ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Περιεχόμενα 17 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος...9 Συντομογραφίες...27 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ - ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Ι. Ιστορική εξέλιξη των Διεθνών Οργανισμών... 35 ΙΙ. Γενική θεωρία Διεθνών Οργανισμών... 45 1. Ίδρυση Διεθνούς Οργανισμού... 46 1.1 Ορισμός 1.1.1 Να πρόκειται για ένωση κρατών...47 1.1.2 Να δημιουργείται με διεθνή συνθήκη...49 1.1.2.1 Να δημιουργείται με απόφαση Διεθνούς Οργανισμού 54 1.1.3 Να διαθέτει όργανα με αυτόνομη βούληση...54 2. Νομικό καθεστώς Διεθνούς Οργανισμού... 55 2.1 Έναρξη ισχύος Διεθνούς Οργανισμού...55 2.2 Νομική προσωπικότητα Διεθνούς Οργανισμού...56 2.2.1 Γενικά...56 2.2.2 Περιεχόμενο της νομικής προσωπικότητας...58 2.3 Η διεθνής ευθύνη του Διεθνούς Οργανισμού...60 3. Η ιδιότητα μέλους σε Διεθνή Οργανισμό... 61 3.1 Κτήση της ιδιότητας μέλους...61 3.2 Κατηγορίες μελών...62 3.1.1 Πλήρη μέλη...63 3.1.2 Συνδεδεμένα μέλη...64 3.1.3 Ατελή μέλη...64 3.1.4 Καθεστώς παρατηρητή...65 3.3 Έναρξη της ιδιότητας μέλους...68

18 Περιεχόμενα 3.4 Νομικές συνέπειες που απορρέουν από την ιδιότητα του μέλους...70 3.5 Αναστολή των δικαιωμάτων και προνομίων του κράτους μέλους...70 3.6 Λήξη ή απώλεια της ιδιότητας του μέλους...71 4. Θεσμική διάρθρωση Διεθνούς Οργανισμού... 75 4.1 Γενικά - Η θεωρία της κατά τεκμήριον αρμοδιότητας...75 4.2 Διακρίσεις οργάνων Διεθνών Οργανισμών...80 4.2.1 Ως προς τη σύνθεσή τους: σε πλήρη και περιορισμένα...80 4.2.2 Ως προς το εάν προβλέπονται στην ιδρυτική συνθήκη ή δημιουργούνται μεταγενέστερα: σε κύρια και βοηθητικά...82 4.2.3 Ως προς τη φύση των αρμοδιοτήτων τους: σε διοικητικά και τεχνικής φύσης όργανα...82 4.2.4 Συναντήσεις Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων...83 4.2.5 Υπερεθνικά όργανα...83 5. Αυτόνομη βούληση Διεθνούς Οργανισμού Αποφάσεις... 83 5.1 Διακρίσεις αποφάσεων...84 5.1.1 Αποφάσεις που αναφέρονται στην εσωτερική οργάνωση του Διεθνούς Οργανισμού...84 5.1.2 Αποφάσεις που αναφέρονται στη διεθνή δραστηριότητα του Διεθνούς Οργανισμού...85 5.1.2.1 Συστάσεις...85 5.1.2.2 Δεσμευτικές αποφάσεις...87 5.1.2.3 Διακηρύξεις...87 5.1.2.4 Αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων...88 5.1.2.5 Συμβάσεις...89 5.1.2.6 Κανονισμοί...89 6. Η έδρα Διεθνούς Οργανισμού... 89 7. Προνόμια και ασυλίες Διεθνών Οργανισμών... 91 8. Οικονομική ενίσχυση Διεθνών Οργανισμών... 93 8.1 Άρνηση καταβολής εισφοράς...94 8.2 Επιβολή ποινών για μη καταβολή εισφοράς...95 8.3 Έγκριση - Έλεγχος Προϋπολογισμού...95

