ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2011 ΜΕ ΘΕΜΑ «Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΜΜΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ»

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2011 ΜΕ ΘΕΜΑ «Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΜΜΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» ΠΕΜΠΤΟ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Γ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ: ΚΛΑΔΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΑΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΜΜΕ: ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ΚΛΑΔΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ:ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΕΚΔΟΣΗ 2 η Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 4 2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ... 5 2.1 ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ... 5 2.2 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ... 6 2.3 ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ... 7 2.4 Η ΕΓΧΩΡΙΑ ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ... 9 2.5 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ... 13 3. ΔΙΚΤΥΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ... 15 3.1 ΔΙΚΤΥΟ ΟΙΝΟΠΟΙΩΝ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ... 15 3.2 ΔΙΚΤΥΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ... 25 3.3 ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΩΝ CORALLIA... 37 3.4 ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΝΑΝΟ/ΜΙΚΡΟΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ (MI-CLUSTER)... 39 4. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ... 68 Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 2

ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 2.1: Πωλήσεις παραγωγικών εταιρειών του κλάδου ηλεκτρολογικού εξοπλισμού (2006-2011)... 8 Πίνακας 2.2: Χρηματοοοικονομικοί δείκτες επιχειρήσεων παραγωγής ηλεκτρολογικού εξοπλισμού (2006 2010)... 9 Πίνακας 2.3: Παραγωγή προς εγχώρια διάθεση ηλεκτρολογικού υλικού ανά κατηγορία προϊόντος (2007-2011)... 11 Πίνακας 2.4: Εγχώρια αγορά ηλεκτρολογικού υλικού ανά κατηγορία προϊόντος (2007-2011)... 12 Πίνακας 4.1: Ορισμοί χρηματοοικονομικών δεικτών... 68 Πίνακας 4.2: Επωνυμίες επιχειρήσεων που περιλαμβάνονται στο δείγμα της κλαδικής μελέτης... 69 Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην παρούσα έκθεση παρουσιάζονται τα κύρια σημεία του κλάδου «Ηλεκτρολογικό υλικό εγκαταστάσεων», έτσι όπως αυτά καταγράφηκαν βάσει της σχετικής κλαδικής μελέτης της ICAP Group AE. Η παρούσα κλαδική ανάλυση αποτελεί μέρος της πέμτπης ενότητας της Ετήσιας Έκθεσης για το έτος 2011 με θέμα «Η Κατάσταση και Προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα», η οποία πραγματεύεται την αποτύπωση και ανάλυση της κλαδικής και δικτυακής διάστασης των ΜΜΕ σε δέκα κλάδους του τομέα μεταποίησης. Η συγκεκριμένη έκθεση αποτελείται από δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος, παρουσιάζονται τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του κλάδου «Ηλεκτρολογικό υλικό εγκαταστάσεων» αναφορικά με τη δομή και διάρθρωσή του (πληθυσμός, μέγεθος, συνοπτικό προφίλ επιχειρήσεων κλπ.), το ισχύον θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο, τα κύρια χρηματοοικονομικά μεγέθη των σημαντικότερων επιχειρήσεων, καθώς και τα βασικά μεγέθη της παραγωγής και της εγχώριας κατανάλωσης των προϊόντων του κλάδου. Επισημαίνεται ότι, τα εν λόγω μεγέθη του κλάδου εκτιμούνται κάθε φορά βάσει στοιχείων πρωτογενούς έρευνας που έχει εκπονηθεί μεταξύ των σημαντικότερων επιχειρήσεων του κλάδου, καθώς και βάσει εκτιμήσεων της αγοράς ή/και άλλων δευτερογενών πηγών (π.χ. επίσημα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ.). Η ανάλυση πραγματοποιείται μέσα από την συνοπτική παρουσίαση της αντίστοιχης κλαδικής μελέτης, έτσι όπως αυτή εκπονήθηκε από την ICAP Group ΑΕ την αντίστοιχη χρονική περίοδο. Το δεύτερο μέρος της ενότητας, αφορά την αναλυτική παρουσίαση τριών δικτύων / συνεργατικών σχηματισμών επιχειρήσεων, που αφορούν τον κλάδο της μεταποίησης. Όπως και με τις κλαδικές μελέτες, η επιλογή βασίστηκε στην αντιπροσωπευτικότητα των εν λόγω δικτύων αναφορικά με παράγοντες ανταγωνιστικότητας και αναπτυξιακής δυναμικής των ΜΜΕ. Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ 2.1 ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ Η συγκεκριμένη κλαδική μελέτη υλοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2012 και σκοπός της είναι η διερεύνηση του κλάδου του ηλεκτρολογικού υλικού εγκαταστάσεων ή σειράς. Το ηλεκτρολογικό υλικό εγκαταστάσεων χρησιμοποιείται στον οικιακό εξοπλισμό και σε επαγγελματικούς χώρους (κτίρια γραφείων). Σημειώνεται ότι, η συγκεκριμένη μελέτη δεν εξετάζει προϊόντα για βιομηχανική χρήση. Ειδικότερα, εξετάζονται οι διακόπτες και οι πρίζες, οι πίνακες διανομής (κάτω των 1.000 V), οι χρονοδιακόπτες, οι αυτόματες ασφάλειες, οι ραγοδιακόπτες (διακόπτες πλήκτρου), οι διακόπτες διαρροής (αντιηλεκτροπληξιακά ρελέ) και οι ενδεικτικές λυχνίες. Ένας σχετικά μικρός αριθμός επιχειρήσεων αντιπροσωπεύει τον παραγωγικό τομέα του κλάδου. Το μεγαλύτερο μέρος των παραγωγικών επιχειρήσεων εξειδικεύεται στην κατασκευή ορισμένων μόνο κατηγοριών προϊόντων ηλεκτρολογικού υλικού εγκαταστάσεων και όχι με όλα τα εξεταζόμενα προϊόντα. Αντίθετα, στον εισαγωγικό τομέα δραστηριοποιείται μεγαλύτερος αριθμός επιχειρήσεων. Οι περισσότερες επιχειρήσεις που συγκαταλέγονται σε αυτή την κατηγορία ασχολούνται και με άλλες δραστηριότητες πέραν της εισαγωγής και εμπορίας ηλεκτρολογικού υλικού εγκαταστάσεων, όπως το εμπόριο φωτιστικών και λοιπού (οικιακού κυρίως) εξοπλισμού. Η ζήτηση για ηλεκτρολογικό υλικό είναι άμεσα συνδεδεμένη με την εξέλιξη της κατασκευαστικής και της οικοδομικής δραστηριότητας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2010 από την ΕΛ.