Fear of Positive Evaluation and Social Anxiety Iran Davoudi 1, Afshin Salahian, Fatemeh Veisy 1 Deartment of Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran PhD Student in Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, The University of Isfahan, Isfahan, Iran (Received June 8, 01 ; Acceted November 4, 01) Abstract Background and urose: Cognitive theories roose that fear of negative evaluation (FNE) is the core feature of social anxiety disorder. Recently, fear of ositive evaluation (FPE) has also been discussed as a cognitive comonent of social anxiety. The aim of the resent study was to investigate the relationshis between fear of ositive evaluation and social anxiety by controlling FNE. Materials and methods: The articiants included 176 students in Shahid Chamran University (88 males, 88 females) who were selected through multistage random samling. The Social Anxiety Scale and the Fear of Positive Evaluation Scale were used to collate the data. Results: The findings showed a ositive correlation between FPE and social anxiety, its comonent and social self-concet, but no correlation was found between anxiety symtoms (AS) and FNE. Three hierarchical regressions indicated that FPE accounted for significant variance in social anxiety and social self-concet but it could not redict anxiety symtoms. An exlorative factor analysis rovided additional suort for the distinction between FPE and FNE. All of the two scale items were loaded on searate factors. Conclusion: FPE and FNE have distinct roles in social anxiety and are robably associated with different tye of anxiety symtoms. Keywords: Fear of negative evaluation, fear of ositive evaluation, social anxiety J Mazand Univ Med Sci 01; (96): 79-87 (Persian). 78
پژوهشي دوره بيست و دوم شماره 96 دي سال (79-87) 1391 اضطراب اجتماعي و چكيده سابقه و هدف: 1 ايران داودي افشين صلاحيان فاطمه ويسي مدلهاي شناختي بر نقش در اضطراب اجتماعي تا كيد دارند. اخيرا ترس از ارزيابي مثبت بهعنوان يك مو لفه شناختي ديگر در اضطراب اجتماعي مطرح گرديده است. هدف پژوهش حاضر بررسي رابطه اين سازه جديد و اضطراب اجتماعي با كنترل بود. مواد و روشها: نمونه هاي پژوهش (88 176 دختر و 88 پسر) دانشجوي كارشناسي دانشگاه شهيد چمران مي باشند كه با روش نمونهگيري تصادفي چند مرحلهاي انتخاب و پرسشنامههاي اضطراب اجتماعي و را تكميل كردند. يافتهها: نتايج حاكي از همبستگي بين با "اضطراب اجتماعي" و مو لفه "خودپنداشت اجتماعي" ناشي از آن است اما همبستگي آن با و مو لفه "" معنيدار نيست. نتايج سه رگرسيون سلسله مراتبي نشان داد كه پس از كنترل بخش معنيداري از واريانس "اضطراب اجتماعي" و "خودپنداشت اجتماعي" را تبيين مينمايد اما نقش آن در پيشبيني "" معنيدار نيست. تمايز دو سازه در تحليل عوامل اكتشافي نيز با بارگذاري مادههاي و ترس از ارزيابي منفي روي دو عامل جداگانه آشكار شد. استنتاج: به نظر ميرسد كه در اضطراب اجتماعي نقشي مستقل از ايفاء ميكند و اين دو سازه احتمالا با انواع متفاوتي از ي مرتبط هستند.