ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΠΡΟΛΖΦΖ ΔΡΓΑΣΗΚΧΝ ΑΣΤΥΖΜΑΣΧΝ ΑΠΟ ΖΛΔΚΣΡΟΠΛΖΞΗΑ

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΣΜΗΜΑ ΜΗΥΑΝΟΛΟΓΙΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΠΡΟΛΖΦΖ ΔΡΓΑΣΗΚΧΝ ΑΣΤΥΖΜΑΣΧΝ ΑΠΟ ΖΛΔΚΣΡΟΠΛΖΞΗΑ πνπδαζηήο: Γνγόπνπινο ΠαλαγηώηεοΑΔΜ: 853/1042 Δπηβιέπωλ Καζεγεηήο: Νακιήο Κ. Θεόθηινο ΚΑΒΑΛΑ ΔΠΣΔΜΒΡΗΟ 2012

Δπραξηζηήξην Θα ήζεια λα εθθξάζσ έλα κεγάιν επραξηζηψ ζηνλ θ. Νακιή Θεφθηιν, γηα ηελ εκπηζηνζχλε πνπ κνπ έδεημε θαη κνπ αλέζεζε ην ζπγθεθξηκέλν ζέκα. Με εθηίκεζε Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο i

Contents ΔΗΑΓΧΓΖ... 7 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ΔΡΓΑΣΗΚΑ ΑΣΤΥΖΜΑΣΑ... 9 1.1 ΔΡΓΑΣΗΚΑ ΑΣΤΥΖΜΑΣΑ-ΔΡΓΑΗΑ... 9 1.2 ΔΡΓΑΣΗΚΑ ΑΣΤΥΖΜΑΣΑ ΟΦΔΗΛΟΜΔΝΑ Δ ΖΛΔΚΣΡΟΠΛΖΞΗΑ... 11 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ΣΟ ΤΣΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ.Ζ.Δ... 14 2.2 ΜΔΑ ΠΡΟΣΑΗΑ ΓΔΝΗΚΑ... 15 2.3 Αζθάιεηεο Μέζεο Σάζεο... 17 2.3.1 Αζθάιεηα θφλεο... 17 2. 4 Αζθάιεηα Δθηφλσζεο... 22 2.5 Γηαθφπηεο ΜΣ... 25 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ΝΟΜΟΘΔΣΗΚΔ ΓΗΑΣΑΞΔΗ ΓΗΑ ΣΖΝ ΑΦΑΛΔΗΑ ΚΑΗ ΣΖΝ ΤΓΔΗΑ ΣΧΝ ΔΡΓΑΕΟΜΔΝΧΝ... 26 3.1. ΝΟΜΟΘΔΗΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΑΦΑΛΔΗΑ ΣΧΝ ΔΡΓΑΕΟΜΔΝΧΝ... 26 3.2 ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΝΟΜΟΘΔΣΖΜΑΣΧΝ... 26 3.2.1 ΠΡΟΔΓΡΗΚΟ ΓΗΑΣΑΓΜΑ 778/1980... 26 3.2.2 ΠΡΟΔΓΡΗΚΟ ΓΗΑΣΑΓΜΑ 1073/1981... 27 3.2.3 ΝΟΜΟ 1396/1983... 27 3.2.4 ΤΠΟΤΡΓΗΚΖ A ΑΠΟΦΑΖ 130646/1984... 27 3.2.5 ΝΟΜΟ 1430/1984... 27 3.2.6 NΟΜΟ 1568/1985... 27 3.2.7 ΠΡΟΔΓΡΗΚΟ ΓΗΑΣΑΓΜΑ 294/1988... 27 3.2.8 ΠΡΟΔΓΡΗΚΟ ΓΗΑΣΑΓΜΑ 225/1989... 27 3.2.9 ΠΡΟΔΓΡΗΚΟ ΓΗΑΣΑΓΜΑ 395/1994... 27 3.2.10 ΠPOEΓPIKO ΓIATAΓMA 396/1994... 28 Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο ii

3.2.11 ΠPOEΓPIKO ΓIATAΓMA 16/1996... 28 3.2.12 ΠPOEΓPIKO ΓIATAΓMA 17/1996... 28 3.2.13 ΠPOEΓPIKO ΓIATAΓMA 305/1996... 28 3.2.14 ΒΑΗΛΗΚΟ ΓΗΑΣΑΓΜΑ 14/1937... 28 3.2.15 ΒΑΗΛΗΚΟ ΓΗΑΣΑΓΜΑ 19/1938... 28 3.2.16 ΝΟΜΟ 4483/1965... 28 3.2.17 ΝΟΜΟ 1337/1983... 29 3.2.18 ΝΟΜΟ: 1577/85... 29 3.2.19 ΠΡΟΔΓΡΗΚΟ ΓΗΑΣΑΓΜΑ 70/1990... 29 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 ΠΡΟΣΤΠΟ ΔΛΟΣ HD 384 ΑΠΑΗΣΖΔΗ ΓΗΑ ΖΛΔΚΣΡΗΚΔ ΔΓΚΑΣΑΣΑΔΗ... 30 4.1 ΠΡΟΣΤΠΟ ΔΛΟΣ HD 384... 30 4.2 ΓΟΜΖ ΣΟΤ ΠΡΟΣΤΠΟΤ ΔΛΟΣ HD 384... 31 4.3 ΤΝΟΠΣΗΚΖ ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΣΟΤ ΠΡΟΣΤΠΟΤ ΔΛΟΣ HD 384... 31 4.3.1 ΜΔΡΟ 1 ΓΔΝΗΚΑ... 32 4.3.2 ΜΔΡΟ 2 ΟΡΗΜΟΗ... 33 4.3.3 ΜΔΡΟ 3 ΠΡΟΓΗΟΡΗΜΟ ΣΧΝ ΓΔΝΗΚΧΝ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΧΝ ΣΧΝ ΔΓΚΑΣΑΣΑΔΧΝ... 34 4.3.4 ΜΔΡΟ 4 ΜΔΣΡΑ ΠΡΟΣΑΗΑ ΓΗΑ ΑΦΑΛΔΗΑ... 34 4.3.5 ΜΔΡΟ 5 ΔΠΗΛΟΓΖ ΚΑΗ ΔΓΚΑΣΑΣΑΖ ΣΟΤ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΗΚΟΤ ΤΛΗΚΟΤ... 36 4.3.6 ΜΔΡΟ 6 ΔΛΔΓΥΟ ΣΧΝ ΔΓΚΑΣΑΣΑΔΧΝ... 38 4.3.7 ΜΔΡΟ 7 ΔΓΚΑΣΑΣΑΔΗ Δ ΥΧΡΟΤ ΜΔ ΔΗΓΗΚΔ ΑΠΑΗΣΖΔΗ... 40 4.4 ΤΓΚΡΗΖ ΣΟΤ ΠΡΟΣΤΠΟΤ ΔΛΟΣ HD 384 ΜΔ ΣΟΝ ΚΑΝΟΝΗΜΟ ΔΧΣΔΡΗΚΧΝ ΖΛΔΚΣΡΗΚΧΝ ΔΓΚΑΣΑΣΑΔΧΝ (Κ.Δ.Ζ.Δ.)... 42 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 ΜΔΣΡΑ ΑΦΑΛΔΗΑ ΔΝΑΝΣΗ ΖΛΔΚΣΡΟΠΛΖΞΗΑ... 48 5.1 ΜΔΣΡΑ ΑΦΑΛΔΗΑ... 48 Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο iii