ΣΤΑΤ., η οικοδομική δραστηριότητα σημείωσε μείωση 10,6% στον αριθμό των αδειών σε σχέση με το 2009, μείωση 19,4% βάσει επιφανείας και μείωση 23,3% βάσει όγκου. Συνολικά την τελευταία πενταετία, η οικοδομική δραστηριότητα κατέγραψε πτώση 54,5% με βάση την επιφάνεια και πτώση 56,1% με βάση τον όγκο, το 2010 σε σχέση με το 2006. Ο ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίου εμφάνισε την ίδια περίοδο μείωση με μέσο ετήσιο ρυθμό 7,6%. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τον ακαθάριστο σχηματισμό κεφαλαίου για κατοικίες, ο μέσος ετήσιος ρυθμός μείωσης διαμορφώθηκε σε 18,5% την περίοδο 2006-2010. Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 2.2 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Από το Μάρτιο του 2006 βρίσκεται σε πλήρη ισχύ το πρότυπο ΕΛΟΤ HD 384/2004 βάσει του οποίου οριοθετούνται οι απαιτήσεις των ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων. Το νέο αυτό πρότυπο διαδέχθηκε τον «Κανονισμό Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων» του 1955 (Κ.Ε.Η.Ε. 1955) και τέθηκε σε ισχύ μέσω σχετικής απόφασης του Υπουργείου Ανάπτυξης (Φ.7.5/116/88) με ημερομηνία δημοσίευσης στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης 5.3.2004 (ΦΕΚ Β/470 Β/5.3.2004). Σήμερα το πρότυπο ΕΛΟΤ HD 384/2004 είναι υποχρεωτικό για τη μελέτη, την κατασκευή και τον έλεγχο όλων των νέων ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων, ενώ μέσω αυτού η χώρα μας εναρμονίζεται πλέον με την υπόλοιπη Ευρώπη στο θέμα των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων. Το πρότυπο που σήμερα βρίσκεται σε ισχύ (η δεύτερη έκδοσή του), αποτελείται από επτά κύρια μέρη: Μέρος 1: Σκοπός, αντικείμενο και βασικές αρχές Μέρος 2: Ορισμοί Μέρος 3: Προσδιορισμός των γενικών χαρακτηριστικών των εγκαταστάσεων (τύποι δικτύων) Μέρος 4: Μέτρα προστασίας για ασφάλεια Μέρος 5: Επιλογή και εγκατάσταση ηλεκτρολογικού υλικού Μέρος 6: Έλεγχος εγκαταστάσεων και Μέρος 7: Εγκαταστάσεις σε χώρους ειδικών απαιτήσεων Εν συντομία, μεταξύ πολλών άλλων, το πρότυπο προβλέπει όλο το φάσμα των ενεργειών που διασφαλίζουν τον χρήστη των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων, ενώ καλύπτει επαρκώς τις περιπτώσεις αστοχίας υλικών και συσκευών με τις αποδεκτές από αυτό λύσεις. Ορίζει ως βασική γείωση σε όλες τις νέες εγκαταστάσεις τη θεμελιακή γείωση, αναφέρεται στους χρωματισμούς των καλωδίων, καθώς επίσης στους ελέγχους και τους επανέλεγχους των εγκαταστάσεων. Επίσης, καθιερώνει τη χρήση διατάξεων διαφορικού ρεύματος σαν συμπληρωματικό μέσο προστασίας, περιγράφει και ορίζει τις πολύ χαμηλές τάσεις ασφαλείας, ενώ ορίζει τις μέγιστες θερμοκρασίες λειτουργίας των καλωδίων. Με βάση το ΦΕΚ Β 844 / 16.5.2011 ορίζεται η αντικατάσταση της παλιάς ΥΔΕ (πιστοποιητικό ΔΕΗ) με νέα, στην οποία θα περιλαμβάνονται όλα τα νέα δεδομένα που έχουν προκύψει στην ελληνική ηλεκτρολογική Νομοθεσία. Το νέο έντυπο ΥΔΕ έχει αντικαταστήσει το παλαιότερο από τις Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 6

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 16/8/2011. Καλύπτει όλες τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις που ανήκουν στο πλαίσιο εφαρμογής του Προτύπου ΕΛΟΤ HD-384 καθώς και του ΚΕΗΕ (Κανονισμός Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων). Αφορά τους ηλεκτρολόγους όλων των βαθμίδων, οι οποίοι ασχολούνται με ηλεκτρικές εγκαταστάσεις (εργολάβους, τεχνολόγους μηχανικούς, διπλωματούχους μηχανικούς κλπ), καθώς επίσης και τους ιδιοκτήτες και χρήστες των εγκαταστάσεων αυτών σε όλη την ελληνική επικράτεια. Πέραν της ειδικής νομοθεσίας για το ηλεκτρολογικό υλικό, σε ευρωπαϊκό επίπεδο ισχύει η Οδηγία 85/374/ΕΟΚ, η οποία αποσκοπεί να προσδιορίσει ευθύνες αποζημιώσεων σε περιπτώσεις ζημιών από ελαττωματικά προϊόντα. Η συγκεκριμένη Οδηγία προβλέπει αυστηρό καθεστώς νομικής ευθύνης για κατασκευαστές και εισαγωγείς στην κοινότητα. Επίσης, η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει και υποχρέωση καταχώρισης ηλεκτρολογικού υλικού που κυκλοφορεί στην ελληνική αγορά. Το υλικό που εμπίπτει στις διατάξεις της απόφασης ΚΥΑ 470/1985, εφόσον πληροί τους προβλεπόμενους αντικειμενικούς κανόνες ασφαλείας και δεν θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια ασφάλεια, οφείλει να καταχωρείται στη 4η Διεύθυνση Κλαδικής Βιομηχανικής Ανάπτυξης του Υπουργείου Ανάπτυξης. Τέλος, η σήμανση CE υπέχει θέση δήλωσης ότι το προϊόν ικανοποιεί όλες τις απαιτήσεις της κοινοτικής νομοθεσίας στην οποία υπάγεται. Αν ένα προϊόν υποχρεούται να καλύπτει τις απαιτήσεις πλέον της μιας κοινοτικής Οδηγίας, η