Αεροµεταφορική Εξυπηρέτηση Πελοποννήσου

Σειρά Ερευνητικών Εργασιών, 9(26):581-598 Αεροµεταφορική Εξυπηρέτηση Πελοποννήσου ρ. έσποινα Γ. Τσούκα Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, Γενική /νση Αεροµεταφορών Παντελής. Σκάγιαννης Αναπληρωτής Καθηγητής, Τµήµα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδοµίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας. Πεδίο Άρεως, 38334 Βόλος, τηλ: +3 421 74469 e-mail: leonska@uth.gr Ευάγγελος Ματσούκης Αναπληρωτής Καθηγητής, Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών, Πανεπιστήµιο Πατρών, Σπουδαστήριο Τεχν.Μεταφορών & Κυκλοφορίας Περίληψη Η Πελοπόννησος εξυπηρετείται σήµερα µε τα αεροδρόµια της Καλαµάτας και του Αράξου. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από έντονο γεωµορφολογικό ανάγλυφο, ιδιαίτερες φυσικές οµορφιές, και προσελκύει αρκετό αριθµό επισκεπτών. Η διασπορά των περιοχών αυτών, ο βαθµός ευκολίας προσπελασιµότητας και εξυπηρέτησης από διάφορα µεταφορικά µέσα των επιµέρους περιοχών, η ευκολία πρόσβασης στους κύριους οδικούς άξονες και στα σηµαντικά κέντρα, η αναβάθµιση του ρόλου της Αρχαίας Ολυµπίας εν όψει των Ολυµπιακών Αγώνων του 24, η αναµενόµενη εντατικοποίηση της τουριστικής και παραθεριστικής δραστηριότητας στην περιοχή προς το Ιόνιο, ο χαρακτηρισµός της πόλης της Πάτρας ως Ολυµπιακή Πόλη, αλλά και ως πόλη Κοινοτικού ενδιαφέροντος και οι προοπτικές αναβάθµισης του ρόλου της µετά την ολοκλήρωση των έργων Ρίου-Αντίρριου, Ακτίου-Πρέβεζας και της παρα-ιόνιας οδού, οι προοπτικές ανάπτυξης της νότιας και ανατολικής Πελοποννήσου, συνθέτουν ένα πολύπλοκο σύµπλεγµα. Ειδικότερα όµως, εξετάζοντας την αεροµεταφορική κίνηση εξωτερικού στην Πελοπόννησο, παρατηρείται ότι είναι ιδιαίτερα περιορισµένη. Στα πλαίσια µίας ολοκληρωµένης στρατηγικής ανάπτυξης και µε στόχο την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση της Πελοποννήσου, η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας ανέθεσε στο Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας έρευνα για την εξέταση της ανάπτυξης των αεροµεταφορών και των αεροδροµίων στις Περιφέρειες Πελοποννήσου και υτικής Ελλάδας. Στα πλαίσια του άρθρου αυτού, επιχειρείται µια γενική εξέταση και ανάλυση του αεροµεταφορικού έργου που εξυπηρετείται σήµερα στην Πελοπόννησο. Το έργο αυτό συγκρίνεται µε το αντίστοιχο έργο σε άλλες περιοχές της χώρας, εντοπίζονται τα γενικά δυνατά και αδύνατα σηµεία στην περιοχή, και διατυπώνονται προτάσεις που αποσκοπούν στη συµβολή για ανάπτυξη και τόνωση των αεροµεταφορών στην περιοχή. Λέξεις κλειδιά: Αεροµεταφορές, Περιφερειακή Ανάπτυξη, Πελλοπόνησος, Περιφερειακά Αεροδρόµια Νοέµβριος 23 Τµήµα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Πολυτεχνική Σχολη, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Πεδίον Άρεως, 38334 Βόλος, Τηλ: 2421 74462, e-mail: regiolab@uth.gr, http://www.prd.uth.gr ιαθέσιµο ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: http://www.prd.uth.gr/research/dp/23/uth-prd-dp-23-26_gr.pdf

Αεροµεταφορική Εξυπηρέτηση Πελοποννήσου 583 1. Εισαγωγή Στην Πελοπόννησο υπάρχουν αρκετά αεροδρόµια, αλλά οι αεροµεταφορές πολιτικής αεροπορίας εξυπηρετούνται σήµερα µε τα αεροδρόµια Καλαµάτας και Αράξου. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από έντονο γεωµορφολογικό ανάγλυφο, ιδιαίτερο φυσικό κάλος, έντονες ενδοπεριφερειακές ανισότητες και υψηλές συγκεντρώσεις ανθρωπίνων πόρων, παραγωγικών, τουριστικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων στα παράλια τµήµατα. Το αναπτυξιακό δυναµικό της περιοχής επηρεάζεται ισχυρά από τους βασικούς οδικούς άξονες Αθηνών- Πατρών-Καλαµάτας, Αθηνών-Τρίπολης-Καλαµάτας, Τρίπολης- Σπάρτης, καθώς και από τις προοπτικές που διανοίγονται µε τον Ιόνιο οδικό άξονα (µετά και την ολοκλήρωση των έργων Ρίου-Αντίρριου και Ακτίου-Πρεβέζης). Αξιοσηµείωτη κρίνεται και η σηµασία της θέσης της Πελοποννήσου ως προς τον άξονα των Ιονίων Νήσων, που παρουσιάζει αξιόλογη αεροµεταφορική κίνηση κατά τη θερινή περίοδο, και µε τον οποίο συνδέεται µε κάθετους άξονες. Σηµαντικός στην περιοχή είναι ο ρόλος της Πάτρας, που χαρακτηρίζεται ως Μητροπολιτικό Κέντρο µε ιδιαίτερα σηµαντικές προοπτικές ανάπτυξης, και έχει χαρακτηριστεί ως Ολυµπιακή Πόλη. Η τουριστική και παραθεριστική δραστηριότητα προβλέπεται να ενταθεί στην ευρύτερη περιοχή του νοµού Αχαΐας, Κορινθίας (ζώνη Κορινθιακού), και ιδιαίτερα του νοµού Ηλείας εν όψει µάλιστα και της αναβάθµισης του ρόλου της Αρχαίας Ολυµπίας και των πολιτιστικών Ολυµπιάδων που καθιερώνονται και της αναµενόµενης εντατικοποίησης των επενδύσεων σε τουριστικές και παραθεριστικές δραστηριότητες στην περιοχή προς το Ιόνιο. Αντίστοιχα έντονη τουριστική δραστηριότητα παρουσιάζουν και άλλες περιοχές της Πελοποννήσου όπως η Ερµιονίδα, η Μονεµβασία, η Μάνη και η Μεσσηνία, στην οποία µάλιστα προβλέπεται η δηµιουργία µιας από τις δύο πρώτες Περιοχές Ολοκληρωµένης Τουριστικής Ανάπτυξης της χώρας. Λόγω της καλής χερσαίας σύνδεσης της Πελοποννήσου, η επιβατική κίνηση εσωτερικού στα σήµερα λειτουργούντα αεροδρόµια ακολουθεί φθίνουσα πορεία και είναι πολύ περιορισµένη. Η συσχέτιση δε της επιβατικής αεροµεταφορικής κίνησης εξωτερικού µε την αντίστοιχη σε λοιπές περιοχές της χώρας, χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα περιορισµένη. Το φαινόµενο αυτό, σε συνδυασµό µε το στάσιµο έως και φθίνοντα ρυθµό εξέλιξης του ετήσιου αριθµού αλλοδαπών επισκεπτών στην περιοχή, αξιολογείται ότι χρήζει τη λήψη άµεσων µέτρων αποτελεσµατικής υποστήριξης και προώθησης των πολιτιστικών και τουριστικών πόρων και δυναµικού της περιοχής, στα πλαίσια ενός ολοκληρωµένου προγράµµατος µε την εµπλοκή των ενδιαφεροµένων φορέων. Με βάση µια ολοκληρωµένη στρατηγική ανάπτυξης και µε στόχο την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση, η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας προωθεί σηµαντικά έργα στα Σειρά Ερευνητικών Εργασιών, 23, 9(26)

