ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΩΣ ΜΗΤΡΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΚΩΦΩΝ

Transcript

1 DEAFVOC ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΩΣ ΜΗΤΡΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΚΩΦΩΝ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Π 1. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΩΣ ΜΗΤΡΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΚΩΦΩΝ 1.1 Γενικός στόχος 1.2 Επιμέρους στόχοι και θεματικές ενότητες Ταυτότητα Δομή και Λεξιλόγιο της νοηματικής γλώσσας Χρήση και Λειτουργία της νοηματικής γλώσσας Δεξιότητες και Βοηθήματα μελέτης 1.3 Μέθοδοι για την εφαρμογή Γενική διδακτική 2. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΠΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΕ ΧΡΗΣΤΕΣ ΤΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 2.1 Γενικός στόχος για την διδασκαλία της γραπτής γλώσσας 2.2 Επιμέρους στόχοι και θεματικές ενότητες Δίγλωσση επικοινωνία Γραπτή γλώσσα Γλωσσική ενημερότητα Επαγγελματικά και κοινωνικά περιβάλλοντα 2.3 Μέθοδοι για την εφαρμογή Γενικές διδακτικές αρχές 3. ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ 3.1 Η ανάγκη για δίγλωσση εκπαίδευση 3.2 Οδηγίες για την εφαρμογή των προγραμμάτων μαθημάτων 3.3 Διδακτικές αρχές 3.4 Στόχοι των προγραμμάτων μαθημάτων Πρόγραμμα μαθημάτων για την διδασκαλία της Νοηματικής ως μητρικής γλώσσας για την Δευτεροβάθμια Επαγγελματική εκπαίδευση Πρόγραμμα μαθημάτων για την διδασκαλία της γραπτής γλώσσας για τους χρήστες της Νοηματικής γλώσσας 3.5 Παραδείγματα για την χρήση των προγραμμάτων μαθημάτων στην καθημερινή εκπαιδευτική πράξη Παράδειγμα από την Φιλανδία Παράδειγμα από την Τσεχία Δεύτερο παράδειγμα από την Τσεχία

3 Σ Σ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τ ο παρόν εγχειρίδιο αποτελείται από τρία μέρη, προϊόντα του Ευρωπαϊκού προγράμματος Leonardo da Vinci και του έργου γλωσσικών δεξιοτήτων DEAFVOC, το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τα μέρη αυτά συνίστανται στα παρακάτω: Το πρόγραμμα μαθημάτων για την διδασκαλία της «Νοηματικής Γλώσσας ως Μητρικής Γλώσσας» Το πρόγραμμα μαθημάτων για την διδασκαλία της «Γραπτής Γλώσσας ως Δεύτερης Γλώσσας για τους Κωφούς» Οδηγός για τους Εκπαιδευτικούς. Ο κύριος στόχος του έργου DEAFVOC είναι να προωθήσει τις ίσες εκπαιδευτικές ευκαιρίες για τα άτομα με κώφωση - "Προς μια Κοινωνία για Όλους" με την ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού για την διδασκαλία της νοηματικής γλώσσας ως μητρικής και της γραπτής γλώσσας στην επαγγελματική εκπαίδευση των κωφών. Αυτή η διμερής προσέγγιση προωθεί μια καλύτερη εκπαίδευση καθώς και την μεγαλύτερη αυτο-εκτίμηση των ατόμων με κώφωση. Χρειάζονται καλές δεξιότητες και ικανότητες, όχι μόνο στην νοηματική γλώσσα αλλά και στην γραπτή γλώσσα της χώρας τους έτσι ώστε να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας. Η νοηματική γλώσσα είναι ύψιστης σημασίας σαν αρχική γλώσσα εκπαίδευσης. Είναι δυνατό κάποιος να μάθει μια νέα γλώσσα μόνο όταν έχει σαν σημείο αναφοράς ένα πλήρες αναπτυγμένο γλωσσικό σύστημα. Η συνεχής δίγλωσση εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα θα μπορούσε να βελτιώσει την κατάσταση των ατόμων με κώφωση. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο το έργο DEAFVOC προσανατολίζεται στην δίγλωσση εκπαίδευση. Μέσω του έργου προωθούνται τα γλωσσικά δικαιώματα των κωφών στην Ευρώπη. Τα προγράμματα μαθημάτων και όλα τα υπόλοιπα αποτελέσματα του έργου έχουν παραχθεί στα Τσέχικα, τα Αγγλικά, τα Φιλανδικά, τα Γερμανικά και τα Ελληνικά. Τα αποτελέσματα του έργου και το demo εκπαιδευτικό υλικό είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα του έργου Στην ιστοσελίδα του έργου μπορεί κάποιος να βρεί επιπλέον προτεινόμενη βιβλιογραφία για την νοηματική γλώσσα και για την εκπαίδευσή της στην γλώσσα κάθε συμμετέχουσας χώρας στο έργο. Συντονιστής του έργου υπήρξε η Φιλανδική Ένωση Κωφών και εταίροι υπήρξαν οι ακόλουθοι οργανισμοί: το Πανεπιστήμιο Klagenfurt στην Αυστρία, το Ινστιτούτο Aura, το Εθνικό Εκπαιδευτικό Συμβούλιο της Φιλανδίας,

4 το Πανεπιστήμιο Jyväskylä από την Φιλανδία επίσης, το Ελληνικό Περιφερειακό Αναπτυξιακό Κέντρο ΕΠΑΚ στην Ελλάδα και η Ένωση Κωφών της Τσεχίας στην Τσέχικη Δημοκρατία. Ανάπτυξη των προγραμμάτων μαθημάτων Η εργασία που αφορούσε στην ανάπτυξη των δύο προγραμμάτων μαθημάτων τέθηκε υπό την αρμοδιότητα δύο εταίρων του έργου. Το Εθνικό Εκπαιδευτικό Συμβούλιο της Φιλανδίας ήταν υπεύθυνο για το πρόγραμμα διδασκαλίας της «Νοηματικής Γλώσσας ως Μητρικής Γλώσσας» και το Πανεπιστήμιο Klagenfurt της Αυστρίας ήταν υπεύθυνο για την ανάπτυξη του προγράμματος διδασκαλίας η Γραπτή γλώσσα ως Δεύτερης γλώσσας των Κωφών». Τα προγράμματα διδασκαλίας έγιναν με την στενή συνεργασία των δύο προαναφερθέντων εταίρων. Αυτό διασφαλίζει το γεγονός ότι τα περιεχόμενα, οι στόχοι και οι μέθοδοι είναι παρόμοια και σχετικά μεταξύ τους. Η δομή και των δύο προγραμμάτων διδασκαλίας αποτελείται από τους γενικούς στόχους, τους στόχους για τα βασικά εγχειρίδια μελέτης και εφαρμογής καθώς και από τα περιεχόμενά τους. Η ιδέα της ανάπτυξης των δύο προγραμμάτων διδασκαλίας προήλθε από τους Φιλανδούς εταίρους. Τα τελικά προσχέδια των δύο προγραμμάτων διδασκαλίας ετέθησαν σε πιλοτική φάση το φθινόπωρο και το χειμώνα 2005/06 σε αίθουσες διδασκαλίας, από πεπειραμένους δασκάλους κωφών. Η πιλοτική φάση πραγματοποιήθηκε σε τέσσερα σχολεία επαγγελματικής κατάρτισης στην Φιλανδία, σε ένα σχολείο επαγγελματικής κατάρτισης στην Ελλάδα και σε ένα δημοτικό σχολείο κωφών της Τσεχίας. Στην Αυστρία δεν κατέστη δυνατό να υλοποιηθεί η πιλοτική φάση σε κάποιο σχολείο. Κατά την διάρκεια του εκπαιδευτικού σεμιναρίου για δασκάλους, διάρκειας δύο ημερών, που πραγματοποιήθηκε στο Brno της Τσεχίας τον Απρίλιο 2006 και τα δύο προγράμματα διδασκαλίας παρουσιάστηκαν σε μια ομάδα καθηγητών προερχόμενων από τις τέσσερις συμμετέχουσες χώρες. Στόχος του σεμιναρίου ήταν να συζητηθούν τα δύο προγράμματα διδασκαλίας και να γίνει ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ κωφών και ακουοντων δασκάλων από διαφορετικές χώρες. Τα προγράμματα διδασκαλίας θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν στις χώρες των συμμετεχόντων όσο το δυνατό περισσότερο. Με βάσει τις εμπειρίες και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την πιλοτική φάση καθώς και από την αξιολόγηση των δασκάλων που συμμετείχαν στο εκπαιδευτικό σεμινάριο στην Τσεχία, οι δύο αρμόδιοι εταίροι ολοκλήρωσαν τα προγράμματα διδασκαλίας. Τα προγράμματα διδασκαλίας και όλα τα άλλα αποτελέσματα του έργου είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα του έργου. Όλες οι υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες που ενδιαφέρονται να χρησιμοποιήσουν τα προγράμματα σπουδών είναι ελεύθερες να τα μεταφράσουν στις εθνικές τους γλώσσες και να τα προσαρμόσουν στις ανάγκες τους. -- ΕΙΣΑΓΩΓΗ --

