ΔΙΓΙΚΟΣΗΣΑ: ρεδηαζηήο Γνκηθώλ Έξγσλ θαη Γεσπιεξνθνξηθήο Μάζεκα: Δθαξκνγέο Γεσπιεξνθνξηθήο ζηα Σερληθά Έξγα (Γ Σάμε) Τπνζηεξηθηηθό δηδαθηηθό πιηθό Παπαδνπνχινπ Μαξία Σρνιηθή Σχκβνπινο ΠΔ 17 Απνζηνιίδεο Βαζίιεο Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ 17.05 1
Τν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ πνπ αθνινπζεί αλαθέξεηαη ζην αλνηθηνχ θψδηθα ινγηζκηθφ QGIS κε έκθαζε ζην πεξηβάιινλ εξγαζίαο, ηελ νξνινγία θαζψο θαη πξφζζεηεο πιεξνθνξίεο, γηα Δθαξκνγέο Γεσπιεξνθνξηθήο ζηα Τερληθά Έξγα. Τν πιηθφ είλαη θαηάιιειν γηα ηελ δηακφξθσζε θαη πινπνίεζε ησλ αζθήζεσλ θαη ησλ δηαθφξσλ εθπαηδεπηηθψλ ζελαξίσλ πνπ ζα αλαπηπρζνχλ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο. Δπίζεο ηκήκαηα απηνχ είλαη θαηάιιεια λα δνζνχλ ζηνπο καζεηέο γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε απφ απηνχο ζηα αληηθείκελα πνπ πεξηγξάθνληαη. Δπηζεκαίλεηαη φηη, ιφγσ ηεο θχζεο φισλ ησλ αλνηθηνχ ηχπνπ ινγηζκηθψλ, ζε λεφηεξεο εθδφζεηο κπνξεί λα παξαηεξεζνχλ αιιαγέο ζε δηάθνξνπο ζπκβνιηζκνχο θαη εηθνλίδηα. 2
1 ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 1.1 Ση είλαη έλα GPS Τν Παγθφζκην Γνξπθνξηθφ Σχζηεκα Δληνπηζκνχ Θέζεο (Global Positioning System - GPS) είλαη έλα ζχγρξνλν ζχζηεκα πνπ καο βνεζά λα εληνπίδνπκε ηε ζέζε καο κε κεγάιε αθξίβεηα. Μαο βνεζά δειαδή λα πξνζδηνξίδνπκε ηε ζέζε πνπ βξηζθφκαζηε θαηά ηηο ηξεηο δηαζηάζεηο ηνπ ρψξνπ (Φ, Υ & Ε). Στήμα 1. Το ζύζηημα GPS (ΠΗΓΗ: http://www.extremetech.com) Ο άλζξσπνο απφ ηα πνιχ παιηά ρξφληα πξνζπάζεζε λα αλαπηχμεη ηερληθέο, νη νπνίεο λα ηνλ βνεζνχλ λα πξνζδηνξίδεη θάζε θνξά πνπ βξηζθφηαλ. Τα ζεκεία ηνπ νξίδνληα, ή αθφκε θαη ηα αζηέξηα, ρξεζηκνπνηνχληαλ απφ ηελ αξραηφηεηα γηα ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ αλζξψπσλ. Έλα ζηαζεξφ άζηξν ζηνλ νπξαλφ, κε γλσζηή γεσγξαθηθή ζέζε σο πξνο ην ζεκείν παξαηήξεζεο, απνηεινχζε ζεκείν αλαθνξάο θαη βνεζνχζε ηνπο αλζξψπνπο ζην λα βξνπλ ηε ζσζηή πνξεία ηνπο. Σηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ζπλέβαιαλ αξγφηεξα θαη άιια κέζα, φπσο ε ππμίδα θαη ν εμάληαο. Ψζηφζν ν εμάληαο ζηελ πξψηκε κνξθή ηνπ είρε ηε δπλαηφηεηα λα παξάζρεη πιεξνθνξίεο κφλν γηα ην γεσγξαθηθφ πιάηνο θαη φρη γηα ην γεσγξαθηθφ κήθνο, γεγνλφο πνπ απνηεινχζε έλα ζεκαληηθφ κεηνλέθηεκα, ηδηαίηεξα γηα ηνπο λαπηηθνχο. Οη ζπγθεθξηκέλεο κέζνδνη φκσο ήηαλ ρξνλνβφξεο θαη θνπξαζηηθέο γηα απηνχο πνπ 3
αλαιάκβαλαλ λα ηηο εθηειέζνπλ θαη επηπιένλ ήηαλ αδχλαηεο φηαλ επηθξαηνχζαλ ζπγθεθξηκέλεο θαηξηθέο ζπλζήθεο φπσο γηα παξάδεηγκα ζπλλεθηά. Ζ επφκελε ηερλνινγία πνπ ρξεζηκνπνίεζε ν άλζξσπνο γηα λα εληνπίδεη ηε ζέζε ηνπ ήηαλ ηα ξαδηνθχκαηα. Με ηε ρξήζε πνκπψλ (κε γλσζηέο ζπληεηαγκέλεο) νη νπνίνη εμέπεκπαλ ξαδηνθχκαηα κπνξνχζαλ λα πξνζδηνξίζνπλ ηε ζέζε (νξηδνληηνγξαθηθά) απφ ηελ ηνκή ηξηψλ θχθισλ ησλ νπνίσλ ηα θέληξα ήηαλ ηξεηο πνκπνί. Φξεζηκνπνηήζεθε δειαδή έλα θιαζηθφ παξάδεηγκα γεσκεηξίαο πξνθεηκέλνπ λα πξνζδηνξηζηεί ε ζέζε ελφο ζεκείνπ απφ ηξία ζεκεία (πνκπνί) γλσζηψλ ζπληεηαγκέλσλ. Στήμα 1. Εληνπηζκόο ζέζεο κε ξαδηνθύκαηα από ηξεηο πνκπνύο γλσζηώλ ζπληεηαγκέλσλ Ζ γεληθή αξρή πάλσ ζηελ νπνία ζηεξίδεηαη απηφο ν εληνπηζκφο είλαη ε κέηξεζε ηξηψλ απνζηάζεσλ ελφο ζεκείνπ απφ ηξεηο δηαθνξεηηθέο ζέζεηο κε γλσζηέο ζπληεηαγκέλεο. Ο ππνινγηζκφο απηψλ ησλ απνζηάζεσλ ππνινγίδεηαη εχθνια αλ κεηξεζεί ν ρξφλνο πνπ θάλεη έλα ζήκα απφ ηνλ πνκπφ λα πάεη ζε έλα ζεκείν κηαο θαη ε ηαρχηεηα είλαη πεξίπνπ 300.000 ρηιηφκεηξα ην δεπηεξφιεπην. Ζ ηνκή ησλ ηξηψλ θχθισλ πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηξεηο δηαθνξεηηθνχο πνκπνχο κπνξεί λα πξνζδηνξίζεη ηε ζέζε ηνπ δεηνχκελνπ ζεκείνπ κε κηα ζπγθεθξηκέλε αθξίβεηα πνπ είλαη ηθαλνπνηεηηθή ή φρη αλάινγα κε ην είδνο ηεο δνπιεηάο πνπ ζέινπκε λα θάλνπκε. Ζ αλάγθε πνπ δεκηνπξγήζεθε απφ ηελ παξαπάλσ κέζνδν ήηαλ ε παγθφζκηα θάιπςε κε πνκπνχο πάλσ ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο, θάηη ην νπνίν ήηαλ δχζθνιν ιφγσ ηνπ θφζηνπο απηήο ηεο θάιπςεο. Έηζη, ν άλζξσπνο νδεγήζεθε ζηε δεκηνπξγία ελφο δηθηχνπ πνπ ζα θάιππηε φιε ηε γε, αιιά απφ ην δηάζηεκα. Τν δίθηπν απηφ απνηειείηαη απφ έλα πιήζνο Στήμα 2.GPS δέθηεο δνξπθφξσλ-πνκπψλ πνπ θηλνχληαη ζε ηξνρηέο γχξσ απφ ηε γε θαη δίλνπλ ηε 4
δπλαηφηεηα ζε ζπζθεπέο-δέθηεο λα ιακβάλνπλ ζήκα απφ απηνχο ηνπο δνξπθφξνπο θαη λα ην κεηαηξέπνπλ ζε ζπληεηαγκέλεο Φ, Υ θαη Ε. Τν ζχζηεκα απηφ νλνκάδεηαη Παγθφζκην Γνξπθνξηθφ Σχζηεκα Δληνπηζκνχ Θέζεο (Global Positioning System -GPS). Τν πξψην ηέηνην ζχζηεκα νλνκαδφηαλ Navstar GPS ηνπ Ακεξηθαληθνχ Υπνπξγείνπ Άκπλαο. Απνηειείηαη απφ 24 δνξπθφξνπο πνπ παξέρεη πιεξνθνξίεο ζέζεο γηα ζηξαηησηηθνχο θαη κε ζθνπνχο. Οη δνξπθφξνη απηνί βξίζθνληαη ζε χςνο 20 ρηιηφκεηξσλ πεξίπνπ απφ ηελ επηθάλεηα ηεο γεο θαη πεξηθέξνληαη γχξσ απφ απηή ζε έμη δηαθνξεηηθέο ηξνρηέο. Ζ θίλεζε ηνπο γίλεηαη κε κηα ηαρχηεηα πεξίπνπ 2,6 ρικ. ην δεπηεξφιεπην, δηαγξάθνληαο, κέζα ζε κηα κέξα, δχν πιήξεηο πεξηζηξνθέο γχξσ απφ ηε γε. Καζέλαο απφ ηνπο δνξπθφξνπο ηξνθνδνηείηαη απφ θαηάιιεια δηακνξθσκέλεο ειηαθέο θπςέιεο, ελψ ζε πεξίπησζε απψιεηαο ηνπ ειηαθνχ θσηφο (π.ρ. ιφγσ έθιεηςεο) ρξεζηκνπνηεί κπαηαξίεο, δηαζθαιίδνληαο έηζη ζπλερή ιεηηνπξγία. Σηηο κέξεο καο έρεη αλαπηπρζεί θαη ην ξσζηθφ ζχζηεκα εληνπηζκνχ ζέζεο κε παξφκνηα ραξαθηεξηζηηθά κε ην GPS, ην νπνίν νλνκάδεηαη GLONASS (GLObal NAvigation Satellite System). Όπσο επίζεο, ππάξρεη θαη ην θηλέδηθν ζχζηεκα εληνπηζκνχ ζέζεο πνπ νλνκάδεηαη BeiDou Navigation Satellite System (BDS). Τέινο, ε Δπξσπαίθή Έλσζε ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Δπξσπατθή Υπεξεζία Γηαζηήκαηνο αλέπηπμε ην ζχζηεκα Galileo, ην νπνίν επίζεο είλαη έλα παγθφζκην δνξπθνξηθφ ζχζηεκα πινήγεζεο (GNSS). Τν ζχζηεκα απηφ πξνζδνθά λα παξέρεη αληίζηνηρεο ππεξεζίεο ρσξίο λα ρξεηάδνληαη ηα ππφινηπα ζπζηήκαηα. Ζ ρξήζε φισλ ησλ παξαπάλσ ζπζηεκάησλ είλαη ειεχζεξε ζηε ρακειή αθξίβεηα, ελψ αληίζεηα ζηηο πςειέο αθξίβεηεο είλαη είηε θιεηδσκέλε γηα ζηξαηησηηθνχο ζθνπνχο (GPS), είηε θιεηδσκέλε γηα εκπνξηθνχο ζθνπνχο (Galileo). Με απινχο δέθηεο (Σρήκα 3) έλαο ρξήζηεο κπνξεί λα εληνπίζεη ηε ζέζε ηνπ κε ηθαλνπνηεηηθή αθξίβεηα 3-5 κέηξσλ. Γηα κεγαιχηεξεο αθξίβεηεο πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ πην ζχλζεηα ζπζηήκαηα δεθηψλ (δηπιφζπρλα GPS). Ζ κεγάιε εμάπισζε ηεο ρξήζεο ηνπ GPS νθείιεηαη θαη ζηε δηάδνζε ησλ, νηθνλνκηθά πξνζηηψλ, θνξεηψλ δεθηψλ GPS γηα πεδνχο ή νρήκαηα θαη ησλ γεληθψλ ππνινγηζηηθψλ ζπζθεπψλ κε ελζσκαησκέλν δέθηε GPS. 5
Ζ αξρή ιεηηνπξγίαο ελφο GPS ζηεξίδεηαη ζηελ ίδηα αξρή πνπ αλαθέξζεθε λσξίηεξα κε ηνπο πνκπνχο ησλ ξαδηνθπκάησλ. Στήμα 3. Τξηγσληζκόο κε GPS Ζ κφλε δηαθνξά είλαη πιένλ πσο ε ηνκή, πξνθεηκέλνπ λα βξεζνχλ νη ζπληεηαγκέλεο ελφο ζεκείνπ, είλαη κεηαμχ ζθαηξψλ θαη φρη θχθισλ (γηα απηφ ηνλ ιφγν κπνξνχκε λα ππνινγίζνπκε θαη ην πςφκεηξν -Z- ελφο ζεκείνπ ζε αληίζεζε κε ηα ξαδηνθχκαηα). Ο δνξπθφξνο εθπέκπεη κηα ζεηξά ςεθηαθψλ παικψλ. Ζ ζπζθεπή καο ιακβάλεη απηνχο ηνπο παικνχο θαη ηνπο ρξεζηκνπνηεί, ψζηε λα ζπγρξνλίζεη ην δηθφ ηεο ξνιφη. Δπεηδή νη ζέζεηο ησλ δνξπθφξσλ είλαη γλσζηέο, ε ζπζθεπή καο κεηξά ηηο δηαθνξέο πνπ θαηαγξάθεη ην ζπγρξνληζκέλν, πιένλ, ξνιφη θαη επαλαιακβάλεη (θαηά θάπνην ηξφπν) ην πξνεγνχκελν παξάδεηγκά καο. Σπκπεξαίλνπκε ινηπφλ φηη, νη δνξπθφξνη ρξεζηκνπνηνχληαη θαη σο αλαθνξά ζπγρξνληζκνχ ηεο ψξαο, εθηφο απφ ηεο ζέζεο. Ζ δηαδηθαζία ηνπ ζπγρξνληζκνχ επαλαιακβάλεηαη δηαξθψο. Φαληαζηείηε φηη αλ ην ξνιφη ηεο ζπζθεπήο καο μεθχγεη θαηά 1/1000 ηνπ δεπηεξνιέπηνπ, κπνξεί λα καο νδεγήζεη 200ρικ. καθξηά απφ ηελ πξαγκαηηθή καο ζέζε. Γεληθά, πξνθεηκέλνπ λα πξνζδηνξηζηεί ε ζέζε ελφο ζεκείνπ κε έλα δέθηε GPS ιακβάλνπλ ρψξα νη εμήο δηαδηθαζίεο: 1. Τξηγσληζκφο απφ ηνπο δνξπθφξνπο (Σρήκα 4). 2. Μεηξήζεηο ησλ αληίζηνηρσλ απνζηάζεσλ. 6
3. Σπγρξνληζκφο ξνινγηψλ δέθηε GPS κε ηνπο δνξπθφξνπο. 4. Γηαπίζησζε ζέζεο ησλ δνξπθφξσλ. 5. Δμαγσγή ζέζεο δεηνχκελνπ ζεκείνπ κε απαινηθή ησλ ζθαικάησλ πνπ ππεηζέξρνληαη ζηηο κεηξήζεηο. Ζ ηαρχηεηα ιήςεο ζήκαηνο απφ ηνπο δνξπθφξνπο εμαξηάηαη απφ δηάθνξεο παξακέηξνπο, φπσο γηα παξάδεηγκα ν δέθηεο GPS αλνίγεη γηα πξψηε θνξά, ν δέθηεο GPS αλνίγεη αθνχ έρνπκε κεηαθηλεζεί κεγάιε απφζηαζε απφ ην ηειεπηαίν γλσζηφ ζεκείν, ή ν δέθηεο GPS έρεη κείλεη θιεηζηφο πεξίπνπ 2 κήλεο νπφηε επηβάιιεηαη λα κεηαθηλήζνπκε ηνλ δέθηε ζε αλνηρηφ νξίδνληα θαη λα ηνλ αθήζνπκε λα δνπιέςεη ηνπιάρηζηνλ 15 ιεπηά. Σε φιεο ηη άιιεο πεξηπηψζεηο, ν δέθηεο GPS ζα είλαη ζε ζέζε λα εληνπίζεη ηε ζέζε ζαο ζε ρξφλν πνπ θπκαίλεηαη κεηαμχ 45 δεπηεξνιέπησλ (θαζαξφο νξίδνληαο θαη δέθηεο αθίλεηνο) θαη 7 ιεπηψλ (αζηηθφ πεξηβάιινλ θαη δέθηεο ζπλερψο κεηαθηλνχκελνο). Δμαηξνχληαη πεξηπηψζεηο φπνπ ν δέθηεο έρεη ζνβαξά εκπφδηα πξνο ηνλ νξίδνληα. Δθεί ν ρξφλνο απμάλεη αλάινγα κε ηα εκπφδηα. Τειηθά πάληα ρξεηάδεηαη ν δέθηεο λα έρεη νπηηθή επαθή κε ηνλ νπξαλφ. Έλαο δέθηεο GPS δελ κπνξεί λα θάλεη εληνπηζκφ ηεο ζέζεο ζε θιεηζηνχο ρψξνπο. Ζ ηζρχο αιιά θαη ε ζπρλφηεηα εθπνκπήο ησλ δνξπθφξσλ είλαη ηέηνηα πνπ δελ κπνξεί λα δηαπεξάζεη θηίξηα. Υπάξρνπλ πεξηπηψζεηο φπνπ δέθηεο GPS θνληά ζε παξάζπξν κπνξεί λα δψζεη ιχζε εληνπηζκνχ αιιά ρακειήο γεσκεηξηθήο αθξίβεηαο. Δπίζεο, νη θαηξηθέο ζπλζήθεο κπνξεί λα επεξεάζνπλ ηε ιεηηνπξγία ελφο δέθηε GPS. Υπάξρεη κηα κηθξή αξλεηηθή επίδξαζε ζηελ πνηφηεηα ιήςεο ζε πγξή αηκφζθαηξα αιιά είλαη ηφζν αζήκαληε πνπ δελ κπνξεί λα εκπνδίζεη ηνλ δέθηε καο λα ιάβεη ζήκα απφ δνξπθφξνπο. 7
Μερικά ενδιαθέρονηα ζηοιτεία για ηοσς δορσθόροσς GPS είναι: Ο πξώηνο δνξπθόξνο κπήθε ζε ιεηηνπξγία ην 1978 Γηα πξώηε θνξά ην 1994 κπήθαλ ζε ιεηηνπξγία θαη νη 24 δνξπθόξνη. Η δηάξθεηα δσήο ησλ δνξπθόξσλ είλαη 10 ρξόληα. Μεηά από απηό ην δηάζηεκα αληηθαζίζηαληαη κε λένπο. Τν βάξνο ελόο δνξπθόξνπ είλαη ζρεδόλ 1 ηόλνο θαη ην κέγεζόο ηνπ είλαη 5 κέηξα (έρνληαο αλνηρηέο ηηο ειηαθέο θπςέιεο ηνπ). Η ηζρύο ηεο εθπνκπήο δελ μεπεξλάεη ηα 50Watt.Τν ζήκα ηνπ δνξπθόξνπ εθπέκπεηαη ζηηο ζπρλόηεηεο UHF (1575.42MHz) θαη δηαπεξλά ηελ αηκόζθαηξα, ηα ζύλλεθα, ην γπαιί, πιαζηηθά πιηθά αιιά όρη θηήξηα, βνπλά θιπ. Τν ζήκα πνπ εθπέκπεη ν δνξπθόξνο πεξηέρεη πιεξνθνξίεο γηα ηελ αθξηβή ζέζε όισλ ησλ δνξπθόξσλ ηνπ ζπζηήκαηνο. Ο δνξπθόξνο εθπέκπεη ζηνηρεία πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζησζεί ε θαηάζηαζε ηνπ, ε ώξα θαη ε εκεξνκελία. 8
