Αποστολή και στόχοι Α.

ΕΚΘΕΣΗ ΔΡΑΣΗΣ 2010 2011

Αποστολή και στόχοι Η ΚΙΣΑ είναι Μη Κυβερνητική Οργάνωση (ΜΚΟ) που ιδρύθηκε το 1998, με όραμα την προώθηση μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας, χωρίς αποκλεισμούς και ελεύθερης από το ρατσισμό, την ξενοφοβία και τις διακρίσεις και όπου, μέσω της αλληλεπίδρασης και του αλληλοσεβασμούς των διαφόρων πολιτισμών, θα υπάρχει ισότητα όλων, ανεξάρτητα από φυλή, εθνότητα, θρησκεία, χρώμα, πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις, φύλο, σεξουαλική προτίμηση ή οποιαδήποτε άλλη διαφορετικότητα. Για την επίτευξη των σκοπών και των στόχων της, η ΚΙΣΑ επικεντρώνει τις δραστηριότητές της σε όλους τους κύριους τομείς των εργασιών της Μετανάστευση, Άσυλο, Ρατσισμός, Διακρίσεις και Εμπορία προσώπων, σε δύο γενικές κατευθύνσεις και ομάδες-στόχους: (α) Μετανάστες, πρόσφυγες, αιτητές ασύλου και θύματα εμπορίας προσώπων, διακρίσεων και ρατσισμού, και (β) την κυπριακή κοινωνία γενικά. Αυτές οι δραστηριότητες περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: Α. Κοινωνική παρέμβαση με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κυπριακής κοινωνίας για τα φαινόμενα του κοινωνικού αποκλεισμού, της ξενοφοβίας, των διακρίσεων, του ρατσισμού, της εμπορίας προσώπων και για τα οφέλη που προκύπτουν από την αποδοχή και αναγνώριση του πολυπολιτισμικού χαρακτήρα της κυπριακής κοινωνίας. Παράλληλα, η ΚΙΣΑ αγωνίζεται σθεναρά και συστηματικά για την αναδιαμόρφωση του νομικού και θεσμικού πλαισίου, των πολιτικών και των πρακτικών που διέπουν τη μετανάστευση και το άσυλο, τις διακρίσεις, το ρατσισμό και την εμπορία προσώπων στην Κύπρο. Για το σκοπό αυτό, η ΚΙΣΑ διοργανώνει εκστρατείες, δράσεις, συνέδρια, σεμινάρια και εργαστήρια, περιλαμβανόμενων και για παιδιά και νέους, εκθέσεις, διασκέψεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις, προωθεί την παροχή και διάδοση πληροφοριών, εκδίδει βιβλία, ενημερωτικά και άλλα έντυπα, ανακοινώσεις και άρθρα για τα ΜΜΕ, διεξάγει έρευνες και μελέτες και ετοιμάζει εκθέσεις. Β. Λειτουργία συστήματος στήριξης, μέσω του Κέντρου Μεταναστών και Προσφύγων, για την παροχή δωρεάν υπηρεσιών πληροφόρησης, στήριξης, συμβουλευτικής και διαμεσολάβησης στους μετανάστες, πρόσφυγες, αιτητές ασύλου και θύματα εμπορίας προσώπων, διακρίσεων και ρατσισμού με σκοπό: Τη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων τους και την αντιμετώπιση της καταπάτησης αυτών των δικαιωμάτων, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον κρατικό τομέα. Την ενδυνάμωσή τους στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους, την ένταξή τους στην κοινωνία και την πλήρη συμμετοχή τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι, μέσω της υποστήριξης και ενθάρρυνσης της αυτο-οργάνωσης και αυτονομίας των κοινοτήτων των μεταναστών και προσφύγων. 2

Δραστηριότητες ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΕΝΤΑΞΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ MRIP Migrants, Rights and Integration Project Το τριετές αυτό πρόγραμμα, το οποίο ολοκληρώθηκε το 2011, με πλήρη τίτλο «Bringing a migrant voice perspective in the EU debate on integration: From practice to Policy», και με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την Ένταξη και τη Μετανάστευση (EPIM) του Δικτύου Ευρωπαϊκών Ιδρυμάτων (NEF), υλοποιήθηκε από το ENAR (European Network Against Racism) σε συνεργασία με οργανώσεις μέλη του από το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Ιταλία, την Κύπρο, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Σουηδία. Η ΚΙΣΑ συμμετείχε από την Κύπρο ως μέλος του ENAR Κύπρου. Στόχος του προγράμματος ήταν να δώσει φωνή στην προοπτική των μεταναστών στη συζήτηση στην Ευρώπη για την ένταξη έτσι ώστε να προβάλει τις ανάγκες και εμπειρίες των μεταναστών όπως και να αντικρούσει τον αρνητικό διάλογο για τη μετανάστευση. Μέσω της ετοιμασίας εκθέσεων (peer review reports), το έργο ανέδειξε καλές πρακτικές αναφορικά με την ένταξη των μεταναστών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο σε Ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό και τοπικό επίπεδο από τα κράτη-μέλη για προώθηση της ουσιαστικής και εποικοδομητικής ένταξης κυρίως των