5 1 Η ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΩΣ ΜΗΤΡΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΤΩΝ ΚΩΦΩΝ Στόχος του συγκεκριμένου προγράμματος μαθημάτων είναι η ανάπτυξη της γλωσσικής διδασκαλίας στην δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) των κωφών μαθητών. Η αφετηρία του προγράμματος και οι ομάδες στόχου αφορούν τους μαθητές/ σπουδαστές, που δεν έχουν προηγούμενα διδαχθεί την νοηματική γλώσσα στο σχολείο. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα μαθημάτων έχει σαν βασικό στόχο να εκφράσει τις βασικές αξίες, που αφορούν την εκπαίδευση των κωφών και να εξασφαλίσει τα εκπαιδευτικά δικαιώματα των σπουδαστών, ανεξάρτητα από το αντικείμενο διδασκαλίας ή τη μορφή του εκπαιδευτικού ιδρύματος. Η βασική λειτουργία του προγράμματος μαθημάτων είναι να εξασφαλίσει με έναν επαρκή τρόπο την συνέπεια και την καλή ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα μαθημάτων κινείται στον άξονα της ομοιομορφίας, όσον αφορά την απόκτηση των επαγγελματικών δεξιοτήτων, σε ένα εθνικό/ Ευρωπαϊκό επίπεδο, ικανοποιώντας τους εκπαιδευτικούς στόχους και τα κριτήρια. Το βασικό αυτό πρόγραμμα μαθημάτων θα αποτελέσει την βάση για την εφαρμογή του σε τοπικό επίπεδο, ενώ παράλληλα θα αυξήσει την εκπαιδευτική συνοχή. Οι οδηγίες για την διαμόρφωση της διδασκαλίας στο πλαίσιο του προγράμματος μαθημάτων, θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν κανονιστικές, λαμβάνοντας πάντοτε υπ όψιν πως λειτουργεί το εκπαιδευτικό σύστημα σε κάθε χώρα. Κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα παροχής ΕΕΚ και κάθε σχολείο επαγγελματική εκπαίδευσης, θα πρέπει να προετοιμάσει την εφαρμογή του προγράμματος με τον δικό του, «τοπικό» τρόπο, χρησιμοποιώντας σαν βάση το μοντέλο, που παρέχεται εδώ. Οι σχολικές ώρες που αφιερώνονται για την διδασκαλία της νοηματικής γλώσσας διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Αυτό το μοντέλο έχει δημιουργηθεί για 4 βαθμούς (160 σχολικές ώρες) ως μέρος ενός τρίχρονου εκπαιδευτικού προγράμματος επαγγελματικής κατάρτισης. Τα ακόλουθα θέματα είναι επίσης σημαντικά για την διδασκαλία: Η εύρεση μίας μεθόδου αξιολόγησης του αρχικού επιπέδου γνώσης της νοηματικής γλώσσας των μαθητών, ώστε να είναι δυνατός ο καθορισμός ενός σχεδίου για την διδασκαλία. Η διδασκαλία της γραπτής γλώσσας σε συνδυασμό με την διδασκαλία της νοηματικής ως μητρικής γλώσσας (δίγλωσση εκπαίδευση). Το πρόγραμμα μαθημάτων ξεκινά με τον καθορισμό των βασικών εκπαιδευτικών εργασιών, οι οποίες θα συνοδεύονται από μία λίστα με τους στόχους- κλειδιά κάθε βασικής θεματικής ενότητας. Κάθε θεματική ενότητα ολοκληρώνεται με τα κριτήρια αξιολόγησης των μαθητών σε 3 επίπεδα (ικανοποιητικά, καλά, άριστα).

6 1.1 Γενικός στόχος Το συγκεκριμένο πρόγραμμα μαθημάτων προορίζεται για μαθητές που χρησιμοποιούν την νοηματική ως μητρική τους γλώσσα. Το σημείο αφετηρίας και η βάση του αφορά μαθητές/ σπουδαστές που δεν έχουν προηγούμενα διδαχθεί την νοηματική γλώσσα. Ο κύριος σκοπός της διδασκαλίας της νοηματικής γλώσσας ως μητρική γλώσσα είναι να ενισχυθεί η ταυτότητα ενός σπουδαστή ως άτομο που μιλάει τη νοηματική γλώσσα σε ένα προφορικό και γραπτό γλωσσικό περιβάλλον. Ο γενικός στόχος είναι η απόκτηση καλής γνώσης της νοηματικής γλώσσας με την οποία θα ενισχυθεί η γνώση της γραπτής γλώσσας και θα αποκτηθούν δεξιότητες σχετικά με την επαγγελματική κατάρτιση των σπουδαστών. 1.2 Στόχοι και βασικό περιεχόμενο Οι ακόλουθοι στόχοι για κάθε θεματική ενότητα (Ταυτότητα, Δομή και Λεξιλόγιο της Νοηματικής Γλώσσας, Χρήση και Λειτουργία της Νοηματικής Γλώσσας, Δεξιότητες και Βοηθήματα Μελέτης) εκφράζονται στο επίπεδο της άριστης απόδοσης από την πλευρά του μαθητή (ο υψηλότερος βαθμός κατάκτησής τους) Ταυτότητα Τα βασικά περιεχόμενα αφορούν την συνειδητοποίηση και μελέτη των πολιτισμικών ομοιοτήτων και των διαφορών που υπάρχουν ανάμεσα στην νοηματική και την προφορική γλώσσα και την ανάπτυξη, από μέρους των μαθητών, της δικής τους κοινωνικής, επαγγελματικής και πολιτισμικής ταυτότητας Οι επιμέρους στόχοι αφορούν τα ακόλουθα: Οι σπουδαστές γνωρίζουν για το υπόβαθρο και την ιστορία της νοηματικής γλώσσας και τη σχετική εθνική πολιτιστική κληρονομιά. Εξοικειώνονται με τη γενική νοηματική γλωσσική ανάπτυξη σε άλλες χώρες. Οι σπουδαστές συνειδητοποιούν ότι έχουν διαφορετικές ταυτότητες αναφορικά με την προφορική γλώσσα και την κουλτούρα των ακουόντων, καθώς και με την νοηματική γλώσσα και την κουλτούρα των κωφών. Είναι σε θέση να εκφράζονται αναφορικά και με τις δύο κουλτούρες και να τις συγκρίνουν. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να αναλύσουν τη γλωσσική χρήση τους σε σχέση με άλλα πρόσωπα έτσι ώστε να μπορούν να ενισχύσουν/ αναπτύξουν τη γλωσσική τους ταυτότητά. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να καθιερώσουν επαφές με τις νοηματικές γλωσσικές κοινότητες στη χώρα τους και μπορούν επίσης να καθιερώσουν διεθνείς επαφές, αν είναι απαραίτητο.