Περιεχόμενα 19 9. Διάλυση Διεθνούς Οργανισμού... 96 10.Κατάταξη Διεθνών Οργανισμών... 98 10.1 Παγκόσμιοι και Κλειστοί Οργανισμοί...99 10.1.1 Παγκόσμιοι Οργανισμοί...99 10.1.2 Κλειστοί Οργανισμοί...99 10.1.2.1 Περιφερειακοί Οργανισμοί...99 10.1.2.2 Οργανισμοί που περιλαμβάνουν κράτη με κοινά στοιχεία...100 10.1.2.3 Ειδικοί κλειστοί Οργανισμοί...100 10.2 Διακυβερνητικοί και υπερεθνικοί Οργανισμοί...100 10.2.1 Διακυβερνητικοί Οργανισμοί...100 10.2.2 Υπερεθνικοί Οργανισμοί...101 10.3 Γενικοί και Ειδικοί Οργανισμοί...102 10.3.1 Γενικοί Οργανισμοί...102 10.3.2 Ειδικοί Οργανισμοί...102 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Η ΘΕΣΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Ι. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Το Σύστημα των Ηνωμένων Εθνών Α. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ/UN)... 105 1. Ιστορική αναδρομή...109 1.1 Η Διάσκεψη του Dumbarton Oaks...111 1.2 Η Διάσκεψη της Γιάλτας...112 1.3 Η Διάσκεψη του Αγίου Φραγκίσκου...113 2. Ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών...114 2.1 Το προοίμιο του Χάρτη...114 2.2 Σκοποί και αρχές...115 3. Μέλη...117 3.1 Απόκτηση της ιδιότητας του μέλους...118 3.2 Προβλήματα σχετικά με την εισδοχή νέων μελών...120 3.3 Απώλεια της ιδιότητας του μέλους...122 3.3.1 Με αποβολή...122 3.3.2 Με αναστολή των δικαιωμάτων και των προνομίων...124 3-3.3 Με αποχώρηση από τον Οργανισμό...125

20 Περιεχόμενα 3.4 Καθεστώς Παρατηρητή...125 4. Θεσμική Δομή...127 4.1 Η Γενική Συνέλευση...128 4.1.1 Σύνθεση - Σύνοδοι...128 4.1.2 Καθήκοντα και εξουσίες...129 4.1.3 Κύριες Επιτροπές...131 4.1.4 Διαδικαστικές Επιτροπές...132 4.1.5. Το Συμβούλιο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου...133 4.1.5.1. Η Συμβουλευτική Επιτροπή...134 4.2 Το Συμβούλιο Ασφαλείας...135 4.2.1 Σύνθεση - Σύνοδοι...135 4.2.2 Καθήκοντα Εξουσίες...137 4.3 Το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο...140 4.3.1 Σύνθεση - Σύνοδοι...140 4.3.2 Καθήκοντα Εξουσίες...140 4.4 Το Συμβούλιο Κηδεμονιών...142 4.5 Το Διεθνές Δικαστήριο...143 4.5.1 Σύνθεση...143 4.5.2 Αρμοδιότητες...145 4.5.3 Δικαστές ad hoc...146 4.5.4 Διάδικοι...146 4.5.5 Αποφάσεις...147 4.5.6 Γνωμοδοτήσεις...148 4.6 Η Γραμματεία...148 5. Κύριες δραστηριότητες...151 5.1 Δραστηριότητες σε θέματα πολιτικά και ασφάλειας...151 5.1.1 Ειρηνική διευθέτηση των διαφορών...151 5.1.2 Ενέργεια σε περίπτωση απειλής της ειρήνης, διατάραξης της ειρήνης και επιθετικών πράξεων...153 α. Ο πόλεμος της Κορέας...156 β. Οι Αραβο-Ισραηλινοί πόλεμοι...158 γ. Η κρίση του Κονγκό...160 δ. Η κρίση των πυραύλων στην Κούβα...161 ε. Η Ινδο-Πακιστανική σύγκρουση...161 στ. Ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ...162 ζ. Καμπότζη...163 η. Ρουάντα...164 θ. Ο πόλεμος του Κόλπου...165

