THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ENRICO LETTA FORMER PRIME MINISTER OF ITALY TO THE 18 th ROUNDTABLE WITH THE GOVERNMENT OF GREECE «THE BIG RETHINK FOR EUROPE THE BIG TURNING POINT FOR GREECE» ΣΔΣΑΡΣΗ 9 ΙΟΤΛΙΟΤ 2014
THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ENRICO LETTA FORMER PRIME MINISTER OF ITALY TO THE 18 th ROUNDTABLE WITH THE GOVERNMENT OF GREECE «THE BIG RETHINK FOR EUROPE THE BIG TURNING POINT FOR GREECE» ΤΕΤΑΡΤΗ 9 ΙΟΥΛΙΟΥ 2014 Αξρηθά ζέισ λα ζαο πσ φηη ραίξνκαη πνπ βξίζθνκαη εδψ. Η πξνεγνχκελε νκάδα νκηιεηψλ ήηαλ πνιχ ζεκαληηθή, ζα ζπκπιεξψζσ θάπνηα πξάγκαηα πνπ εηπψζεθαλ. πκκεξίδνκαη πνιιέο απφ ηηο απφςεηο πνπ δηαηππψζεθαλ θαη έρσ θαη θάπνηεο ηδέεο γηα ην ηη ζα κπνξνχζε λα είλαη ην κέιινλ ηεο Δπξψπεο θαη ηεο αλάπηπμεο ηεο Δπξψπεο. Απηφ είλαη ην πξψην κνπ ζεκείν. Η ειιεληθή θαηάζηαζε, ε Ιξιαλδηθή, αιιά θαη νη άιιεο λφηηεο θαηαζηάζεηο επεμεγνχλ θαη δείρλνπλ φηη είλαη απαξαίηεην λα έρνπκε κηα ζπλέρεηα θαη ζπλέρεηα ζεκαίλεη ζπζίεο αξρηθά, ζπδήηεζε ζε θνηλσληθφ επίπεδν, αιιά λα έρνπκε θαη κηα ππφζρεζε ηεο γεο ηεο επαγγειίαο, ή θάπνηνπ κέξνπο ηεο γεο ηεο επαγγειίαο. ηηο ηειεπηαίεο επξσεθινγέο θαηαδείρζεθε φηη εάλ απηφο ν ζχλδεζκνο κεηαμχ επηινγψλ, ζπζηψλ θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο πξνζαξκνγήο θαη παξάδνζεο ζε θάπνην κέξνο ηεο γεο ηεο επαγγειίαο δελ ππάξρεη. Η θαηάζηαζε δελ ζα είλαη δηαρεηξίζηκε. Απηφ είλαη πάξα πνιχ
ζεκαληηθφ ζπκπέξαζκα ησλ επξσπατθψλ εθινγψλ, φπσο εγψ ην βιέπσ. Έρνπκε αχμεζε ηνπ ιατθηζκνχ ζε κεξηθέο ρψξεο θαη ηελ θαηάζηαζε φπνπ έρνπκε ζην Δπξσθνηλνβνχιην 28% εθπξνζψπσλ κε δηαθνξεηηθή άπνςε γηα ηελ επξσπατθή νινθιήξσζε. Απηφ είλαη ην πξψην ζεκείν θαη απηφ πνπ ζπδεηήζακε πξηλ απφ ιίγν θαη πηζηεχσ φηη είλαη ζεκαληηθφ, είλαη λα πάκε πην πέξα ζε επξσπατθφ επίπεδν απηή ηε ζεηεία ζε επίπεδν επηηξνπήο Κνηλνβνπιίνπ θαη λα απνθηήζνπκε έλα θαηλνχξγην, μεθάζαξν πιαίζην κεηά ηελ θξίζε. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο θξίζεο ήηαλ μεθάζαξν, φηη ε αληζνξξνπία ζε πνιηηηθφ επίπεδν ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε ήηαλ κηα θαηάζηαζε φπνπ νη ρψξεο κε αλάγθε πξνζαξκνγήο δελ είραλ πνιηηηθή θσλή. Γελ είραλ ηελ πνιηηηθή δχλακε λα έρνπλ εληφο ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ζε άιινπο ζεζκνχο ηε δπλαηφηεηα λα έρνπλ κηα δπλαηή πνιηηηθή κάρε ζε πνιηηηθά δεηήκαηα. Απηφ πνπ θαηαδεηθλχεηαη απηή ηε ζηηγκή, γηα παξάδεηγκα, είλαη ε θησρή πξνζνρή ηα ηειεπηαία ρξφληα απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε ζην δήηεκα ηεο κεηαλάζηεπζεο θαη ζηε ιεθάλε ηεο Μεζνγείνπ ηδίσο είλαη έλα ζεκαληηθφ δήηεκα κεηά ηνλ πφιεκν ζηε πξία, ηελ Αξαβηθή Άλνημε. Γελ κπνξνχκε λα αληηκεησπίζνπκε ην πξφβιεκα ηεο κεηαλάζηεπζεο γχξσ απφ ηε Μεζφγεην κε ηα ζπλήζε δεδνκέλα. Καη ην γεγνλφο φηη νη κεζνγεηαθέο ρψξεο είραλ αδχλακε θσλή ηα ηειεπηαία ρξφληα, θαηαδεηθλχεηαη κε απηφ ην κηθξφ παξάδεηγκα πνπ πξναλέθεξα. Σα επφκελα φκσο ρξφληα πηζηεχσ φηη κηα ηζνξξνπεκέλε επξσπατθή ζπδήηεζε ζα ιάβεη ρψξα θαη ζα πξέπεη λα κπεη ζην ηξαπέδη αξρηθά ε αλάπηπμε. Καη ηη ελλνψ αλάπηπμε; Πηζηεχσ φηη ρξεηαδφκαζηε κηα δπλαηή θσλή απφ ηηο ρψξεο πνπ κπνξνχλ λα πξνζαξκνζηνχλ. Η Ιξιαλδία απνηειεί έλα απφ ηα θαιχηεξα παξαδείγκαηα, αιιά θαη ε Διιάδα ζα είλαη ην επφκελν, είκαη ζίγνπξνο, ε Πνξηνγαιία επίζεο θαη νη θχξηεο επξσπατθέο ρψξεο ηεο Μεζνγείνπ, ζα απνηειέζνπλ παξάδεηγκα. Δίλαη μεθάζαξν απηφ πνπ πηζηεχσ. Πηζηεχσ φηη πξέπεη λα ζπλερίζνπκε ηε δεκνζηνλνκηθή πεηζαξρία. Θα ήηαλ αξλεηηθφ εάλ πηζηεχακε φηη κε ηελ αλάπηπμε ζα έρνπκε θαη θαηλνχξγηα ρξέε. Η θχξηα ζπδήηεζε ηψξα ζε απηή ηε λέα ζεηεία έρεη λα 2
θάλεη κε δπν επηινγέο γηα ηελ αλάπηπμε. Η αλάπηπμε είλαη εζληθφ δήηεκα ή ε αλάπηπμε είλαη επξσπατθφ δήηεκα; Απηφ θαηά ηε γλψκε κνπ είλαη ην θεληξηθφ δήηεκα απηήο ηεο λέαο επξσπατθήο δηαθπβέξλεζεο. Απφ ηελ εκπεηξία κνπ θαη ε εκπεηξία ηνπ θ. Monti ήηαλ ίδηα, ε βαζηθή ζπδήηεζε έρεη λα θάλεη κε απηφ ζε επξσπατθφ επίπεδν θαη ζηηο 12 Ινπλίνπ φηαλ ράξε ζηε δνπιεηά ηνπ Mario Monti θαη άιισλ εγεηψλ ε Δπξσπατθή Έλσζε, ην πκβνχιην ηεο Δπξψπεο έιαβε απηή ηε ζεκαληηθή απφθαζε γηα ην ζχκθσλν πεξί αλάπηπμεο θαη ε πξννπηηθή ηεο αλάπηπμεο ρέξη ρέξη κε ηα επξσπατθά φξγαλα. Οθείινπκε λα αθνινπζήζνπκε απηή ηε ζπδήηεζε θαη ηψξα πξέπεη ζε επξσπατθφ επίπεδν. Σν ζεκαληηθφ ινηπφλ δήηεκα είλαη πψο ζα έρνπκε κηα επξσπατθή ζπδήηεζε ζηα επξσπατθά φξγαλα γηα εχξεζε ζέζεσλ εξγαζίαο θαη αλάπηπμε, ρσξίο λέα εζληθά ρξέε. Καη εθηζηψ ηελ πξνζνρή ζαο ζε απηφ δηφηη