7 Οι σπουδαστές αναγνωρίζουν τα βασικά χαρακτηριστικά στις σχέσεις τους με τους μη-κωφούς που δεν ξέρουν νοηματική και ξέρουν πώς να δράσουν σε ένα περιβάλλον που αποτελείται από χρήστες της νοηματικής γλώσσας ή από μη-κωφούς. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να προσαρμόσουν την επαγγελματική τους ταυτότητα - στον τομέα που μελετούν- στην ταυτότητα τους ως χρήστες της νοηματικής γλώσσας. Ικανοποιητικά: Οδηγίες για τα κριτήρια αξιολόγησης των μαθητών/ σπουδαστών σε 3 επίπεδα: Οι μαθητές γνωρίζουν τα βασικά χαρακτηριστικά της κουλτούρας της νοηματικής γλώσσας. Καλά: Οι μαθητές γνωρίζουν τα βασικά χαρακτηριστικά της κουλτούρας της νοηματικής γλώσσας και είναι σε θέση να συγκρίνουν την επικοινωνία που συντελείται σε διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια (πολιτισμός της προφορικής γλώσσας- πολιτισμός της νοηματικής γλώσσας). Excellent: Οι μαθητές γνωρίζουν τα γνωρίσματα που είναι χαρακτηριστικά της κουλτούρας των κωφών και μπορούν να τα συγκρίνουν με την γενική πολιτισμική τους συμπεριφορά, αναγνωρίζοντας τα χαρακτηριστικά της κουλτούρας των κωφών στην δική τους συμπεριφορά Δομή και Λεξιλόγιο της Νοηματικής Γλώσσας Το βασικό περιεχόμενο είναι η γνώση της δομής και του λεξιλογίου της νοηματικής γλώσσας, επίσης και από επαγγελματική άποψη. Οι επιμέρους στόχοι αφορούν τα ακόλουθα: Οι σπουδαστές γνωρίζουν τη δομή, τη γραμματική και φράσεις που χρησιμοποιούνται στην νοηματική γλώσσα. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να περιγράψουν τις διαφορές μεταξύ της νοηματικής γλώσσας και των νοημάτων. Οι σπουδαστές κατέχουν τους τρόπους για την προετοιμασία και παρουσίαση κειμένων στην νοηματική γλώσσα, σχετικά με τον τομέα σπουδών τους. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να αναπτύξουν τη νοηματική γλώσσα σε σχέση με το επάγγελμά τους και κατέχουν την πιθανή τεχνική γλώσσα του τομέα σπουδών τους στη νοηματική. Οι σπουδαστές γνωρίζουν τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ της νοηματικής γλώσσας και της ελληνικής γραπτής (ή άλλης εθνικής) γλώσσας. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να διακρίνουν τις διαφορές ανάμεσα στις εθνικές γλώσσες και μπορούν να επικοινωνήσουν με διεθνείς κοινότητες κωφών.

8 Οδηγίες για τα κριτήρια αξιολόγησης των μαθητών σε 3 επίπεδα: Ικανοποιητικά: Οι μαθητές παράγουν και κατανοούν την νοηματική γλώσσα, γνωρίζουν την λειτουργία του χώρου, είναι συντονισμένοι και κατανοούν την αναλογία ανάμεσα στην μορφή της νοηματικής γλώσσας και του περιεχομένου της. Καλά: Οι μαθητές γνωρίζουν τις δομικές μονάδες του νοήματος και την δομή και την χρήση των πολυκατευθυντικών ρημάτων και είναι σε θέση να τροποποιήσουν την χρονική διάρκεια ενός ρήματος. Είναι εξοικειωμένοι με τις λειτουργίες των προτάσεων και τις δομές των κειμένων, τον σχηματισμό των νοημάτων και τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των νοημάτων, ενώ ταυτόχρονα είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τις παραπάνω δομές σε ένα κείμενο, που τους παρουσιάζεται στη νοηματική. Άριστα: Οι μαθητές γνωρίζουν τις δομικές μονάδες των νοημάτων, τις δομές και λειτουργίες των πολυσυνθετικών και πολυκατευθυντικών ρημάτων και μπορούν να τροποποιήσουν την χρονική διάρκεια ενός ρήματος. Είναι εξοικειωμένοι με τις λειτουργίες των προτάσεων και τις δομές των κειμένων, τον σχηματισμό των νοημάτων και τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των νοημάτων, ενώ ταυτόχρονα είναι σε θέση να εφαρμόσουν τους παραπάνω μηχανισμούς σε δομές κειμένων της νοηματικής γλώσσας και στο να δημιουργήσουν τα δικά τους νοήματα Χρήση και Λειτουργία της νοηματικής γλώσσας Το βασικό περιεχόμενο είναι μία καλή γλωσσική νοηματική έκφραση σε ποικίλες καταστάσεις. Οι επιμέρους στόχοι αφορούν τα ακόλουθα: Οι σπουδαστές μπορούν να χρησιμοποιούν τη νοηματική γλώσσα κατάλληλα σε ποικίλες καταστάσεις επικοινωνίας και είναι σε θέση να εκφράζουν επιχειρήματα για τις απόψεις τους στην νοηματική. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να αποδώσουν το περιεχόμενο ή να ξαναπούν ιστορίες με την χρήση της νοηματικής γλώσσας. Ο σπουδαστές γνωρίζουν πώς και πότε να χρησιμοποιούν έναν διερμηνέα. Ο σπουδαστής ξέρει πώς να χρησιμοποιεί επαγγελματική βιβλιογραφία, οδηγίες και υλικό σχετικά με το επάγγελμα του και να τα μεταφέρει στη νοηματική γλώσσα. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν επαγγελματική βιβλιογραφία, οδηγίες που σχετίζονται με την εργασία τους και άλλα είδη υλικού στην νοηματική γλώσσα. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να χρησιμοποιούν συνδυασμένα τις γνώσεις τους σχετικά με το επαγγελματικό πεδίο σπουδών τους, στην γλώσσα τους. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να παρουσιάσουν μια περίληψη ή μια έκθεση σχετική με τον τομέα τους και να υποστηρίξουν με επιχειρήματα μια ορισμένη άποψη στην νοηματική γλώσσα. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να εξηγούν πράγματα σχετικά με το επάγγελμα τους στη ελληνική (ή άλλη εθνική) νοηματική γλώσσα. Οι σπουδαστές μπορούν να εξηγήσουν πράγματα σχετικά με το επάγγελμά τους σε μια παρουσίαση ή σε οδηγίες που κατευθύνονται σε άλλους.

