Φορολογία. Προώθηση της εσωτερικής αγοράς και της οικονομικής ανάπτυξης Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΑΠΛΑ ΛΟΓΙΑ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΑΠΛΑ ΛΟΓΙΑ Φορολογία Προώθηση της εσωτερικής αγοράς και της οικονομικής ανάπτυξης Προς ένα απλό, δίκαιο και αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Γιατί πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα φορολογικά θέματα σε επίπεδο ΕΕ;................... 3 Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΑΠΛΑ ΛΟΓΙΑ Η έκδοση αυτή αποτελεί μέρος μιας σειράς που εξηγεί τι κάνει και γιατί η ΕΕ σε διάφορους τομείς πολιτικής και με ποια αποτελέσματα. Πώς παρεμβαίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον φορολογικό τομέα;.... 5 Τι κάνει η ΕΕ..................... 7 Προοπτικές..................... 12 Περισσότερα.................... 12 Μπορείτε να βρείτε τις εκδόσεις στο διαδίκτυο: http://europa.eu/pol/index_el.htm http://europa.eu/!nd48yc Πώς λειτουργεί η ΕΕ Η Ευρώπη σε 12 μαθήματα Ευρώπη 2020: η αναπτυξιακή στρατηγική της Ευρώπης οι πατέρες της ΕΕ ανθρωπιστική βοήθεια και πολιτική προστασία ανταγωνισμός απασχόληση και κοινωνικές υποθέσεις ασφάλεια των τροφίμων γεωργία Δημόσια υγεία Διεθνής συνεργασία και ανάπτυξη Διεύρυνση Δικαιοσύνη, θεμελιώδη δικαιώματα και ισότητα Δράση για το κλίμα Εκπαίδευση, κατάρτιση, νεολαία και αθλητισμός Εμπόριο Ενέργεια Εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας Επιχειρήσεις Έρευνα και καινοτομία Εσωτερική αγορά οικονομική και νομισματική ένωση και ευρώ Θαλάσσια πολιτική και αλιεία Καταναλωτές Καταπολέμηση της απάτης Μετανάστευση και άσυλο Μεταφορές Περιβάλλον Περιφερειακή πολιτική Πολιτιστικός και οπτικοακουστικός τομέας Προϋπολογισμός Τελωνεία Τραπεζικός και χρηματοπιστωτικός τομέας Σύνορα και ασφάλεια Φορολογία Ψηφιακό θεματολόγιο Η Ευρωπαϊκή Ένωση με απλά λόγια: Φορολογία Ευρωπαϊκή Επιτροπή γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας Ενημέρωση πολιτών 1049 Βρυξέλλες ΒΕλγίο Το χειρόγραφο επικαιροποιήθηκε τον ίανουάριος του 2015. Εξώφυλλο και φωτογραφία 2ης σελίδας: Shutterstock / Garry L. 12 σ. 21 29,7 cm ISBN 978-92-79-45284-0 doi:10.2775/803753 λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2015 Ευρωπαϊκή Ένωση, 2015 Επιτρέπεται η αναπαραγωγή. για κάθε χρήση ή αναπαραγωγή επιμέρους φωτογραφιών, πρέπει να ζητηθεί απευθείας η άδεια των κατόχων δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Φ ο ρ ο λ ο γ ί α 3 Γιατί πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα φορολογικά θέματα σε επίπεδο ΕΕ; Η φορολογία συνιστά κεντρικό στοιχείο της εθνικής κυριαρχίας. Με τα φορολογικά έσοδα οι κυβερνήσεις εξασφαλίζουν τους αναγκαίους πόρους για την ύπαρξη και την αποτελεσματική λειτουργία τους. Επιπλέον, η φορολογική νομοθεσία κάθε κράτους μέλους της ΕΕ αντικατοπτρίζει τις θεμελιώδεις επιλογές του σε σημαντικούς τομείς δημόσιων δαπανών, όπως η παιδεία, η υγεία και οι συντάξεις. Επηρεάζει