584 έσποινα Τσούκα, Παντελής Σκάγιαννης, Ευάγγελος Ματσούκης αεροδρόµια Αράξου, Ανδραβίδας και Καλαµάτας, και προχωρά στην ανάθεση µελέτης σκοπιµότητας ανάπτυξης αεροδροµίου στη Σπάρτη. Στα πλαίσια του άρθρου αυτού, επιχειρείται µια γενική εξέταση και ανάλυση του σηµερινού αεροµεταφορικού έργου στην Πελοπόννησο (µε κατηγοριοποίηση σε κίνηση εσωτερικού και εξωτερικού, και σε επίπεδα ετήσιας, µηνιαίας και ωριαίας κατανοµής, συµπεριλαµβανοµένων στοιχείων προέλευσης και πληρότητας αεροσκαφών). Η κίνηση αυτή συγκρίνεται µε την αντίστοιχη που παρουσιάζεται σε άλλες περιοχές της χώρας, εντοπίζονται τα δυνατά και αδύνατα σηµεία στην περιοχή, και διατυπώνονται προτάσεις µε σκοπό τη συµβολή στην ανάπτυξη και τόνωση των αεροµεταφορών στην περιοχή. 2. Ανάλυση της αεροµεταφορικής κίνησης στην Πελοπόννησο Σήµερα, ο αερολιµένας Αράξου εξυπηρετεί κυρίως πτήσεις εξωτερικού (η κίνηση εσωτερικού είναι σχεδόν ανύπαρκτη, εξαιτίας του ανταγωνισµού των λοιπών χερσαίων µεταφορικών µέσων στην διαδροµή Πάτρα-Αθήνα). Ο αερολιµένας Αράξου άρχισε να λειτουργεί από το έτος 1984, και προηγουµένως από το έτος 1968 έως το 1986 (και εναλλακτικά έως το 1993, µε ελάχιστη όµως κίνηση) λειτούργησε ο αερολιµένας Ανδραβίδας για πτήσεις εξωτερικού. Σηµειώνεται, ότι ο αερολιµένας Ανδραβίδας απέχει 72 χλµ από την Πάτρα και 3 χλµ από τον Άραξο. Ο αερολιµένας Καλαµάτας εξυπηρετεί σήµερα πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού. Όµως από την εξέταση της διαχρονικής εξέλιξη της κίνησης, διακρίνεται συνεχής και µεγάλη µείωση της επιβατικής κίνησης εσωτερικού, που σήµερα ανέρχεται σε 1. περίπου ετήσιους επιβάτες, και που κυρίως οφείλεται στη σηµαντική βελτίωση του οδικού άξονα Καλαµάτα-Τρίπολη- Αθήνα και στον έντονο ανταγωνισµό των λοιπών χερσαίων µεταφορικών µέσων. Ο αερολιµένας Σπάρτης εξυπηρέτησε στο παρελθόν πολύ µικρή κίνηση εσωτερικού (εν µέρει και για τεχνικούς λόγους που αναφέρονται παρακάτω) (Πίνακας 1). Λόγω της ιδιαίτερης σηµασίας της κίνησης εξωτερικού στην Πελοπόννησο, στο Σχήµα 1 δίδεται η συγκριτική συσχέτιση της διαχρονικής εξέλιξης της κίνησης αυτής. Γενικά, παρατηρείται µια σηµαντική µέση ετήσια ποσοστιαία αύξηση της επιβατικής κίνησης εξωτερικού στα αεροδρόµια Αράξου και Καλαµάτας, κατά την τελευταία 5ετία και 1ετία (17% και 8% για Άραξο, και 6% και 16% για Καλαµάτα, αντιστοίχως). Τα αντίστοιχα ποσοστά για την µέση ετήσια αύξηση του αριθµού κινήσεων αεροσκαφών είναι 1% και 7% για Άραξο, και % και 12% για Καλαµάτα. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ, Τµήµα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης

Αεροµεταφορική Εξυπηρέτηση Πελοποννήσου 585 2, 18, 16, 14, ΕΠΙΒΑΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΣΤΑ ΑΕΡΟ ΡΟΜΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΑΛΑΜΑΤΑ-ΕΞ. ΑΡΑΞΟΣ-ΕΞ. ΑΝ ΡΑΒΙ Α-ΕΞΩΤ. ΣΠΑΡΤΗ-ΕΣΩΤ. ΣΥΝΟΛΟ 12, 1, 8, 6, 4, 2, 1978 198 1982 1984 1986 1988 199 1992 1994 1996 ΕΠΙΒΑΤΕΣ 1998 2 Σχήµα 1 : ιαχρονική εξέλιξη της επιβατικής κίνησης πτήσεων εξωτερικού στα αεροδρόµια Καλαµάτας, Αράξου, Ανδραβίδας και Σπάρτης. Η µηδενική αύξηση της κίνησης των αεροσκαφών πτήσεων εξωτερικού στο αεροδρόµιο Καλαµάτας κατά την τελευταία 5ετία οφείλεται κυρίως στη χρήση µεγαλύτερου τύπου αεροσκαφών και στη µεγαλύτερη πληρότητα αυτών. ΕΠΙΒΑΤΕΣ 2, 18, 16, 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2, ΜΗΝΙΑΙΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΠΙΒΑΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ - 1999 ΚΑΛΑΜΑΤΑ-ΕΣ. ΚΑΛΑΜΑΤΑ-ΕΞ ΑΡΑΞΟΣ-ΕΞ Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάϊος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέµβριος Οκτώβριος Νοέµβριος εκέµβριος Σχήµα 2 : Μηνιαία κατανοµή της επιβατικής κίνησης στα αεροδρόµια Αράξου και Καλαµάτας, που παρατηρήθηκε κατά το έτος 1999. Σειρά Ερευνητικών Εργασιών, 23, 9(26)

586 έσποινα Τσούκα, Παντελής Σκάγιαννης, Ευάγγελος Ματσούκης Στο Σχήµα 2 φαίνονται τα έντονα φαινόµενα εποχικότητας της επιβατικής κίνησης εξωτερικού κατά τη θερινή περίοδο αιχµής. Αντίθετα, η κίνηση εσωτερικού στο αεροδρόµιο Καλαµάτας παρουσιάζει οµοιόµορφη κατανοµή καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Από την εξέταση των ωριαίων στοιχείων κατανοµής επιβατικής κίνησης κατά το έτος 1999 (στα πλαίσια του άρθρου αυτού εξετάστηκε η 1η πλέον απασχοληµένη ωριαία κίνηση αιχµής κατά τον πλέον απασχοληµένο µήνα του έτους), παρατηρείται η εξής κίνηση : Α/ Ωριαίοι επιβάτες τυπικής ώρας αιχµής Ωριαίος αριθµός κινήσεων αεροσκαφών τυπικής ώρας αιχµής Ανά Συνολικοί Ανά κατεύθυνση Συνολικός αριθµός κατεύθυνση επιβάτες Άραξος 18 28 2 (max 2) 2 (max 3) Καλαµάτα 25 43 2 (max 3) 3 (max 5) Από την εξέταση της κατανοµής της επιβατικής κίνησης ανά πόλη και κράτος προέλευσης-προορισµού, µε βάση τα στοιχεία που παρατηρήθηκαν τον Αύγουστο 2, προκύπτουν τα αποτελέσµατα που δίδονται στα Σχήµατα 3, 4. 6, 5, ΕΠΙΒΑΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΣΤΑ Α/ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2 ΑΡΑΞΟΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΙΒΑΤΕΣ 4, 3, 2, 1, PAR FRA MUC DUS BER NTE HAM SZG STR PRG BRU VIE LYS HAJ LON HAS AMS MAN ATH BGY SKG Σχήµα 3 : Κατανοµή επιβατικής κίνησης αεροδροµίων Αράξου και Καλαµάτας ανά πόλη προέλευσης. Αύγουστος 2. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ, Τµήµα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης

Αεροµεταφορική Εξυπηρέτηση Πελοποννήσου 587 ΕΠΙΒΑΤΕΣ 12, 1, 8, 6, 4, ΕΠΙΒΑΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΣΤΑ Α/ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2 ΑΡΑΞΟΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΣΥΝΟΛΟ 2, GERMANY ENGLAND FRANCE AUSTRIA BELGIUM CZEC/VAKIA NETHERLAND ITALY GREECE Σχήµα 4 : Κατανοµή επιβατικής κίνησης αεροδροµίων Αράξου και Καλαµάτας ανά χώρα προέλευσης. Αύγουστος 2 Στα επόµενα Σχήµατα 5 και 6 δίδεται η κατανοµή του µέσου αριθµού διαθέσιµων θέσεων και πληρότητας αεροσκαφών, ανά χώρα προέλευσης-προορισµού, που παρατηρήθηκε κατά τον Αύγουστο 2 στα αεροδρόµια Αράξου και Καλαµάτας. Τα στοιχεία αυτά συσχετίζονται µε τον τύπο αεροσκάφους που χρησιµοποιείται από τις διάφορες αεροπορικές εταιρείες για την εξυπηρέτηση συγκεκριµένης διαδροµής, καθώς και για την εξυπηρέτηση συνδυασµού πολλαπλών προορισµών. Από τα ανωτέρω παρατηρείται ότι η κύρια αγορά από την οποία προσελκύει το αεροδρόµιο Αράξου και η ζώνη επιρροής του (Γερµανία, Γαλλία, Αυστρία, Βέλγιο) είναι διαφορετική από την αντίστοιχη του αεροδροµίου της Καλαµάτας και τη ζώνη επιρροής του (Αγγλία, Γαλλία, Βέλγιο, Τσεχία, Σλοβακία). Σειρά Ερευνητικών Εργασιών, 23, 9(26)

588 έσποινα Τσούκα, Παντελής Σκάγιαννης, Ευάγγελος Ματσούκης ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ Α/ΦΩΝ ΣΤΑ Α/ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2 Σχήµα 5 : Κατανοµή µέσου προσφερόµενου διαθέσιµου αριθµού θέσεων ανά αεροσκάφος ως προς κράτος προέλευσης για τα αεροδρόµια Αράξου και Καλαµάτας. Αύγουστος 2. ΙΑΘΕΣΙΜΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑ Α/ΦΟΣ ΣΤΑ Α/ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2 35 3 25 2 15 1 5 GERMANY ENGLAND FRANCE AUSTRIA BELGIUM ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΑΝΑ Α/ΦΟΣ 12 1 8 6 4 2 CZEC/VAKIA GERMANY NETHERLAND ENGLAND ITALY FRANCE GREECE AUSTRIA ΑΡΑΞΟΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΜΟ BELGIUM CZEC/VAKIA NETHERLAND ITALY GREECE ΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑ Α/ΦΟΣ ΑΡΑΞΟΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΜΟ Σχήµα 6 : Κατανοµή µέσου αριθµού επιβατών ανά αεροσκάφος ως προς κράτος προέλευσης για τα αεροδρόµια Αράξου και Καλαµάτας. Αύγουστος 2. 3. Σύγκριση του αεροµεταφορικού έργου στην Πελοπόννησο µε λοιπές περιοχές της χώρας Επειδή, η επίδραση και η εµβέλεια της ανάπτυξης ενός αεροδροµίου και της αεροµεταφορικής κίνησης, που αυτό εξυπηρετεί, αναφέρεται στην ευρύτερη ζώνη ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ, Τµήµα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης

Αεροµεταφορική Εξυπηρέτηση Πελοποννήσου 589 επιρροής του, είναι διαπεριφερειακής και διακρατικής διάστασης, και αποτελεί αντικείµενο εθνικού σχεδιασµού, τίθεται το ερώτηµα του συγκριτικού βαθµού ανάπτυξης των αεροµεταφορών στην Πελοπόννησο σε σχέση µε τις λοιπές περιοχές της χώρας και µάλιστα στον τοµέα πτήσεων εξωτερικού. Λόγω της προγραµµατιζόµενης συνεχούς βελτίωσης των προσβάσεων µε χερσαία µεταφορικά µέσα, η αεροµεταφορική κίνηση εσωτερικού στην Πελοπόννησο είναι και µελλοντικά θα παραµείνει περιορισµένη. Συνολικά, η αεροπορική επιβατική κίνηση εξωτερικού που εξυπηρετείται στην Πελοπόννησο ανήλθε το έτος 2 σε 165. επιβάτες (επιπλέον 1. επιβάτες εσωτερικού εξυπηρετήθηκαν στο α/δ Καλαµάτας). Εξ αυτών, 84. επιβάτες διακινήθηκαν µέσω του αεροδροµίου Αράξου και 81. επιβάτες µέσω του αεροδροµίου Καλαµάτας. Η ετήσια αυτή επιβατική κίνηση που εµφανίζεται είτε µεµονωµένα σε κάθε αεροδρόµιο, είτε και συνολικά θεωρείται περιορισµένη, συγκριτικά µε την κίνηση σε άλλα αεροδρόµια και περιοχές της χώρας (Σχήµα 7). Επίσης, και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύµφωνα µε το ιεθνές ιευρωπαϊκό ίκτυο αεροδροµίων, η κίνηση στα α/δ της Πελοποννήσου απέχει πολύ από τα κριτήρια ταξινόµησης στις αντίστοιχες κατηγορίες (η τρίτη και µικρότερη κατηγορία αφορά τα Περιφερειακά Σηµεία Πρόσβασης µε κίνηση µεταξύ 25. και 1 εκ. συνολικών ετησίων επιβατών). ΕΠΙΒΑΤΕΣ 1,, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, ΕΠΙΒΑΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α/ T ΖΑΚΥΝΘΟΥ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ ΣΑΜΟΥ ΑΚΤΙΟ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ ΣΚΙΑΘΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ ΜΥΚΟΝΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΑΡΑΞΟΥ ΚΑΡΠΑΘΟΥ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Ν. ΑΓΧΙΑΛΟΥ ΧΙΟΥ ΛΗΜΝΟΥ ΝΑΞΟΥ ΑΛΕΞΑΝ ΡΟΥΠΟΛΗΣ ΣΚΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ Σχήµα 7 : Ταξινόµηση αεροδροµίων στην Ελλάδα µε βάση την ετήσια επιβατική κίνηση εξωτερικού. Σειρά Ερευνητικών Εργασιών, 23, 9(26)

59 έσποινα Τσούκα, Παντελής Σκάγιαννης, Ευάγγελος Ματσούκης Περαιτέρω για τη σύγκριση µε άλλα αεροδρόµια στη χώρα (Πανεπιστήµιο Πατρών, 1999), και βάσει παραµέτρων όπως αντίστοιχη επιβατική κίνηση εξωτερικού και παρόµοια χαρακτηριστικά περιοχών, επιχειρείται συσχέτιση των αεροδροµίων της Πελοποννήσου µε τα αεροδρόµια Ιονίων Νήσων, Ακτίου, Σάµου, Χίου και Μυτιλήνης, καθώς και µε τη συνολική αεροπορική κίνηση στη χώρα. Η συσχέτιση αυτή επιχειρείται κυρίως ως προς το κριτήριο της κατανοµής της αγοράς προσέλκυσης επισκεπτών από το εξωτερικό. Αρχικά, στο Σχήµα 8 δίδεται η κατανοµή της επιβατικής αεροπορικής κίνησης που παρατηρήθηκε τον Αύγουστο 2 σε όλα τα αεροδρόµια της χώρας, ως προς τις βασικότερες χώρες προέλευσης. Στο επόµενο Σχήµα 9 δίδεται η ποσοστιαία κατανοµή της κίνησης ανά χώρα προέλευσης-προορισµού, που παρατηρήθηκε κατά τον µήνα Αύγουστο 2 στα Ιόνια νησιά συµπεριλαµβανοµένου του Ακτίου (διότι εξυπηρετεί κυρίως την Λευκάδα και τα Ιόνια νησιά), στα νησιά Μυτιλήνη-Χίος-Σάµος, στις Κυκλάδες, και στα εξεταζόµενα αεροδρόµια Άραξος-Καλαµάτα. 1,2, 1,, ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗΣ ΕΠΙΒΑΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΑΝΑ ΚΡΆΤΟΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2 8, 6, 4, 2, ΑΓΓΛΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΙΤΑΛΙΑ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΟΛΛΑΝ ΙΑ ΑΥΣΤΡΙΑ ΓΑΛΛΙΑ ΣΟΥΗ ΙΑ ΑΝΙΑ ΒΕΛΓΙΟ ΕΛΒΕΤΙΑ ΝΟΡΒΗΓΙΑ ΤΣΕΧ/ΒΑΚΙΑ ΚΥΠΡΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΟΥΓΓΑΡΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ ΦΙΛΛΑΝ ΙΑ ΠΟΛΩΝΙΑ ΡΩΣΣΙΑ ΙΣΠΑΝΙΑ ΙΡΛΑΝ ΙΑ ΑΙΓΥΠΤΟΣ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ Σχήµα 8: Κατανοµή της επιβατικής αεροπορικής κίνησης, που παρατηρήθηκε τον Αύγουστο 2 σε όλα τα αεροδρόµια της χώρας, ως προς τα βασικότερα κράτη προέλευσης. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ, Τµήµα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης

Αεροµεταφορική Εξυπηρέτηση Πελοποννήσου 591 ΕΠΙΒΑΤΕΣ 6 5 4 3 2 ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗΣ ΕΠΙΒΑΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΑΝΑ ΚΡΆΤΟΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΑΡΑΞΟΣ, ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΚΥΚΛΑ ΕΣ ΧΙΟΣ-ΣΑΜΟΣ- ΜΥΤΙΛΗΝΗ ΕΛΛΑ Α ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ, ΑΚΤΙΟ 1 ΑΓΓΛΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΙΤΑΛΙΑ ΟΛΛΑΝ ΙΑ ΑΥΣΤΡΙΑ ΓΑΛΛΙΑ ΣΟΥΗ ΙΑ ΑΝΙΑ ΒΕΛΓΙΟ ΕΛΒΕΤΙΑ ΝΟΡΒΗΓΙΑ ΤΣΕΧ/ΒΑΚΙΑ ΚΥΠΡΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΟΥΓΓΑΡΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ ΦΙΛΛΑΝ ΙΑ ΠΟΛΩΝΙΑ ΡΩΣΣΙΑ ΙΣΠΑΝΙΑ ΙΡΛΑΝ ΙΑ ΑΙΓΥΠΤΟΣ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ Σχήµα 9: Ποσοστιαία κατανοµή της επιβατικής αεροπορικής επιβατικής κίνησης εξωτερικού για κάθε οµάδα α/δ ως προς κράτη προέλευσης, που παρατηρήθηκε τον Αύγουστο 2 στην Ελλάδα, Ιονίους νήσους συµπερ. Ακτίου, Κυκλάδες, Χίο-Σάµο- Μυτιλήνη, Άραξο-Καλαµάτα. Από την εξέταση αυτή προκύπτει η ανάγκη συστηµατικής και οργανωµένης διεύρυνσης και εντατικοποίησης των µέτρων και µέσων διαφήµισης, ενηµέρωσης και προσέλκυσης επισκεπτών από τις διάφορες αγορές στην Ευρώπη, που ήδη γνωρίζουν και επισκέπτονται τη χώρα, ή και από νέες (Τσούκα,., 1999 και Τσούκα,., 2). Σε αυτό συνηγορεί και η φθίνουσα πορεία του συνολικού αριθµού αφίξεων αλλοδαπών επισκεπτών στην Πελοπόννησο µε όλα τα εναλλακτικά µεταφορικά µέσα (Σχήµα 1). Σειρά Ερευνητικών Εργασιών, 23, 9(26)

592 έσποινα Τσούκα, Παντελής Σκάγιαννης, Ευάγγελος Ματσούκης Αφίξεις επισκεπτών Ετήσιες αφίξεις ηµεδαπών τουριστών, Ελλήνων µονίµων κατοίκων εξωτερικού και αλλοδαπών τουριστών στις Περιφέρειες υτ.ελλάδος και Πελοποννήσου Αλλοδαποί 1,8, 1,6, 1,4, 1,2, 1,, 8, 6, 4, 2, Έλληνες ηµεδαποί Έλλ.µον.κατ.εξ. Σύνολο τουριστών 1984 1985 1986 1987 1988 1989 199 1991 1992 1993 1994 1995 Σχήµα 1 : Συνολικός αριθµός αφίξεων αλλοδαπών επισκεπτών στις Περιφέρειες υτικής Ελλάδας και Πελοποννήσου. 4. Αεροδροµιακή υποδοµή στην Πελοπόννησο και χρηµατοδοτήσεις Στην Πελοπόννησο υπάρχουν τα αεροδρόµια Αράξου, Καλαµάτας, Ανδραβίδας, Σπάρτης, Τρίπολης και Επιταλίου. Εξ αυτών, σε λειτουργία σήµερα είναι τα αεροδρόµια Αράξου και Καλαµάτας. Αναφορικά µε τα υπόλοιπα, το αεροδρόµιο Ανδραβίδας λειτούργησε στο παρελθόν από το έτος 1968 έως το 1986 (και εναλλακτικά έως το 1993) µε ελάχιστη κίνηση, λόγω της ανταγωνιστικότητας µε τον αερολιµένα Αράξου (από κοινού αναφέρονται στην ίδια ζώνη επιρροής, που κυρίως είναι οι Νοµοί Αχαΐας, Ηλείας και τµήµα του Ν.Αιτωλοακαρνανίας), που άρχισε να λειτουργεί από το 1984. Το αεροδρόµιο της Σπάρτης, είναι στρατιωτικό, και από το 1978 υπάρχει άδεια για χρήση του από την αερολέσχη Σπάρτης. Εξ αιτίας της έλλειψης ενδιαφέροντος από την ΟΑ και σχετικής ζήτησης, καθώς και του περιορισµένου διαθέσιµου µήκους του διαδρόµου (1.3x3 µ.), η λειτουργία του αεροδροµίου ανεστάλη το έτος 1987, και συνεχίζεται η χρήση του από την αερολέσχη Σπάρτης. Σήµερα, η ΥΠΑ προχωρά στην ανάθεση µελέτης σκοπιµότητας, για την ανάπτυξη και λειτουργία πολιτικού αεροδροµίου στη Σπάρτη. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ, Τµήµα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης

Αεροµεταφορική Εξυπηρέτηση Πελοποννήσου 593 Σηµειώνεται, ότι στο ενδιάµεσο διάστηµα και µετά από πιέσεις τοπικών παραγόντων είχε εξεταστεί το θέµα της ανάπτυξής του σε νέα θέση και µε µεγαλύτερο µήκος διαδρόµου για την εξυπηρέτηση διευρωπαϊκών πτήσεων, καθ όσον το υπάρχον υστερεί λόγω φυσικών εµποδίων στις προσεγγίσεις του διαδρόµου. Τα αεροδρόµια Επιταλίου και Τρίπολης διαθέτουν διαδρόµους προσαπογειώσεων µε περιορισµένο µήκος, και χαρακτηρίζονται από επιχειρησιακά προβλήµατα και αδυναµία επέκτασης του µήκους τους. Επιπλέον, επειδή το Επιτάλιο βρίσκεται στη ζώνη επιρροής του αεροδροµίου Αράξου (η απόσταση µεταξύ Αράξου και Πύργου είναι 6 χλµ) και η Τρίπολη στη ζώνη των αεροδροµίων Σπάτων και Καλαµάτας, καθώς και επειδή και τα δυο αεροδρόµια χαρακτηρίζονται από καλές χερσαίες προσβάσεις, η λύση της ανάπτυξης αεροδροµίων στις περιοχές αυτές δεν θα ήταν βιώσιµη. Περαιτέρω, το ο νοµός Αργολίδας βρίσκεται µέσα στη ζώνη των 1 χλµ από την Αθήνα, όπου σύµφωνα µε την από το 1995 σύµβαση για το αεροδρόµιο των Σπάτων δεν επιτρέπεται η ανάπτυξη ή βελτίωση κανενός υφιστάµενου ή νέου αεροδροµίου µε τη συνδροµή του Ελληνικού ηµοσίου στη ζώνη αυτή, πριν παρέλθει 2ετία. Το νότιο τµήµα του Ν.Αργολίδας διαθέτει ικανοποιητική σύνδεση µε τον Ν. Αττικής (οδική, θαλάσσια). Ο αερολιµένας Αράξου για την εξυπηρέτηση πτήσεων πολιτικής αεροπορίας διαθέτει κτίριο αεροσταθµού 8 τ.µ. και πίστα χωρητικότητας 3 θέσεων στάθµευσης αεροσκαφών (2 α/φων µεσαίας ατράκτου και 1 µικρού α/φους). Ο κύριος διάδροµος προσανατολισµού 18-36 είναι διαστάσεων 2.99x45 µ. Εν όψει των Ολυµπιακών Αγώνων του 24, η Πάτρα έχει χαρακτηριστεί Ολυµπιακή Πόλη, και ήδη δροµολογούνται έργα συνολικού προϋπολογισµού 2 δις δρχ. για την επέκταση της πίστας σε Α φάση, και 2 δις δρχ. για την επέκταση του αεροσταθµού σε Β φάση. Ο αερολιµένας Καλαµάτας διαθέτει διάδροµο προσανατολισµού 17-35 µε διαστάσεις 2.66x45 µ., δάπεδο στάθµευσης α/φων διαστάσεων 2x13 µ. (χωρητικότητας 2 θέσεων για α/φη αεροπλοΐας και 2 θέσεων για α/φη στενής ατράκτου), και κτίριο Αεροσταθµού 2.5 τµ. Στα πλαίσια του 5ετούς προγράµµατος ανάπτυξης αεροδροµίων, η ΥΠΑ προχωρά την επέκταση του δαπέδου α/φών εκτιµώµενου προϋπολογισµού 1,5 δις δρχ. Ο αερολιµένας Ανδραβίδας διαθέτει διάδροµο προσανατολισµού 16-34 και διαστάσεων 3.1x45 µ. και δάπεδο στάθµευσης α/φών διαστάσεων 28x12 µ. Η ΥΠΑ προχωρά στην κατασκευή νέου Αεροσταθµού, εκτιµώµενου προϋπολογισµού 2,5 δις δρχ σε Α φάση και σε επέκταση του δαπέδου α/φών εκτιµώµενου προϋπολογισµού 1,5 δις δρχ σε Β φάση. Με βάση τα αποτελέσµατα από την έρευνα του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας (1999) η ΥΠΑ προχωρά στην υλοποίηση των ανωτέρω έργων ανάπτυξης στην περιοχή. Η έρευνα αυτή περιλαµβάνει µεταξύ άλλων εκτενή ανάλυση χωροταξικών, κοινωνικών, οικονοµικών, πολιτιστικών, τουριστικών χαρακτηριστικών και δεδοµένων υποδοµών και Σειρά Ερευνητικών Εργασιών, 23, 9(26)

594 έσποινα Τσούκα, Παντελής Σκάγιαννης, Ευάγγελος Ματσούκης µετακινήσεων (µε όλα τα εναλλακτικά µέσα) στις Περιφέρειες υτικής Ελλάδας και Πελοποννήσου. Βάσει των στοιχείων αυτών και µε σκοπό τη συσχέτιση των τουριστικών χαρακτηριστικών µε την αεροµεταφορική εξυπηρέτηση των αερολιµένων Αράξου και Καλαµάτας στην περιοχή έρευνας, ορίσθηκαν αντίστοιχες ζώνες (Ζώνες και Τοπικές Συγκεντρώσεις). Κατά τον καθορισµό των Ζωνών λήφθηκε υπ όψη η επιρροή των υφισταµένων αερολιµένων Αράξου και Καλαµάτας, καθώς και η επιρροή των αερολιµένων Σπάτων και Ακτίου. Η χρονοαπόσταση των περιοχών εντός των ορίων κάθε Ζώνης από το αντίστοιχο αεροδρόµιο ελήφθη ως 1,5 ώρα το µέγιστο, που γενικά θεωρείται ως διεθνώς αποδεκτός χρόνος εξυπηρέτησης. Οι Τοπικές Συγκεντρώσεις αφορούν ζώνες, που ορίσθηκαν βάσει της χωρικής συγκέντρωσης παραλίων κυρίως και µε αξιόλογη κίνηση τουριστικών τόπων (κλίνες, αφίξεις, διανυκτερεύσεις, κλπ). Βάσει των ανωτέρω καθορίσθηκαν 4 Ζώνες (εξ αυτών 3 βρίσκονται στην Πελοπόννησο) και 6 Τοπικές Συγκεντρώσεις (ευρύτερη περιοχή Αµαλιάς-Πύργος, Τρίπολη, Καλαµάτα- Σπάρτη, ανατολικό τµήµα Ν.Λακωνίας, Άργος-Ναύπλιο, νότιο τµήµα Ν.Αργολίδας). Στη συνέχεια, λαµβάνοντας υπόψη παραµέτρους όπως τουριστικός χαρακτήρας και προοπτικές εξέλιξής του, διαµορφωµένος αναπτυξιακός χαρακτήρας, δυναµική αναπτυξιακής εξέλιξης, υπάρχουσα και προβλεπόµενη προσπελασιµότητα, εξυπηρέτηση από υπάρχοντα αεροδρόµια και δυνατότητα γένεσης ζήτησης αεροπορικών εξυπηρετήσεων, καθορίστηκαν έξι βασικές αναπτυξιακές περιοχές. Κατά τη διαµόρφωση των ζωνών αυτών µεταξύ άλλων τονίζεται η κατάταξη του αεροδροµίου Αράξου ως ευρύτερου Κοινοτικού ενδιαφέροντος, οι ιδιαίτερα σηµαντικές προοπτικές ανάπτυξης που αποδίδονται στην ευρύτερη Μητροπολιτική περιοχή της Πάτρας µε την ολοκλήρωση της κατασκευής της γέφυρας Ρίου-Αντιρίου και της παρα-ιόνιας οδού, ρόλος που προβλέπεται να επεκταθεί και από την πλευρά του Αντιρίου. Σηµαντικός είναι επίσης ο ρόλος της παράλιας ζώνης των Νοµών Αχαΐας και Ηλείας (βασικός πόλος ΠΣ Πατρών-Αίγιο, δίπολο Πύργου - Αµαλιάδας,), και ο ρόλος µέρους του Νοµού Αιτωλοακαρνανίας (δίπολο Αγρινίου-Μεσολογγίου, Ναύπακτος) λόγω της ζεύξης Ρίου- Αντιρίου. Οι ρόλοι αυτοί ενισχύονται από θετικές προβλέψεις ενίσχυσής της τουριστικής δραστηριότητας στην ευρύτερη περιοχή των Νοµών Αχαΐας και Ηλείας (συζητήσεις για νέες ξενοδοχειακές επενδύσεις στις ακτές του Ιονίου, δραστηριοποίηση και αναβάθµιση του ρόλου της Αρχαίας Ολυµπίας, όχι µόνο λόγω των Ολυµπιακών Αγώνων του 24 αλλά και ευρύτερα µετά την πιθανολογούµενη διαρκή τέλεση συναντήσεων όπως οι Ολυµπιάδες Εφήβων, Αποδήµου Ελληνισµού, κλπ). Τονίζεται επίσης η ιδιοµορφία της αναπτυξιακής δυναµικής του Ν.Λακωνίας που χαρακτηρίζεται από την προοπτική ανάπτυξης ήπιου και εναλλακτικού τουρισµού. Από την επιτόπια έρευνα ερωτηµατολογίων που διεξήχθη στον αερολιµένα Αράξου (1998), σχετικά µε θέµατα προορισµού και τόπου διαµονής, προέκυψε ότι ποσοστό περί το 3% αναφέρεται προορισµούς επιβατών στον Ν. Αχαΐας και βόρεια αυτού, ενώ ποσοστό 7% περίπου αναφέρεται σε περιοχές του Ν. Ηλείας και γύρω ή µε βάση αυτόν. Από την αντίστοιχη έρευνα ερωτηµατολογίων που έγινε στους επιβάτες του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ, Τµήµα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης

Αεροµεταφορική Εξυπηρέτηση Πελοποννήσου 595 αερολιµένα Καλαµάτας προέκυψε ότι ο αερολιµένας δεν εξυπηρετεί την περιοχή της Νοτιοανατολικής Πελοποννήσου. Τελικά η έρευνα προτείνει τα εξής σενάρια ανάπτυξης αεροδροµίων στην περιοχή: α) περαιτέρω προώθηση και υποστήριξη της ανάπτυξης του αερολιµένα Καλαµάτας, β) περαιτέρω προώθηση και υποστήριξη της ανάπτυξης του αερολιµένα Αράξου, µε ή χωρίς την παράλληλη ανάπτυξη του αερολιµένα Ανδραβίδας ως συµπληρωµατικό αεροδρόµιο, γ) αντικατάσταση του αερολιµένα Αράξου µε την προώθηση και ανάπτυξη του αερολιµένα Ανδραβίδας. Βάσει των ανωτέρω, η ΥΠΑ προωθεί την υλοποίηση προγράµµατος έργων ανάπτυξης εκτιµώµενου προϋπολογισµού 1 δις δρχ περίπου (1,5 δις δρχ για Καλαµάτα, 4 δις δρχ για Άραξο, 4 δις δρχ για Ανδραβίδα), ενώ αναµένονται και τα αποτελέσµατα της µελέτης σκοπιµότητας για την ανάπτυξη αεροδροµίου στη Σπάρτη. Με σκοπό την εξέταση της δυνατότητας χρηµατοδότησης των έργων αυτών από την ΥΠΑ, εξετάστηκαν εναλλακτικά σενάρια συγκεντρωτικών χρηµατικών ροών εσόδων αεροδροµίων από το Τέλος Εκσυγχρονισµού και Ανάπτυξης Αεροδροµίων και από το Τέλος Χρήσεως Αεροδροµίων (σε τιµές Καθαρής Παρούσας Αξίας για την επόµενη δεκαετία, έτος 21), που θα προκύψει από την αναµενόµενη κίνηση πτήσεων εξωτερικού στα αεροδρόµια Αράξου και Καλαµάτας. Θεωρήθηκε ότι η κίνηση εσωτερικού θα είναι περιορισµένη, λόγω της ανταγωνιστικότητας των λοιπών µέσων. Λόγω του παρόµοιου επιπέδου επιβατικής κίνησης εξωτερικού (περί τις 8. ετήσιους επιβάτες), που εξυπηρετήθηκε το έτος 21 στα αεροδρόµια Αράξου και Καλαµάτας, διερευνήθηκε η ευαισθησία των αναµενόµενων εσόδων από ΤΕΑΑ (Σχήµα 11) και ΤΧΑ ως προς την µελλοντική επιβατική κίνηση. Για τον λόγο αυτό εξετάστηκαν τα εξής σενάρια: o Σεν.1 : Μέση ετήσια αύξηση επιβατικής κίνησης κατά την επόµενη 1ετία ίση µε 6% (προκύπτει για το έτος 21 κίνηση 15. περίπου επιβατών) και αντίστοιχη τιµή για την αύξηση του αριθµού αεροσκαφών 4%. o Σεν.2 : Μέση ετήσια αύξηση επιβατικής κίνησης κατά την επόµενη 1ετία ίση µε 8% (προκύπτει για το έτος 21 κίνηση 18. περίπου επιβατών) και αντίστοιχη τιµή για την αύξηση του αριθµού αεροσκαφών 6%. o Σεν.3 : Μηδενική ετήσια αύξηση επιβατικής και αεροπορικής κίνησης κατά την επόµενη 1ετία (η κίνηση διατηρείται τα σηµερινά επίπεδα των 8. επιβατών ετησίως). o Σεν.4 : Μισός αριθµός επιβατικής και αεροπορικής κίνησης ως προς την σηµερινή κίνηση, και διατήρηση αυτής κατά την επόµενη 1ετία (η κίνηση ανέρχεται σε 4. επιβάτες ετησίως). Κατά τον υπολογισµό των εσόδων αυτών, λήφθηκαν υπόψη τα εξής : Σειρά Ερευνητικών Εργασιών, 23, 9(26)