9 Οι σπουδαστές είναι σε θέση να προετοιμάσουν μια έκθεση, οδηγίες, ή να περιγράψουν μια διαδικασία που αφορά τον τομέα των σπουδών τους. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να αποκτήσουν εμπειρία και να κρίνουν καταστάσεις στη νοηματική γλώσσα και γνωρίζουν πώς να εκφράσουν τις σκέψεις τους. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να χρησιμοποιούν μορφές λογοτεχνίας και μορφές τέχνης (θέατρο, ποίηση), στη νοηματική γλώσσα. Οδηγίες για τα κριτήρια αξιολόγησης των μαθητών σε 3 επίπεδα: Ικανοποιητικά: Οι μαθητές χρησιμοποιούν την νοηματική γλώσσα σε ποικίλες περιστάσεις, όπως για παράδειγμα σε καθημερινές συζητήσεις, στις σπουδές τους, στις παρέες, στην δουλειά και στο επάγγελμά τους. Καλά: Οι μαθητές χρησιμοποιούν την νοηματική γλώσσα διαφοροποιημένα σε διαφορετικές και ποικίλες περιστάσεις και εκφράζουν με σαφήνεια τις προσωπικές τους απόψεις. Άριστα: Οι μαθητές χρησιμοποιούν με ευφράδεια τη νοηματική γλώσσα σε ποικίλες επικοινωνιακές καταστάσεις, τόσο αυθόρμητα όσο και σχεδιασμένα, παρακολουθώντας, ρωτώντας και αντιδρώντας στα νοήματα του συνομιλητή τους και ταυτόχρονα εκφράζοντας τις προσωπικές τους απόψεις Δεξιότητες και Βοηθήματα Μελέτης Το βασικό περιεχόμενο είναι να αναπτυχθούν οι μαθησιακές δεξιότητες των σπουδαστών, να γίνεται χρήση των βοηθημάτων και των τεχνολογιών επικοινωνίας για κωφούς σπουδαστές, με την βοήθεια της νοηματικής γλώσσας. Οι επιμέρους στόχοι αφορούν τα ακόλουθα: Οι σπουδαστές μπορούν να σχεδιάζουν και να χρησιμοποιούν ποικίλες μεθόδους εργασίας, όπως η εργασία σε ομάδες και οι σχολικές εργασίες. Οι σπουδαστές γνωρίζουν πώς να αναζητούν πληροφορίες σε ποικίλες πηγές και να χρησιμοποιούν βοηθήματα όπως λεξικά, πιθανές εργασίες αναφοράς και τις τεχνολογίες επικοινωνίας, σε νοηματική γλώσσα, συμπεριλαμβανομένων των πολυμέσων και των υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας. Οι σπουδαστές είναι εξοικειωμένοι με την ανάκτηση πληροφοριών μέσω του Διαδικτύου και γνωρίζουν πώς να τις χρησιμοποιήσουν. Οι σπουδαστές μαθαίνουν να τηρούν μια κριτική στάση απέναντι στις πληροφορίες και να επιλέγουν, να αξιολογούν και να ερμηνεύουν τις πληροφορίες από διαφορετικές απόψεις και είναι σε θέση να τις διαβιβάσουν με νοήματα. Οι σπουδαστές γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν τις ερμηνευτικές υπηρεσίες. Οι σπουδαστές είναι σε θέσει να αναπτύσσουν τις μαθησιακές τους δεξιότητες και στρατηγικές. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να χρησιμοποιούν μνημονικά σε εργασίες σχετικές με τη γραμμή εργασίας τους.

10 Οδηγίες για τα κριτήρια αξιολόγησης των μαθητών σε 3 επίπεδα: Ικανοποιητικά: Οι σπουδαστές κατανοούν το βασικό περιεχόμενο ενός συγκεκριμένου υλικού και είναι σε θέση να συνεργάζονται με άλλους ανθρώπους. Άριστα: Καλά: Οι μαθητές είναι σε θέση να αναζητούν πληροφορίες, με δική τους πρωτοβουλία, από διάφορες πηγές. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να χρησιμοποιούν και να αξιοποιούν τις πληροφορίες που τους δίνονται, σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή, στην εργασία τους. 1.3 Μέθοδοι για την εφαρμογή Γενική διδακτική Προκειμένου για την επίτευξη του γενικού εκπαιδευτικού στόχου, είναι σημαντικό να τίθεται ως σημείο αφετηρίας το εκπαιδευτικό υπόβαθρο και οι εμπειρίες των σπουδαστών. Η εθνική νοηματική γλώσσα θα πρέπει να αποτελεί την βασική γλώσσα διδασκαλίας. Το πρακτικό περιεχόμενο θα πρέπει να καθορίζεται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του περιεχομένου των σπουδών, ενώ θα πρέπει να συνυπολογίζεται ο αριθμός των ωρών που είναι διαθέσιμες για την διδασκαλία. Προκειμένου να επιτευχθεί η εδραίωση του περιεχομένου, είναι σημαντικό να εγκαθιδρυθούν συσχετίσεις στα πλαίσια ενός γνωστικού αντικειμένου. Η ανεξάρτητη παροχή πληροφοριών κρίνεται σκόπιμο να ενθαρρύνεται με την χρήση των νέων τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνιών. Η πληροφόρηση από διαφορετικά μέσα θα πρέπει να επιλέγετε ειδικά, έτσι ώστε να γίνονται συγκρίσεις ανάμεσα στις διάφορες μορφές παρουσίασης και θα πρέπει να συνεισφέρει στην προσεκτική διαχείριση των πληροφοριών. Προκειμένου να επιτευχθεί ένα συγκεκριμένο επίπεδο γνώσης και της εθνικής γραπτής γλώσσας, οι σπουδαστές θα μπορούν ίσως να ολοκληρώνουν γραπτές εργασίες, να παρουσιάζουν περιλήψεις βιβλίων ή κειμένων, να συνεργάζονται με ακούοντες συνομηλίκους τους, να πραγματοποιούν εκπαιδευτικά ταξίδια και εκδρομές, να εντάσσονται σε μιμητικά παιχνίδια και παιχνίδια ρόλων και να παρουσιάζουν παντομίμες. Στους σπουδαστές θα πρέπει επίσης να παρέχεται η δυνατότητα της εξατομικευμένης βοηθητικής διδασκαλίας, σε περίπτωση που αντιμετωπίζουν πρόβλημα σε κάποια γνωστικά μαθήματα. Επιπλέον, θα πρέπει να τους παρέχεται πληροφόρηση για διάφορα επαγγέλματα καθώς και συμβουλευτική επαγγελματικού προσανατολισμού στην νοηματική γλώσσα. Κύριος στόχος είναι η απόκτηση, από μέρους των σπουδαστών, επαγγελματικών δεξιοτήτων και αποδεκτής ηθικοκοινωνικής συμπεριφοράς, μέσω της πρακτικής εκπαίδευσης σε μία ποικιλία επαγγελμάτων (εκπαίδευση στην πράξη). Για την βελτίωση της επικοινωνίας μέσω του γραπτού λόγου, τα παραδείγματα από βιβλία ή άλλα γραπτά κείμενα, μπορούν να αποδειχθούν πολύ χρήσιμα. Μέσω του πειραματισμού με τις διάφορες μορφές επικοινωνίας, οι σπουδαστές θα αποκτήσουν χρήσιμες εμπειρίες και θα έχουν την δυνατότητα να βελτιώσουν το επικοινωνιακό τους στυλ και την ορθογραφία τους.

11 Εάν υπάρχει η δυνατότητα, θα ήταν καλό τα διάφορα αντικείμενα να συνδέονται μεταξύ τους. Στους σπουδαστές θα πρέπει, επίσης να παρέχεται η δυνατότητα απόκτησης εμπειριών που θα προωθούν την προσωπική τους ανάπτυξη. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να αποδοθεί στις μαθησιακές ικανότητες του κάθε μαθητή και στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησής τους μέσω της επιβράβευσης των προσπαθειών τους. Με την ολοκλήρωση των σπουδών τους, οι σπουδαστές θα πρέπει να είναι σε θέση να λειτουργήσουν αποδοτικά σε εκπαιδευτικές ή/ και επαγγελματικές κοινότητες. Οι εκπαιδευτικές μέθοδοι, που θα επιλεγούν θα πρέπει να ενθαρρύνουν την αυτοαξιολόγηση των σπουδαστών, την ανάληψη ευθυνών από μέρους τους και, αν κριθεί απαραίτητο την τροποποίηση της συμπεριφοράς τους ως αποτέλεσμα της ανατροφοδότησης που λαμβάνουν από τους άλλους. Η μέθοδος εργασιών, η αλληλεπίδραση και η διδασκαλία θα πρέπει να είναι διαφοροποιημένη. Επίσης, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται διαφοροποιημένοι τρόποι επανάληψης για την εδραίωση της κατανόησης των σπουδαστών και να ενισχύεται συνεχώς η νεοαποκτηθείσα γνώση. Οι χρησιμοποιούμενες μέθοδοι θα πρέπει να προωθούν την ικανότητα των μαθητών να βρίσκουν οι ίδιοι λύσεις στα διάφορα προβλήματα. Τόσο τα προτεινόμενα προγράμματα μαθημάτων, όσο και η σχολική διδασκαλία μπορούν να σχεδιάζονται και να χρησιμοποιούνται μαζί, ακόμα και αν έχουν δημιουργηθεί χώρια. Η διδασκαλία της νοηματικής ως μητρικής γλώσσας και η διδασκαλία της γραπτής γλώσσας θα πρέπει είναι παράλληλη, ώστε η μία να μπορεί να λειτουργεί υποστηρικτικά για την άλλη. Τα γνωστικά αντικείμενα μπορούν να συνδυαστούν μεταξύ τους με ποικίλους τρόπους. Η διδασκαλία και οι θεματικές ενότητες που θα επιλέγονται θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένες στον συγκεκριμένο τομέα επαγγελματικής εκπαίδευσης και στην μελλοντική επαγγελματική ζωή των σπουδαστών. Η σύνδεση της γλώσσας με την επαγγελματική πράξη, μπορεί να αποδειχθεί πολύ χρήσιμη, καθώς αυξάνει την κινητοποίηση των σπουδαστών και τους βοηθάεί στην συνέχεια να ψάξουν και να βρουν εργασία. Τα παραπάνω θέματα θα αναλυθούν περαιτέρω στο εγχειρίδιο για τους εκπαιδευτικούς του DeafVoc, το οποίο θα αποτελέσει ξεχωριστή έκδοση.