5.2 ΜΔΣΡΑ ΑΦΑΛΔΗΑ ΔΝΑΝΣΗ ΖΛΔΚΣΡΟΠΛΖΞΗΑ... 48 5.3 ΑΝΑΛΤΖ ΣΧΝ ΜΔΣΡΧΝ ΑΦΑΛΔΗΑ ΔΝΑΝΣΗ ΖΛΔΚΣΡΟΠΛΖΞΗΑ. 49 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6 ΤΝΟΠΣΗΚΖ ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΝΟΜΟΛΟΓΗΑΚΧΝ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ.. 71 6.1 ΤΝΟΠΣΗΚΖ ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΤΠΟΘΔΔΧΝ... 71 6.1.1 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1522/1988... 72 6.1.2 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 5/1991... 73 6.1.3 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1255/1993... 74 6.1.4 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 364/1995... 75 6.1.5 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 653/1995... 75 6.1.6 ΠΟΛΤΜΔΛΔ ΠΡΧΣΟΓΗΚΔΗΟ ΠΔΗΡΑΗΑ 230/1996... 76 6.1.7 ΔΦΔΣΔΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ 296/1996... 77 6.1.8. ΔΦΔΣΔΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ 3555/1996... 78 6.1.9 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 200/1998... 79 6.1.10 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 848/1998... 80 6.1.11 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1826/1999... 80 6.1.12 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 108/2000... 81 6.1.13 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 230/2000... 82 6.1.14 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1116/2000... 83 6.1.15 ΔΦΔΣΔΗΟ ΑΘΖΝΧΝ 2424/2000... 84 6.1.16 ΔΦΔΣΔΗΟ ΚΔΡΚΤΡΑ 52/2001... 85 6.1.17 ΠΟΛΤΜΔΛΔ ΠΡΧΣΟΓΗΚΔΗΟ ΒΟΛΟΤ 165/2001... 85 6.1.18 ΜΟΝΟΜΔΛΔ ΠΡΧΣΟΓΗΚΔΗΟ ΖΡΑΚΛΔΗΟΤ 206/2001 ΔΦΔΣΔΗΟ ΚΡΖΣΖ 126/2003... 86 6.1.19 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 906/2001... 87 6.1.20 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1357/2001 ΔΦΔΣΔΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ 111/2003... 88 6.1.21 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1609/2001... 90 6.1.22 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 413/2002... 91 Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο iv

6.1.23 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1373/2002... 92 6.1.24 ΔΦΔΣΔΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ 1479/2002 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1085/2003 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1086/2003... 93 6.1.25 ΜΟΝΟΜΔΛΔ ΠΡΧΣΟΓΗΚΔΗΟ ΑΡΣΑ 103/2003... 94 6.1.28 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 778/2003... 95 6.1.29 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1073/2003... 96 6.1.32 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1201/2003... 97 6.1.33 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1255/2003... 98 6.1.34 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1472/2004 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1530/2004... 99 6.1.36. ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1636/2004... 100 6.1.37 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1863/2004... 101 6.1.38 ΑΡΔΗΟ ΠΑΓΟ 1327/2006... 102 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 7 ΣΑΣΗΣΗΚΖ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ... 103 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 7 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΚΑΗ ΠΡΟΣΑΔΗ... 120 7.1 ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ - ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΣΑΣΗΣΗΚΖ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ... 120 7.1.1 ΠΗΝΑΚΑ 1: ΤΠΟΘΔΔΗ ΑΝΑ ΓΗΚΑΣΖΡΗΟ... 120 7.1.2 ΠΗΝΑΚΑ 2: ΑΣΤΥΖΜΑΣΑ ΑΝΑ ΔΣΟ... 120 7.1.4 ΠΗΝΑΚΑ 4: ΥΡΟΝΗΚΟ ΓΗΑΣΖΜΑ ΑΠΟ ΣΟ ΑΣΤΥΖΜΑ ΜΔΥΡΗ ΣΖΝ ΔΚΓΟΖ ΣΖ ΑΠΟΦΑΖ... 121 7.1.5 ΠΗΝΑΚΑ 7:ΚΑΣΖΓΟΡΟΤΜΔΝΟΗ ΑΝΑ ΤΠΟΘΔΖ... 121 7.1.8 ΠΗΝΑΚΑ 8: ΔΗΓΗΚΟΣΖΣΑ ΠΑΘΟΝΣΟ... 122 7.1.10 ΠΗΝΑΚΑ 10: ΔΗΓΟ ΑΣΤΥΖΜΑΣΟ... 122 7.1.11 ΠΗΝΑΚΑ 11: ΑΡΗΘΜΟ ΠΑΘΟΝΣΧΝ ΑΝΑ ΑΣΤΥΖΜΑ... 122 7.1.12 ΠΗΝΑΚΑ 12 : ΣΟΠΟΘΔΗΑ ΠΟΤ ΔΓΗΝΔ ΣΟ ΑΣΤΥΖΜΑ... 123 7.1.13 ΠΗΝΑΚΑ 13: ΣΑΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚΟΤ ΡΔΤΜΑΣΟ... 123 7.1.15 ΠΗΝΑΚΑ 15: ΤΠΑΡΞΖ ΔΠΗΒΛΔΠΟΝΣΟ... 123 Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο v

7.1.16 ΠΗΝΑΚΑ 16: ΤΠΑΡΞΖ ΣΔΥΝΗΚΟΤ ΑΦΑΛΔΗΑ & ΓΗΑΣΡΟΤ ΔΡΓΑΗΑ... 124 7.1.17 ΠΗΝΑΚΑ 17: ΛΖΦΖ ΜΔΣΡΧΝ ΑΦΑΛΔΗΑ... 124 7.1.18 ΠΗΝΑΚΑ 18: ΠΑΡΑΒΗΑΖ ΜΔΣΡΧΝ ΑΦΑΛΔΗΑ... 124 7.1.19 ΠΗΝΑΚΑ 19: ΚΑΣΑΓΗΚΑΘΔΝΣΔ ΑΝΑ ΤΠΟΘΔΖ... 125 7.1.20 ΠΗΝΑΚΑ 20: ΚΑΣΑΓΗΚΑΘΔΝΣΔ ΣΟ ΤΝΟΛΟ ΣΧΝ ΤΠΟΘΔΔΧΝ... 125 7.1.21 ΠΗΝΑΚΑ 21: ΠΑΡΑΒΗΑΖ ΝΟΜΟΘΔΗΑ... 125 7.2 ΓΔΝΗΚΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ... 127 7.3 ΔΤΘΤΝΔ ΣΧΝ ΓΗΠΛΧΜΑΣΟΤΥΧΝ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΓΗΑΦΤΛΑΞΖ ΣΖ ΑΦΑΛΔΗΑ ΚΑΗ ΤΓΔΗΑ ΣΧΝ ΔΡΓΑΕΟΜΔΝΧΝ... 128 7.4 ΠΡΟΣΑΔΗ ΓΗΑ ΣΖ ΓΗΑΦΤΛΑΞΖ ΣΖ ΑΦΑΛΔΗΑ ΚΑΗ ΤΓΔΗΑ ΣΧΝ ΔΡΓΑΕΟΜΔΝΧΝ... 129 8. ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ... 132 8.1 ΔΝΣΤΠΖ... 132 8.2 ΓΗΚΣΤΑΚΟΗ ΣΟΠΟΗ... 134 Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο vi