νέο-εισερχόμενων μεταναστών. Στην Κύπρο, η ΚΙΣΑ εστίασε την έκθεση της στη νέα πολιτική για την απασχόληση οικιακών εργαζομένων μέσω ποιοτικής έρευνας ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Το σημαντικότερο αποτέλεσμα του έργου είναι το Ευρωπαϊκό εργαλείο για τις καλύτερες πρακτικές για την ένταξη, το οποίο παρουσιάστηκε στο καταληκτικό συνέδριο του έργου και στο οποίο εκπροσωπήθηκε και η ΚΙΣΑ. Το εργαλείο αυτό παρέχει συγκεκριμένα παραδείγματα και οδηγίες για την προώθηση της ένταξης ως αμφίδρομης διαδικασίας όπως ορίζεται στις Κοινές Βασικές Αρχές για την Ένταξη (Common Basic Principles on Integration) του Συμβουλίου της ΕΕ του 2004. Migration Policy Index (MIPEX III) Το πρόγραμμα αυτό, με τίτλο «Δείκτες Πολιτικής για την Ένταξη των Μεταναστών», το οποίο είναι το τρίτο κατά σειρά παρόμοιο πρόγραμμα, συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και συντονίζεται από το Βρετανικό Συμβούλιο και το Migration Policy Group, με τη συμμετοχή εταίρων σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, όπως και από τη Νορβηγία, την Ελβετία και τον Καναδά. Η ΚΙΣΑ είναι ο εταίρος του προγράμματος για την Κύπρο. Στόχος του προγράμματος είναι η διερεύνηση και διάδοση δεδομένων για τους δείχτες πολιτικής (οι οποίοι αριθμούν γύρω στους 200) για την ένταξη των μεταναστών από τρίτες χώρες. Το MIPEX διαδίδεται ευρύτατα και θεωρείται ως σημαντικό εργαλείο από διάφορους οργανισμούς και φορείς, όπως π.χ. η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η FRA (Fundamental Rights Agency), το Συμβούλιο της Ευρώπης, και η Υπάτη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, με σκοπό την ανάπτυξη κοινωνικού διαλόγου και ως μοχλός πίεσης για προς 3

κυβερνήσεις και άλλες αρχές αρμόδιες για την προώθηση και εφαρμογή πολιτικών για την ένταξη των μεταναστών. Εκτός από την έρευνα και έκθεση για την Κύπρο, η οποία βρίσκεται στην προτελευταία θέση από τις 31 χώρες που περιλαμβάνονται στο MIPEX ΙΙΙ, η ΚΙΣΑ ήταν επίσης συνδιοργανωτής με το Βρετανικό Συμβούλιο δύο εκδηλώσεων το Μάρτιο 2011 για την παρουσίαση της σχετικής έκθεσης. Πρόσθετα, μετέφρασε την έκθεση για την Κύπρο στα ελληνικά και διασφάλισε την αποδοχή της Επιτρόπου Διοικήσεως ως μιας από τις σημαίνουσες προσωπικότητες που προσυπέγραψαν ως μέλη του MIPEX (signatory members) σε όλες τις συμμετέχουσες χώρες με σκοπό την περαιτέρω προώθηση του MIPEX. Έρευνα για την άποψη των μεταναστών από τρίτες χώρες για τις παρεχόμενες δημόσιες υπηρεσίες Το ερευνητικό αυτό πρόγραμμα, με συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ένταξης Υπηκόων Τρίτων Χωρών 2009 και την Κυπριακή Δημοκρατία, υλοποιήθηκε από τη ΜΚΟ CARDET. Το πρόγραμμα περιελάμβανε έρευνα μέσω 1000 και πλέον ερωτηματολογίων, σε βάθος συνεντεύξεων και διερευνητικών εργαστηρίων, τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων, την παραγωγή δεικτών αξιολόγησης πρακτικών, έκθεση ανάλυσης δεδομένων, συμπερασμάτων και εισηγήσεων, όπως επίσης και δράσεις πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης τόσο της κοινής γνώμης όσο και της ομάδας στόχου. Η ΚΙΣΑ συμμετείχε σε όλες τις δράσεις του προγράμματος με 4 στελέχη της στη θέση ανώτερης/ου ερευνήτριας/τη και επιστημονικού συμβούλου. Minority Rights: A contribution to the Cyprus question Το διετές αυτό πρόγραμμα, η υλοποίηση του οποίου ολοκληρώθηκε το 2011, με τίτλο «Δικαιώματα μειονοτήτων: Μια συνεισφορά στο κυπριακό πρόβλημα και με συγχρηματοδότηση κατά κύριο λόγο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υλοποιήθηκε από την ΚΙΣΑ και το MRG (Minority Rights Group International), μια διεθνούς εμβέλειας και κύρους ΜΚΟ που δραστηριοποιείται στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αυτών των μειονοτήτων σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Το έργο βασίζεται στο πλαίσιο για τα δικαιώματα των μειονοτήτων, το οποίο προωθεί τη συμφιλίωση, την ισότητα των φύλων και το σεβασμό των δικαιωμάτων όλων των κοινοτήτων. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα και με διεθνείς συμβάσεις και συνθήκες, ο όρος μειονότητα χρησιμοποιείται όχι απόλυτα σε σχέση με αριθμητικά μεγέθη αλλά αναφορικά με παραβιάσεις των δικαιωμάτων μιας κοινότητας ή ομάδας, και γιαυτό περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, οι γυναίκες, οι νέοι και η κοινωνία των πολιτών. Οι κύριες δράσεις του έργου περιελάμβαναν έρευνα, τη συγγραφή σχετικής έκθεσης, η οποία εκτυπώθηκε στα αγγλικά, ελληνικά και τούρκικα, ανταλλαγή εμπειριών με άλλες χώρες, κατάρτιση, συνηγορία (advocacy) και διάλογο με κυβερνήσεις, φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πολιτικά κόμματα, ΜΚΟ, συνδικαλιστικές οργανώσεις και άλλους μαζικούς φορείς, εκστρατεία για τα ΜΜΕ και διάδοση των μηνυμάτων του έργου μέσω τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σποτ, του διαδικτύου και άλλων κοινωνικών μέσων. 4

Άλλες δραστηριότητες της ΚΙΣΑ στον τομέα της μετανάστευσης και ένταξης μεταναστών περιλαμβάνονται και τα πιο κάτω. Πολυπολιτισμικό Εργαστήριο Γυναικών Το Εργαστήριο αυτό είχε ως στόχο τη δημιουργία ενός κοινωνικού φόρουμ γυναικών για τη συνεύρεση, γνωριμία και αλληλοκατανόηση μεταξύ γυναικών μεταναστριών από διάφορες κοινότητες αλλά και από την Κύπρο, τη συζήτηση και ανταλλαγή των εμπειριών και βιωμάτων τους ως γυναίκες, τη συμμετοχή τους σε πολιτιστικές εκδηλώσεις και άλλες δραστηριότητες, όπως και την προώθηση της ενδυνάμωσής τους για προσωπική ανάπτυξη και διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους. Το Εργαστήριο ξεκίνησε το Φεβρουάριο του 2011 και κατά τη διάρκεια του πραγματοποιήθηκαν, μεταξύ άλλων, βιωματικά εργαστήρια, ομαδικές επισκέψεις σε εκθέσεις φωτογραφίας και ζωγραφικής, διαλέξεις και συζητήσεις για τη μαιευτική και τον τοκετό, τα σεξουαλικά δικαιώματα των γυναικών, κλπ. Για τη δημιουργία του Εργαστηρίου και τη λειτουργία του εργάστηκαν εθελοντικά μέλη του ΔΣ όπως και άλλες γυναίκες μέλη της ΚΙΣΑ. Δραστηριότητες για παιδιά και νέους Καλοκαιρινό Εργαστήριο Για τρίτη και τέταρτη κατά συνέχεια χρονιά, το καλοκαίρι του 2010 και 2011, η ΚΙΣΑ οργάνωσε με επιτυχία το καθιερωμένο πλέον Διαπολιτισμικό Καλοκαιρινό Εργαστήριο για παιδιά. Στο Εργαστήριο συμμετέχουν πέραν των 35 παιδιών, των οποίων οι γονείς προέρχονται από διαφορετικές χώρες και την Κύπρο, ηλικίας από 6 μέχρι και 15 χρόνων. Το Εργαστήριο πραγματοποιείται κατά το μήνα Ιούλιο και είναι διάρκειας δύο εβδομάδων, στο τέλος των οποίων τα παιδιά συμμετέχουν σε κατασκήνωση στον κατασκηνωτικό χώρο της Πόλης Χρυσοχούς. Για τη διοργάνωση και υλοποίηση του Εργαστηρίου εργάζονται εθελοντικά μέλη και φίλοι της ΚΙΣΑ, εκπαιδευτικοί, καλλιτέχνες και άλλοι ειδικοί. Εργαστήριο μουσικής και χορού Το Εργαστήριο μουσικής και χορού για παιδιά προέκυψε κυρίως ενόψει της επιθυμίας πολλών από αυτά που συμμετείχαν στο Καλοκαιρινό Εργαστήριο να γνωρίσουν καλύτερα την πλούσια αφρικανική παράδοση στη μουσική και το χορό. Το Εργαστήριο πραγματοποιήθηκε το πρώτο εξάμηνο του 2010, μια φορά την εβδομάδα για κάθε ένα από δύο ομάδες, σε συνεργασία με καλλιτέχνες από την Κύπρο και αφρικανικές χώρες, όπως και άλλους εκπαιδευτικούς μέλη και φίλους της ΚΙΣΑ που συνεισφέρουν το χρόνο και τις γνώσεις τους εθελοντικά. Εργαστήριο θεάτρου Το Εργαστήριο θεάτρου για παιδιά είχε ως στόχο τη λειτουργία του ως σημείο κοινωνικής επαφής παιδιών μεταναστών αλλά και Κυπρίων και τη δημιουργική απασχόλησή τους κατά τις απογευματινές ώρες. Το Εργαστήριο ήταν βασισμένο στο θεατρικό παιχνίδι και την ελεύθερη έκφραση, όπως και την αξιοποίηση με θεατρικά μέσα παραμυθιών, τραγουδιών και παραδόσεων από τις χώρες καταγωγής των παιδιών που συμμετείχαν. Στο Εργαστήριο, το οποίο πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με ειδικούς από το χώρο του θεάτρου και 5

εκπαιδευτικούς εθελοντές, συμμετείχαν γύρω στα 20 παιδιά ηλικίας 14-17 χρόνων, τα περισσότερα από τα οποία συμμετείχαν στο Καλοκαιρινό Εργαστήριο της ΚΙΣΑ. Όλες σχεδόν οι πιο πάνω δράσεις της ΚΙΣΑ για παιδιά και εφήβους πραγματοποιούνται με την οικονομική στήριξη του Οργανισμού Νεολαίας Κύπρου, στο πλαίσιο του έργου «Πρωτοβουλίες Νέων». Άλλες δραστηριότητες της ΚΙΣΑ για παιδιά και νέους περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: Ενθάρρυνση και προώθηση της συμμετοχής νέων σε συνέδρια, σεμινάρια και άλλες διοργανώσεις στο εξωτερικό, όπως για παράδειγμα στα ευρωπαϊκά συνέδρια της UNITED. Κατά τη διετία 2010-2111, κάτω από αυτή τη δράση 12 νέες και νέοι