δεηάκε απφ ηηο ρψξεο δεκνζηνλνκηθή πεηζαξρία. Πψο είλαη δπλαηφλ ρψξεο λα πξνζαξκφδνπλ ηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπο θαη ηαπηφρξνλα λα θάλνπλ εζληθέο επελδχζεηο γηα λα απμήζνπλ ηελ αλάπηπμε; Δίλαη αδχλαηνλ. Ο κφλνο ηξφπνο είλαη λα έρνπκε ζε επξσπατθφ επίπεδν πνιηηηθέο αλάπηπμεο θαη ζα πξνζπαζήζσ λα ππνγξακκίζσ θάπνηεο απφ απηέο ηηο πνιηηηθέο αλάπηπμεο πνπ πηζηεχσ φηη είλαη απαξαίηεηεο ζήκεξα. Πξψην ζεκείν πνπ ήηαλ πνιχ ζεκαληηθφ ην δήηεκα γηα ηελ έμνδν ηεο Διιάδνο. Μία απφ ηηο βαζηθέο πξνθιήζεηο γηα κέλα ηα επφκελα ρξφληα, ζα είλαη λα απνθχγνπκε ηελ έμνδν ηεο Βξεηαλίαο θαη απηφ ζα ήηαλ πνιχ θαθφ γηα ηελ Δπξψπε αλ ζπλέβαηλε. Όζνλ αθνξά ηε βξεηαληθή έμνδν, πηζηεχσ φηη ε Δπξσπατθή Έλσζε ζα ήηαλ πην θησρή, ζα είρε πξνβιήκαηα αμηνπηζηίαο έλαληη ηνπ ππφινηπνπ θφζκνπ θαη ε Δπξσπατθή Έλσζε ζα είλαη ζην εζσηεξηθφ ηεο εληαίαο αγνξάο αδχλακε θαη αδχλακε ζε πνιιέο επξσπατθέο πνιηηηθέο. Πξέπεη λα απνθχγνπκε ινηπφλ ηελ έμνδν ηεο Βξεηαλίαο. Μπνξεί λα έρνπκε ακνηβαίν θέξδνο. Μπνξνχκε λα έρνπκε πεξηζζφηεξε ελζσκάησζε ζε επίπεδν 19 ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο Ληζνπαλίαο φζνλ αθνξά ηε δεκνζηνλνκηθή ηνπο ηθαλφηεηα θαη πνιηηηθέο αλάπηπμεο θαη είλαη πνιχ 3
ζεκαληηθφ, πηζηεχσ λα έρνπκε έλα ακνηβαίν θέξδνο. Θα ήζεια λα πσ ζηνπο Βξεηαλνχο ινηπφλ φηη εζείο κπνξείηε λα παξακείλνπκε ζηνπο 28 θαη φινη καο λα θεξδίζνπκε ακνηβαία απφ ηε ζπλχπαξμή καο. ε απηφ ην ζεκείν αλαθέξσ ην γεγνλφο θαη ζα ήηαλ ρξήζηκν ίζσο λα έρνπκε θαη ηελ άπνςε ηνπ θπξίνπ Monti, φηη ζε επξσπατθφ επίπεδν απηή είλαη κηα ζεκαληηθή άζθεζε πνπ μεθίλεζε πξηλ απφ κεξηθνχο κήλεο ππφ ηελ Πξνεδξία ηνπ θ. Monti, απηή ηελ νκάδα ησλ δηαθνξεηηθψλ νξγάλσλ ηεο Δπηηξνπήο ηνπ πκβνπιίνπ θαη ηνπ Κνηλνβνπιίνπ, γηα ηελ παξνπζίαζε κηαο έθζεζεο γηα ηνπο επξσπατθνχο νηθνλνκηθνχο πφξνπο. Δίλαη ζεκαληηθή γηα κέλα απηή ε Δπηηξνπή θαη πηζηεχσ φηη ε επηηπρία θαη ε Πξνεδξία ηνπ Mario Monti ζα θέξεη πνιιά ζ απηή ηελ νκάδα γηα ην κέιινλ ηεο Δπξψπεο, γηαηί πξέπεη λα σζήζνπκε ηελ αλάπηπμε θαη λα δψζνπκε θαη επθαηξίεο. Σν πξψην κνπ ζπκπέξαζκα είλαη φηη ζε επίπεδν 19 λα πξνζπαζήζνπκε λα έρνπκε πεξηζζφηεξε νινθιήξσζε, ελζσκάησζε θαη λα πξνηείλνπκε κηα πξφηαζε ακνηβαίνπ θέξδνπο ζηνπο Βξεηαλνχο. Καη