Αναζητώντας τεκμήρια μινωικού πολιτισμού στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου: Μια γέφυρα δημιουργίας ανάμεσα στο σχολικό εγχειρίδιο και στο έκθεμα (Ιστορία Α Γυμνασίου) Μαράκη Διονυσία Φιλόλογος Πειραματικού Γυμνασίου Ηρακλείου
Γνωστικό αντικείμενο του σεναρίου διδασκαλίας: Αρχαία Ιστορία Α Γυμνασίου Σύνδεση με ενότητες του Σχολικού Εγχειριδίου: Κεφάλαιο Β : Η εποχή του Χαλκού: Ενότητα 3: "Ο Μινωικός Πολιτισμός" και Ενότητα 4: "Η Θρησκεία και η Τέχνη των Μινωιτών" Σύνδεση με άλλες γνωστικές περιοχές: Τεχνολογία, Εικαστικά, Μουσική, Θρησκευτικά, Φυσική Αγωγή, Πληροφορική, Νεοελληνική Γλώσσα και Αρχαία Ελληνική Γλώσσα.
Γενικός σκοπός: Οι μαθητές να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους σχετικά με τη μινωική Κρήτη και τον πολιτισμό της με βιωματικό τρόπο αναπτύσσοντας παράλληλα την κριτική τους σκέψη και δημιουργικότητα.
Διδακτικοί στόχοι Α. Σε επίπεδο γνώσεων Να γνωρίσουν χαρακτηριστικά στοιχεία της καθημερινής ζωής των κατοίκων της μινωικής Κρήτης (διατροφή, ενδυμασία, καλλωπισμός). Να αποκτήσουν βασικές γνώσεις για τη θρησκεία, τις γιορτές, τις αθλητικές εκδηλώσεις της μινωικής περιόδου. Να θαυμάσουν και να ερευνήσουν την αρχιτεκτονική και τη διακόσμηση των ανακτόρων και των οικιών. Να έρθουν σε επαφή με τη μινωική τέχνη, την κατασκευή των αγγείων, των κοσμημάτων και την τεχνική των τοιχογραφιών. Να ανακαλύψουν τα τεχνολογικά επιτεύγματα καθώς και τη γραφή των Μινωιτών.
Β. Σε επίπεδο ικανοτήτων Να αναπτύξουν δεξιότητες παρατήρησης, ανακάλυψης και διερεύνησης, ώστε να αποκτήσει προσωπικό νόημα η μάθηση. Να αναπτύξουν την κριτική και δημιουργική σκέψη, τη συναισθηματική νοημοσύνη και τη φαντασία. Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας και επικοινωνίας. Να ενεργοποιήσουν την κριτική και δημιουργική τους αυτενέργεια. Να αναπτύξουν τον διάλογο και να καλλιεργήσουν δεξιότητες έκφρασης και παραγωγής λόγου (προφορικού και γραπτού).
Γ. Σε επίπεδο στάσεων-συναισθημάτων Να συνειδητοποιήσουν ότι η μελέτη κάθε ιστορικής περιόδου είναι συνυφασμένη με τη μελέτη της ίδιας της ζωής της συγκεκριμένης εποχής. Να εξοικειωθούν με το χώρο του μουσείου, να αναπτύξουν κανόνες συμπεριφοράς κινούμενοι μέσα σ αυτό και να κληθούν να το αντιμετωπίσουν ως ένα ζωντανό χώρο εξερεύνησης που βήμα-βήμα τους αποκαλύπτει τα καλά κρυμμένα «μυστικά» των Μινωιτών.
Χρόνος φάσεις υλοποίησης ΦΑΣΗ 1 η : ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ (1-2 διδακτικές ώρες) ΦΑΣΗ 2 η : ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΦΑΣΗ 3 η : ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΦΑΣΗ 4 η : ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ( 3 διδακτικές ώρες) (1-2 διδακτικές ώρες) (1 διδακτική ώρα)
ΦΑΣΗ 1 η : ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ (1-2 διδακτικές ώρες) Εισαγωγική προσέγγιση των θεμάτων διερεύνησης μέσα στην τάξη: Με συμμετοχικές τεχνικές γίνεται αναφορά στις βασικές πτυχές των θεμάτων που θα διερευνήσουν οι μαθητές στο μουσείο: Θρησκεία, Τεχνολογία, Αρχιτεκτονική, Τέχνη, Εκδηλώσεις (αθλητικές - μουσικές) και καθημερινή ζωή των Μινωιτών.