σχετική σήμανση CE σημαίνει δήλωση ικανοποίησης όλων των οδηγιών που εφαρμόζονται σε αυτό. 2.3 ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ Ο κλάδος του ηλεκτρολογικού υλικού εγκαταστάσεων είναι μέρος του ευρύτερου κλάδου του ηλεκτρολογικού εξοπλισμού, όπου περιλαμβάνεται ο φωτισμός, τα καλώδια, το ηλεκτρολογικό υλικό βιομηχανίας και το ενδοεπικοινωνιακό υλικό. Ο παραγωγικός τομέας αποτελείται από μικρομεσαίες κυρίως επιχειρήσεις (ΜΜΕ) οι οποίες εξειδικεύονται στην κατασκευή ορισμένων προϊόντων και όχι όλης της γκάμας ηλεκτρολογικού υλικού εγκατάστασης. Έντονος είναι ο ανταγωνισμός που αντιμετωπίζουν οι παραγωγικές ΜΜΕ του κλάδου από τις εισαγωγικές. Στον εισαγωγικό τομέα δραστηριοποιούνται περισσότερες επιχειρήσεις, ενώ αρκετές από αυτές ασχολούνται και με την εισαγωγή παρεμφερών προϊόντων, όπως συστήματα αυτοματισμού, κλιματισμού και εξαερισμού, φωτιστικά κ.α. Κυρίαρχη θέση στον εν λόγω τομέα κατέχουν θυγατρικές εταιρείες πολυεθνικών ομίλων. Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Κύρια δίκτυα διανομής των προϊόντων του κλάδου είναι κυρίως τα μεμονωμένα καταστήματα πώλησης ηλεκτρολογικού υλικού, καθώς και οι αλυσίδες καταστημάτων. Επίσης, οι επιχειρήσεις του κλάδου προμηθεύουν και απευθείας μεγάλους πελάτες (π.χ. βιομηχανίες, τεχνικές εταιρείες κλπ.). Αναφέρεται ότι, ορισμένες εταιρείες οι οποίες ασχολούνται με το εμπόριο ηλεκτρολογικού υλικού πραγματοποιούν περιστασιακά και δικές τους εισαγωγές. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται το φαινόμενο της αύξησης των εισαγωγών προϊόντων χαμηλού κόστους από τρίτες κυρίως χώρες (π.χ. Κίνα), τα οποία ορισμένες φορές δεν τηρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές και είναι χαμηλότερης ποιότητας. Τα εν λόγω προϊόντα αποσπούν μερίδιο αγοράς από τα «επώνυμα» (παραγόμενα και εισαγόμενα) προϊόντα, εντείνοντας τον ανταγωνισμό που επικρατεί στον κλάδο. Η εξέλιξη των πωλήσεων των σημαντικότερων (δείγμα 9 εταιρειών, βλ. αναλυτικότερα στον πίνακα παραρτήματος 4.2) παραγωγικών επιχειρήσεων εμφανίζεται στον πίνακα που ακολουθεί. Στο συγκεκριμένο πίνακα παρουσιάζονται οι πωλήσεις της περιόδου 2006-2010 βάσει των δημοσιευμένων ισολογισμών, ενώ κατά δήλωση είναι οι πωλήσεις του 2011. Διευκρινίζεται ότι, οι αναγραφόμενες πωλήσεις αφορούν στο σύνολο της δραστηριότητας των επιχειρήσεων και όχι τις πωλήσεις από τα εξεταζόμενα μόνο προϊόντα. Από τα στοιχεία του πίνακα διαπιστώνεται ότι, το σύνολο των πωλήσεων των παραγωγικών εταιρειών του κλάδου ανήλθε σε 51 εκατ. περίπου το 2010, αυξανόμενο κατά 16% έναντι του 2009. Πίνακας 2.1: Πωλήσεις παραγωγικών εταιρειών του κλάδου ηλεκτρολογικού εξοπλισμού (2006-2011) 2006 2007 2008 2009 2010 2011* ΣΥΝΟΛΟ 55.729.366 74.480.128 61.310.926 43.934.206 50.957.408 - σε Σημειώσεις: (1): η χρήση του 2006 καλύπτει την περίοδο 1.10.05-30.9.06 και του 2007 την περίοδο 1.10.06-31.12.07. Από το 2008 όλες οι χρήσεις καλύπτουν την περίοδο 1.1-31.12 κάθε έτους. Το 2011, η εταιρεία διέκοψε την παραγωγή ηλεκτρολογικού υλικού οικιακής χρήσης. (2): η χρήση του 2006 καλύπτει την περίοδο 9.2.06-31.12.06 Πηγή: ICAP Group, Δημοσιευμένοι ισολογισμοί Στη συνέχεια πραγματοποιείται χρηματοοικονομική ανάλυση του δείγματος των 9 επιχειρήσεων του κλάδου για την περίοδο 2006-2010, σύμφωνα με τα δημοσιευμένα οικονομικά τους στοιχεία. Για κάθε επιχείρηση υπολογίζονται οχτώ δείκτες για τα έτη 2006-2010, καθώς και οι αντίστοιχοι μέσοι όροι πενταετίας. Ο μέσος όρος πενταετίας του περιθωρίου μικτού κέρδους των εννέα επιχειρήσεων του κλάδου διαμορφώθηκε σε 18,06%, λαμβάνοντας την υψηλότερη τιμή του το 2008 (20,53%). Το μέσο Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 8

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 περιθώριο καθαρού κέρδους διαμορφώθηκε σε αρνητικά επίπεδα για την εν λόγω πενταετία και ειδικότερα σε -1,19%. Ο μέσος όρος πενταετίας της αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων διαμορφώθηκε σε αρνητικά επίπεδα (-2,47%) για το σύνολο του δείγματος. Η γενική ρευστότητα των εννέα εταιρειών του κλάδου για την τελευταία πενταετία διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο σε 3,9. Αναφορικά με του δείκτες χρηματοοικονομικής διάρθρωσης, ο μέσος όρος του λόγου ξένων προς ίδια κεφάλαια κατά την πενταετία 2006-2010 για το δείγμα των εννέα εταιρειών, διαμορφώθηκε σε 1,98. Από την άλλη πλευρά, ο δείκτης κάλυψης χρηματοοικονομικών δαπανών διαμορφώνεται κατά μέσο όρο σε 15,4 την εξεταζόμενη πενταετία. Όσον αφορά τους δείκτες δραστηριότητας, ο μέσος όρος είσπραξης απαιτήσεων διαμορφώθηκε (ως μέσος όρος πενταετίας) στις 219 ημέρες, ενώ ο μέσος όρος προθεσμίας εξόφλησης των προμηθευτών κυμάνθηκε σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα (113 ημέρες). Πίνακας 2.2: Χρηματοοοικονομικοί δείκτες επιχειρήσεων παραγωγής ηλεκτρολογικού εξοπλισμού (2006 2010) 2006 2007 2008 2009 2010 ΜΟΔ Κερδοφορία Περιθώριο Μικτού Κέρδους (%) Σύνολο 9 16,60 17,58 20,53 17,99 17,63 18,06 Περιθώριο Καθαρού Κέρδους (%) Σύνολο 9-0,42 1,32 0,78-3,77-3,86-1,19 Αποδοτικότητα Αποδοτικότητα Ιδίων Κεφαλαίων (%) Σύνολο 9-11,52 1,89 4,41-2,53-4,61-2,47 Ρευστότητα Γενική Ρευστότητα Σύνολο 9 3,42 3,54 3,49 4,70 4,33 3,90 Χρηματοοικονομική διάρθρωση Σχέση Ξένων προς Ίδια Κεφάλαια