596 έσποινα Τσούκα, Παντελής Σκάγιαννης, Ευάγγελος Ματσούκης! Φόρος αναχωρούντα επιβάτη για εµβέλεια πτήσης µέχρι 5 χλµ µηδενική, από 5 έως 75 χλµ 3.25 δρχ, και για µεγαλύτερη από 75 χλµ 6.5 δρχ.! Θεωρήθηκε µία µέση τιµή µέγιστου βάρους απογείωσης αεροσκαφών ανά κατηγορία τύπων αεροσκαφών, και µε βάση αυτή ορίστηκαν οι τιµές χρέωσης του βασικού τέλους προσγείωσης, του νυκτερινού τέλους, της περιόδου υψηλής κίνησης, και των τελών στάθµευσης στο δάπεδα αεροσκαφών.! To επιτόκιο αναγωγής τιµών εσόδων στο έτος βάση 21 θεωρήθηκε ίσο µε 5%. Η Καθαρή Παρούσα Αξία (NPV, Net Present Value) σε σηµερινές τιµές, που προέκυψε από την ανάλυση αυτή για το έτος 21 (1ετία µε έτος βάσης το 21) για τα επιµέρους σενάρια είναι : Καθαρή Παρούσα Αξία Εσόδων ΤΕΑΑ για 21 (σε δις δρχ) Καθαρή Παρούσα Αξία Εσόδων ΤΧΑ για 21 (σε εκατοµµ. δρχ) ΣΕΝ.1 1,9 18 ΣΕΝ.2 2,1 2 ΣΕΝ.3 1,4 15 ΣΕΝ.4,7 73 Τα ετήσια έσοδα από ΤΧΑ δεν συνυπολογίζονται στα έξοδα ανάπτυξης των αεροδροµίων, διότι θεωρούνται ότι αναφέρονται σε λειτουργικά τους έξοδα. Τα έσοδα από ΤΕΑΑ, αφορούν καθαρά έργα ανάπτυξης αεροδροµίων. Από την ανάλυση προκύπτει ότι οι συγκεντρωτικές χρηµατικές ροές εσόδων έως το έτος 21 δεν καλύπτουν τις επενδυτικές δαπάνες (Σχήµα 11). Ακόµη και στην περίπτωση διπλασιασµού της σηµερινής επιβατικής κίνησης ανά αεροδρόµιο, καλύπτεται το 5% περίπου του εκτιµώµενου κόστους. Αντίστοιχο επίπεδο συγκεντρωτικών χρηµατικών ροών εσόδων από ΤΕΑΑ τάξης µεγέθους 4 δις δρχ, προϋποθέτει την εξυπηρέτηση 25. επιβατών ετησίως για 1 έτη ή τη µέση ετήσια αύξηση 2% ως προς τη σηµερινή κίνηση για µια 1ετία (21: 5. επιβάτες ετησίως). ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ, Τµήµα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης

Αεροµεταφορική Εξυπηρέτηση Πελοποννήσου 597 2,5,, 2,,, ΣΕΝ.1 ΣΕΝ.2 ΣΕΝ.3 ΣΕΝ.4 ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΑ ΑΝΗΓΜΕΝΑ ΕΣΟ Α ΤΕΑΑ, σε ανηγµένες τιµές έτους βάσης 21 (επιτόκιο 5%) 1,5,, 1,,, 5,, 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 σε ΡΧ ) Σχήµα 11 : Αθροιστικά ανηγµένα (έτος βάσης 21) έσοδα αεροδροµίων Καλαµάτας και Αράξου, που προέρχονται από ΤΕΑΑ. Από τα ανωτέρω προκύπτει, ότι ένας από τους πρωταρχικούς στόχους για την ανάπτυξη της Πελοποννήσου στο βαθµό που αυτή σχετίζεται στενά µε τον τουρισµό, θα πρέπει να είναι η χάραξη µίας ολοκληρωµένης πολιτικής για αποτελεσµατική και δυναµική ανάπτυξη των αεροµεταφορών στην Πελοπόννησο. Τα σχεδιαζόµενα και υπό υλοποίηση αεροπορικά έργα, αλλά και τα υπόλοιπα µεγάλα έργα υποδοµών, δεν αρκούν από µόνα τους για το σκοπό αυτό. Βασικό ρόλο θα παίξει ο τουρισµός, ιδιαίτερα ο εξωτερικός, που για να ανακάµψει θα πρέπει να συνδυαστεί τόσο µε τα έργα αυτά όσο και µε άλλες τουριστικές πολιτικές (π.χ. διαφήµιση και προσέλκυση τουρισµού, υποστήριξη και προώθηση των πολιτιστικών και τουριστικών πόρων και δυναµικού της περιοχής, ανάπτυξη εναλλακτικών µορφών), και υποδοµές, που θα συµβάλουν στη δυναµική προσέλκυση επισκεπτών. Σειρά Ερευνητικών Εργασιών, 23, 9(26)

598 έσποινα Τσούκα, Παντελής Σκάγιαννης, Ευάγγελος Ματσούκης Το παρόν κείµενο αποτελεί ανακοίνωση στο ιεθνές Συνέδριο για τις Αεροµεταφορές και τα Αεροδρόµια:εξελίξεις στον 21 ο αιώνα. Πανεπιστήµιο Πατρών, 3-4 εκεµβρίου 21. Βιβλιογραφία ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ (1999) Έρευνα Στρατηγικού Σχεδιασµού και ιαχείρισης της Αεροπορικής Υποδοµής Περιφερειών υτικής Ελλάδας και Πελοποννήσου, Τµήµα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης/ ΥΠΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ/ ΥΠΑ (1999) Γενικό Σχέδιο Ανάπτυξης του αεροδροµίου Κέρκυρας ΤΣΟΥΚΑ,. (1999) Αεροµεταφορές και Τουρισµός στην Ελλάδα, Ηµερίδα Οικονοµικής των Μεταφορών, Πανεπιστήµιο Πειραιώς, Μάιος 1999. ΤΣΟΥΚΑ,. (2) Τηλεµατικές εφαρµογές στα αεροδρόµια στην Ελλάδα, Ηµερίδα Οικονοµικής των Μεταφορών, Πανεπιστήµιο Πειραιώς, 2. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ, Τµήµα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης