Ιστορία Γενικής Παιδείας Απαντήσεις ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΣΗ

Transcript

1 Ιστορία Γενικής Παιδείας 2013 Απαντήσεις ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΣΗ Θέμα Α1 α. Νεοτουρκικό Κίνημα: σχολικό βιβλίο σ : «Και οι Οθωμανοί Σούρκοι ανέπτυξαν.. με την εκδίωξη των χριστιανών της χώρας» και σ. 244 : «Νεαροί αξιωματικοί. Οθωμανική κοινωνία» β. Ψυχρός Πόλεμος: σχολικό βιβλίο σ. 140 : «Μετά το 1945 δημιουργήθηκαν.. έγινε γνωστός ως Ψυχρός Πόλεμος» γ. υμβούλιο της Ευρώπης: σχολικό βιβλίο σ. 154 : «Σο Μάιο του ανθρωπίνων δικαιωμάτων» Θέμα Α2 α 6, β 7, γ 3, δ 2, ε 1 Θέμα Β1 α. σχολικό βιβλίο σ. 85 : «Κατευθυντήριοι στόχοι των νικητριών δυνάμεων.. διάφορες εθνότητες» β. σχολικό βιβλίο σ. 85 : «τη συνθήκη ειρήνης που υπογράφηκε.. δυσανάλογες προς τις δυνατότητες της» Θέμα Β2 α. σχολικό βιβλίο σ. 120 : «Η επικράτηση των Ελλήνων στον πόλεμο. της Μέσης Ανατολής» β. σχολικό βιβλίο σ. 121 : «Η σημασία της ένοπλης ελληνογερμανικής σύρραξης.. του ρωσικού χειμώνα»

2 ΟΜΑΔΑ ΔΕΤΣΕΡΗ Θέμα Γ1 Σο δοθέν παράθεμα είναι δευτερογενής πηγή και ανήκει στα ιστοριογραφικά έργα. Εστιάζει στους βασικούς όρους του πρωτοκόλλου του Λονδίνου της 3 ης Φεβρουαρίου 1830 σχετικά με την εθνική ανεξαρτησία, την εδαφική έκταση και τη μορφή του πολιτεύματος. Η νέα χώρα της Ευρώπης δεν ήταν εύκολο να αποκτήσει, εν όψει της πολιτικής κατάστασης του τόπου και της διεθνούς συγκυρίας, πολίτευμα δημοκρατικό. Η Ελλάδα της εποχής απέκτησε πολίτευμα που ήταν εφικτό με τα τότε δεδομένα. Εφικτή ήταν και η λύση που εξασφαλίστηκε στο ζήτημα της ανεξαρτησίας και της εδαφικής έκτασης της νέας χώρας (Πρωτόκολλο Ανεξαρτησίας, 22 Ιανουαρίου /3 Φεβρουαρίου 1830). Η Ελλάδα υπήχθη σε καθεστώς εγγύησης της εδαφικής της ακεραιότητας, της εθνικής της ανεξαρτησίας και του μοναρχικού πολιτεύματος που προικοδοτήθηκε από τις τρείς μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης με τα μεγαλύτερα συμφέροντα στην Εγγύς Ανατολή, τη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Ρωσία. Σο καθεστώς αυτό της εγγύησης ισοδυναμούσε με ψιλή εποπτεία της χώρας και του μέλλοντος της από τις τρεις μεγάλες δυνάμεις και επέτρεπε παρεμβάσεις τους στην άσκηση της εθνικής της πολιτικής. Παραπλήσιες πληροφορίες καταγράφει η πηγή που τεκμηριώνουν και επιβεβαιώνουν την ιστορική αφήγηση. Ειδικότερα, το άρθρο 1 όριζε την Ελλάδα ως ανεξάρτητο κράτος με πολιτικά, διοικητικά και εμπορικά δικαιώματα όπως αυτά άρμοζαν σ ένα κυρίαρχο κράτος. Όμως, στην ουσία το καθεστώς ανεξαρτησίας θα ελέγχονταν από τις Μεγάλες Δυνάμεις όπως προέκυπτε από το άρθρο 8 του πρωτοκόλλου. Η Ελλάδα περιορίστηκε από τις διεθνείς πράξεις που καθόρισαν την ίδρυση της, το 1830 και το 1832, στη νότια ελληνική χερσόνησο, περιελάμβανε δε τη τερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο και τις Κυκλάδες. Έμειναν εκτός του ελληνικού κράτους η Κρήτη, τα αγγλοκρατούμενα Επτάνησα, τα νησιά του βορείου και ανατολικού Αιγαίου, τα Δωδεκάνησα και οι βορείως των χερσαίων ελληνικών συνόρων ιστορικές ελληνικές χώρες, η Θεσσαλία, η Ήπειρος, η Μακεδονία και η Θράκη. Έμειναν επίσης εκτός ελληνικού κράτους και οι ακμαίες ελληνικές κοινότητες στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές και ασιατικές κτήσεις του Οθωμανού σουλτάνου. Η πηγή διευκρινίζει τα όρια του νέου ελληνικού κράτους όπως καθορίστηκαν από το πρωτόκολλο Ανεξαρτησίας του Λονδίνου. Το άρθρο 3 του πρωτοκόλλου όριζε ως σύνορα της χώρας με την Οθωμανική Αυτοκρατορία τη γραμμή από τις εκβολές του ποταμού Αχελώου και μέσω του όρους Αρτοτίνα έως τη Λαμία, αποκλείοντας όμως σημαντικό κομμάτι της Στερεάς Ελλάδας. Η μικρή Ελλάδα της εποχής ήταν ο «αρραβώνας» του «περιούσιου λαού» με τον Κύριο του για τη μέλλουσα ολοκλήρωση της

3 απελευθέρωσης όλων των Ελλήνων, σύμφωνα με μεταγενέστερη ευσεβή εθνική ευχή. Σο πολίτευμα των Ελλήνων διαμόρφωσαν εν τέλει οι «φυσικοί ηγέτες» του τόπου, οι πρόκριτοι, οι αρχιερείς και οι καπετάνιοι, με τη συνδρομή των «προκομμένων» του έθνους, των λογίων. Αυτοί ήταν τότε οι «πολιτικώς ενήλικες» και αυτοί ήλεγχαν την επαναστατική εξουσία, αυτοί στήριζαν την επανάσταση, χωρίς δε τη στήριξη τους μπορεί να θεωρηθεί βέβαιο ότι η επανάσταση θα είχε καταρρεύσει. Ήταν το «παλαιόν σύστημα» των προεστών και των αρχιερέων. υγκεντρωτικό και πατερναλιστικό, δυνάμει αντιπροσωπευτικό, ήταν «το σύστημα» που παρέλαβε ο Ιωάννης Καποδίστριας, όταν έφθασε στην Ελλάδα το 1828, ύστερα από πρόσκληση της Γ Εθνοσυνέλευσης και τη συναίνεση των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης. Ο Καποδίστριας στο μικρό διάστημα της διακυβέρνησης του (δολοφονήθηκε στο Ναύπλιο το 1831) έθεσε τις βάσεις της οικονομίας, της δημόσιας διοίκησης και δικαιοσύνης, του στρατού και της εκπαίδευσης. Προϊόν των καιρών και των πολιτικών συνθηκών που επικρατούσαν ήταν και η προικοδότηση της Ελλάδας με μοναρχικό πολίτευμα το Δεν ήταν το πολίτευμα αυτό αντίθετο προς την εκπεφρασμένη διά των αντιπροσώπων του βούληση του ελληνικού λαού. Αντίθετη προς αυτή τη βούληση ήταν η απουσία υντάγματος. υγκεκριμένα η πηγή αναφέρει ότι το άρθρο 3 προέβλεπε ως πολίτευμα της χώρας την απόλυτη κληρονομική μοναρχία, ο νέος Ηγεμόνας δε θα έφερε τον τίτλο «Ηγεμών Κυρίαρχης της Ελλάδας». Ο πρώτος ηγεμόνας των Ελλήνων, ο Όθων, γιός του φιλέλληνα βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου των Βιτελσβάχων, έγινε δεκτός στην καθημαγμένη από τον πόλεμο Ελλάδα, σύμφωνα με όλες τις διαθέσιμες μαρτυρίες, ως μεσσίας, με ανακούφιση και ενθουσιασμό. Η ευτυχής κατάληξη του σκληρού δεκαετούς αγώνα για την ελευθερία και ο ρομαντισμός που είχε εισβάλει ορμητικός στην Ελλάδα επέτρεπαν στους Έλληνες του νέου βασιλείου εκδηλώσεις ανυπόκριτης χαράς και αισιοδοξίας για το μέλλον. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται στο παράθεμα οι Έλληνες θεώρησαν το πρωτόκολλο του Λονδίνου ως την απαρχή του ελεύθερου πολιτικού τους βίου σε αντίθεση με τις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις που το αντιμετώπισαν ως την οριστική επίλυση «ενός ενοχλητικού ζητήματος». Ωστόσο, η ίδρυση του πρώτου ελληνικού κράτους αποτέλεσε μία κρίσιμη καμπή τομή στην ελληνική ιστορία καθώς η Ελλάδα αναγνωρίστηκε διεθνώς ως κυρίαρχο κράτος. Θέμα Δ1 Σα δοθέντα παραθέματα είναι δευτερογενείς πηγές και ανήκουν στα ιστοριογραφικά έργα. Αναφέρονται στις θετικές επιπτώσεις της οικονομικής ανάκαμψης της δεκαετίας του 1920 στο βιοτικό και

