A Reader s Greek New Testament Copyright 2003 by Richard J. Goodrich and Albert L. Lukaszewski

A Reader s Greek New Testament Copyright 2003 by Richard J. Goodrich and Albert L. Lukaszewski Requests for information should be addressed to: Zondervan, Grand Rapids, Michigan 49530 ISBN 0-310-24888-4 This edition printed on acid-free paper. The Greek text used in this edition of the Greek New Testament was developed for the Portland Index Project by Edward W. Goodrick and John R. Kohlenberger III. Used by permission. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means electronic, mechanical, photocopy, recording, or any other except for brief quotations in printed reviews, without the prior permission of the publisher. Interior design by Richard J. Goodrich Printed in China 03 04 05 06 07 08 / CH/ 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

Table of Contents Introduction................................................................ 7 Κατ Μαθθα ον........................................................... 19 Κατ Μ ρκον............................................................. 89 Κατ Λουκ ν............................................................ 132 Κατ Ιωάννην........................................................... 207 Πράξεις Αποστ λων..................................................... 253 Πρ ς Ρωµαίους.......................................................... 331 Πρ ς Κορινθίους Α...................................................... 361 Πρ ς Κορινθίους Β...................................................... 389 Πρ ς Γαλάτας............................................................ 409 Πρ ς Εφεσίους.......................................................... 419 Πρ ς Φιλιππησίους...................................................... 430 Πρ ς Κολοσσαε ς........................................................ 438 Πρ ς Θεσσαλονικε ς Α................................................... 446 Πρ ς Θεσσαλονικε ς Β................................................... 453 Πρ ς Τιµ θεον Α........................................................ 457 Πρ ς Τιµ θεον Β.........................................................467 Πρ ς Τίτον...............................................................474 Πρ ς Φιλήµονα.......................................................... 479 Πρ ς Εβραίους.......................................................... 481 Ιακώβου................................................................. 508 Πέτρου Α................................................................ 517 Πέτρου Β................................................................ 526 Ιωάννου Α............................................................... 533 Ιωάννου Β............................................................... 540 Ιωάννου Γ............................................................... 542 Ιουδα.................................................................... 544 Αποκάλυψις Ιωάννου.................................................... 547

ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ Βίβλος 1 1 γενέσεως 2 Ιησο Χριστο υ ο αυ δ υ ο Αβραάµ. 2 Αβρα µ γέννησεν τ ν Ισαάκ, 3 Ισα κ 3 δ γέννησεν τ ν Ιακώβ, 4 Ιακ β 4 δ γέννησεν τ ν Ιο δαν κα το ς δελφο ς α το, 3 Ιο δας δ γέννησεν τ ν Φάρες 5 κα τ ν Ζάρα 6 κ τ ς Θαµάρ, 7 Φάρες 8 δ γέννησεν τ ν Εσρώµ, 9 Εσρ µ 9 δ γέννησεν τ ν Αράµ, 10 4 Αρ µ 10 δ γέννησεν τ ν Αµιναδάβ, 11 Αµιναδ β 11 δ γέννησεν τ ν Ναασσών, 12 Ναασσ ν 12 δ γέννησεν τ ν Σαλµών, 13 5 Σαλµ ν 13 δ γέννησεν τ ν Β ες 14 κ τ ς Ραχάβ, 15 Β ες 16 δ γέννησεν τ ν Ιωβ δ 17 κ τ ς Ρο θ, 18 Ιωβ δ 19 δ γέννησεν τ ν Ιεσσαί, 20 6 Ιεσσα 20 δ γέννησεν τ ν αυ δ τ ν βασιλέα. αυ δ δ γέννησεν τ ν Σολοµ να 21 κ τ ς το Ο ρίου, 22 7 Σολοµ ν 23 δ γέννησεν τ ν Ροβοάµ, 24 Ροβο µ 24 δ γέννησεν τ ν Αβιά, 25 Αβι 25 δ γέννησεν τ ν Ασά, 26 8 Ασ 26 δ γέννησεν τ ν Ιωσαφάτ, 27 Ιωσαφ τ 27 δ γέννησεν τ ν Ιωράµ, 28 Ιωρ µ 28 δ γέννησεν τ ν Οζίαν, 29 9 Οζίας 29 δ γέννησεν τ ν Ιωαθάµ, 30 Ιωαθ µ 30 δ γέννησεν τ ν Αχάζ, 31 Αχ ζ 31 δ γέννησεν τ ν Εζεκίαν, 32 10 Εζεκίας 32 δ γέννησεν τ ν Μανασσ, 33 Μανασσ ς 33 δ γέννησεν τ ν Αµών, 34 Αµ ν 34 δ γέννησεν τ ν Ιωσίαν, 35 11 Ιωσίας 35 δ γέννησεν τ ν Ιεχονίαν 36 κα το ς δελφο ς α το π τ ς µετοικεσίας 37 Βαβυλ νος. 38 1 βίβλος, ου,, book, sacred book, record. 2 γένεσις, εως,, beginning, origin, descent, birth, existence NIV: genealogy. 3 Ισαάκ,, Isaac. 4 Ιακώβ,, Jacob. 5 Φάρες,, Perez. 6 Ζάρα,, Zerah. 7 Θαµάρ,, Tamar. 8 Φάρες,, Perez. 9 Εσρώµ,, Hezron. 10 Αράµ,, Aram. 11 Αµιναδάβ,, Amminadab. 12 Ναασσών,, Nahshon. 13 Σαλµών,, Salmon. 14 Β ες,, Boaz. 15 Ραχάβ,, Rahab. 16 Β ες,, Boaz. 17 Ιωβήδ,, Obed. 18 Ρο θ,, Ruth. 19 Ιωβήδ,, Obed. 20 Ιεσσαί,, Jesse. 21 Σολοµών, νος,, Solomon. 22 Ο ρίας, ου,, Uriah. 23 Σολοµών, νος,, Solomon. 24 Ροβοάµ,, Rehoboam. 25 Αβιά,, Abijah. 26 Ασά,, Asaph. 27 Ιωσαφάτ,, Jehoshaphat. 28 Ιωράµ,, Joram. 29 Οζίας, ου,, Uzziah. 30 Ιωαθάµ,, Jotham. 31 Αχάζ,, Ahaz. 32 Εζεκίας, ου,, Hezekiah. 33 Μανασσ ς,,, Manasseh. 34 Αµών,, Amon. 35 Ιωσίας, ου,, Josiah. 36 Ιεχονίας, ου,, Jechoniah. 37 µετοικεσία, ας,, deportation. 38 Βαβυλών, νος,, Babylon. 7 Ασά :: Ασάφ (UBS) 8 Ασ :: Ασάφ (UBS) 10 Αµών, Αµ ν :: Αµώς, Αµ ς (UBS)

1:12 ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ 20 12Μετ δ τ ν µετοικεσίαν 39 Βαβυλ νος 40 Ιεχονίας 41 γέννησεν τ ν Σαλαθιήλ, 42 Σαλαθι λ 42 δ γέννησεν τ ν Ζοροβαβέλ, 43 13 Ζοροβαβ λ 43 δ γέννησεν τ ν Αβιο δ, 44 Αβιο δ 44 δ γέννησεν τ ν Ελιακίµ, 45 Ελιακ µ 45 δ γέννησεν τ ν Αζώρ, 46 14 Αζ ρ 46 δ γέννησεν τ ν Σαδώκ, 47 Σαδ κ 47 δ γέννησεν τ ν Αχίµ, 48 Αχ µ 48 δ γέννησεν τ ν Ελιο δ, 49 15 Ελιο δ 49 δ γέννησεν τ ν Ελεάζαρ, 50 Ελεάζαρ 50 δ γέννησεν τ ν Ματθάν, 51 Ματθ ν 51 δ γέννησεν τ ν Ιακώβ, 52 16 Ιακ β 52 δ γέννησεν τ ν Ιωσ φ τ ν νδρα Μαρίας, 53 ξ ς γεννήθη Ιησο ς λεγ µενος Χριστ ς. 17Π σαι ο ν α γενεα π Αβρα µ ως αυ δ γενεα δεκατέσσαρες, 54 κα π αυ δ ως τ ς µετοικεσίας 55 Βαβυλ νος 56 γενεα δεκατέσσαρες, 57 κα π τ ς µετοικεσίας 58 Βαβυλ νος 59 ως το Χριστο γενεα δεκατέσσαρες. 60 18Το δ Ιησο Χριστο γένεσις 61 ο τως ν. µνηστευθείσης 62 τ ς µητρ ς α το Μαρίας 63 τ Ιωσήφ, πρ ν 64 συνελθε ν 65 α το ς ε ρέθη ν γαστρ 66 χουσα κ πνε µατος γίου. 19 Ιωσ φ δ ν ρ α τ ς, δίκαιος ν κα µ θέλων α τ ν δειγµατίσαι, 67 βουλήθη λάθρ α 68 πολ σαι α τήν. 20τα τα δ α το νθυµηθέντος 69 δο γγελος κυρίου κατ ναρ 70 φάνη α τ λέγων, Ιωσ φ υ ς αυίδ, µ φοβηθ ς παραλαβε ν Μαρι µ 71 τ ν γυνα κά σου τ γ ρ ν α τ γεννηθ ν κ πνε µατ ς στιν γίου. 21τέξεται 72 δ υ ν, κα καλέσεις τ νοµα α το Ιησο ν α τ ς γ ρ σώσει τ ν λα ν α το π τ ν µαρτι ν α τ ν. 22Το το δ λον γέγονεν να πληρωθ τ ηθ ν π κυρίου δι το προφήτου λέγοντος, 23 Ιδο παρθένος 73 ν γαστρ 74 ξει κα τέξεται 75 υ ν, κα καλέσουσιν τ νοµα α το Εµµανουήλ, 76 στιν µεθερµηνευ µενον 77 Μεθ µ ν θε ς. 24 γερθε ς δ Ιωσ φ π το πνου 78 ποίησεν ς προσέταξεν 79 α τ γγελος κυρίου κα παρέλαβεν τ ν γυνα κα α το, 25κα ο κ γίνωσκεν α τ ν ως ο τεκεν 80 υ ν κα κάλεσεν τ νοµα α το Ιησο ν. 39 µετοικεσία, ας,, deportation. 