ην δεχηεξν ζπκπέξαζκά κνπ, ην ηειηθφ ζπκπέξαζκά κνπ είλαη ηη είδνπο πνιηηηθέο κπνξνχκε λα πξνζεγγίζνπκε ζε επίπεδν 28. πνιιά απφ ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο νκάδαο ηνπ Monti ζα αθνξνχλ ηνπο 28 αιιά ζα ήζεια λα ζπλνςίζσ θάπνηνπο ηίηινπο εθεί. Δίλαη ζεκαληηθφ ε ελέξγεηα θαη ε αληαγσληζηηθφηεηα εο Δπξψπεο, δειαδή ην ζέκα ηεο ελέξγεηαο, νη Ακεξηθαλνί κε ην ζρηζηνιηζηθφ αέξην έρνπλ έλα κεγάιν ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα. Οθείινπκε λα έρνπκε κηα θνηλή ελεξγεηαθή πνιηηηθή. Ση ελλνψ, ζα δψζσ έλα παξάδεηγκα: Η Ιηαιία ρξεηάδεηαη ηεξκαηηθφ θπζηθφ αέξην. Η Ιζπαλία έρεη 7 ηεξκαηηθνχο ζηαζκνχο κε 20% εθκεηάιιεπζεο απηψλ ησλ ηεξκαηηθψλ ζηαζκψλ γηαηί δελ ππάξρεη δηαζχλδεζε κέζσ ησλ Ππξελαίσλ, Ιζπαλίαο θαη Γαιιίαο. Δίκαζηε 28 αγνξέο, άξα ρξεηαδφκαζηε λα έρνπκε κηα θνηλή εχξε πνιηηηθή δηαζχλδεζεο, φρη πιένλ 28 δηαθνξεηηθέο αγνξέο, αιιά κηα εληαία αγνξά. Όζνλ αθνξά ην εκπφξην, ην TDIP ζα είλαη κηα απφ ηηο ζπκθέξνπζεο ζπκθσλίεο γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, πηζηεχσ φηη φηαλ νινθιεξσζνχλ νη ζπδεηήζεηο ζα θέξεη 0,4%, 0,5% πεξηζζφηεξε αλάπηπμε γηα ηελ Δπξψπε. 4
Δίλαη ζεκαληηθφ ινηπφλ γηα ηα πξντφληα καο, γηα ηηο γεσγξαθηθά πξνζηαηεπκέλεο ελδείμεηο, κηιάκε γηα ηα πξντφληα ΠΟΠ θαη κηιψληαο γηα ηελ Ιηαιία, ζηηο ΗΠΑ παξάγνπλ 24 δηζεθαηνκκχξηα επξψ ηξνθίκσλ πνπ αθνχλε ζε ηηαιηθά νλφκαηα. Απηή ε παξαγσγή απνηειεί κέξνο ηνπ ΑΔΠ ησλ ΗΠΑ. Οη θφξνη πιεξψλνληαη ζηηο ΗΠΑ. Σν ζπλνιηθφ πνζνζηφ ησλ εμαγσγψλ ησλ ηηαιηθψλ πξντφλησλ ζηηο ΗΠΑ ζηνλ ηνκέα ησλ ηξνθίκσλ, πξντφλησλ φπσο ε παξκεδάλα θηι., είλαη 2,8 δηζεθαηνκκχξηα. Άξα κηιάκε γηα 24 δηζεθαηνκκχξηα θαη 2,8 δηζεθαηνκκχξηα Η δηαθνξά ινηπφλ είλαη ζεκαληηθή θαη πξέπεη λα ζθεθηνχκε πφζν ζεκαληηθφ είλαη γηα ηελ Δπξψπε θαη φρη κφλν γηα ηελ Ιηαιία, αιιά γηα νιφθιεξε ηελ Δπξψπε. Απιψο αλέθεξα έλα ζέκα, ην ζέκα ησλ ηξνθίκσλ αιιά είλαη θαη νη δεκφζηεο ζπκβάζεηο. Σέινο, ζα ήζεια λ αλαθέξσ ηελ αλάγθε γηα κηα λέα δηαπξαγκάηεπζε κεηαμχ ηεο εληαίαο αγνξάο θαη θαηά ησλ κνλνπσιίσλ. Πηζηεχσ φηη ρξεηαδφκαζηε λα πηέζνπκε ηελ ελνπνίεζε θαη φρη ηνλ θαηαθεξκαηηζκφ Δπξσπαίσλ θαη θξαηηθψλ πξσηαζιεηψλ. Σν βαζηθφ παξάδεηγκα είλαη νη ηειεπηθνηλσλίεο. Έρνπκε 4 κεγάινπο δηαρεηξηζηέο