ΔΗΑΓΧΓΖ Ζ ζπγθεθξηκέλε εξγαζία αζρνιείηαη κε έλα πνιχ ζεκαληηθφ ζέκα ησλ εξγαηηθψλ αηπρεκάησληα νπνία νθείινληαη ζε ειεθηξνπιεμία.θνπφο ηεο είλαη ε ιήςεζπκπεξαζκάησλ ζρεηηθά κε ηα γεληθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ αηπρεκάησλ απηψλ, ηνποπαξάγνληεο πνπ νδεγνχλ ζηελ πξφθιεζε ηνπο θαη ηελ αληηκεηψπηζε ηνπο απφ ηελ ειιεληθή δηθαηνζχλε. Ζ κεζνδνινγία πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί ζηεξίδεηαη ζηελ κειέηελνκνινγηαθψλ δεδνκέλσλ,ζηελ αλάιπζε θαη ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία ηνπο, ζηε ιήςε ζπκπεξαζκάησλ θαη ηέινο ζηελπαξάζεζε πξνηάζεσλ γηα ηε βειηίσζε ηεο θαηάζηαζεο πνπ επηθξαηεί, φζνλ αθνξά ηεδηαθχιαμε ηεο αζθάιεηαο θαη πγείαο ησλ εξγαδνκέλσλ. ην 1 ν θεθάιαην δίλνληαη νη νξηζκνί ηεο εξγαζίαο θαη ηνπ εξγαηηθνχ αηπρήκαηνο. Δπίζεο αλαθέξνληαη νη θαηεγνξίεο θηλδχλσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πγεία ησλ εξγαδνκέλσλ, θαζψο θαη νη παξάγνληεο θαη νη ζπλζήθεο πνπ επεξεάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εξγαζίαο. Σέινο, δίλεηαη ν νξηζκφο ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαη ηεο ειεθηξνπιεμίαο θαη παξαηίζεληαη νη ζεκαληηθφηεξεο επηπηψζεηο ηεο ζην αλζξψπηλν ζψκα ην 2 ν θεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά ζην ζχζηεκα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ζηα κέζα πξνζηαζίαο. Δηδηθφηεξα αλαθεξφκαζηε ζηελ κεζαία ηάζε. ην 3 ν θεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά, θαηά ρξνλνινγηθή ζεηξά, ζε λνκνζεηηθέο δηαηάμεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ αζθάιεηα θαη πγεία ησλ εξγαδνκέλσλ ην 4 ν θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ην πξφηππν ΔΛΟΣ HD 384 θαη γίλεηαη κία ζχγθξηζε ηνπ κε ηνλ Καλνληζκφ Δζσηεξηθψλ Ζιεθηξηθψλ Δγθαηαζηάζεσλ (Κ.Δ.Ζ.Δ.), ηνλ νπνίν θαη αληηθαηέζηεζε. ην 5 ν θεθάιαην γίλεηαη κηα πεξηιεπηηθή αλαθνξά ζηα κέηξα αζθαιείαο έλαληη ειεθηξνπιεμίαο, έηζη φπσο παξνπζηάδνληαη ζηα δηάθνξα λνκνζεηήκαηα. ην θεθάιαην 6 παξέρεηαη κία ζπλνπηηθή πεξηγξαθή ησλ δηθαζηηθψλ ππνζέζεσλ πνπ εμεηάδνληαη. Δηδηθφηεξα, εθηφο ησλ άιισλ, δίδνληαη πιεξνθνξίεο γηα ηηο ζπλζήθεο ππφ ηηο νπνίεο ζπλέβε ην θάζε αηχρεκα, γηα ηνπο δηάδηθνπο, γηα ηε ιήςε ή φρη ησλ απαηηνχκελσλ κέηξσλ αζθαιείαο θαη γηα ηελ ηειηθή έθβαζε ηεο θάζε ππφζεζεο. ην 7 ν θεθάιαην πξαγκαηνπνηείηαη ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία ησλ λνκνινγηθψλ δεδνκέλσλ πνπ απνηειείηαη απφ πίλαθεο θαη δηαγξάκκαηα γηα θαιχηεξε θαηαλφεζε ηεο θαηάζηαζεο πνπ επηθξαηεί ζηνπο εξγαζηαθνχο ρψξνπο. Σα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία παξνπζηάδνληαη ζην θεθάιαην 8. Σαπηφρξνλα, ζην ίδην Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 7

θεθάιαην παξνπζηάδνληαη πξνηάζεηο, νη νπνίεο ζα κπνξνχζαλ λα βνεζήζνπλ ζηε δηαθχιαμε ηεο αζθάιεηαο θαη πγείαο ησλ εξγαδνκέλσλ. Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 8

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ΔΡΓΑΣΗΚΑ ΑΣΤΥΖΜΑΣΑ 1.1 ΔΡΓΑΣΗΚΑ ΑΣΤΥΖΜΑΣΑ-ΔΡΓΑΗΑ Ο φξνο εξγαζία αλαθέξεηαη ζηε ζσκαηηθή ή δηαλνεηηθή πξνζπάζεηα πνπ θαηαβάιιεη ν άλζξσπνο, ζθφπηκα θαη ζπζηεκαηηθά, γηα ηελ επίηεπμε ελφο νξηζκέλνπ ζθνπνχ. Ο ζθνπφο απηφο ζρεηίδεηαη κε ηε δεκηνπξγία φρη κφλν πιηθψλ αιιά θαη πλεπκαηηθψλ αγαζψλ, ηα νπνία είλαη αλαγθαία γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο χπαξμεο ηνπ. ηε ζχγρξνλε θνηλσλία θαη εηδηθφηεξα ζε κία Δπξψπε, ε νπνία βξίζθεηαη ζε κία θάζε κεηάβαζεο, ζηα πιαίζηα ησλ θαηλνκέλσλ ηεο παγθνζκηνπνίεζεο ηεο νηθνλνκίαο θαη ηεο αλάπηπμεο θνηλσληψλ πνιιαπιψλ ηαρπηήησλ, νη επεξρφκελεο κεηαβνιέο ζην ρψξν ηεο εξγαζίαο είλαη νπζηψδεηο. Ραγδαία αχμεζε παξαηεξείηαη ζηε ζπκκεηνρή ησλ εξγαδνκέλσλ ζε βηνκεραληθέο θαη νηθνδνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο, ε νπνία άιιαμε ζεκαληηθά ηελ αλαινγία ζπκκεηνρήο ηνπο ζηελ παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα, ζε ζρέζε κε ηελ αγξνηηθή. Παξά ην γεγνλφο απηφ φκσο, δελ ππήξμε κία αληίζηνηρε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο ζηνπο ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο. ηελ εξγαζία αλαθέξνληαη δχν θαηεγνξίεο θηλδχλσλ, ζρεηηδφκελσλ κε ηελ πγεία: νη επαγγεικαηηθέο αζζέλεηεο, ζπλήζσο ρξφληαο έθθξαζεο ηα εξγαηηθά αηπρήκαηα Ζ αληίιεςε, φκσο, πνπ έρεη δηακνξθσζεί ζήκεξα γηα ηε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο, δελ έρεη λα θάλεη κφλν κε ηελ πξφιεςε ηνπ εξγαηηθνχ αηπρήκαηνο ή ηεο επαγγεικαηηθήο αζζέλεηαο, αιιά θαη κε ηε δεκηνπξγία ελφο επράξηζηνπ θιίκαηνο γηα ηνπο εξγαδνκέλνπο ζην ρψξν εξγαζίαο. Όια απηά επηηπγράλνληαη κε ηελ πηνζέηεζε πξνηχπσλ πγηεηλήο θαη αζθάιεηαο. Ο θαζνξηζκφο απηψλ ησλ πξνηχπσλ πξέπεη λα εζηηάδεη ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ θηλδχλσλ, ζηελ πξφιεςε ηνπο, θαζψο θαη ζηε δεκηνπξγία ηδαληθψλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο. Δηδηθφηεξα, φζνλ αθνξά ηνλ ηνκέα ησλ εξγαηηθψλ αηπρεκάησλ, είλαη επηζπκεηή θαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή ε αλάιπζε ηνπο, ε νπνία πξέπεη λα έρεη σο απψηεξν ζηφρν αθελφο ηελ πξφιεςε ηνπο θαη αθεηέξνπ, ζην άκεζν κέιινλ, ηελ απνθπγή παξνκνίσλ γεγνλφησλ. Χο εξγαηηθφ αηχρεκα νξίδεηαη ην βίαην ζπκβάλ πνπ επέξρεηαη θαηά ηελ εθηέιεζε ηεο εξγαζίαο ή κε αθνξκή απηήλ θαη ζαλ ζπλέπεηα ηνπ νπνίνπ εκθαλίδεηαη βιάβε ηνπ ζψκαηνο ή ηεο πγείαο ή απψιεηα ηεο δσήο ηνπ εξγαδνκέλνπ. Παξά ηελ εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο θαη ηελ αιιαγή ηνπ ηξφπνπ εξγαζίαο (απφ ρεηξσλαθηηθή πνπ ήηαλ παιαηφηεξα, ζε εξγαζία πνπ εθηειείηαη θπξίσο κε κεραληθά κέζα), ν Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 9