40 Βαβυλών, νος,, Babylon. 41 Ιεχονίας, ου,, Jechoniah. 42 Σαλαθιήλ,, Shealtiel, Salathiel. 43 Ζοροβαβέλ,, Zerubbabel. 44 Αβιο δ,, Abiud. 45 Ελιακίµ,, Eliakim. 46 Αζώρ,, Azor. 47 Σαδώκ,, Zadok. 48 Αχίµ,, Achim. 49 Ελιο δ,, Eliud. 50 Ελεάζαρ,, Eleazar. 51 Ματθάν,, Matthan. 52 Ιακώβ,, Jacob. 53 Μαρία, ας,, Mary. 54 δεκατέσσαρες, fourteen. 55 µετοικεσία, ας,, deportation. 56 Βαβυλών, νος,, Babylon. 57 δεκατέσσαρες, fourteen. 58 µετοικεσία, ας,, deportation. 59 Βαβυλών, νος,, Babylon. 60 δεκατέσσαρες, fourteen. 61 γένεσις, εως,, beginning, origin, descent, birth, existence. 62 µνηστε ω, I betroth PASS: become engaged. 63 Μαρία, ας,, Mary. 64 πρίν, before. 65 συνέρχοµαι, I come together, come with, go with. 66 γαστήρ, τρ ς,, belly, womb FIG: glutton. 67 δειγµατίζω, I expose, make an example of, disgrace. 68 λάθρ α, secretly. 69 νθυµέοµαι, I consider, think. 70 ναρ, τ, dream. 71 Μαριάµ,, Mary. 72 τίκτω, I bear, give birth, bring forth. 73 παρθένος, ου,,, virgin, maiden, unmarried youth, chaste person. 74 γαστήρ, τρ ς,, belly, womb FIG: glutton. 75 τίκτω, I bear, give birth, bring forth. 76 Εµµανουήλ,, Emmanuel. 77 µεθερµηνε ω, I translate. 78 πνος, ου,, sleep. 79 προστάσσω, I command, order, prescribe. 80 τίκτω, I bear, give birth, bring forth. 23 Ιδο... Εµµανουήλ (Is. 7.14) Μεθ... θε ς (Is. 8.8, 10)

21 ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ 2:1 Το δ Ιησο γεννηθέντος ν Βηθλέεµ 2 1 τ ς Ιουδαίας ν µέραις Ηρ ώδου το βασιλέως, δο µάγοι 2 π νατολ ν 3 παρεγένοντο ε ς Ιεροσ λυµα 2λέγοντες, Πο στιν τεχθε ς 4 βασιλε ς τ ν Ιουδαίων; ε δοµεν γ ρ α το τ ν στέρα 5 ν τ νατολ 6 κα λθοµεν προσκυν σαι α τ. 3 κο σας δ βασιλε ς Ηρ ώδης ταράχθη 7 κα π σα Ιεροσ λυµα µετ α το, 4κα συναγαγ ν πάντας το ς ρχιερε ς κα γραµµατε ς το λαο πυνθάνετο 8 παρ α τ ν πο Χριστ ς γενν ται. 5ο δ ε παν α τ, Εν Βηθλέεµ 9 τ ς Ιουδαίας ο τως γ ρ γέγραπται δι το προφήτου 6Κα σ Βηθλέεµ, 9 γ Ιο δα, ο δαµ ς 10 λαχίστη 11 ε ν το ς γεµ σιν 12 Ιο δα κ σο γ ρ ξελε σεται γο µενος, 13 στις ποιµανε 14 τ ν λα ν µου τ ν Ισραήλ. 7Τ τε Ηρ ώδης λάθρ α 15 καλέσας το ς µάγους 16 κρίβωσεν 17 παρ α τ ν τ ν χρ νον το φαινοµένου στέρος, 18 8 κα πέµψας α το ς ε ς Βηθλέεµ 19 ε πεν, Πορευθέντες ξετάσατε 20 κριβ ς 21 περ το παιδίου π ν 22 δ ε ρητε, παγγείλατέ µοι, πως κ γ λθ ν προσκυνήσω α τ. 9ο δ κο σαντες το βασιλέως πορε θησαν κα δο στήρ, 23 ν ε δον ν τ νατολ, 24 προ γεν 25 α το ς, ως λθ ν στάθη πάνω 26 ο 27 ν τ παιδίον. 10 δ ντες δ τ ν στέρα 28 χάρησαν χαρ ν µεγάλην σφ δρα. 29 11κα λθ ντες ε ς τ ν ο κίαν ε δον τ παιδίον µετ Μαρίας 30 τ ς µητρ ς α το, κα πεσ ντες προσεκ νησαν α τ κα νοίξαντες το ς θησαυρο ς 31 α τ ν προσήνεγκαν α τ δ ρα, 32 χρυσ ν 33 κα λίβανον 34 κα σµ ρναν. 35 12κα χρηµατισθέντες 36 κατ ναρ 37 µ νακάµψαι 38 πρ ς Ηρ ώδην, δι λλης δο νεχώρησαν 39 ε ς τ ν χώραν 40 α τ ν. 13 Αναχωρησάντων 41 δ α τ ν δο γγελος κυρίου φαίνεται κατ ναρ 42 τ Ιωσ φ λέγων, Εγερθε ς παράλαβε τ παιδίον κα τ ν µητέρα α το κα φε γε 43 ε ς Α γυπτον 44 κα σθι κε ως ν ε πω σοι µέλλει γ ρ Ηρ ώδης ζητε ν τ παιδίον το πολέσαι α τ. 14 δ γερθε ς παρέλαβεν 1 Βηθλέεµ,, Bethlehem. 