριθμούς κοινών μεσογειακών ειδών εντόμων, τρωκτικών και αμφίβιων. 150

157 Στην υπό μελέτη θαλάσσια περιοχή δεν έχουν καταγραφεί ιδιαιτερότητες σχετικά με τα θαλάσσια οικοσυστήματα, καθώς οι βιοκοινότητες που αναπτύσσονται σε αυτές δεν παρουσιάζουν κάποιο ιδιαίτερο οικολογικό ενδιαφέρον και δεν περιλαμβάνουν σπάνια ή απειλούμενα με εξαφάνιση είδη. Στην αμμώδη θαλάσσια περιοχή προς το νότο, συναντώνται άλγη στα ρηχά νερά, ενώ βαθύτερα υπάρχουν σημαντικές εκτάσεις με φύκη όπως Cumodocea nodosa και Posidonia oceanica. Όσον αφορά στη θαλάσσια πανίδα, υπάρχουν αστερίες, αχινοί, είδη γαστερόποδων όπως μπομπόλια, κοχύλια, πεταλίδες κ.α., κάποια δίθυρα όπως μύδια, και καρκινοειδή όπως γαρίδες και καβούρια. Τα πολυπληθέστερα είδη ιχθυοπανίδας είναι σπάροι, χάνοι, σαρδέλες, γοβιοί, γύλοι, μουρμούρες, μουγκριά και σάλπες. Εντός της λιμενολεκάνης της μαρίνας, δεν έχουν παρατηρηθεί σημαντικά είδη χλωρίδας, ενώ ορισμένα είδη γαστερόποδων, βαλάνου, αχινού και καρκινοειδών βρίσκονται στα μέτωπα των τεχνητών ογκολίθων. Όσον αφορά σε είδη ιχθυοπανίδας, στην περιοχή της μαρίνας υπάρχουν σπάροι, σαρδέλες, γοβιοί, μουρμούρες και σάλπες. ΣΤ.5.6. Δίκτυα κοινωνικών παροχών Η περιοχή μελέτης ηλεκτροδοτείται από το δίκτυο της Δ.Ε.Η. Το ίδιο ισχύει και για το τηλεφωνικό δίκτυο που συνδέεται με το δίκτυο του Ο.Τ.Ε. Επίσης, η ευρύτερη περιοχή καλύπτεται και από τα δίκτυα της κινητής τηλεφωνίας. Η ύδρευση της Δ.Ε. Χίου γίνεται μέσω του υδροδοτικού δικτύου της ΔΕΥΑΧ το οποίο καλύπτει ολόκληρο το νησί της Χίου. Το ίδιο ισχύει και για το δίκτυο αποχέτευσης. Τα λύματα που συλλέγονται από το αποχετευτικό δίκτυο οδηγούνται στην Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) Χίου (αρμοδιότητας ΔΕΥΑΧ) όπου υφίστανται δευτεροβάθμια επεξεργασία (βλ. Σχήμα ΣΤ-2). Η ΕΕΛ Χίου βρίσκεται νότια της πόλης της Χίου, πλησίον του αεροδρομίου. Όσον αφορά στη διαχείριση των απορριμμάτων της περιοχής, η αποκομιδή τους γίνεται από τις υπηρεσίες του Δήμου και η διάθεσή τους γίνεται στον προβλεπόμενο χώρο υγειονομικής ταφής (Χ.Υ.Τ.Α.). ΣΤ.5.7. Τοπίο Η Χίος είναι ένα καταπράσινο εύφορο νησί, με πλούσια άγρια φύση, όμορφα βουνά, αξιόλογες παραλίες, παραδοσιακούς οικισμούς και σημαντικό πολιτιστικό πλούτο. Η πλούσια 151

158 ιστορία του νησιού αποτυπώνεται στη μοναδική αρχιτεκτονική ποικιλία των μνημείων του, τα οποία έχουν διατηρηθεί ανέπαφα στο πέρασμα των αιώνων. Η πόλη της Χίου είναι μια γραφική αλλά και σύγχρονη πόλη αποτελώντας το διοικητικό, οικονομικό και πνευματικό κέντρο του νησιού. Αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν τη μακραίωνη ιστορία της. Το Βυζαντινό Κάστρο, τα παλάτια των Γενοβέζων, η βιβλιοθήκη του Κοραή, το Ναυτικό Μουσείο, τα νεοκλασικά κτίρια αποτελούν μαρτυρίες αυτής