άλζξσπνο εμαθνινπζεί λα παξακέλεη ν θπξίαξρνο παξάγνληαο. Πνιιέο θνξέο θάλεη θάπνηεο ελέξγεηεο πνπ δελ ζα έπξεπε λα θάλεη, ζε άιιεο πεξηπηψζεηο παξακειεί λα θάλεη θάπνηεο ελέξγεηεο πνπ ζα έπξεπε λα είρε θάλεη. Με ηνλ ηξφπν απηφ ζπκβάιιεη ζην λα ζπκβεί ή λα κε ζπκβεί έλα εξγαηηθφ αηχρεκα. εκαληηθνί παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ αλζξψπνπ ζηελ εξγαζία είλαη: ε γλψζε ηνπ αληηθεηκέλνπ εξγαζίαο ε εκπεηξία ε ελεκέξσζε ε θαηάξηηζε ε ειηθία ε θπζηθή θαη ςπρνινγηθή θαηάζηαζε ζηελ νπνία βξίζθεηαη ε εμνηθείσζε κε ηνλ θίλδπλν ην επίπεδν ηεο εθπαίδεπζεο ηα θνηλσληνινγηθά θαη πνιηηηζκηθά ραξαθηεξηζηηθά Πνιιά απφ ηα εξγαηηθά αηπρήκαηα νθείινληαη ζηνλ εμνπιηζκφ εξγαζίαο (κεραλήκαηα, ζπζθεπέο, εξγαιεία ή εγθαηαζηάζεηο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαηά ηελ εξγαζία). Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα ζπκβνιήο ζηελ πξφθιεζε εξγαηηθψλ αηπρεκάησλ είλαη νη πεξηπηψζεηο φπνπ ν εμνπιηζκφο εξγαζίαο είλαη αθαηάιιεια ζρεδηαζκέλνο ή αθαηάιιεια εγθαηεζηεκέλνο, θαθνζπληεξεκέλνο ή ειαηησκαηηθφο, ρσξίο ηελ χπαξμε ζπζηεκάησλ πξνζηαζίαο, θιπ. Δπίζεο, ζεκαληηθφ ξφιν παίδνπλ θαη νη ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ ζηελ εξγαζία, δειαδή φινη νη ππφινηπνη παξάγνληεο εθηφο ηνπ αλζξψπνπ θαη ηνπ εμνπιηζκνχ, νη νπνίνη κπνξεί λα απνηειέζνπλ αηηία γηα λα ζπκβεί θάπνην εξγαηηθφ αηχρεκα. Δλδεηθηηθά, ηέηνηνη παξάγνληεο κπνξεί λα είλαη: ηα δάπεδα εξγαζίαο ε αθαηαζηαζία πνπ πηζαλφλ λα ππάξρεη ζηνπο ρψξνπο εξγαζίαο νη ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ (π.ρ. ζφξπβνο, ζεξκνθξαζία, θσηηζκφο, θιπ.) Σέινο, πνιιά εξγαηηθά αηπρήκαηα, εηδηθφηεξα ζε εξγνηαμηαθνχο ρψξνπο, νθείινληαη ζην φηη νη δηάθνξεο εξγαζίεο εθηεινχληαη θάησ απφ απξφβιεπηεο κεηαβνιέο ησλ θαηξηθψλ ζπλζεθψλ θαη απαηηνχλ ζσκαηηθή δχλακε θαη αθξίβεηα, ηδηαίηεξα φηαλ πξαγκαηνπνηνχληαη ζε κεγάια χςε ή ππφγεηνπο ρψξνπο. Δπηπιένλ, παξνπζηάδεηαη ζήκεξα έληνλα ην θαηλφκελν ηεο ζχλζεζεο ησλ ζπλεξγείσλ, θαηά κεγάιν πνζνζηφ, απφ αιινδαπνχο θαη παιηλλνζηνχληεο, νη νπνίνη δε γλσξίδνπλ θαιά ηε γιψζζα θαη ηελ ηερληθή ησλ δηαθφξσλ εξγαζηψλ. Σν γεγνλφο Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 10

απηφ έρεη σο απνηέιεζκα λα δεκηνπξγνχληαη πξνβιήκαηα επηθνηλσλίαο, ηα νπνία απμάλνπλ ηελ επηθηλδπλφηεηα ησλ εξγαζηψλ θαη ηελ πηζαλφηεηα αηπρήκαηνο. Απφ νηθνλνκηθήο πιεπξάο, ηα εξγαηηθά αηπρήκαηα πξνθαινχλ κείσζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο, πηψζε ηεο παξαγσγήο θαη αχμεζε ησλ επηδνκάησλ αηπρεκάησλ θαη ζπληάμεσλ. Όια απηέο νη ζπλέπεηεο απνηεινχλ έλα ηεξάζηην θφζηνο γηα ηηο επηρεηξήζεηο θαη ηελ εζληθή νηθνλνκία. Απφ θνηλσληθήο πιεπξάο, ν ζάλαηνο ελφο εξγαδνκέλνπ, θαζψο θαη ε πξνζσξηλή ή κφληκε αλαπεξία ηνπ ιφγσ αηπρήκαηνο, πξνθαινχλ κηα ζεηξά απφ παξελέξγεηεο ζηνλ άκεζν θνηλσληθφ ηνπ πεξίγπξν. Ζ Δπηηξνπή ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πξνζπάζεζε λα παξάζρεη ζηα θξάηε κέιε ηα απαξαίηεηα λνκηθά κέζα γηα ηε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο. Σα θξάηε κέιε, κε ηε ζεηξά ηνπο, πξνζπάζεζαλ λα κεηαθέξνπλ απηά ηα λνκηθά κέζα ζηελ εζληθή ηνπο λνκνζεζία. Γεγνλφο είλαη, φκσο, φηη δε ρξεζηκεχεη ζε ηίπνηα κηα πιεζψξα λνκνζεηεκάησλ, θαλνληζκψλ ή αθφκε θαη θπξψζεσλ, αλ δελ θαηαλνήζνπλ νη εξγνδφηεο θαη νη εξγαδφκελνη φηη είλαη απαξαίηεην λα αιιάμνπλ ζπκπεξηθνξά, ζε ζρέζε κε ηελ πγεία θαη ηελ αζθάιεηα ζηελ εξγαζία, ψζηε λα πξνιακβάλνληαη νη θίλδπλνη. Σν κεγάιν απηφ πξφβιεκα κπνξεί λα αληηκεησπηζζεί κφλν αλ ππάξρεη δξάζε ελεκέξσζεο θαη θαηάξηηζεο. 1.2 ΔΡΓΑΣΗΚΑ ΑΣΤΥΖΜΑΣΑ ΟΦΔΗΛΟΜΔΝΑ Δ ΖΛΔΚΣΡΟΠΛΖΞΗΑ ( ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΑΦΑΛΔΗΑ ΡΑΝΣΗΝ ΛΟΡΔΝΣΕΟ, ΠΟΤΛΟ ΚΧΝ/ΝΟ ΔΛ. ΗΝ. Δ.Α) Δάλ ζπλδέζνπκε δχν ζψκαηα πνπ έρνπλ δηαθνξά δπλακηθνχ (δηαθνξά ηάζεο) κε έλα κεηαιιηθφ ζχξκα, ζα έρνπκε ζαλ απνηέιεζκα κηα ξνή ειεθηξνλίσλ (ειεθηξηθφ ξεχκα), κέζσ ηνπ κεηαιιηθνχ αγσγνχ, απφ ην ζψκα κε ην κηθξφηεξν δπλακηθφ πξνο ην ζψκα κε ην κεγαιχηεξν δπλακηθφ. Ζ κνλάδα κέηξεζεο ηεο ειεθηξηθήο ηάζεο είλαη ην Βνιη (V), ελψ ε αληίζηνηρε κνλάδα ηεο έληαζεο ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο είλαη ην Ακπέξ (Α). Ζ έληαζε ηνπ ξεχκαηνο είλαη αλάινγε ηεο ηάζεο θαη αληηζηξφθσο αλάινγε ηεο αληίζηαζεο πνπ ππάξρεη ζην θχθισκα (Νφκνο ηνπ Ohm). Τπάξρνπλ δχν είδε ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο: Σν ζπλερέο θαη ην ελαιιαζζφκελν. πλερέο νλνκάδεηαη ην ειεθηξηθφ ξεχκα ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ νπνίνπ (ε ηάζε θαη ε έληαζε) έρνπλ ζηαζεξή ηηκή θαη δελ κεηαβάιινληαη ζηε κνλάδα ηνπ ρξφλνπ. Αληηζέησο, ε ηάζε θαη ε έληαζε ηνπ ελαιιαζζφκελνπ ξεχκαηνο κεηαβάιινληαη ζπλαξηήζεη ηνπ ρξφλνπ. ηελ Δπξψπε π.ρ. ην ελαιιαζζφκελν ξεχκα κεηαβάιιεηαη κε ζπρλφηεηα 50 Hz (1 Hz = 1 θχθινο αλά δεπηεξφιεπην), ελψ ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο κε 60 Ζz. Οη ειεθηξηθέο εγθαηαζηάζεηο θαη γεληθφηεξα νη δηάθνξεο εξγαζίεο, νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε ην ειεθηξηθφ ξεχκα, πξέπεη λα Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 11