2 µάγος, ου,, wise man, Magus, magician. 3 νατολή, ς,, rising, east. 4 τίκτω, I bear, give birth, bring forth. 5 στήρ, έρος,, star. 6 νατολή, ς,, rising, east. 7 ταράσσω, I stir up, disturb, unsettle, trouble, frighten. 8 πυνθάνοµαι, I inquire, ask, learn. 9 Βηθλέεµ,, Bethlehem. 10 ο δαµ ς, by no means. 11 λάχιστος, ίστη, ον, smallest, least, very small, insignificant, very few. 12 γεµών, νος,, prince, governor, ruler. 13 γέοµαι, I lead, guide, rule, think, consider. 14 ποιµαίνω, I tend (sheep) FIG: guide, protect, nurture HERE: shepherd. 15 λάθρ α, secretly. 16 µάγος, ου,, wise man, Magus, magician. 17 κριβ ω, I ascertain, inquire with exactness. 18 στήρ, έρος,, star. 19 Βηθλέεµ,, Bethlehem. 20 ξετάζω, I examine, inquire. 21 κριβ ς, accurately, carefully, well. 22 πάν, when, as soon as. 23 στήρ, έρος,, star. 24 νατολή, ς,, rising, east. 25 προάγω, I lead forward, lead out, go before, come before. 26 πάνω, above, over, more than IMP. PREP: over, above on. 27 ο, where, to which. 28 στήρ, έρος,, star. 29 σφ δρα, extremely, greatly, very (much). 30 Μαρία, ας,, Mary. 31 θησαυρ ς, ο,, treasure box, storehouse, treasure. 32 δ ρον, ου, τ, gift, present, offering. 33 χρυσ ς, ο,, gold. 34 λίβανος, ου,, frankincense. 35 σµ ρνα, ης,, myrrh. 36 χρηµατίζω, I reveal (a divine message), warn, am named. 37 ναρ, τ, dream. 38 νακάµπτω, I return, turn back again. 39 ναχωρέω, I go away, return, withdraw, retire. 40 χώρα, ας,, country, land, region, inhabitants, countryside, field. 41 ναχωρέω, I go away, return, withdraw, retire. 42 ναρ, τ, dream. 43 φε γω, I flee, escape, avoid, disappear. 44 Α γυπτος, ου,, Egypt. 6 Κα... Ισραήλ (Mic. 5.2)

2:15 ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ 22 τ παιδίον κα τ ν µητέρα α το νυκτ ς κα νεχώρησεν 45 ε ς Α γυπτον, 46 15κα ν κε ως τ ς τελευτ ς 47 Ηρ ώδου να πληρωθ τ ηθ ν π κυρίου δι το προφήτου λέγοντος, Εξ Α γ πτου 48 κάλεσα τ ν υ ν µου. 16Τ τε Ηρ ώδης δ ν τι νεπαίχθη 49 π τ ν µάγων 50 θυµώθη 51 λίαν, 52 κα ποστείλας νε λεν 53 πάντας το ς πα δας 54 το ς ν Βηθλέεµ 55 κα ν π σι το ς ρίοις 56 α τ ς π διετο ς 57 κα κατωτέρω, 58 κατ τ ν χρ νον ν κρίβωσεν 59 παρ τ ν µάγων. 60 17 τ τε πληρώθη τ ηθ ν δι Ιερεµίου 61 το προφήτου λέγοντος, 18Φων ν Ραµ 62 κο σθη, κλαυθµ ς 63 κα δυρµ ς 64 πολ ς Ραχ λ 65 κλαίουσα τ τέκνα α τ ς, κα ο κ θελεν παρακληθ ναι, τι ο κ ε σίν. 19Τελευτήσαντος 66 δ το Ηρ ώδου δο γγελος κυρίου φαίνεται κατ ναρ 67 τ Ιωσ φ ν Α γ πτ ω 68 20 λέγων, Εγερθε ς παράλαβε τ παιδίον κα τ ν µητέρα α το κα πορε ου ε ς γ ν Ισραήλ τεθνήκασιν 69 γ ρ ο ζητο ντες τ ν ψυχ ν το παιδίου. 21 δ γερθε ς παρέλαβεν τ παιδίον κα τ ν µητέρα α το κα ε σ λθεν ε ς γ ν Ισραήλ. 22 κο σας δ τι Αρχέλαος 70 βασιλε ει 71 τ ς Ιουδαίας ντ 72 το πατρ ς α το Ηρ ώδου φοβήθη κε πελθε ν χρηµατισθε ς 73 δ κατ ναρ 74 νεχώρησεν 75 ε ς τ µέρη τ ς Γαλιλαίας, 23κα λθ ν κατ ώκησεν ε ς π λιν λεγοµένην Ναζαρέτ 76 πως πληρωθ τ ηθ ν δι τ ν προφητ ν τι Ναζωρα ος 77 κληθήσεται. Εν δ τα ς µέραις κείναις παραγίνεται Ιωάννης βαπτιστ ς 3 1 κηρ σσων ν τ ρήµ ω τ ς Ιουδαίας 2[κα ] λέγων, Μετανοε τε γγικεν γ ρ βασιλεία τ ν ο ραν ν. 3ο τος γάρ στιν ηθε ς δι Ησα ου 2 το προφήτου λέγοντος, 45 ναχωρέω, I go away, return, withdraw, retire. 46 Α γυπτος, ου,, Egypt. 