EUROPEAN COMMISSION Brussels, 4.08.2004 SG-Greffe (2004) D/203427 National Telecommunications and Post Commission of Greece Kifissias Avenue 60 GR 151 25 Maroussi Athens Greece Υπόψη: Κ. Γιακουµάκη, Προέδρου Fax: +30 210 6108975 Αγαπητέ Κ. Γιακουµάκη, Θέµα: Κοινοποίηση EL/2004/0078: Αγορά Τερµατισµού φωνητικών κλήσεων σε κινητά δίκτυα Σχόλια σύµφωνα µε το Άρθρο 7(3) της Οδηγίας 2002/21/EC 1 I. ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ Στην 1 Ιουλίου 2004, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έλαβε µία κοινοποίηση από την Ελληνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδροµείων ( EETT ) που αφορούσε την αγορά Τερµατισµού φωνητικών κλήσεων σε µεµονωµένα κινητά δίκτυα και την κατέγραψε µε τον αριθµό EL/2004/0078. ύο σειρές εθνικών διαβουλεύσεων 2 πραγµατοποιήθηκαν από 3 Σεπτεµβρίου 2003 έως 3 Οκτωβρίου 2003 αναφορικά µε τον ορισµό της αγοράς και την ανάλυση αγοράς τερµατισµού κλήσεων και από 11 Φεβρουαρίου 2004 έως 18 Mαρτίου 2004 αναφορικά µε τις προτεινόµενες ρυθµιστικές υποχρεώσεις στην αγορά τερµατισµού κλήσεων σε µεµονωµένα κινητά δίκτυα. Η προθεσµία για την Ευρωπαϊκή διαβούλευση σύµφωνα µε το Άρθρο 7 της Οδηγίας Πλαίσιο ορίζεται ως η 5η Αυγούστου 2004. 1 Οδηγία 2002/21/EC του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 7ης Mαρτίου 2002 µε κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών ( Οδηγία Πλαίσιο ), OJ L 108, 24.4.2002, σ. 33. 2 Σύµφωνα µε το Άρθρο 6 της Οδηγίας Πλαίσιο. Commission européenne, B-1049 Bruxelles / Europese Commissie, B-1049 Brussel - Belgium. Telephone: (32-2) 299 11 11.
Στις 9 Ιουλίου 2004, Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από την EETT να υποβάλει περισσότερες πληροφορίες και επεξηγήσεις. Η EETT έστειλε γραπτώς τις ζητούµενες πληροφορίες στις 4 Ιουλίου 2004. Σύµφωνα µε το Άρθρο 7(3) της Οδηγίας Πλαίσιο, οι Εθνικές Ρυθµιστικές Αρχές (ΕΡΑ) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή µπορούν να στείλουν παρατηρήσεις στα κοινοποιηµένα σχέδια µέτρων στην ενδιαφερόµενη ΕΡΑ. II. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ ΜΕΤΡΟΥ Η EETT θεωρεί ότι η παροχή σε επίπεδο χονδρικής τερµατισµού φωνητικών κλήσεων σε µεµονωµένα κινητά δίκτυα, ανεξάρτητα από την χρησιµοποιούµενη τεχνολογία τερµατισµού φωνητικών κλήσεων, (π.χ. 2ης και/η 3ης γενιάς) αποτελεί µια ξεχωριστή αγορά προϊόντος και ότι η γεωγραφική έκταση κάθε αγοράς συµπίπτει µε την γεωγραφική κάλυψη κάθε δικτύου. Επιπρόσθετα, η EETT θεωρεί ότι η δροµολόγηση των κλήσεων µέσω των GSM gateways 3 δεν αποτελούν µέρος της σχετικής αγοράς διότι προς το παρόν δεν µπορεί να θεωρηθεί σαν υποκατάστατο προϊόν στην αγορά τερµατισµού κλήσεων σε µεµονωµένα κινητά δίκτυα. Η EETT συµπεραίνει ότι κάθε πάροχος κινητού δικτύου στην Ελλάδα, ονοµαστικά, Cosmote SA ( Cosmote ), Info-Quest AEBE ( Q-Telecom ), Stet Hellas SA ( Telestet ) και Vodafone-Panafon SA ( Vodafone ) κατέχει σηµαντική ισχύ στην εν λόγω αγορά ( ΣΙΑ ). Τα κύρια κριτήρια που λαµβάνει υπόψη η EETT για να καταλήξει σε οργανισµούς ΣΙΑ είναι: το µερίδιο αγοράς, η µονοπωλιακή δοµή της αγοράς, η απουσία δυνητικού ανταγωνισµού (π.χ. φραγµοί εισόδου/ εναλλακτικές τεχνολογικές λύσεις / οι δοµικές αλλαγές στην αγορά), η απουσία αντισταθµιστικής αγοραστικής ισχύος, και η συµπεριφορά της αγοράς στο παρελθόν /, οι πρακτικές κατά του ανταγωνισµού. Οι υποχρεώσεις που προτείνονται είναι: υποχρεώσεις ελέγχου τιµών (π.χ. υποχρέωση κοστοστρεφούς τιµολόγησης 4 για τις εταιρείες Cosmote, Telestet και Vodafone, και υποχρέωση ευλόγου τιµής 5 για την εταιρεία Q-Telecom), υποχρέωση µη διακριτικής µεταχείρισης-αµεροληψία (συµπεριλαµβανοµένης της υποχρέωσης κάθε παρόχου να αρνείται αδικαιολόγητα τον τερµατισµό κλήσεων που παραδόθηκαν στο δίκτυό του µέσω ενός GSM gateways); υποχρέωση παροχής πρόσβασης και χρήσης ειδικών ευκολιών δικτύου; υποχρέωση διαφάνειας και δηµοσίευση προσφοράς αναφοράς. Επιπλέον, η EETT θεωρεί ότι ο λογιστικός διαχωρισµός δεν αποτελεί, σε αυτή τη φάση, µέρος από τις προτεινόµενες υποχρεώσεις, αλλά ότι η καταλληλότητα µίας τέτοιας υποχρέωσης θα επανεξετασθεί ένα χρόνο µετά την εφαρµογή του τελικού µέτρου που θα προκύψει από τη παρούσα κοινοποίηση. 3 Οι GSM gateways είναι µονάδες που χρησιµοποιούνται για να δώσουν τη δυνατότητα σε σταθερά τηλεφωνικά δίκτυα να επικοινωνήσουν απευθείας µε κινητά δίκτυα µέσω ενός κινητού τηλεφωνικού ραδιοφωνικού µέσου (link). Ο σκοπός ενός τέτοιου GSM gateway είναι να αποφύγει τα τέλη διασύνδεσης σταθερού κινητού δικτύου και να επωφεληθεί από τα χαµηλά τέλη από ίδιο κινητό δίκτυο. 4 Η EETT προτείνει να εισαγάγει ένα µέτρο σταδιακής πορείας (glide path) τριών χρόνων κατά τη διάρκεια του οποίου τα τέλη τερµατισµού θα πρέπει να φτάσουν τα επίπεδα που έχουν αποφασιστεί. Το επίπεδο του κόστους για τα τέλη τερµατισµού θα υπολογιστούν µε βάση το µοντέλο LRIC. 5 Η EETT δικαιολογεί την επιβολή ελαφρότερης ρυθµιστικής τιµής στην Q-Telecom µε το γεγονός ότι είναι σχετικά νεοεισερχόµενη στην αγορά κινητής τηλεφωνίας µε περιορισµένες κλήσεις τερµατισµού στους πελάτες της, σε σύγκριση µε άλλους κινητούς παρόχους και πολύ περιορισµένη επιρροή στην συνολική τηλεφωνική αγορά. 2
Η EETT δικαιολογεί τις προτεινόµενες ρυθµιστικές υποχρεώσεις µε βάση τους στόχους πολιτικής που αναφέρονται στο Άρθρο 8 της Οδηγίας πλαίσιο, συµπεριλαµβανοµένης και της προστασίας των συµφερόντων των τελικών καταναλωτών. III. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Η Επιτροπή εξέτασε την κοινοποίηση και τις συµπληρωµατικές πληροφορίες που προσκοµίστηκαν από την EETT και έχει τις ακόλουθες παρατηρήσεις 6 : (1) Επίσηµη κοινοποίηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν από τη µεταφορά στο εθνικό δίκαιο: Η Επιτροπή σηµειώνει την δέσµευση της EETT όσον αφορά την επιβολή των τελικών µέτρων σαν αποτέλεσµα αυτής της κοινοποίησης, ότι δεν θα λάβει επισήµως ούτε θα επιβάλλει µέτρα σε παρόχους µέχρι να γίνει η αρµόζουσα µεταφορά στο εθνικό δίκαιο του Ευρωπαϊκού νοµικού πλαισίου, για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Σύµφωνα µε το Ευρωπαϊκό νοµικό πλαίσιο, η EETT δικαιούται να διεξάγει οποιαδήποτε ανάλυση αγοράς (συµπεριλαµβανοµένης και της διαδικασίας καθορισµού σχετικής(ων) αγοράς(ων) που αντιστοιχούν στις εθνικές συνθήκες) πριν από τη µεταφορά στο εθνικό δίκαιο του Ευρωπαϊκού νοµικού πλαισίου. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θεωρεί ότι η εγκυρότητα των αποτελεσµάτων της παρούσας ανάλυσης βασίζεται στην υπόθεση ότι θα γίνει ορθή µεταφορά στο εθνικό δίκαιο των σχετικών µε την ανάλυση διατάξεων του Ευρωπαϊκού νοµικού πλαισίου. Η Επιτροπή πιστεύει ότι, για να διασφαλισθεί ότι το προκύπτον τελικό µέτρο ανταποκρίνεται στη φύση του διαπιστωθέντος προβλήµατος, ότι δεν είναι δυσανάλογο και ότι είναι δικαιολογηµένο σύµφωνα µε τούς στόχους πολιτικής που αναφέρονται στο Άρθρο 8 της Οδηγίας πλαίσιο, η χρονική περίοδος µεταξύ της επανεξέτασης των αγορών, των εθνικών και Ευρωπαϊκών διαβουλεύσεων και του προκύπτοντος τελικού µέτρου θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο σύντοµη. Σχετικά µε το θέµα αυτό, πρέπει να επισηµανθεί ότι το τελικό µέτρο θα πρέπει να επανα-κοινοποιηθεί, εάν διαφοροποιηθούν ουσιώδη στοιχεία της παρούσας ανάλυσης της EETT λόγω επιπλέον καθυστερήσεων της µεταφοράς στο εθνικό δίκαιο, σαν σχέδιο µέτρου σύµφωνα µε το Άρθρο 7(3) της Οδηγίας πλαίσιο, εφόσον τα δεδοµένα και η δοµή της αγοράς πιθανόν να διαφοροποιηθούν αν καθυστερήσει η µεταφορά στο εθνικό δίκαιο. (2) Υποχρέωση κοστοστρεφούς τιµολόγησης: Η Επιτροπή σηµειώνει ότι η EETT δεν έχει ολοκληρώσει όλες τις προδιαγραφές της κοστοστρεφούς τιµολόγησης που θα επιβληθούν στη σταδιακή τριετή περίοδο. Στο πλαίσιο αυτό, µια διαβούλευση µεταξύ της EETT και των παρόχων κινητών είναι σε εξέλιξη για το κοινό κόστος που θα χρησιµοποιηθεί στο προτεινόµενο bottom-up µοντέλο LRIC. Η Επιτροπή υπενθυµίζει στην EETT ότι το τελικό προκύπτον µέτρο µετά την κοινοποίηση θα πρέπει να επανα-κοινοποιηθεί σαν σχέδιο µέτρου σύµφωνα µε το 6 Σύµφωνα µε το Άρθρο 7(3) της Οδηγίας πλαίσιο. 3
Άρθρο 7(3) της Οδηγίας πλαίσιο, εάν οποιοιδήποτε ουσιώδη στοιχεία της παρούσης κοστοστρεφούς υποχρέωσης διαφοροποιηθούν σε συνέχεια της θέσπισης της µεθοδολογίας και / ή των επιδιωκόµενων επιπέδων. Σε κάθε περίπτωση, η Επιτροπή υπογραµµίζει ότι τα πολύ υψηλά τέλη τερµατισµού στην Ελλάδα 7, πού έχουν οδηγήσει σε έλλειψη ισορροπίας µεταξύ των τελών χονδρικής και λιανικής, πρέπει να αντιµετωπισθούν το συντοµότερο δυνατόν µε αποτελεσµατικότητα και ότι σε αυτό το πλαίσιο, η EETT καλείται να επανεξετάσει την ηπιότητα του µέτρου σταδιακής πορείας (glide path) όπως προτείνεται στην συγκεκριµένη