πξαγκαηνπνηνχληαη θαηά ηέηνην ηξφπν, ψζηε λα ειαρηζηνπνηνχληαη νη θίλδπλνη πνπ απεηινχλ ηνπο εξγαδφκελνπο. Οη ζεκαληηθφηεξνη απφ απηνχο ηνπο θηλδχλνπο είλαη νη εμήο: εγθαχκαηα ζην ζψκα, ιφγσ επίδξαζεο ηνπ ειεθηξηθνχ ηφμνπ (θπξίσο ζε αηπρήκαηα εγθαηαζηάζεσλ ηζρχνο πςειήο ηάζεο) επηθίλδπλα ξεχκαηα πνπ ξένπλ κέζα απφ ην αλζξψπηλν ζψκα, ηα νπνία κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ ζνβαξέο βιάβεο, αθφκε θαη ηνλ ζάλαην Ο ηειεπηαίνο θίλδπλνο είλαη απηφο πνπ εκθαλίδεηαη ζπρλφηεξα θαη απνηειεί ηε βάζε γηα ηα κέηξα πξνζηαζίαο θαηά ηεο ειεθηξνπιεμίαο. Ζ ειεθηξνπιεμία είλαη κία ζχλζεηε παζνινγηθή θαηάζηαζε πνπ πξνθαιείηαη απφ ηε δηέιεπζε ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ζην ζψκα. Ζιεθηξνπιεμία κπνξεί λα επέιζεη κε άκεζε ή έκκεζε επαθή ηνπ αλζξψπνπ κε έλα θχθισκα. Άκεζε επαθή έρνπκε φηαλ αθνπκπήζεη ν άλζξσπνο έλαλ ειεθηξνθφξν αγσγφ. Έκκεζε επαθή έρνπκε φηαλ, ιφγσ θαηαζηξνθήο ηεο κφλσζεο, κεηαιιηθά αγείσηα κέξε ηεζνχλ ππφ ηάζε, νπφηε ε επαθή κε απηά κπνξεί λα πξνθαιέζεη ζηνλ άλζξσπν ειεθηξνπιεμία. Μία άιιε πεξίπησζε ειεθηξνπιεμίαο κε έκκεζε επαθή κπνξεί λα πξνθχςεη φηαλ, κεηά απφ ζθάικα ζηελ εγθαηάζηαζε, ηα ξεχκαηα πνπ ξένπλ ζηε γε πξνθαινχλ κεγάιεο πηψζεηο ηάζεο ζην έδαθνο. Σν γεγνλφο απηφ έρεη σο απνηέιεζκα έλα άηνκν πνπ παηάεη ζην έδαθνο, λα ππνβάιιεηαη ζε κία ηάζε κεηαμχ ησλ δχν πνδηψλ ηνπ, ηε βεκαηηθή ηάζε, ε νπνία κπνξεί λα πξνθαιέζεη ειεθηξνπιεμία. Ζ θχζε θαη ε βαξχηεηα ησλ θαθψζεσλ πνπ πξνθαιεί ην ειεθηξηθφ ξεχκα, φηαλ δηαξξέεη ην αλζξψπηλν ζψκα, εμαξηάηαη απφ ηνπο αθφινπζνπο παξάγνληεο: ηελ ηάζε ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο (φζν κεγαιχηεξε είλαη, ηφζν πην ζνβαξή είλαη ε βιάβε ησλ ηζηψλ) ηελ έληαζε ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ηε θχζε ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο (ην ελαιιαζζφκελν ξεχκα είλαη πεξηζζφηεξν επηθίλδπλν απφ ην ζπλερέο, γηαηί πξνθαιεί επθνιφηεξα κε αλαζηξέςηκεο δηαηαξαρέο ηνπ θαξδηαθνχ ξπζκνχ θαη παξάιπζε ηνπ αλαπλεπζηηθνχ θέληξνπ) ηελ επηθάλεηα θαη ην ρξφλν επαθήο κε ην ειεθηξνθφξν αληηθείκελν ηε δηαδξνκή πνπ αθνινπζεί ην ξεχκα κέζα ζην αλζξψπηλν ζψκα θαη ην είδνο ησλ εζσηεξηθψλ νξγάλσλ πνπ πιήηηεη θαηά κήθνο ηεο δηαδξνκήο απηήο ηελ αγσγηκφηεηα ησλ ηζηψλ ηνπ αλζξψπηλνπ ζψκαηνο Σν θάζκα ησλ θαθψζεσλ, νη νπνίεο κπνξεί λα πξνθιεζνχλ απφ ηελ ειεθηξνπιεμία, πνηθίιεη απφ πεξηνξηζκέλεο δεξκαηηθέο βιάβεο κέρξη βαξηά πνιπζπζηεκαηηθή λφζν ή άκεζν ζάλαην. Πην ζπγθεθξηκέλα, πξνθαινχληαη ζπλήζσο ζην ζχκα: πξνζβνιή ηνπ αλαπλεπζηηθνχ ζπζηήκαηνο, κε άκεζν θαξδηαθφ επεηζφδην Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 12

εμσηεξηθά ή εζσηεξηθά εγθαχκαηα πξνζβνιή ηνπ αλαπλεπζηηθνχ ζπζηήκαηνο, κε επαθφινπζν ηελ αλαζηνιή ηεο αλαπλνήο, δειαδή αζθπμία θαθνήζεηο θνηιηαθέο αξξπζκίεο κπνλέθξσζε, νμεία λεθξηθή αλεπάξθεηα βιάβεο ζην λεπξηθφ ζχζηεκα Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 13

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ΣΟ ΤΣΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ.Ζ.Δ Δηθόλα 1Σν ζύζηεκα Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο. Έλα ζχζηεκα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο (.Ζ.Δ) κπνξεί λα ρσξηζηεί ζε ηξία επηκέξνπο ηκήκαηα. Απηά είλαη: ε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ε κεηαθνξά ελέξγεηαο ε Γηαλνκή ηεο ελέξγεηαο ζηνπο Καηαλαισηέο ηελ πξψηε θάζε παξάγεηαη ε ειεθηξηθή ελέξγεηα ζηνπο ηαζκνχο Παξαγσγήο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο (.Π.Ζ.Δ). Ζ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κπνξεί λα πξνέξρεηαη απφ αηκνειεθηξηθά ή πδξνειεθηξηθά εξγνζηάζηα, αλεκνγελλήηξηεο, θσηνβνιηατθέο γελλήηξηεο θ.α. Αλεμάξηεηα φκσο απφ ηνλ ηξφπν παξαγσγήο ηεο, ε ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη έρεη κηα ζπγθεθξηκέλε ηάζε. Ζ ηάζε εμφδνπ κηα γελλήηξηαο θπκαίλεηαη απφ 6 έσο 30 kv. Γηα παξάδεηγκα ζηνλ Αηκνειεθηξηθφ ηαζκφ (ΑΖ) Καξδίαο ζηελ Πηνιεκαΐδα ε ηάζε πνπ παξάγεηαη ζηελ έμνδν κηαο γελλήηξηαο είλαη 21 kv. Ζ ηάζε εμφδνπ αλπςψλεηαη κέζσ ελφο κεηαζρεκαηηζηή (Μ) ζηνλ ππνζηαζκφ αλχςσζεο ηεο ηάζεο, πνπ βξίζθεηαη ζην ρψξν ηεο παξαγσγήο. ηελ Διιάδα ε ηάζε εμφδνπ ελφο ΑΖ αλπςψλεηαη ζηα 400 kv (ππεξπςειή ηάζε) ελψ ζε έλαλ πδξνειεθηξηθφ ζηαζκφ (ΤΖ) ζηα 150 kv ( πςειή ηάζε). ηε θάζε ηεο κεηαθνξάο ε ειεθηξηθή ελέξγεηα κεηαθέξεηαη ππφ ηάζε 400 ή 150 kv απφ ηνπο ζηαζκνχο παξαγσγήο, θπξίσο κε ελαέξηα δίθηπα θαη ππιψλεο ηεο Γ.Δ.Ζ ζε καθξηλέο Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 14