47 τελευτή, ς,, end, death. 48 Α γυπτος, ου,, Egypt. 49 µπαίζω, I ridicule, make fun of, mock, deceive, trick. 50 µάγος, ου,, wise man, Magus, magician. 51 θυµ ω, I make angry PASS: become angry. 52 λίαν, very much, exceedingly, very, quite. 53 ναιρέω, I take away, do away with, destroy, kill MID: take up. 54 πα ς, παιδ ς,,, boy, girl, son, child, servant, slave. 55 Βηθλέεµ,, Bethlehem. 56 ριον, ου, τ, boundary PLUR: region, district. 57 διετής, ές, two years old. 58 κατωτέρω, lower, below, under. 59 κριβ ω, I ascertain, inquire with exactness. 60 µάγος, ου,, wise man, Magus, magician. 61 Ιερεµίας, ου,, Jeremiah. 62 Ραµά,, Rama. 63 κλαυθµ ς, ο,, weeping, crying. 64 δυρµ ς, ο,, lamentation, mourning. 65 Ραχήλ,, Rachel. 66 τελευτάω, I come to an end, die. 67 ναρ, τ, dream. 68 Α γυπτος, ου,, Egypt. 69 θν ήσκω, I die, am dead. 70 Αρχέλαος, ου,, Archelaus. 71 βασιλε ω, I am king, rule, reign, become king. 72 ντί, instead of, for, on behalf of. 73 χρηµατίζω, I reveal (a divine message), warn, am named. 74 ναρ, τ, dream. 75 ναχωρέω, I go away, return, withdraw, retire. 76 Ναζαρέτ,, Nazareth. 77 Ναζωρα ος, ου,, Nazarene, a Nazarene. 1 βαπτιστής, ο,, Baptist, Baptizer. 2 Ησα ας, ου,, Isaiah. 15 Εξ... µου (Hos. 11.1) 18 Φων... ε σίν (Jer. 31.15)

23 ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ 3:4 Φων βο ντος 3 ν τ ρήµ ω Ετοιµάσατε τ ν δ ν κυρίου, ε θείας 4 ποιε τε τ ς τρίβους 5 α το. 4Α τ ς δ Ιωάννης ε χεν τ νδυµα 6 α το π τριχ ν 7 καµήλου 8 κα ζώνην 9 δερµατίνην 10 περ τ ν σφ ν 11 α το, δ τροφ 12 ν α το κρίδες 13 κα µέλι 14 γριον. 15 5 τ τε ξεπορε ετο πρ ς α τ ν Ιεροσ λυµα κα π σα Ιουδαία κα π σα περίχωρος 16 το Ιορδάνου, 17 6 κα βαπτίζοντο ν τ Ιορδάν η 17 ποταµ 18 π α το ξοµολογο µενοι 19 τ ς µαρτίας α τ ν. 7 Ιδ ν δ πολλο ς τ ν Φαρισαίων κα Σαδδουκαίων 20 ρχοµένους π τ βάπτισµα 21 α το ε πεν α το ς, Γεννήµατα 22 χιδν ν, 23 τίς πέδειξεν 24 µ ν φυγε ν 25 π τ ς µελλο σης ργ ς; 8ποιήσατε ο ν καρπ ν ξιον τ ς µετανοίας 26 9 κα µ δ ξητε λέγειν ν αυτο ς, Πατέρα χοµεν τ ν Αβραάµ. λέγω γ ρ µ ν τι δ ναται θε ς κ τ ν λίθων το των γε ραι τέκνα τ Αβραάµ. 10 δη δ ξίνη 27 πρ ς τ ν ίζαν 28 τ ν δένδρων 29 κε ται 30 π ν ο ν δένδρον 31 µ ποιο ν καρπ ν καλ ν κκ πτεται 32 κα ε ς π ρ βάλλεται. 11 γ µ ν µ ς βαπτίζω ν δατι ε ς µετάνοιαν, 33 δ πίσω µου ρχ µενος σχυρ τερ ς 34 µο στιν, ο ο κ ε µ καν ς τ ποδήµατα 35 βαστάσαι 36 α τ ς µ ς βαπτίσει ν πνε µατι γί ω κα πυρί 12ο τ πτ ον 37 ν τ χειρ α το κα διακαθαριε 38 τ ν λωνα 39 α το κα συνάξει τ ν σ τον 40 α το ε ς τ ν ποθήκην, 41 τ δ χυρον 42 κατακα σει 43 πυρ σβέστ ω. 44 13Τ τε παραγίνεται Ιησο ς π τ ς Γαλιλαίας π τ ν Ιορδάνην 45 πρ ς τ ν Ιωάννην το βαπτισθ ναι π α το. 14 δ Ιωάννης διεκώλυεν 46 α τ ν λέγων, Εγ χρείαν χω π σο βαπτισθ ναι, κα σ ρχ η πρ ς µε; 15 ποκριθε ς δ Ιησο ς ε πεν πρ ς α τ ν, Αφες ρτι, ο τως γ ρ πρέπον 47 στ ν µ ν πληρ σαι π σαν δικαιοσ νην. τ τε φίησιν 3 βοάω, I call, shout, cry out. 4 ε θ ς, ε α,, GEN: έως, straight, right, upright. 5 τρίβος, ου,, path. 6 νδυµα, ατος, τ, garment, clothing. 7 θρίξ, τριχ ς,, hair. 8 κάµηλος, ου,,, camel. 9 ζώνη, ης,, belt, girdle. 10 δερµάτινος, η, ον, (made of) leather. 11 σφ ς, ος,, waist, loins, genitals. 12 τροφή, ς,, nourishment, food. 13 κρίς, ίδος,, grasshopper, locust. 14 µέλι, ιτος, τ, honey. 15 γριος, α, ον, found in the open field, wild, stormy. 