كاربرد يافتهها در مدل پردازي و درمان اضطراب اجتماعي مورد بحث قرار گرفته است. واژه هاي كليدي: اضطراب اجتماعي مقدمه يكي از انواع شايع و فراگير اختلالات اضطرابي اضطراب اجتماعي Anxiety) (Social است. اضطراب اجتماعي ترس شديد و دايم از يك موقعيت جمعي يا عملكردي situation) (Social or erformance است كه طي آن فرد در برابر چشمان افرادي ناآشنا واقع ميشود و اين احتمال وجود دارد كه ديگران او را مورد موشكافي قرار دهند. در چنين موقعيتي فرد ميترسد به گونهاي رفتار كند كه تحقير يا شرمنده شود( 1 ). مدلهاي شناختي اضطراب اجتماعي بر اهميت نقش شناختهاي ناكارآمد درشكلگيري وتداوم اضطراب اجتماعي تا كيد دارند( 3 ) و Evaluation) (Fear of Negative را يكي از مو ثرترين شناختهاي ناكارآمد در اين E-mail: Davoudi_i@scu.ac.ir مو لف مسي ول: ايران داودي- اهواز: دانشگاه شهيد چمران اهواز گروه روان شناسي 1. گروه روان شناسي دانشكده علوم تربيتي و روان شناسي دانشگاه شهيد چمران اهواز اهواز ايران. دانشجوي دكتراي روان شناسي دانشكده علوم تربيتي و روان شناسي دانشگاه اصفهان اصفهان ايران تاريخ دريافت : 1390/10/18 تاريخ ارجاع جهت اصلاحات : 1391/5/1 تاريخ تصويب : 1391/8/14 79
اضطراب اجتماعي و مشكل روانشناختي به حساب ميآورند. مطالعات متعدد نشان دادهاند كه ارزيابي منفي در افراد داراي اضطراب اجتماعي بالا است( 4 ). با اين وجود Weeks و همكاران( 008 ) ابراز ميدارند كه مدلهاي شناختي اضطراب اجتماعي احتمالا يك مو لفه بنيادي شناخت افراد مضطرب اجتماعي را ناديده ميگيرند( 5 ). به باور اين محققان افراد داراي اضطراب اجتماعي ممكن است از ارزيابي مثبت Evaluation) (Fear of Positive نيز به اندازه ارزيابي منفي واهمه داشته باشند. بنا به نظر آنان در اضطراب اجتماعي "ترس از ارزيابي" به معناي عام آن اهميت دارد و اين افراد هم از ارزيابي منفي و هم ارزيابي مثبت واهمه دارند. بر اين اساس افراد داراي اضطراب اجتماعي نه تنها از اين كه عملكردشان ضعيف و مسخره قلمداد شود بلكه از اين كه مورد تشويق و تحسين نيز واقع شود احساس ناراحتي ميكنند. شواهد حاكي از رابطه اضطراب اجتماعي و از مطالعات مربوط به بازخورد اجتماعي مثبت برخاسته است. مطالعه Weeks و همكاران( 008 ) نشان داد كه با ناراحتي بيشتر هنگام دريافت بازخورد اجتماعي مثبت و باور ضعيفتر به درستي بازخورد مثبت اجتماعي دريافت شده مرتبط است و رابطه اضطراب اجتماعي و ناراحتي مربوط به بازخورد مثبت اجتماعي را ميانجي (Mediated) ميكند( 6 ). از سوي ديگر در همين پژوهش ترس از ارزيابي منفي با احساس ناراحتي مربوط دريافت بازخورد مثبت و كاهش صحت ادراك شدة بازخورد اجتماعي دريافت شده ارتباط نداشت( 6 ). محققان ابراز ميدارند كه از اين يافته برداشت ميشود كه بازنمايي سوگيرانه افراد داراي اضطراب اجتماعي ممكن است جنبههاي مثبت تصوير خود را به همان اندازه جنبههاي منفي آن شامل شود( 3 ). Weeks و همكاران گزارش كردند كه رابطه با چندين سنجه اضطراب اجتماعي (اضطراب تعامل اجتماعي و در معرض ديد ديگران بودن) قويتر از رابطهاش با سنجههاي اختلال اضطراب فراگير اختلال وسواسي- اجباري اختلال هراس افسردگي اضطراب و استرس بود( 6 ). بنابراين به نظر ميرسد كه رابطه با اضطراب اجتماعي اختصاصي است. تبيينهاي مختلفي براي واكنش منفي افراد مبتلا به اضطراب اجتماعي به تجارب اجتماعي مثبت وجود دارد. براي مثال طبق نظريه خود تا ييدي (Swann's Self-verification model) Swan (1990) زماني كه افراد بازخوردهايي دريافت ميكنند كه با خودنگريشان (self-view) هماهنگي ندارد احساس پريشاني (distress) ميكنند( 7 ). بنابراين افراد مبتلا به اضطراب اجتماعي كه نوعي سوگيري اجتماعي منفي دارند و در ارتباطات اجتماعي انتظار حوادث منفي را ميكشند وقتي بازخوردهاي اجتماعي مثبت دريافت ميكنند احساس ناخوشايند و ناراحتكنندهاي دارند زيرا اطلاعات مثبت با باورشان مبني بر انتظار آنان از عملكردشان در موقعيتهاي اجتماعي (براي مثال ضعيف) ارتباط منطقي ندارد( 8 ). بنا به نظر Wallace و همكاران( 1995 ) (1997) افراد داراي اضطراب اجتماعي نگران هستند كه پس از دريافت نشانههاي مثبت در تعامل اجتماعي انتظار اطرافيان از آنان افزايش يابد و از سوي ديگر بر اين باورند كه عملكرد آنان تغيير مثبت و رو به بهبودي نخواهد داشت. در نتيجه اين باور پيش بيني ميكنند كه ارزيابي مثبت از جانب اطرافيان سرانجام به شكست آنها منجر خواهد شد( 10 9 ). ذكر اين نكته ضروري است كه اين محققان را يك نوع تا خيري form) (Delayed از ارزيابي منفي ميدانند و آن را متعاقب مينامند. بنا به نظر آنان به صورت غيرمستقيم با اضطراب اجتماعي مرتبط است. از سوي ديگر Weeks و همكاران واكنش منفي به بازخوردهاي مثبت اجتماعي را با نام مطرح ميكنند و براي تبيين آن از نظريه تكاملي اضطراب اجتماعي Gilbert 80
پژوهشي ايران داودي و همكاران (011) استفاده ميكنند( 11 5 ). بنا به ديدگاه Gilbert كساني كه براي پرهيز از صدمه از جانب افراد داراي پايگاههاي بالاتر و مسلطتر اجتماعي به جايگاه اجتماعي پايينتر بسنده ميكنند اضطراب اجتماعي را در حكم يك پاسخ مفيد در برابر آسيب (براي مثال مرگ يا صدمه) شكل ميدهند. اين مدل ابراز ميدارد كه افراد مضطرب اجتماعي ممكن است از ارتقاء جايگاه خود بترسند زيرا اين ارتقاء ميتواند منجر به تعارض با افراد قدرتمندتر شود. با توجه به نقش شناختها در درمان شناختي- رفتاري اضطراب اجتماعي لازم است مدلهاي شناختي شناختهاي اختصاصي اين اختلال را مشخص سازند. اندك پژوهشهاي انجام شده پيشنهاد ميكنند كه و منفي دو سازه متمايز هستند و مدلهاي شناختي لازم است را نيز مد نظر قرار دهند( 13 1 ). اما پژوهش در مورد ترس از ارزيابي مثبت هنوز در ابتداي راه خود است و پژوهشهاي انجام شده اندك و در معدود جوامع صورت گرفته است. بنابراين شمول در مدلهاي شناختي اضطراب اجتماعي به پژوهشهاي بيشتر و در عين حال در جوامع مختلف نياز دارد تا استقلال اين دو سازه مورد تا ييد قرار گيرد. پژوهش حاضر با عنايت به اين ضرورت پژوهشي به بررسي تمايز نقش دو سازه و منفي در اضطراب اجتماعي در يك نمونه ايراني پرداخت كه از طريق بررسي رابطه و اضطراب اجتماعي با كنترل انجام گرفت. مواد و روشها طرح تحقيق اين پژوهش از نوع همبستگي است. در مطالعه حاضر علاوه بر آمار توصيفي از روشهاي آماري همبستگي ساده رگرسيون سلسه مراتبي regression) (Hierarchical و تحليل عوامل اكتشافي analysis) (Exloratory factor استفاده گرديد. تحليل دادهها با نرم افزار SPSS16 صورت گرفت. ه چي نوع معيار خروج به جز عدم تمايل آزمودنيها به شركت در پژوهش در نظر گرفته نشد. جامعه آماري اين پژوهش شامل كليه دانشجويان دختر و پسر دانشگاه شهيد چمران اهواز بودند كه در سال تحصيلي 89-88 به تحصيل اشتغال داشتند. روش نمونهگيري تصادفي چند مرحلهاي بود. از آنجا كه قرار بود از روش تحليل عوامل استفاده شود. تعداد نمونه با توجه به تعداد مادههاي موجود در مقياسهاي مورد استفاده (35 ماده) تعيين گرديد يعني به ازاي هر ماده پنج نفر برگزيده شدند. سپس از بين كلاسهاي دروس معارف تعداد 8 كلاس (با احتساب ميانگين 5 دانشجو در هر كلاس) انتخاب و پرسشنامهها بين كل دانشجويان اين كلاسها پخش شد. بدين ترتيب (88 176 دختر و 88 پسر) دانشجو انتخاب و پرسشنامهها را تكميل كردند. دو نفر از محققان در هنگام تكميل پرسشنامهها در كلاس حضور و بر حسن اجراي آنها نظارت داشتند. به منظور رعايت اخلاق پژوهش به دانشجويان گفته شد كه شركت در پژوهش اختياري است و پاسخهاي آنان نيز كاملا محرمانه است. ابزار پژوهش پرسشنامه اضطراب اجتماعي Social Anxiety Scale.(SAS) اين پرسشنامه توسط داودي و نجاريان (1380) ساخته شد و شامل 30 ماده و 3 خرده مقياس (15 ماده) concet) (Social self (8 ماده) و ترس از ارزيابي منفي (7 ماده) ميباشد. مادههاي اين مقياس داراي 4 گزينه مشتمل بر اغلب گاهي بهندرت و هرگز ميباشد كه به ترتيب از 4 تا 1 نمرهگذاري ميشود. سازندگان ضريب پايايي بازآزمايي و همبستگي دروني مقياس را مطلوب گزارش كردند( 41 ). در پژوهش حاضر نيز ضرايب پايايي با استفاده از روش آلفاي كرونباخ براي مقياس اضطراب اجتماعي و مو لفههاي و ترس از ارزيابي منفي به ترتيب 0/80 0/8 0/87 و 0/84 81