απνζηάζεηο. Γηα παξάδεηγκα, ε ελέξγεηα κεηαθέξεηαη απφ ηνπο ΑΖ ηεο Πηνιεκαΐδαο κέζσ κηαο γξακκήο 400 kv ζηελ Αζήλα. ε κηθξφηεξεο απνζηάζεηο, ε ελέξγεηα κεηαθέξεηαη ζπλήζσο κε δίθηπα ησλ 150 kv. Οη γξακκέο κεηαθνξάο ησλ 400 kv φηαλ πιεζηάδνπλ ζηηο πφιεηο ζπγθεληξψλνληαη ζε ππνζηαζκνχο ππνβηβαζκνχ 400/150 ΚV. Ζ ηάζε ππνβηβάδεηαη ζηα 150 kv κέζσ ελφο Μ 400/150 kv.απφ εθεί ηξνθνδνηνχληαη θάπνηνη θαηαλαισηέο πςειήο ηάζεο (ΤΣ) κε 150 kv ελψ ζπλερίδεηαη ε κεηαθνξά ηεο ελέξγεηαο κε γξακκέο ησλ 150 kv. Οη γξακκέο ησλ 150 kv θαηαιήγνπλ ζε ππνζηαζκνχο ππνβηβαζκνχ 150/20 kv. ηνπο ππνζηαζκνχο 150/20 kv ππνβηβάδνληαη ηα 150 kv κέζσ Μ 150/20 kv ζηα 20 kv (Μέζε Σάζε). Χζηφζν ππάξρνπλ θαη παιηά δίθηπα ΜΣ ησλ 15 kv, φπνπ εθεί ε ηάζε ππνβηβάδεηαη ζηα 15 kv. Απφ ηα δίθηπα ΜΣ μεθηλάεη ε θάζε ηεο Γηαλνκήο. Ζ ειεθηξηθή ελέξγεηα ππφ ΜΣ δηαλέκεηαη ηνπηθά ζε θαηαλαισηέο ΜΣ θαζψο επίζεο θαη ζε θαηαλαισηέο ρακειήο ηάζεο (Υ.Σ) εθφζνλ θπζηθά ε ηάζε ππνβηβαζηεί ζηα 400V. Οη θαηαλαισηέο MT είλαη βηνκεραλίεο, εξγνζηάζηα θ.α κε ηζρχ άλσ ησλ 135 kva. Oη θαηαλαισηέο ΥΣ είλαη νηθίεο, καγαδηά, κηθξέο βηνηερλίεο θ.α κε ηζρχ κέρξη 135 kva. Ο ππνβηβαζκφο ηεο ηάζεο ζηα 400 V γηα ηελ ηξνθνδφηεζε θαηαλαισηψλ ΥΣ γίλεηαη ζε ππνζηαζκνχο δηαλνκήο 20/0,4 kv ηεο Γ.Δ.Ζ. Οη ππνζηαζκνί δηαλνκήο ηνπνζεηνχληαη εμσηεξηθά πάλσ ζηηο θνιψλεο ηεο Γ.Δ.Ζ θαη δηαζέηνπλ Μ 20/0,4 kv. ην ρήκα 1 θαίλεηαη έλα κνλνγξακκηθφ ζρέδην πνπ πεξηγξάθεη έλα απινπνηεκέλν.ζ.δ ρήκα 1Απινπνηεκέλε δηάηαμε.ζ.δ 2.2 ΜΔΑ ΠΡΟΣΑΗΑ ΓΔΝΗΚΑ Σα κέζα πξνζηαζίαο, ζε νπνηνδήπνηε επίπεδν ηάζεο θαη αλ αλαθεξφκαζηε, έρνπλ σο ζηφρν ηελ άκεζε πξνζηαζία ελφο ειεθηξηθνχ θνξηίνπ ή ελφο θπθιψκαηνο. Έκκεζα φκσο πξνζηαηεχνπλ νιφθιεξε ηελ εγθαηάζηαζε θαη θπξίσο ηνπο αλζξψπνπο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 15

ηελ θάζε ειεθηξηθή ζπζθεπή. Καηά ηελ δηάξθεηα ιεηηνπξγίαο ελφο επηκέξνπο ειεθηξηθνχ θνξηίνπ κέζα ζε κηα ειεθηξηθή εγθαηάζηαζε κπνξεί λα ζπκβεί θάπνηα βιάβε πνπ λα νδεγήζεη ζε βξαρπθχθισκα. Σν βξαρπθχθισκα φκσο θαηαπνλεί ηα ππφινηπα ζηνηρεία ηνπ ειεθηξηθνχ θαηαλαισηή (αγσγνχο, κνλψζεηο) απμάλνληαο έηζη ηε ζεξκνθξαζία ηνπο, αθνχ δηαξξένληαη απφ πάξα πνιχ κεγάιν ξεχκα. Ζ απμαλφκελε ζεξκνθξαζία κπνξεί λα θαηαζηξέςεη ηε ζπζθεπή θαη λα πξνθαιέζεη ππξθαγηά, ε νπνία κπνξεί λα εμαπισζεί ζε φιε ηελ εγθαηάζηαζε. Σα κέζα πξνζηαζίαο ζε πεξίπησζε θάπνηνπ ζθάικαηνο έρνπλ σο ζθνπφ λαδηαθφςνπλ ηελ ηξνθνδνζία θαη λα απνκνλψζνπλ ηε ζπζθεπή, ην θχθισκα ή ηελεγθαηάζηαζε πνπ πξνθαιεί ην ζθάικα. Απηφ πξέπεη λα πξαγκαηνπνηεζεί ζε φζν ηνδπλαηφλ κηθξφηεξν ρξφλν ρσξίο λα πξνθιεζεί νπνηαδήπνηε άιιε βιάβε εμαηηίαο ηνπζθάικαηνο. πκπεξαζκαηηθά, ηα κέζα πξνζηαζίαο έρνπλ σο ζηφρν: λα πεξηνξηζηεί φζν γίλεηαη πεξηζζφηεξν ε βιάβε ηνπ ζηνηρείνπ, ζην νπνίν εθδειψζεθε λα ειαρηζηνπνηεζνχλ νη επηπηψζεηο ζην ππφινηπν ζχζηεκα θαη λα απνθεπρζεί εαπελεξγνπνίεζε θαη άιισλ ζηνηρείσλ λα απνθεπρζνχλ επηθίλδπλεο ζπλέπεηεο φπσο ειεθηξνπιεμία, έθξεμε θαη ππξθαγηά. ηελ Μέζε Σάζε (ΜΣ) ρξεζηκνπνηνχληαη κεραλήκαηα (Μεηαζρεκαηηζηέο20000V/400V, ππθλσηέο) ηα νπνία ζε πεξίπησζε ζθάικαηνο κπνξνχλ λα εθξαγνχλθαη λα επηθέξνπλ ζνβαξέο ζπλέπεηεο ζε αλζξψπνπο πνπ βξίζθνληαη θαη εξγάδνληαη ζηνίδην ρψξν. Δπνκέλσο, δελ ππάξρνπλ ζηελ ΜΣ πνιιά πεξηζψξηα ιάζνπο. Έλαο ιάζνορεηξηζκφο ή κηα ιαλζαζκέλε ελέξγεηα (π.ρ άλνηγκα ελφο δηαθφπηε ΜΣ ) ζε κηαεγθαηάζηαζε κπνξεί λα έρεη ζνβαξέο ζπλέπεηεο ζε απηήλ θαη λα πξνθαιέζεη αθφκα θαηζαλαηεθφξα αηπρήκαηα.. Έηζη ηα κέζα πξνζηαζίαο ζηελ ΜΣ πξέπεη λα επηιέγνληαηκε πνιιή κεγάιε πξνζνρή. Με ηνλ φξν «ζθάικα» ελλννχκε κηα κε θαλνληθή ιεηηνπξγία ζε κηα δηάηαμε. θάικα έρνπκε είηε φηαλ ππάξρεη βξαρπθχθισκα, ιφγσ θαηαζηξνθήο ηεο κφλσζεοκεηαμχ 2 θάζεσλ ή κηαο θάζεο κε ηελ γε, είηε φηαλ ππάξρεη θάπνηα ππεξθφξηηζε. Ωοζθάικα επίζεο κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί ε δηαθνπή ηεο ζπλέρεηαο κηαο θάζεο ή ηνπνπδέηεξνπ. πλήζσο φκσο ν φξνο ζθάικα αλαθέξεηαη φηαλ ππάξρεη βξαρπθχθισκα. Έλα ζθάικα κπνξεί λα είλαη παξνδηθφ ή κφληκν. Σα παξνδηθά ζθάικαηα δηαξθνχλειάρηζην ρξφλν θαη αξθεί λα δηαθνπεί ε ηάζε ηξνθνδνζίαο γηα ειάρηζην ρξφλν (π.ρ 0,2 sec). Σα ζθάικαηα απηά δεκηνπξγνχληαη ζηα ελαέξηα δίθηπα θαη κπνξεί λα πξνθχςνπλ θαηά ηελ πηψζε ελφο θεξαπλνχ, πνπ κπνξεί λα πξνθαιέζεη ηε δηάζπαζε ηνπ αέξααλάκεζα ζε 2 θάζεηο θαη ηελ Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 16