Σύνολο 9 1,90 2,37 1,97 1,71 1,95 1,98 Κάλυψη Χρηματοοικονομικών Δαπανών Σύνολο 9 38,82 13,59 7,89 2,49 14,21 15,40 Δραστηριότητα Μέσος Όρος Προθεσμίας Είσπραξης Απαιτήσεων (Ημέρες) Σύνολο 9 216 220 167 227 263 219 Μέσος Όρος Προθεσμίας Εξόφλησης Προμηθευτών (Ημέρες) Σύνολο 9 98 65 83 136 183 113 ΜΟΔ: Μέσος Όρος Δεικτών Πηγή: Δημοσιευμένοι Ισολογισμοί ICAP Group A.E. 2.4 Η ΕΓΧΩΡΙΑ ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Η εγχώρια παραγωγή ηλεκτρολογικού υλικού εξετάζεται ανά κατηγορία και δεν υπολογίζεται ως ενιαίο σύνολο ποσοτήτων, καθώς πρόκειται για προϊόντα ανομοιογενή. Στον σχετικό πίνακα Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 εκτιμάται η παραγωγή προς εγχώρια διάθεση (εξαιρουμένων των ποσοτήτων προς εξαγωγή), ανά κατηγορία ηλεκτρολογικού υλικού. Αναφέρεται ότι, στις συγκεκριμένες ποσότητες παραγωγής δεν περιλαμβάνονται τα προϊόντα που διατίθενται στη ΔΕΗ και γενικώς στη βιομηχανία. Ειδικά όσον αφορά τους πίνακες διανομής, περιλαμβάνονται οι έτοιμοι προκατασκευασμένοι πίνακες που προορίζονται κυρίως για οικιακή χρήση (όχι βιομηχανικοί πίνακες) και συγκεκριμένα εκείνοι που είναι κάτω των 1.000 V. Εδικότερα ανά εξεταζόμενο προϊόν σημειώνονται τα παρακάτω: Πριζοδιακόπτες: Η παραγωγή πριζοδιακοπτών για εγχώρια διάθεση ακολούθησε καθοδική πορεία κατά το χρονικό διάστημα 2007-2010, με μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης 21% περίπου. Ειδικότερα, το 2011 εκτιμάται στο ύψος των 1,2 εκατ. τεμαχίων (ποσοστιαία μείωση 25% σε σχέση με το 2010). Πίνακες Διανομής: Η παραγωγή πινάκων διανομής (για εγχώρια διάθεση) παρουσίασε μείωση την περίοδο 2008-2011, με μέσο ετήσιο ρυθμό 21,5%. Το 2011 η παραγωγή προς εγχώρια διάθεση διαμορφώθηκε σε 150 χιλ. τεμάχια (μείωση 25% σε σχέση με το 2010). Αυτόματες Ασφάλειες: Καθοδική πορεία παρουσιάζει η παραγωγή αυτόματων ασφαλειών για εγχώρια διάθεση, την περίοδο 2008-2011 με μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης 9,8%. Ειδικότερα, το 2011 το μέγεθος της παραγωγής εκτιμάται στο ύψος των 770 χιλ. πόλων, καταγράφοντας μείωση 12,5% σε σχέση με το 2010. Ραγοδιακόπτες: Η παραγωγή ραγοδιακοπτών για εγχώρια διάθεση παρουσιάζει πτωτική πορεία την περίοδο 2008-2011, με μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης 12,1%. Το ύψος της παραγωγής (προς εγχώρια διάθεση) διαμορφώθηκε στο μέγεθος των 190 χιλ. πόλων (μείωση 13,6% σε σχέση με το 2010). Ενδεικτικές Λυχνίες: Η παραγωγή ενδεικτικών λυχνιών εμφανίζεται μειωμένη από το 2007 και μετά. Για την περίοδο 2008-2011 παρουσίασε μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης 9,8%. Ειδικότερα, το 2011 η παραγωγή προς εγχώρια διάθεση των ενδεικτικών λυχνιών εκτιμάται σε 110 χιλ. τεμάχια (μείωση 12% σε σχέση με το 2010). Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 10

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Πίνακας 2.3: Παραγωγή προς εγχώρια διάθεση ηλεκτρολογικού υλικού ανά κατηγορία προϊόντος (2007-2011) Κατηγορία / Έτος 2007 2008 2009 2010 2011 Πριζοδιακόπτες (1) 3.300 2.700 2.100 1.600 1.200 Πίνακες διανομής (1) 380 310 250 200 150 Αυτόματες ασφάλειες (2) 1.250 1.050 950 880 770 Ραγοδιακόπτες (2) 350 280 250 220 190 Ενδεικτικές λυχνίες (1) 170 150 140 125 110 (1): ποσότητα σε χιλ. τεμάχια (2): ποσότητα σε χιλ. πόλους Πηγή: Εκτιμήσεις αγοράς - ICAP Group, Στη συνέχεια εξετάζεται η εγχώρια αγορά του ηλεκτρολογικού υλικού εγκαταστάσεων, όπως διαμορφώθηκε τα τελευταία χρόνια. Η εξέλιξη της συγκεκριμένης αγοράς συνδέεται άμεσα με την πορεία της οικοδομικής δραστηριότητας και ιδιαίτερα με την πορεία της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας, εάν μάλιστα συνυπολογισθεί και το γεγονός ότι η ζήτηση του ηλεκτρολογικού υλικού προέρχεται κατά 70% περίπου από τις νέες οικοδομές και μόνον το 30% από αντικαταστάσεις - ανακαινίσεις. Σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου, η συνεχής πτώση που παρατηρείται σε όλα τα μεγέθη της οικοδομικής δραστηριότητας (βάσει εκδιδομένων αδειών, όγκου και επιφανείας) από το 2006 και μετά, έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της ζήτησης για ηλεκτρολογικό υλικό εγκαταστάσεων από το 2008 και μετά, γεγονός που επιτείνει και η τρέχουσα οικονομική κρίση. Αναλυτικά, ανά κατηγορία προϊόντος εκτιμούνται τα εξής: Πριζοδιακόπτες: H εγχώρια κατανάλωση των πριζοδιακοπτών παρουσιάζει καθοδική πορεία κατά την περίοδο 2008-2011, με μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης 13,3%. Το 2011 η εν λόγω αγορά εκτιμάται σε 9,7 εκατ. τεμάχια. Σημειώνεται ότι, το μεγαλύτερο μέρος της ζήτησης καλύπτεται από τις εισαγωγές. Ειδικότερα, η εισαγωγική διείσδυση εκτιμάται ότι ανήλθε σε 87,6% το 2011. Πίνακες διανομής: Η αγορά των πινάκων διανομής εξακολουθεί να καλύπτεται κυρίως από την εγχώρια παραγωγή, καθώς αρκετές βιοτεχνικές μονάδες κατασκευάζουν ηλεκτρολογικούς πίνακες σε όλη την Ελλάδα. Ωστόσο, την περίοδο 2008-2011 η εγχώρια αγορά πινάκων διανομής ήταν πτωτική με μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης 17%. Ειδικότερα για το 2011 εκτιμάται σε 360 χιλ. τεμάχια καταγράφοντας μείωση 21,7% σε σχέση με το 2010. Αυτόματες ασφάλειες: Το μέγεθος αγοράς των αυτόματων ασφαλειών την περίοδο 2008-2011 εμφανίζει μείωση με μέσο ετήσιο ρυθμό 7,1%. Ειδικότερα το 2011 εκτιμάται σε 5.500 χιλ. πόλους (μείωση 6,8% σε σχέση με το 2010). Επιπλέον, η εισαγωγική διείσδυση αυξήθηκε Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 11