ه ب ه ب اضطراب اجتماعي و بهدست آمد. روايي مقياس اضطراب اجتماعي نيز مطلوب گزارش شده است( 14 ). از خرده مقياس ترس از ارزيابي منفي اين آزمون براي سنجش ترس از ارزيابي منفي و از دو خرده مقياس ديگر براي سنجش اضطراب اجتماعي استفاده شد. پرسشنامه The Fear of Positive Evaluation Scale (FPES) شامل 10 ماده است و شيوه نمرهگذاري اين آزمون بر اساس مقياس ليكرت (0 اصلا درست نيست تا 9 كاملا درست است) بوده مادههاي 5 و 10 در نمرهگذاري به حساب نميآيند. نمره كل از جمع نمرات 8 ماده ديگر به دست ميآيد( 5 ). اين مقياس توسط پژوهشگران براي استفاده در پژوهش حاضر ترجمه گرديد. اين مقياس نظام سلسله مراتب اجتماعي را هماهنگ با نظريه تكاملي گيلبرت( 11 ) در خصوص اضطراب اجتماعي مورد توجه قرار ميدهد( 11 ). سازندگان گزارش دادند كه نمرات مقياس داراي همساني دروني هستند (0/8= α) و پايايي بازآزمايي پنج هفته اي آن نيز (001> 0/7 ) ميباشد( 5 ). ضرايب همساني دروني در پژوهش Fergus و همكاران (009) براي كل نمونه = 0/85 α گزارش شد (133=n) (13). در پژوهشي ديگر همساني دروني مقياس ترس از ارزيابي مثبت با استفاده ازآلفاي كرونباخ 0/8= α بهدست آمد( 6 ). در پژوهش حاضر نيز ضرايب پايايي با استفاده از روش آلفاي كرونباخ براي مقياس ترس از ارزيابي مثبت 0/6=α دست آمد. مقياس با مقياسهاي اضطراب تعامل اجتماعي anxiety) (social interaction همبستگي مثبت دارد كه روايي همگراي validity) (convergent مقياس را نشان ميدهد. روايي افتراقي (discriminant validity) گزارش شده است مقياس نيز رضايت بخش طوريكه همبستگي آن با مقياس اضطراب تعامل اجتماعي قويتر از همبستگي با سنجههاي اضطراب منتشر نگراني و افسردگي است. نتايج تحليل عوامل تا ييدي نيز بر تك عاملي بودن مقياس صحه گذاشت. Fergus و همكاران قابليت كاربرد اين مقياس را در يك نمونه باليني آزمودند. نتايج پژوهش آنان نشان داد كه بيماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعي از بيماران مبتلا به ساير اختلالات اضطرابي نمره بالاتري در دارند( 13 ). مقياس همچنين در پژوهش فوق روايي همگرا افتراقي و ملاكي قابل قبول در پيش بيني علايم تعامل اضطراب تعامل اجتماعي و همچنين حساسيت مناسب به درمان نشان داد. جدول شماره 1 محتواي مادههاي ابزارهاي به كار رفته در اين پژوهش را نشان ميدهد. جدول شماره 1: مادههاي عوامل سه گانه مقياس اضطراب اجتماعي و مقياس مقياس اضطراب اجتماعي عامل خ: ودپنداشت اجتماعي عامل 1: عامل 3: دستپاچگي در جمع افزايش ضربان قلب در جمع لرزش صدا در جمع ناتواني در پرسيدن سو الات دشواري در انجام امور معمولي دلهره در هنگام صحبت در گروه ناراحتي در گفتگو با افراد مهم آشفتگي افكار در جمع لكنت زبان هنگام صحبت در جمع فراموشي كلام در جمع لرزش دستان در تعامل با غريبه ها دشواري ملاقات با غريبه ها سرخ شدن چهره در جمع نا آشنا دلهره در هنگام مصاحبه ناراحتي در محيط هاي ناآشنا توانايي ايجاد نشاط در اطرافيان توانايي برقراري رابطه دوستانه توانايي شروع گفتگو توانايي برقراري رابطه در جمع مصاحب مطبوع بودن توانايي تداوم گفتگو لذت از فعاليت هاي اجتماعي مقبوليت در نزد ديگران نگراني از برداشت نامطلوب ديگران نگراني از طرد شدن نگراني از آشكار شدن ضعف ها نگراني از عدم تا ييد نگراني از تصورات اطرافيان نگراني در مورد خطاهاي احتمالي گذشته عدم تمايل ديگران به دوستي احساس بد هنگام نمايش توانايي احساس بد ناشي از تمجيد فرد مورد علاقه انتخاب لباس پايين تر از شا ن اجتماعي احساس بد ناشي از تحسين افراد مهم عدم تمايل به شنيدن تمجيد در جمع نگراني پس از عملكرد خوب احساس بد ناشي از تمجيد به صورت عام عدم تمايل به مورد توجه قرار گرفتن 8