Στη συνέχεια οι μαθητές χωρίζονται σε 6 ομάδες τεσσάρων ατόμων (σύνολο μαθητών τμήματος: 24) και γίνεται επιλογή θέματος από κάθε ομάδα. Προετοιμασία των μαθητών για την επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο: Η εκπαιδευτικός δίνει οδηγίες για τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί από τις ομάδες και τους κανόνες συμπεριφοράς που πρέπει να τηρηθούν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στο μουσείο.
ΦΑΣΗ 2 η : ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ Α. ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (2 ώρες) Επίσκεψη στο χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου, όπου οι ομάδες εργάζονται με βάση τα φύλλα εργασίας που έχει εκπονήσει η εκπαιδευτικός. Συγχρόνως, κάθε ομάδα έχει στη διάθεσή της την κάτοψη του Μουσείου με την πορεία που θα ακολουθήσει μέσα στις αίθουσές του. Η εκπαιδευτικός παρεμβαίνει μόνο για να δώσει διευκρινίσεις ή να λύσει απορίες. Οι μαθητές απαντούν στα φύλλα εργασίας και φωτογραφίζουν τα εκθέματα που σχετίζονται με το θέμα της ομάδας.
ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΩΝ Ενδεικτικές Ερωτήσεις ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΜΙΝΩΙΤΩΝ Αίθουσα 3 Προθήκη 23: Παρατηρήστε τις σφραγίδες και απαντήστε στις ερωτήσεις: Ποια ήταν η χρήση των σφραγίδων; Οι σφραγίδες είχαν πολλές σφραγιστικές επιφάνειες. Υπάρχει στην προθήκη μία σφραγίδα που έχει 14 σφραγιστικές επιφάνειες. Μπορείτε να την εντοπίσετε; Ποια είναι τα υλικά κατασκευής τους; Ποια είναι τα θέματά τους; Σχεδιάστε κάποιο από τα θέματα που σας αρέσει.
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Αίθουσα 4 Προθήκη 36 Να κοιτάξετε προσεκτικά το ομοίωμα της έπαυλης και να καταγράψετε τα βασικά χαρακτηριστικά της μινωικής αρχιτεκτονικής. Ποιος χώρος της έπαυλης σας αρέσει περισσότερο; Παρατηρείτε ομοιότητες με ένα σημερινό σπίτι; Υπάρχει ανθρώπινη παρουσία στην έπαυλη; Προθήκη 37 Παρατηρήστε τα επιζωγραφισμένα πλακίδια με τις προσόψεις των μινωικών κατοικιών και καταγράψτε τα χαρακτηριστικά τους. Για ποιο λόγο πιστεύετε ότι υπάρχουν τα ορθογώνια στοιχεία της στέγης; Ποια πρόσοψη σας αρέσει περισσότερο; Να τη σχεδιάσετε.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΜΙΝΩΙΤΩΝ 1 ος όροφος: ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ Παρατηρήστε την τοιχογραφία της πομπής και καταγράψτε την ενδυμασία των ανδρών (προσέξτε ιδιαίτερα τα πόδια και τα χέρια τους). Αίθουσα 6 Προθήκη 1 η δεξιά Δείτε τα εκθέματα στην προθήκη αυτή. Ποια είναι τα συμπεράσματά σας για τη διατροφή των Μινωιτών; Προθήκη 69 Παρατηρήστε τα κεφάλια των γυναικείων ειδωλίων. Περιγράψτε τις κομμώσεις τους. Σας θυμίζουν κομμώσεις νεότερης εποχής; Ουφ! Τελειώσατε! Πηγαίνετε τώρα να παίξετε! Όχι έξω από το μουσείο, αλλά στην αίθουσα 4. Εκεί, στην προθήκη 39 βλέπετε ένα μινωικό επιτραπέζιο παιχνίδι. Πώς ονομάζεται; Σας θυμίζει κάποιο σημερινό επιτραπέζιο;