Περιεχόμενα 21 ι. Πρώην Γιουγκοσλαβία...165 κ. Κύπρος...166 λ. Αφγανιστάν...167 μ. Λιβύη...168 5.2 Δραστηριότητες σε θέματα οικονομικά, κοινωνικά και ανθρωπιστικά...170 5.3 Δραστηριότητες ειδικής βοήθειας...175 5.4 Δραστηριότητες στα προβλήματα αποαποικιοποίησης...175 5.5 Δραστηριότητες σε θέματα Διεθνούς Δικαίου...176 5.6 Ειρηνευτικές Επιχειρήσεις...180 5.6.1 Νομική Βάση...181 5.6.2 Νομική Φύση: Στρατιωτική επιχείρηση μηκυρωτικού χαρακτήρα...182 5.6.3 Συναίνεση των εμπλεκομένων μερών...183 5.6.4 Ουδετερότητα - Αμεροληψία...184 5.6.5 Συνεισφορά στρατιωτικών τμημάτων...185 5.6.6 Χρήση βίας...186 5.6.7 Χρηματοδότηση...186 5.7 Η Διακήρυξη της Χιλιετίας...187 Β. Προγράμματα και Βοηθητικά Όργανα 1. Εισαγωγικά...191 2. Σημαντικότερα Προγράμματα και Βοηθητικά Όργανα...192 2.1 Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD)...192 2.2 Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για τους Ανθρώπινους Οικισμούς (UN-HABITAD)...193 2.3 Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Πληθυσμό (UNFPA)...193 2.4 Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR)...194 2.5 Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τις Γυναίκες (UN Women)...194 2.6 Παγκόσμιο Πρόγραμμα Επισιτισμού (WFP)...195 2.7 Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και την Εγκληματικότητα (UNODC)...195 2.8 Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP)... 196 2.9 Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP)...196 2.10 Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για το Παιδί (UNICEF)...196

22 Περιεχόμενα 2.11 Ινστιτούτο των Ηνωμένων Εθνών για την Επιμόρφωση και την Έρευνα (UNITAR)...197 2.12 Γραφείο Βοήθειας και Εργασίας των Ηνωμένων Εθνών για του Πρόσφυγες της Παλαιστίνης στη Μέση Ανατολή (UNRWA)...197 2.13 Πανεπιστήμιο των Ηνωμένων Εθνών (UNU)...197 Γ. Ειδικευμένες Οργανώσεις 1. Γενικά περί των Ειδικευμένων Οργανώσεων...198 2. Διακρίσεις των Ειδικευμένων Οργανώσεων...201 Οργανώσεις,Κοινωνικού,Μορφωτικού και Ανθρωπιστικού Χαρακτήρα 1. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ/ILO)...204 2. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ/WHO)...215 3. Η Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών για την Εκπαίδευση, την Επιστήμη και τον Πολιτισμό (ΟΥΝΕΣΚΟ/UNESCO)...220 4. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας (WIPO)...227 Οργανώσεις Οικονομικού και Χρηματοδοτικού Χαρακτήρα 1. Όμιλος Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank Group)...237 1.1 Η Διεθνής Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (IBRD)...238 1.2 Ο Διεθνής Οργανισμός Χρηματοδότησης (ΙFC)...244 1.3 Ο Διεθνής Οργανισμός Ανάπτυξης (IDA)...247 1.4 O Οργανισμός Πολυμερούς Ασφάλισης Επενδύσεων (MIGA)... 250 1.5 Το Διεθνές Κέντρο για την επίλυση διαφορών που σχετίζονται με επενδύσεις (ICSID)...253 2. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ/IMF)...255 3. Ο Οργανισμός Επισιτισμού και Γεωργίας (FAO)...262 4. Το Διεθνές Ταμείο Γεωργικής Ανάπτυξης (IFAD)...267 5. Ο Οργανισμός Βιομηχανικής Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNIDO)...270