پژوهشي ايران داودي و همكاران يافتهها جدول شماره يافتههاي توصيفي شامل ميانگين و انحراف معيار هر دو متغير مورد مطالعه (اضطراب اجتماعي و ) را در اين پژوهش نشان ميدهد. شايان ذكر است كه نمره اضطراب اجتماعي در اين پژوهش از جمع نمره آزمودني در دو خرده مقياس و خودپنداشت اجتماعي به دست آمده است. جدول شماره : يافتههاي توصيفي مربوط به آزمودنيهاي دختر پسر و كل آزمودنيها متغير اضطراب خودپنداشت اجتماعي اجتماعي اضطراب اجتماعي دختران =88) (n پسران =88) (n كل نمونه =176) (N انحراف معيار ± ميانگين /36 ± 0/57 انحراف معيار ± ميانگين /10 ± 0/61 انحراف معيار ± ميانگين /3 ± 0/6 1/65 ± 0/48 1/94 ± 0/46 /40 ± 0/67 /0 ± 1/43 1/68 ± 0/45 1/90 ± 0/47 /35 ± 0/68 /36 ± 1/47 1/6 ± 0/5 1/99 ± 0/45 /45 ± 0/67 1/68 ± 1/3 جدول شماره 3 ضرايب همبستگي ساده ميان ترس از ارزيابي مثبت با اضطراب اجتماعي و خرده مقياسهاي آن را نشان ميدهد. همانطور كه در جدول شماره 3 ملاحظه ميشود همبستگي ميان با نمره خرده مقياس و ترس از ارزيابي منفي معنيدار نيست. همچنين همبستگي آن با خودپنداشت اجتماعي در نمونه پسران معنيدار نيست. ساير ضرايب معنيدار هستند. جدول شماره 3: ضرايب همبستگي با ترس از ارزيابي منفي و اضطراب اجتماعي متغير اضطراب اجتماعي كل نمونه (176= N) 0/09 0/51 r 0/6 0/13 0/34 0/05 پسران =88) (n 0/045 0/06 0/09 0/60 r 0/1 0/0 0/18 0/06 دختران =88) (n r 0/39 0/10 0/43 0/18 0/49 0/08 در جدول شماره 4 ضرايب همبستگي ترس از ارزيابي منفي با اضطراب اجتماعي و دو مو لفه علايم اضطراب و خودپنداشت اجتماعي آورده شده است. جدول شماره 4: ضرايب همبستگي با اضطراب اجتماعي و مو لفههاي آن متغير اضطراب اجتماعي كل نمونه (176= N) r 0/45 0/33 0/47 پسران =88) (n r 0/43 0/30 0/4 دختران =88) (n r 0/47 0/38 0/51 از آن جا كه در اين پژوهش با نمره خرده مقياس از مقياس اضطراب اجتماعي سنجيده شده است همبستگيهاي معنيدار جدول شماره 3 كه در واقع همبستگي بين خردهمقياسهاي يك آزمون واحد است مورد انتظار ميباشد. هدف از محاسبه اين همبستگي مقايسه الگوي همبستگيهاي با الگوي همبستگيهاي مربوط به است. به قصد پاسخگويي به اين سو ال كه آيا ترس از ارزيابي مثبت وراي واريانسي كه تبيين ميكند قادر است واريانس اضطراب اجتماعي را تبيين نمايد يا خير يك سري تحليل رگرسيون سلسله مراتبي انجام شد. رگرسيون اول با نمره اضطراب اجتماعي كه از جمع نمرههاي دو خرده مقياس و به دست آمد انجام شد. رگرسيون دوم با نمره خرده مقياس و رگرسيون سوم با نمره خرده مقياس خودپنداشت اجتماعي انجام شد. در هر سه رگرسيون در مرحله اول نمره خرده مقياس ترس از ارزيابي منفي و درمرحله دوم نمره ترس از ارزيابي مثبت به عنوان متغيرهاي پيش بين وارد معادله شدند. جدول شماره 5 نتايج اين سه رگرسيون را نشان ميدهد. در جدول شماره 5 مشاهده ميشود كه در مرحله اول رابطه معنيدار و مثبت با اضطراب اجتماعي دارد =0/).(f =48/99 R در مرحله دوم مقياس نيز رابطه مثبت و معنيدار با اضطراب اجتماعي دارد و پيشبيني آن را ارتقاء ميدهد =0/056).( f =13/4 R همين نتايج در مورد خودپنداشت اجتماعي نيز صادق 83