Β. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΩΝ ΟΜΑΔΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥ ΦΥΛΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ (1 διδακτική ώρα) Προετοιμασία των ομάδων μέσα στην τάξη, προκειμένου να δημιουργήσουν εργασίες με δημιουργική αναπλαισίωση του υλικού, αντλώντας στοιχεία από την διερευνητική τους εργασία στο Μουσείο (ομαδοσυνεργατική μέθοδος). Προτείνουμε σε κάθε ομάδα τρόπους δημιουργικής ανάπλασης του υλικού των φύλλων εργασίας, όπως:
Παραγωγή γραπτού λόγου σε συγκεκριμένο κειμενικό είδος : α. Συγγραφή άρθρου β. Δημιουργία διαλόγων Παιχνίδι ρόλων Δημιουργία video Εικαστική δημιουργία Επισήμανση: Δεχόμαστε το παιγνιώδες στοιχείο στις εργασίες των παιδιών αλλά συγχρόνως κάνουμε κατανοητές τις διαφορές αντιλήψεων και πρακτικών που κυριαρχούν σε διαφορετικές εποχές.
Αφήνουμε χρόνο ώστε τα μέλη της ομάδας να συζητήσουν και να αποφασίσουν το επικοινωνιακό πλαίσιο στο οποίο θα γίνει η παρουσίαση της εργασίας τους. Γίνεται διανομή καθηκόντων ανά άτομο-μέλος της ομάδας, ώστε να ολοκληρωθούν οι εργασίες κατ οίκον, έχοντας όμως επικοινωνία με την εκπαιδευτικό μέσω της πλατφόρμας Εdmodo για να λύσουν ενδεχόμενες απορίες.
Παραδείγματα παρουσίασης εργασιών με δημιουργική αναπλαισίωση: Τεχνολογία: Δημιουργία ηλεκτρονικού περιοδικού τεχνολογίας Τέχνη: Παρουσίαση υπό μορφή τηλεοπτικής εκπομπής / εικαστική δημιουργία Καθημερινή ζωή: Διάλογος προσώπων της μινωικής εποχής Αθλητισμός: Αναπαράσταση μινωικών αθλημάτων Θρησκεία: Δημιουργία video παρουσίασης των αποτελεσμάτων της έρευνας Αρχιτεκτονική: Παρουσίαση του υλικού υπό μορφή ξενάγησης στο μουσείο
ΦΑΣΗ 3 η : ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ (1-2 διδακτικές ώρες) Οι ομάδες παρουσιάζουν τις εργασίες τους στην ολομέλεια, αξιολογώντας συγχρόνως την παρουσίασή τους με φύλλα εργασίας που έχουν εκπονήσει οι ίδιοι και έχουν μοιράσει στο σύνολο της τάξης.
ΦΑΣΗ 4 η : ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ (1 διδακτική ώρα) Συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της διαδικασίας από τους μαθητές.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Οι μαθητές ανταποκρίθηκαν με προθυμία και ενθουσιασμό, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της διερευνητικής τους εργασίας στο Μουσείο. Συνεργάστηκαν αρμονικά μεταξύ τους, ενεργοποίησαν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία. Αρνητικούς παράγοντες αποτέλεσαν: - η αντίληψη των μαθητών ότι έγκυρο είναι το στοιχείο που βρίσκουν μόνο από το internet και όχι στην ιστορική πηγή. - ο χρόνος που απαιτήθηκε για την υλοποίηση του σεναρίου. Πρόταση: Kαλός σχεδιασμός πριν την υλοποίηση, ώστε να προβλέπονται διαδικασίες και να υπολογίζεται ο χρόνος σε σχέση με τον όλο προγραμματισμό της ύλης.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!!!