1 ΖΩΝΤΑΝΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ Τεχνικές βιωματικής μάθησης και αξιοποίηση των ΤΠΕ στα Αρχαία Ελληνικά της Α Λυκείου (Ξενοφώντα Ελληνικά, Βιβλίο Β, Κεφ.1, παρ. 25-26 και Βιβλίο Β, Κεφ. 2, παρ. 3-4) Γιακουμάκη Μαρία 8ο Ενιαίο Λύκειο Ηρακλείου ΠΕΡΙΛΗΨΗ Αρχαία Ελληνική Γραμματεία Αρχαίοι Έλληνες ιστοριογράφοι Α Λυκείου Ξενοφώντα Ελληνικά, Βιβλίο Β, Κεφ.1, παρ. 25-26 και Βιβλίο Β, Κεφ. 2, παρ. 3-4 Κατά το σχολικό έτος 2011-12 στο πλαίσιο του μαθήματος Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι και μάλιστα στο κείμενο Ξενοφώντα Ελληνικά και στην ενότητα Βιβλίο Β, Κεφ.1, παρ. 25-26 και Βιβλίο Β, Κεφ. 2, παρ. 3-4 επιχειρήσαμε να ζωντανέψουμε την κατάσταση στη Αθήνα, όταν οι πολίτες της μαθαίνουν την είδηση της ήττας τους στους Αιγός Ποταμούς, συνειδητοποιούν τη συμφορά τους, αναλογίζονται τις ευθύνες τους και φαντάζονται το ζοφερό μέλλον που τους περιμένει. Κοντά στους απλούς Αθηναίους που θρηνούν δικούς τους ανθρώπους, οι πολίτες με διακριτό πολιτικό ρόλο (δημοκρατικής παράταξης, ολιγαρχικής, βουλευτής και πρύτανης, ένας πολίτης που διατέλεσε στρατηγός στο παρελθόν) αλλά και ξένοι που βρέθηκαν στην Αθήνα ή μένουν μόνιμα (δούλος, μέτοικος βιοτέχνης, μέτοικος γλύπτης, Κύπριος, Μακεδόνας και Αιγύπτιος έμπορος) εκφράζουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους για το παρόν και το μέλλον της πόλης. Όλα αυτά απαντώντας σε ερωτήσεις που θα τους υπέβαλε ένας σύγχρονος δημοσιογράφος. Η προετοιμασία της εργασίας μας στο μεγαλύτερο μέρος της έγινε μέσα από το διαδίκτυο στο πλαίσιο μιας μυστικής ομάδας στο κοινωνικό δίκτυο facebook στο χρόνο ενός απογεύματος. Ένα τμήμα 29 μαθητών με αρνητική προδιάθεση για το μάθημα των αρχαίων ελληνικών εργάστηκε με ζήλο και μεράκι.
2 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Σκοπός της εργασίας μας ήταν η δραματοποίηση των παραπάνω ενοτήτων για τη βιωματική απόλαυση του αρχαίου ελληνικού κειμένου και την αναβίωση ενός κόσμου οριστικά χαμένου, που ζει όμως στη σκέψη μας, αξιοποιώντας τα φιλικά στους μαθητές μέσα της σύγχρονης τεχνολογίας. Οι επιμέρους στόχοι της εργασίας μας ήταν: Να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές με βιωματικό τρόπο ότι -τηρουμένων των αναλογιών- οι άνθρωποι συμπεριφέρονται διαχρονικά με ανάλογο τρόπο σε κρίσιμες καταστάσεις. Να προσεγγίσουν το συνήθως άχαρο και αντιπαθητικό μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών με ενδιαφέρον, φαντασία, ζήλο και μεράκι. Να γίνει το μάλλον δύσκολο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών πιο προσιτό σε κάθε μαθητή. Να κινητοποιηθεί το ενδιαφέρον και του πιο "αδύνατου" μαθητή, καθώς δεν απαιτήθηκαν ειδικές προαπαιτούμενες γνώσεις, αλλά να αξιοποιηθούν μαθητικές δεξιότητες και να δοθεί διέξοδος στο θεατρικό τους ταλέντο και να αφυπνιστεί το δημοσιογραφικό μεράκι, που κατά βάση είναι ερευνητικού χαρακτήρα. Να εργαστούν ερευνητικά και να βιώσουν τη χαρά της κατάκτησης μια νέας γνώσης. Να συνεργαστούν με τους συμμαθητές τους και τον καθηγητή από το φιλικό περιβάλλον του σπιτιού τους σε κλίμα οικειότητας. Να βοηθηθούν οι μαθητές την ώρα ακριβώς που προετοιμάζουν την εργασία τους στο σπίτι από τον καθηγητή και όχι από ένα
3 άψυχο βοήθημα, που εξάλλου δε δίνει πάντοτε απάντηση στην απορία τους. Να ενσαρκώσουν ρόλους που εντόπισαν στο αρχαίο κείμενο και επέλεξαν οι ίδιοι να υιοθετήσουν και όχι εκείνους που όρισε ο καθηγητής. Μέθοδος Ομαδοσυνεργατική, ερευνητική εργασία βιωματικού χαρακτήρα με διαθεματική προσέγγιση και αξιοποίηση των ΤΠΕ. 1. Οι μαθητές εργάστηκαν σε ομάδες (μικρές βέβαια των 2 προσώπων) 2. Οι μαθητές έκαναν την απαραίτητη έρευνα υλικού καθένας στο ρόλο που είχε αναλάβει. 3. Αξιοποιήσαμε τις ΤΠΕ στην εκπαίδευση και μάλιστα η προετοιμασία στο μεγαλύτερο μέρος της έγινε μέσα από το διαδίκτυο και ως προς την επικοινωνία και το συντονισμό της προσπάθειας και ως προς την άντληση βοηθητικού υλικού. 4. Αξιοποιήσαμε στο πλαίσιο της διαθεματικότητας άλλα αρχαία κείμενα, τους Παράλληλους βίους του Πλουτάρχου Αλκιβιάδης και Λύσανδρος και το ιστορικό μυθιστόρημα του Στίβεν Πρέσφιλντ Άνεμοι Πολέμου. Συνολική θεώρηση - συμπεράσματα Αποδώσαμε εμπειρικά τη φράση της εισαγωγής «που θυμίζει ικανό ρεπόρτερ» Ζωντανέψαμε την κατάσταση στην Αθήνα σε μια κρίσιμη στιγμή της ιστορίας της στα τέλη του 5ου αι. Βιώσαμε μια ενότητα του αρχαίου ελληνικού κειμένου με κατεξοχήν συναισθηματικό περιεχόμενο, που διαφορετικά θα έχανε την αξία της.