f اضطراب اجتماعي و f =/90 R =0/10 است =0/33) R =1/30.( بنابراين مقدار معنيداري از واريانس اضطراب اجتماعي و همچنين واريانس خودپنداشت اجتماعي را وراي واريانس تبيين شده توسط تبيين ميكند در حالي كه وقتي پس از ارزيابي منفي وارد معادله ميشود در پيش بيني سهم معنيداري ندارد ) =0/011 R.(=0/13 f =/40 علاوه بر رگرسيون سلسه مراتبي يك تحليل عوامل اكتشافي (با تعيين راه حل چهار عاملي) با مادههاي مقياس اضطراب اجتماعي و انجام شد. نتايج اين تحليل در جدول شماره 6 آمده است. همانطور كه مشاهده ميشود هر هشت ماده ترس از ارزيابي مثبت (ماده هاي شماره 5 و 10 وارد تحليل نشدند) در يك عامل (عامل چهارم) بار گذاشته اند و تنها يك ماده (ماده شماره 9) از خودپنداشت اجتماعي (از شركت در مهماني و ساير فعاليتهاي اجتماعي لذت ميبرم.) با اين ماده ها در يك عامل بارگذاشته است. اين نتايج حاكي از استقلال دو سازه ترس از ارزيابي مثبت و منفي است. نتايج تحليل عوامل اكتشافي تا ييد ديگري بر ساختار عاملي مقياس اضطراب اجتماعي است. همانطور كه در جدول شماره 6 مشاهده ميشود اين تحليل تقريبا به طور كامل همان ساختار نسخه اصلي را نشان ميدهد. مادههاي خردهمقياس همه روي عامل اول بار گذاشتهاند به جز ماده شماره (وقتي بايد در مقابل گروهي صحبت كنم يا كاري انجام دهم دچار دلهره ميشوم.) كه بارعاملي بالاتر از 0/3 روي هيچ كدام از عوامل چهارگانه نداشته است. بار عاملي اين ماده روي چهار عامل به ترتيب عبارت بود از: -0/193 0/165 0/3 و -0/084. همچنين مادههاي خرده مقياس همگي روي عامل دوم و هفت ماده از هشت ماده خودپنداشت اجتماعي (به جز ماده شماره 9) روي عامل سوم بار گذاشته اند. تنها تفاوت عمده اين است كه در تحليل نسخه اصلي خرده مقياس خودپنداشت عامل دوم و خرده مقياس عامل سوم را تشكيل ميدادند( 14 ). بحث پژوهش حاضر به بررسي تمايز نقش دو سازه ترس از ارزيابي مثبت و منفي در اضطراب اجتماعي از طريق بررسي رابطه و اضطراب اجتماعي با كنترل انجام گرفت. نتايج هماهنگ با ساير پژوهشها رابطه مثبت اجتماعي و را نشان داد( 5 13). 1 6 محاسبه همبستگي در سطح خرده مقياسها رابطه و خودپنداشت اجتماعي را تا ييد اما رابطه با نمره خرده مقياس علايم اضطراب را تا ييد نميكند. همين نتايج در تحليل رگرسيون نيز تكرار شد: نتوانست جدول شماره 5: نتايج سه تحليل رگرسيون سلسه مراتبي وابسته مدل پيش بين آماره هاي تغيير f 48/99 13/4 45/08 0/13 /40 1/30 /90 R 0/ 0/056 0/0 0/011 0/11 0/10 R 0/ 0/8 0/0 0/1 0/11 0/1 R 0/47 0/5 0/45 0/47 0/33 0/46 t β b F 1 ت. ا. ا. منفي 7 0/47 0/3 48/99 < 0/001 7/1 0/46 0/31 ت. ا. ا. منفي اضطراب اجتماعي 3/96 3/6 0/4 0/076 ت. ا. ا.مثبت 1 ت. ا. ا. منفي 45/08 0/41 6/71 0/45 < 0/001 6/66 0/44 0/40 ت. ا. ا. منفي 3/9 0/13 1/55 0/10 0/04 ت. ا. ا.مثبت 1 ت. ا. ا. منفي 1/30 0/4 4/6 0/33 < 0/001 4/65 0/31 0/3 ت. ا. ا. منفي 3/44 4/79 0/3 0/11 ت. ا. ا.مثبت ت. ا. ا.مثبت: ت. ا. ا.منفي: 84
پژوهشي ايران داودي و همكاران جدول شماره 6: بارهاي عاملي ماده هاي مقياس اضطراب اجتماعي و روي مو لفههاي چهارگانه* شماره ماده مقياس اصلي 1 مولفه 4 3 8 0/779 14 1 3 11 15 5 9 18 17 7 8 5 3 1 0 30 16 4 7 10 1 6 6 4 13 19 0/313 0/373 0/703 0/697 0/687 0/677 0/65 0/456 0/438 0/359 0/78 0/736 0/74 0/714 0/7 0/58 0/41 0/768 0/717 0/678 0/618 0/61 0/607 0/597 0/58 0/567 0/567 0/56 0/515 0/409 8 9 4 6 9 1 7 3 خودپنداشت اجتماعي * بارهاي عاملي كمتر از 0/3 نشان داده نشده اند. 0/819 0/73 0/73 0/69 0/659 0/45 0/417 0/38 0/363 وقتي پس از ارزيابي منفي وارد معادله شد در پيش بيني سهم معنيداري داشته باشد در حالي كه نقش آن در پيشبيني اضطراب اجتماعي و خودپنداشت اجتماعي معنيدار بود. دو نكته با توجه به محتوي مادههاي دو مقياس وجود دارد كه شايد