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 σημαντικά τα τελευταία κυρίως χρόνια, με αποτέλεσμα η συμμετοχή των εισαγωγών στη συνολική αγορά το 2011 να διαμορφωθεί σε 86%. Πίνακας 2.4: Εγχώρια αγορά ηλεκτρολογικού υλικού ανά κατηγορία προϊόντος (2007-2011) Κατηγορία / Έτος 2007 2008 2009 2010 2011 Πριζοδιακόπτες (1) 16.300 14.900 14.000 12.000 9.700 Πίνακες διανομής (1) 710 630 550 460 360 Αυτόματες ασφάλειες (2) 7.150 6.850 6.300 5.900 5.500 Ραγοδιακόπτες (2) 1.800 1.610 1.410 1.250 1.100 Ενδεικτικές λυχνίες (1) 980 950 850 750 650 Διακόπτες διαρροής (1) 380 350 320 290 260 Χρονοδιακόπτες (1) 140 130 120 110 90 (1): ποσότητα σε χιλ. τεμάχια (2): ποσότητα σε χιλ. πόλους Πηγή: Εκτιμήσεις αγοράς - ICAP Group, Ραγοδιακόπτες: Καθοδικά κινήθηκε το μέγεθος αγοράς των ραγοδιακοπτών κατά την περίοδο 2008-2011 με μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης 11,9%. Ειδικότερα, το 2011 διαμορφώθηκε σε 1.100 χιλ. πόλους (μείωση 12% σε σχέση με το 2010). Τα τελευταία χρόνια η εισαγωγική διείσδυση στην αγορά των ραγοδιακοπτών αυξάνεται συνεχώς με αποτέλεσμα, το 2011 το ποσοστό αυτό να ανέλθει σε 82,7%. Ενδεικτικές λυχνίες: Η εγχώρια κατανάλωση των ενδεικτικών λυχνιών κατέγραψε μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης 11,9% την περίοδο 2008-2011, το δε 2011 εκτιμάται σε 650 χιλ. τεμάχια (μείωση 13,3% σε σχέση με το 2010). Σημειώνεται ότι, έως το 1998, η παραγωγή κάλυπτε το μεγαλύτερο μέρος της εγχώριας ζήτησης, ενώ έκτοτε η εικόνα αυτή αναστράφηκε καθώς παρουσιάστηκε συνεχής άνοδος των εισαγωγών, το μερίδιο των οποίων ανήλθε (το 2011) σε 83,1%. Χρονοδιακόπτες: Η αγορά των διακοπτών διαρροής στην Ελλάδα καλύπτεται σχεδόν εξ ολοκλήρου από εισαγόμενα προϊόντα. H εγχώρια αγορά των διακοπτών διαρροής ακολούθησε πτωτική πορεία την περίοδο 2008-2011, με μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης 9,4%. Συγκεκριμένα, το 2011 διαμορφώθηκε σε 260 χιλ. τεμάχια (μείωση 10,3% σε σχέση με το 2010). Σχετικά με τη συνολική αξία των εξεταζόμενων προϊόντων, αυτή εκτιμάται στα 66 εκατ. το 2011, υπολογιζόμενη με βάση τις εκτιμώμενες μέσες τιμές χονδρικής πώλησης από τους παραγωγούς και τους εισαγωγείς. Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 12

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 2.5 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ Ο κλάδος του ηλεκτρολογικού υλικού χαρακτηρίζεται από έντονο ανταγωνισμό, καθώς περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό προϊόντων και εμπορικών σημάτων. Αρκετές επιχειρήσεις του κλάδου (παραγωγικές και εισαγωγικές) εστιάζουν την προσοχή τους στην ασφάλεια των προϊόντων τους και γι αυτό το λόγο επιδιώκουν την πιστοποίηση των προϊόντων τους και την έγκρισή τους από αναγνωρισμένους οργανισμούς τυποποίησης, ακολουθώντας συγκεκριμένες προδιαγραφές. Ο αριθμός των επιχειρήσεων στον παραγωγικό τομέα, σε ότι αφορά τα εξεταζόμενα προϊόντα, χαρακτηρίζεται από φθίνουσα τάση. Οι παραγωγικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν έντονο ανταγωνισμό από τα εισαγόμενα προϊόντα, η πλειοψηφία των οποίων πλέον διαθέτει τις προδιαγραφές και τις πιστοποιήσεις που ορίζει η ΕΕ. Από την άλλη πλευρά, τόσο οι παραγωγοί όσο και οι παραδοσιακοί εισαγωγείς αντιμετωπίζουν ανταγωνισμό και από φθηνά «ανώνυμα» προϊόντα που δεν καλύπτουν όλες τις απαιτούμενες προδιαγραφές ποιότητας και ασφάλειας, τα οποία εισάγονται από τρίτες χώρες χαμηλού κόστους. Η εξεταζόμενη αγορά συνδέεται με το γενικότερο οικονομικό κλίμα, καθώς η ζήτηση για ηλεκτρολογικό υλικό εξαρτάται άμεσα από την πορεία της οικοδομικής δραστηριότητας. Ανάλυση SWOT Δυνατά σημεία: Ανυπαρξία υποκατάστατων προϊόντων Στον κλάδο δραστηριοποιούνται καλά οργανωμένες επιχειρήσεις με ισχυρά και καταξιωμένα εμπορικά σήματα. Στην αγορά διατίθεται μεγάλη ποικιλία προϊόντων σε εύρος τιμής και ποιότητας. Αδύνατα σημεία: Η άμεση εξάρτηση του κλάδου από εξωγενείς παράγοντες όπως η οικοδομική και κατασκευαστική δραστηριότητα, η αγορά ακινήτων καθώς και οι εξελίξεις στη χορήγηση στεγαστικών δανείων. Ευκαιρίες: Η ανάπτυξη νέων προϊόντων («έξυπνες» ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, λαμπτήρες οικονομίας, φωτοβολταϊκά συστήματα). Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 13

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Το ηλεκτρονικό εμπόριο (e-commerce). Απειλές: Η συνεχής μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας. Η τρέχουσα οικονομική ύφεση και η «συμπίεση» του διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών. Η σημαντική μείωση της τραπεζικής χρηματοδότησης, τόσο σε επιχειρηματικά όσο και σε στεγαστικά δάνεια. Η αύξηση των επισφαλειών και τα προβλήματα ρευστότητας στην αγορά. Προοπτικές Η υφιστάμενη οικονομική ύφεση δημιουργεί κλίμα αβεβαιότητας και πλήττει σε σημαντικό βαθμό τον κλάδο του ηλεκτρολογικού υλικού εγκαταστάσεων. Η «συμπίεση» του διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών, η πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας καθώς και το «πάγωμα» στη χορήγηση στεγαστικών δανείων από μέρους των τραπεζών, επηρέασαν σε σημαντικό βαθμό τον κλάδο στη χώρα μας. Ως εκ τούτου, οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές και για τον εξεταζόμενο κλάδο δεν είναι ενθαρρυντικές. Σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου, υπό τις παρούσες συνθήκες και τάσεις της αγοράς, η εγχώρια ζήτηση για ηλεκτρολογικό υλικό, προβλέπεται ότι θα κινηθεί πτωτικά και τη διετία 2012-2013. Η αξία της αγοράς εκτιμάται ότι θα παρουσιάσει μείωση, με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 15%. Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 14

3. ΔΙΚΤΥΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 3.1 ΔΙΚΤΥΟ ΟΙΝΟΠΟΙΩΝ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Το δίκτυο Οινοποιών Νομού Ηρακλείου ιδρύθηκε ως μία αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία τον Νοέμβριο του 2006 και αποτελεί την κύρια συλλογική, συγκροτημένη και συντονισμένη έκφραση των οινοποιών του Νομού Ηρακλείου. Αποτελείται από 20 μέλη, ιδιώτες και συνεταιρισμούς με μονάδες διαφορετικής δυναμικότητας, που δραστηριοποιούνται (κατά κύριο λόγο) στην περιοχή του Νομού Ηρακλείου. Σκοπός του Δικτύου είναι η ανάπτυξη κάθε δραστηριότητας που θα συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και των θεσμών σχετικά με την οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική και πολιτιστική σπουδαιότητα των προϊόντων αμπέλου και οίνου της Κρήτης. Το Δίκτυο περιορίζεται γεωγραφικά στο Νομό Ηρακλείου, ωστόσο οι δράσεις του έχουν παγκρήτια εμβέλεια και χαρακτηρίζονται από τη στενή συνεργασία με φορείς και επιχειρήσεις όλης της Κρήτης. Χαρακτηριστική είναι η συνεργασία του Δικτύου με το αντίστοιχο Δίκτυο Οινοπαραγωγών Χανίων και Ρεθύμνου, στην ίδρυση του οποίου, το 2008, έπαιξε σημαντικό ρόλο και με το οποίο δρα συντονισμένα για την οργανωμένη προώθηση του Κρητικού Αμπελώνα στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Το Δίκτυο συστάθηκε επιδιώκοντας μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στα προβλήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί οίνου της Κρήτης στην προσπάθειά τους να εδραιώσουν τα προϊόντα τους παγκοσμίως. Για την επίτευξη του στόχου, κρίθηκε απαραίτητη συνθήκη η συνεργασία και η ανάπτυξη συντονισμένων δράσεων, στους τομείς της μεταποίησης, της εμπορίας και του τουρισμού. Απώτερος στρατηγικός στόχος του Δικτύου είναι η ανάδειξη του Κρητικού Αμπελώνα και η ανάπτυξη του οινικού τουρισμού. Βασικό μέλημα του Δικτύου αποτελεί η διαρκής βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων μέσω συνεχών ελέγχων που σκοπεύουν στην προστασία των καταναλωτών και των παραγωγών και στην ανάληψη πρωτοβουλιών και ενεργειών προκειμένου να αναδειχθεί, να διατηρηθεί, να υποστηριχθεί και να «κληροδοτηθεί» η αρχαία, ιστορική και πολιτιστική κρητική παράδοση σχετικά με την άμπελο και τον οίνο. Επιμέρους στόχοι της λειτουργίας του δικτύου είναι η ανάδειξη και Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 15

αξιοποίηση της ταυτότητας του κρητικού κρασιού, παράλληλα με την αειφόρο διαχείριση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων της περιοχής. Ειδικότερα, οι επιμέρους στόχοι του Δικτύου είναι: Να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων που συμμετέχουν και να διευκολύνει την πρόσβαση των προϊόντων και των υπηρεσιών τους στις αγορές Να διαμορφώνει ελάχιστες προδιαγραφές (υψηλής) ποιότητας σε ότι αφορά την επισκεψιμότητα των οινοποιείων, αλλά και της ποιότητας άλλων συνεργαζόμενων επιχειρήσεων Να υποστηρίξει τις επιχειρηματικές και διακλαδικές σχέσεις μεταξύ των επιχειρήσεων της περιοχής και να προωθήσει το τοπικό επιχειρηματικό πνεύμα Να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες του εθνικού και ευρωπαϊκού αναπτυξιακού σχεδιασμού, αλλά και τις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις που έχουν υλοποιηθεί στην ευρύτερη περιοχή και συμβάλουν στην οικονομική ανάπτυξη Να ενισχύσει και να υποστηρίξει τον εκσυγχρονισμό και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων - μελών, παρέχοντας τεχνική στήριξη. Για την επίτευξη των στόχων του, το Δίκτυο αναπτύσσει ποικίλες δραστηριότητες, συμβάλλοντας στο σχεδιασμό και την εφαρμογή των πολιτικών ανάπτυξης όλων των δραστηριοτήτων που αφορούν το αμπέλι και το κρασί και γενικότερα τη θεσμική στήριξη των προϊόντων αυτών στις αγορές. Ακόμα, στοχεύει στην προάσπιση και προώθηση των σκοπών του Δικτύου προς το κράτος, τις δημόσιες και ιδιωτικές αρχές, την ΕΕ, τους ελληνικούς και διεθνείς οργανισμούς και τα ιδρύματα και επιδιώκει τη συνεργασία και τον διάλογο με τους φορείς αυτούς. Για την προβολή και προώθηση των προϊόντων του, επιδιώκει τη συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα και έρευνες αγοράς, κάνει συλλογή και επεξεργασία στοιχείων, διοργανώνει εκδηλώσεις, ημερίδες, διεθνείς διαγωνισμούς οίνων και αποσταγμάτων, κ.ά. Οι άξονες μέσα από τους οποίους το Δίκτυο σκοπεύει να ενισχύσει την κατανάλωση ποιοτικού και επώνυμου κρητικού κρασιού είναι: Η δημιουργία και εκμετάλλευση της επωνυμίας (brand name) «Κρήτη» Η από κοινού προώθηση και γνωριμία των κρασιών του νησιού, τόσο εντός της Κρήτης και της Ελλάδας όσο και διεθνώς Ο συντονισμός των μελών του για την απλούστευση των διαδικασιών και την μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας των προωθητικών ενεργειών Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 16