την ιδιωτική κατανάλωση και τις αποταμιεύσεις και καθορίζει το δημοσιονομικό πλαίσιο για την επιχειρηματική δραστηριότητα και τα περιβαλλοντικά ζητήματα. Για όλους αυτούς τους λόγους, αρμόδιες για την είσπραξη των φόρων και τον καθορισμό των φορολογικών συντελεστών είναι οι εθνικές κυβερνήσεις. Πώς θα μπορούσε, επομένως, να συμβάλει η ΕΕ ώστε να γίνει το φορολογικό σύστημα πιο δίκαιο, πιο απλό και πιο αποτελεσματικό για τις κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες; Εξασφάλιση δικαιοσύνης Η φορολογία πρέπει, πρωτίστως, να είναι δίκαιη. Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο να επιτευχθεί, ακόμη και σε εθνικό επίπεδο. Είναι δε πραγματική πρόκληση όταν πρόκειται για διασυνοριακές δραστηριότητες. Η φορολογική νομοθεσία δεν πρέπει να παρέχει στις επιχειρήσεις μιας χώρας αθέμιτο πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών τους σε άλλες χώρες. Επιπλέον, η φορολογική νομοθεσία μιας χώρας δεν πρέπει να επιτρέπει στους πολίτες της να αποφεύγουν τη φορολόγηση σε άλλη χώρα. Για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν συμφωνήσει σε μια σειρά κανόνων. Καθώς ο αριθμός των εταιρειών και των φυσικών προσώπων που δραστηριοποιούνται σε περισσότερες από μία χώρες αυξάνεται συνεχώς, καθίσταται ευκολότερη η χρήση νόμιμων μέσων για την καταβολή του ελάχιστου δυνατού φόρου («φοροαποφυγή») ή για τη μη καταβολή φόρου («φοροδιαφυγή»). Τα προβλήματα αυτά είναι αδύνατο να τα επιλύσει κάθε χώρα μόνη της. Έτσι, τα τελευταία χρόνια τα κράτη μέλη της ΕΕ συνεργάζονται στενότερα για να αντιμετωπίσουν τη φοροαποφυγή και τη φοροδιαφυγή και να διασφαλίσουν δίκαια φορολογικά συστήματα. Βελτίωση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς Η ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά, γνωστή και ως ενιαία αγορά, επιτρέπει στους πολίτες και τις επιχειρήσεις να κυκλοφορούν και να συναλλάσσονται ελεύθερα και στα 28 κράτη μέλη της ΕΕ. Ωστόσο, το γεγονός ότι συνυπάρχουν διαφορετικά φορολογικά συστήματα εξακολουθεί να δημιουργεί δυσκολίες στους πολίτες και τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε διασυνοριακό επίπεδο. Σε κάποιες περιπτώσεις, δεν αποκλείεται η φορολογική νομοθεσία να προβλέπει διακριτική μεταχείριση εις βάρος των αλλοδαπών φορολογουμένων ή των εισοδημάτων αλλοδαπής προέλευσης. Στις περιπτώσεις αυτές, πάντως, υπάρχει ενωσιακή νομοθεσία που αντιμετωπίζει το πρόβλημα. Σε άλλες περιπτώσεις, οι ιδιώτες και οι επιχειρήσεις μπορεί να υφίστανται φορολογικές επιβαρύνσεις και άλλες υποχρεώσεις συμμόρφωσης σε καθεμιά από τις χώρες στις οποίες δραστηριοποιούνται, με αποτέλεσμα την πολύ υψηλή συνολική φορολόγησή τους. Το πρόβλημα αυτό δεν μπορεί να επιλυθεί βάσει της ισχύουσας ενωσιακής νομοθεσίας και, επομένως, απαιτείται στενή συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Fotolia/Dusan Kostic Είτε μιλάμε για ποδόσφαιρο είτε για επιχειρήσεις, οι σαφείς κανόνες εγγυώνται τον υγιή ανταγωνισμό.

