ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΕΚΒΟΛΗΣ - BRIDGING PRINCIPLES ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΜΕΙΓΜΑΤΩΝ

11 η Ετήσια Σύσκεψη Επιθεωρητών Χημικών Προϊόντων (REACH & CLP) Εθνική Συνάντηση Εργασίας του Ευρωπαϊκού Προγράμματος PROTEAS ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΕΚΒΟΛΗΣ - BRIDGING PRINCIPLES ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΜΕΙΓΜΑΤΩΝ Διεύθυνση Ενεργειακών, Βιομηχανικών & Χημικών Προϊόντων Δρ. Νίκος Σπετσέρης 11 η Ετήσια Σύσκεψη Επιθεωρητών REACH, CLP 2015 Εθνική Συνάντηση Εργασίας του Ευρωπαϊκού Προγράμματος PROTEAS Αθήνα - 27, 28 & 29 Απριλίου 2015 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΧΗΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΓΕΝΙΚΟΥ ΧΗΜΕΙΟΥ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 11 η Ετήσια Σύσκεψη Επιθεωρητών REACH, CLP 2015 Εθνική Συνάντηση Εργασίας του Ευρωπαϊκού Προγράμματος PROTEAS Αθήνα - 27, 28 & 29 Απριλίου 2015 1

ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΕΚΒΟΛΗΣ - BRIDGING PRINCIPLES ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΜΕΙΓΜΑΤΩΝ Κλιμακωτή Προσέγγιση για Ταξινόμηση Μειγμάτων 1. Δεδομένα για το υπό εξέταση μείγμα Πρέπει να υπάρχουν σχετικά, αξιόπιστα και επαρκή δεδομένα για το μείγμα. Συχνά απαιτείται η κρίση εμπειρογνωμόνων 2. Αρχές Παρεκβολής Πρέπει να υπάρχουν δεδομένα για παρεμφερή μείγματα και τις επιμέρους ουσίες του υπό εξέταση μείγματος Νέα μέθοδος Μόνο όταν υπάρχουν σχετικά, αξιόπιστα και επαρκή δεδομένα για το παρεμφερές μείγμα και τα επιμέρους συστατικά. Τα διαθέσιμα δεδομένα για τις ουσίες και το μείγμα πρέπει να προέρχονται μόνο από επικυρωμένες μεθόδους. 3. Ταξινόμηση βασιζόμενη στους κινδύνους και τη συγκέντρωση των επιμέρους συστατικών με τους μεθόδους που αναφέρονται στα μέρη 3 και 4 του παραρτήματος Ι του CLP Πιο συνηθισμένος τρόπος 2

Μείγμα για ταξινόμηση Συγκέντρωση όλων των δεδομένων Υπάρχουν επαρκή δεδομένα για την ταξινόμηση του μείγματος? Όχι Υπάρχουν επαρκή δεδομένα για παρόμοια μείγματα και επικίνδυνες επιμέρους ουσίες? Όχι Ναι Ταξινόμηση του μείγματος για τις σχετικές κατηγορίες κινδύνου Μπορούν να εφαρμοστούν οι αρχές παρεκβολής? Όχι Ταξινόμηση του μείγματος για τις σχετικές κατηγορίες κινδύνου Υπάρχουν επαρκή δεδομένα για όλα ή μερικά από τα επικίνδυνα συστατικά? Όχι Δεν μπορεί να γίνει ταξινόμηση Χρειάζονται δεδομένα Ναι Χρήση των μεθόδων που αναφέρονται στα μέρη 3 & 4 του Παραρτήματος Ι του CLP 3

Μη Επαρκή Δεδομένα για το Μείγμα Στην περίπτωση ταξινόμησης μειγμάτων που αφορά στους κινδύνους για την υγεία ή το περιβάλλον ενδέχεται να μην υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για το συγκεκριμένο μείγμα. Όταν όμως υπάρχουν επαρκή δεδομένα που αφορούν παρεμφερή μείγματα και επικίνδυνες επιμέρους ουσίες, ο καν. CLP επιτρέπει την χρήση των αρχών παρεκβολής για την ταξινόμηση του μείγματος (παράρτημα I του CLP, 1.1.3). Εφαρμόζεται μόνο για κινδύνους που αφορούν στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον Νέα μέθοδος για την ταξινόμηση μειγμάτων όταν υπάρχουν δεδομένα για παρεμφερή μείγματα και επιμέρους ουσίες Υπάρχουν προϋποθέσεις για τη χρήση και εφαρμογή αυτών των αρχών Όταν δεν είναι δυνατή η εφαρμογή των αρχών παρεκβολής ή της προσέγγισης του βάρους της απόδειξης τότε χρησιμοποιούνται οι μέθοδοι που αναφέρονται στα μέρη 3 και 4 του παραρτήματος I του κανονισμού. 4