Η εκπαίδευση και η μεταφορά (καταναλωτικής, επιχειρηματικής και επιστημονικής) γνώσης γύρω από το κρασί. Η κινητοποίηση του Δικτύου σε αυτόν τον τομέα εκτιμάται ότι είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική, καθώς συμπεριλαμβάνει τη συνδιοργάνωση και συμμετοχή σε θεματικές εκθέσεις (τουρισμού, τροφίμων και ποτών, οίνου) και συνέδρια στην Κρήτη και στην Ελλάδα, αρθρογραφία των μελών καθώς και στοχευμένη συνεργασία με εξειδικευμένα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, καθόλη τη διάρκεια του έτους. Πέρα από την οργανωμένη προσπάθεια προώθησης του κρητικού κρασιού, το Δίκτυο έχει προχωρήσει σε ενέργειες ανάπτυξης του γαστρονομικού και ειδικότερα του οινικού τουρισμού. Η σημαντικότερη σχετική ενέργεια είναι η πρωτοβουλία δημιουργίας των «Δρόμων του Κρασιού Νομού Ηρακλείου». Η πρωτοβουλία «Δρόμοι του Κρασιού Νομού Ηρακλείου» δημιουργήθηκε το 2007, στα πλαίσια δραστηριοτήτων του Δικτύου και συγχρηματοδοτείται από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Leader +. Στόχος της πρωτοβουλίας είναι η μελλοντική δημιουργία ενός ολοκληρωμένου δικτύου διαδρομών που θα καλύπτει όλη την οινοποιητική ζώνη του νομού και θα περιλαμβάνει σχεδόν το σύνολο των επισκέψιμων οινοποιείων. Προς το παρόν, η πρωτοβουλία αφορά την δημιουργία μίας πιλοτικής διαδρομής που περιλαμβάνει την παρουσίαση 23 οινοποιείων του νομού (εκ των οποίων τα 18 είναι και μέλη του Δικτύου), στα πλαίσια μιας τουριστικής επίσκεψης, δημιουργώντας μια κυκλική διάσχιση της ενδοχώρας με αφετηρία και τέλος την αστική περιοχή του Ηρακλείου. Πιο αναλυτικά, η εν λόγω πιλοτική διαδρομή εξασφαλίζει: Τη δυνατότητα στον επισκέπτη να γνωρίσει όσο το δυνατόν περισσότερες αντιπροσωπευτικές αμπελουργικές - οινοπαραγωγικές ζώνες της περιοχής Την ύπαρξη κατά μήκος της ενιαίας διαδρομής, όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού οινοποιείων - μελών του δικτύου Την επίσκεψη σε περιοχές με αξιόλογη παρουσία μνημείων και αρχαιολογικών - ιστορικών χώρων και σε οικισμούς της περιοχής με αξιόλογα δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής Την προσέγγιση χώρων που σχετίζονται με παραδοσιακές οινοπαραγωγικές δραστηριότητες Την ύπαρξη υποδομών πληροφόρησης και ψυχαγωγίας των επισκεπτών, καθώς επίσης χώρων διημέρευσης και σίτισης. Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 17

Τα 20 μέλη του Δικτύου είναι τα εξής: 1. Vinobon Ανώνυμη Εμπορική και Βιοτεχνική Εταιρεία (VINOBON A.E.): Πρόκειται για εταιρεία οικογενειακής μορφής, που λειτουργεί από το 1987 με έδρα το Ηράκλειο. Δημιουργός της Vinobon είναι ο χημικός Στέλιος Αλεξάκης. Οι εγκαταστάσεις και το συσκευαστήριο της βρίσκονται στην περιοχή της Φοινικιάς κοντά στις αμπελουργικές περιοχές των Μαλάδων και του Προφήτη Ηλία και είναι επισκέψιμα ολόκληρο το χρόνο. Η εξαγωγική δραστηριότητα της εταιρίας απορροφά σημαντικό μέρος της παραγωγής της. Σε ειδικό ανεξάρτητο χώρο των εγκαταστάσεων υλοποιείται εκθεσιακός χώρος και δοκιμαστήριο. 2. Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Πεζών: Πρόκειται για συνεταιριστική οργάνωση που αποτελείται από 19 πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς με 3.000 περίπου μέλη. Ιδρύθηκε το 1933 και εδρεύει στα Πεζά. Παράγει κρασί και ελαιόλαδο τα οποία έχουν βραβευτεί σε διεθνείς εκθέσεις και γευστικές δοκιμασίες. Από το 1998 διαθέτει Συστήματα Διαχείρισης Ποιότητας ΙSO 9001/9002 και Συστήματα Ασφάλειας HACCP. 3. Ι. Μπουτάρης & Υιός - Οινοποιητική Α.Ε.: Η εταιρεία εδρεύει στην Θεσσαλονίκη και διαθέτει οινοποιείο στην περιοχή Σκαλανίου. Αποτελεί στην ουσία τη συνέχεια της οινοποιητικής δραστηριότητας της οικογένειας Μπουτάρη, της οποίας τα πρώτα βήματα στον τομέα του οίνου χρονολογούνται από το 1879. Σήμερα η εταιρεία δραστηριοποιείται σε σημαντικές αμπελοοινικές περιοχές της Ελλάδας διατηρώντας ιδιόκτητους αμπελώνες και οινοποιεία στις περιοχές της Νάουσας, Γουμένισσας, Σαντορίνης, Κρήτης και Μαντινείας. Καλύπτει με ειδικά διαμορφωμένους αποθηκευτικούς χώρους την παλαίωση των κρασιών της και πραγματοποιεί τρύγους και αγορές κρασιών (εκτός των ιδιόκτητων αμπελώνων της) από άλλες αμπελοοινικές περιοχές της χώρας, δημιουργώντας άμεσες ή έμμεσες συνεργασίες με 2.500 περίπου αμπελοκαλλιεργητές και συνεταιρισμούς. Η εξαγωγική της δραστηριότητα απορροφά σημαντικό μέρος της παραγωγής της. Ο ιδιόκτητος αμπελώνας της εταιρείας στο Σκαλάνι είναι βιολογικής καλλιέργειας, πιστοποιημένος από τη ΔΗΩ και το οινοποιείο της εκτιμάται ότι δέχεται περίπου 15.000 επισκέπτες ετησίως. 4. Ειρήνη Δασκαλάκη: Η επιχείρηση εδρεύει στη Σίβα, ιδρύθηκε το 2003 και καλλιεργεί περίπου 40 στρέμματα αμπέλου, τα οποία έχουν ενταχθεί στη βιολογική καλλιέργεια και είναι επισκέψιμα όλο το χρόνο. Υπό τις παρούσες συνθήκες εκτιμάται ότι παράγονται περίπου 20 τόνοι κρασί ανά έτος. Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν σημαντικά λαογραφικά στοιχεία που Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 18