ηειεθσλίαο ζηελ Κίλα, 4 ζηηο ΗΠΑ θαη άιια 70 ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Απηά πηζηεχσ φηη πξέπεη λα γίλνπλ, βέβαηα ζηε ζπδήηεζε κπνξψ λα ζαο δψζσ πεξηζζφηεξεο ιεπηνκέξεηεο, αιιά πξέπεη λα έρνπκε κηα επξσπατθή αλάπηπμε ρσξίο λέα εζληθά ρξέε, λα ζπλερίζνπκε ηε δεκνζηνλνκηθή πεηζαξρία αιιά πξέπεη λ απνθαζίζνπκε νκνχ ην κέιινλ ηεο Δπξψπεο. D. FRANKLIN: Θα ήζεια λα ζαο ξσηήζσ φζνλ αθνξά ηελ νινθιήξσζε πνπ αλαθέξαηε πξνεγνπκέλσο θαη είλαη πάξα πνιχ ζεκαληηθή ελφςεη ησλ εθινγψλ, πνηα είλαη ε πνιηηηθή, ε επξσπατθή πνιηηηθή γηα ηε κεζνγεηαθή κεηαλάζηεπζε θαη ηη ζεκαίλεη απηφ πξαθηηθά; E. LETTA: Αξρηθά πξέπεη λα γλσξίδνπκε φηη νη ηειεπηαίεο επξσεθινγέο είραλ ηε κεηαλάζηεπζε σο ζεκαληηθφ δήηεκα αλαθνξάο θαη έπαημε θαη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ ςεθνθνξία. ηελ Δπξψπε φκσο έγηλε θαη ζπδήηεζε γηα ηε κεηαλάζηεπζε απφ άιιεο επξσπατθέο ρψξεο. Απηφ έρεη λα θάλεη κε ηελ ελ δπλάκεη δηεχξπλζε ηεο Δπξψπεο. Σν βαζηθφ ζεκείν θαηά ηε γλψκε κνπ είλαη 5
λα σζήζνπκε ηε κεηαλάζηεπζε θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε απηήλ, σο ζεκαληηθά δεηήκαηα πξνο επίιπζε ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Η πνιηηηθή ηζνξξνπία ηνπ κέιινληνο ζηα επξσπατθά φξγαλα, δχλαηαη λ αιιάμεη. ηελ Δπηηξνπή ππήξρε έλαο Τπεξεπίηξνπνο θαη νη ππφινηπνη ήηαλ ιηγφηεξν ζεκαληηθνί. Ο πην ζεκαληηθφο ήηαλ απηφο κε ηελ νηθνλνκηθή αηδέληα. Σν ίδην θαη ζην Δπξσπατθφ πκβνχιην. Έρνπκε κφλν ιίγεο ζηηγκέο ζην Δπξσπατθφ πκβνχιην φπνπ ζπδεηηνχληαη δεηήκαηα πέξαλ ησλ λνκηζκαηηθψλ θαη νηθνλνκηθψλ θαη ε κεηαλάζηεπζε ήηαλ έλα απφ απηά ηα ιίγα. Πξέπεη ινηπφλ λα επηθεληξσζνχκε ζηε κεηαλάζηεπζε θαη λα ζπδεηήζνπκε ηε πλζήθε ηνπ Γνπβιίλνπ, λα ζπδεηήζνπκε γηα ηα φξγαλα, ηα εξγαιεία ηα νπνία απηή ηε ζηηγκή δελ είλαη αξθεηά φζν ην βιέπσ εγψ. Υξεηαδφκαζηε ινηπφλ θαη εξγαιεία θαη θαηλνχξγηα εξγαιεηνζήθε θαη θαηλνχξγηα φξγαλα. Θα πξέπεη λα έρνπκε πνιηηηθέο πξφιεςεο ζηηο γεηηληάδνπζεο ρψξεο θαη ζηηο ρψξεο ηεο Βνξείνπ Αθξηθήο. Απηφ είλαη θαηά ηε γλψκε κνπ πνιχ ζεκαληηθφ γηαηί ε αζηάζεηα ζηε Ληβχε ήηαλ έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο παξάγνληεο αχμεζεο ηεο κεηαλάζηεπζεο. πνιχ. Πξέπεη ινηπφλ λα ιεηηνπξγήζνπκε πξνιεπηηθά. αο επραξηζηψ 6