12 2 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΠΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΕ ΧΡΗΣΤΕΣ ΤΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Στόχος του συγκεκριμένου προγράμματος μαθημάτων είναι η ανάπτυξη της γλωσσικής διδασκαλίας στην δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) των κωφών μαθητών. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα μαθημάτων έχει σαν βασικό στόχο να εκφράσει τις βασικές αξίες, που αφορούν την εκπαίδευση των κωφών και να εξασφαλίσει τα εκπαιδευτικά δικαιώματα των σπουδαστών, ανεξάρτητα από το αντικείμενο διδασκαλίας ή τη μορφή του εκπαιδευτικού ιδρύματος. Η βασική λειτουργία του προγράμματος μαθημάτων είναι να εξασφαλίσει με έναν επαρκή τρόπο την συνέπεια και την καλή ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα μαθημάτων κινείται στον άξονα της ομοιομορφίας, όσον αφορά την απόκτηση των επαγγελματικών δεξιοτήτων, σε ένα εθνικό/ Ευρωπαϊκό επίπεδο, ικανοποιώντας τους εκπαιδευτικούς στόχους και τα κριτήρια. Το βασικό αυτό πρόγραμμα μαθημάτων θα αποτελέσει την βάση για την εφαρμογή του σε τοπικό επίπεδο, ενώ παράλληλα θα αυξήσει την εκπαιδευτική συνοχή. Οι οδηγίες για την διαμόρφωση της διδασκαλίας στο πλαίσιο του προγράμματος μαθημάτων, θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν κανονιστικές, λαμβάνοντας πάντοτε υπ όψιν πως λειτουργεί το εκπαιδευτικό σύστημα σε κάθε χώρα. Κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα παροχής ΕΕΚ και κάθε σχολείο επαγγελματική εκπαίδευσης, θα πρέπει να προετοιμάσει την εφαρμογή του προγράμματος με τον δικό του, «τοπικό» τρόπο, χρησιμοποιώντας σαν βάση το μοντέλο, που παρέχεται εδώ. Οι σχολικές ώρες που αφιερώνονται για την διδασκαλία της νοηματικής γλώσσας διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Αυτό το μοντέλο έχει δημιουργηθεί για 4 βαθμούς (160 σχολικές ώρες) ως μέρος ενός τρίχρονου εκπαιδευτικού προγράμματος επαγγελματικής κατάρτισης. Τα ακόλουθα θέματα είναι επίσης σημαντικά για την διδασκαλία: Η εύρεση μίας μεθόδου αξιολόγησης του αρχικού επιπέδου γνώσης της νοηματικής γλώσσας των μαθητών, ώστε να είναι δυνατός ο καθορισμός ενός σχεδίου για την διδασκαλία. Η διδασκαλία της γραπτής γλώσσας σε συνδυασμό με την διδασκαλία της νοηματικής ως μητρικής γλώσσας (δίγλωσση εκπαίδευση). Το πρόγραμμα μαθημάτων ξεκινά με τον καθορισμό των βασικών εκπαιδευτικών εργασιών, οι οποίες θα συνοδεύονται από μία λίστα με τους στόχους- κλειδιά κάθε βασικής θεματικής ενότητας. Κάθε θεματική ενότητα ολοκληρώνεται με τα κριτήρια αξιολόγησης των μαθητών σε 3 επίπεδα (ικανοποιητικά, καλά, άριστα).

13 2.1 Γενικός στόχος της γραπτής γλωσσικής διδασκαλίας Ο στόχος της γραπτής γλωσσικής εκπαίδευσης για τους κωφούς σπουδαστές είναι να ενισχυθεί η δυνατότητά τους να δράσουν και να επικοινωνήσουν. Ένας γενικός στόχος είναι να επιτευχθεί ένας υψηλός βαθμός διγλωσσίας (νοηματική γλώσσα και γραπτή γλώσσα) προκειμένου οι σπουδαστές να συμμετέχουν ενεργά στη κοινότητα τόσο των χρηστών της νοηματικής, όσο και αυτών της προφορικής γλώσσας. Οι σπουδαστές θα διδαχθούν να συγκρίνουν την έκφραση και τη γραμματική της νοηματικής γλώσσας και της προφορικής/ γραπτής γλώσσας. Οι αναφορές στις απαιτήσεις της εργασιακής ζωής καθώς επίσης και στον πολιτισμό και την ιστορία κωφών πρέπει να εξεταστούν στα κείμενα. Λαμβάνοντας υπόψη τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και το υπόβαθρό τους, οι σπουδαστές πρέπει να αποκτήσουν δεξιότητες για την παροχή και λήψη πληροφοριών. Με αυτό τον τρόπο, θα επεκταθούν οι ικανότητές τους, οι οποίες υποστηρίζουν την προσωπική και επαγγελματική τους ανάπτυξη, καθώς επίσης και την κοινωνική τους ενσωμάτωση. Ένας πρόσθετος στόχος είναι να προετοιμαστούν οι σπουδαστές, ώστε να γίνουν ενεργά μέλη της κοινωνίας και της εργασιακής κοινότητας. Πρέπει επίσης να προετοιμαστούν κατάλληλα, ώστε να αναλάβουν ένα δημιουργικό ρόλο στους χώρους της μελλοντικής εργασίας τους. 2.2 Στόχοι και βασικό περιεχόμενο Οι ακόλουθοι στόχοι για κάθε θεματική ενότητα (Δίγλωσση επικοινωνία, Γραπτή γλώσσα, Γλωσσική συνειδητοποίηση και Επαγγελματικό και Κοινωνικό περιβάλλον) εκφράζονται στο επίπεδο της άριστης απόδοσης από την πλευρά του μαθητή (ο υψηλότερος βαθμός κατάκτησής τους) Δίγλωσση Επικοινωνία Ο στόχος της ενότητας «Δίγλωσση Επικοινωνία» είναι να αποκτήσουν οι σπουδαστές ένα ισχυρό αίσθημα διγλωσσίας και να αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους ως δίγλωσσους. Με αυτόν τον τρόπο οι σπουδαστές θα είναι σε θέση να ενισχύουν τους εαυτούς τους κατά την αλληλεπίδρασή τους με την κοινότητα των ακουόντων. Οι σπουδαστές μαθαίνουν να εξοικειώνονται με τις συγκρίσεις ανάμεσα στην γραμματική της νοηματικής και της ομιλούσας γλώσσας και μπορούν να χρησιμοποιήσουν και τα δύο αυτά μέσα για την απόκτηση πληροφοριών. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να επιλέγουν και να χρησιμοποιούν τις κατάλληλες μορφές επικοινωνίας με τους ανωτέρους τους, τους συναδέλφους και τους επαγγελματικούς τους συνεργάτες και είναι εξοικειωμένοι στο να παρατηρούν τις ομοιότητες και τις διαφορές στην κουλτούρα των κωφών και των ακουόντων. Οι σπουδαστές μπορούν να διαχειρίζονται ποικίλες επικοινωνιακές καταστάσεις στην επαγγελματική και προσωπική τους ζωή και μπορούν να αναπτύξουν αίσθημα ανεξαρτησίας, κοινωνική επάρκεια και μία θετική στάση απέναντι στην εργασία.