δεκηνπξγία ειεθηξηθνχ ηφμνπ. Σα παξνδηθά ζθάικαηακπνξνχλ λα εμαιεηθζνχλ πνιιέο θνξέο θαη κφλα ηνπο ρσξίο λα δηαθνπεί θαζφινπ εηάζε. Σα ζθάικαηα απηά νλνκάδνληαη ηφηε «απηναπνζβελχκελα». Σα κφληκα ζθάικαηα πθίζηαληαη ζπλερψο κέρξη λα δηαθνπεί ε ηξνθνδνζία ζηνθχθισκα, πνπ ππάξρεη ην ζθάικα, είηε απηφκαηα απφ ηα ππάξρνληα κέζα πξνζηαζίαοείηε απφ ηνλ άλζξσπν. Σα ζθάικαηα πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ είλαη κφληκαζθάικαηα. Γηα λα γίλεη κηα ζχγθξηζε κε ηα παξνδηθά ζθάικαηα ζηα ελαέξηα δίθηπα αλαθέξνπκε ηελ πηψζε γηα παξάδεηγκα θάπνηνπ δέληξνπ πάλσ ζηηο γξακκέο, πνπ γηαηελ απνκάθξπλζε ηνπ πξέπεη λα ππάξμεη αλζξψπηλε παξέκβαζε. ηα κέζα πξνζηαζίαο ρξεζηκνπνηνχληαη επίζεο νη φξνη «ππεξθφξηηζε» θαη«ππεξέληαζε». Τπεξθφξηηζε ζπκβαίλεη φηαλ ην ξεχκα ζε κηα δηάηαμε είλαη ιίγνκεγαιχηεξν απφ ην νλνκαζηηθφ ξεχκα ιεηηνπξγίαο (ΗΝ) θαη κπνξεί λα πάξεη ηηκή κέρξηθαη ην δηπιάζηα ηνπ νλνκαζηηθνχ. Γηα ξεχκαηα κεγαιχηεξα απφ ην δηπιάζηννλνκαζηηθφ ξεχκα ( π.ρ 5 θνξέο ην Η Ν ) ρξεζηκνπνηείηαη ν φξνο «ππεξέληαζε» Τπεξέληαζε έρνπκε φηαλ ππάξρεη θάπνην βξαρπθχθισκα. Σα κέζα πξνζηαζίαο ζηελ Μέζε Σάζε ρσξίδνληαη ζε 2 βαζηθέο θαηεγνξίεο: Αζθάιεηεο ΜΣ Γηαθφπηεο ΜΣ 2.3 Αζθάιεηεο Μέζεο Σάζεο Οη αζθάιεηεο ΜΣ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα πξνζηαηεχζνπλ έλα θχθισκα ΜΣ φηαλζε απηφ ππάξρεη βξαρπθχθισκα αιιά θαη ππεξθφξηηζε πνπ δηαξθεί αξθεηή ψξα. Οη αζθάιεηεο ΜΣ ρσξί νληαη δ ζε δπν βαζηθέο θαηεγνξίεο: Αζθάιεηεο θφλεο Αζθάιεηεο Δθηφλσζεο 2.3.1 Αζθάιεηα θόλεο Οη αζθάιεηεο ζθφλεο ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο γηα λα δηαθφπηνπλ έλα θχθισκαφηαλ ζε απηφ ππάξρεη βξαρπθχθισκα αιιά θαη ππεξθφξηηζε πνπ δηαξθεί αξθεηή ψξα. Απνηεινχληαη απφ έλα θχιηλδξν απφ πνξζειάλε κέζα ζηνλ νπνίν ππάξρεη ην ηεθηφ θαηε ζθφλε ραιαδία. Σν ηεθηφ, πνπ είλαη άξγπξνο αιιά θαη θξάκαηα ηνπ, είλαη ηπιηγκέλνγχξσ απφ έλα θεξακηθφ πιηθφ, φπσο θαίλεηαη ζην ρ.2. Ζ ζθφλε βξίζθεηαη γχξσαπφ ηνλ θεξακηθφ θχιηλδξν θαη ζθεπάδεη ην ηεθηφ. Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 17

Οη αζθάιεηεο απηέο κεηψλνπλ ην ξεχκα βξαρπθχθισζεο εμαηηίαο ηεο ζθφλεοραιαδία. Ζ ζθφλε βνεζά ζηελ ζβέζε ηνπ ηφμνπ, πνπ δεκηνπξγείηαη κε ηελ ηήμε ηνπαγσγνχ, ιφγνπ ηεο ςπθηηθήο ηεο ηθαλφηεηαο. Σαπηφρξνλα φκσο δεκηνπξγείηαη θαη κηακεγάιε αληίζηαζε κε απνηέιεζκα λα κεηψλεηαη ην ξεχκα βξαρπθχθισζεο. Έηζη ζηελπξαγκαηηθφηεηα ην ξεχκα απηφ παίξλεη ρακειφηεξε ηηκή απφ απηή πνπ είρεππνινγηζηεί αξρηθά κε απνηέιεζκα λα ππάξρεη κηα επηπιένλ πξνζηαζία ηνπεμνπιηζκνχ ζε κηα εγθαηάζηαζε. Ζ αζθάιεηα απηή είλαη αθξηβφηεξε απφ ηελ αζθάιεηαεθηφλσζεο θαη ρξεζηκνπνηείηαη ζε εζσηεξηθνχο ρψξνπο. ρήκα 2Αζθάιεηεο θόλεο ρήκα 3Βαζηθά κέξε κηαο Αζθάιεηαο θόλε Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 18

ρήκα 4Σνκή κηαο Αζθάιεηαο. ρήκα 5 Πηλαθίδα κε ηα νλνκαζηηθάζηνηρεία ηεο Αζθάιεηαο. ηελ αζθάιεηα ππάξρεη κηα πηλαθίδα κε ηα νλνκαζηηθά ζηνηρεία ηεο Αζθάιεηαοζθφλεο. Σα νλνκαζηηθά ζηνηρεία πνπ ππάξρνπλ ζηελ πηλαθίδα, φπσο θαίλνληαη ζηνρ.5 είλαη ηα παξαθάησ: Ο ηχπνο ηεο Αζθάιεηαο. Τπάξρνπλ 2 ηχπνη αζθαιεηψλ ν ηχπνο CEF πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γεληθά γηα πξνζηαζία κηα εγθαηάζηαζεο ΜΣ ζεεζσηεξηθφ ή εμσηεξηθφ ρψξν (π.ρ πξνζηαζία Μ) θαη ν ηχπνοcmf,πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απνθιεηζηηθά γηα πξνζηαζία θηλεηήξσλ. Η Ν : Ολνκαζηηθφ ξεχκα Λεηηνπξγίαο (I N =40A). Σν ξεχκα απηφ είλαηην ξεχκα πνπ κπνξεί λα δηαξξέεη ζπλερψο ηελ αζθάιεηα ρσξίο λαιηψλεη ην ηεθηφ. Απηφ είλαη θαη ην ξεχκα πνπ ραξαθηεξίδεη ηελαζθάιεηα ( π.ρ αζθάιεηα 40 Α ) U N : Ζ νλνκαζηηθή πνιηθή ηάζε ιεηηνπξγίαο Η 3 < 3 * I N : Σν ειάρηζην ξεχκα πνπ κπνξεί λα δηαθφςεη Η 1 : Σν κέγηζην ξεχκα βξαρπθχθισζεο ην νπνίν κπνξεί λα δηαθφςεη εαζθάιεηα θαη ζην νπνίν έρεη ειεγρζεί (π.ρ Η 1 = 50 ka) ηελ πηλαθίδα ππάξρεη θαη έλα ελδεηθηηθφ «Βέινο» ην νπνίν δείρλεη ζε πην άθξν ηεο αζθάιεηαο ππάξρεη έλα αληηθείκελν ειεθηξνκαγλεηηθήο εθηφλσζεο, γηα ην νπνίν ρξεζηκνπνηείηαη ν φξνο Striker Pin. Σν κεηαιιηθφ απηφ αληηθείκελν, πνπ κνηάδεη ζαλ ρνληξή βειφλα, βξίζθεηαη εζσηεξηθά ηεο αζθάιεηαο. Όηαλ ιηψζεη ην ηεθηφ εθηηλάζζεηαη ην Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 19