2 ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 2.1 Μέζνδνο κέηξεζεο ζεκείσλ (θαηαγξαθή ζπληεηαγκέλσλ ζεκείσλ) κε ην GPS Τα πεξηζζφηεξα GPS ρεηξφο (δέθηεο) θαη ηα θηλεηά smartphones κε ελζσκαησκέλν GPS δέθηε έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα δείρλνπλ ηηο ζπληεηαγκέλεο ζηηο νπνίεο βξίζθεζηε. Σθνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε θαηαγξαθή ζπγθεθξηκέλσλ ζεκείσλ ελδηαθέξνληνο κε ην GPS πνπ έρεηε (ζην ηειέθσλφ ζαο). Γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο εξγαζίαο ζα πξέπεη λα θαηαγξάςεηε ζεκεία ελδηαθέξνληνο γχξσ απφ ηελ πεξηνρή ηνπ ζρνιείνπ ζαο. Δλεξγνπνηήζηε ηνλ δέθηε ηνπ ηειεθψλνπ ζαο θαη ζε έλα ινγηζκηθφ φπσο είλαη ην Google Earth ή ην TopoNavigator (δσξεάλ ινγηζκηθά πνπ δηαηίζεληαη ζην Google Store γηα ζπζθεπέο Android) πξαγκαηνπνηήζηε ηηο θαηαγξαθέο. Τα νλφκαηα πνπ ζα επηιέμεηε γηα ηελ πεξηγξαθή ηνπ ζεκείνπ ζα πξέπεη λα είλαη ηέηνηα ψζηε λα αλαγλσξίδεηε ζηε ζπλέρεηα ηί είλαη ην θαζέλα φηαλ ζα θιεζείηε λα εηζάγεηε απηά ηα ζεκεία ζηνλ ππνινγηζηή ζαο ζε έλα ινγηζκηθφ Γεσγξαθηθψλ Σπζηεκάησλ Πιεξνθνξηψλ (π.ρ. ζην QGIS). Σρήκα 4. Παξάδεηγκα θαηαγξαθήο ζεκείνπ ζε έλα GPS 9
Σηελ πεξίπησζε πνπ ην ινγηζκηθφ πνπ έρεηε ζηε ζπζθεπή ζαο δελ δίλεη ηε δπλαηφηεηα θαηαγξαθήο, ηφηε θαηαγξάςηε ζε κηα θφιια ραξηί ηηο ζπληεηαγκέλεο πνπ βιέπεηε θαη δίπια ζηηο ζπληεηαγκέλεο θαηαγξάςηε θαη ην είδνο ηνπ ζεκείνπ ηνπ νπνίνπ θαηαγξάθεηε ηηο ζπληεηαγκέλεο. Απηά ηα ζηνηρεία θαιείζηε λα ηα πεξάζεηε ζε έλα αξρείν excel ην νπνίν ζα ρξεζηκνπνηήζεηε ζε επφκελν κάζεκα. Πνιιέο θνξέο φκσο ρξεηάδεηαη λα απεηθνλίζνπκε θαη πνηνηηθά δεδνκέλα ηα νπνία πεξηέρνληαη κέζα ζε έλαλ πίλαθα πεξηγξαθψλ ελφο ζεκεηαθνχ αξρείνπ. Γηα παξάδεηγκα κέζα ζην αξρείν shape file ησλ νηθηζκψλ ηεο Διιάδαο ππάξρεη έλα πεδίνπ κε ην νπνίν θάζε νηθηζκφο αληηζηνηρίδεηαη ζην λνκφ πνπ αλήθεη. Δπηπιένλ κπνξεί λα απεηθνληζηεί (ραξηνγξαθεζεί) θαη πνζνηηθή πιεξνθνξία ηνπ θάζε ζεκείνπ. Έηζη γηα παξάδεηγκα αλ γηα ηνλ θάζε νηθηζκφ ππάξρεη θαη ν πιεζπζκφο 10
ηεο απνγξαθήο ηνπ 2011, κπνξνχκε λα ραξηνγξαθήζνπκε απηή ηελ πνζνηηθή πιεξνθνξία κε κηα δηαβάζκηζε ζηα ζεκεηαθά ζχκβνια. Τν απνηέιεζκα κηαο ηέηνηαο ραξηνγξάθεζεο παξνπζηάδεηαη ζηελ επφκελε εηθφλα. 11
3ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 3.1 Βαζηθή εμνηθείσζε κε ην αλνηρηό ινγηζκηθό Γεσγξαθηθώλ πζηεκάησλ Πιεξνθνξηώλ QGIS θνπόο Σθνπφο ηεο παξνχζαο ελφηεηαο είλαη ε βαζηθή εμνηθείσζε κε ην δσξεάλ θαη αλνηρηνχ θψδηθα ινγηζκηθφ GISQGIS (νξνινγία, πεξηβάιινλ εξγαζίαο, πξφζζεηεο πιεξνθνξίεο). Γεληθά Τν Σχζηεκα Γεσγξαθηθψλ Πιεξνθνξηψλ (ΣΓΠ), γλσζηφ επξέσο θαη σο G.I.S. Geographic Information Systems, είλαη πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα δηαρείξηζεο ρσξηθψλ δεδνκέλσλ (spatial data) θαη ζπζρεηηζκέλσλ ηδηνηήησλ. Παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ζπιινγήο, δηαρείξηζεο, απνζήθεπζεο, επεμεξγαζίαο, αλάιπζεο θαη νπηηθνπνίεζεο, ζε ςεθηαθφ πεξηβάιινλ, ησλ δεδνκέλσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ ρψξν. Τν QGIS είλαη έλα θηιηθφ αλνηρηνχ θψδηθα (opensource) Σχζηεκα Γεσγξαθηθψλ Πιεξνθνξηψλ (GIS) αλαπηπγκέλν θάησ απφ ηελ άδεηα GNU General Public License (GPL). Ζ ζπγθεθξηκέλε άδεηα παξέρεη ηε δπλαηφηεηα επηζεψξεζεο θαη ηξνπνπνίεζεο ηνπ πεγαίνπ θψδηθα, δίλνληαο ηελ εγγχεζε ζηνλ ρξήζηε πσο ζα έρεη πάληα πξφζβαζε ζε έλα δσξεάλ ινγηζκηθφ GIS, πνπ κπνξεί λα ηξνπνπνηήζεη ειεχζεξα. Τψξα ρξεζηκνπνηνχκε ηελ θαηλνχξγηα έθδνζε ηνπ QGIS QGIS 2.8.2 Wien. 12
Δηζαγσγή ζην QGIS Γηα λα αλνίμεηε ην QGIS επηιέμηε Έλαξμε - > Όια ηα πξνγξάκκαηα - > QGISWien - > QGISDesktop 2.8.2. 2 1 3 4 5 Τν πεξηβάιινλ ηνπ QGIS απνηειείηαη απφ 5 θχξηα κέξε: 1 Gr ee k Gr id. 2 Η κπάξα θεληξηθνύ κελνύ παξέρεη πξφζβαζε ζε κηα πιεζψξα ιεηηνπξγηψλ ηνπ QGIS αμηνπνηψληαο έλα βαζηθφ ηεξαξρηθφ κελνχ ζε κνξθή πνιπεπίπεδσλ ιηζηψλ. Παξφιν πνπ νη πεξηζζφηεξεο επηινγέο πνπ εκθαλίδνληαη ζην κελνχ απηφ ππάξρνπλ θαη ζηηο εξγαιεηνζήθεο, δε ζπλαληάηαη απαξαίηεηα ε ίδηα νκαδνπνίεζε. Η εξγαιεηνκπάξα πινήγεζεο ράξηε (Toolbar Map Navigation) Ζ εξγαιεηνκπάξα πινήγεζεο πεξηέρεη κηα ζπιινγή εξγαιείσλ ειέγρνπ ηνπ Map View. 13
Τν εξγαιείν παξέρεη ηηο δπλαηφηεηεο : (α) κεηαθίλεζεο ηνπ ράξηε (PanZoom), παηψληαο παξαηεηακέλα ην αξηζηεξφ πιήθηξν ηνπ πνληηθηνχ θαη θνπλψληαο ηνλ δείθηε θαη (β) κεγέζπλζεο, θάλνληαο δηπιφ θιίθ ζην δεμηφ πιήθηξν ηνπ πνληηθηνχ Τν εξγαιείν παξέρεη ηε δπλαηφηεηα κεηαθίλεζεο ηνπ ράξηε (PanZoom). Τν εξγαιείν κεηαθηλεί ηνλ ράξηε ηνπνζεηψληαο ζην θέληξν ηνπ MapView ην θεληξνεηδέο (centroid) ησλ νληνηήησλ πνπ είλαη επηιεγκέλεο. Τν εξγαιείν Τν εξγαιείν πξνθαιεί κεγέζπλζε ζηνλ ράξηε. πξνθαιεί ζκίθξπλζε ζηνλ ράξηε. Τν εξγαιείν νξίδεη ηα φξηα ηνπ ράξηε ζχκθσλα κε ηελ αλάιπζε ησλ εηθνλνζηνηρείσλ (pixels). Απηή ε επηινγή ελεξγνπνηείηαη φηαλ ρξεζηκνπνηνχληαη ςεθηδσηά (raster) δεδνκέλα θαη πξαθηηθά ρξεζηκεχεη ζηελ βέιηηζηε επηζθφπεζε νιφθιεξνπ ηνπ raster απφ πιεπξάο αλάιπζεο. Τν εξγαιείν επαλαθέξεη ηελ θιίκαθα ηνπ ράξηε ζηα φξηα ηνπ ειάρηζηνπ πεξηγεγξακκέλνπ νξζνγσλίνπ (Extent ή MinimumboundingRectangle-MBR) ησλ ζεκαηηθψλ επηπέδσλ. Τν εξγαιείν κεγεζχλεη ηνλ ράξηε ζηηο νληφηεηεο πνπ είλαη επηιεγκέλεο. Τν εξγαιείν επαλαθέξεη ηελ θιίκαθα ηνπ ράξηε ζηα φξηα (Extent) ηνπ ζεκαηηθνχ επηπέδνπ πνπ είλαη επηιεγκέλν ζηνλ πίλαθα Layers. Τα εξγαιεία θαη επαλαθέξνπλ ηα ζεκαηηθά επίπεδα ζε κεγεζχλζεηο πνπ έρεη θάλεη ν ρξήζηεο. Τν εξγαιείν αλαλεψλεη (refresh) ην Map View ζηε πεξίπησζε πνπ ε εηθφλα βξίζθεηαη ζε αζπλεπή θαηάζηαζε. 14
3 Γηαρείξηζε παξαζύξνπ δεδνκέλσλ (ζεκαηηθώλ επηπέδσλ- layers) Σην παξάζπξν δεδνκέλσλ εκθαλίδνληαη ηα δεδνκέλα πνπ εηζάγνπκε. Tα δεδνκέλα κπνξεί λα είλαη δηαλπζκαηηθά (vector), θαλαβηθά (raster) πίλαθεο (πρ. Excel) Σην παξάζπξν παξνπζίαζεο εκθαλίδνληαη κφλν ηα γεσγξαθηθά δεδνκέλα (π.ρ. shapefiles, αξρεία cad θιπ). Τν παξάζπξν δεδνκέλσλ παξέρεη ηε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο ζηελ πεξηγξαθηθή πιεξνθνξία ησλ δεδνκέλσλ απηψλ θάλνληάο ηε δηαρεηξίζηκε απφ ηνλ ρξήζηε. Δπίζεο, βνεζά ζηελ παξακεηξνπνίεζε ησλ ηδηνηήησλ (Properties) ησλ επηπέδσλ. 15
Με ηελ επηινγή νξίδεηαη γηα νιφθιεξε ηελ εξγαζία (project) ην ζχζηεκα αλαθνξάο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ επηπέδνπ. Ο «on the fly» κεηαζρεκαηηζκφο εθαξκφδεηαη ζε φια ηα επίπεδα πνπ εηζάγνληαη. Με ην δίλεηαη ε πξφζβαζε ζηνλ πίλαθα πεξηγξαθψλ (Attributet able) ηνπ επηπέδνπ. Με ηελ επηινγή ελαιιάζζεηαη ε θαηάζηαζε ελεκέξσζεο γηα ην ζπγθεθξηκέλν επίπεδν. Με ηελ επηινγή δεκηνπξγείηαη έλα αληίγξαθν δεδνκέλσλ κφλν γηα ηηο νληφηεηεο ηνπ επηπέδνπ πνπ έρνπλ επηιερζεί. 5 Η κπάξα θαηάζηαζεο (Status Bar) Κάησ απφ ην παξάζπξν παξνπζίαζεο γεσγξαθηθψλ δεδνκέλσλ (Map View) ππάξρεη ε κπάξα θαηάζηαζεο (status bar). Τν πξψην πιαίζην θεηκέλνπ παξνπζηάδεη ηε ζέζε ηνπ δείθηε ηνπ πνληηθηνχ ζηηο κνλάδεο κέηξεζεο ηνπ ράξηε (π.ρ. κέηξα, δεθαδηθέο κνίξεο). Πηέδνληαο ην πιήθηξν ελαιιάζζεηαη ην πιαίζην θεηκέλνπ ψζηε λα θαίλνληαη νη δηαγψληεο ζπληεηαγκέλεο ηνπ πιαηζίνπ (Extent) πνπ πεξηθιείεη ηηο νληφηεηεο ηνπ ράξηε Xmin, Ymin : Xmax, Ymax. Γεμηά απφ ηελ θιίκαθα (Scale) ππάξρεη κηα ιίζηα πνπ εκθαλίδεη ηελ θιίκαθα ηνπ ράξηε ζηε ζπγθεθξηκέλε κεγέζπλζε. Κάλνληαο αξηζηεξφ θιηθ πάλσ ζηε ιίζηα, παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα επηινγήο πξφηππσλ θιηκάθσλ απφ ηελ 1:500 έσο 1:1000000 κνλάδεο ράξηε. Παξαηεξψληαο ην πιαίζην θεηκέλνπ θαίλεηαη φηη νη κνλάδεο ησλ ζπληεηαγκέλσλ είλαη δεθαδηθέο κνίξεο. Γεμηά απφ ην πιαίζην ειέγρνπ απφδνζεο ηνπ ράξηε παξαηεξείηαη 16
θσδηθφο ζπζηήκαηνο αλαθνξάο (Spatial Reference System Identifier SRID) EPSG: 4326 ηνπ ζπζηήκαηνο αλαθνξάο ζπληεηαγκέλσλ WGS 84 Καηά ηελ Open Geospatial Consortium (OGC) Παηψληαο αξηζηεξφ θιηθ ζην πιήθηξν κπνξείηε λα κεηαζρεκαηίζεηε ηα δεδνκέλα ζαο ζην ειιεληθφ ζχζηεκα ζπληεηαγκέλσλ GGRS87/Greek Grid, αθνινπζψληαο ηα βήκαηα ηεο παξαθάησ εηθφλαο θαη παηψληαο OK. Πηέδνληαο ην πιήθηξν εκθαλίδεηαη έλα παξάζπξν πνπ πεξηέρεη πιεξνθνξίεο θαηαγξαθήο γεγνλφησλ θαη ζθαικάησλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εξγαζίαο. Ζ επηινγή απηή είλαη δπλαηή κφλν φηαλ πξνθχπηεη θάπνην αλεπηζχκεην απνηέιεζκα (ζθάικα) απφ ην πξφγξακκα. Οξγαλώλνληαο ηηο εξγαζίεο (projects) Σην QGIS θάζε εξγαζία (project) απνζεθεχεηαη ζε έλα αξρείν κε θαηάιεμε.qgs, απνζεθεχνληαο ηελ θαηάζηαζε ηεο δηεπαθήο ρξήζηε θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ έξγνπ γηα παξάδεηγκα ηηο ηδηφηεηεο (Properties) ηνπ έξγνπ, ηηο αλαθνξέο ησλ δεδνκέλσλ θ.ά. Ο φξνο αλαθνξά ησλ δεδνκέλσλ ζεκαίλεη φηη ην αξρείν πεξηέρεη ηε δηαδξνκή (path) εχξεζεο ησλ δεδνκέλσλ θαηά ηελ εθηέιεζε κηαο εξγαζίαο, ψζηε λα εκθαληζηνχλ ζην Panel Layers θαη Map View ζχκθσλα κε ηηο ηδηφηεηεο πνπ έρνπλ νξηζηεί θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εξγαζίαο. Σπλεπψο, απαηηείηαη πξνζνρή ζηελ ηεθκεξίσζε ηεο ελεκέξσζεο ησλ δεδνκέλσλ πξηλ ηελ νινθιήξσζε κηαο εξγαζίαο. Παηψληαο δηπιφ θιηθ ζην αξρείν πξνθαιείηαη απηφκαηε εθθίλεζε ηνπ QGIS. Δλαιιαθηηθά ην άλνηγκα ελφο project είλαη εθηθηφ κέζσ ηεο δηεπαθήο απφ ηελ κπάξα ηνπ θεληξηθνχ κελνχ κε ηηο επηινγέο Project - > Open 17
θαη αλνίγνληαο ην αξρείν απφ ην παξάζπξν πεξηήγεζεο αλνίγκαηνο αξρείσλ (open dialogue). Γηα λα ζψζεηε ηελ εξγαζία ζαο επηιέμηε απφ ηελ κπάξα ηνπ κελνχ Project - >Save As θαη εθφζνλ επηιέμεηε ηνλ θαηάινγν πνπ ζέιεηε λα απνζεθεχζεηε ην έξγν γξάςηε ην φλνκα ηνπ έξγνπ Δξγαζία_1 θαη παηήζηε Απνζήθεπζε. 18
4ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 4.1 Βαζηθέο θαηεγνξίεο δεδνκέλσλ ελόο ΓΠ Τα γεσγξαθηθά δεδνκέλα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε ινγηζκηθά Σπζηήκαηα Γεσγξαθηθψλ Πιεξνθνξηψλ (ΣΓΠ) ρσξίδνληαη ζε δπν βαζηθέο θαηεγνξίεο, ζηα ςεθηαθά (raster) θαη ζηα δηαλπζκαηηθά (vector). Τα πην επξέσο ρξεζηκνπνηνχκελα ςεθηδσηά δεδνκέλα είλαη ηα δεδνκέλα ηειεπηζθφπεζεο, δειαδή ςεθηαθέο εηθφλεο πνπ πξνέξρνληαη απφ ιήςεηο δνξπθφξσλ. Σεκαληηθφ πιενλέθηεκά ηνπο είλαη φηη κπνξνχλ λα ιεθζνχλ νπνηαδήπνηε ζηηγκή (λχρηα) θαη ππφ νπνηεζδήπνηε θαηξηθέο ζπλζήθεο. Τν ςεθηαθό κνληέιν εδάθνπο ( DEM ) απεηθνλίδεη ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο ζε ηξηζδηάζηαηε κνξθή. Γεκηνπξγείηαη ζπλήζσο απφ ηηο πςνκεηξηθέο θαη απφ δνξπθφξν. 19