περίπτωση. (3) Μη-επιβολή υποχρέωσης λογιστικού διαχωρισµού: Υπόψη ότι (i) των σηµερινών υψηλών επιπέδων τερµατικών τελών στην Ελλάδα και (ii) της προτεινόµενης υποχρέωσης κοστοστρεφούς τιµολόγησης, η Επιτροπή θεωρεί ότι, στη συγκεκριµένη περίπτωση, η επιβολή υποχρέωσης λογιστικού διαχωρισµού είναι δικαιολογηµένη ως κατάλληλο συµπλήρωµα των άλλων προτεινόµενων υποχρεώσεων. Μόνο ο λογιστικός διαχωρισµός καθιστά εµφανείς τις εσωτερικές µεταφορές, και, την ίδια στιγµή, επιτρέπει στην EETT να ελέγχει την συµµόρφωση µε τις υποχρεώσεις της µη διακριτικής µεταχείρισης 8 και του ελέγχου τιµών. Επιπλέον, σε αυτή τη περίπτωση, πρέπει να υπενθυµισθεί ότι σύµφωνα µε τη κοινή θέση της ERG σχετικά µε τις υποχρεώσεις 9, για να είναι σε θέση ένα ΕΡΑ να υπολογίσει ένα κοστοστρεφές τέλος τερµατισµού, πρέπει να µπορεί να επιβάλλει την υποχρέωση του λογιστικού διαχωρισµού. (4) Μη συµµετρική εφαρµογή των υποχρεώσεων: η Επιτροπή επαναλαµβάνει ότι οι επιβαλλόµενες υποχρεώσεις σύµφωνα µε την Οδηγία πρόσβασης πρέπει να ανταποκρίνονται στη φύση του προσδιοριζόµενου προβλήµατος, να είναι αναλογικές και δικαιολογηµένες. Η EETT καλείται να παρακολουθεί από κοντά την εξέλιξη της διάρθρωσης του κόστους των παρόχων στους οποίους έχει επιβληθεί η υποχρέωση µιας ευλόγου τιµής και να επανεκτιµήσει εάν οι σηµερινές της υποθέσεις για την εύλογο τιµή θα εξακολουθήσουν να ισχύουν κατά την περίοδο της επανεξέτασης της αγοράς. (5) Υποχρέωση µη διακριτικής µεταχείρισης σε σχέση µε τα GSM gateways: Καταρχήν, η υποχρέωση της µη διακριτικής µεταχείρισης πρέπει να εξασφαλίζει ότι 7 Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή δηλώνει ότι για τους EU 15 το µέσο επίπεδο για φωνητικά τέλη τερµατισµού στις ΣΙΑ επιχειρήσεις των κινητών δικτύων είναι περίπου 13 cents ανά λεπτό. 8 Αιτιολογική σκέψη 18 της Οδηγίας 2002/19/EC του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 7 Mαρτίου 2002 σχετικά µε την πρόσβαση σε δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών και συναφείς ευκολίες, καθώς και µε την διασύνδεσή τους ( Οδηγία για την Πρόσβαση ), OJ L 108, 24.4.2002, σ. 7. 9 ERG Κοινή θέση ERG(03)30 της 2 ας Απριλίου 2004 για την µεθοδολογία για κατάλληλες υποχρεώσεις στο νέο Ευρωπαϊκό νοµικό πλαίσιο. 4
µία επιχείρηση εφαρµόζει ισοδύναµους όρους σε ισοδύναµες περιστάσεις σε άλλες επιχειρήσεις που παρέχουν ισοδύναµες υπηρεσίες 10. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η προτεινόµενη υποχρέωση δεν επιδιώκει να επανορθώσει την εύρεση ΣΙΑ στην αγορά προϊόντος που καλύπτεται από αυτή την κοινοποίηση, αλλά αφορά την περίπτωση πιθανής δεσπόζουσας θέσης σε άλλη σχετική αγορά. Κατ αρχήν, µια ΕΡΑ µπορεί να επιβάλλει αναλογικές και δικαιολογηµένες υποχρεώσεις σε µια περιοχή που ορίζεται εκτός αλλά συνδέεται στενά µε την σχετική εξεταζόµενη αγορά, εάν µια τέτοια επιβολή αποτελεί (i) το πλέον κατάλληλο, αναλογικό και