بتواند يافتههاي خلاف انتظار اين پژوهش را تبيين كند: اول) همانطور كه در جدول شماره 1 مشاهده ميشود خردهمقياس و تجارب منفي و خرده مقياس خودپنداشت و تجربه هاي مثبت فرد را مورد پرسش قرار ميدهند. دوم) خرده مقياس عمدتا تجربههاي رفتاري و فيزيولوژيكي و و ارزيابي منفي و همچنين خودپنداشت اجتماعي به طور عمده تجربه هاي شناختي را بررسي ميكنند. بنابراين شايد عدم رابطه معنيدار بين و نمره خرده مقياس اضطراب را بتوان به اين موارد نسبت داد كه: 1) ترس از ارزيابي مثبت بيشتر به صورت شناختي تجربه ميشود تا به صورت فيزيولوژيكي و رفتاري ) مادههاي خرده مقياس بيشتر علايم ترس ناشي از عملكرد بد يا به بيان ديگر تجارب منفي را مورد پرسش قرار ميدهند در حالي كه عملكرد خوب را مدنظر دارد 3) شايد ترس از ارزيابي مثبت يك ترس تا خيريتر از باشد يعني بلافاصله و در حضور جمع تجربه نشود بلكه پس از يك عملكرد خوب شناختهاي منفي مرتبط با آن فرد را دچار ناراحتي سازد در حالي كه ديگر مشاهده ميشود كه خرده مقياس بيشتر ترس كنوني (براي مثال هنگام حضور در جمع ناآشنا احساس ميكنم صورتم سرخ مي شود) و مرتبط با ارزيابي منفي را ميسنجد. در اين راستا الگوي همبستگي خرده مقياس با ديگر خرده مقياسهاي مقياس اضطراب اجتماعي نيز قابل توجه است: همبستگي با خرده مقياس (0/45) بالاتر از همبستگي آن با خودپنداشت اجتماعي (0/33) است. اين الگو در نمونه دختران و پسران نيز تكرار شده است. نتايج حاكي از عدم رابطه ميان دو سازه ارزيابي مثبت و منفي در كل نمونه و بين دختران و پسران است. اين بافته با نتايج ساير پژوهشها( 1 5 ) همخواني ندارد. البته هماهنگ با يافته پژوهش حاضر Weeks و همكاران در گزارش نتايج سه مطالعه به يافته ناهمساني در مورد 85
اضطراب اجتماعي و رابطه و منفي اشاره كردهاند. در يكي از اين سه مطالعه بر خلاف انتظار بين اين دو سازه رابطه معنيدار به دست نيامد( 6 ). البته محققان با اشاره به رابطه قوي بين دو سازه در يك پژوهش( 1 3 ) و ابراز ميدارند كه بر اين اساس به طور منطقي ميتوان نتيجه گرفت كه در نمونههاي غيرمنتخب دانشجويي يك رابطه قوي بين دو سازه وجود دارد. در تبين يافته ناهمخوان پژوهش حاضر شايد بتوان به تفاوت سنجههاي مورد استفاده در پژوهشها اشاره كرد. در پژوهشهاي Weeks و همكاران از مقياس كوتاه (The Brief Fear of Negative Evaluation Scale) استفاده شده است( 15 ). نتايج همچنين نشان داد كه وقتي پس از وارد معادله ميشود قادر است مقدار معنيداري از واريانس اضطراب اجتماعي را تبيين نمايد. اين يافته با يافته ساير پژوهشها هماهنگ است( 13 6 5 ). بر اين اساس ميتوان گفت كه ترس از ارزيابي مثبت ميتواند اضطراب اجتماعي را پيش بيني نمايد و يك سازه مستقل از است. اين استقلال در نتايج مربوط به تحليل عوامل اكتشافي نيز مشاهده ميشود. در تحليل عوامل با يك راه حل 4 عاملي مادههاي مربوط به دو سازه ارزيابي مثبت و منفي كاملا از هم تفكيك و روي دو عامل مجزا قرار گرفتند. نتايج تحليل عامل در پژوهش حاضر با نتايج Weeks و همكاران و Fergus و همكاران همخواني دارد( 13 1 ). اين پژوهش در يك نمونه دانشجويي غيرباليني و با استفاده از پرسشنامههاي خود- گزارشي صورت گرفت كه از محدوديتهاي پژوهش است. با عنايت به محدوديتهاي اين پژوهش توصيه ميشود كه اين پژوهش روي نمونه بيماران مضطرب اجتماعي و نمونههاي غير دانشجويي نيز اجرا شود. بهعلاوه در پژوهشي گستردهتر به بررسي تفاوت ميانگين ترس از ارزيابي مثبت به تفكيك جنسيت پرداخته شود و هم چنين در پژوهش هاي بعدي علاوه برآزمون هاي خودگزارشي از مصاحبههاي باليني و تحليل محتواي اين مصاحبههاي و گزارشهاي بيماران نيز كمك گرفته شود تا رابطه دو سازه ترس از ارزيابي روشنتر شود. رابطه