Περιεχόμενα 23 Οργανώσεις Τεχνικού Χαρακτήρα 1. Η Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών (ITU)...275 2. Η Παγκόσμια Ταχυδρομική Ένωση (UPU)...281 3. Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO)...285 4. Ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO)...290 5. Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ)...296 6. Η Διεθνής Οργάνωση Ατομικής Ενέργειας (IAEM)...301 7. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (WTO)...308 Δ. Ειδικές Οργανώσεις συνεργαζόμενες με τον ΟΗΕ 1. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ/WTO)...315 2. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (IOM)...339 II. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Γενικά περί Περιφερειακών Οργανισμών...353 Α. Ευρωπαϊκοί Οργανισμοί Πολιτικοί Οργανισμοί 1. Το Συμβούλιο της Ευρώπης...362 2. Το Βόρειο Συμβούλιο...389 Πολιτικο-Στρατιωτικοί Οργανισμοί 1. Εισαγωγή...398 2. Ο Οργανισμός ΒορειοΑτλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ)...403 3. Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ/OSCE)...427 Οικονομικοί Οργανισμοί 1. Η Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ/ EFTA)...450 2. O Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ/OECD)...458 3. Η Οικονομική Ένωση της Μπενελούξ (BENELUX)...467 4. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ/EU)...476 5. H Οικονομική Συνεργασία Εύξεινου Πόντου (ΟΣΕΠ/ BSEC)...533 6. H Κεντροευρωπαϊκή Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου (CEFTA)...550

24 Περιεχόμενα Τεχνικοί Οργανισμοί 1. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Εκμετάλλευση Μετεωρολογικών Δορυφόρων (EUMETSAT)...557 Β. Αμερικανικοί Οργανισμοί Πολιτικοί Οργανισμοί 1. Ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ/OAS)...565 2. Το Σύστημα Ενοποίησης Κεντρικής Αμερικής (SICA)...582 Οικονομικοί Οργανισμοί 1. Το Οικονομικό Σύστημα Λατινικής Αμερικής (SELA)...590 2. Το Σύμφωνο των Άνδεων...595 3. Η Κοινή Αγορά του Νοτίου Ημισφαιρίου της Αμερικής (MERCOSUR)...604 4. Η Κοινότητα της Καραϊβικής (CARICOM)...613 5. Ο Σύνδεσμος Λατινοαμερικανικής Ενοποίησης (ALADI)...621 6. Η ΒορειοΑμερικανική Συμφωνία Ελευθέρων Συναλλαγών (NAFTA)...625 Γ. Aφρικανικοί Οργανισμοί Πολιτικοί Οργανισμοί 1. Ο Οργανισμός της Αφρικανικής Ένωσης (ΑΕ/AU)...630 Οικονομικοί Οργανισμοί 1. Η Οικονομική Κοινότητα Κεντροαφρικανικών Κρατών (ECCAS)...648 2. Η Κοινότητα Ανατολικής Αφρικής (EAC)...653 3. Η Οικονομική Κοινότητα Δυτικής Αφρικής (ECOWAS)...657 4. Η Κοινή Αγορά Ανατολικής και Νότιας Αφρικής (COMESA)...662 5. Η Αφρικανική Οικονομική Κοινότητα (ΑΟΚ/AEC)...665 6. Λοιποί Αφρικανικοί Οργανισμοί...673 6.1 Νότια Αφρικανική Αναπτυξιακή Κοινότητα...673 6.2 Άλλες θεσμικές εξελίξεις...675 6.2.α. Η Ένωση του Αραβικού Μαγκρέμπ...675 6.2.β. Η Διακυβερνητική Αρχή για την Ανάπτυξη...676 Δ. Οργανώσεις της Ασίας και της Άπω Ανατολής 1. Ο Σύνδεσμος Κρατών Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN)...684

Περιεχόμενα 25 2. Η Ένωση Περιφερειακής Συνεργασίας Νότιας Ασίας (SAARC)...699 3. Το Σχέδιο Κολόμπο για Οικονομική και Κοινωνική Ανάπτυξη στην Ασία και στον Ειρηνικό (Σχέδιο Κολόμπο)...706 Ε. Λοιποί Οργανισμοί 1. Ο Σύνδεσμος Αραβικών Κρατών (LAS)...709 2. Ο Οργανισμός Πετρέλαιο-Εξαγωγικών Κρατών (ΟΠΕΚ/ OPEC)...722 3. Ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνδιάσκεψης (ΟΙΣ/OIC)...727