1. Αραίωση - Dilution 2. Ομαδοποίηση Batching 3. Συγκέντρωση εξαιρετικά επικίνδυνων μειγμάτων Concentration of highly hazardous mixtures 4. Παρεμβολή στο πλαίσιο μιας κατηγορίας τοξικότητας Interpolation within one toxicity category 5. Σημαντικά παρόμοια μείγματα Substantially similar mixtures 6. Επανεξέταση ταξινόμησης όταν η σύνθεση ενός μείγματος έχει μεταβληθεί Review of classification when the composition of a mixture has changed 7. Αερολύματα - Aerosols 5

Αραίωση - Dilution Αρχή Παρεκβολής Ομαδοποίηση Batching Μικρή αλλαγή στη σύνθεση του μείγματος Σημαντικά παρόμοια μείγματα Substantially similar mixtures Αερολύματα Συγκέντρωση εξαιρετικά επικίνδυνων μειγμάτων Concentration of highly hazardous mixtures Παρεμβολή στο πλαίσιο μιας κατηγορίας τοξικότητας Interpolation within one toxicity category Εφαρμογή Όλες οι τάξεις κινδύνου Όχι για CMR, Αναρρόφηση και Περιβάλλον Όχι για CMR και RS 6

1. Αραίωση Dilution Εάν ένα δοκιμασμένο (tested) μείγμα αραιωθεί με μια ουσία (αραιωτικό) που έχει ισοδύναμη ή χαμηλότερη κατηγορία κινδύνου από τη λιγότερο επικίνδυνη αρχική ουσία συστατικό, τότε μπορεί να θεωρηθεί ότι η ταξινόμηση του νέου μείγματος είναι ισοδύναμη με εκείνη του αρχικού μείγματος. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να μην επηρεάζει το αραιωτικό υλικό την επικινδυνότητα άλλων συστατικών του αρχικού μείγματος. Κίνδυνος υπερταξινόμησης του νέου μείγματος - Χρήση άλλης μεθόδου εάν είναι εφικτό 7

1. Αραίωση Dilution Αραιωτικό Β Μείγμα Α δοκιμασμένο Μείγμα Γ μη δοκιμασμένο Μείγμα Α ταξινομείται ως Οξείας Τοξικότητας από του Στόματος Κατ. 2 Το αραιωτικό Β δεν ταξινομείται και δεν επηρεάζει την επικινδυνότητα των υπολοίπων συστατικών του μείγματος Α. Βάση της αρχής παρεκβολής Αραίωση, το μείγμα Γ ταξινομείται ως Οξείας Τοξικότητας από του Στόματος Κατ. 2 Κίνδυνος υπερταξινόμησης - Ανάλογα με τις συγκεντρώσεις των επιμέρους συστατικών και βάση της αθροιστικής μεθόδου θα μπορούσε το μείγμα Γ να έχει χαμηλότερη ταξινόμηση. Παραδείγματα Αρχής Αραίωσης Αραίωση ερεθιστικού μείγματος με νερό Αραίωση ερεθιστικού μείγματος με μη ταξινομημένο συστατικό 8 Αραίωση διαβρωτικού μείγματος με ερεθιστικό ή μη ταξινομημένο συστατικό

Κίνδυνος υπερταξινόμησης Αραιωτικό Β Μείγμα Α δοκιμασμένο Μείγμα Γ μη δοκιμασμένο Μείγμα Α ταξινομείται ως Οξείας Τοξικότητας από του Στόματος Κατ. 2 ΣυστατικόΑσε συγκέντρωση 20% προσδίδει την ταξινόμηση στο μείγμα Α (Οξ. Τοξ. Κατ 2) Το μείγμα Γ περιέχει το μείγμα Α σε συγκέντρωση 20%. Άρα το συστατικό Α είναι σε συγκέντρωση 4% στο μείγμα Γ Βάση της αρχής παρεκβολής το μείγμα Γ ταξινομείται ως Οξείας Τοξικότητας από του Στόματος Κατ. 2. Βάση της αθροιστικής μεθόδου το μείγμα Γ ταξινομείται ως Οξείας Τοξικότητας από του Στόματος Κατ. 3. 100/ΑΤΕ mix = C A /ATE A ATE mix = (100 x ATE A )/C A ATE mix = (100 x 5)/4 = 125 mg/kg bw Πίνακες 3.1.1 & 3.1.2 9

2. Ομαδοποίηση Batching Η κατηγορία επικινδυνότητας μιας παρτίδας παραγωγής ενός μείγματος μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι ουσιαστικά ισοδύναμη με εκείνη μιας άλλης παρτίδας παραγωγής του ίδιου εμπορικού προϊόντος και η οποία παρήχθη από ή υπό τον έλεγχο του ίδιου προμηθευτή, εκτός εάν υπάρχει λόγος να θεωρηθεί ότι υπάρχει σημαντική διακύμανση στη παραγωγική διαδικασία (σύσταση του μείγματος) έτσι ώστε η ταξινόμηση επικινδυνότητας της συγκεκριμένης παρτίδας να έχει αλλάξει. Εάν συμβαίνει το τελευταίο, είναι αναγκαία η νέα αξιολόγηση. 10

3. Συγκέντρωση εξαιρετικά επικίνδυνων μειγμάτων Concentration of highly hazardous mixtures Εάν ένα δοκιμασμένο μείγμα έχει ταξινομηθεί στην υψηλότερη κατηγορία ή υποκατηγορία επικινδυνότητας και ένα μη δοκιμασμένο μείγμα περιέχει υψηλότερη συγκέντρωση των ουσιών που ταξινομούνται στη συγκεκριμένη κατηγορία ή υποκατηγορία, το μη δοκιμασμένο μείγμα θα πρέπει επίσης να ταξινομείται στην υψηλότερη κατηγορία ή υποκατηγορία κινδύνου (παράρτημα I του CLP, 1.1.3.3) χωρίς περαιτέρω δοκιμές. Ισχύει για όλες τις κατηγορίες κινδύνου εκτός των CMR-RS. 11

3. Συγκέντρωση εξαιρετικά επικίνδυνων μειγμάτων Concentration of highly hazardous mixtures Μείγμα Α δοκιμασμένο Μείγμα Β μη δοκιμασμένο 12

Απάντηση: ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΕΚΒΟΛΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΜΕΙΓΜΑΤΩΝ 3. Συγκέντρωση εξαιρετικά επικίνδυνων μειγμάτων Concentration of highly hazardous mixtures 1. Από του στόματος Εφαρμόζοντας την αρχή παρεκβολής «Συγκέντρωση εξαιρετικά επικίνδυνων μειγμάτων», το μη δοκιμασμένο μείγμα μπορεί να ταξινομηθεί ως οξείας τοξικότητας από του στόματος Κατηγορία 1 χωρίς πρόσθετες δοκιμές αφού το συστατικό1 βρίσκεται σε μεγαλύτερη συγκέντρωση στο μη δοκιμασμένο Μείγμα Β απ ότι στο δοκιμασμένο Μείγμα Α. 2. Δια του δέρματος Η αρχή παρεκβολής «Συγκέντρωση εξαιρετικά επικίνδυνων μειγμάτων» δεν μπορεί να εφαρμοστεί αφού το επικίνδυνο συστατικό2βρίσκεται σε μικρότερη συγκέντρωση στο μη δοκιμασμένο Μείγμα Β απ ότι στο δοκιμασμένο Μείγμα Α. Σκεπτικό: 1. Η ταξινόμηση με εφαρμογή των κριτηρίων για το Μείγμα Β δεν είναι δυνατή, αφού δεν υπάρχουν δεδομένα δοκιμών οξείας τοξικότητας για αυτό, άρα πηγαίνουμε στο επόμενο βήμα, τις αρχές παρεκβολής. 2. Η ταξινόμηση βάση των αρχών παρεκβολής μπορεί να εφαρμοστεί στην περίπτωση της τοξικότητας από του στόματος αφού πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις των αρχών παρεκβολής. 13