της πλούσιας ιστορίας. Το Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο, η Δημοτική Πινακοθήκη και το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Β. Αιγαίου συγκροτούν πόλους έντονης πολιτιστικής δράσης. Παράλληλα, οι όμορφες παραλίες, ο Δημοτικός Κήπος, το πολυσύχναστο λιμάνι, οι γραφικές ταβέρνες, καθώς και ο Κάμπος (χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός) με τα περιβόλια του συμπληρώνουν την εικόνα μίας ζωντανής και ενδιαφέρουσας νησιωτικής πόλης. ΣΤ5.8. Πολιτιστική και αρχαιολογική κληρονομιά Η Χίος είναι ένα νησί με έντονη παρουσία από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι τα νεότερα χρόνια. Οι παλαιότεροι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Πελασγοί, οι οποίοι έφθασαν από τη Θεσσαλία, οι Κάρες και οι Λέλεγες. Αργότερα εγκαταστάθηκαν οι Άβαντες και τέλος οι Ίωνες. Η Χίος αναπτύχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες πόλεις των αρχαίων χρόνων, με πληθυσμό κατοίκων και ταυτόχρονα σε μια μεγάλη ναυτική δύναμη. Το μεσαιωνικό παρελθόν του νησιού αποτυπώνεται ανάγλυφο στα μνημεία που σώζονται από αυτή την περίοδο, τόσο στην πόλη, όσο και στα χωριά, στα οποία ανιχνεύονται στοιχεία βυζαντινά, γενοβέζικα και ενετικά. Η Χίος διαθέτει ένα από τα καλύτερα διατηρημένα μεσαιωνικά αμυντικά δίκτυα που σώζονται στη Μεσόγειο (κάστρα και πύργοι, βίγλες, οχυρωμένοι οικισμοί). Πρόκειται για μια αξιοσημείωτη περίπτωση διάσωσης ενός συστήματος άμυνας που παρουσιάζει κοινά χαρακτηριστικά με άλλες περιοχές της Μεσογείου. Ειδικότερα στα χρόνια της κατάκτησης της Χίου από τους Γενοβέζους ( ), τα χωριά της Νότιας Χίου, όπου παράγεται η μαστίχα (Μαστιχοχώρια), οργανώθηκαν ως οικισμοίφρούρια, με στόχο την άμυνα έναντι εξωτερικού κινδύνου. Επίσης, στα Μαστιχοχώρια, όπου οι κάτοικοι πλούτισαν από την παραγωγή μαστίχας, υπάρχουν εξαιρετικά παλιά αρχοντικά. Η πλούσια ιστορία του νησιού αποτυπώνεται στη μοναδική αρχιτεκτονική ποικιλία των αρχαίων, μεσαιωνικών αλλά και νεότερων μνημείων, πολλά από τα οποία διατηρούνται ανέπαφα στο πέρασμα των αιώνων. Η αρχιτεκτονική του νησιού είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και διαφέρει από αυτήν των άλλων νησιών του Βορείου Αιγαίου. Η Βυζαντινή, η Γενοβέζικη, η 152

159 Τούρκικη και η Μεσαιωνική αρχιτεκτονική αναμειγνύονται παντού δημιουργώντας έτσι μια μοναδική εικόνα. Γενικά, ο δομημένος χώρος της νήσου Χίου παρουσιάζει τρεις διακριτές χωρικές ενότητες με σημαντικές τυπολογικές, μορφολογικές και κατασκευαστικές διαφορές: την περιοχή του Κάμπου και της Χώρας, στις οποίες αναπτύχθηκε έντεχνη αρχιτεκτονική, το νότιο τμήμα με τους μεσαιωνικούς / φρουριακούς οικισμούς, το βόρειο τμήμα, ορεινό και φτωχό, με τους απλούς κτηνοτροφικούς οικισμούς. Σύμφωνα με