Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΘ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ Ε. Παρασκάκης Επικ. Καθηγητής Παιδιατρικής Μονάδα Αναπνευστικών Νοσημάτων Παίδων Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Θράκης
Ορισμός Το άσθμα είναι μία χρόνια φλεγμονώδης νόσος των αεραγωγών στην οποία πολλοί τύποι κυττάρων παίζουν ρόλο, κυρίως τα μαστοκύτταρα, τα ηωσινόφιλα και τα Τ-λεμφοκύτταρα. Η νόσος σχετίζεται συνήθως με διάσπαρτη και ποικίλη απόφραξη των αεραγωγών, η οποία είναι τουλάχιστον μερικώς αναστρέψιμη, είτε αυτόματα είτε με θεραπεία. Η φλεγμονή επίσης προκαλεί αύξηση της αντιδραστικότητας σε μια ποικιλία ερεθισμάτων
Επιδημιολογία O Το βρογχικό άσθμα είναι η πιο συχνή χρόνια ασθένεια των παιδιών. O Εμφανίζεται σε 1 στα 10 παιδιά O Η συχνότητα του παγκοσμίως αυξάνεται συνεχώς O 50-80% των ασθματικών παιδιών εκδηλώνουν συμπτώματα άσθματος πριν την ηλικία των 5 ετών
Κληρονομικότητα- Περιβάλλον ΚΛΗΡΟΝΟ- ΜΙΚΟΤΗΤΑ Α Σ Θ Μ Α ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ -λοίμωξη -αλλεργιογόνα -διατροφή -χημικές ουσίες -άσκηση -στρες
Μητρικός θηλασμός O Ο μητρικός θηλασμός αποτελεί χωρίς αμφιβολία τον ενδεδειγμένο τρόπο διατροφής λόγω των διατροφικών, ανοσολογικών και ψυχολογικών πλεονεκτημάτων του O Η επίδραση του ΜΘ στα ατοπικά νοσήματα δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί αφου το μητρικό γάλα έχει ποκίλες ανοσολογικές ιδιότητες ενώ τα αλλεργιογόνα που περιέχει μπορεί να δρούν ως επαγωγείς ή προστατευτικοί παραγοντες εκδήλωσης ατοπίας. Kneepkens C et al Eur J Pediatr 2010
Μητρικός θηλασμός-προστασία από αλλεργίες O Παρότι λοιπόν ο ΜΘ και ειδικά ο αποκλειστικός έως και 6 μήνες προτείνεται από πάρα πολλές μελέτες και τις κλινικές οδηγίες των AAP και ESHGAN συνεχίζεται η επιστημονική συζήτηση για τη δυνατότητα πρόληψης του ΒΑ και άλλων ατοπικών νοσημάτων μέσω του ΜΘ και αυτό πιθανότατα οφείλεται σε μεθοδολογικά προβλήματα των μελετων για το ΜΘάσθμα Kneepkens C et al Eur J Pediatr 2010
Προβλήματα ερμηνείας της επίδρασης του ΜΘ στο ΒΑ O Η πλειοψηφία των μελετών είναι περιγραφικές (observational) και όχι τυχαιοποιημένες (RCTs) O To BA είναι πολυγονιδιακό νόσημα που η κλινική έκφραση του επηρεάζεται από πολλούς περιβαλλοντικούς παράγοντες και η μελέτη της επίδρασης ενός μόνο παράγοντα στην τελική εκδήλωση της νόσου είναι δυσχερής Kneepkens C et al Eur J Pediatr 2010