strikerpin κε δχλακε πξνο ηα έμσ. Έηζη δίλεηαη κεραληθά εληνιή λααλνίμνπλ νη επαθέο ελφο δηαθφπηε. Ζ αζθάιεηα ζθφλεο, φπσο θαη φιεο νη αζθάιεηεο έρνπλ θάπνηα ραξαθηεξηζηηθήθακπχιε ιεηηνπξγίαο. ηελ θακπχιε απηή θαίλεηαη ν ρξφλνο πνπ απαηηείηαη γηα λαιηψζεη ην ηεθηφ ζπλαξηήζεη ηνπ ξεχκαηνο πνπ δηαξξέεη ηελ αζθάιεηα. Όζν απμάλεηαηην ξεχκα ηφζν κεηψλεηαη ν ρξφλνο ζηνλ ν νπνίν ζα ιηψζεη ε αζθάιεηα θαη αληίζηξνθα. Ζ αζθάιεηα κπνξεί λα κελ ιηψζεη αθφκα θαη αλ ην ξεχκα είλαη κεγάιν κε ηελ πξνυπφζεζε ν ρξφλνο πνπ δηαξξέεη ηελ Αζθάιεηα λα είλαη κηθξφο. Γηα παξάδεηγκα γηα κηα αζθάιεηα ζθφλεο 40 Α (I N =40A ), ν ρξφλνο ιεηηνπξγίαο ηεο είλαη πεξίπνπ 2,2 sec αλ δηαξξέεηαη κε ξεχκα έληαζεο 200 Α (5xI Ν ) θαη 2 min γηα ξεχκα 120A (3xI Ν ), φπσο θαίλεηαη ζην ρ.5. Πίλαθαο 1Πξνζδηνξηζκόο αζθάιεηαο γηα ηελ πξνζηαζία Μ ηνλ πίλαθα πξνζδηνξίδεηαη ην κέγεζνο ηεο αζθάιεηαο ζε Α πνπ πξέπεη λα εγθαηαζηαζεί γηα λα πξνζηαηεύεη. έλαλ Μ, αλάινγα κε ηελ ηζρύ ηνπ (kva) ην δηάγξακκα ηνπ ρ. 6 θαίλεηαη πσο πεξηνξίδεηαη ην θξνπζηηθφ ξεχκα βξαρπθχθισζεο (κέγηζηε ηηκή ηνπ ξεχκαηνο βξαρπθχθισζεο) κε ηελ αζθάιεηα ζθφλεο ρσξίο απηφ λα θηάζεη ηελ κέγηζηε ηηκή ηνπ, φπσο αλαθέξζεθε παξαπάλσ. Γηα παξάδεηγκα, έζησ φηη ππάξρεη βξαρπθχθισκα κε ξεχκα έληαζεο 2 ka ζε θχθισκα πνπ πξνζηαηεχεηαη κε αζθάιεηα ζθφλεο 40 Α. Ζ κέγηζηε ηηκή ηνπ ξεχκαηνο πεξηνξίδεηαη ζε 2,5 ka. Αλ δελ ππήξρε αζθάιεηα ζθφλεο, ε ηηκή ηνπ θξνπζηηθνχ ξεχκαηνο ζα ήηαλ 4,5 ka. Απηφ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ κείσζε ηεο ζεξκηθήο θαη κεραληθήο θαηαπφλεζεο ηνπ ειεθηξνινγηθνχ εμνπιηζκνχ ηεο εγθαηάζηαζεο. Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 20

ρήκα 6Υαξαθηεξηζηηθή θακπύιε αζθάιεηαο ζθόλεο Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 21

ρήκα 7Γηάγξακκα πεξηνξηζκνύ ηνπ ξεύκαηνο Βξαρπθύθιωζεο 2. 4 Αζθάιεηα Δθηόλωζεο Ζ αζθάιεηα εθηφλσζεο είλαη έλαο κνλσηηθφο θπιηλδξηθφο ζσιήλαο κέζα ζηνλ νπνίν βξίζθεηαη έλαο αγσγφο, ην ηεθηφ. Σν ηεθηφ είλαη ηαλπζκέλν κε ειαηήξην ελψ ν ζσιήλαο είλαη αλνηρηφο πάλσ θαη θάησ. Δζσηεξηθά ηνπ θπιηλδξηθνχ ζσιήλα ππάξρεη έλα ζηξψκα απφ βνξηθφ νμχ. ε πεξίπησζε ζθάικαηνο θαηά ηελ ηήμε ηνπ αγσγνχ ην ζηξψκα ηνπ βνξηθνχ νμένο βνεζάεη ζηελ ζβέζε ηνπ ηφμνπ πνπ δεκηνπξγείηαη. Σν ηφμν έξρεηαη ζε επαθή κε ην βνξηθφ νμχ θαη δεκηνπξγνχληαη αηκνί, πνπ ςχρνπλ ην ηφμν, έηζη απηφ ζηαδηαθά ζβήλεη. Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο ζβέζεο φκσο δεκηνπξγνχληαη ηνμηθά αέξηα, ηα νπνία εθιχνληαη ζην ρψξν πνπ βξίζθεηαη ε αζθάιεηα, αθνχ ν ζσιήλαο είλαη αλνηρηφο. Γη απηφ ηνλ ιφγν δελ επηηξέπεηαη ε ρξήζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο αζθάιεηαο ζε θιεηζηνχο ρψξνπο αιιά ρξεζηκνπνηείηαη κφλν ζε εμσηεξηθνχο ρψξνπο, ζε ππαίζξηεο εγθαηαζηάζεηο. Οη αζθάιεηεο απηέο δελ κεηψλνπλ ην ξεχκα βξαρπθχθισζεο φπσο ε αζθάιεηεο ζθφλεο. Γηα παξάδεηγκα Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 22

ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ πξνζηαζία Μ/ ππνβηβαζκνχ ηεο ηάζεο 20/0,4 kv ζηα ελαέξηα δίθηπα δηαλνκήο, φπνπ φιε ε εγθαηάζηαζε είλαη ππαίζξηα πάλσ ζε ζηχινπο ηεο Γ.Δ.Ζ. Οη αζθάιεηεο εθηφλσζεο είλαη πνιχ πην θζελέο ζε ζρέζε κε ηηο αζθάιεηεο ζθφλεο γη απηφ θαη πξνηηκνχληαη ζε ππαίζξηεο εγθαηαζηάζεηο. Οη αζθάιεηεο εθηφλσζεο ρσξίδνληαη ζε 2 θαηεγνξίεο: Αζθάιεηεο εθηφλσζεο βξαδείαο ηήμεο θαη ραξαθηεξίδνληαη κε ην γξάκκα Σ Αζθάιεηεο εθηφλσζεο ηαρείαο ηήμεο θαη ραξαθηεξίδνληαη κε ην γξάκκα Κ Δπίζεο ε αζθάιεηα εθηφλσζεο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ βάζε, ζηελ νπνία ηνπνζεηείηαη, κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη θαη σο απνδεχθηεο. ε πεξίπησζε ζθάικαηνο θαη ηήμεο ηεο αζθάιεηαο, ε αζθάιεηα απνζπλδέεηαη απφ ην έλα άθξν ηεο βάζεο, θαη έηζη κπνξεί θάπνηνο απφ καθξηά λα δηαπηζηψζεη φηη ε αζθάιεηα έρεη θαεί θαη ην θχθισκα βξίζθεηαη εθηφο ηάζεο. Έηζη ρξεζηκνπνηείηαη ν φξνο «αζθαιεηναπνδεχθηεο». ρήκα 8Αζθάιεηα εθηόλωζεο πάλω ζηε Βάζε ζε θαηάζηαζε ιεηηνπξγίαο. ρήκα 9Αζθάιεηα θακέλεαπνζπλδεδεκέλε από ηε βάζε Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 23

Γηα θάζε ηχπνπ αζθάιεηαο ππάξρεη θαη ε αληίζηνηρε ραξαθηεξηζηηθή έληαζεο ρξφλνπ. Όπσο θαίλεηαη ζηηο ραξαθηεξηζηηθέο κηα αζθάιεηα ηαρείαο ηήμεο ζα ιηψζεη γξεγνξφηεξα απφ κηα αζθάιεηα βξαδείαο ηήμεο ίδηνπ κεγέζνπο φηαλ απηέο δηαξξένληα απφ ην ίδην ξεχκα. ρήκα 10Υαξαθηεξηζηηθή Αζθάιεηαο Δθηόλωζεο Βξαδείαο ηήμεο (ηύπνπ Σ) ρήκα 11Υαξαθηεξηζηηθή Αζθάιεηαο Δθηόλωζεο Σαρείαο ηήμεο (ηύπνπ Κ) Γνγφπνπινο Παλαγηψηεο 24