πήραν μέρος σε συνέδρια στο εξωτερικό, και 3 στην Κύπρο. Φιλοξενία, τοποθέτηση (placement) και κατάρτιση νέων εθελοντών. Στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραμμάτων όπως τα ERASMUS, Leonardo da Vinci, Grundwig ή πανεπιστημίων στην Κύπρο και σε άλλες χώρες της ΕΕ, ακόμη και από την Αμερική, μεγάλος αριθμός νέων επιθυμούν να συνεργαστούν με την ΚΙΣΑ με σκοπό την πρακτική άσκηση που προβλέπεται στο πρόγραμμα των πανεπιστημιακών τους σπουδών, την απόκτηση πείρας στους τομείς και θέματα με τα οποία ασχολείται η ΚΙΣΑ ή τον εθελοντισμό. Ιδιαίτερα στην περίπτωση που η απασχόληση των νέων αυτών αποτελεί μέρος των ακαδημαϊκών τους σπουδών, εκτός από την κατάρτιση, η ΚΙΣΑ παρέχει επίσης εποπτικές υπηρεσίες, τις οποίες έχουν αποδεχθεί όλα τα πανεπιστήμια και ευρωπαϊκά προγράμματα συμμετέχοντες των οποίων έχουν φιλοξενηθεί στην ΚΙΣΑ. Κατά την περίοδο 2010-2011, η ΚΙΣΑ φιλοξένησε περισσότερους από 15 νέες και νέους τέτοιους εθελοντές. ΑΣΥΛΟ ΕΤ Entering the Territory Το τριετές αυτό πρόγραμμα, με τίτλο «Είσοδος στην επικράτεια: η διερεύνηση νέων μορφών πρόσβασης στις διαδικασίες ασύλου», και με συγχρηματοδότηση της ΕΕ κάτω από το Ευρωπαϊκό Ταμείο για τους Πρόσφυγες, υλοποιήθηκε από το Ιταλικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (CIR), σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και Εξόριστους (ECRE), καθώς και με τη συμμετοχή ΜΚΟ, ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων σε Αυστρία, Δανία, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Κύπρο, Μάλτα, Ολλανδία, και Ελβετία. Στόχος του προγράμματος είναι η προώθηση της συζήτησης σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο για εισαγωγή μεθοδικών μηχανισμών και συμπληρωματικών μέσων για την πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου καθώς και στη συλλογή απόψεων των φορέων χάραξης πολιτικής και άλλων ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της διαδικασίας προστατευόμενης εισόδου. Οι δράσεις της ΚΙΣΑ για την εφαρμογή του προγράμματος στην Κύπρο περιελάμβαναν τη διεξαγωγή ποιοτικής έρευνας και σύνταξη της εθνικής έκθεσης που περιλήφθηκε στη γενική έκθεση του έργου, η οποία κυκλοφόρησε σε βιβλίο, τη διοργάνωση σεμιναρίου με ειδικό εμπειρογνώμονα από την Ελβετία και συμμετέχοντες από αρμόδιες κυβερνητικές υπηρεσίες, ΜΚΟ, την Υπάτη Αρμοστεία για τους 6

Πρόσφυγες του ΟΗΕ στην Κύπρο, ακαδημαϊκούς και άλλους ενδιαφερόμενους, τη μετάφραση, έκδοση και ευρεία διάδοση ενημερωτικού φυλλαδίου, καθώς και συμμετοχή σε πανευρωπαϊκό συνέδριο για το άσυλο στις Βρυξέλλες. Έρευνα για τις ανάγκες των αιτητών ασύλου και δικαιούχων διεθνούς προστασίας και το κατά πόσον αυτές καλύπτονται από τα υφιστάμενα προγράμματα. Εντοπισμός Βέλτιστων Πρακτικών. Το πρόγραμμα αυτό, με συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων 2008 και την Κυπριακή Δημοκρατία, υλοποιήθηκε από τη ΜΚΟ CARDET (Centre for the Advancement of Research and Development in Educational Technology) και την INNOVADE LI LTD. Στόχος της Δράσης ήταν ο καθορισμός δεικτών αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων του ΕΤΠ, τα οποία ήδη είχαν υλοποιηθεί, με σκοπό να διαφανεί η χρησιμότητα των συγκεκριμένων δράσεων και η ανάγκη για συνέχιση των επιτυχημένων. Επιπλέον, η συγκεκριμένη Δράση σκοπούσε στον εντοπισμό των αναγκών στα θέματα υποδοχής και ένταξης, καθώς επίσης και του βαθμού στον οποίο οι ανάγκες αυτές καλύπτονταν από τα προγράμματα που υφίσταντο. Πρόγραμμα Επαγγελματικής Κατάρτισης για Δικαιούχους Διεθνούς Προστασίας Το πρόγραμμα αυτό, με συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων 2009 και την Κυπριακή Δημοκρατία, υλοποιήθηκε από τη ΜΚΟ CARDET. Η ΚΙΣΑ συμμετείχε στο πρόγραμμα και υλοποίησε τη δράση για ανάπτυξη Επαγγελματικού Οδηγού για Δικαιούχους Διεθνούς Προστασίας, δηλαδή αναγνωρισμένους πρόσφυγες και άτομα με επικουρική προστασία. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ Network of Socio-Economic Experts (SEN) 2010 2011 Το πολυετές αυτό πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα PROGRESS και συντονίζεται από τους οργανισμούς ÖSB Consulting (Αυστρία) και Human European Consultancy (Ολλανδία) και πραγματοποιείται με τη συμμετοχή δικτύου εμπειρογνωμόνων (Socio-economic Experts Network (SEN)) σε όλες τις χώρες της ΕΕ στον τομέα των διακρίσεων λόγω της φυλής και της εθνοτικής καταγωγής, της θρησκείας και άλλων πεποιθήσεων, της ηλικίας, της αναπηρίας, του σεξουαλικού προσανατολισμού, καθώς και των πολλαπλών διακρίσεων. Στην Κύπρο, η ΚΙΣΑ ως οργάνωση και ο Εκτελεστικός της Διευθυντής, ως εθνικός εμπειρογνώμονας, συμμετέχουν στο δίκτυο του SEN. Σκοπός του δικτύου είναι να παρέχει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανεξάρτητη εμπειρογνωμοσύνη, συμβουλές και αναλύσεις των εθνικών καταστάσεων και τις πολιτικές που αναπτύσσονται αναφορικά με τις διακρίσεις στους τομείς που αναφέρονται πιο πάνω, μέσω έρευνας και σύνταξης εξαμηνιαίων εκθέσεων για κάθε ένα από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και καλύπτοντας επιλεγμένα θέματα και πολιτικές. Κατά τη διετία 2010 2011, ετοιμάστηκαν 3 εκθέσεις για την Κύπρο που αφορούσαν στην πρόσβαση στην απασχόληση και τις συνθήκες εργασίας για τους ΛΟΑΔ (Λεσβίες, 7

Ομοφυλόφιλους, Αμφίφυλα και Διαφυλικά άτομα), στις Εθνικές Μειονότητες και τους Μετανάστες, και την Ενεργό Γήρανση. Πρόσθετα, πραγματοποιήθηκαν και εθνικά εργαστήρια για τη διάδοση και συζήτηση των πιο πάνω εκθέσεων. HUMA Network Project Το πρόγραμμα αυτό, με τίτλο «Συνθήκες Διαβίωσης και Πρόσβαση στην Ιατροφαρμακευτική Περίθαλψη των Αιτητών Ασύλου και των Άτυπων Μεταναστών στην Κύπρο, τη Μάλτα, την Πολωνία και τη Ρουμανία» και συγχρηματοδότηση από την Executive Agency for Health and Consumers της ΕΕ και το πρόγραμμα EPIM του NEF, συντόνισε η οργάνωση Γιατροί του Κόσμου (ΜDΜ Medecins du Monde) και συμμετείχαν ισάριθμοι εταίροι στις πιο πάνω χώρες. Η ΚΙΣΑ, ως μέλος του Δικτύου HUMA, ήταν ο εταίρος για την Κύπρο. Το πρόγραμμα περιελάμβανε έρευνα και έκθεση σχετικά με την πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη αιτούντων άσυλο και άτυπων μεταναστών όπως και με τη νομοθεσία, εκδήλωση για την παρουσίαση της έκθεσης και συζήτηση του θέματος, καθώς και δημόσια ακρόαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με θέμα «Η παρεμπόδιση της πρόσβασης εγκύων μεταναστριών και παιδιών χωρίς χαρτιά στην υγεία: Υπόθαλψη ανισοτήτων στην υγεία στην Ευρώπη». Στην ακρόαση εκπροσωπήθηκαν όλοι οι συντελεστές του προγράμματος, περιλαμβανόμενης και της ΚΙΣΑ. Πρόσθετα, η ΚΙΣΑ δημιούργησε και οπτικοακουστικό υλικό (video), το οποίο προωθήθηκε και μέσω των κοινωνικών μέσων. Άλλες δράσεις της ΚΙΣΑ για τις διακρίσεις και το ρατσισμό περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: Εκθέσεις για το Ρατσισμό στην Κύπρο για το 2009 και 2010, στο πλαίσιο των Shadow Reports on Racism του ENAR (European Network Against Racism). Έρευνα με θέμα «Ρατσιστική Βία στην Κύπρο» και συγγραφή έκθεσης, η οποία ήταν μέρος προγράμματος του ENAR, που έγινε για πρώτη φορά το 2011. Διοργάνωση Εβδομάδας Κατά του Ρατσισμού στην Κύπρο για την 21 η Μαρτίου Διεθνή Ημέρα των Ηνωμένων Εθνών για την Καταπολέμηση Κάθε Μορφής Φυλετικών Διακρίσεων και συμμετοχή, κατ επέκταση, στην πανευρωπαϊκή Εβδομάδα που διοργανώνει η UNITED Intercultural Action, Ευρωπαϊκή ΜΚΟ με πέραν των 560 μελών μεταξύ των οποίων και η ΚΙΣΑ από την ίδρυσή της. Η Εβδομάδα Κατά του Ρατσισμού διοργανώνεται σε συνεργασία με το ENAR Κύπρου, άλλες ΜΚΟ ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οργανώσεις/ ομάδες από τις μεταναστευτικές κοινότητες. Συμμετοχή της ΚΙΣΑ και του ENAR Κύπρου, σε συνεργασία με συνδέσμους και ομάδες μεταναστών και προσφύγων, ΜΚΟ, συνδικαλιστικές οργανώσεις, οργανώσεις νεολαίας και άλλους φορείς της κοινωνίας των πολιτών, σε πανευρωπαϊκή κινητοποίηση διαμαρτυρίας του ENAR κατά των θέσεων και πρακτικών του Γάλλου Προέδρου και της κυβέρνησής του και των μαζικών απελάσεων των Ρομα στη Γαλλία. Υλοποίηση Εργαστηρίου για τις Διακρίσεις και το Ρατσισμό, στο πλαίσιο του συνεδρίου του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού Creativity and Innovation 8