Η Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Η Μια συμφωνία για την απλούστευση ορισμένων φορολογικών διατάξεων και την εξάλειψη των αδυναμιών των συστημάτων θα μπορούσε να συμβάλει στη διασφάλιση της ελεύθερης ροής αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων σε ολόκληρη την ΕΕ. Προώθηση της ανάπτυξης Οι πολιτικές αποφάσεις που λαμβάνονται σε μια χώρα μπορεί να επηρεάσουν τις γειτονικές χώρες είτε θετικά είτε αρνητικά. Για τον λόγο αυτό, τα κράτη μέλη της ΕΕ συμφώνησαν να συνεργάζονται κατά την κατάρτιση των εθνικών δημοσιονομικών και οικονομικών σχεδίων τους. Απώτερος στόχος είναι να εξυγιανθούν τα δημόσια οικονομικά, να προωθηθεί ένα ισχυρότερο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης και πειθαρχίας, καθώς και να ολοκληρωθούν οι θεμελιώδεις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας, εξετάζονται επίσης οι τρόποι με τους οποίους η φορολογική πολιτική μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη των παραπάνω στόχων. Ε Ν Ω Σ Η Μ Ε Α Π ΛΑ ΛΟΓΙΑ Η εσωτερική αγορά στην πράξη: οι Κάτω Χώρες εξάγουν 630 εκατ. βολβούς τουλίπας ετησίως σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Fotolia/Jenifoto 4 Με λίγα λόγια Οι εθνικές κυβερνήσεις έχουν σε γενικές γραμμές την ευχέρεια να σχεδιάζουν τα φορολογικά τους συστήματα με βάση τις εθνικές τους προτεραιότητες. Ωστόσο, υποχρεούνται να τηρούν ορισμένες θεμελιώδεις αρχές, όπως η απαγόρευση των διακρίσεων και ο σεβασμός της ελεύθερης κυκλοφορίας εντός της εσωτερικής αγοράς. Συμπληρωματικά, η ΕΕ έχει θεσπίσει διαδικασίες συνεργασίας και ένα νομικό πλαίσιο το οποίο διασφαλίζει τη δίκαιη και αποτελεσματική φορολόγηση των διασυνοριακών δραστηριοτήτων στην Ένωση. Επιβάλλει φόρους η ΕΕ; Όχι, η ΕΕ δεν επιβάλλει φόρους. Μόνον τα κράτη μέλη επιβάλλουν φόρους. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ χρηματοδοτείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από «ιδίους πόρους», οι οποίοι προέρχονται από άμεσες συνεισφορές των κρατών μελών, τελωνειακούς δασμούς κι ένα πολύ μικρό ποσοστό των εθνικών εσόδων από ΦΠΑ. Τα κράτη μέλη της ΕΕ αποφασίζουν από κοινού για τα είδη και το ανώτατο ύψος αυτών των «ιδίων πόρων».

Φ ο ρ ο λ ο γ ί α 5 Πώς παρεμβαίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον φορολογικό τομέα; Νομοθεσία Οι αποφάσεις σε θέματα φορολογικής νομοθεσίας λαμβάνονται κυρίως από τα κράτη μέλη της ΕΕ σε εθνικό επίπεδο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να υποβάλλει προτάσεις φορολογικής νομοθεσίας εφόσον κρίνει ότι απαιτείται να ληφθούν μέτρα σε επίπεδο ΕΕ για την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Μπορεί επίσης να διατυπώνει συστάσεις και να εκδίδει κατευθύνσεις πολιτικής σε συγκεκριμένους τομείς. Σε κάθε περίπτωση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μεριμνά ώστε: η δράση σε επίπεδο ΕΕ να επιτυγχάνει καλύτερα αποτελέσματα από ό,τι αν ενεργούσαν μεμονωμένα τα κράτη μέλη (αρχή της «επικουρικότητας») και η προτεινόμενη πρωτοβουλία να μην υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίλυση του προβλήματος που διαπιστώνεται (αρχή της «αναλογικότητας»). Για να τεθεί σε ισχύ φορολογική νομοθεσία σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης απαιτείται ομοφωνία των κρατών μελών. Με τον τρόπο αυτό, διασφαλίζεται ότι λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα κάθε κράτους μέλους της ΕΕ. Διαβούλευση με το κοινό Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πριν καταθέσει προτάσεις για νέες νομοθετικές ή άλλες πρωτοβουλίες σε θέματα φορολογικής πολιτικής, ζητά την άποψη των πολιτών, των επιχειρήσεων, των επαγγελματικών ενώσεων, των συνδικάτων και άλλων φορέων. Η διαδικασία αυτή είναι γνωστή ως «δημόσια διαβούλευση». Η διαβούλευση χρησιμοποιείται επίσης και για τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με ειδικά φορολογικά προβλήματα. Πόσο συχνά εμφανίζονται τα προβλήματα αυτά; Τι συνέπειες έχουν για τους φορολογούμενους, τους προϋπολογισμούς των κρατών μελών και την εσωτερική αγορά της ΕΕ; Η Επιτροπή μπορεί επίσης να ζητήσει προτάσεις για την επίλυση των προβλημάτων. Γίνεται διάκριση ανάμεσα στην άμεση και την έμμεση φορολογία. Οι άμεσοι φόροι επιβάλλονται σε φυσικά πρόσωπα, εταιρείες, οντότητες ή ακίνητα, όπως για παράδειγμα ο φόρος εισοδήματος ή ο φόρος εταιρειών. Αντίθετα, οι έμμεσοι φόροι επιβάλλονται σε συναλλαγές, όπως ο φόρος προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) που επιβάλλεται στην πώληση αγαθών και υπηρεσιών ή ο ειδικός φόρος κατανάλωσης που επιβάλλεται στα οινοπνευματώδη και τον καπνό. Το νομοθετικό έργο στον τομέα της άμεσης φορολογίας αποσκοπεί αποκλειστικά και μόνο στη μεγαλύτερη εναρμόνιση των νομοθεσιών των κρατών μελών της ΕΕ (προσέγγιση των νομοθεσιών). Περιορίζεται στα απολύτως αναγκαία μέτρα για τη Fotolia/Westend61 Τι βλέπετε; Τέσσερις φίλους που διασκεδάζουν σε μια μπιραρία στο Μόναχο. Τι δεν βλέπετε; Η ΕΕ ευνοεί το δίκαιο εμπόριο μέσω της εναρμόνισης του ειδικού φόρου κατανάλωσης στην μπίρα.

6 Η Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Η Ε Ν Ω Σ Η Μ Ε Α Π Λ Α Λ Ο Γ Ι Α βελτίωση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την αντιμετώπιση κοινών διασυνοριακών προκλήσεων, όπως η φοροδιαφυγή. Το νομοθετικό έργο στον τομέα της έμμεσης φορολογίας μπορεί να αποσκοπεί στην εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών. Οι μεγάλες διαφορές στα φορολογικά καθεστώτα που διέπουν τα αγαθά και τις υπηρεσίες μπορούν να στρεβλώσουν τον ανταγωνισμό μεταξύ επιχειρήσεων και να δυσχεράνουν τις διασυνοριακές εμπορικές συναλλαγές. Δηλώσεις και συστάσεις πολιτικής Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να διατυπώνει δηλώσεις και συστάσεις πολιτικής οι οποίες, παρότι δεν είναι νομικά δεσμευτικές, προτείνουν μέτρα που θα μπορούσαν να λάβουν τα κράτη μέλη της ΕΕ στον τομέα της φορολογίας ή επισημαίνουν τις βέλτιστες φορολογικές πρακτικές και καλούν τα κράτη μέλη να εξετάσουν τη δυνατότητα εφαρμογής τους. Ευρωπαϊκό Εξάμηνο Συστάσεις ανά χώρα Η οικονομική κρίση κατέδειξε την