اين دو نوع ارزيابي با مو لفههاي مختلف اضطراب (مانند شناختي و فيزيولوژيكي) نيز ميتواند به شناخت هر چه بيشتر سازه ترس از اضطراب مثبت كمك نمايد. در مجموع يافتههاي پژوهش توجه درمانگران را به و در مجموع بيارزشانگاري تجارب مثبت در مبتلايان به اختلال اضطراب اجتماعي در هنگام ارزيابي پيش از درمان و برنامهريزي براي آن و در فرايند درمان جلب ميكند. شايد بتوان گزارش مراجع از عدم پيشرفت درماني را در پرتو اين يافتهها نيز تفسير كرد زيرا افرادي كه ترس از ارزيابي مثبت بالاتري دارند ممكن است نتايج درماني را انكار و ناديده بگيرند تا براي مثال انتظار درمانگر را از خود بالا نبرند. References 1. Sadock B, Sadock V. Kalan & Sadock's synosis of sychiatry: behavioral sciences/ clinical sychiatry. 10 th ed. Philadelhia: Liincott Williams & Wilkins; 007.. Clark DM, Wells A. Cognitive model of social hobia. In: Heimberg RG, Liebowitz MR, Hoe DA, Schneier FR, (eds.) Social hobia: Diagnosis, assessment, and treatment. New York: Guilford Press; 1995.. 69-93. 3. Raee RM, Heimberg RG. A cognitivebehavioral model of anxiety in social hobia. Behavior Research and Theray 1997; 35(8): 741-756. 4. Stoa L, Clark D. Social hobia and the interretation of social events. Behaviour Research and Theray 000; 38(5): 73-83. 86
پژوهشي ايران داودي و همكاران 5. Weeks JW, Heimberg RG, Rodebaugh TL. The Fear of Positive Evaluation Scale: Assessing a roosed cognitive comonent of social anxiety. Journal of Anxiety Disorders 008; (1): 44-55. 6. Weeks JW, Heimberg RG, Rodebaugh TL, Norton PJ. Exloring the relationshi between fear of ositive evaluation and social anxiety. J Anxiety Disord 008; (3): 386-400. 7. Swan WB. To be adored or to be known? The interlay of self-enhancement and self-verification. In: Higgins ET, Sorrentino RM, (eds). Handbook of Motivation and Cognition: Foundations of Social Behavior. Vol.. New York: Guilford Press; 1990.. 408-448. 8. Amir N, Foa EB, Coles ME. Negative interretation bias in social hobia. Behaviour Research and Theray 1998; 36(10): 945-957. 9. Wallace ST, Alden LE. Social Anxiety and Standard setting following social success or failure. Cognitive Theray and Research 1995; 19(6): 613-631. 10. Wallace ST, Alden LE. Social hobia and ositive social events: The rice of success. Journal of Abnormal Psychology 1997; 106(3): 416-44. 11. Gilbert P. Evolution and social anxiety: The role of attraction, social cometition, and social hierarchies. The Psychiatric Clinics of North America 001; 4(4): 73-751. 1. Weeks JW, Heimberg RG, Rodebaugh TL. The Fear of Positive Evaluation Scale: Assessing a roosed cognitive comonent of social anxiety. J Anxiety Disord 008; (1):44-55. 13. Fergus TA, Valentiner DP, McGrath PB, Stehenson K, Gier S, Jencius S. The Fear of Positive Evaluation Scale: Psychometric roerties in a clinical samle. J Anxiety Disord 009; 3(8): 1177-1183. 14. Davoodi I, Najarian B. Construct and validate the Social anxiety in student of Chamran University and examine the relationshi with ersonal and academic roerties, study roject, Chamran University. 001. 15. Leary MR. A brief version of the Fear of Negative Evaluation Scale. Personality and Social Psychology Bulletin 1983; 9(3): 371-375. 87