Προβλήματα ερμηνείας της επίδρασης του ΜΘ στο ΒΑ O Η γενική παραδοχή ότι ο ΜΘ προστατεύει από τα αλλεργικά νοσήματα έχει ώς αποτελεσμα οι ατοπικές μητέρες να επιδιώκουν το ΜΘ οπότε στις μη τυχαιοποιημένες μελέτες τα περισσότερα θηλάζοντα βρέφη είναι υψηλού κινδύνο ή ατοπικά. Kneepkens C et al Eur J Pediatr 2010 O Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει αυξημένη επίπτωση ατοπικών νοσημάτων στις οικογένειες που επιλέγουν το ΜΘ Böttcher MF et al Clin Exp Allergy 2002
Παράγοντες που θεωρητικά προστατεύουν ή επάγουν τα ατοπικά νοσήματα Προστατευτικά φαινεται να δρα η παρουσία TGF-β, s IgA, CD14 σο μητρικό γάλα ενώ οι υψηλές συγκεντρώσεις IL4, IL5, IL13, RANTES και ECP στο γάλα ασθματικών μητέρων δρα επαγωγικά Friedman et al JACI 2005 ΕΠΑΓΩΓΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
Έκθεση σε λοιμώξεις-μθ-άσθμα O Έκθεση σε ορισμένους ιούς (RSV) είναι γνωστό ότι προδιαθέτει σε εμφάνιση επεισοδίων συρίττουσας αναπνοής, οπότε η προστασία που παρέχει ο ΜΘ έναντι των λοιμώξεων μπορεί να συνεισφέρει στη μείωση των επεισοδίων συρίττουσας αναπνοής O Η προστατευτική δράση του ΜΘ έναντι των λοιμώξεων μειώνει επίσης τις βακτηριδιακές λοιμώξεις που εκτρέπουν την ανοσία προς Th1 μονοπάτια και εμποδίζει την προστασία έναντι της αλλεργίας(θεωρία υγιεινής) Friedman et al JACI 2005
Αλλεργιογόνα στο μητρικό γάλα O Στο μητρικό γάλα έχουν ανιχνευθεί β- λακταλβουμίνη, καζείνη, πρωτείνες αυγού, σιταριού και ξηρών καρπών O Παροτί είναι σίγουρη η παρουσία των αλλεργιογόνων στο μητρικό γάλα δεν έχει αποδειχθεί εάν αυτά προκαλούν ευασθητοποίηση ή ανοχή στο βρέφος Friedman et al JACI 2005
Περιγρ. Μελέτες ΜΘ που αναφέρουν προστασία από ΒΑ O 236 παιδιά μελετήθηκαν για 17 έτη από τη γέννηση τους θήλασαν για >6 μην, 1-6 μήν και 0-1μην Saarinen UM Lancet. 1995
Περιγρ. Μελέτες ΜΘ που αναφέρουν προστασία από ΒΑ O Μελέτη 3115 παιδιών από ατοπικές ή μη ατοπικές μητέρες στην Ολλανδία έδειξε ότι παιδιά που θήλασαν αποκλειστικά >4 μήνες έναντι αυτών που δεν θήλασαν εμφάνιζαν στην ηλικία 3-8 ετών σπανιότερα άσθμα O Οι δύο ομάδες δεν είχαν διαφορά στη αλλεργική ευαισθητοποίηση και την βρογχική υπεραπαντητικότητα Scholtens S Thorax. 2009
Περιγρ. μελέτες ΜΘ που αναφέρουν προστασία από ΒΑ 3825 παιδιά στη Σουηδία μελετήθηκαν από τη γέννηση έως τα 8 έτη ζωής. 2 ομάδες αποκλειστικός ΜΘ >4 μήνες εναντι αυτών με <4 μήνες Kull et al JACI 2010
Περιγρ. μελέτες ΜΘ που αναφέρουν προστασία από ΒΑ Kull et al JACI 2010