αλληλεξάρτηση των οικονομιών μας και τη σημασία της συνεργασίας για την προαγωγή της βιώσιμης ανάπτυξης στην Ευρώπη. Στη βάση αυτή, τα κράτη μέλη της ΕΕ αποφάσισαν τον στενό συντονισμό των οικονομικών πολιτικών τους, μέσα από μια διαδικασία γνωστή ως «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο». Στο πλαίσιο αυτού του στενότερου οικονομικού συντονισμού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκδίδει κάθε χρόνο ειδικές ανά χώρα συστάσεις. Όσον αφορά τη φορολογική πολιτική, οι συστάσεις αυτές επικεντρώνονται στους τρόπους με τους οποίους τα εθνικά φορολογικά συστήματα θα μπορούσαν να γίνουν πιο δίκαια, πιο αποτελεσματικά και πιο ευνοϊκά για την ανάπτυξη. Κρατικές ενισχύσεις Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αρμόδια να εξετάζει κατά πόσον οι κρατικές ενισχύσεις που χορηγούνται από τα κράτη μέλη της ΕΕ σε εταιρείες, κλάδους ή φυσικά πρόσωπα τους προσδίδουν αθέμιτο πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών τους. Στην αρμοδιότητά της εμπίπτει και η εξέταση των κρατικών ενισχύσεων που χορηγούνται υπό μορφή φοροελαφρύνσεων. Για παράδειγμα, οι χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές για τις εγχώριες εταιρείες έναντι των ξένων συνιστούν παράνομη κρατική ενίσχυση. Η Επιτροπή μπορεί να επιβάλει την κατάργηση κάθε παράνομης ενίσχυσης και την επιστροφή του οικονομικού οφέλους που προέκυψε από αυτήν. Αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ερμηνεύει το ενωσιακό δίκαιο και διασφαλίζει την ορθή εφαρμογή του. Προς τούτο, συχνά απαιτεί από τα κράτη μέλη της ΕΕ να τροποποιήσουν τη φορολογική νομοθεσία τους. Το Δικαστήριο μπορεί να κληθεί να εξετάσει την εθνική φορολογική νομοθεσία μέσω των εξής δύο οδών. Τα εθνικά δικαστήρια μπορούν να παραπέμψουν μια εθνική φορολογική διάταξη στο Δικαστήριο της ΕΕ με αίτηση για έκδοση «προδικαστικής απόφασης». Ζητούν, δηλαδή, να εξεταστεί κατά πόσον μια εθνική νομοθετική διάταξη συνάδει με το ενωσιακό δίκαιο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να παραπέμψει μια υπόθεση στο Δικαστήριο της ΕΕ εφόσον κρίνει ότι το κράτος μέλος παραβιάζει τους κανόνες της ΕΕ. Η Επιτροπή προβαίνει σε παραπομπή μόνον όταν το κράτος μέλος δεν έχει τροποποιήσει τη νομοθεσία του παρότι του ζητήθηκε να το πράξει. Δείτε τις συστάσεις που απευθύνονται στη χώρα σας ΠΗΓΕΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ (2012) Κεφάλαιο, 21 % Εργασία, 51 % Shutterstock / Business plus Κατανάλωση, 28 % Η φορολόγηση της εργασίας εξακολουθεί να είναι υψηλή στα περισσότερα κράτη μέλη. Η ΕΕ προτείνει μια στροφή σε φορολογικές βάσεις που ευνοούν την ανάπτυξη, όπως οι περιβαλλοντικοί φόροι.

