ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΘΛΗΤΕΣ & ΑΘΛΗΤΡΙΕΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΛΟΥ ΚΑΙ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
ιάλεξη 5η Κοινωνική ανάπτυξη αθλητριών Ι Το γυναικείο σώµα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος
Στις γυναικείες σπουδές Ο αθλητισµός είναι µία περιοχή, µέσα από την οποία είναι δυνατόν να δωθούν απαντήσεις για την κοινωνική και πολιτική δύναµη, την κυριαρχία, την ιδεολογία. Ο αθλητισµός συγκεντρώνει επαγγελµατίες από διαφορετικές περιοχές: Επιστήµη, ιατρική, τεχνολογία, κυβερνητικά ιδρύµατα, ΜΜΕ Αλληλεπίδραση & ενσωµάτωση στην καταναλωτική λογική
Στις γυναικείες σπουδές Οι γνώσεις και η εµπειρία από τον αθλητισµό, στις καπιταλιστικές κοινωνίες χρησιµοποιούνται στις καθηµερινές πρακτικές για την αναδιαµόρφωση του σώµατος, της προσωπικής ταυτότητας και ευχαρίστησης Γυναικείες σπουδές - Φεµινισµός Συνηθισµένα κοινωνικο-πολιτικά θέµατα: Οικιακή εργασία, ανατροφή των παιδιών, δικαιώµατα αναπαραγωγής, περίθαλψη, εργασία καριέρα, ετεροφυλοφιλία, δικαιώµατα οµοφυλόφι-λων λων γυναικών, βία κατά των γυναικών, αντιπροσώπευση
Γυναικείες σπουδές - Φεµινισµός Σχετικές θεωρίες διαπιστώσεις: Η επιστήµη, η ιατρική, η νοµοθεσία και τα ΜΜΕ ενισχύουν ιδεολογίες οι οποίες περιορίζουν τις γυναίκες στον αναπαραγωγικό τους ρόλο, τη µητρότητα και τις δουλειές του σπιτιού. Το σώµα σαν στόχος της διάκρισης των φύλων η γενετική τεχνολογία: Η φυσιολογία, η ανατοµία και οι σωµατικοί κώδικες (ρούχα, καλυντικά, παρουσιαστικό, συναισθηµατικές και σεξουαλικές επιλογές) χρησιµοποιούνται για τον καθορισµό και τον πειθαναγκασµό της φυλετικής ταυτότητας.
Το σώµα στην µορφωτική πολιτική Στις δεκαετίες 1970, 1980: Το σώµα αναγνωρίζονταν σαν πηγή ισχύος, όµως οι περισσότερες έρευνες ασχολούνταν µε τους περιορισµούς και τον «έλεγχο» πάνω στο σ γυναικείο σώµα. Στις πιο πρόσφατες έρευνες - προβληµατισµούς: Το σώµα κατέχει στρατηγική θέση στους πολιτικούς αγώνες. Σύγχρονα κρίσιµα θέµατα όπως το AIDS,, ο «πόλεµος των αναβολικών», η έρευνα για τα χρωµοσώµατα, κ.λ.π. υπογραµµίζουν τη σχέση σώµατος / ισχύος / µόρφωσης Ο αθλητισµός: Μπορεί να θεωρηθεί ότι αντιπροσωπεύει τον έλεγχο (πειθαρχία) και την υποταγή που ασκούν πάνω στο σώµα οι σύγχρονες πολιτικές ισχύος
Το σώµα και η αθλητική τεχνολογία Ο αθλητισµός είναι ένας εξαιρετικά ισχυρός ιδεολογικός µηχανισµός γιατί έχει επίκεντρο το σώµα Φαινοµενικά, ο αθλητισµός διαχωρίζεται από την πολιτική, τη µόρφωση ωση και την οικονοµία, όµως διασταυρώνεται µε αρκετούς άλλους χώρους. Ο αθλητισµός αναφέρεται σαν τεχνολογία από τον Foucault: : ένας συνδυασµός γνώσεων και πρακτικών που πειθαρχεί, ελέγχει, αναδιαµορφώνει και προσδιορίζει το σώµα σύµφωνα µε τις ανάγκες ενός πατριαρχικού, ρατσιστικού καπιταλισµού
Το γυναικείο σώµα και η αθλητική τεχνολογία Το γυναικείο σώµα είναι πιο πειθήνιο, πιο εύπλαστο και επηρεάζεται περισσότερο από την αθλητική τεχνολογία. Η διαµόρφωση του γυναικείου σώµατος είναι προσωπική υπόθεση (απαιτεί θέληση και χρόνο) και εξαρτάται από διάφορες «βιοµηχανίες»: γυµναστήρια, προγράµµατα σε βίντεο, βιοµηχανία δίαιτας, αθλητικά ρούχα και επιστήµη.
Το γυναικείο σώµα και η αθλητική τεχνολογία Η άσκηση και το αερόµπικ καθοδηγούν κυρίως τεχνολογίες που διαµορφώνουν το γυναικείο σώµα έτσι ώστε να αποσκοπεί στο υλικό κέρδος. Σε συνδυασµό µε τη µόδα και τα καλλυντικά ο αθλητισµός και η άσκηση οδηγούν σε καπιταλιστικές πρακτικές όπου το γυναικείο σώµα προβάλλεται σαν εµπόρευµα, µε αντάλλαγµα το προσωπικό κέρδος, και την προσωπική ισχύ
Το γυναικείο σώµα και η αθλητική τεχνολογία Η ανάγκη για τη διαµόρφωση ενός καλογυµνασµένου σώµατος και την αύξηση της σωµατικής δύναµης, οδηγεί στην αποµόνωση και την έλλειψη επικοινωνίας µεταξύ των γυναικών: Χρόνος που πρέπει να αφιερωθεί ιαµόρφωση των χώρων άσκησης Η αισθητική του γυναικείου σώµατος βασίζεται στη διαµόρφωση της ετεροσεξουαλικότητας,, κάτι που υπογραµµίζει τον αναπαραγωγικό ρόλο της γυναίκας
Το γυναικείο σώµα και η αθλητική τεχνολογία Οι γυναίκες σαν ύποπτοι Η κρατική παρέµβαση θεωρείται αναγκαία για τη δηµιουργία υγιούς σώµατος, αλά και τη διατήρηση παραδοσιακών «οικογενειακών αξιών» Έλεγχος Έλεγχος για αναβολικά: διαρκής έλεγχος του αθλητικού σώµατος για παρεκκλίσεις από το φυσιολογικό µύθος του αθλητισµού, µύθος του καθαρου,, φυσικού σώµατος, η σηµασία για την εθνική ταυτότητα Έλεγχος φύλου στις γυναίκες: έλεγχος αλλαγής φύλου, χρωµοσώµατα. Έλεγχος εγκυµοσύνης: Το έµβρυο θεωρείται ότι έχει δικαιώµατα και πρέπει να προστατευθεί από την επικίνδυνη συµµετοχή της µητέρας σε άσκηση