Περιγρ. μελέτες ΜΘ που αναφέρουν προστασία από ΒΑ O Μελέτη 5368 παιδιών στην Ολλανδία έδειξε ότι παιδιά που θήλασαν αποκλειστικά >6 μήνες έναντι αυτών που θήλασαν για μικρότερο διάστημα ή δεν ακολουθούσαν αποκλειστικό ΜΘ εμφάνιζαν μέχρι την ηλικία των 4 ετών σπανιότερα συμπτώματα άσθματος Sonnenschein AM et al Eur Respir J. 2012
ΜΘ από μητέρες με ΒΑ Μελέτη 2602 παιδιών στην Αυστραλία για την επίδραση του ΜΘ στο διεγνωσμένο από ιατρό άσθμα Oddy WH J Allergy Clin Immunol 2002
Διάρκεια ΜΘ 4089 βρέφη στη Σουηδία μελετήθηκαν για 2 χρόνια από τη γέννηση τους Kull I, Arch Dis Child 2002
Διάρκεια ΜΘ 2187 βρέφη στη Αυστραλία μελετήθηκαν για 6χρόνια από τη γέννηση τους Oddy WH et al BMJ. 1999
Περιγρ. Μελέτες ΜΘ που αναφέρουν επαγωγή του ΒΑ O Μελέτη 1037 παιδιών από την ηλικία 3 ετών στην Ν Ζηλανδία έδειξε ότι παιδιά που θήλασαν αποκλειστικά >4 μήνες εμφάνιζαν μέχρι στην ηλικία των 9-26 ετών περισσότερα κίνδυνο άσθματος και μεγαλύτερο κίνδυνο ευασθητοποίησης σε αεροαλλεργιογόνα σε ηλικία 13 ετών O 40% των παιδιών δεν εξετάσθηκαν σε ηλικία 9 ετών Sears MR et al. Lancet 2002
Περιγρ. Μελέτες ΜΘ που αναφέρουν επαγωγή του ΒΑ Μελέτη 1246 παιδιών από την γέννηση 13 ετών στις ΗΠΑ έδειξε ότι παιδιά που θήλασαν αποκλειστικά >4 μήνες εμφάνιζαν μέχρι την ηλικία των 2 ετών λιγότερο κίνδυνο άσθματος ενώ τα ατοπικά παιδιά ασθματικών μητέρων μεγαλύτερο κίνδυνο άσθματος μετά τα 6 έτη Wright AL Thorax 2001
Ανασκοπήσεις(critical review) που αναφέρουν προστασία από ΒΑ O Ανασκόπηση 4323 μελετών από τις οποίες αναλύθηκαν 46 O Ο αποκλειστικός ή μη ΜΘ μειώνει την υποτροπιάζουσα συρίτουσσα αναπνοή την πρώτη δεκαετία της ζωής O Ο αποκλειστικός ΜΘ μειώνει τον κίνδυνο άσθματος. Η προστασία είναι μεγαλύτερη σε ΜΘ>4 μήνες και σε παιδιά υψηλού κινδύνου για ατοπία van Odijk J et al. Allergy 2003
Μετααναλύσεις ΜΘ που αναφέρουν προστασία από ΒΑ Αποκλειστικός θηλασμός για 3 μήνες προστατεύει τα παιδιά υψηλού κινδύνου από ΒΑ αλλά όχι τα χαμηλού κινδύνου Gdalevich M J Pediatr 2001
Συμπεράσματα O Είναι φανερό ότι οι περισσότερες μελέτες συμφωνούν ότι ο αποκλειστικός ΜΘ συνήθως προστατεύει από την εκδήλωση ΒΑ μέχρι την ηλικία των 6ετών. O Το παραπάνω συμπέρασμα ενισχύεται από το γεγονός ότι παρά τα μεθοδολογικά προβλήματα όλες οι μετααναλύσεις καταλήγουν στην προστατευτική δράση του ΜΘ σε σχέση με το ΒΑ
Συμπεράσματα Με δεδομένα τα πολλά πλεονεκτήματα του ΜΘ και την υπάρχουσα βιβλιογραφία ο αποκλειστικός ΜΘ για 4-6 μήνες σε όλα τα παιδιά ανεξάρτητα από τον κίνδυνο ατοπίας ή την ύπαρξη μητρικού άσθματος θα πρέπει να προτείνεται σε όλες τις οικογένειες
Ευχαριστώ