7 Φ ο ρ ο λ ο γ ί α Τι κάνει η ΕΕ Με μια κρουαζιέρα στον Δούναβη, από τη Γερμανία μέχρι τις εκβολές του στη Ρουμανία, θα γνωρίσετε πολλά και διάφορα εθνικά συστήματα ΦΠΑ. Φόρος προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) Μέχρι τη δεκαετία του 1970, κάθε κράτος μέλος της ΕΕ είχε το δικό του σύστημα φορολόγησης της παραγωγής και της κατανάλωσης αγαθών και υπηρεσιών, κάτι που δημιουργούσε τεράστια εμπόδια στη διασυνοριακή επιχειρηματική δραστηριότητα και στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό μεταξύ προμηθευτών. Το 1977 η κατάσταση άλλαξε προς το καλύτερο. Τα κράτη μέλη της ΕΕ συμφώνησαν να εφαρμόζουν ένα κοινό σύνολο φορολογικών διατάξεων για τα αγαθά και τις υπηρεσίες και ένα γενικό πλαίσιο φορολογικών συντελεστών. Η συμφωνία αυτή σηματοδότησε την έναρξη εφαρμογής του συστήματος ΦΠΑ στην ΕΕ. Ο ΦΠΑ είναι ένας φόρος κατανάλωσης που επιβάλλεται στην πλειονότητα των αγαθών και υπηρεσιών που πωλούνται στην ΕΕ. Βάσει του ευρωπαϊκού συστήματος ΦΠΑ, ο φόρος επί των αγαθών ή των υπηρεσιών βαρύνει μόνον τον τελικό καταναλωτή. Οι επιχειρήσεις που αποτελούν μέρος της αλυσίδας εφοδιασμού υποχρεούνται κατά κανόνα να χρεώνουν ΦΠΑ κατά τη μεταπώληση στον επόμενο κρίκο της αλυσίδας. Ωστόσο, δικαιούνται έκπτωση του ΦΠΑ επί του κόστους των πρώτων υλών και άλλων αγαθών ή υπηρεσιών που χρησιμοποίησαν οι ίδιες. Ο ΦΠΑ αποτελεί σημαντική πηγή εσόδων για τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Αυτό το κοινό σύστημα φορολόγησης αγαθών και υπηρεσιών έχει επίσης τεράστια σημασία για την εσωτερική αγορά. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεργάζεται με τα κράτη μέλη για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού συστήματος ΦΠΑ με βάση την αρχή της χώρας προορισμού, το οποίο θα διέπει το σύνολο των αγαθών και των υπηρεσιών και θα διασφαλίζει ότι τα φορολογικά έσοδα θα εισπράττονται από το κράτος μέλος στο οποίο βρίσκεται ο πελάτης. Το εν λόγω σύστημα μπορεί να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί με διάφορους τρόπους. Επί του παρόντος, η Επιτροπή αξιολογεί τον αντίκτυπο των διαφόρων επιλογών τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στα κράτη μέλη. Με βάση τα πορίσματά της, αναμένεται να παρουσιάσει τις πιθανές μελλοντικές κατευθύνσεις εντός του 2015. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εργάζεται επίσης για την καλύτερη προσαρμογή του συστήματος ΦΠΑ στις ανάγκες της εσωτερικής αγοράς, καθώς και για την απλούστευσή του με διάφορες μεθόδους, π.χ. να έχουν οι εταιρείες το δικαίωμα να υποβάλλουν κοινές δηλώσεις ΦΠΑ και να εκπληρώνουν το σύνολο των φορολογικών υποχρεώσεών τους σε μία χώρα. Ειδικοί φόροι κατανάλωσης Οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης είναι έμμεσοι φόροι επί της παραγωγής, πώλησης ή χρήσης ορισμένων προϊόντων όπως: τα οινοπνευματώδη ποτά τα προϊόντα καπνού τα ενεργειακά προϊόντα (π.χ. καύσιμα κίνησης και θέρμανσης, όπως το πετρέλαιο και η βενζίνη, ηλεκτρικό ρεύμα, φυσικό αέριο, γαιάνθρακας και οπτάνθρακας). Α ΙΣΜ ΑΠΝ ΡΙΒΑ Κ ΤΟ Ι ΑΚ ΤΙΖΕ ί ορε ΚΟΣ ς μπ α σ ει ός ιατρ βοηθήσ Ογ ς α σ να Fotolia/ursule Shutterstock/YANGCHAO Οι ισχύοντες κανόνες ΦΠΑ για τον προσδιορισμό του τόπου φορολόγησης είναι αρκετά περίπλοκοι. Η θετική πλευρά: ο ειδικός φόρος κατανάλωσης στα προϊόντα καπνού μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για τη διακοπή του καπνίσματος.