against Discrimination: The role of teachers and schools, στις 28 Ιανουαρίου 2010. Το συνέδριο ήταν μέρος του προγράμματος PROGRESS της ΕΕ. Φεστιβάλ Rainbow. Το Φεστιβάλ αποτελεί την παλαιότερη και μεγαλύτερη αντιρατσιστική, πολυπολιτισμική εκδήλωση στην Κύπρο, με μουσική, χορό, φαγητά από διάφορες χώρες, παιδική γωνιά, συζητήσεις, εκθέσεις, περίπτερα, και πολλά άλλα. Το Φεστιβάλ στηρίζεται από τον Οργανισμό Νεολαίας Κύπρου, το Υπουργείο Εσωτερικών, το Δήμο Λευκωσίας, και ενίοτε από άλλους δημόσιους φορείς, όπως το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, το Γραφείο της Επιτρόπου Διοικήσεως, κ.ά. Διοργανώνεται από την ΚΙΣΑ σε συνεργασία με οργανώσεις μεταναστών, προσφύγων και αιτητών ασύλου, ΜΚΟ πολιτιστικές οργανώσεις και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τόσο Ε/Κ όσο και Τ/Κ. Το 2010, το Φεστιβάλ κάτω από το σύνθημα «Κύπριοι και Μετανάστες Ενωμένοι Ενάντια στην Κρίση» πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία στις 31 Οκτωβρίου με μεγάλη επιτυχία, και στη Λάρνακα στις 5 Νοεμβρίου, το οποίο διακόπηκε βάναυσα από την επίθεση που δέχθηκε από ακροδεξιά και νέο-ναζιστικά στοιχεία που συμμετείχαν σε αντι-μεταναστευτική και ρατσιστική πορεία. Τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα αυτής της επίθεσης περιελάμβαναν, μεταξύ άλλων, το σοβαρό τραυματισμό με μαχαίρι δύο Τουρκοκύπριων μουσικών που μετείχαν στο Φεστιβάλ, και τον τραυματισμό πολλών άλλων ανθρώπων, μεταναστών και Κυπρίων, τον άμεσο κίνδυνο που διέτρεξαν ακόμα και μικρά παιδιά και σημαντικές υλικές ζημιές στον εξοπλισμό του Φεστιβάλ. Και αντί, όπως αναμενόταν, η αστυνομία που παρά την παρουσία της απέτυχε να προστατεύσει το Φεστιβάλ και τους συμμετέχοντες από τη βίαιη επίθεση, προχώρησε με τη συγκατάθεση του Γενικού Εισαγγελέα στην ποινική δίωξη του Εκτελεστικού Διευθυντή της ΚΙΣΑ με την κατηγορία της «οχλαγωγίας». Στην εξέλιξη αυτή, η ΚΙΣΑ αντέδρασε δυναμικά και κάλεσε ΜΚΟ, τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό, σε συσπείρωση για αντιμετώπιση και αυτής της επίθεσης εναντίον της. Η ανταπόκριση, κυρίως από το εξωτερικό, ήταν άμεση με τη δημιουργία συνασπισμού συμπαράστασης προς την ΚΙΣΑ από ευρωπαϊκές και διεθνείς μη κυβερνητικές οργανώσεις και δίκτυα οργανώσεων (PICUM, ENAR, Migreurop, EMHRN, Front Line Protection of Human Rights Defenders), AEDH European Association for the Defence of Human Rights, Fahamu Refugee Programme). Τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα της συμπαράστασης αυτής είναι πολύ ενθαρρυντικά και περιλαμβάνουν διαβήματα προς τις κυπριακές αρχές, αναφορές σε εκθέσεις και έκδοση ανακοινώσεων, τα οποία καταδικάζουν την ποινική δίωξη του Εκτελεστικού Διευθυντή και κατ επέκταση της ΚΙΣΑ, από διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς όπως το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, οι Γιατροί του Κόσμου, το Παρατηρητήριο για την Προστασία των Ακτιβιστών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, το Συμβούλιο της Ευρώπης και ειδικότερα ο Επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η Διεθνής Αμνηστία, κ.ά. Το 2011, το Φεστιβάλ Rainbow, κάτω από το σύνθημα «Θύματα της ίδιας κρίσης Καταπολεμείστε την αδικία, όχι τους μετανάστες», πραγματοποιήθηκε με ιδιαίτερη επιτυχία στις 30 Οκτωβρίου. 9

ΕΜΠΟΡΙΑ ΠΡΟΣΩΠΩΝ Integrated Approach for the Prevention of Trafficking for Labour Exploitation in Origin and Destination Countries Το πρόγραμμα, διάρκειας 30 μηνών, συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και συντονίζεται από την Εθνική Αρχή κατά της Εμπορίας Προσώπων (NAATP) της Ρουμανίας, με εταίρους δημόσιες αρχές και ΜΚΟ από τη Βουλγαρία, την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ουγγαρία και τη FYROM. Γενικός στόχος του έργου είναι η πρόληψη και μείωση των διαστάσεων της εμπορίας προσώπων για σκοπούς εργασιακής εκμετάλλευσης σε χώρες καταγωγής, διέλευσης και προορισμού. Πιο συγκεκριμένα, το πρόγραμμα στοχεύει στην αναγνώριση των αναγκών και των κενών που υπάρχουν στη νομοθεσία, τις πολιτικές και πρακτικές στον τομέα της εμπορίας προσώπων για εργασιακή εκμετάλλευση, στη βελτίωση της ικανότητας και των δυνατοτήτων παρέμβασης των δημόσιων αρχών και άλλων εμπλεκόμενων φορέων στην αναγνώριση και παραπομπή θυμάτων όπως και στην παροχή στήριξης και βοήθειας στα θύματα, καθώς και στη δίωξη και καταδίκη των διακινητών, την αύξηση της γνώσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για το φαινόμενο της εμπορίας προσώπων για εκμετάλλευση στην εργασία, όπως επίσης και στη διαφοροποιήσει της στάσης και των απόψεων της κοινής γνώμης, περιλαμβανόμενης και αυτής στις χώρες καταγωγής για τους κινδύνους παράνομης εργασίας στο εξωτερικό, των φορέων χάραξης πολιτικής και των εργοδοτών στους τομείς ψηλού κινδύνου για την εμπορία προσώπων. Μεταξύ των δράσεων του προγράμματος, στις οποίες συμμετέχει ως εταίρος και η ΚΙΣΑ, περιλαμβάνονται έρευνα για την κατάσταση της εμπορίας προσώπων στις χώρες των εταίρων, συγγραφή σχετικής έκθεσης, η οποία θα μεταφραστεί στις γλώσσες των χωρών που συμμετέχουν, επισκέψεις εργασίας (study visits), περιφερειακό εργαστήριο στην κάθε συμμετέχουσα χώρα που θα απευθύνεται σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και φορείς, εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης σε κάθε συμμετέχουσα χώρα μέσω προβολής τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών μηνυμάτων και έντυπου υλικού, τα οποία θα προβληθούν και προωθηθούν και μέσα από το διαδίκτυο και τα κοινωνικά μίντια. Δικοινοτικό πρόγραμμα για την καταπολέμηση της εμπορίας προσώπων με σκοπό την εκμετάλλευση στην εργασία Το έργο αυτό συγχρηματοδοτείται από την Αμερικανική Πρεσβεία στη Λευκωσία και σε αυτό συμμετέχουν η ΚΙΣΑ και η Τουρκοκυπριακή ΜΚΟ Ίδρυμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Στόχος του έργου, το οποίο στην παρούσα του φάση αποτελεί πιλοτικό πρόγραμμα, είναι η χαρτογράφηση της κατάστασης αναφορικά με την εμπορία προσώπων για εκμετάλλευση στην εργασία, τόσο στις περιοχές υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας όσο και σε αυτές που δε είναι υπό τον έλεγχο της Δημοκρατίας. Επίσης, το πρόγραμμα στοχεύει στην παροχή υπηρεσιών πληροφόρησης, στήριξης και διαμεσολάβησης σε θύματα εμπορίας για εργασιακή εκμετάλλευση. Το καινοτόμο στοιχείο του προγράμματος είναι η παροχή των υπηρεσιών προς τα θύματα από συμβούλους που προέρχονται από τις ίδιες τις κοινότητες, 10

αφού πρώτα συμμετέχουν σε ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα κατάρτισης. Σε κατοπινό στάδιο, οι δύο συνεργαζόμενες οργανώσεις προσδοκούν στη συνέχιση και επέκταση του προγράμματος, ιδιαίτερα αναφορικά με το σχεδιασμό και την εφαρμογή υπηρεσίας «hot lines», την παροχή νομικών υπηρεσιών και την πιο ολοκληρωμένη προστασία των θυμάτων. Άλλες δράσεις της ΚΙΣΑ για την εμπορία προσώπων περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: Εκδήλωση για την ευαισθητοποίηση του κοινού για την Εμπορία Προσώπων, σε συνεργασία με το Ραδιοσταθμό ΑΣΤΡΑ, το Stop Trafficking Κύπρου και με επιχορήγηση του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 24 Απριλίου 2010, στους κήπους του Προεδρικού Μεγάρου και τέθηκε υπό την αιγίδα του Προεδρικού ζεύγους. Εκστρατεία ευαισθητοποίησης της κοινωνίας μέσω φυλλαδίων και αφισών για την εμπορία προσώπων με τίτλο «Η εμπορία και διακίνηση προσώπων για εργασιακή και σεξουαλική εκμετάλλευση είναι σύγχρονη δουλεία». Η εκστρατεία άρχισε στις 18 Οκτωβρίου 2010, Πανευρωπαϊκή Ημέρα Κατά της Εμπορίας Προσώπων και διοργανώθηκε σε συνεργασία με την Τ/Κ ΜΚΟ Ίδρυμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Συμμετοχή της ΚΙΣΑ στη συνάντηση ΜΚΟ με την αντιπροσωπεία της GRETA (Group of Experts on Action against Trafficking in Human Beings) του Συμβουλίου της Ευρώπης, κατά τη διερευνητική της επίσκεψη στην Κύπρο, τον Οκτώβριο 2010. Κατά τη συνάντηση, η ΚΙΣΑ κατέθεσε μνημόνιο με τις θέσεις της για το θέμα. Εκπροσώπηση της ΚΙΣΑ με δύο μέλη του ΔΣ σε διεθνές συνέδριο για την εμπορία προσώπων για εργασιακή εκμετάλλευση, ένα από τα οποία ήταν και ομιλήτρια. Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2011, στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας. Συμμετοχή μαζί με άλλες ΜΚΟ στην εκπόνηση μνημονίου με θέμα «Συνεργασία Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας για θέματα που αφορούν τη Διακίνηση και Εκμετάλλευση Προσώπων». Δυστυχώς, το μνημόνιο δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Μνημόνιο ΜΚΟ στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εγκληματικότητας αναφορικά με τη συζήτηση του θέματος «Ο συντονισμός των αρμόδιων κρατικών υπηρεσιών και των εθελοντικών οργανώσεων στην προσπάθεια για πρόληψη και πάταξη του φαινομένου της εμπορίας ανθρώπων και στην αντιμετώπιση των συνεπειών για τα θύματα. Εκτός από την ΚΙΣΑ, στην ετοιμασία του Μνημονίου, το οποίο ζητήθηκε από την πιο πάνω ΚΕ το Σεπτέμβριο του 2010, συμμετείχαν οι ΜΚΟ MIGS, Pregnancy Care Centre και STIGMA. Συμμετοχή της ΚΙΣΑ σε έρευνα για την εμπορία προσώπων του UN.GIFT (UN Global Initiative to Fight Human Trafficking), τον Αύγουστο του 2010. Η ΚΙΣΑ συμμετέχει στην Υποεπιτροπή του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας για θέματα εμπορίας γυναικών και μεταναστριών, η οποία συστάθηκε τον Ιούνιο 2010. 11

ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ Μια από τις κρίσιμες δράσεις της ΚΙΣΑ είναι η παροχή υπηρεσιών και η στήριξη σε μετανάστες, πρόσφυγες, αιτητές ασύλου και θύματα διακρίσεων, ρατσισμού και εμπορίας προσώπων. Στο παρόν στάδιο, η ΚΙΣΑ λειτουργεί Κέντρο Μεταναστών και Προσφύγων στη Λευκωσία. Το Κέντρο συνεργάζεται με κρατικές υπηρεσίες και ανεξάρτητες αρχές, όπως και τοπικές αρχές και άλλους αρμόδιους φορείς, περιλαμβανόμενων εργοδοτών, για την καταγγελία περιπτώσεων διακρίσεων, ρατσιστικής βίας και συμπεριφοράς, εμπορίας προσώπων, καταπάτησης εργασιακών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κατάχρησης. Επίσης, ενημερώνει, συνεργάζεται, ασκεί κριτική και πιέζει (lobbies) τις αρχές την κυβέρνηση, την αστυνομία, τη Βουλή των Αντιπροσώπων, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, εργοδότες, συνδικαλιστικές οργανώσεις, την Επίτροπο Διοίκησης, την Επίτροπο για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Παιδιού, τον Γενικό Εισαγγελέα και άλλους. Κατά τη διετία 2010-2011, το Κέντρο Μεταναστών και Προσφύγων εξυπηρέτησε περισσότερους από 1300 μετανάστες (οικονομικούς μετανάστες, αιτητές ασύλου, αναγνωρισμένους πρόσφυγες, άτομα με συμπληρωματική προστασία, άτομα με άδεια διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους, ασυνόδευτους ανήλικους, επισκέπτες, φοιτητές, θύματα εμπορίας και εκμετάλλευσης, Ευρωπαίους πολίτες, άτομα που έχουν πολιτογραφηθεί ως Κύπριοι, και μετανάστες χωρίς χαρτιά). Σχέσεις και συνεργασίες Η ΚΙΣΑ διατηρεί και αναπτύσσει στενή συνεργασία και είναι μέλος πολλών τοπικών, Ευρωπαϊκών και άλλων περιφερειακών όπως και διεθνών οργανισμών/ φορέων/δικτύων και ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στους τομείς της μετανάστευσης, του ασύλου, του αντιρατσισμού, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της εμπορίας προσώπων, και άλλα συναφή θέματα. Σ αυτούς τους οργανισμούς περιλαμβάνονται: ο Επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, η ECRI (Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού, του Συμβουλίου της Ευρώπης), το ENAR (Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ενάντια στο Ρατσισμό), το EAPN (Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Φτώχειας), το EMHRN (Ευρω-Μεσογειακό Δίκτυο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα), η FRA (Αρχή για τα Θεμελιώδη Δικαιώματα) της ΕΕ, το HUMA (Health for Undocumented Migrants and Asylum Seekers Network), το MRG (Minority Rights Group International), ο IOM (International Organisation for Migration), η OHCHR (Ύπατη Αρμοστεία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ), o μηχανισμός UPR (Universal Periodic Review) του ΟΗΕ, η Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων Εναντίον των Γυναικών των ΗΕ, υπεύθυνη για τη Σύμβαση CEDAW, ο OSCE (Οργανισμός για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη), η PICUM (Platform for International Cooperation on Undocumented Migrants), η UNITED for Intercultural Action, το Migreurop, κ.ά. Οργάνωση Η ΚΙΣΑ διοικείται από Συντονιστική Επιτροπή που εκλέγεται από το Διοικητικό Συμβούλιο, το οποίο εκλέγεται από το ανώτερο σώμα της οργάνωσης που είναι η Γενική Συνέλευση. Ενδεικτικό της ενθάρρυνσης, προώθησης και στήριξης των μεταναστών για ενδυνάμωση και αυτό-οργάνωση των κοινοτήτων των μεταναστών και προσφύγων, είναι και το γεγονός 12

ότι ένα σημαντικό ποσοστό των μελών της ΚΙΣΑ και του Διοικητικού της Συμβουλίου προέρχονται από τις ίδιες τις κοινότητες των μεταναστών και προσφύγων. Διοικητικό Συμβούλιο ΚΙΣΑ Κίνηση για Ισότητα, Στήριξη, Αντιρατσισμό Απρίλιος 2012 13