το Αρχείο Παραδοσιακών Οικισμών & Διατηρητέων Κτιρίων του ΥΠΕΚΑ 8 οι χαρακτηρισμένοι παραδοσιακοί οικισμοί της Χίου είναι οι ακόλουθοι: Άγιο Γάλα, Άγιος Γεώργιος Συκούσης, Ανάβατος, Αρμόλια, Αυγώνυμα, Βαβίλοι, Βερβεράτο, Βέσσα, Βολισσός, Βουνό, Διευχά, Ελάτα, Έξω Δίδυμα, Ζύφια, Θολοποτάμι, Θυμιανά, Καλαμωτή, Καλλιμασιά, Καμπιά, Κάμπος, Καρδάμυλα, Κέραμος, Λίθιο, Μεστά, Ολύμποι, Παρπαριά, Πατρικά, Πιραμά, Πυργί, Σιδηρούντα, Τρύπες, Χαλκειό. Η πόλη της Χίου διαθέτει πολλά και αξιόλογα ιστορικά και αρχαιολογικά μνημεία, δείγματα της πλούσιας ιστορίας του νησιού κατά την αρχαιότητα, τη βυζαντινή, τη μεσαιωνική αλλά και τη νεότερη εποχή. Το βυζαντινό κάστρο της Χίου, αλλά και πολλά κτίρια με εξαιρετική αρχιτεκτονική σε διάφορα σημεία της πόλης αποτελούν σημαντικά μνημεία της περιοχής. Στην ευρύτερη περιοχή της μαρίνας υπάρχουν τα ερείπια της μεγάλης παλαιοχριστιανικής βασιλικής του Αγίου Ισιδώρου (ΦΕΚ 87/Β/ ), ενώ η συνοικία «Ταμπάκικα» όπου λειτουργούσαν τα βυρσοδεψία της πόλης είναι μια περιοχή με σημαντική ιστορική αξία της περιόδου της βιομηχανικής ανάπτυξης του νησιού γεγονός που αποτυπώνεται στο χαρακτηρισμό του Παλαιού Βυρσοδεψείου ως μνημείο (ΦΕΚ 1902/Β/ ). Στην ίδια περιοχή υπάρχουν επίσης χαρακτηρισμένοι ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία, ανεμόμυλοι χτισμένοι πάνω σε προβλήτες (ΦΕΚ 35/Β/ , ΦΕΚ 792/Β/ , ΦΕΚ 1353/Β/ ). Όσον αφορά στους κηρυγμένους αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία στην ευρύτερη περιοχή του έργου, αυτά παρατίθενται στη συνέχεια, ενώ η θέση των κυριότερων από αυτούς αποτυπώνεται στα Σχήματα ΣΤ-18 και ΣΤ-19 (βλ. και Σχήματα ΣΤ-2 και ΣΤ-4)

160 Κήρυξη ως Αρχαιολογικού Χώρου της πόλης Χίου (ΦΕΚ 91/Β/1992) Η πόλη της Χίου χαρακτηρίζεται ως Αρχαιολογικός Χώρος για την προστασία των σημαντικότατων λειψάνων της αρχαίας πόλης και των νεκροταφείων της (βλ. Σχήματα ΣΤ-2 και ΣΤ-18). Επειδή μέχρι σήμερα δεν έχουν καθοριστεί συγκεκριμένοι όροι προστασίας για την περιοχή του εν λόγω αρχαιολογικού χώρου, εν προκειμένω ισχύουν οι γενικές διατάξεις των Άρθρων 10 και 66 του Ν.3028/2002 «για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς» (ΦΕΚ 153/Α/ ). Η χερσαία ζώνη της Μαρίνας Χίου βρίσκεται σε άμεση επαφή με τον Αρχαιολογικό Χώρο της Πόλης της Χίου (απόφαση υπ αριθμ. πρωτ. ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/1518/83/ Υπουργού Πολιτισμού, ΦΕΚ 91/Β/ ), όπως φαίνεται στα Σχήματα ΣΤ-2 και ΣΤ-4. Η Μαρίνα Χίου κατασκευάστηκε μεταγενέστερα της έκδοσης της εν λόγω απόφασης και η χερσαία ζώνη της διαμορφώθηκε κατά κύριο λόγο με επιχώσεις θαλάσσιου χώρου (βλ. παράγραφο ΣΤ.5.1), χωρίς να καταληφθεί ουσιαστικά χερσαία έκταση του ανωτέρω αρχαιολογικού χώρου. Επίσης, κατά τη φάση των γνωμοδοτήσεων προ της κατασκευής των έργων της μαρίνας, η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων γνωμοδότησε θετικά για την κατασκευή του έργου, μετά από τη διενέργεια υποβρύχιας έρευνας κατά την οποία δεν εντοπίσθηκαν αρχαιότητες (έγγραφο υπ αριθ. πρωτ. 2293/ της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού). Σύμφωνα με την εν λόγω γνωμοδότηση, στον θαλάσσιο χώρο του όρμου, όπου βρίσκεται σήμερα η θέση της Μαρίνας, δεν εντοπίστηκαν ορατά αρχαία στην επιφάνεια του πυθμένα. Στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή όμως, και συγκεκριμένα σε αμμώδη έκταση που βρίσκεται σε απόσταση 100 m περίπου από το ανατολικό όριο του προσήνεμου μώλου (υπό κατασκευή τότε), λίγο βορειότερα από την ευθεία που βρίσκεται το κτίριο της Δ.Ε.Η., σε βάθος 6-7 m, εντοπίστηκαν αρκετά όστρακα αμφορέων εγκατεσπαρμένα, άλλα στην επιφάνεια του πυθμένα και άλλα καλυμμένα από την άμμο. Από αυτά ανελκύστηκαν τμήματα χιακών και σαμιακών αμφορέων του 4 ου και 5 ου π.χ. Ακόμη η γνωμοδότηση της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων αναφέρει ότι αν και η προέλευση των αμφορέων από τη Σάμο και τη Χίο είναι διαφορετική, εντούτοις η χρονολόγησή τους συμπίπτει, γεγονός που μας δίνει ενδείξεις, χωρίς καμία απόδειξη, για την ύπαρξη ναυαγίου, αφού όλα τα ευρήματα ήταν επιφανειακά. Κήρυξη διατηρητέου αρχαιολογικού και ιστορικού χώρου του Φρουρίου Χίου (ΦΕΚ 279/Α/ ) & Καθορισμός περιβάλλοντος χώρου προστασίας του φρουρίου Χίου (ΦΕΚ 1473/Β/ ) Αρχικά το βυζαντινό (μεσαιωνικό) Φρούριο της πόλης της Χίου κηρύχθηκε ως διατηρητέος αρχαιολογικός και ιστορικός χώρος (ΦΕΚ 279/Α/ ). Αργότερα, καθορίστηκε ο 154

161 περιβάλλων χώρος προστασίας του Φρουρίου (ΦΕΚ 1473/Β/ ) (βλ. Σχήματα ΣΤ-2 και ΣΤ-18). Συγκεκριμένα, καθορίστηκε ζώνη προστασίας, η οποία άρχεται στα νότια από τον λιμενοβραχίονα, ακολουθεί την προκυμαία και στη συνέχεια, από τη συμβολή της λεωφόρου Αιγαίου με την οδό Κανάρη, στρέφεται προς ΝΔ και ακολουθεί την οδό Κανάρη και την οδό Δημοκρατίας, στη συνέχεια διέρχεται από την οδό Μαρτύρων, την οδό Χάνδακος και την οδό Καραολή και Δημητρίου και καταλήγει, τέλος, στα βόρεια στο χείμαρρο της Αγίας Ειρήνης. Σχήμα ΣΤ-18: Όρια αρχαίας πόλης Χίου και Βυζαντινού Φρουρίου Χίου Χαρακτηρισμός του κτίσματος "Μπούρζι" στο μώλο του λιμανιού της Χίου ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου (ΦΕΚ 454/Β/ ) "Χαρακτηρίζεται το κτίσμα "Μπούρτζι" στο μώλο του λιμανιού της Χίου ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με ζώνη προστασίας 100μ. γύρω του, γιατί πρόκειται για Γενοβέζικο φαρόπυργο, η κατασκευή του οποίου τοποθετείται στα τέλη του 15ου αιώνα και αποτελεί πολύτιμη μαρτυρία για την ιστορική τοπογραφία της πόλης της Χίου." (βλ. κύκλο στο Σχήμα ΣΤ-19). Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι στο κέντρο της πόλης της Χίου, κυρίως γύρω από το λιμάνι, υπάρχει μεγάλος αριθμός κτιρίων χαρακτηρισμένων ως έργων τέχνης ή ως ιστορικών διατηρητέων μνημείων. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι τα σημαντικότερα εξ αυτών εντοπίζονται 155