16 περίχωρος, ον, neighboring SUBST: neighborhood, surrounding region. 17 Ιορδάνης, ου,, Jordan. 18 ποταµ ς, ο,, river, stream. 19 ξοµολογέω, I promise, consent MID: confess, admit, praise. 20 Σαδδουκα ος, ου,, Sadducee. 21 βάπτισµα, ατος, τ, baptism. 22 γέννηµα, ατος, τ, child, offspring. 23 χιδνα, ης,, viper, snake. 24 ποδείκνυµι, I show, give direction, prove, warn. 25 φε γω, I flee, escape, avoid, disappear. 26 µετάνοια, ας,, repentance, change of mind, remorse, conversion. 27 ξίνη, ης,, ax. 28 ίζα, ης,, root, source, shoot, descendant. 29 δένδρον, ου, τ, tree. 30 κε µαι, I lie, recline, stand, am laid, am appointed, exist, am. 31 δένδρον, ου, τ, tree. 32 κκ πτω, I cut off (or down), remove FIG: exterminate. 33 µετάνοια, ας,, repentance, change of mind, remorse, conversion. 34 σχυρ ς, ά, ν, strong, mighty, powerful, loud, severe, weighty. 35 π δηµα, ατος, τ, sandal, footwear. 36 βαστάζω, I take up, carry, bear, endure, remove, steal. 37 πτ ον, ου, τ, winnowing shovel. 38 διακαθαρίζω, I clean out. 39 λων, ωνος,, threshing floor FIG: threshed grain. 40 σ τος, ου,, wheat, grain. 41 ποθήκη, ης,, granary, storehouse, barn. 42 χυρον, ου, τ, chaff. 43 κατακαίω, I burn down, burn up, consume. 44 σβεστος, ον, inextinguishable, unquenchable. 45 Ιορδάνης, ου,, Jordan. 46 διακωλ ω, I prevent NIV: deter. 47 πρέπω, I am fitting IMPERS: it is fitting, it is proper. 3 Φων... α το (Is. 40.3)

3:16 ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ 24 α τ ν. 16βαπτισθε ς δ Ιησο ς ε θ ς νέβη π το δατος κα δο νε ώχθησαν [[α τ ]] ο ο ρανοί, κα ε δεν [τ ] πνε µα [το ] θεο καταβα νον σε 48 περιστερ ν 49 [κα ] ρχ µενον π α τ ν 17κα δο φων κ τ ν ο ραν ν λέγουσα, Ο τ ς στιν υ ς µου γαπητ ς, ν ε δ κησα. 50 Τ τε Ιησο ς νήχθη 4 1 ε ς τ ν ρηµον π το πνε µατος πειρασθ ναι π το διαβ λου. 2κα νηστε σας 2 µέρας τεσσεράκοντα 3 κα ν κτας τεσσεράκοντα, 3 στερον 4 πείνασεν. 5 3 Κα προσελθ ν πειράζων ε πεν α τ, Ε υ ς ε το θεο, ε π να ο λίθοι ο τοι ρτοι γένωνται. 4 δ ποκριθε ς ε πεν, Γέγραπται, Ο κ π ρτ ω µ ν ω ζήσεται νθρωπος, λλ π παντ ήµατι κπορευοµέν ω δι στ µατος θεο. 5Τ τε παραλαµβάνει α τ ν διάβολος ε ς τ ν γίαν π λιν κα στησεν α τ ν π τ πτερ γιον 6 το ερο 6κα λέγει α τ, Ε υ ς ε το θεο, βάλε σεαυτ ν κάτω 7 γέγραπται γ ρ τι Το ς γγέλοις α το ντελε ται 8 περ σο κα π χειρ ν ρο σίν σε, µήποτε 9 προσκ ψ ης 10 πρ ς λίθον τ ν π δα σου. 7 φη α τ Ιησο ς, Πάλιν γέγραπται, Ο κ κπειράσεις 11 κ ριον τ ν θε ν σου. 8Πάλιν παραλαµβάνει α τ ν διάβολος ε ς ρος ψηλ ν 12 λίαν 13 κα δείκνυσιν α τ πάσας τ ς βασιλείας το κ σµου κα τ ν δ ξαν α τ ν 9κα ε πεν α τ, Τα τά σοι πάντα δώσω, ν πεσ ν προσκυνήσ ης µοι. 10τ τε λέγει α τ Ιησο ς, Υπαγε, πίσω µου Σαταν γέγραπται γάρ, Κ ριον τ ν θε ν σου προσκυνήσεις κα α τ µ ν ω λατρε σεις. 14 11 Τ τε φίησιν α τ ν διάβολος, κα δο γγελοι προσ λθον κα διηκ νουν α τ. 12 Ακο σας δ τι Ιωάννης παρεδ θη νεχώρησεν 15 ε ς τ ν Γαλιλαίαν. 13κα καταλιπ ν 16 τ ν Ναζαρ 17 λθ ν κατ ώκησεν ε ς Καφαρναο µ 18 τ ν παραθαλασσίαν 19 ν ρίοις 20 Ζαβουλ ν 21 κα Νεφθαλίµ 22 14 να πληρωθ τ ηθ ν δι Ησα ου 23 το προφήτου λέγοντος, 48 σεί, as, like, about. 49 περιστερά,,, pigeon, dove. 50 ε δοκέω, I am well pleased, consent, resolve, like, approve. 1 νάγω, I lead up, bring up, put out to sea FIG: restore. 2 νηστε ω, I fast, go without food. 3 τεσσαράκοντα, forty. 