4. Παρεμβολή στο πλαίσιο μιας κατηγορίας τοξικότητας Interpolation within one toxicity category Στην περίπτωση ταξινόμησης τριών μειγμάτων (Α, Β, Γ) με τα ίδια επικίνδυνα συστατικά όταν τα μείγματα Α και Β ανήκουν στην ίδια κατηγορία επικινδυνότητας και το μείγμα Γ έχει τα ίδια επικίνδυνα συστατικά με συγκεντρώσεις ενδιάμεσες των συγκεντρώσεων των εν λόγω επικίνδυνων συστατικών στα μείγματα Α και Β, τότε το μείγμα Γ θεωρείται ότι ανήκει στην ίδια κατηγορία επικινδυνότητας με το Α και το Β. Ισχύει για όλες τις κατηγορίες κινδύνου εκτός των CMR-RS. 14

4. Παρεμβολή στο πλαίσιο μιας κατηγορίας τοξικότητας Interpolation within one toxicity category 1 2 1 2 90% 10% 10% 30% 70% Μείγμα Α Οξ. Τοξ. Υδ. Περ. Κατ. 1 1 2 Μείγμα Β Οξ. Τοξ. Υδ. Περ. Κατ. 1 60% 40% Σύμφωνα με αρχή παρεκβολής το Μείγμα Γ Ταξινομείται ως Οξ. Τοξ. Υδ. Περ. Κατ. 1 15

5. Σημαντικά παρόμοια μείγματα Substantially similar mixtures Δεδομένων των ακόλουθων: α) Δύο μείγματα που το καθένα περιέχει δύο συστατικά: 1. Α+Β 2. Γ+Β β) Η συγκέντρωση του συστατικού Β είναι ουσιαστικά η ίδια και στα δύο μείγματα γ) Η συγκέντρωση του συστατικού Α στο μείγμα 1 είναι ίση με εκείνη της ουσίας Γ στο μείγμα 2 δ) Τα δεδομένα σχετικά με τον κίνδυνο για το Α και το Γ είναι διαθέσιμα και ουσιαστικά ισοδύναμα, δηλαδή ανήκουν στην ίδια κατηγορία κινδύνου και δεν αναμένεται να επηρεάσουν την ταξινόμηση κινδύνου του Β. Εάν το μείγμα 1 είναι ήδη ταξινομημένο σε μια ιδιαίτερη τάξη κινδύνου βάσει δεδομένων δοκιμών, το μείγμα 2 εντάσσεται στην ίδια κατηγορία κινδύνου. 16

5. Σημαντικά παρόμοια μείγματα Substantially similar mixtures Συστατικό Α Συστατικό Β Συστατικό Β Συστατικό Γ Μείγμα 1 Δοκιμασμένο Ερεθ. Δερ. Κατ. 2 Μείγμα 2 Μη Δοκιμασμένο Ερεθ. Δερ. Κατ. 2 17

6. Επανεξέταση ταξινόμησης όταν η σύνθεση ενός μείγματος έχει μεταβληθεί Review of classification when the composition of a mixture has changed Αρχή παρεκβολής για μεταβολές στη σύνθεση ενός μείγματος Περιοχή αρχικής συγκέντρωσης του συστατικού Πίνακας 1.2 Επιτρεπόμενη διακύμανση της αρχικής συγκέντρωσης του συστατικού 2,5 % ± 30% 2,5 < C 10 % ± 20% 10 < C 25 % ± 10% 25 < C 100 % ± 5% 18