αποτελεσµατικό µέτρο επανόρθωσης της έλλειψης αποτελεσµατικού ανταγωνισµού που βρέθηκε στην σχετική αγορά, ή εναλλακτικά (ii) ένα απαραίτητο στοιχείο χωρίς το οποίο οι επιβληθείσες στη σχετική αγορά υποχρεώσεις καθίστανται αναποτελεσµατικές. ιαφορετικά, η ΕΡΑ οφείλει να προσδιορίσει την κατάλληλη σχετική αγορά στην οποία έχει διαπιστωθεί δεσπόζουσα θέση σύµφωνα µε τα Άρθρα 15 and 16 της Οδηγίας πλαίσιο, έτσι ώστε να µπορεί να επιβάλλει τέτοια υποχρέωση, εάν κριθεί κατάλληλη. Εναλλακτικά, η ΕΡΑ µπορεί επίσης να δράσει ex post σύµφωνα µε τις διαδικασίες του δικαίου ανταγωνισµού. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλεί την EETT να δείξει στο τελικό προκύπτον µέτρο ότι η υποχρέωση της µη διακριτικής µεταχείρισης σε σχέση µε τα GSM gateways ή θα πρέπει να αναφέρεται στην εύρεση ΣΙΑ στη σχετική αγορά ή να είναι επαρκώς δικαιολογηµένη ως ένα απαραίτητο στοιχείο χωρίς το οποίο η επιβαλλόµενη υποχρέωση της κοστοστρέφειας στη σχετική αγορά είναι αναποτελεσµατική. (6) Εθνική διαβούλευση λεπτοµερειών των γενικών υποχρεώσεων: η Επιτροπή υπενθυµίζει ότι, πέραν των διαβουλεύσεων σύµφωνα µε το Άρθρο 7 της Οδηγίας πλαίσιο, όταν µια ΕΡΑ σκοπεύει να παράσχει προδιαγραφές που σχετίζονται µε γενικές ρυθµιστικές ex-ante υποχρεώσεις, πρέπει να δίνεται στα ενδιαφερόµενα µέλη, σύµφωνα µε το Άρθρο 6 της Οδηγίας πλαίσιο, η δυνατότητα να σχολιάσουν το υπό σχέδιο µέτρο, συµπεριλαµβανοµένων των απαραίτητων λεπτοµερειών, µέσα σε εύλογο χρονικό διάστηµα. Σύµφωνα µε το Άρθρο 7(5) της Οδηγίας πλαίσιο, η EETT πρέπει να λάβει υπόψη στο µέγιστο βαθµό τις παρατηρήσεις των άλλων ΕΡΑ και της Επιτροπής και µπορεί να θεσπίζει το προκύπτον σχέδιο µέτρου, και εάν το πράξει, το γνωστοποιεί στην Επιτροπή. Οι παραπάνω παρατηρήσεις αντικατοπτρίζουν την θέση της Επιτροπής σε αυτή τη συγκεκριµένη κοινοποίηση, και ισχύουν υπό την επιφύλαξη οποιασδήποτε άλλης απόφασης της Επιτροπής σε σχέση µε άλλες κοινοποιήσεις σχεδίων µέτρων. Σύµφωνα µε το σηµείο 12 της Σύστασης 2003/561/EC 11 η Επιτροπή θα δηµοσιεύσει αυτό το κείµενο στην ιστοσελίδα της. Η Επιτροπή δεν θεωρεί ότι οι πληροφορίες που περιέχονται σε 10 Άρθρο 10 της Οδηγίας για την Πρόσβαση. 11 Σύσταση της Επιτροπής 2003/561/EC της 23ης Ιουλίου 2003 σχετικά µε τις κοινοποιήσεις, προθεσµίες και διαβουλεύσεις σύµφωνα µε το Άρθρο 7 της Οδηγίας 2002/21/EC, OJ L 190, 30.7.2003, σ. 13. 5
αυτό είναι εµπιστευτικές. Καλείστε να ενηµερώσετε την Επιτροπή 12 εντός τριών ηµερών µετά την παραλαβή του εάν θεωρείτε ότι, σύµφωνα µε τους Κοινοτικούς και εθνικούς κανόνες επιχειρηµατικού απορρήτου, αυτό το κείµενο περιέχει εµπιστευτικές πληροφορίες που θέλετε να απαλειφθούν πριν της δηµοσίευσης. Πρέπει να δώσετε τις αιτίες για ένα τέτοιο αίτηµα. Για την Επιτροπή, Olli Rehn Μέλος της Επιτροπής 12 Το αίτηµά σας πρέπει να σταλεί είτε µε email: INFSO-COMP-ARTICLE7@cec.eu.int ή µε fax: +32.2.298.87.82. 6