14 Το βασικό περιεχόμενο είναι η εκμάθηση των βασικών χαρακτηριστικών και των διαφορών και ομοιοτήτων που υπάρχουν στην γραμματική της νοηματικής και της ομιλούσας γλώσσας, η απόκτηση πληροφοριών με την χρήση διαφορετικών μέσων και η επικοινωνία σε διαφορετικές περιστάσεις της επαγγελματικής ζωής. Οι επιμέρους στόχοι αφορούν τα ακόλουθα: Οι σπουδαστές μπορούν να επικοινωνούν αποτελεσματικά στην προσωπική και επαγγελματική τους ζωή και να αναπτύσσουν επιτυχείς επικοινωνιακές ικανότητες. Οι σπουδαστές είναι έτοιμοι να συμμετέχουν σε διαφορετικές μορφές επικοινωνίας και συζητήσεων. Οι σπουδαστές είναι εξοικειωμένοι με τις διαφορετικές μορφές επικοινωνίας στο εργασιακό περιβάλλον. Οι σπουδαστές έχουν ένα σταθερό λεξιλόγιο και την ικανότητα να το επεκτείνουν. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να χρησιμοποιούν συγκεκριμένο λεξιλόγιο, που έχει σχέση με την εργασία τους. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να αναζητούν και να βρίσκουν πληροφορίες, ανεξάρτητα. Οι σπουδαστές έχουν αναπτύξει διαφορετικούς τύπους αντιδράσεων στις εντολές/ τα μηνύματα. Μπορούν να ζητούν επιπλέον διευκρινήσεις, να μεταβιβάζουν σε άλλους τα μηνύματα και να εντοπίζουν δυσλειτουργικούς ή ελλιπείς τρόπους επικοινωνίας, ώστε να αποκτούν επιπρόσθετη πληροφόρηση. Γνωρίζουν επίσης τρόπους να εστιάζουν την προσοχή στις προσωπικές τους ανάγκες και επιθυμίες. Οι σπουδαστές έχουν εξασκηθεί στη χρήση λεξικών (εάν είναι δυνατόν, και ηλεκτρονικά). Οι σπουδαστές έχουν εξοικειωθεί με τη χρήση του Διαδικτύου, ως πηγή πληροφοριών και ως δυνατότητα επικοινωνίας. Οι σπουδαστές είναι εξοικειωμένοι με την χρήση των διερμηνέων. Οδηγίες για τα κριτήρια αξιολόγησης των μαθητών σε 3 επίπεδα: Ικανοποιητικά: Οι σπουδαστές εφαρμόζουν τους βασικούς τρόπους επικοινωνίας, που χρησιμοποιούνται στην εθνική γραπτή γλώσσα και επικοινωνούν γραπτά, με έναν κατανοητό τρόπο, στο περιβάλλον εργασίας τους. Καλά: Οι σπουδαστές έχουν υιοθετήσει τα χαρακτηριστικά της εθνικής τους κουλτούρας και χρησιμοποιούν ευγενικούς και ευρεία αποδεκτούς τρόπους επικοινωνίας και επικοινωνούν γραπτά στο περιβάλλον εργασίας τους. Άριστα: Οι σπουδαστές tέχουν υιοθετήσει μία αμερόληπτη στάση απέναντι στα δίγλωσσα περιβάλλοντα. Η γραπτή επικοινωνία στο εργασιακό τους περιβάλλον είναι άριστη, ενώ είναι σε θέση να παρατηρούν τα επικοινωνιακά στυλ απαιτούνται στις διάφορες περιστάσεις. Ολοκληρώνουν δε τις εργασίες τους και στις δύο γλώσσες (νοηματική γλώσσα, εθνική γραπτή γλώσσα).

15 2.2.2 Γραπτή Γλώσσα Ο στόχος της ενότητας «Γραπτή Γλώσσα» είναι οι σπουδαστές να μπορούν να κατανοούν το νόημα των γραπτών κειμένων, να παράγουν γραπτά κείμενα για διαφορετικούς σκοπούς και να βελτιώνουν και να αναπτύσσουν την ικανότητα κατανόησης κειμένων. Το βασικό περιεχόμενο είναι η ανάπτυξη της ικανότητας κατανόησης γραπτών κειμένων και η παραγωγή κειμένων για διαφορετικούς σκοπούς. Οι επιμέρους στόχοι αναφέρονται στα ακόλουθα: Οι σπουδαστές είναι εξοικειωμένοι με τη γραμματική της γραπτής γλώσσας. Οι σπουδαστές γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν στην πράξη τους κανόνες ορθογραφίας και στίξης. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να ανιχνεύουν και να διορθώνουν ορθογραφικά λάθη. Οι σπουδαστές έχουν εξασκηθεί στο να γράφουν γραμματικά σωστές προτάσεις/ κείμενα και στη χρήση των εκφράσεων και του ύφους που είναι κατάλληλες, αναφορικά με την κατάσταση και τον παραλήπτη. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να κατανοούν την έννοια των κειμένων. Οι σπουδαστές έχουν εξασκηθεί στο να εκφράζουν με γραπτές περιλήψεις όσα έχει βιώσει ή διαβάσει. Οι σπουδαστές έχουν την δυνατότητα να επαναλαμβάνουν και να εξηγούν γραπτά κείμενα στη νοηματική γλώσσα. Οδηγίες για τα κριτήρια αξιολόγησης των μαθητών σε 3 επίπεδα: Ικανοποιητικά: Οι σπουδαστές κατανοούν το βασικό περιεχόμενο ενός γραπτού κειμένου, που ασχολείται με κοινά θέματα με την χρήση βοηθημάτων, όπως λεξικά ή ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων. Επίσης είναι σε θέση να γράφουν κείμενα για κοινότοπα θέματα σε κατανοητή γλώσσα. Καλά: Οι σπουδαστές κατανοούν το περιεχόμενο ενός κειμένου, που ασχολείται με κοινά θέματα και μπορούν να γράψουν μία μικρή περίληψη για αυτό το περιεχόμενο. Μπορούν να χρησιμοποιούν μία σταθερή γραπτή γλώσσα, ώστε να είναι σε θέση να χειρίζονται οικείες επικοινωνιακές καταστάσεις και να παρουσιάζουν τις σκέψεις τους με συνέπεια. Άριστα: Οι σπουδαστές κατανοούν χωρίς δυσκολία γραπτά κείμενα και μπορούν να αντιληφθούν τις συνδέσεις που υπάρχουν μέσα σε αυτά. Ταυτόχρονα είναι σε θέση να καταλήγουν σε συμπεράσματα και να γράφουν περιλήψεις. Η ικανότητα γραφής τους είναι ξεκάθαρη, χρησιμοποιούν σταθερή γλώσσα και δεν κάνουν λάθη Γλωσσική συνειδητοποίηση Ο στόχος της ενότητας αυτής είναι να επιτευχθεί η ικανότητα σύγκρισης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που υπάρχουν στα περιβάλλοντα της ομιλούσας και της νοηματικής γλώσσας και να αναπτυχθεί ικανοποιητικά η επικοινωνιακή ικανότητα του ατόμου, σε διαφορετικές περιστάσεις.