162 στις οδούς Απλωταριάς, Βενιζέλου, Μιχάλων και Λιβάνου, Δρόσου, Διώνος, Ελευθέριου Βενιζέλου και Ομήρου, Νεωρείων, Κουντουριώτου και Φαβιέρου, Δωροθέου Πρωίου και Μητρ. Πλάτωνος, Μιχαήλ Λιβάνου, Αγ. Γεωργίου και Κομνηνής, Καλουτά, στη Λεωφόρο Αιγαίου, στην πλατεία Βουνακίου και στον ιερό ναό Αγίας Μαρίνας Καλοπλύτου. (βλ. αστερίσκους στο Σχήμα ΣΤ-19). Σχήμα ΣΤ-19: Θέσεις κυριότερων διατηρητέων κτιρίων και έργων τέχνης ΣΤ.5.9. Προστατευόμενες περιοχές Η Μαρίνα Χίου βρίσκεται εκτός των ορίων προστατευόμενων περιοχών του Ν.3937/2011 (βλ. Σχήμα ΣΤ-20). Όσον αφορά στην ευρύτερη περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Χίου, οι προστατευόμενες περιοχές που απαντώνται φαίνονται στο Σχήμα ΣΤ-20 και παρουσιάζονται στη συνέχεια. Σε απόσταση 8 χλμ. περίπου βορειοδυτικά της θέσης της μαρίνας εκτείνεται ο Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (SCI) του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Natura 2000 με τίτλο Βόρεια Χίος και Νήσοι Οινούσσες και παράκτια θαλάσσια ζώνη και κωδικό GR , ενώ περίπου στα 4 χλμ. δυτικά της θέσης της μαρίνας εκτείνεται η Ζώνη Ειδικής 156

163 Προστασίας για την Ορνιθοπανίδα (SPA) με τίτλο «Βόρεια Χίος» και κωδικό GR Επίσης, στην ημιορεινή και ορεινή περιοχή δυτικά της θέσης της μαρίνας και σε απόσταση 3 χλμ. εκτείνεται το Καταφύγιο Άγριας Ζωής Κ385 «Αγ.Ιωάννης Τριπατέ Βροντάδων Καρυών» (ΦΕΚ 795/Β/ , τροποποιήσεις ΦΕΚ 713/Β/ και ΦΕΚ 660/Β/ ). Ο Τόπος Κοινοτικής Σημασίας GR του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Natura 2000, περιλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα της βορειοδυτικής Χίου και τις Οινούσσες, ενώ το θαλάσσιο μέρος του καταλαμβάνει περίπου το 18% της συνολικής του έκτασης. Οι Οινούσσες είναι σύμπλεγμα μικρών νησιών και βραχονησίδων που χαρακτηρίζονται από αραιή, θαμνώδη κυρίως βλάστηση και στενές κοιλάδες, οι οποίες καταλήγουν απότομα στη θάλασσα και σχηματίζουν πολύ μικρές παραθαλάσσιες πεδιάδες. Η περιοχή στο σύνολό της χαρακτηρίζεται από την εκτεταμένη παρουσία φρυγανικής και αείφυλλης θαμνώδους βλάστησης, το δάσος της τραχείας πεύκης (Pinus brutia), τα εσωτερικά υδάτινα συστήματα στη ΒΑ κυρίως Χίο, την άγονη έκταση που καταλαμβάνει μεγάλη σχετικά επιφάνεια, και την έντονη παρουσία λιβαδιών Ποσειδωνίας στο εκτεταμένο θαλάσσιο μέρος. Σχήμα ΣΤ.20: Προστατευόμενες περιοχές στην ευρύτερη περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Χίου 157