4 πολιτιστικό επίπεδο της ευρωπαϊκής και αμερικανικής κοινωνίας (πηγή Α) καθώς και στους αρνητικούς κραδασμούς που προκλήθηκαν στον αγροτικό τομέα της οικονομίας την ίδια περίοδο (πηγή Β). Η εξέλιξη των σχέσεων μεταξύ των κρατών μελών της διεθνούς κοινωνίας, ιδιαίτερα στον ευαίσθητο χώρο της Ευρώπης, δεν ήταν ανεξάρτητη από την αντίστοιχη διαμόρφωση των όρων της οικονομικής, και, κατ επέκταση, της κοινωνικής ζωής. Παρά τις δυσκολίες, που ήταν εύλογο να προκαλέσει η μετάβαση από την οικονομία του πολέμου σ αυτή της ειρήνης, η πρώτη μεταπολεμική δεκαετία σφραγίζεται από την επίτευξη μιας αισθητής οικονομικής ανάκαμψης. Αν και διαφορετική κατά χώρες και παραγωγικούς τομείς, η βιομηχανική παραγωγή αυξάνονταν κατά 50% στην ευρύτερη έκταση της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. υμπληρωματικά στοιχεία παρέχει η α πηγή σε σχέση με τις συνέπειες των παραπάνω εξελίξεων. Αναφορικά με το βιοτικό επίπεδο, τονίζεται ότι η μαζική κατανάλωση και παραγωγή αγαθών δημιούργησαν την ευημερία της δεκαετίας του Ευημερία σήμαινε ότι ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι είχαν την οικονομική δυνατότητα για πρόσβαση στα «προϊόντα πολυτελείας» (αυτοκίνητο, μικρές ηλεκτρικές συσκευές όπως ραδιόφωνα και φωνόγραφοι) και στα ενδύματα από συνθετικά υφάσματα. Η καθιέρωση της οκτάωρης εργασίας εξασφάλισε περισσότερο ελεύθερο χρόνο για όλα τα κοινωνικά στρώματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι περισσότεροι άνθρωποι μπορούσαν να απολαμβάνουν τις διακοπές τους καθώς τα παραθαλάσσια θέρετρα της Ευρώπης κατακλύζονταν από παραθεριστές. Ο ελεύθερος χρόνος οδήγησε στην αύξηση των ενδιαφέροντος για τον αθλητισμό. Παρατηρείται έκρηξη του ενδιαφέροντος για το ποδόσφαιρο στη Ευρώπη όπου χτίζονται επιβλητικά στάδια παράλληλα με την ραγδαία ανάπτυξη του επαγγελματικού μπέιζ μπολ και του ποδοσφαίρου στα κολέγια των ΗΠΑ. Παράλληλα ωστόσο εκδηλώνονταν και οι αρνητικοί κραδασμοί που προκαλούσαν αφενός η νομισματική ρευστότητα στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και αφετέρου οι πιέσεις για την αποπληρωμή των πολεμικών χρεών και των πολεμικών αποζημιώσεων τις οποίες όφειλαν να καταβάλουν οι ηττημένοι στους νικητές. Επιπλέον, με την πάροδο των ετών αναφαίνονταν ολοένα και περισσότερο τα προβλήματα που συνάπτονταν με τις νέες οικονομικές εξελίξεις στην Ευρώπη: πρώτον, η δυσχέρεια στην εξεύρεση αγορών για τα βιομηχανικά αγαθά που παράγονταν με αυξημένους ρυθμούς και, δεύτερον, η δυσπραγία του αγροτικού κόσμου εξαιτίας της μείωσης των τιμών των αγροτικών προϊόντων. το β παράθεμα αναλύεται με παραδείγματα τα όρια της ευημερίας της δεκαετίας του 1920 εστιάζοντας στις εξελίξεις του αγροτικού τομέα. Όπως επισημαίνεται στην πηγή, τα κράτη που βασίζονταν στον αγροτικό τομέα και κυρίως στην εξαγωγή αγροτικών προϊόντων αντιμετώπισαν σοβαρά προβλήματα λόγω της συσσώρευσης

5 αποθεμάτων και της πτώσης των τιμών στον γεωργικό τομέα. Παραδείγματος χάρη, στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη σημειώνεται ραγδαία μείωση της εξαγωγής σιταριού προς την υπόλοιπη Ευρώπη από 50 % που ήταν προπολεμικά στο 10%. Ακόμα και στη Γαλλία που προστατεύονταν από τελωνειακούς δασμούς οι αγρότες δυσκολεύονταν να συναγωνιστούν τα ξένα προϊόντα. Παρομοίως και στη Γερμανία, οι αγρότες καταχρεώθηκαν και υποθήκευσαν την γη τους καθώς ανατολικά του Έλβα ποταμού το ύψος των χρεών ξεπέρασε το 1929 την αξία των κτημάτων σε ποσοστό 50 έως 100 %. το πλαίσιο εντούτοις της διασφάλισης των συνθηκών ειρήνης και σταθερότητας πιστεύονταν ότι θα ήταν δυνατόν να αντιμετωπιστούν και τα προβλήματα αυτά με μεθόδους δημοκρατικές.