16 Το βασικό περιεχόμενο αφορά τηv ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των σπουδαστών, η αύξηση της γλωσσικής τους ενημερότητας και της ικανότητας ανάγνωσης διαφορετικών κειμένων. Οι επιμέρους στόχοι αφορούν τα ακόλουθα: Οι σπουδαστές είναι σε θέση να συγκρίνουν τη δομή, το λεξιλόγιο και άλλα χαρακτηριστικά της νοηματικής και της προφορικής γλώσσας. Γνωρίζουν τις αρχές ή τις μορφές της εθνικής ως ομιλούσας γλώσσας. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να σχολιάζουν κείμενα από διαφορετικές πηγές πληροφοριών με κριτικό τρόπο. Οι σπουδαστές είναι εξοικειωμένοι με δείγματα κειμένων από την επαγγελματική, πολιτιστική και προσωπική τους ζωή. Οι σπουδαστές γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν μνημονικά σε εργασίες σχετικές με τη γραμμή εργασίας τους. Οι σπουδαστές θεωρούν το διάβασμα ως δραστηριότητα του ελεύθερου χρόνου, αλλά και ως εκπαιδευτικό παράγοντα. Οι σπουδαστές είναι σε θέση να ασκήσουν κριτική με έναν αποδεκτό τρόπο. Οδηγίες για τα κριτήρια αξιολόγησης των μαθητών σε 3 επίπεδα: Ικανοποιητικά: Καλά: Άριστα: Οι σπουδαστές γνωρίζουν τις βασικές διαφορές ανάμεσα στις γραπτές και τις νοηματικές γλώσσες. Οι σπουδαστές μπορούν να συγκρίνουν τις βασικές δομές και χαρακτηριστικά των ομιλούντων γλωσσών και των νοηματικών γλωσσών. Οι σπουδαστές μπορούν να συγκρίνουν τις δομές των ομιλούντων γλωσσών με αυτές των νοηματικών γλωσσών Επαγγελματικό και Κοινωνικό Περιβάλλον Στόχος της ενότητας «Επαγγελματικό και Κοινωνικό Περιβάλλον» είναι οι σπουδαστές να αναπτύξουν τις επικοινωνιακές τους ικανότητες σε ποικίλες καταστάσεις που σχετίζονται με την διεκπεραίωση των επαγγελματικών τους εργασιών και με τους συναδέλφους τους. Το βασικό περιεχόμενο αφορά την εξοικείωση με την κοινότητα των κωφών, καθώς και με άλλες κοινότητες και η απόκτηση της ικανότητας του ατόμου να λειτουργεί σε διαφορετικά περιβάλλοντα και να ξεπερνά στα διάφορα εμπόδια, που του εμφανίζονται στην ζωή. Οι επιμέρους στόχοι αφορούν τα ακόλουθα: Οι σπουδαστές είναι σε θέση να συνεργάζονται και να επικοινωνούν. Οι σπουδαστές κατέχουν την προσωπική και επαγγελματική ικανότητα για δράση.

17 Οι σπουδαστές είναι σε θέση να υπερνικούν τα εμπόδια επικοινωνίας. Οι σπουδαστές εκδηλώνουν κατάλληλη συμπεριφορά κατά την επαφή τους με μη-κωφούς καθώς επίσης και με κωφούς ανθρώπους. Οι σπουδαστές είναι εξοικειωμένοι και ενταγμένοι στην κοινότητα των κωφών. Οδηγίες για τα κριτήρια αξιολόγησης των μαθητών σε 3 επίπεδα: Ικανοποιητικά: Οι μαθητές εργάζονται με έναν συνεργατικό τρόπο. Καλά: Οι σπουδαστές εργάζονται ως μέλη μιας ομάδας και είναι σε θέση να μεταβιβάζουν μηνύματα. Άριστα: Οι σπουδαστές εργάζονται σε ομάδες με ένα αποτελεσματικό και υπεύθυνο τρόπο. 2.4 Μέθοδοι για την εφαρμογή- Γενικές διδακτικές αρχές Προκειμένου για την επίτευξη του γενικού εκπαιδευτικού στόχου, είναι σημαντικό να τίθεται ως σημείο αφετηρίας το εκπαιδευτικό υπόβαθρο και οι εμπειρίες των σπουδαστών. Η εθνική νοηματική γλώσσα θα πρέπει να αποτελεί την βασική γλώσσα διδασκαλίας. Το πρακτικό περιεχόμενο θα πρέπει να καθορίζεται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του περιεχομένου των σπουδών, ενώ θα πρέπει να συνυπολογίζεται ο αριθμός των ωρών που είναι διαθέσιμες για την διδασκαλία. Προκειμένου να επιτευχθεί η εδραίωση του περιεχομένου, είναι σημαντικό να εγκαθιδρυθούν συσχετίσεις στα πλαίσια ενός γνωστικού αντικειμένου. Η ανεξάρτητη παροχή πληροφοριών κρίνεται σκόπιμο να ενθαρρύνεται με την χρήση των νέων τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνιών. Η πληροφόρηση από διαφορετικά μέσα θα πρέπει να επιλέγετε ειδικά, έτσι ώστε να γίνονται συγκρίσεις ανάμεσα στις διάφορες μορφές παρουσίασης και θα πρέπει να συνεισφέρει στην προσεκτική διαχείριση των πληροφοριών. Προκειμένου να επιτευχθεί ένα συγκεκριμένο επίπεδο γνώσης και της εθνικής γραπτής γλώσσας, οι σπουδαστές θα μπορούν ίσως να ολοκληρώνουν γραπτές εργασίες, να παρουσιάζουν περιλήψεις βιβλίων ή κειμένων, να συνεργάζονται με ακούοντες συνομηλίκους τους, να πραγματοποιούν εκπαιδευτικά ταξίδια και εκδρομές, να εντάσσονται σε μιμητικά παιχνίδια και παιχνίδια ρόλων και να παρουσιάζουν παντομίμες. Στους σπουδαστές θα πρέπει επίσης να παρέχεται η δυνατότητα της εξατομικευμένης βοηθητικής διδασκαλίας, σε περίπτωση που αντιμετωπίζουν πρόβλημα σε κάποια γνωστικά μαθήματα. Επιπλέον, θα πρέπει να τους παρέχεται πληροφόρηση για διάφορα επαγγέλματα καθώς και συμβουλευτική επαγγελματικού προσανατολισμού στην νοηματική γλώσσα. Κύριος στόχος είναι η απόκτηση, από μέρους των σπουδαστών, επαγγελματικών δεξιοτήτων και αποδεκτής ηθικο- κοινωνικής συμπεριφοράς, μέσω της πρακτικής εκπαίδευσης σε μία ποικιλία επαγγελμάτων (εκπαίδευση στην πράξη).

18 Προκείμένου για την βελτίωση του επιπέδου γνώσης της νοηματικής γλώσσας των σπουδαστών, θα μπορούσαν να αναλύονται βίντεο με την νοηματική δεξιότητα των σπουδαστών, ενώ θα μπορούσαν να προσκαλούνται στο σχολείο, κατά καιρούς, διάσημα κωφά πρόσωπα. Με αυτό τον τρόπο οι σπουδαστές θα ενθαρρύνονται να έρχονται ολοένα και πιο κοντά με την κοινότητα των κωφών. Εάν υπάρχει η δυνατότητα, θα ήταν καλό τα διάφορα αντικείμενα να συνδέονται μεταξύ τους. Στους σπουδαστές θα πρέπει, επίσης να παρέχεται η δυνατότητα απόκτησης εμπειριών που θα προωθούν την προσωπική τους ανάπτυξη. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να αποδοθεί στις μαθησιακές ικανότητες του κάθε μαθητή και στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησής τους μέσω της επιβράβευσης των προσπαθειών τους. Με την ολοκλήρωση των σπουδών τους, οι σπουδαστές θα πρέπει να είναι σε θέση να λειτουργήσουν αποδοτικά σε εκπαιδευτικές ή/ και επαγγελματικές κοινότητες. Οι εκπαιδευτικές μέθοδοι, που θα επιλεγούν θα πρέπει να ενθαρρύνουν την αυτοαξιολόγηση των σπουδαστών, την ανάληψη ευθυνών από μέρους τους και, αν κριθεί απαραίτητο την τροποποίηση της συμπεριφοράς τους ως αποτέλεσμα της ανατροφοδότησης που λαμβάνουν από τους άλλους. Η μέθοδος εργασιών, η αλληλεπίδραση και η διδασκαλία θα πρέπει να είναι διαφοροποιημένη. Επίσης, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται διαφοροποιημένοι τρόποι επανάληψης για την εδραίωση της κατανόησης των σπουδαστών και να ενισχύεται συνεχώς η νεοαποκτηθείσα γνώση. Οι χρησιμοποιούμενες μέθοδοι θα πρέπει να προωθούν την ικανότητα των μαθητών να βρίσκουν οι ίδιοι λύσεις στα διάφορα προβλήματα. Τόσο τα προτεινόμενα προγράμματα μαθημάτων, όσο και η σχολική διδασκαλία μπορούν να σχεδιάζονται και να χρησιμοποιούνται μαζί, ακόμα και αν έχουν δημιουργηθεί χώρια. Η διδασκαλία της νοηματικής ως μητρικής γλώσσας και η διδασκαλία της γραπτής γλώσσας θα πρέπει είναι παράλληλη, ώστε η μία να μπορεί να λειτουργεί υποστηρικτικά για την άλλη. Τα γνωστικά αντικείμενα μπορούν να συνδυαστούν μεταξύ τους με ποικίλους τρόπους. Η διδασκαλία και οι θεματικές ενότητες που θα επιλέγονται θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένες στον συγκεκριμένο τομέα επαγγελματικής εκπαίδευσης και στην μελλοντική επαγγελματική ζωή των σπουδαστών. Η σύνδεση της γλώσσας με την επαγγελματική πράξη, μπορεί να αποδειχθεί πολύ χρήσιμη, καθώς αυξάνει την κινητοποίηση των σπουδαστών και τους βοηθάεί στην συνέχεια να ψάξουν και να βρουν εργασία. Τα παραπάνω θέματα θα αναλυθούν περαιτέρω στο εγχειρίδιο για τους εκπαιδευτικούς του DeafVoc.