4 στερος, α, ον, latter, last NEUT. AS ADV: later, then, finally. 5 πεινάω, I hunger, am hungry. 6 πτερ γιον, ου, τ, end, edge, pinnacle, summit. 7 κάτω, below, downwards, down. 8 ντέλλω, I command. 9 µήποτε, never, lest, that... not, whether, perhaps. 10 προσκ πτω, I strike against, beat against, stumble, take offense at, reject. 11 κπειράζω, I put to the test, try, tempt. 12 ψηλ ς, ή, ν, high, exalted, proud, haughty. 13 λίαν, very much, exceedingly, very, quite. 14 λατρε ω, I serve, worship. 15 ναχωρέω, I go away, return, withdraw, retire. 16 καταλείπω, I leave, leave behind, abandon, neglect PASS: remain. 17 Ναζαρά,, Nazareth. 18 Καφαρναο µ,, Capernaum. 19 παραθαλάσσιος, ία, ον, by the sea, by the lake. 20 ριον, ου, τ, boundary PLUR: region, district. 21 Ζαβουλών,, Zebulun. 22 Νεφθαλίµ,, Naphtali. 23 Ησα ας, ου,, Isaiah. 4 Ο κ... θεο (Dt. 8.3) 6 Το ς... σου (Ps. 91.11-12) 7 Ο κ... σου (Dt. 6.16) 10 Υπαγε, πίσω µου :: Υπαγε, (UBS) 10 Κ ριον... λατρε σεις (Dt. 6.13)

25 ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ 4:15 15Γ Ζαβουλ ν 24 κα γ Νεφθαλίµ, 25 δ ν θαλάσσης, πέραν 26 το Ιορδάνου, 27 Γαλιλαία τ ν θν ν, 16 λα ς καθήµενος ν σκ τει φ ς ε δεν µέγα, κα το ς καθηµένοις ν χώρ α 28 κα σκι 29 θανάτου φ ς νέτειλεν 30 α το ς. 17 Απ τ τε ρξατο Ιησο ς κηρ σσειν κα λέγειν, Μετανοε τε γγικεν γ ρ βασιλεία τ ν ο ραν ν. 18Περιπατ ν δ παρ τ ν θάλασσαν τ ς Γαλιλαίας ε δεν δ ο δελφο ς, Σίµωνα τ ν λεγ µενον Πέτρον κα Ανδρέαν 31 τ ν δελφ ν α το, βάλλοντας µφίβληστρον 32 ε ς τ ν θάλασσαν σαν γ ρ λιε ς. 33 19 κα λέγει α το ς, ε τε 34 πίσω µου, κα ποιήσω µ ς λιε ς 35 νθρώπων. 20ο δ ε θέως φέντες τ δίκτυα 36 κολο θησαν α τ. 21Κα προβ ς 37 κε θεν 38 ε δεν λλους δ ο δελφο ς, Ιάκωβον τ ν το Ζεβεδαίου 39 κα Ιωάννην τ ν δελφ ν α το, ν τ πλοί ω µετ Ζεβεδαίου 39 το πατρ ς α τ ν καταρτίζοντας 40 τ δίκτυα 41 α τ ν, κα κάλεσεν α το ς. 22ο δ ε θέως φέντες τ πλο ον κα τ ν πατέρα α τ ν κολο θησαν α τ. 23Κα περι γεν 42 ν λ η τ Γαλιλαί α διδάσκων ν τα ς συναγωγα ς α τ ν κα κηρ σσων τ ε αγγέλιον τ ς βασιλείας κα θεραπε ων π σαν ν σον 43 κα π σαν µαλακίαν 44 ν τ λα. 24κα π λθεν κο 45 α το ε ς λην τ ν Συρίαν 46 κα προσήνεγκαν α τ πάντας το ς κακ ς 47 χοντας ποικίλαις 48 ν σοις 49 κα βασάνοις 50 συνεχοµένους 51 [κα ] δαιµονιζοµένους 52 κα σεληνιαζοµένους 53 κα παραλυτικο ς, 54 κα θεράπευσεν α το ς. 25κα κολο θησαν α τ χλοι πολλο π τ ς Γαλιλαίας κα εκαπ λεως 55 κα Ιεροσολ µων κα Ιουδαίας κα πέραν 56 το Ιορδάνου. 57 24 Ζαβουλών,, Zebulun. 25 Νεφθαλίµ,, Naphtali. 26 πέραν, on the other side, other side, across. 27 Ιορδάνης, ου,, Jordan. 28 χώρα, ας,, country, land, region, inhabitants, countryside, field. 29 σκιά, ς,, shadow, shade, foreshadowing. 30 νατέλλω, I cause to spring up, rise, spring up, am descended NIV: dawn. 31 Ανδρέας, ου,, Andrew. 32 µφίβληστρον, ου, τ, casting-net. 33 λιε ς, έως,, fisherman. 34 δε τε, come. 35 λιε ς, έως,, fisherman. 36 δίκτυον, ου, τ, fish net. 37 προβαίνω, I go ahead, advance. 38 κε θεν, from there. 39 Ζεβεδα ος, ου,, Zebedee. 40 καταρτίζω, I put in order, restore, prepare, make, create, outfit, make sufficient. 41 δίκτυον, ου, τ, fish net. 42 περιάγω, I lead around, take about, go around, go about. 43 ν σος, ου,, disease, illness. 44 µαλακία, ας,, weakness, sickness. 45 κοή, ς,, hearing, listening, ear, fame, report, account. 46 Συρία, ας,, Syria. 