συνδέονται με την μακρόχρονη τοπική οινοποιητική παράδοση όπως παραδοσιακά πατητήρια, καθώς επίσης και σημαντικά θρησκευτικά μνημεία. 5. Δουλουφάκης Νίκος: Η επιχείρηση εδρεύει στις Δαφνές, ιδρύθηκε το 1991 και εκσυγχρονίστηκε το 1996 με την αγορά νέου μηχανολογικού εξοπλισμού. Διαθέτει αμπελώνες με γηγενείς και διεθνείς ποικιλίες σταφυλιών, καθώς και μηχανήματα παραγωγής και εμφιάλωσης οίνων. Παράγει εμφιαλωμένα κρασιά που διαθέτει στην εσωτερική αγορά αλλά και στο εξωτερικό και εφαρμόζει σύστημα ποιότητας HACCP. 6. Μαρία Τυλάκη: Η επιχείρηση εδρεύει στην Αυγενική και ιδρύθηκε το έτος 2002. Εκτιμάται ότι, παράγει 10 περίπου τόνους ανά έτος το οποίο εμφιαλώνεται σε τρίτους. 7. Γεωργικές Επιχειρήσεις Αλαγνίου Α.Ε.: Πρόκειται για οικογενειακή επιχείρηση (οικογένεια Λυραράκη), που ιδρύθηκε το 1966 και εδρεύει στο Ηράκλειο. Από την δεκαετία του 1990 κυκλοφορεί στην αγορά οίνους ποιότητας με την επωνυμία «Λυραράκης». Η εταιρεία είναι πιστοποιημένη με HACCP και έχει εξαγωγική δραστηριότητα στις ΗΠΑ, τον Καναδά, και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Από το 2005 διαθέτει νέο, επισκέψιμο χώρο που έχει σχεδιαστεί για να φιλοξενεί ταυτόχρονα μέχρι 40 περίπου άτομα. Στοχεύει σε κοινό με υψηλές ποιοτικές απαιτήσεις από το κρασί και προβάλλει παραδοσιακές ποικιλίες (έχοντας αναβιώσει δυο αρχαίες ποικιλίες που κινδύνευαν να εξαφανιστούν, τις Δαφνί και Πλυτό). 8. Μίνως Κρασιά Κρήτης Α.Ε.- Αφοί Μηλιαράκη: Η εταιρεία εδρεύει στα Πεζά, ιδρύθηκε το 1932 και λειτουργεί ως ανώνυμη εταιρεία από το 1988. Αποτελεί παλιά οινοποιητική μονάδα του νησιού και από το 1952 έχει ξεκινήσει τη διακίνηση του κρασιού αποκλειστικά σε μορφή εμφιαλωμένου προϊόντος. Σήμερα διοικείται από την τέταρτη γενιά της οικογένειας. Οινοποιούνται κατά κύριο λόγο τοπικές ποικιλίες σταφυλιών, προερχόμενα από ιδιόκτητο αμπελώνα, συμβολαιακούς και ενοικιασμένους αμπελώνες. Η εταιρεία προσπαθεί να αναδείξει τον Κρητικό αμπελώνα μέσα από τις ποικιλίες του υιοθετώντας μεθόδους έως τώρα ανεκμετάλλευτες στην Κρήτη με παραδείγματα την παραγωγή λευκού κρασιού από την ερυθρή ποικιλία Κοτσιφάλι (Λευκό από Κοτσιφάλι) και την παρουσίαση για πρώτη φορά στην Κρήτη λευκού κρασιού από Βιλάνα περασμένο από βαρέλι (Vilana Fume). Η εταιρεία από το 1999 έχει μπει και στην αγορά του βιολογικού κρασιού με ιδιόκτητο αμπελώνα πιστοποιημένο από τη ΔΗΩ. Από το 1999, εντός του οινοποιείου έχει αναπτυχθεί ένας οργανωμένος χώρος προβολής, δοκιμής κρασιού και εμπορίας παραδοσιακών προϊόντων, το οποίο επισκέπτονται περί τις 30.000 άτομα ετησίως, σε οργανωμένη αλλά και μεμονωμένη μορφή. Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 19

9. Medittera Οινοποιητική Creta Olympias A.E.: Η εταιρεία έχει σαν κύρια δραστηριότητα την παραγωγή και εμπορία κρασιών ποιότητας. Ιδρύθηκε το 1973 στον οικισμό Κουνάβοι. Διαθέτει σύγχρονα οινοποιεία - εμφιαλωτήρια στην αμπελουργική ζώνη Πεζά ΟΠΑΠ, καθώς και οργανωμένα τμήματα πωλήσεων, εξαγωγών και επιχειρηματικού δώρου. Τα κρασιά της διανέμονται στην Ελλάδα αλλά και σε 22 χώρες στον κόσμο. Διατηρεί σύστημα ποιότητας ISO 9001:2000, σύστημα ασφάλειας τροφίμων ISO 22000:2005 και σύστημα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Γεωργικής Παραγωγής σύμφωνα με τα πρότυπα AGRO 2.1 & AGRO 2.2. Τον Μάρτιο 2007, εξελίχθηκε, δημιουργώντας μια οικογένεια κρασιών με τον διακριτικό τίτλο Medittera Οινοποιητική Α.Ε. και με νέο εταιρικό σήμα, τον ήλιο. Όραμα της, η διεθνής καταξίωση των κρητικών ποικιλιών, η ανάδειξη ξενικών που έχουν εγκλιματισθεί στις εδαφοκλιματολογικές συνθήκες του νησιού και η διερεύνηση και η αξιοποίηση του αμπελοοινικού δυναμικού της χώρας μας. Από το 2007 η εταιρεία δραστηριοποιείται στις εισαγωγές και εμπορία κρασιών από οίκους του εξωτερικού, όπως επίσης και στη διανομή κρασιών νέων μικρών Ελλήνων παραγωγών. 10. Γ. Πατεριανάκης ΑΑΟΒΒΕΕ: Η εταιρεία εδρεύει στις Μελέσσες, ιδρύθηκε το 1997 και διαθέτει 160 στρέμματα ιδιόκτητους βιολογικούς αμπελώνες, τα οποία καλλιεργεί και χρησιμοποιεί για την παραγωγή των οίνων της. Η εταιρεία οινοποιεί, εμφιαλώνει και εμπορεύεται τους οίνους βιολογικής καλλιέργειας και εξάγει στην Αγγλία και στη Γερμανία. Οι επισκέψιμοι βιολογικοί αμπελώνες και οι σύγχρονες εγκαταστάσεις της εταιρείας βρίσκονται σε υψόμετρο 600 μέτρων στην περιοχή του χωριού Μελέσσες, μια ευαίσθητη βιολογικά περιοχή ανωτέρας ποιότητας O.Π.Α.Π. V.Q.P.R.D. η οποία πληροί όλους τους κανόνες της βιολογικής και βιοδυναμικής γεωργίας. Οι ποικιλίες των σταφυλιών διαλέχτηκαν με προσοχή ώστε να είναι απόλυτα προσαρμοσμένες στις τοπικές εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες. Η χρησιμοποίηση βιολογικών μεθόδων επέτρεψε την δημιουργία κρασιών και αποσταγμάτων με πολύ μικρή περιεκτικότητα (0,2%-0,6%) σε μεθανόλη και άλλες βαριές αλκοόλες. 11. Στυλιανού Ιωάννης: Η επιχείρηση με διακριτικό τίτλο Winery Ioannis Stilianou, εδρεύει στους Κουνάβους, ιδρύθηκε το έτος 2004 και πρόκειται για οινοποιείο - εμφιαλωτήριο σύγχρονης τεχνολογίας για την παραγωγή κρασιού από ιδιόκτητους βιολογικούς αμπελώνες. Η ευρύτερη περιοχή των Κουνάβων - Πεζών είναι φημισμένη για τα κρασιά της από παλιά και στο ξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου μπορεί κανείς να επισκευτεί τα Ενετικά πατητήρια. Στη θέση Ξερίζωμα σε υψόμετρο 300-360 μέτρων αναπτύσσεται ο Αμπελώνας Στυλιανού που καταλαμβάνει 30 Ετήσια Έκθεση 2011: Η κατάσταση και οι προοπτικές των ΜΜΕ στην Ελλάδα Σελ. 20