4 Οι ίδιοι οι μαθητές διαμόρφωσαν μέσα από το κείμενο και επέλεξαν τους ρόλους που ενσάρκωσαν στη δραματοποίηση με ελαχιστοποιημένη την προσωπική μου παρέμβαση. Αξιοποιήσαμε διαθεματικά κι άλλα κείμενα και μπορέσαμε να κάνουμε κριτικές αξιολογήσεις των ιστορικών γεγονότων, πράγμα που αποτελεί βασικό στόχο της ιστοριογραφίας. Αξιοποιήσαμε διαθεματικά την εργασία στο μάθημα της ιστορίας. Ένα πολυπληθές τμήμα 29 μαθητών που δύσκολα θα μπορούσε να συντονιστεί στην τάξη με αρνητική προδιάθεση για το μάθημα των αρχαίων ελληνικών εργάστηκε με ζήλο και μεράκι. Αξιοποιήσαμε δημιουργικά τον εξωσχολικό χρόνο προς όφελος της διδασκαλίας. Συνεχίσαμε τη διδασκαλία έξω από το σχολείο σε κλίμα πιο οικείο και προσωπικό. Προσαρμόσαμε στα μέτρα μας προς όφελος του μαθήματός μας το διαδικτυακό χώρο του παρεξηγημένου κοινωνικού δικτύου facebook στο πλαίσιο μιας μυστικής ομάδας. Διαμορφώσαμε κώδικες διαδικτυακής συμπεριφοράς και τηρήσαμε απαρέγκλιτα την ελληνική γραφή αποφεύγοντας τα greeklish. Αποδείξαμε ότι οι ενέργειες και οι επιλογές μας είναι εκείνες που διαμορφώνουν τις καταστάσεις κι αυτό έδωσε μεγάλη αισιοδοξία και γενικότερα αποτέλεσε μάθημα ζωής Η εργασία μας αυτή αποτέλεσε κίνητρο για ανάλογες εργασίες βιωματικού χαρακτήρα.
5 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΖΩΝΤΑΝΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ Ξενοφώντα Ελληνικά, Βιβλίο Β, Κεφ. 2, παρ. 3-4 Ο "δημοσιογράφος" ρωτά για τα συναισθήματά τους: Α. ανθρώπους από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον των σκοτωμένων στρατιωτών 1. τη σύζυγο ενός νεκρού στρατιώτη 2. τη μητέρα ενός παιδιού που έχει χάσει τον πατέρα του 3. τον πατέρα ενός νεκρού στρατιώτη 4. το παιδί ενός στρατιώτη 5. τη γιαγιά ενός στρατιώτη 6. το θείο ενός πεντάρφανου εξαιτίας του πολέμου παιδιού 7. το φίλο ενός νεκρού στρατιώτη: νιώθετε ενοχές που δεν πήγατε να πολεμήσετε μαζί με το φίλο σας; Θα φροντίσετε εσείς γα την προστασία του παιδιού; Β. Αθηναίους πολίτες 8. έναν απλό πολίτη : τι νομίζετε ότι πρέπει να κάνουν οι Αθηναίοι; 9. Κάποιον που διετέλεσε στρατηγός στο παρελθόν 10. βουλευτή: τι νομίζετε ότι πρέπει να κάνουν στο εξής οι αθηναίοι; 11. πρύτανη: τι σκέφτεστε για την παρούσα κατάσταση; 12. έναν δημοκρατικό Αθηναίο: θεωρείτε ότι ήρθε το τέλος της δημοκρατίας, αφού θ' αλλάξει το πολίτευμα και θα γίνει δημοκρατικό; 13. έναν ολιγαρχικό Αθηναίο: χαίρεστε που οι δημοκρατικοί Αθηναίοι δεν τα κατάφεραν; Αν ήσαστε εσείς, θα τα είχατε καταφέρει; Γ. ξένους 14. δούλο: πιστεύετε ότι θ' αλλάξει κάτι στη ζωή σας; 15. μέτοικο βιοτέχνη: τι σκέφτεστε να κάνετε από δω και πέρα; 16. μέτοικο γλύπτη: μετανιώσατε που ήρθατε να ζήσετε εδώ πέρα;
6 17. Κύπριο: Ξέρουμε ότι οι Κύπριοι έχουν καλές σχέσεις με τους Αθηναίους. Αν οι Αθηναίοι θελήσουν να καταφύγουν σε σας, θα τους παράσχετε προστασία; 18. Μακεδόνα: πιστεύετε ότι μετά απ' αυτά τα γεγονότα θα σταματήσουν οι εμπορικές σχέσεις με τους Αθηναίους; 19. Αιγύπτιο: δε στενοχωριέστε για τους Αθηναίους; Γιακουμάκη Μαρία, 8ο Γενικό Λύκειο Ηρακλείου