19 3 ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ 3.1 Η ανάγκη για δίγλωσση εκπαίδευση Οι κωφοί άνθρωποι χρειάζονται την γραπτή εθνική γλώσσα σε ποικίλες καταστάσεις της καθημερινής τους ζωής: στην επικοινωνία με τους ακούοντες, στις σπουδές τους, στην ανάγνωση διαφορετικών πηγών γραπτής πληροφόρησης (όπως είναι για παράδειγμα οι εφημερίδες και οι ηλεκτρονικές πηγές πληροφοριών, όπως τα μηνύματα μέσω κινητού ή τα ηλεκτρονικά μηνύματα), στην επικοινωνία τους με τους ακούοντες ή/ και κωφούς γονείς, συγγενείς, φίλους και συναδέλφους. Όσον αφορά την μητρική γλώσσα των κωφών, την νοηματική γλώσσα, αυτή δεν τους προσφέρει την πληροφόρηση που λαμβάνουν οι ακούοντες. Οι ακούοντες προσλαμβάνουν την γλώσσα στο κοινωνικό τους περιβάλλον, όπου και χρησιμοποιείται σε καθημερινή βάση. Αργότερα, στο σχολείο η εκμάθηση της μητρικής τους γλώσσας ενισχύεται και εδραιώνεται. Η διδασκαλία στην νοηματική γλώσσα είναι ιδιαιτέρως σημαντική για τους κωφούς ανθρώπους, για να αποκτήσουν ένα καλό επίπεδο γνώσης της μητρικής τους γλώσσας. Η διδασκαλία της νοηματικής γλώσσας αυξάνει την ικανότητα επικοινωνίας των κωφών στην καθημερινή τους πράξη, διαφοροποιεί την επικοινωνία μέσω της νοηματικής από τις άλλες μορφές επικοινωνίας και βελτιώνει γενικά το επίπεδο γνώσης της γλώσσας ως μέσου επικοινωνίας. Η νοηματική γλώσσα διαδραματίζει άλλωστε και έναν πρωτεύοντα ρόλο στην κοινωνική ανάπτυξη των κωφών. Για αυτούς τους λόγους θεωρείται απαραίτητη η εκτεταμένη προώθηση της διδασκαλίας της νοηματικής γλώσσας σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης, καθώς επίσης και στην προσχολική αγωγή. Η επίτευξη ενός άριστου επιπέδου γνώσης της νοηματικής γλώσσας θεωρείται απαραίτητη συνθήκη για την κατάκτηση της δίγλωσσης εκπαίδευσης των κωφών μαθητών. Οι εκπαιδευτικοί που ασχολούνται με την εκπαίδευση των κωφών, θα πρέπει να είναι δίγλωσση και θετικά προσανατολισμένοι προς την δίγλωσση διδασκαλία για τους κωφούς μαθητές, ενώ οι ίδιοι οι μαθητές θα πρέπει να είναι ικανοί να επιτυγχάνουν ένα υψηλό επίπεδο επικοινωνίας στις διάφορες περιστάσεις της καθημερινής τους ζωής. Στα πλαίσια της δίγλωσσης εκπαίδευσης για τους κωφούς μαθητές, η διδασκαλία των γραμματικών όρων, που μπορεί κάποιες φόρες να είναι δύσκολοι, θα πρέπει να γίνεται αρχικά στην νοηματική γλώσσα και στην συνέχεια να εφαρμόζονται γραπτά. Αυτό θα επιτρέψει στους μαθητές να αναπτύξουν συνειδητά μία δίγλωσση προσέγγιση και διευκολύνει την αναγνώριση και τον καθορισμό σύμφωνα πάντα με την ηλικία των μαθητών- των διαφορών ανάμεσα στις δύο γλώσσες και ενισχύει τόσο τις παθητικές, όσο και τις ενεργητικές ικανότητες των μαθητών και στις δύο γλώσσες. (βλ. Σχήμα 1). Η νοηματική στην εκπαίδευση θα πρέπει να θεωρείται ισότιμη με την εθνική γραπτή και τις ομιλούσες γλώσσες.

20 Σχήμα 1 Στην δίγλωσση συγκριτική εκπαίδευση, η διδασκαλία των εννοιών της γραμματικής γίνεται συγκριτικά και στις δύο γλώσσες: ένα θέμα της γραμματικής που είναι κοινό και στις δύο γλώσσες, επιλέγεται και στην συνέχεια συζητούνται οι ομοιότητες και οι διαφορές που υπάρχουν στις δύο γλώσσες, χρησιμοποιώντας τους ίδιους γραμματικούς όρους. 3.2 Οδηγίες για την εφαρμογή των προγραμμάτων μαθημάτων Ο σχεδιασμός της διδασκαλίας των κωφών και των βαρηκόων μαθητών, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεχτικός, καθώς οι μαθητές προέρχονται από διαφορετικά περιβάλλοντα και το εκπαιδευτικό τους υπόβαθρο και τα κίνητρά τους μπορεί να διαφέρουν. Παρακάτω δίνονται κάποιες γενικές οδηγίες, που είναι απαραίτητο να ληφθούν υπ όψιν: Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει, αρχικά, να αξιολογούν το αρχικό επίπεδο γνώσης των σπουδαστών της νοηματικής και της γραπτής γλώσσας με κατάλληλα τεστ ή άλλες μεθόδους. Διάφορα αξιολογικά τεστ ή καθοδήγηση για την εύρεση αυτών των τεστ, θα μπορέσετε να βρείτε μέσω διαφόρων εθνικών ή διεθνών οργανισμών για τους κωφούς. Οι εκπαιδευτικοί θα ήταν χρήσιμο να προσπαθήσουν να ανιχνεύσουν τα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις των μαθητών τους. Σε αυτό το στάδιο θα ήταν επιθυμητή και η εκμαίευση των στοιχείων εκείνων, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν για τους μαθητές κίνητρα για μάθηση. Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να επιλέξουν τους πλέον κατάλληλους για τους συγκεκριμένους μαθητές εκπαιδευτικούς στόχους, καθώς και τα κατάλληλα εκπαιδευτικά εργαλεία και μέσα για την επίτευξη αυτών των στόχων. Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να αξιολογήσουν την εφαρμογή των προτεινόμενων προγραμμάτων μαθημάτων και να αξιοποιήσουν με αποτελεσματικό τρόπο τις αποκτηθείσες, από την πλευρά των μαθητών, γλωσσικές ικανότητες.