Τα δηαλπζκαηηθά αξρεία ρσξίδνληαη ζε ηξεηο ηχπνπο: εκεία Γξακκέο 20
Πνιύγσλα 21
5ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 5. Δκθάληζε δεδνκέλσλ ζε ΓΠ Σην πεξηβάιινλ ηνπ QGISκπνξνχκε λα εηζάγνπκε ςεθηδσηά (raster) θαη δηαλπζκαηηθά (vector) δεδνκέλα, αληιψληαο πιεξνθνξίεο απφ απηά. Τα δεδνκέλα πξνέξρνληαη απφ ηδησηηθέο εηαηξίεο αιιά θαη απφ θξαηηθέο ππεξεζίεο θαη νξγαληζκνχο, φπσο: Γεσγξαθηθή Υπεξεζία Σηξαηνχ (ΓΥΣ) Υπνπξγείν Πεξηβάιινληνο Δζληθή Σηαηηζηηθή Υπεξεζία Διιάδνο Γηα εχξεζε γεσρσξηθψλ δεδνκέλσλ ζε κνξθή shp έρεη δεκηνπξγεζεί έλα θεληξηθφ ζεκείν ζπιινγήο θαη απεηθφληζεο ηεο αλνηθηήο δεκφζηαο γεσρσξηθήο πιεξνθνξίαο, ην geodata.gov.gr. Γηα λα εηζάγνπκε ςεθηδσηά δεδνκέλα (raster) αθνινπζνχκε ηελ εμήο δηαδηθαζία: Layer->AddLayer ->AddRasterLayer, θαηδηαιέγνπκεηαδεδνκέλα πνπ ζέινπκε 22
Αληίζηνηρα γηα λα εηζάγνπκε δηαλπζκαηηθά δεδνκέλα (vector)αθνινπζνχκε ηελ εμήο δηαδηθαζία: Layer-> Add Layer -> Add Vector Layer Αλνίγεη ην παξάζπξν Αdd vector layer θαη παηάκε ην θνπκπί Browseγηα λα επηιέμνπκε ηα δηαλπζκαηηθά δεδνκέλα πνπ ζέινπκε. Μφιηο ηα επηιέμνπκε παηάκε Open. 23
Έρνληαο εηζάγεη ηα δεδνκέλα θαη έρνληαο πξνζαξκφζεη ην πξνβνιηθφ ζχζηεκα (βι. κπάξα θαηάζηαζεο) κπνξνχκε λα βξνχκε ηηο ζπληεηαγκέλεο νπνηνπδήπνηε ζεκείνπ πάλσ ζηα δεδνκέλα καο. Απηφ επηηπγράλεηαη κε ηελ κεηαθνξά ηνπ θέξζνξα πάλσ ζην ζεκείν πνπ ζέινπκε λα βξνχκε ηηο ζπληεηαγκέλεο θαη θξαηψληαο ην αθίλεην παξαηεξνχκε ζηελ κπάξα θαηάζηαζεο ηηο ηηκέο ησλ ζπληεηαγκέλσλ ηνπ. Δπίζεο, ρξήζηκε είλαη ε κέηξεζε απφζηαζεο θαη εκβαδνχ ησλ δεδνκέλσλ, ε νπνία επηηπγράλεηαη κε ηελ εληνιή measure. Αξρηθά, ελεξγνπνηνχκε ηελ εξγαιεηνκπάξα Attributes παηψληαο δεμί θιηθ δίπια απφ ηελ εξγαιεηνκπάξα πινήγεζεο ράξηε, φπσο θαίλεηαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα. Αθνχ εκθαληζηεί ε εξγαιεηνκπάξα Attributes παηάκε ην θνπκπί, θαίλεηαη ζηελ εηθφλα. φπσο 24
Δπνκέλσο, άκα ζέινπκε λα κεηξήζνπκε απφζηαζε επηιέγνπκε ην Measure Line, ελψ άκα ζέινπκε λα κεηξήζνπκε εκβαδφλ ηφηε επηιέγνπκε ην Measure Area.Σην measure line θάζε θνξά πνπ παηάκε δεμί θιηθ ππνινγίδεηαη ε κέρξη εθεί απφζηαζε ζην παξάζπξν Measure (OTFon) ζε κέηξα. Αληίζηνηρα θαη ζην measure area 25
6ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 6.Tξόπνη ζύλδεζεο ηνπ GPS κε ηνλ Η/Τ Σθνπφο ηνπ παξφληνο εξγαζηεξίνπ είλαη ε εμνηθείσζε κε ηε δεκηνπξγία ζεκαηηθψλ επηπέδσλ ζεκεηαθψλ νληνηήησλ κέζσ ελφο πίλαθα πεξηγξαθψλ κε ηε ρξήζε ηνπ ειεχζεξνπ θαη αλνηρηνχ θψδηθα ινγηζκηθνχ QGIS. Σν πξόζζεην evis Τν πξφζζεην απηφ παξέρεη ηε δπλαηφηεηα νπηηθνπνίεζεο θαη δηαρείξηζεο ζεκεηαθψλ δεδνκέλσλ ηα νπνία δηαηίζεληαη ζε κνξθή πηλάθσλ. Τα δεδνκέλα ζπρλά νλνκάδνληαη ζπκβάληα εμαηηίαο ηνπ φηη ζπλήζσο πξνέξρνληαη απφ θάπνηα βάζε δεδνκέλσλ ζηαζκψλ δεηγκαηνιεςίαο θάπνηνπ θαηλνκέλνπ ή απφ ηελ θαηαγξαθή θάπνηνπ ζπκβάληνο κε ρσξηθή αλαθνξά (π.ρ. ηειεθσληθή θιίζε έθηαθηεο αλάγθεο, θσηνγξαθίεο κε πιεξνθνξίεο γεσθσδηθνπνίεζεο). Γεκηνπξγία ζέκαηνο από ζεκεηαθά ζπκβάληα Πξνυπφζεζε γηα ηε δεκηνπξγία ζεκεηαθψλ ζπκβάλησλ είλαη λα ππάξρνπλ ζην εηζαγφκελν αξρείν δχν ζηήιεο κε ηηο ζπληεηαγκέλεο ησλ ζεκείσλ Φ, Υ. YEAR MONTH DATE_ HOUR MIN SEC LAT LON DEPTH MAGN MAGN_N X Y 1964 JUL 17 2 34 28.0 38.00 23.50 150 5.8 5.8 23.5 38.0 1964 DEC 31 16 18 6.0 35.75 25.25 150 4.9 4.9 25.25 35.75 1966 JAN 17 20 4 58.1 38.10 22.00 50 4.3 4.3 22.0 38.1 1966 JAN 18 21 20 3.4 35.20 23.70 50 4.1 4.1 23.7 35.2 1966 APR 28 11 47 26.3 39.40 20.90 50 4.4 4.4 20.9 39.4 Παξαπάλσ θαίλεηαη ην ηκήκα ελφο πίλαθα απηνχ ηνπ ηχπνπ ν νπνίνο πεξηέρεη ζηνηρεία γηα ζεηζκηθά γεγνλφηα. Δθηφο απφ ηα εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θάζε ζεηζκνχ (εκεξνκελία εθδήισζεο, βάζνο, κέγεζνο) θαηαγξάθνληαη θαη νη ζπληεηαγκέλεο ηνπ επηθέληξνπ (X_COORD, Y_COORD ζε κέηξα - ΔΓΣΑ 87 θαη F_LAT, L_LON ζε δεθαδηθέο κνίξεο). 26
Ζ απινχζηεξε κνξθή πνπ κπνξεί λα βξίζθνληαη ηα δεδνκέλα είλαη ζε αξρεία θεηκέλνπ (.txt). Σηε ζπλέρεηα επηιέγνληαο απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ Layer -> θαη θάλνληαο ηηο επηινγέο πνπ πεξηγξάθνληαη κε θφθθηλν πιαίζην ζηελ παξαθάησ εηθφλα νινθιεξψλεηαη ε νπηηθνπνίεζε ησλ ζπκβάλησλ ζην QGIS. Γηα ηελ κεηαηξνπή ησλ ζπκβάλησλ ζε κνξθή shapefile ζα πξέπεη λα απνζεθεπηνχλ ζην ζπγθεθξηκέλν κνξθφηππν θάλνληαο ζηνλ πίλαθα Layers δεμί θιηθ θαη επηιέγνληαο Save As. Με ηελ επηινγή πνπ επηζεκαίλεηαη ζηελ εηθφλα δεμηά απνζεθεχζηε ην αξρείν ζην ζχζηεκα γεσγξαθηθψλ ζπληεηαγκέλσλ ΔΓΣΑ 87. Καηά απηφλ ηνλ ηξφπν έρνπκε έλα ζεκεηαθφ αξρείν κε ηηο ζπληεηαγκέλεο απφ ην GPS. Αληίζηνηρα γηα ην παξάδεηγκα ηεο Άλδξνπ κπνξεί λα γίλεη ε ίδηα δηαδηθαζία. 27
7ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 7.Δμνηθείσζε κε ηελ δηαδηθαζία ηεο γεσαλαθνξάο Γεσαλαθνξά είλαη ε δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία πξνζδίδνληαη πξαγκαηηθέο γεσγξαθηθέο ζπληεηαγκέλεο επηζπκεηνχ ζπζηήκαηνο αλαθνξάο ζε κηα ςεθηαθή εηθφλα ράξηε, αεξνθσηνγξαθίαο, ηνπνγξαθηθνχ δηαγξάκκαηνο θ.α. θνπόο Σθνπφο ηνπ παξφληνο εξγαζηεξίνπ είλαη ε εμνηθείσζε κε ηε δηαδηθαζία γεσαλαθνξάο ελφο ζαξσκέλνπ ράξηε. Τν εξγαζηήξην ζα εθπνλεζεί ζην Δξγαζηήξην Γεσπιεξνθνξηθήο κε ηε ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ GISQGIS. Να ζεκεησζεί φηη ε γεσαλαθνξά ζαξσκέλνπ ράξηε, πνιιέο θνξέο απνηειεί ην αξρηθφ ζηάδην ζηε δηαδηθαζία ςεθηνπνίεζεο επί ηεο νζφλεο. Δπίζεο γίλεηαη κηα αξρηθή εμνηθείσζε κε ηε κεζνδνινγία ειέγρνπ ηεο αμηνπηζηίαο ησλ κεηαζρεκαηηζκψλ θαη κηα ζηξαηεγηθή κείσζεο ηνπ κέζνπ ηεηξαγσληθνχ ζθάικαηνο. Η επέθηαζε Γεσαλαθνξάο ηνπ QGIS (Georeferencer) Ζ γεσαλαθνξά ελφο αλαινγηθνχ ράξηε πξαγκαηνπνηείηαη κε ηε ρξήζε ηνπ πξφζζεηνπ (plugin) Georeferencer πνπ επηηξέπεη ηε γεσαλαθνξά ςεθηδσηψλ δεδνκέλσλ (ζαξσκέλσλ ραξηψλ) ζην επηζπκεηφ γεσγξαθηθφ ή πξνβνιηθφ ζχζηεκα ζπληεηαγκέλσλ. Μεηά ην πέξαο ηεο δηαδηθαζίαο ηεο γεσαλαθνξάο παξάγεηε κηα γεσαλαθεξκέλε εηθφλα κε κνξθφηππν.tiff (GeoTiff)πνπ πεξηιακβάλεη ην αξρείν αλαθνξάο ησλ ςεθίδσλ (worldfile) ηνπ ζπζηήκαηνο αλαθνξάο. Τν GeoreferencerPluginείλαη πξνζβάζηκν απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ θαηφπηλ ησλ επηινγψλ πνπ θαίλνληαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα. 28
1 2 3 4 5 Ζ επέθηαζε Γεσαλαθνξάο ηνπ QGIS απνηειείηαη απφ 5 θχξηα κέξε: 1 Τελ κπάξα εξγαιείσλ γηα ηελ γεσαλαθνξά. 2 Τελ κπάξα πινήγεζεο ηνπ ράξηε. 3 Τν παξάζπξν εκθάληζεο ηνπ ράξηε. 4 Τνλ πίλαθα δηαρείξηζεο ησλ ζεκείσλ ειέγρνπ (controlpoints). 5 Τελ κπάξα θαηάζηαζεο πνπ πεξηγξάθεη ηε ξίδα ηνπ κέζνπ ηεηξαγσληθνχ ζθάικαηνο ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ (Root mean square rror - RMSE). 29
7.1 Γεσαλαθνξά κε θάλαβν Γηα ηελ γεσαλαθνξά ελφο αλαινγηθνχ ζθαλαξηζκέλνπ ράξηε πξέπεη λα αθνινπζεζεί ε παξαθάησ δηαδηθαζία: 1. Αλνίγνπκε ην QGIS 2. Απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ ελεξγνπνηνχκε ην πξφζζεην 3. Φνξηψλνπκε ηελ δηδφκελε ζθαλαξηζκέλε εηθφλα (tiff, jpeg, png ράξηε) κε ην εξγαιείν. 4. Σην παξάζπξν πνπ πξνθχπηεη επηιέγνπκε ην ζχζηεκα αλαθνξάο ζην νπνίν ζα δνπιέςνπκε 5. Δπηιέγνπκε ζην ράξηε, κε ηε βνήζεηα ηνπ εξγαιείνπ, θνξπθέο θαλάβνπ σο ζεκεία γλσζηψλ ζπληεηαγκέλσλ (ζεκεία γεσαλαθνξάο). Οη ζπληεηαγκέλεο ησλ ζεκείσλ απηψλ παξνπζηάδνληαη ζην πεξηζψξην ηνπ ράξηε. Σην λέν παξάζπξν πνπ ήδε έρεη εκθαληζηεί κε ηελ ρξήζε ηνπ αλσηέξσ εξγαιείνπ εηζάγνπκε πιεθηξνινγψληαο ηηο ζπληεηαγκέλεο ηνπ ζεκείνπ. ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο ζεκεία γεσαλαθνξάο, αληί ησλ θνξπθψλ ηνπ θαλάβνπ, ζεκεία ηνπ εδάθνπο γηα ηα νπνία ππάξρνπλ νη κεηξεκέλεο ζπληεηαγκέλεο κε GPS (globalpositioningsystem) ή ζε θάζε πεξίπησζε γλσζηέο. (πρ ηξηγσλνκεηξηθά ζεκεία ηεο ΓΥΣ) 30
6. Μεηά ηνλ νξηζκφ ησλ απαξαίηεησλ ζεκείσλ ειέγρνπ παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα επηινγήο ηνπ αθηληθνχ κεηαζρεκαηηζκνχ πνπ εθαξκφδεηαη ζπλήζσο ζηε γεσαλαθνξά αλαινγηθψλ ζθαλαξηζκέλσλ ραξηψλ. Με ηελ επηινγή ζηε κπάξα εξγαιείσλ νξίδνπκε, ζην παξάζπξν πνπ εκθαλίδεηαη, ηηο επηινγέο πνπ θαίλνληαη ζηελ εηθφλα δεμηά θαη παηάκε OK. Τν TargetSRS παξέρεη ηελ δπλαηφηεηα επηινγήο ηνπ ζπζηήκαηνο ζπληεηαγκέλσλ κεηαζρεκαηηζκνχ ηνπ ζαξσκέλνπ ράξηε. Ζ επηινγή EPSG: 2100 αληηζηνηρεί ζην ΔΓΣΑ 87. Δπηιέγνληαο ζηελ κπάξα θεληξηθνχ κελνχ Settings - >ConfigureGeoreferencerζηγνπξεπηείηε φηη είλαη επηιεγκέλν ην Usemapunitsifpossible. Με ηελ επηινγή απηή ην ζθάικα ησλ ζεκείσλ ειέγρνπ ππνινγίδεηαη ζηηο κνλάδεο ηνπ ζπζηήκαηνο ΔΓΣΑ 87 (EPSG:2100). 7. Έιεγρνο ηεο αμηνπηζηίαο ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ θαη αμηνιφγεζε ησλ ζεκείσλ ειέγρνπ κέζσ ηνπ πίλαθα δηαρείξηζεο GCPtable θαη ηεο κπάξαο θαηάζηαζεο. Απφ ηελ κπάξα θαηάζηαζεο κπνξείηε λα αμηνινγήζνπκε ην κέζν ηεηξαγσληθφ ζθάικα ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ ζηηο κνλάδεο ηνπ ζπζηήκαηνο αλαθνξάο (Transform: Polynomial 1 Meanerror: 15.1864). Γηα λα είλαη αλεθηφ ην κέζν ηεηξαγσληθφ ζθάικα ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ ζα πξέπεη λα είλαη ίζν ή κηθξφηεξν απφ ¼ mm ηεο θιίκαθαο. 31
Αλ ην κέζν ηεηξαγσληθφ ζθάικα είλαη κεγαιχηεξν απφ ην ¼ mm ηεο θιίκαθαο, ηφηε αθνινπζνχκε ηελ αμηνιφγεζε ησλ ζεκείσλ ειέγρνπ ζηνλ πίλαθα δηαρείξηζεο GCPtable. Σε απηφλ ηνλ πίλαθα πεξηγξάθνληαη νη αληηζηνηρίζεηο θαη νη απνθιίζεηο ησλ ζπληεηαγκέλσλ ηνπ αλαινγηθνχ ράξηε κε ηηο πξαγκαηηθέο ζπληεηαγκέλεο. Διέγρνληαο ην πεδίν ησλ ππνινίπσλ (residual)αμηνινγνχκε ηα ζεκεία γεσαλαθνξάο (ζεκεία ειέγρνπ controlpoints) ψζηε λα εληνπηζηεί εθείλν κε ηελ κεγαιχηεξε ηηκή. Με ηελ επηινγή νξίδνπκε λα κελ ζπκπεξηιεθζεί ην ζεκείν απηφ ζηνλ κεηαζρεκαηηζκφ θαη αμηνινγνχκε μαλά ην κέζν ηεηξαγσληθφ ζθάικα ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ. Δπαλαιακβάλνπκε ηελ δηαδηθαζία απηή κέρξη ην ηεηξαγσληθφ ζθάικα λα είλαη κηθξφηεξν ή ίζν απφ 12,5 m (γηα θιίκαθα ζαξσκέλνπ ράξηε 1:5000). Δπηζεκαίλεηαη, φηη πξέπεη λα απνθιείεηαη απφ ηνλ κεηαζρεκαηηζκφ έλα ζεκείν θάζε θνξά, θαζψο ην ζθάικα θάζε ζεκείνπ επεξεάδεηαη απφ ην ζχλνιν ησλ ζεκείσλ ειέγρνπ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν δηαζθαιίδεηαη πσο δε ζα αθαηξεζνχλ ζεκεία πνπ ζπλεηζθέξνπλ ζεηηθά ζηνλ κεηαζρεκαηηζκφ. 8. Έπεηηα απφ ηνλ νξηζκφ ησλ βέιηηζησλ ζεκείσλ ειέγρνπ νινθιεξψζηε ηελ δηαδηθαζία θάλνληαο ηελ επηινγή. 32
8ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 8. Γεσαλαθνξά κε δηαλπζκαηηθό πξόηππν (πρ αθηνγξακκή) Ζ γεσαλαθνξά κε δηαλπζκαηηθφ πξφηππν είλαη ε δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία πξνζδίδνληαη πξαγκαηηθέο γεσγξαθηθέο ζπληεηαγκέλεο επηζπκεηνχ ζπζηήκαηνο αλαθνξάο ζε κηα ςεθηαθή εηθφλα ράξηε βαζίδφκελνη ζε έλα δηαλπζκαηηθφ αξρείν. Σην παξάδεηγκα καο ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηελ αθηνγξακκή ηεο Άλδξνπ γηα λα γεσαλαθέξνπκε ηνλ ράξηε απφ ηε ΓΥΣ. Γηα ηελ γεσαλαθνξά ελφο αλαινγηθνχ ζθαλαξηζκέλνπ ράξηε πξέπεη λα αθνινπζεζεί ε παξαθάησ δηαδηθαζία: 9. Απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ ελεξγνπνηνχκε ην πξφζζεην 10. Φνξηψλνπκε ηελ δηδφκελε ζθαλαξηζκέλε εηθφλα (andhros_egsa87) κε ην εξγαιείν. 11. Σην παξάζπξν πνπ πξνθχπηεη επηιέγνπκε ην ζχζηεκα αλαθνξάο ζην νπνίν ζα δνπιέςνπκε (ΔΓΣΑ 87- EPSG:2100) θαη εκθαλίδεηαη ε αξαθάησ εηθφλα. 33
12. Δπηιέγνπκε ζην ράξηε, κε ηε βνήζεηα ηνπ εξγαιείνπ, θνξπθέο πνπ δηαθξίλνπκε φηη κπνξνχκε εχθνια λα ηαπηίζνπκε κε ηελ αθηνγξακκή. 13. Μεηά ηνλ νξηζκφ ησλ απαξαίηεησλ ζεκείσλ ειέγρνπ επηιέγνπκε σο ηχπν κεηαηξνπήο ηνλ Πνιπσλπκηθφ πνπ εθαξκφδεηαη ζπλήζσο ζηε γεσαλαθνξά αλαινγηθψλ ζθαλαξηζκέλσλ ραξηψλ. 34
14. Με ηελ επηινγή ζηε κπάξα εξγαιείσλ νξίδνπκε, ζην παξάζπξν πνπ εκθαλίδεηαη, ηηο επηινγέο πνπ θαίλνληαη ζηελ εηθφλα δεμηά θαη παηάκε OK. Τν TargetSRS ζα πξέπεη λα είλαη EPSG: 2100 (ΔΓΣΑ 87). 15. Ο έιεγρνο ηνπ ζθάικαηνο ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ, φπσο πξνεγνπκέλσο 16. Ζ νινθιήξσζε ηεο δηαδηθαζίαο γεσαλαθνξάο φπσο πξνεγνπκέλσο. 35
9ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 9. Γεσαλαθνξά ζύκθσλα κε άιιε γεσαλαθεξκέλε εηθόλα Με ηνλ ηξφπν απηφ πξαγκαηνπνηείηαη γεσαλαθνξά ρσξίο ηελ ρξήζε ζπληεηαγκέλσλ γηα επηιεγκέλν ζεκείν, αιιά πξνζδηνξίδνληαο ην ίδην επηιεγκέλν ζεκείν γξαθηθά ζε ήδε γεσαλαθεξκέλε απεηθφληζε. 1. Αλνίγνπκε ην QGIS 2. Δηζάγνπκε ην ήδε γεσαλαθεξκέλν επίπεδν (πρ ελεξγνπνηνχκε ηελ απεηθφληζε ησλ νξζνεηθφλσλ ηεο Κηεκαηνινγην ΑΔ) ψζηε απηφ λα απεηθνλίδεηαη ζην παξάζπξν εκθάληζεο ράξηε. 3. Απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ ελεξγνπνηνχκε ην πξφζζεην 4. Φνξηψλνπκε ηελ δηδφκελε ζθαλαξηζκέλε εηθφλα (ράξηε) κε ην εξγαιείν. 5. Με ηε βνήζεηα ηνπ εξγαιείνπ επηιέγνπκε ζην ράξηε ζεκείν γηα γεσαλαθνξά ηέηνην πνπ λα έρεη ήδε εληνπηζηεί ζηε γεσαλαθεξκέλε απεηθφληζε πνπ ήδε βξίζθεηαη ζην παξάζπξν εκθάληζεο ράξηε (βήκα 2). Δπηιέγνληαο ην QGIS καο κεηαθέξεη ζηελ απεηθφληζε ηνπ παξαζχξνπ εκθάληζεο ράξηε. Δθεί επηιέγνπκε ην αληίζηνηρν ζεκείν ηεο γεσαλαθνξάο θαη απηφκαηα κεηαθεξφκαζηε ζην παξάζπξν γεσαλαθνξάο κε ζπκπιεξσκέλεο πιένλ ηηο ηηκέο Φ θαη Υ. Ζ ίδηα δηαδηθαζία αθνινπζείηαη θαη γηα ηα ππφινηπα ζεκεία γεσαλαθνξάο. 6. Αθνινπζεί ην βήκα πξνζδηνξηζκνχ ζπζηήκαηνο αλαθνξάο πνπ είδακε ζηνλ πξνεγνχκελν ηξφπν γεσαλαθνξάο. 7. Ο έιεγρνο ηνπ ζθάικαηνο ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ, φπσο πξνεγνπκέλσο 8. Ζ νινθιήξσζε ηεο δηαδηθαζίαο γεσαλαθνξάο φπσο πξνεγνπκέλσο 36
Δπηπιένλ εξγαιεία Ζ εξγαιεηνκπάξα γεσαλαθνξάο πεξηέρεη επηπιένλ ηα εμήο εξγαιεία: 1. Απνζεθεχεη ην ζχλνιν ησλ ζεκείσλ ειέγρνπ ζε έλα αξρείν.pointsγηα κειινληηθή ρξήζε. 2. πξαγκαηνπνηεί ηελ επαλαθφξησζε ζεκείσλ ειέγρνπ πνπ έρνπλ απνζεθεπηεί ζην αξρείν.points. 3. πξαγκαηνπνηεί ηελ κεηαθίλεζε ελφο ζεκείνπ ειέγρνπ. 4. πξαγκαηνπνηεί ηελ αθαίξεζε ελφο ζεκείνπ ειέγρνπ. 37
10 ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 10.1 Φεθηνπνίεζε Βαζηθή δπλαηφηεηα ηελ νπνία παξέρνπλ ηα ινγηζκηθά GIS είλαη ηεο παξαγσγήο δεδνκέλσλ απφ ηελ ςεθηνπνίεζε αλαινγηθνχ ράξηε. Όπσο είλαη γλσζηφ ε ςεθηνπνίεζε ράξηε πινπνηείηαη είηε κε ηε ρξήζε ςεθηνπνηεηή (digitizer), είηε κε ηε ρξήζε ζαξσηή γηα ηελ δεκηνπξγία αξρείνπ ζαξσκέλνπ ράξηε θαη ςεθηνπνίεζε επί ηεο νζφλεο (on-screendigitizing). Σην παξφλ εξγαζηήξην δίλεηαη έκθαζε ζηε δεκηνπξγία λέσλ ζεκαηηθψλ επηπέδσλ, απφ ηελ ςεθηνπνίεζε γεσγξαθηθψλ νληνηήησλ κε ηε ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ GISQGIS. Γηα ηελ δεκηνπξγία ελφο λένπ ζεκαηηθνχ επηπέδνπ επηιέρηε απφ ηελ κπάξα θεληξηθνχ κελνχ Layer ->CreateLayer-> ή κέζσ ηεο ζπληφκεπζεο Ctrl + Shift + N. 1 2 3 4 Σηελ παξαπάλσ εηθφλα πεξηγξάθνληαη ηα βήκαηα πνπ πξέπεη λα αθνινπζεζνχλ ψζηε λα δεκηνπξγεζεί έλα λέν shapefile: 38
1 Δπηινγή ηεο γεσκεηξίαο ηεο νληφηεηαο πνπ ζα αλαπαξαζηαζεί (ζεκείν, γξακκή, πνιχγσλν). Γηα ην θάζε παξάδεηγκα παξαηίζεηαη ε αληίζηνηρε επηινγή γηα ην παξάδεηγκα καο πνπ είλαη γηα ηα ζεκεία νη εθθιεζίεο, γηα ηηο γξακκέο νη δξφκνη θαη γηα ηα πνιχγσλα ηα φξηα νηθηζκψλ γηα ηελ Άλδξν. 2 3 4 Οξηζκφο ηνπ ζπζηήκαηνο αλαθνξάο ζπληεηαγκέλσλ (CRS). Σην λέν παξάζπξν πνπ εκθαλίδεηαη πιεθηξνινγήζηε ζην πεδίν filterηνλ θσδηθφ EPSG:2100 θαη επηιέμηε GGRS87/GreekGrid. Οξίδνπκε ηε ζεκαηηθή πιεξνθνξία ηνπ shapefile θαη παξέρνπκε ηε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο ησλ επηζπκεηψλ πεδίσλ: (α) πιεθηξνινγψληαο ην φλνκα ηνπ πεδίνπ ζην πιαίζην θεηκέλνπ Name,(β) νξίδνληαο ηνλ ηχπν ηεο πιεξνθνξίαο απφ ηελ ιίζηα Type, (γ) νξίδνληαο ηνλ αξηζκφ ησλ ραξαθηήξσλ ζην πιαίζην θεηκέλνπ Width, (δ) νξίδνληαο ηνλ αξηζκφ ησλ ζεκαληηθψλ ςεθίσλ ζην πιαίζην θεηκέλνπ Precision, (ε) θάλνληαο ηελ επηινγή. Παηψληαο OK πεξηεγεζείηε ζηνλ πξνζσπηθφ ζαο ρψξν απνζήθεπζεο θαη πιεθηξνινγήζηε ην φλνκα ηνπ shapefile. Κάλνληαο Φεθηνπνίεζε Πξηλ ηελ ςεθηνπνίεζε θνξηψζηε ζην παξάζπξν εκθάληζεο ηνπ ράξηε ηνλ γεσαλαθεξκέλν ράξηε απφ ην πξνεγνχκελν εξγαζηήξην. 39
Γηα λα ελεξγνπνηεζεί ε κπάξα ςεθηνπνίεζεο επηιέμηε απφ ηελ κπάξα θεληξηθνχ κελνχ View - >Toolbars ->Digitizing. Ζ πξφζβαζε ησλ εξγαιείσλ ηεο κπάξαο ςεθηνπνίεζεο παξέρεηαη επηιέγνληαο ην δηαλπζκαηηθφ επίπεδνζηνλ πίλαθα Layersθαη θάλνληαο ζηελ κπάξα ηελ επηινγή. Φξεζηκνπνηψληαο ηηο επηινγέο, ή εκθαλίδεηαη ζηνλ δείθηε ηνπ πνληηθηνχ ην ζηαπξφλεκα ψζηε λα μεθηλήζεη ε ςεθηνπνίεζε ην ζχκβνιν εηζαγσγήο νληνηήησλ είλαη αλάινγν ηνπ ηχπνπ γεσκεηξίαο ηνπ επηπέδνπ πξνο ελεκέξσζε. Με ην αξηζηεξφ πιήθηξν ηνπ πνληηθηνχ πξαγκαηνπνηείηαη ε εηζαγσγή ελφο ζεκείνπ ή ελφο θφκβνπ αλ ε νληφηεηα έρεη γεσκεηξία γξακκήο ή πνιπγψλνπ. Σπγθεθξηκέλα γηα ηα ζεκεία έρνπκε ηελ εμήο δηαδηθαζία: Ζ εηζαγσγή ηεο ζεκαηηθήο πιεξνθνξίαο κηα νληφηεηαο κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί: (α) Κάλνληαο δεμί θιηθ κεηά ην ηέινο ηεο ςεθηνπνίεζεο ηεο γεσκεηξίαο κηαο νληφηεηαο θαη παηψληαο OK έπεηηα απφ ηελ ζπκπιήξσζε ησλ ηηκψλ, 40
(β) Απεπζείαο απφ ηνλ πίλαθα πεξηγξαθψλ ηνπ shapefileεθφζνλ ην ηειεπηαίν είλαη ζε θαηάζηαζε ελεκέξσζεο. Αληίζηνηρα γηα ηα γξακκηθά ζηνηρεία: Καη γηα ηα πνιπγσληθά: 41
Με ηελ επηινγή απνζεθεχνληαη νη αιιαγέο ηνπ shapefile. Με ηελ επηινγή κπνξείηε λα κεηαθηλήζεηε κηα νληφηεηα. Με ηελ επηινγή κπνξεί λα δηνξζσζεί ε γεσκεηξία κηαο νληφηεηαο παηψληαο παξαηεηακέλα ην αξηζηεξφ πιήθηξν ηνπ πνληηθηνχ πάλσ ζηνλ πξνο αιιαγή θφκβν θαη κεηαθηλψληαο ηνλ ζηε λέα ηνπ ζέζε. Γηα λα κπνξεί λα εληνπίζεη ην QGIS ηελ ζέζε ελφο θφκβνπ ζα πξέπεη ν δείθηεο ηνπ πνληηθηνχ λα βξίζθεηαη εληφο ηεο αθηίλαο αλαδήηεζεο (searchradius)θφκβσλ. Δπηιέγνληαο κία νληφηεηα κε ην εξγαιείν ηφηε δίλεηαη ε επηινγή: Γηαγξαθήο ηεο, Απνθνπήο ψζηε λα επηθνιεζεί ζε έλα άιιν shapefile, Αληηγξαθήηεο 42
11ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 11.1 Ρπζκίδνληαο ηελ «αλνρή πξνζθόιιεζεο»θαη ηελ «αθηίλα αλαδήηεζεο» θόκβσλ θαη αθκώλ Ζ πνηφηεηα ελφο ζεκαηηθνχ επηπέδνπ πξνυπνζέηεη ε γεσκεηξία ησλ νληνηήησλ λα είλαη ζαθήο, δηαθνξεηηθά θαηά ηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ ζε γεσ-ππνινγηζηηθέο κεζφδνπο δε ζα πξνθχςνπλ νξζά απνηειέζκαηα. Τα πην ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα ζθάικαηνο πνπ ζπλαληψληαη είλαη απηά πνπ πεξηγξάθνληαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα φπνπ: (α) νη δχν γξακκέο δελ ηέκλνληαη θαη (β) ε νξηδφληηα γξακκή μεπεξλά ην φξην ηεο ηνκήο δεκηνπξγψληαο έλα ιαλζαζκέλν ηκήκα πνπ πξέπεη λα δηαγξαθε (α) (β) Γηα απνθπγή ηέηνηνπ είδνπο ζθαικάησλ πξέπεη λα νξηζηεί ε αλνρή πξνζθφιιεζεο (snappingtolerance) θαη ε αθηίλα αλαδήηεζεο (searchradius) θφκβσλ ή/θαη αθκψλ.με απηφλ ηνλ ηξφπν γχξσ απφ ηνλ δείθηε ηνπ πνληηθηνχ νξίδεηαη έλαο λνεηφο θχθινο έηζη ψζηε αλ εληφο ηνπ θχθινπ απηνχ αληρλεπζεί θάπνηνο θφκβνο ή θάπνην γξακκηθφ ηκήκα ηφηε ε ζέζε ηνπ λένπ θφκβνπ λα ηαπηηζηεί ζην θνληηλφηεξνζηνηρείν ζε ζρέζε κε ηε ζέζε ηνπ δείθηε. Γηα λα ξπζκίζεηε ηηο παξακέηξνπο snappingtolerance θαη searchradius επηιέμηε ζηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ Settings ->Options θαη ζην κελνχ πνπ εκθαλίδεηαη θάληε ηηο επηινγέο πνπ θαίλνληαη ζηελ εηθφλα θάησ. 43
Κάλνληαο ηηο επηινγέο Settings - >SnappingOptions παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα ξχζκηζεο ηεο αλνρήο βάζεη ησλ ζεκαηηθψλ επηπέδσλ πνπ έρνπλ αλνηρζεί ζην MapView. Σηε πεξίπησζε ρξήζεο απηήο ηεο κεζφδνπ βεβαησζείηε φηη ε ηηκή ηεο αλνρήο ζην πξνεγνχκελν κελνχ είλαη 0. 44
12ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 12.1 Φεθηνπνίεζε (digitizing) ζε εηθόλα/ ράξηε Γλσξίδνληαο ηελ δηαδηθαζία ςεθηνπνίεζεο, δειαδή ηελ δεκηνπξγία ρσξηθψλ δεδνκέλσλ (ζεκεηαθψλ, γξακκηθψλ, πνιπγσληθψλ) κπνξνχκε λα ςεθηνπνηήζνπκε θαη ζε πξαγκαηηθά ππφβαζξα, φπσο γηα παξάδεηγκα πάλσ ζε νξζνθσηνγξαθία ηεο Κηεκαηνινγίνπ ΑΔ. Έρνληαο ηελ νξζνθσηνγξαθία ηνπ θηεκαηνινγίνπ κπνξνχκε λα εληνπίζνπκε θαη λα ςεθηνπνηήζνπκε νπνηαδήπνηε ρσξηθή νληφηεηα ζειήζνπκε. Έλα παξάδεηγκα πνιπγσληθνχ ρσξηθνχ δεδνκέλνπ κπνξεί λα είλαη ηα νηθνδνκηθά ηεηξάγσλα. 45
Μπνξνχκε λα ςεθηνπνηήζνπκε θαη ηα δξφκνπο σο δηαλπζκαηηθά γξακκηθά δεδνκέλα. 46