6. Επανεξέταση ταξινόμησης όταν η σύνθεση ενός μείγματος έχει μεταβληθεί Review of classification when the composition of a mixture has changed ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Ένα Μείγμα Α ταξινομείται ως επικίνδυνο με βάση την αρχική συγκέντρωση δύο επικίνδυνων συστατικών, Α και Β. Οι αρχικές συγκεντρώσεις στο μείγμα των ουσιών Α και Β είναι 2% και 12%, αντίστοιχα. Η επιτρεπόμενη μεταβολή σύμφωνα με τον πίνακα 1.2 είναι για την ουσία Α ± 30% της αρχικής συγκέντρωσης και για την ουσία Β ± 10% της αρχικής συγκέντρωσης. Αυτό σημαίνει ότι η συγκέντρωση στο μείγμα για την ουσία Α πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 1,4% και 2,6% και για την ουσία Β μεταξύ 10,8% και 13,2%, χωρίς να χρειάζεται νέα αξιολόγηση της ταξινόμησης του μείγματος Α σύμφωνα με το κεφάλαιο 2 του τίτλου II του CLP: Ουσία Α: 2 x ±0.3 = ±0.6 1.4 2.6 Ουσία B: 12 x ±0.1 = ±1.2 10.8-13.2 19

u1 ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΕΚΒΟΛΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΜΕΙΓΜΑΤΩΝ 7. Αερολύματα Aerosols Η αερολυματική μορφή ενός μείγματος ταξινομείται στην ίδια κατηγορία κινδύνου με τη μη αερολυματική μορφή του μείγματος, υπό την προϋπόθεση ότι το προστεθέν προωθητικό μέσον δεν επηρεάζει τις επικίνδυνες ιδιότητες του μείγματος κατά τον ψεκασμό και ότι διατίθενται επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η αερολυματική μορφή δεν είναι πιο επικίνδυνη από τη μη αερολυματική μορφή. Δεν Ισχύει για CMR, Κίνδυνο από Αναρρόφηση και Περιβαλλοντικούς κινδύνους. 20

Slide 20 u1 nddddddddddddddddd user; 18/4/2015

u3 ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΕΚΒΟΛΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΜΕΙΓΜΑΤΩΝ 7. Αερολύματα Aerosols Παράδειγμα Συστατικό Συγκέντρωση Ταξινόμηση Δοκιμασμένο Μείγμα 50 Ερεθ. Δερμ Κατ. 2 Προπάνιο 25 - Βουτάνιο 25-21

Slide 21 u3 nddddddddddddddddd user; 18/4/2015

u4 ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΕΚΒΟΛΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΜΕΙΓΜΑΤΩΝ 7. Αερολύματα Aerosols Παράδειγμα Απάντηση: Εφαρμόζοντας την αρχή παρεκβολής για τα αερολύματα το μη δοκιμασμένο μείγμα μπορεί να χαρακτηριστεί ως ερεθιστικό για το δέρμα κατηγορία 2 χωρίς πρόσθετες δοκιμές. Σκεπτικό: 1. Η ταξινόμηση με εφαρμογή των κριτηρίων δεν είναι εφικτή, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν δεδομένα για το αερόλυμα. 2. Η ταξινόμηση με εφαρμογή των αρχών παρεκβολής μπορεί να είναι γίνει αφού υπάρχουν επαρκή δεδομένα και για το παρεμφερές μείγμα αλλά και για τα επιμέρους συστατικά. α. Η μη-αερολυμένη μορφή έχει δοκιμαστεί, και β. Το προωθητικό (δηλαδή μίγμα 50/50 υγροποιημένο προπάνιο / βουτάνιο) δεν είναι διαβρωτικό ή ερεθιστικό, και γ. Το προωθητικό δεν θα επηρεάσει τις ιδιότητες ερεθισμού του μίγματος κατά τον ψεκασμό. 22

Slide 22 u4 nddddddddddddddddd user; 18/4/2015

u5 ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΕΚΒΟΛΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΜΕΙΓΜΑΤΩΝ 7. Αερολύματα Aerosols Παράδειγμα Συστατικό Συγκέντρωση Ταξινόμηση Δοκιμασμένο Μείγμα 50 Ερεθ. Δερμ Κατ. 2 Προπάνιο 25 - Βουτάνιο 25 - Μη Δοκιμασμένο Μείγμα - Ερεθ. Δερμ Κατ. 2 23

Slide 23 u5 nddddddddddddddddd user; 18/4/2015

u2 ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΕΚΒΟΛΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΜΕΙΓΜΑΤΩΝ Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας 24

Slide 24 u2 nddddddddddddddddd user; 18/4/2015