47 κακ ς, badly, wrongly, wickedly, sick NIV: ill. 48 ποικίλος, η, ον, of various kinds, diverse FIG: ambiguous, sly, crafty. 49 ν σος, ου,, disease, illness. 50 βάσανος, ου,, torture, torment, severe pain. 51 συνέχω, I torment, stop, press hard, hold prisoner, embrace, rule, hem in PASS: suffer from. 52 δαιµονίζοµαι, I am possessed by a demon. 53 σεληνιάζοµαι, I am moonstruck FIG: am an epileptic. 54 παραλυτικ ς, ή, ν, lame SUBST: lame person, paralytic. 55 εκάπολις, εως,, Decapolis. 56 πέραν, on the other side, other side, across. 57 Ιορδάνης, ου,, Jordan. 15-16 Γ... α το ς (Is. 9.1-2)

5:1 ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ 26 Ιδ ν δ το ς χλους νέβη ε ς τ ρος, κα καθίσαντος α το 5 προσ λθαν α τ ο µαθητα α το 2κα νοίξας τ στ µα α το δίδασκεν α το ς λέγων, 3Μακάριοι ο πτωχο τ πνε µατι, τι α τ ν στιν βασιλεία τ ν ο ραν ν. 4µακάριοι ο πενθο ντες, 1 τι α το παρακληθήσονται. 5µακάριοι ο πραε ς, 2 τι α το κληρονοµήσουσιν 3 τ ν γ ν. 6µακάριοι ο πειν ντες 4 κα διψ ντες 5 τ ν δικαιοσ νην, τι α το χορτασθήσονται. 6 7µακάριοι ο λεήµονες, 7 τι α το λεηθήσονται. 8µακάριοι ο καθαρο 8 τ καρδί α, τι α το τ ν θε ν ψονται. 9µακάριοι ο ε ρηνοποιοί, 9 τι α το υ ο θεο κληθήσονται. 10µακάριοι ο δεδιωγµένοι νεκεν 10 δικαιοσ νης, τι α τ ν στιν βασιλεία τ ν ο ραν ν. 11µακάριοί στε ταν νειδίσωσιν 11 µ ς κα διώξωσιν κα ε πωσιν π ν πονηρ ν καθ µ ν [ψευδ µενοι 12 ] νεκεν 13 µο. 12χαίρετε κα γαλλι σθε, 14 τι µισθ ς 15 µ ν πολ ς ν το ς ο ρανο ς ο τως γ ρ δίωξαν το ς προφήτας το ς πρ µ ν. 13 Υµε ς στε τ λας 16 τ ς γ ς ν δ τ λας 16 µωρανθ, 17 ν τίνι λισθήσεται; 18 ε ς ο δ ν σχ ει 19 τι ε µ βληθ ν ξω καταπατε σθαι 20 π τ ν νθρώπων. 14 Υµε ς στε τ φ ς το κ σµου. ο δ ναται π λις κρυβ ναι 21 πάνω 22 ρους κειµένη 23 15 ο δ καίουσιν 24 λ χνον 25 κα τιθέασιν α τ ν π τ ν µ διον 26 λλ π τ ν λυχνίαν, 27 κα λάµπει 28 π σιν το ς ν τ ο κί α. 16ο τως λαµψάτω 28 τ φ ς µ ν µπροσθεν τ ν νθρώπων, πως δωσιν µ ν τ καλ ργα κα δοξάσωσιν τ ν πατέρα µ ν τ ν ν το ς ο ρανο ς. 1 πενθέω, I am sad, grieve, mourn, mourn over. 2 πρα ς, πραε α, πρα, gentle, humble, considerate. 3 κληρονοµέω, I inherit, acquire, obtain, receive. 4 πεινάω, I hunger, am hungry. 5 διψάω, I am thirsty, thirst, long for. 6 χορτάζω, I feed, fill, satisfy PASS: eat my fill, am satisfied. 7 λεήµων, ον, GEN: ονος, merciful, sympathetic. 8 καθαρ ς, ά, ν, clean, pure, ritually pure, guiltless. 9 ε ρηνοποι ς, ν, making peace SUBST: peacemaker. 10 νεκα, IMP. PREP: because of, on account of, for the sake of. 11 νειδίζω, I reproach, revile, insult. 12 ψε δοµαι, I lie, deceive by lying. 13 νεκα, IMP. PREP: because of, on account of, for the sake of. 14 γαλλιάω, I exult, am glad, overjoyed. 15 µισθ ς, ο,, pay, wages, reward, punishment. 16 λας, ατος, τ, salt. 17 µωραίνω, I make foolish PASS: become foolish, become tasteless. 18 λίζω, I salt. 19 σχ ω, I am strong, powerful, healthy, able, valid. 20 καταπατέω, I trample, tread upon, treat with disdain. 21 κρ πτω, I hide, conceal, cover, keep secret. 22 πάνω, above, over, more than IMP. PREP: over, above on. 23 κε µαι, I lie, recline, stand, am laid, am appointed, exist, am. 24 καίω, I light, burn, keep burning. 25 λ χνος, ου,, lamp. 26 µ διος, ίου,, basket, container (for measuring grain). 27 λυχνία, ας,, lampstand. 28 λάµπω, I shine, flash, shine forth.