13 ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 13.1 Πεξηγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά Γεληθά Γηα ηελ πιεξέζηεξε ςεθηαθή θσδηθνπνίεζε ησλ γεσγξαθηθψλ δεδνκέλσλ, εθηφο απφ ηε ζέζε, θαηαγξάθνληαη θαη ηα πεξηγξαθηθά ηνπο ραξαθηεξηζηηθά. Παξαηίζεληαη ηερληθέο δεκηνπξγίαο θαη δηακφξθσζεο ησλ πεξηγξαθηθψλ δεδνκέλσλ. Άλνηγκα πίλαθα πεξηγξαθώλ (attribute table) Όπσο έρεη αλαθεξζεί ζε θάζε δηαλπζκαηηθφ ζεκαηηθφ επίπεδν ηχπνπ shapefile, αληηζηνηρεί έλαο πίλαθαο πεξηγξαθψλ (attribute table) ν νπνίνο πεξηέρεη ηα γλσξίζκαηα ησλ γεσγξαθηθψλ νληνηήησλ ηνπ. Ζ πξνζπέιαζε ζηνλ ζπγθεθξηκέλν πίλαθα κπνξεί λα γίλεη κε 3 ηξφπνπο: (α) Δπηινγή (κε αξηζηεξφ θιηθ) ηνπ επηζπκεηνχ επηπέδνπ (π.ρ. ΝΟΜΟΗ.shp) ζηνλ πίλαθα Layers θαη αθνινχζσο επηινγή απφ ηελ κπάξα θεληξηθνχ κελνχ Layer ->. (β) Δπηινγή (κε αξηζηεξφ θιηθ) ηνπ επηζπκεηνχ επηπέδνπ (π.ρ. ΝΟΜΟΗ.shp) ζηνλ πίλαθα Layers θαη αθνινχζσο επηινγή ηνπ εξγαιείνπ Open Attribute Table ζηελ εξγαιεηνκπάξα πεξηγξαθψλ (ToolbarAttributes). (γ) Κάλνληαο δεμί θιηθ πάλσ ζην επηζπκεηφ επίπεδν (π.ρ. nomoi.shp) θαη ζηε ζπλέρεηα θάλνληαο ηελ επηινγή. 47
Ο πίλαθαο πεξηγξαθψλ πεξηέρεη πεξηγξαθηθά ζηνηρεία πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο ρσξηθέο νληφηεηεο. Κάζε ζηήιε ή πεδίν (column) ηνπ πίλαθα αληηζηνηρεί ζε έλαλ ηχπν πεξηγξαθήο, ελψ νη γξακκέο (records) αληηζηνηρνχλ ζηηο ρσξηθέο νληφηεηεο ηνπ ζεκαηηθνχ επηπέδνπ. Σε θάζε κηα ρσξηθή νληφηεηα αληηζηνηρεί θαη κηα εγγξαθή ζηνλ πίλαθα πεξηγξαθψλ. O πίλαθαο πεξηγξαθψλ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ρσξηθήγεσκεηξηθή πιεξνθνξία, απνηεινχλ ηνλ ππξήλα ελφο ηέηνηνπ ζεκαηηθνχ επηπέδνπ πιεξνθνξηψλ. ηήιεο (columns) 48
Δξγαιεηνκπάξα πίλαθα πεξηγξαθώλ Ζ εξγαιεηνκπάξα (βι. πξάζηλν πιαίζην ζηελ παξαπάλσ εηθόλα) ηνπ πίλαθα πεξηγξαθψλ πεξηέρεη κηα ζπιινγή εξγαιείσλ ειέγρνπ ηνπ πίλαθα. Γξακκέο (records) Τν εξγαιείν πίλαθα πεξηγξαθψλ. επηηξέπεη ηελ έλαξμε δηαδηθαζηψλ ηξνπνπνίεζεο ζην εζσηεξηθφ ηνπ Τν εξγαιείν παξέρεη ηε δπλαηφηεηα απνζήθεπζεο ησλ ηξνπνπνηήζεσλ. Τν εξγαιείν δηαγξάθεη ηηο νληφηεηεο (εγγξαθέο) πνπ είλαη επηιεγκέλεο. Τν εξγαιείν παξέρεη ηε δπλαηφηεηα επηινγήο νληνηήησλ βάζεη ζπλζεθψλ. Τν εξγαιείν θαηαξγεί ηελ επηινγή ησλ νληνηήησλ (εγγξαθψλ). Τν εξγαιείν πίλαθα. κεηαθηλεί ηελ επηιεγκέλε νληφηεηα (εγγξαθή) ζηελ θνξπθή ηνπ Τν εξγαιείν ζηνλ πίλαθα. έρεη σο απνηέιεζκα ηελ αληηζηξνθή ησλ επηινγψλ πνπ έρνπκε θάλεη Τν εξγαιείν κεηαθηλεί ηνλ ράξηε ηνπνζεηψληαο ζην θέληξν ηνπ MapView ην θεληξνεηδέο (centroid) ησλ νληνηήησλ πνπ είλαη επηιεγκέλεο. Τν εξγαιείν κεγεζχλεη ηνλ ράξηε ζηηο νληφηεηεο πνπ είλαη επηιεγκέλεο. Τν εξγαιείν παξέρεη ηε δπλαηφηεηα αληηγξαθήο ησλ επηιεγκέλσλ εγγξαθψλ. Τν εξγαιείν δηαγξάθεη ην επηζπκεηφ πεδίν (ζηήιε) ηνπ πίλαθα. Τν εξγαιείν δεκηνπξγεί έλα λέν πεδίν (ζηήιε) ζηνλ πίλαθα. Τν εξγαιείν ζεκαηηθνχ επηπέδνπ. επηηξέπεη ηελ ελεκέξσζε πεδίσλ ζηνλ πίλαθα πεξηγξαθψλ ελφο 49
Γεκηνπξγία πεδίσλ (ζηειώλ) πίλαθα πεξηγξαθώλ Γηα ηε δεκηνπξγία λένπ πεδίνπ (ζηήιεο) ζηνλ πίλαθα πεξηγξαθψλ ελφο shapefile απαηηνχληαη νη εμήο ελέξγεηεο: (α) άλνηγκα ηνπ πίλαθα πεξηγξαθψλ κε 1 απφ ηνπο 3 πξναλαθεξζέληεο ηξφπνπο (βι. ελφηεηαάλνηγκα πίλαθα πεξηγξαθψλ), (β) επηινγή ηνπ εξγαιείνπ ζηελ εξγαιεηνκπάξα ηνπ πίλαθα πεξηγξαθψλ, (γ) επηινγή ηνπ εξγαιείνπ ζηελ ίδηα εξγαιεηνκπάξα θαη (δ) νξηζκφο ησλ αθφινπζσλ παξακέηξσλ ζην εκθαληδφκελν παξάζπξν: πιεθηξνινγψληαο ην φλνκα ηνπ πεδίνπ ζην πιαίζην θεηκέλνπ Name, πιεθηξνινγψληαο έλα ζρφιην γηα ην πεδίν ζην πιαίζην θεηκέλνπ Comment(πξναηξεηηθό), νξίδνληαο ηνλ ηχπν ηεο πιεξνθνξίαο απφ ηελ ιίζηα Type, νξίδνληαο ηνλ αξηζκφ ησλ ραξαθηήξσλ ζην πιαίζην Width, νξίδνληαο ηνλ αξηζκφ ησλ ζεκαληηθψλ ςεθίσλ ζην πιαίζην Precision[ελεξγό κόλν κε ηελ επηινγή Decimal number (real) ζηε ιίζηα Type] θαη Μ παηψληαο OK. Με ηηο παξαπάλσ ελέξγεηεο δεκηνπξγνχληαη ηα απαξαίηεηα λέα πεδία κε θελέο θαηαρσξήζεηο (NULL) ζηνλ πίλαθα πεξηγξαθψλ. 50
14 ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 14.1 Πεξηγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά (β) Καηαρώξεζε ελεκέξσζε πεξηγξαθώλ γηα θάζε νληόηεηα κέζσ ηεο εξγαιεηνκπάξαο πεξηγξαθώλ(1 νο ηξόπνο). Μεηά ηελ πξνζζήθε, ζην QGIS, ηνπ ζεκαηηθνχ επηπέδνπ πξνο επεμεξγαζία (π.ρ. nomoi.shp), θαη αθνχ θαζνξηζηεί ε έλαξμε δηαδηθαζηψλ ηξνπνπνίεζεο παηψληαο ην εξγαιείν απφ ηελ εξγαιεηνκπάξα ςεθηνπνίεζεο (View - >Toolbars - >Digitizing γηα ελεξγνπνίεζε), νη ηηκέο ησλ πεξηγξαθηθψλ δεδνκέλσλ δηαρεηξίδνληαη σο εμήο: Δπηινγή ηνπ εξγαιείνπ εκθάληζεο πεξηγξαθψλ 1 2 Δπηινγή ησλ νληνηήησλ πνπ ζέινπκε λα δηαρεηξηζηνχκε (εκθάληζε ηεο πεξηγξαθηθήο πιεξνθνξίαο) 3 Γηπιφ θιηθ ζην φλνκα ηνπ επηπέδνπ πνπ ζα δηαρεηξηζηνχκε (εκθαλίδνληαη νη επηιεγκέλεο νληφηεηεο) 4 Γηπιφ θιηθ ζην φλνκα ηεο νληφηεηαο γηα λα εκθαληζηνχλ ηα πεδία ηεο θαη νη πεξηγξαθέο απηψλ ησλ πεδίσλ 2 1 5 Έμνδνο απφ απηφ ην παξάζπξν 5 3 4 51
Γηα ηελ πξνζζήθε κηαο ζπγθεθξηκέλεο ηηκήο ζε κία κεκνλσκέλε νληφηεηα εξγαδφκαζηε σο εμήο: 1 Γεμί θιηθ ζην φλνκα ηεο επηζπκεηήο νληφηεηαο γηα ην πεδίν ηεο νπνίαο ζα θαηαρσξεζεί ηηκή 2 3 ζα 4 Δπηινγή Edit feature form Κιηθ ζηε ζηήιε ηηκψλ φπνπ εηζαρζεί ε ηηκή Δηζαγσγή κε πιεθηξνιφγεζε θάπνηαο ηηκήο πεξηγξαθψλ 5 Πάηεκα ηνπ πιήθηξνπ ΟΚ 1 2 3 4 5 Έηζη ε ηηκή απηή πνπ πιεθηξνινγήζεθε θαη ε νπνία αληηζηνηρεί ζηε ζπγθεθξηκέλε επηιεγκέλε νληφηεηα, πξνζηίζεηαη ζηνλ πίλαθα πεξηγξαθψλ. Με παξφκνην ηξφπν ιακβάλνπλ ρψξα θαη ηξνπνπνηήζεηο ζε ήδε ππάξρνπζεο θαηαρσξήζεηο. Δπίζεο κε αλάινγν ηξφπν κπνξνχλ λα γίλνπλ αληηγξαθέο πεξηγξαθψλ (ρσξίο πιεθηξνιφγεζε) απφ κηα νληφηεηα ζε κηα άιιε σο εμήο: 52
1 Γεμί θιηθ πάλσ ζηελ νληφηεηα κε πεξηγξαθέο πνπ ζέινπκε λα αληηγξαθνχλ θαη επηινγή Edit feature form 2 Δπηινγή ηεο ηηκήο πνπ ζέινπκε λα αληηγξαθεί, δεμί θιηθ θαη επηινγή Copy 3 Έμνδνο απφ απηφ ην παξάζπξν (ή πάηεκα ηνπ πιήθηξνπ ΟΚ) 4 Γεμί θιηθ πάλσ ζηελ νληφηεηα ζηε νπνία ζέινπκε λα επηθνιιήζνπκε ηηκή θαη επηινγή Edit feature form 5 Κιηθ εθεί πνπ επηζπκνχκε λα επηθνιιεζεί ε αληηγξακκέλε ηηκή, δεμί θιηθ θαη επηινγή Paste 6 Πάηεκα ηνπ πιήθηξνπ ΟΚ 1 3 4 2 53
5 6 Με απηφ ηνλ ηξφπν ε ηηκή ηεο πεξηγξαθήο αληηγξάθεηαη ζηε λέα νληφηεηα. Αλάινγα κπνξεί λα γίλεη αληηγξαθή θαη επηθφιιεζε φισλ ησλ ηηκψλ πεξηγξαθψλ απφ κία νληφηεηα ζε κία άιιε. Καηαρώξεζε ελεκέξσζε πεξηγξαθώλ γηα θάζε νληόηεηα κέζσ ηνπ πίλαθα πεξηγξαθώλ(2 νο ηξόπνο). Μεηά ηελ πξνζζήθε, ζην QGIS, ηνπ ζεκαηηθνχ επηπέδνπ πξνο επεμεξγαζία (π.ρ. nomoi.shp), θαη αθνχ πξαγκαηνπνηεζεί ην άλνηγκα ηνπ πίλαθα πεξηγξαθψλ (βι. ελφηεηαάλνηγκα πίλαθα πεξηγξαθψλ), νη ηηκέο ησλ πεξηγξαθηθψλ δεδνκέλσλ δηαρεηξίδνληαη σο εμήο: 1 Δπηινγή ηνπ εξγαιείνπ έλαξμεο δηαδηθαζηψλ ηξνπνπνίεζεο ζηελ εξγαιεηνκπάξα ηνπ πίλαθα πεξηγξαθψλ 2 Γηπιφ θιηθ ζηελ εγγξαθή ηνπ πεδίνπ ζηελ νπνία ζα θαηαρσξεζεί ε ηηκή 3 Δηζαγσγή κε πιεθηξνιφγεζε θάπνηαο ηηκήο πεξηγξαθψλ 1 4 Πάηεκα ηνπ πιήθηξνπ Enter 2 54
3 Έηζη ε ηηκή απηή πνπ πιεθηξνινγήζεθε θαη ε νπνία αληηζηνηρεί ζηε ζπγθεθξηκέλε επηιεγκέλε νληφηεηα, πξνζηίζεηαη ζηνλ πίλαθα πεξηγξαθψλ. Με παξφκνην ηξφπν ιακβάλνπλ ρψξα θαη ηξνπνπνηήζεηο ζε ήδε ππάξρνπζεο θαηαρσξήζεηο. Δπίζεο κε αλάινγν ηξφπν κπνξεί λα γίλεη αληηγξαθή θαη επηθφιιεζε ηηκψλ πεξηγξαθψλ απφ κία νληφηεηα (εγγξαθή) ζε κία άιιε (νη ελέξγεηεο copy paste γίλνληαη πάλσ ζηηο εγγξαθέο ησλ πεδίσλ ζηηο νπνίεο ζα θαηαρσξεζνχλ νη ηηκέο). Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ εχξπζκε εθηέιεζε ησλ ελεξγεηψλ θαηαρψξεζεο πεξηγξαθψλ είλαη ηα ππφ επεμεξγαζία επίπεδα λα βξίζθνληαη ζε θαηάζηαζε ελεκέξσζεο (EditingMode). Δπίζεο, ζεκαληηθή είλαη ε ζπλερήο απνζήθεπζε ησλ ηξνπνπνηήζεσλ ζηνλ πίλαθα πεξηγξαθψλ: (α) επηιέγνληαο ην εξγαιείν ζηελ εξγαιεηνκπάξα ηνπ πίλαθα πεξηγξαθψλ θαη (β) παχζε ηεο θαηάζηαζεο ελεκέξσζεο ησλ ππφ επεμεξγαζία επηπέδσλ απελεξγνπνηψληαο ην εξγαιείν (είηε ζηελ εξγαιεηνκπάξα ηνπ πίλαθα πεξηγξαθψλ, είηε ζηελ εξγαιεηνκπάξα ςεθηνπνίεζεο). 55
15 ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 15.1 Πεξηγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά (γ) Γεληθά Ζ αμηνπνίεζε ησλ πεξηγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ είλαη κηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο ιεηηνπξγίεο ζην πιαίζην ελφο ΣΓΠ. Ταμηλνκήζεηο, νκαδηθέο θαηαρσξήζεηο ηηκψλ θαη επηινγέο κε βάζε εξσηήκαηα (queries) είλαη κεξηθέο ραξαθηεξηζηηθέο ηέηνηεο ιεηηνπξγίεο. Σην εξγαζηήξην απηφ παξαηίζεληαη ηερληθέο αμηνπνίεζεο ησλ πεξηγξαθηθψλ δεδνκέλσλ κε ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ GISQGIS. Δπηινγέο εγγξαθώλ Δπηινγέο εγγξαθψλ απφ ηνλ πίλαθα (π.ρ. ηνπ nomoi.shp) κπνξνχλ λα γίλνπλ, είηε ρεηξνθίλεηα παηψληαο ηε ζηήιε ζην αξηζηεξφ ηκήκα ηνπ πίλαθα (κε ην ctrl παηεκέλν κπνξνχλ λα γίλνπλ πνιιαπιέο επηινγέο), είηε αμηνπνηψληαο ππάξρνπζεο πεξηγξαθέο, σο εμήο: 1 Κιηθ ShowAllFeatures απφ ηνλ πίλαθα πεξηγξαθψλ θαη επηινγή AdvancedFilter (Expression) (ή επηινγή ηνπ εξγαιείνπ εξγαιεηνκπάξα ηνπ πίλαθα πεξηγξαθψλ) 2 απφ ηελ ΓηπιφθιηθζηελεπηινγήFieldsandValuesηνππιαηζίνπFunctionListθαη δηπιφ θιηθ ζην πεδίν πνπ ζέινπκε λα βαζηζηεί ε επηινγή 3 ΓηπιφθιηθζηελεπηινγήOperatorsηνππιαηζίνπFunctionListθαη δηπιφ θιηθ ζηε ινγηθή ιεηηνπξγία 4 Γηπιφ θιηθ ζηελ επηζπκεηή ηηκή απφ ηελ επηινγή Load all unique values ηνπ εκθαληδφκελνπ πιαηζίνπ Filed values. Δλαιιαθηηθά κπνξεί απηή ε ηηκή λα εηζαρζεί ρεηξνθίλεηα ζην παξάζπξν θεηκέλνπ Expression, πνπ βξίζθεηαη ζην θάησ ηκήκα. 5 Κιηθ ΟΚ 56
2 1 3 4 5 Έηζη ε επηινγή καο ζεκεηψλεηαη ζηνλ πίλαθα πεξηγξαθψλ. Οη ππφινηπεο επηινγέο ηεο ιίζηαο επηινγψλ (εκθαλίδεηαη κε ηελ πξνθαζνξηζκέλε επηινγή ShowAllFeatures) ζην θάησ αξηζηεξφ άθξν ηνπ πίλαθα πεξηγξαθψλ είλαη νη εμήο: Ζ επηινγή ShowAllFeaturesπαξνπζηάδεη φιεο ηηο εγγξαθέο (νληφηεηεο) ηνπ πίλαθα πεξηγξαθψλ. Ζ επηινγή ShowSelectedFeatures παξνπζηάδεη κφλν ηηο πξνεγνπκέλσο επηιεγκέλεο εγγξαθέο (νληφηεηεο). Ζ επηινγή ShowFeaturesVisibleOnMap παξνπζηάδεη κφλν ηηο εγγξαθέο (νληφηεηεο) πνπ είλαη νξαηέο ζην παξάζπξν παξνπζίαζεο γεσγξαθηθψλ δεδνκέλσλ (MapView), ιακβάλνληαο ππφςε ηελ έθηαζε θαη ηελ θιίκαθα νπηηθνπνίεζεο πνπ ραξαθηεξίδνπλ ην ελ ιφγσ παξάζπξν ηε δεδνκέλε ρξνληθή ζηηγκή. 57
Ζ επηινγή ShowEditedandNewFeatures παξνπζηάδεη κφλν ηηο ηξνπνπνηεκέλεο θαη λέεο εγγξαθέο (νληφηεηεο). Ζ επηινγή Column Filter παξνπζηάδεη κφλν ηηο εγγξαθέο (νληφηεηεο) πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ επηινγή ελφο πεδίνπ (ζηήιεο) ηνπ πίλαθα πεξηγξαθψλ θαη ηελ απφδνζε κηαο εκπεξηέρνπζαο ζ απηφ ην πεδίν ηηκήο. Σαμηλνκήζεηο εγγξαθώλ Σηνλ πίλαθα πεξηγξαθψλ κπνξνχλ λα γίλνπλ αξθεηέο αθφκε ρξήζηκεο ιεηηνπξγίεο. Μηα απφ απηέο είλαη θαη ε ηαμηλφκεζε (θαη αχμνπζα ή θζίλνπζα ζεηξά). Κάζε ζηήιε κπνξεί λα ηαμηλνκεζεί θάλνληαο θιηθ ζηελ θεθαιίδα ηεο. Έλα κηθξφ βέινο δείρλεη ηε ζεηξά ηαμηλφκεζεο: (α) αλ δείρλεη πξνο ηα θάησ ζεκαίλεη θζίλνπζα ζεηξά απφ ηελ θνξπθή πξνο ηα θάησ, ελψ (β) αλ δείρλεη πξνο ηα επάλσ ζεκαίλεη αχμνπζα ζεηξά απφ ηελ θνξπθή πξνο ηα θάησ. Φζίλνπζα ζεηξά Αύμνπζα ζεηξά 58
Τν απνηέιεζκα είλαη ε άκεζε ηαμηλφκεζε ησλ ηηκψλ γηα ηε ζπγθεθξηκέλε ζηήιε. Ζ ιεηηνπξγία απηή είλαη ηδηαίηεξα ρξήζηκε γηα ηελ επηζθφπεζε ησλ αθξαίσλ ηηκψλ ζε έλα πίλαθα πεξηγξαθψλ. Δπηπξφζζεηα κε ην εξγαιείν (βξίζθεηαη ζηελ εξγαιεηνκπάξα ηνπ πίλαθα πεξηγξαθψλ) θαζίζηαηαη δπλαηή (α) ε δεκηνπξγία ελφο λένπ πεδίνπ (ζηήιεο) ζηνλ πίλαθα πεξηγξαθψλ θαη (β) ε απηφκαηε θαηαρψξεζε ηηκψλ ζε πεδίν, είηε κε άκεζε εηζαγσγή, είηε κε αμηνπνίεζε ελφο ή πεξηζζφηεξσλ άιισλ πεδίσλ. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ ελεξγνπνίεζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαιείνπ είλαη ην ππφ επεμεξγαζία επίπεδν λα βξίζθεηαη ζε θαηάζηαζε ελεκέξσζεο (EditingMode). 59
16 ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 16.1 Οπηηθνπνίεζε ζεκεηαθήο πιεξνθνξίαο κεγάισλ βάζεσλ δεδνκέλσλ θαη κεηαηξνπή ζε ρσξηθέο βάζεηο δεδνκέλσλ Ζ δηάθξηζε ησλ θαηλνκέλσλ, αλάινγα κε ην ραξαθηήξα ησλ ζηνηρείσλ ηνπ γεσγξαθηθνχ ρψξνπ φπσο απηφο εκθαλίδεηαη ζηελ θιίκαθα ηνπ ράξηε, είλαη αλάινγε κε απηή πνπ έρνπκε ζπλεζίζεη λα θάλνπκε φηαλ ζρεδηάδνπκε θάπνηα ζρήκαηα ζην ραξηί. Σε έλα ράξηε θάπνηα απφ απηά ηα γεσγξαθηθά ζρήκαηα είλαη θαη ηα ζεκεία. Σηελ επφκελε εηθφλα δηαθξίλνληαη νη νηθηζκνί ηεο Διιάδαο ζχκθσλα κε ηελ ηειεπηαία απνγξαθή (2011). 60
Ζ πξνεγνχκελε εηθφλα είλαη έλα παξάδεηγκα απνηχπσζεο ζεκεηαθήο πιεξνθνξίαο ζε έλα ΓΣΠ. Γεδνκέλα ηα νπνία αλαθέξνληαη ζε ζεκεία (ζεκεηαθά δεδνκέλα) αληηζηνηρνχλ θαηά θχξην ιφγν ζε αδηάζηαηεο ρσξηθέο νληφηεηεο ζχκθσλα κε ηελ θιίκαθα απεηθφληζεο, φπσο παξαπάλσ νη νηθηζκνί, ζρνιεία, εθθιεζίεο, λνζνθνκεία θηι. Αληηπξνζσπεχνπλ ζπλήζσο δεδνκέλα πνπ βξίζθνληαη πάλσ ζην ράξηε. Ο ζπκβνιηζκφο ησλ ζεκεηαθψλ δεδνκέλσλ κ,πνξεί λα έρεη λα θάλεη κε ην είδνο ησλ δεδνκέλσλ πνπ έρνπκε λα απεηθνλίζνπκε, φπσο γηα παξάδεηγκα ζηελ επφκελε εηθφλα. Σηελ πεξίπησζε ηνπ ζπκβνιηζκνχ πνηνηηθήο πιεξνθνξίαο, πξέπεη λα ηνλίδεηαη ε εηδνπνηφο δηαθνξά κεηαμχ ησλ δεδνκέλσλ θαη ζε θακία πεξίπησζε δελ πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχληαη ζχκβνια πνπ ππνδειψλνπλ θιηκάθσζε ηνπ ίδηνπ θαηλνκέλνπ. Σηε 61
ινγηθή απηή, φζν κεγαιχηεξε είλαη ε πνηνηηθή δηαθνξά αλάκεζα ζε δχν απεηθνληδφκελα δεδνκέλα, ηφζν κεγαιχηεξνο πξέπεη λα είλαη θαη ν νπηηθφο δηαρσξηζκφο αλάκεζα ζηα ζχκβνια (ζην πξνεγνχκελν παξάδεηγκα φζν κεγαιχηεξνο είλαη ν πιεζπζκφο ηφζν κεγαιχηεξν είλαη θαη ην αληίζηνηρν ζχκβνιν). Πξνθεηκέλνπ λα νπηηθνπνηεζεί ζεκεηαθή πιεξνθνξία ζην QGIS, εηζάγνπκε έλα αληίζηνηρν αξρείν κε νηθηζκνχο ην νπνίν έρεη θαη ηνπο πιεζπζκνχο ησλ απνγξαθψλ 1991, 2001 θαη 2011. Δηζάγεηε ην αξρείν ζην QGIS. Αθνχ εηζάγεηε ην αξρείν ζην QGIS ζα πξέπεη λα έρεηε ζηελ νζφλε ζαο ηελ παξαθάησ εηθφλα. 62
Με δεμί θιηθ πάλσ ζην φλνκα ηνπ αξρείνπ επηιέγνπκε Open Attribute Table. 63
Με ηελ επηινγή απηή αλνίγνπκε ηνλ πίλαθα πεξηγξαθψλ ηνπ ζεκεηαθνχ αξρείνπ ησλ νηθηζκψλ. 64
Όπσο ζα δηαπηζηψζεηε νη πιεξνθνξίεο πνπ ππάξρνπλ κέζα ζηνλ πίλαθα πεξηγξαθψλ είλαη νη εμήο: Όλνκα νηθηζκνχ Κσδηθφο νηθηζκνχ Πιεζπζκφο 1991 Πιεζπζκφο 2001 Πιεζπζκφο 2011 Γηαθνξά πιεζπζκνχ 1991-2001 Γηαθνξά πιεζπζκνχ 1991-2011 Γηαθνξά πιεζπζκνχ 2001-2011 Τν παξφλ εξγαζηήξην αθνξά ζηελ νπηηθνπνίεζε απηψλ ησλ πεξηγξαθηθψλ δεδνκέλσλ (Όλνκα νηθηζκνχ, Κσδηθφο νηθηζκνχ, Πιεζπζκφο 1991, Πιεζπζκφο 2001, Πιεζπζκφο 2011, Γηαθνξά πιεζπζκνχ 1991-2001, Γηαθνξά πιεζπζκνχ 1991-2011, Γηαθνξά πιεζπζκνχ 2001-2011). 65
Πιεζπζκόο 1991 Γηα λα νπηηθνπνηήζνπκε ηνλ πιεζπζκφ ησλ νηθηζκψλ ηνπ 1991 εξγαδφκαζηε σο εμήο: Με δεμί θιηθ πάλσ ζην φλνκα ηνπ αξρείνπ επηιέγνπκε Ηδηφηεηεο. 66
Τν παξάζπξν πνπ αλνίγεη καο δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα αιιάμνπκε ηηο ηδηφηεηεο ησλ δεδνκέλσλ ηνπ αξρείνπ (ζην παξάδεηγκά καο ην αξρείν ησλ νηθηζκψλ). Σην παξαπάλσ παξάζπξν αληί γηα ηελ επηινγή Μνλαδηθφ Σχκβνιν επηιέγνπκε Με βαζκίδεο. 67
Κάλνληαο απηή ηελ επηινγή, δηαθνξνπνηείηαη ην αξρηθφ παξάζπξν σο εμήο. Σηελ επηινγή Σηήιε, επηιέγνπκε ην 1991. 68
Σηελ επηινγή θιάζεηο αθήλνπκε ηνλ αξηζκφ 5, ζηνλ Τχπν αθήλνπκε ηελ επηινγή Natural Breaks (Jenks) θαη παηάκε ην εηθνλίδην πνπ γξάθεη Ταμηλφκεζε. Τν απνηέιεζκα απηήο ηεο δηαδηθαζίαο είλαη ε δεκηνπξγία 5 θαηεγνξηψλ γηα ηνλ πιεζπζκφ ηνπ 1991 ησλ νηθηζκψλ ηνπ αξρείνπ πνπ δνπιεχνπκε. Σε θάζε κηα απφ ηηο θαηεγνξίεο θάλνπκε δηπιφ θιηθ ζην αληίζηνηρν εηθνλίδην ηεο θαηεγνξίαο θαη αιιάδνπκε ην κέγεζνο ηνπ ζπκβφινπ. 69
Φξεζηκνπνηήζηε γηα ηελ 1ε θαηεγνξία ηνλ αξηζκφ 5, γηα ηελ 2ε θαηεγνξία ηνλ αξηζκφ 10 γηα ηελ 3ε ηνλ αξηζκφ 15, γηα ηελ 4ε ηνλ αξηζκφ 20 θαη γηα ηελ 5ε ηνλ αξηζκφ 25. Ζ νπηηθνπνίεζε ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ 1991 ζα πξέπεη λα είλαη αληίζηνηρε ηεο επφκελεο εηθφλαο. Με ηνλ ίδην ηξφπν κπνξείηε λα νπηηθνπνηήζεηε θαη ηηο ππφινηπεο ζηήιεο ηνπ πίλαθα πεξηγξαθψλ ηνπ αξρείνπ ζαο. 70
17 ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 17.1 Δμνηθείσζε κε ηα είδε ησλ ςεθηδσηώλ ρσξηθώλ δεδνκέλσλ Σε έλα Γεσγξαθηθφ Σχζηεκα Πιεξνθνξηψλ νη γεσγξαθηθέο πιεξνθνξίεο θαη ηα γεσγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά κπνξνχλ λα αλαπαξαζηαζνχλ θαη κε άιιεο κνξθέο εθηφο απφ δηαλπζκαηηθέο (ζεκεία, γξακκέο θαη πνιχγσλα). Οη εηθφλεο ή ςεθηδσηά ή δεδνκέλα θαλάβνπ (grids/rasters) κπνξνχλ λα αλαπαξαζηήζνπλ γεσγξαθηθά δεδνκέλα κε ηε κνξθή ηεηξαγψλσλ (cells). Όπσο αθξηβψο κηα θσηνγξαθία είλαη έλα ζχλνιν απφ ηέηνηα ηεηξάγσλα πνπ αλ κεγελζχλνπκε, ζε έλα ινγηζκηθφ ζέαζεο ή επεμεξγαζίαο εηθφλαο, κπνξνχκε λα ηα δηαθξίλνπκε θαη θάζε ηέηνην ηεηξάγσλν έρεη έλα ζπγθεθξηκέλν ρξψκα, έηζη θαη κηα εηθφλα ζε έλα ΓΣΠ κπνξεί λα αλαπαξηζηά κηα γεσγξαθηθή πιεξνθνξία. Τα ηεηξάγσλα απηά είλαη έηζη δνκεκέλα (ηνπνζεηεκέλα), ψζηε θάζε θειί (cell) λα έρεη ζπγθεθξηκέλε ζέζε ζε ζρέζε κε ηα άιια αιιά θαη λα ραξαθηεξίδεηαη απφ κηα ζπγθεθξηκέλε ηηκή (φπσο θάζε ηεηξάγσλν κηαο θσηνγξαθίαο έρεη έλα ζπγθεθξηκέλν ρξψκα). Έλα ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα είλαη κηα δνξπθνξηθή εηθφλα, φπνπ θάζε ηεο θειί αληηζηνηρεί ζε έλα πνζφ αληαλάθιαζεο θσηφο ηεο γεο. Σχήμα 5. Δορυφορική εικόνα Έλα ςεθηδσηφ αξρείν κπνξεί λα αλαπαξηζηά δηάθνξα γεσγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά φπσο: 71
Έλα Χεθηαθφ Μνληέιν Δδάθνπο (DEM Digital Elevation Model), φπνπ νη ηηκέο ησλ θειηψλ είλαη ε ηηκή ηνπ πςνκέηξνπ ζε απηά. Έλα Χεθηαθφ Μνληέιν Βπζνχ, φπνπ νη ηηκέο ησλ θειηψλ είλαη ε ηηκή ηνπ βπζνχ ζε απηά. Φξήζεηο γεο, φπνπ νη ηηκέο ησλ θειηψλ είλαη κηα ζπγθεθξηκέλε θσδηθνπνίεζε γηα ηηο ρξήζεηο γεο (πρ. 1=Γάζνο, 2=Ακπειψλαο, θηι). Σθαλαξηζκέλνο ράξηεο, φπνπ νπζηαζηηθά έρνπκε κηα ςεθηαθή αλαπαξάζηαζε ελφο αλαινγηθνχ ράξηε (πρ. ελφο πνιηηηθνχ ράξηε ηεο Διιάδαο, ελφο ράξηε ηεο γεο θηι). Γνξπθνξηθά δεδνκέλα (πρ. νη ηηκέο ηνπ θάζε θειηνχ είλαη έλαο αξηζκφο πνπ δείρλεη ην πνζφ ηεο ρισξνθχιιεο ζηε βιάζηεζε). Ζ επφκελε εηθφλα παξνπζηάδεη παξαδείγκαηα ηέηνησλ ςεθηδσηψλ δεδνκέλσλ (rasters). DEM CORINE 2000 Βιάζηεζε Πνιηηηθφο ράξηεο Στήμα 7. Παραδείγμαηα υηθιδφηών δεδομένφν 72
Όια ηα παξαπάλσ ςεθηδσηνχ ηχπνπ δεδνκέλα καδί κε ηα δηαλπζκαηηθά (ζεκεία, γξακκέο, πνιχγσλα), κπνξνχλ λα εηζαρζνχλ θαη λα ραξηνγξαθεζνχλ ζε έλα ΓΣΠ. Τν παξφλ εξγαζηήξην απνηειεί νπζηαζηηθά κηα εηζαγσγή ζηηο δηαδηθαζίεο εκθάληζεο θαη δηαρείξηζεο δεδνκέλσλ θαλάβνπ κε ηε ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ QGIS. Δπίζεο, απνζθνπεί ζηελ εμνηθείσζε κε ηε κεηαηξνπή δεδνκέλσλ απφ δηαλπζκαηηθή κνξθή (vector) ζε θαλαβηθή κνξθή (raster). Σχήμα 8. Διανυσματικά και καναβικά δεδομζνα Γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηνπ εξγαζηεξίνπ κεηαβείηε ζηελ ηζηνζειίδα http://geodata.gov.gr/geodata/index.php?option=com_sobi2&sobi2task=sobi2details &catid=30&sobi2id=146&itemid= πξνθεηκέλνπ λα θαηεβάζεηε ηα δεδνκέλα ζε κνξθή shape files ησλ 14 Υδαηηθψλ Γηακεξηζκάησλ (Πεξηνρέο Λεθαλψλ Απνξξνήο Πνηακψλ) ηεο ρψξαο, ζχκθσλα κε ηελ, απφ 16 Ηνπιίνπ 2010, Απφθαζε ηεο Δζληθήο Δπηηξνπήο Υδάησλ. 73
74
Αθνχ θαηεβάζεηε ηα δεδνκέλα αλνίμηε ην ινγηζκηθφ QGIS θαη εηζάγεηε ην αξρείν ydatika_diamerismata.shp Αθνχ εηζάγεηε ην αξρείν ζην QGIS ζα πξέπεη λα έρεηε ζηελ νζφλε ζαο ηελ παξαθάησ εηθφλα. 75
Με δεμί θιηθ ζηελ πεξηνρή πνπ ππνδεηθλχεηαη ζηελ εηθφλα αλνίγνπκε ηνλ πίλαθα πεξηγξαθψλ. 76
Ο πίλαθαο απηφο ζα είλαη ηεο εμήο κνξθήο. Σηνλ πίλαθα απηφ κπνξνχκε λα δνχκε πνηά είλαη ηα 14 πδαηηθά δηακεξίζκαηα ηεο ρψξαο (νλνκαζηηθά ζηα ειιεληθά θαη ζηα αγγιηθά), θαζψο θαη ζηνηρεία ηεο γεσκεηξίαο ηνπο φπσο γηα παξάδεηγκα ε έθηαζε πνπ θαηαιακβάλνπλ θαη ε πεξίκεηξνο ηνπο. Τν αξρείν απηφ πνπ εηζαγάγακε είλαη έλα δηαλπζκαηηθφ πνιπγσληθφ αξρείν (shape file). Ζ επφκελε εξγαζία πνπ ζα πξαγκαηνπνηήζνπκε είλαη ε κεηαηξνπή απηνχ ηνπ αξρείνπ ζε θαλαβηθφ, δειαδή ζε αξρείν εηθφλαο. 77
Απφ ην θεληξηθφ κελνχ ηνπ ινγηζκηθνχ πεγαίλνπκε Χεθηδσηφ Μεηαηξνπή Rasterize (vector to raster) Σην παξάζπξν πνπ ζα αλνίμεη θάλνπκε ηηο επηινγέο πνπ θαίλνληαη παξαθάησ ψζηε λα κεηαηξέςνπκε ην αξρείν πνπ έρνπκε εηζάγεη ζην ινγηζκηθφ απφ δηαλπζκαηηθφ ζε αξρείν εηθφλαο. Δπηιέγνπκε ην επίπεδν βάζεη ηνπ νπνίνπ ζα γίλεη ε κεηαηξνπή Δπηιέγνπκε πνπ ζα ζσζεί ην λέν αξρείν 78
Τν απνηέιεζκα ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηεξγαζίαο είλαη έλα λέν αξρείν εηθφλαο. 79
Δίλαη θαλεξφ πσο πξφθεηηαη γηα αξρείν εηθφλαο θαζψο πιένλ είλαη εκθαλή ηα θειηά ηεο εηθφλαο. Μηα ζχγθξηζε κε ην ίδην αξρείν ζε δηαλπζκαηηθή κνξθή κπνξεί λα απνδψζεη θαιχηεξα ηηο δηαθνξέο ζηελ αλάιπζε. 80
18 ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 18.1 Γηαδηθαζίεο αλάιπζεο ησλ ρσξηθώλ/γεσγξαθηθώλ δεδνκέλσλ Οη θχξηεο δηαδηθαζίεο αλάιπζεο γεσγξαθηθψλ δεδνκέλσλ θαη ζπγθεθξηκέλα ησλ ζεακηηθψλ πεδίσλ απφ ηα ινγηζκηθά πνπ ζρεηίδνληαη κε Σπζηήκαηα Γεσγξαθηθψλ Πιεξνθνξηψλ είλαη: - Ζ έλσζε (Union) - Ζ ηνκή (Intersect) - H Απνθνπή (Clip) - Ζ Αθαίξεζε (Erase) θαη - Ο Γηακεξηζκφο (Split) Σθνπφο ηνπ παξφληνο εξγαζηεξίνπ είλαη λα γίλεη θαηαλφεζε ηεο αλάιπζεο ρσξηθψλ δεδνκέλσλ κέζσ ηεο παξνπζίαζεο εθαξκνγψλ αλάιπζεο γεσγξαθηθψλ δεδνκέσλ. 18.1.1 Ένωςη Ζ Έλσζε (Union) δχν ζεκαηηθψλ επηπέδσλ απνηειεί κηα δηαδηθαζία ζηελ νπνία ππνινγίδεηαηε γεσκεηξηθή ηνκή ησλ επηιεγκέλσλ πεδίσλ. Τν επίπεδν πνπ πξνθχπηεη ζα έρεη ζηνλ πίλαθα ηνπ (attributetable) φια ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ αξρηθψλ επηπέδσλ θαη απηά πνπ ππεθαιχπηνληαη. Ζ παξαπάλσ εληνιή πξαγκαηνπνηείηαη κφλν γηα πνιπγσληθά επίπεδα θαη ραξαθηεξηζηηθά. ΔΗΣΟΓΟΣ ΔΞΟΓΟΣ Στήμα 6.Δηάγξακκα επεμεξγαζίαο ζεκαηηθώλ επηπέδσλ 81
Ζ έλσζε δχν ζεκαηηθψλ επηπέδσλ γίλεηαη απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ θαηφπηλ ησλ επηινγψλ πνπ θαίλνληαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα. Ζ δηαδηθαζία γηα ηελ έλσζε δχν ζεκαηηθψλ επηπέδσλ, ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε γηα ην παξάδεηγκα ηεο Άλδξνπ πνπ εμεηάδνπκε έρεη σο εμήο: 1. Δπηιέγνπκε ηα δχν ζεκαηηθά επίπεδα πνπ ζέινπκε λα ελψζνπκε (πρ. Πεξηνρέο Natura θαη ρξήζεηο γεο) 2. Απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ Vector GeoprocessingTools Union 3. Δπηιέγνπκε ζην πεδην Inputvectorlayer ην πξψην layer πνπ ζέινπκε (π.ρ natura), ζην δεχηεξν πεδίν Unionlayer ην δεχηεξν επίπεδν (π.ρ land_use_epilogh2) θαη ζηελ επηινγή Browse ηε δηαδξνκή κε ην θάθειν πνπ ζέινπκε λα απνζεθεπηεί ην θαηλνχξγην layer πνπ ζα πξνθχςεη, φπσο θαίλεηαη ζηελ παξαθάησ είθνλα. 82
4. Καηφπηλ παηάκε ΟΚ θαη εκθαλίδεηαη ην απνηέιεζκα Οη παξαθάησ εηθφλεο δείρλνπλ ηα δεδνκέλα πνπ έρνπκε πξηλ ην Unionθαη κεηά. 18.1.2 Τομή Ζ Τνκή (Intersect) δχν ζεκαηηθψλ επηπέδσλ απνηειεί κηα δηαδηθαζία ζηελ νπνία ππνινγίδεηαηε γεσκεηξηθή ηνκή ησλ επηιεγκέλσλ πεδίσλ. Τν επίπεδν πνπ πξνθχπηεη ζα πεξίερεη ζηνηρέηα ή κέξε ή επίπεδα πνπ ππεξθαιχπηνληαη ζε φια ηα επηιεγκέλα επίπεδα θαη/ε ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ επηπέδσλ ζα γξάθνληαη ζην ζεκαηηθφ επίπεδν πνπ πξνθχπηεη. Ζ παξαπάλσ εληνιή πξαγκαηνπνηείηαη γηα φισλ ησλ εηδψλ ηα ζεκαηηθά επίπεδα θαη θαη ραξαθηεξηζηηθά (ζεκεία, γξακκέο, πνιχγσλα). 83
ΔΗΣΟΓΟΣ ΔΞΟΓΟΣ Στήμα 7.Δηάγξακκα επεμεξγαζίαο ζεκαηηθώλ επηπέδσλ Ζ ηνκή ησλ δχν ζεκαηηθψλ επηπέδσλ γίλεηαη απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ θαηφπηλ ησλ επηινγψλ πνπ θαίλνληαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα. Ζ δηαδηθαζία γηα ηελ ηνκή δχν ζεκαηηθψλ επηπέδσλ, ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε γηα ην παξάδεηγκα ηεο Άλδξνπ πνπ εμεηάδνπκε έρεη σο εμήο: 1. Δπηιέγνπκε ηα δχν ζεκαηηθά επίπεδα πνπ ζέινπκε λα βξνχκε ηα θνηλά ηνπ ζεκεία (πρ. Πεξηνρέο Natura θαη πεξηνρέο νηθηζκψλ) 2. Απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ Vector GeoprocessingTools Intersect 3. Δπηιέγνπκε ζην πεδην Inputvectorlayer ην πξψην layer πνζ ζέινπκε (π.ρ natura), ζην δεχηεξν πεδίν Intersectlayer ην δεχηεξν επίπεδν (π.ρ citypolygons) θαη ζηελ επηινγή Browse ηε δηαδξνκή κε ην θάθειν πνπ ζέινπκε λα απνζεθεπηεί ην θαηλνχξγην layer πνπ ζα πξνθχςεη, φπσο θαίλεηαη ζηελ παξαθάησ είθνλα. 84
4. Καηφπηλ παηάκε ΟΚ θαη εκθαλίδεηαη ην απνηέιεζκα Οη παξαθάησ εηθφλεο δείρλνπλ ηα δεδνκέλα πνπ έρνπκε πξηλ ην Unionθαη κεηά. 18.1.3 Αποκοπή Ζ Απνθνπή (Clip) δχν ζεκαηηθψλ επηπέδσλ απνηειεί κηα δηαδηθαζία ε νπνία εμάγεη ηα ζηνηρεία απφ ηα ζεκαηηθά επίπεδα εηζφδνπ πνπ ππεξθαιχπηνληαη κε ηα ζηνηρεία πνπ ζέηνπκε σο βάζε γηα απνθνπή. Ζ παξαπάλσ εληνιή πξαγκαηνπνηείηαη γηα δηαλπζκαηηθά αξρεία αιιά θαη γηα ςεθηδσηά (vectorθαη raster). 85
ΔΗΣΟΓΟΣ ΣΤΟΗΦΔΗΟ CLIP ΔΞΟΓΟΣ Στήμα 8.Δηάγξακκα επεμεξγαζίαο ζεκαηηθώλ επηπέδσλ Ζ απνθνπή ησλ δχν ζεκαηηθψλ επηπέδσλ γίλεηαη απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ θαηφπηλ ησλ επηινγψλ πνπ θαίλνληαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα. Ζ δηαδηθαζία γηα ηελ απνθνπή δχν ζεκαηηθψλ επηπέδσλ, ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε γηα ην παξάδεηγκα ηεο Άλδξνπ πνπ εμεηάδνπκε έρεη σο εμήο: 1. Δπηιέγνπκε ηα δχν ζεκαηηθά επίπεδα πνπ ζέινπκε λα θφςνπκε ην έλα βάζε ηνπ άιινπ (πρ. Πεξηνρέο Natura θαη πεξηνρέο νηθηζκψλ) 2. Απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ Vector GeoprocessingTools Clip 3. Δπηιέγνπκε ζην πεδην Inputvectorlayer ην πξψην layer πνπ ζέινπκε (π.ρ natura), ζην δεχηεξν πεδίν Cliplayer ην δεχηεξν επίπεδν (π.ρ citypolygons) θαη 86
ζηελ επηινγή Browse ηε δηαδξνκή κε ην θάθειν πνπ ζέινπκε λα απνζεθεπηεί ην θαηλνχξγην layer πνπ ζα πξνθχςεη, φπσο θαίλεηαη ζηελ παξαθάησ είθνλα. 4. Καηφπηλ παηάκε ΟΚ θαη εκθαλίδεηαη ην απνηέιεζκα Οη παξαθάησ εηθφλεο δείρλνπλ ηα δεδνκέλα πνπ έρνπκε πξηλ ην Unionθαη κεηά. 87
18.1.4Διαφορά Ζ Γηαθνξά (Difference) δχν ζεκαηηθψλ επηπέδσλ απνηειεί κηα δηαδηθαζία ε νπνία δεκηνπξγεί έλα ζεκαηηθφ επίπεδν έλα λέν ραξαθηεξηζηηθφ πνπ βαζίδεηαη ζηελ πεξηνρή ηνπ επηπέδνπ εηζφδνπ πνπ δελ επηθαιχπηεηαη απφ ην ζηξψκα απνθνπήο. ΔΗΣΟΓΟΣ ΣΤΟΗΦΔΗΟ DIFFERENCE ΔΞΟΓΟΣ Στήμα 9.Δηάγξακκα επεμεξγαζίαο ζεκαηηθώλ επηπέδσλ Ζ δηαθνξά ελφο επηπέδνπ απφ ελα άιιν γίλεηαη απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ θαηφπηλ ησλ επηινγψλ πνπ θαίλνληαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα. Ζ δηαδηθαζία γηα ηελ δηαθνξά δχν ζεκαηηθψλ επηπέδσλ, ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε γηα ην παξάδεηγκα ηεο Άλδξνπ πνπ εμεηάδνπκε έρεη σο εμήο: 88
1. Δπηιέγνπκε ηα δχν ζεκαηηθά επίπεδα πνπ ζέινπκε λα θφςνπκε ην έλα βάζε ηνπ άιινπ (πρ. Πεξηνρέο Natura θαη πεξηνρέο νηθηζκψλ) 2. Απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ Vector GeoprocessingTools Difference 3. Δπηιέγνπκε ζην πεδην Inputvectorlayer ην πξψην layer πνπ ζέινπκε (π.ρ citypolygons), ζην δεχηεξν πεδίν Differencelayer ην δεχηεξν επίπεδν (π.ρ AndrosXora_OikodomikaTetragona) θαη ζηελ επηινγή Browse ηε δηαδξνκή κε ην θάθειν πνπ ζέινπκε λα απνζεθεπηεί ην θαηλνχξγην layer πνπ ζα πξνθχςεη, φπσο θαίλεηαη ζηελ παξαθάησ είθνλα. 4. Καηφπηλ παηάκε ΟΚ θαη εκθαλίδεηαη ην απνηέιεζκα Οη παξαθάησ εηθφλεο δείρλνπλ ηα δεδνκέλα πνπ έρνπκε πξηλ ην Unionθαη κεηά. 89
19 ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 19.1 Γεκηνπξγία δσλώλ (buffers)ζε γεσγξαθηθά δεδνκέλα Ζ δεκηνπξγία δσλψλ ζε γεσγξαθηθά δεδνκέλα είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή γηα ηελ δηαρείξεζε πνιηηηθψλ πξνζηαζίαο, αλαιχζεηο δηθηχσλ θαζψο θαη ζε πνιιέο άιιεο πεξηπηψζεηο πνπ πξαγκαηεχνληαη κε ζεκεηαθά, γξακκηθά ε θαη πνιπγσληθά αξρεία. Σθνπφο ηνπ παξφληνο εξγαζηεξίνπ είλαη λα γίλεη θαηαλφεζε ηεο ρξεζηκφηεηαο ησλ buffers, ν ηξφπνο δηαρείξεζεο ηνπ εξγαιείνπ θαη λα παξνπζηαζηνχλ παξαδείγκαηα bufferαπφ ζεκείν θαη απφ γξακκή. 19.1.1 Bufferαπό ςημείο Tobufferαπφ ζεκείν δεκηνπξγεί έλα πνιχγσλν(θχθιν) γχξσ απφ ηα ζεκεία κε αθηίλα πνπ νξίδεη ν ρξήζηεο. Υπάξρεη ε δπλαηφηεηα αλ ηα πνιχγσλα ππεξθαιχπηνληαη λα γίλεη ηαπηφρξνλα ε έλσζε ηνπο κε ηελ επηινγή dissolve. ΔΗΣΟΓΟΣ ΔΞΟΓΟΣ Στήμα 10.Δηάγξακκα επεμεξγαζίαο ζεκαηηθώλ επηπέδσλ Τν Buffer ηνπ ζεκεηαθνχ επηπέδνπ γίλεηαη απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ θαηφπηλ ησλ επηινγψλ πνπ θαίλνληαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα. 90
Ζ δηαδηθαζία γηα ην bufferαπφ ζεκεηαθφ επίπεδν, ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε γηα ην παξάδεηγκα ηεο Άλδξνπ πνπ εμεηάδνπκε έρεη σο εμήο, ρξεζηκνπνηψληαο ην επίπεδν ησλ εθθιεζηψλ: 1. Δπηιέγνπκε ην ζεκαηηθφ επίπεδν πνπ ζέινπκε λα πξαγκαηνπνηήζπκε ην buffer(πρ. Δθθιεζίεο ηεο Άλδξνπ) 2. Απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ Vector GeoprocessingTools Buffer(s) 3. Δπηιέγνπκε ζην πεδην Inputvectorlayer ην layer πνπ ζέινπκε (π.ρ churches), ζην δεχηεξν πεδίν πνπ ζέινπκε ζίγνπξα λα αιιάμνπκε είλαη ην Bufferdistance (π.ρ 500m), αλ ζέινπκε επηιέγνπκε ην Dissolvebufferresultsγηα λα θαίλνληαη νκνηφκνξθα ηα πνιχγσλα πνπ ζα πξνθχςνπλ αλ ππεξθαιχπηνληαη. Σηελ επηινγή Browseεπηιέγνπκε ηε δηαδξνκή κε ην θάθειν πνπ ζέινπκε λα απνζεθεπηεί ην θαηλνχξγην layer πνπ ζα πξνθχςεη, φπσο θαίλεηαη ζηελ παξαθάησ είθνλα. 4. Καηφπηλ παηάκε ΟΚ θαη εκθαλίδεηαη ην απνηέιεζκα 91
Οη παξαθάησ εηθφλεο δείρλνπλ ηα δεδνκέλα πνπ έρνπκε πξηλ ην Bufferθαη κεηά. 19.1.2 Bufferα πό γξακκή To buffer απφ γξακκή δεκηνπξγεί έλα πνιχγσλν γχξσ απφ ηα γξακκηθά ζηνηρεία κε αθηίλα πνπ νξίδεη ν ρξήζηεο. Υπάξρεη ε δπλαηφηεηα αλ ηα πνιχγσλα ππεξθαιχπηνληαη λα γίλεη ηαπηφρξνλα ε έλσζε ηνπο κε ηελ επηινγή dissolve. ΔΗΣΟΓΟΣ ΔΞΟΓΟΣ 92
Στήμα 11.Δηάγξακκα επεμεξγαζίαο ζεκαηηθώλ επηπέδσλ Τν bufferελφο γξακκηθνχ επηπέδνπ γίλεηαη απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ θαηφπηλ ησλ επηινγψλ πνπ θαίλνληαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα. Ζ δηαδηθαζία γηα ην bufferαπφ γξακκηθφ επίπεδν, ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε γηα ην παξάδεηγκα ηεο Άλδξνπ πνπ εμεηάδνπκε έρεη σο εμήο, ρξεζηκνπνηψληαο ην επίπεδν ησλ δξφκσλ: 1. Δπηιέγνπκε ην ζεκαηηθφ επίπεδν πνπ ζέινπκε λα πξαγκαηνπνηήζπκε ην buffer(πρ. δξφκνη ηεο Άλδξνπ) 2. Απφ ηε κπάξα θεληξηθνχ κελνχ Vector GeoprocessingTools Buffer(s) 3. Δπηιέγνπκε ζην πεδην Inputvectorlayer ην layer πνπ ζέινπκε (π.ρ roads), ζην δεχηεξν πεδίν πνπ ζέινπκε ζίγνπξα λα αιιάμνπκε είλαη ην Bufferdistance (π.ρ 800m), αλ ζέινπκε επηιέγνπκε ην Dissolvebufferresultsγηα λα θαίλνληαη νκνηφκνξθα ηα πνιχγσλα πνπ ζα πξνθχςνπλ αλ ππεξθαιχπηνληαη. Σηελ επηινγή Browseεπηιέγνπκε ηε δηαδξνκή κε ην θάθειν πνπ ζέινπκε λα απνζεθεπηεί ην θαηλνχξγην layer πνπ ζα πξνθχςεη, φπσο θαίλεηαη ζηελ παξαθάησ είθνλα. 93
4. Καηφπηλ παηάκε ΟΚ θαη εκθαλίδεηαη ην απνηέιεζκα Οη παξαθάησ εηθφλεο δείρλνπλ ηα δεδνκέλα πνπ έρνπκε πξηλ ην Bufferθαη κεηά. 94
20 ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 20.1 Υάξηεο ζην Γηαδίθηπν Σηελ ζεκεξηλή επνρή ην δηαδίθηπν είλαη πεγή πνιιψλ δεδνκέλσλ θαη πιεξνθνξηψλ θαη ην θχξην κέζν αλαδήηεζεο. Καηά απηφλ ηνλ ηξφπν θαη ζηε ζεκαηηθή ραξηνγξαθία κπνξνχκε λα πξνκεζεπηνχκε ράξηεο απφ ην δηαδίθηπν θαζψο θαη ςεθηαθά δεδνκέλα. Μηα απφ ηηο βαζίθνηεξεο πεγέο ζέαζεο ραξηψλ είαλη ε ΚΤΖΜΑΤΟΛΟΓΗΟ ΑΔ. Tositeηεο ΚΤΖΜΑΤΟΛΟΓΗΟ ΑΔ. είλαη: http://www.ktimatologio.gr/pages/default.aspx Δλψ ην siteπνπ κπνξεί ν ρξήζηεο λα δεη φιε ηελ Διιάδα ζε νξζνθσηνράξηεο θαη λα θάλεη απιέο ιεηηνπξγίεο φπσο ε κέηξεζε απνζηάζεσλ, ππνινγηζκφο εκβαδψλ, θαζψο θαη ηε δεκηνπξγία ζεκείσλ θ.α. http://gis.ktimanet.gr/wms/ktbasemap/default.aspx 95
Ζ κπάξα επεμεξγαζίαο είλαη απηή πνπ παξνπζηάδεηαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα 96
21 ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 20.1 Υάξηεο ζην Γηαδίθηπν(2) Μηα πνιχ ρξήζηκε ιεηηνπξγία πνπ καο δίλεη ην θηεκαηνιφγην είλαη ε εηζαγσγή ησλ νξζνεηθφλσλ ζην QGIS. Hδηαδηθαζία πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ηεο παξαθάησ δηαδηθαζίαο. Οδεγίεο εγθαηάζηαζεο νξζνεηθφλσλ απφ ηελ ΚΤΖΜΑΤΟΛΟΓΗΟ Α.Δ. 1. ΠάκεζηνΜελνχLayer>>Addlayer>>AddWMS /WMTSlayer 2. Σην λέν παξάζπξν παηάκε New γηα λα πξνζζέζνπκε ην WMS Layer. Αλνίγεη έλα λέν παξάζπξν ην νπνίν ζπκπιεξψλνπκε σο εμήο: Όλνκα: ΚΤΖΜΑΤΟΛΟΓΗΟ Α.Δ. (ή φπσο αιιηψο ζέινπκε) URL: http://gis.ktimanet.gr/wms/wmsopen/wmsserver.aspx Παηάκε ΟΚ 97
3. παηψληαο ΟΚ επηζηξέθνπκε ζην πξνεγνχκελν παξάζπξν πνπ έρεη πιένλ ζπκπιεξσζεί κε ην φλνκα πνπ δψζακε πξν πξνεγνχκελν βήκα. Παηάκε connect θαη εκθαλίδεηαη ζην παξάζπξν απφ θάησ κε ID 1 θαη φλνκα KTBASEMAP ην layer κε ηηο εηθφλεο ηεο ΚΤΖΜΑΤΟΛΟΓΗΟ Α.Δ. Τν Δπηιέγνπκε θαη παηάκε "Αdd". Πξνζνρή: Γελ αιιάδνπκε ην WGS 84 Καηφπηλ θιείλνπκε ην παξάζπξν. 98
Σην παξάζπξν εκθάληζεο ράξηε παξνπζηάδεηαη πιένλ φιε ε Διιάδα, ελψ ζην παξάζπξν ησλ δεδνκέλσλ ππάξρεη rasterεπίπεδν. Σηελ κπάξα θαηάζηαζεο πνπ βξίζθεηαη ρακειά επηιέγνπκε ην εηθνλίδην: Δπηιέγνληαο ην εηθνλίδην εκθαλίδεηαη ην παξαθάησ παξάζπξν ζην νπνίν, αθνχ επηιέμνπκε λα είλαη ελεξγφ ην «Enable onthefly CRStransformation», επηιέγνπκε ην GreekGrid πξνθεηκέλνπ λα κεηαηξέςνπκε ην ζχζηεκα αλαθνξάο καο απφ WGS 84 ζε GreekGrid (ΔΓΣΑ 87) 99
Έηζη κπνξνχκε λα δνχκε φιε ηελ Διιάδα ζε πξνβνιηθφ ΔΓΣΑ 87 φπσο θαίλεηαη ζηελ παξαθάησ είθφλα. Έρνληαο απηφ ην ππφβαζξν κπνξεί λα γίλεη ςεθηνπνίεζε φπσο έρεη αλαθεξζεί ζηηο πξνεγνχκελεο ελφηεηεο βαζηδφκελνη ζε ζσζηφ πξνβνιηθφ ζχζηεκα. 100
22 ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 22.1 Υάξηεο αζηηθνύ ηζηνύ (ρξήζεηο γεο) Σθνπφο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ είλαη ε εμνηθείσζε ησλ καζεηψλ κε ε δεκηνπξγία ράξηε αζηηθνχ ηζηνχ κε ρξήζεηο γεο. Αξρηθά θαιφ είλαη λα γίλεη αλαθνξά θαη πξνβνιή κέζσ ηνπ Κηεκαηνινγίνπ ησλ ηχπσλ αζηηθνχ ηζηνχ. Καηφπηλ κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ Κηεκαηνιφγην ΑΔ. σο ππφβαζξν γίλεηαη ε επίδεημε γηα ηε δεκηνπξγία επηπέδσλ ζε ράξηε. Αξρηθά εηζάγνπκε ζην παξάζπξν εξγαζίαο ην ππφβαζξν απφ ην ζεξβεξ ηνπ Κηεκνηνινγίνπ φπσο έρνπκε αλαθέξεη ζε πξνεγνχκελε ελφηεηα θαη ηα shape πνπ ρξεηαδφκαζηε. Σηελ ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε απηφ πνπ νξηνζεηεί ηελ πεξηνρή πνπ καο ελδηαθέξεη (studyarea) θαη ην layer πνπ επηζπκνχκε λα θαηεγνξηνπνηήζνπκε ψζηε λα πξνθχςεη ν ράξηεο. Σην παξφλ παξάδεηγκα ρξεζηκνπνηνχκε ην επίπεδν ρξήζεσλ γεο πνπ καο έρεη δνζεί (landcover_ilot). 101
Καηφπηλ θάλνπκε δηπιφ αξηζηεξφ θιηθ ζην επίπεδν ρξήζεσλ γεο ψζηε λα εκθαληζηεί ην παξάζπξν φπσο θαίλεηαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα. Δπηιέγνπκε ηελ θαξηέια Style θαη απφ ην παξάζπξν πνπ θαίλεηαη ζηελ εηθφλα ηελ επηινγή Categorized πνπ καο δίλεη ηε δπλαηφηεηα βάζε ελφο πεδίνπ ηνπ attribute table λα δεκηνπξγήζνπκε ράξηε κε μερσξηζηφ ρξψκα γηα ηελ θάζε θαηεγνξία ρξήζεο. Σην πεδίν Column επηιέγνπκε ην πεδίν πνπ έρεη ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ησλ ρξήζεσλ γεο (TYPE) θαη επηιέγνληαο Classify εκθαλίδνληαη φιεο νη κνλαδηθέο ηηκέο ηνπ πεδίνπ. 102
Παηψληαο OK εκθαλίδεηαη ε παξαθάησ εηθφλα πνπ δείρλεη ηελ πεξηνρή κειέηεο κε ηελ θαηεγνξηνπνίεζε αλ ρξήζε γεο. Δπηιέγνληαο Transparency κπνξνχκε λα δνχκε θαη ηελ εηθφλα ππνβάζξνπ ζπλδπαζκέλε κε ην δηαλπζκαηηθφ επίπεδν πνπ θαηεγνξηνπνηήζακε. Φπζηθά κπνξνχκε λα αιιάμνπκε ρξψκαηα γηα πην αληηπξνζσπεπηηθή αλαπαξάζηαζε ησλ ρξήζεσλ. 103
23 ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 23.1 Υάξηεο αζηηθνύ ηζηνύ (νηθνδνκηθά ηεηξάγσλα) Σθνπφο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ είλαη ε εμνηθείσζε ησλ καζεηψλ κε ε δεκηνπξγία ράξηε αζηηθνχ ηζηνχ κε νηθνδνκηθά ηεηξάγσλα. Αξρηθά θαιφ είλαη λα γίλεη αλαθνξά θαη πξνβνιή κέζσ ηνπ Κηεκαηνινγίνπ θαη ηνπ αζηηθνχ ηζηνχ. Καηφπηλ κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ Κηεκαηνιφγην ΑΔ. σο ππφβαζξν γίλεηαη ε επίδεημε γηα ηε δεκηνπξγία επηπέδσλ ζε ράξηε. Αξρηθά εηζάγνπκε ζην παξάζπξν εξγαζίαο ην ππφβαζξν θαη ηα layer πνπ επηζπκνχκε λα θαηεγνξηνπνηήζνπκε φπσο αλαθέξακε θαη ζηελ πξνεγνχκελε ελφηεηα. Σην παξφλ παξάδεηγκα ρξεζηκνπνηνχκε ην επίπεδν ησλ νηθνδνκηθψλ ηεηξαγψλσλ γηα ηελ Άλδξν πνπ καο ερεη δνζεί (AndrosXora_OikodomikaTetragona). 104
Καηφπηλ θάλνπκε δηπιφ αξηζηεξφ θιηθ ζην επίπεδν ησλ νηθνδνκηθψλ ηεηξαγψλσλ ψζηε λα εκθαληζηεί ην παξάζπξν φπσο θαίλεηαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα. Δπηιέγνπκε ηελ θαξηέια Style θαη απφ ην παξάζπξν πνπ θαίλεηαη ζηελ εηθφλα ηελ επηινγή Simple fill πνπ καο δίλεη ηε δπλαηφηεηα βάζε ησλ επηινγψλ ζην πεδίν Colors λα δηαιέμνπκε No fill ψζηε λα θαίλνληαη ηα πεξηγξάκκαηα ησλ Ο.Τ θαη ηα θηίξηα πνπ πεξηιακβάλνπλ. Αθφκε ζην πάρνο ηνπ πεξηγξάκκαηνο δηαθνξνπνηνχκε βάζε ηεο θιίκαθαο πνπ είκαζηε ψζηε λα είλαη εκθαλέο ην επίπεδν. 105
Παηψληαο OK εκθαλίδεηαη ε παξαθάησ εηθφλα πνπ δείρλεη ηελ πεξηνρή κειέηεο κε ηα Ο.Τ. γηα ηελ ρψξα ζηελ Άλδξν. 106
24ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 24.1 Υάξηεο αζηηθνύ ηζηνύ (νδηθό δίθηπν) Σθνπφο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ είλαη ε εμνηθείσζε ησλ καζεηψλ κε ε δεκηνπξγία ράξηε αζηηθνχ ηζηνχ κε νδηθφ δίθηπν. Αξρηθά θαιφ είλαη λα γίλεη αλαθνξά θαη πξνβνιή κέζσ ηνπ Κηεκαηνινγίνπ ηεο ηεξαξρίαο ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ. Καηφπηλ κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ Κηεκαηνιφγην ΑΔ. σο ππφβαζξν γίλεηαη ε επίδεημε γηα ηε δεκηνπξγία επηπέδσλ ζε ράξηε. Αξρηθά εηζάγνπκε ζην παξάζπξν εξγαζίαο ην ππφβαζξν θαη ηα layer πνπ επηζπκνχκε λα θαηεγνξηνπνηήζνπκε φπσο αλαθέξακε θαη ζηελ πξνεγνχκελε ελφηεηα. Σην παξφλ παξάδεηγκα ρξεζηκνπνηνχκε ην επίπεδν ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ πνπ καο έρεη δνζεί (roads). 107
Καηφπηλ θάλνπκε δηπιφ αξηζηεξφ θιηθ ζην επίπεδν ην νδηθνχ δηθηχνπ ψζηε λα εκθαληζηεί ην παξάζπξν φπσο θαίλεηαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα. Δπηιέγνπκε ηελ θαξηέια Style θαη απφ ην παξάζπξν πνπ θαίλεηαη ζηελ εηθφλα ηελ επηινγή Categorized πνπ καο δίλεη ηε δπλαηφηεηα βάζε ελφο πεδίνπ ηνπ attribute table. Σην πεδίν Column επηιέγνπκε ην πεδίν πνπ έρεη ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ησλ ρξήζεσλ γεο (TYPE) θαη επηιέγνληαο Classify εκθαλίδνληαη φιεο νη κνλαδηθέο ηηκέο ηνπ πεδίνπ. Γηαθνξνπνηνχκε ηηο ηηκέο κε ην πάρνο ηεο γξακκήο γηα ην νδηθφ δίθηπν. 108
Παηψληαο OK εκθαλίδεηαη ε παξαθάησ εηθφλα πνπ δείρλεη ηελ πεξηνρή κειέηεο κε ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ησλ δξφκσλ. Φπζηθά κπνξνχκε λα αιιάμνπκε ρξψκαηα γηα πην αληηπξνζσπεπηηθή αλαπαξάζηαζε ησλ δξφκσλ. 109
25 ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 25.1 Υάξηεο αζηηθνύ ηζηνύ (θηήξηα) Σθνπφο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ είλαη ε εμνηθείσζε ησλ καζεηψλ κε ε δεκηνπξγία ράξηε αζηηθνχ ηζηνχ κε ζεκαίλνληα θηίξηα. Καηφπηλ κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ Κηεκαηνιφγην ΑΔ. σο ππφβαζξν γίλεηαη ε επίδεημε γηα ηε δεκηνπξγία επηπέδσλ ζε ράξηε. Αξρηθά εηζάγνπκε ζην παξάζπξν εξγαζίαο ην ππφβαζξν θαη ηα layer πνπ επηζπκνχκε λα θαηεγνξηνπνηήζνπκε φπσο αλαθέξακε θαη ζηηο πξνεγνχκελεο ελφηεηεο. Σην παξφλ παξάδεηγκα ρξεζηκνπνηνχκε ην επίπεδν θηηξίσλ πνπ έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηνλ νηθηζκφ φπσο ην δεκαξρείν, ην ζρνιείν θ.α.(ktiria). 110
Καηφπηλ θάλνπκε δηπιφ αξηζηεξφ θιηθ ζην επίπεδν ησλ νηθνδνκηθψλ ηεηξαγψλσλ ψζηε λα εκθαληζηεί ην παξάζπξν φπσο θαίλεηαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα. Δπηιέγνπκε ηελ θαξηέια Style θαη απφ ην παξάζπξν πνπ θαίλεηαη ζηελ εηθφλα ηελ επηινγή Fill ππάξρνπλ θαη πην ζχλζεηεο δπλαηφηεηεο ζπλδπάδνληαο δχν επίπεδα ζπκβνιηζκνχ. Αθφκε κπνξνχκε θαη λα ζέζνπκε θαη ζεκεηαθφ ζχκβνιν ψζηε λα θαίλεηαη πην έληνλα ην θηίξην πνπ ζέινπκε. 111
Παηψληαο OK εκθαλίδεηαη ε παξαθάησ εηθφλα πνπ δείρλεη ηελ πεξηνρή κειέηεο κε ην ζπκβνιηζκφ ησλ θηηξίσλ. Φπζηθά κπνξνχκε λα αιιάμνπκε ρξψκαηα γηα πην αληηπξνζσπεπηηθή αλαπαξάζηαζε. 112
26ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 26.1 ύλζεηνο ράξηεο αζηηθνύ ηζηνύ Σθνπφο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ είλαη ε εμνηθείσζε ησλ καζεηψλ κε ηε δεκηνπξγία ράξηε αζηηθνχ ηζηνχ κε ζεκαίλνληα θηίξηα. Καηφπηλ κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ Κηεκαηνιφγην ΑΔ. σο ππφβαζξν γίλεηαη ε επίδεημε γηα ηε δεκηνπξγία επηπέδσλ ζε ράξηε. Αξρηθά εηζάγνπκε ζην παξάζπξν εξγαζίαο ην ππφβαζξν θαη ηα layers πνπ επηζπκνχκε λα θαηεγνξηνπνηήζνπκε φπσο αλαθέξακε θαη ζηηο πξνεγνχκελεο ελφηεηεο. Σην παξφλ παξάδεηγκα ρξεζηκνπνηνχκε ην επίπεδν ησλ νηθνδνκηθψλ ηεηξαγψλσλ, ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ, ησλ ρξήζεσλ γεο θαη ησλ θηεξίσλ πνπ έρνπλ ραξηνγξαθεζεί μερσξηζηά ην θάζε έλα ζηηο πξνεγνχκελεο ελφηεηεο. Γηακνξθψλνπκε ηηο ηδηφηεηεο ησλ δεδνκέλσλ, φπσο πξνεγνπκέλσο θαη δηακνξθψλεηαη ν εμήο ράξηεο: 113
27 ε Μαζεζηαθή ελόηεηα 27.1 Μεζνδνινγία δεκηνπξγίαο θαη απόδνζεο ςεθηαθνύ ράξηε Έρνληαο εηζάγεη θαη δηακνξθψζεη ηα δεδνκέλα πνπ καο ελδηαθέξνπλ κπνξνχκε λα δεκηνπξγήζνπκε έλαλ ςεθηαθφ ράξηε. Γηα παξάδεηγκα, αλ επηιέμνπκε λα απνηππψζνπκε ζε ράξηε ηα νηθνδνκηθά ηεηξάγσλα ηφηε αθνινπζνχκε ηα εμήο βήκαηα γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ αληίζηνηρνπ ράξηε. Άλνηγκα ηνπ επηπέδνπ ησλ νηθνδνκηθψλ ηεηξαγψλσλ θαη ηνπ ππνβάζξνπ ηνπ Κηεκαηνινγίνπ. 114
Άλνηγκα ηνπ layout ( File -> New Print Composer) Ολνκαζία layout 115
Δκθάληζε ηνπ ράξηε ( Layout -> Add map) 116
Πξφζζεζε ηίηινπ (Layout -> Add label) 117
Πξνζζήθε θιίκαθαο (Layout -> Add scalebar) 118
Πξνζζήθε ππνκλήκαηνο (Layout -> Add Legend) 119
Πξφζζεζε πιαηζίνπ (Add Label) γηα νλνκαηεπψλπκν θαη εκεξνκελία Πξνζζήθε ηνπ ράξηε αλαθνξάο κε κνξθή εηθφλαο ( Layout -> Add Image) 120
Πξνζζήθε Βνξξά γηα ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ (Layout -> Add Arrow) 121
Παηψληαο Export as Image απνζεθεχεηαη ν ράξηεο ζε κνξθή εηθφλαο. 122