8 Με την καθιέρωση της εσωτερικής αγοράς το 1993, καταργήθηκαν οι φορολογικοί έλεγχοι στα σύνορα των κρατών μελών της ΕΕ. Για τον λόγο αυτό, τα κράτη μέλη συμφώνησαν σε κάποιους κοινούς κανόνες για να διευκολύνουν το διασυνοριακό εμπόριο των προϊόντων αυτών και παράλληλα να περιορίσουν τα περιθώρια στρεβλώσεων. Η νομοθεσία για τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης αφορά, μεταξύ άλλων: τους κατώτατους συντελεστές που υποχρεούνται να εφαρμόζουν τα κράτη μέλη το πεδίο εφαρμογής πιθανών εξαιρέσεων γενικούς κανόνες για την παραγωγή, την αποθήκευση και τη μεταφορά των αγαθών αυτών εντός της ΕΕ. Η νομοθεσία της ΕΕ για τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης μπορεί να στηρίζει και άλλες πολιτικές, π.χ. την πολιτική για τον περιορισμό του καπνίσματος. Προβλέπει, επίσης, ειδικές διατάξεις για κλάδους ή περιοχές που μειονεκτούν, π.χ. μειωμένους συντελεστές. Φορολόγηση του χρηματοπιστωτικού τομέα Wikimedia Commons / khora Οι χώρες της ΕΕ και οι πολίτες τους επιθυμούν να διασφαλίσουν τη δίκαιη συνεισφορά του χρηματοπιστωτικού τομέα στα δημόσια έσοδα. Επιπλέον, είναι κοινή παραδοχή ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας οφείλει να επιστρέψει ένα μέρος τουλάχιστον του κεφαλαίου που προκατέβαλαν οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι στο πλαίσιο των πρόσφατων διασώσεων των τραπεζών. Η Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Η Ε Ν Ω Σ Η Μ Ε Α Π ΛΑ ΛΟΓΙΑ Πολλά κράτη μέλη της ΕΕ επέβαλαν, ή εξέτασαν το ενδεχόμενο να επιβάλουν, τον δικό τους φόρο επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών. Ωστόσο, οι μεμονωμένες εθνικές πρωτοβουλίες στον τομέα αυτό έχουν πολλά μειονεκτήματα. Μπορεί να οδηγήσουν σε κατακερματισμό της εσωτερικής αγοράς χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών ή να έχουν ανεπιθύμητες παρενέργειες, όπως η διπλή φορολόγηση ή η διπλή μη φορολόγηση. Για τους λόγους αυτούς, η Επιτροπή πρότεινε ένα κοινό σύστημα φορολόγησης των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών σε ολόκληρη την ΕΕ. Στο πλαίσιο μιας ειδικής διαδικασίας, της λεγόμενης «ενισχυμένης συνεργασίας», 11 χώρες της ΕΕ διαπραγματεύονται επί του παρόντος τις λεπτομέρειες αυτού του κοινού συστήματος φορολόγησης των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών με σκοπό να καταλήξουν σε μια συμβιβαστική συμφωνία για την εφαρμογή του στην επικράτειά τους. Φορολογία αυτοκινήτων Επί του παρόντος, δεν υπάρχει ενωσιακή νομοθεσία όσον αφορά τα τέλη ταξινόμησης και κυκλοφορίας αυτοκινήτων. Τα κράτη μέλη μπορούν να επιβάλλουν ή να μην επιβάλλουν τέλη, εφόσον όμως επιβάλλουν πρέπει να τα επιβάλλουν κατά τρόπο που δεν συνεπάγεται διακριτική μεταχείριση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δημοσιεύσει έγγραφα στα οποία διευκρινίζονται οι συνέπειες του γενικού ενωσιακού δικαίου όσον αφορά τις εθνικές διατάξεις περί φορολογίας των αυτοκινήτων που μεταφέρονται από ένα κράτος μέλος σε άλλο. Διατύπωσε επίσης συστάσεις με σκοπό τη βελτίωση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς, ιδίως την αποφυγή της διπλής φορολογίας των αυτοκινήτων που μεταφέρονται από ένα κράτος μέλος σε άλλο και την άρση των εμποδίων για τη διασυνοριακή ενοικίαση αυτοκινήτων. Η εμπορική περιοχή του Τάλιν: η Εσθονία είναι μία από τις 11 χώρες που είναι έτοιμες να υιοθετήσουν έναν ευρωπαϊκό φόρο χρηματοπιστωτικών συναλλαγών.

Φ ο ρ ο λ ο γ ί α 9 Wikimedia Commons / Martin Dürrschnabel Ζήστε σε όμορφα μέρη, στην Κρήτη (Ελλάδα) ή όπου αλλού θέλετε. Η διπλή φορολογία δεν πρέπει να σας αποτρέψει. Φορολογία φυσικών προσώπων Η φορολογία των φυσικών προσώπων (π.χ. ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων) είναι κυρίως αρμοδιότητα των κρατών μελών της ΕΕ. Ωστόσο, μπορεί να συνιστά φραγμό για την κινητικότητα εντός της Ευρώπης. Τα φυσικά πρόσωπα που μετακινούνται από ένα κράτος μέλος σε άλλο ή επενδύουν ή αποδέχονται κληρονομιά σε άλλο κράτος μέλος μπορεί να υποχρεωθούν να καταβάλουν φόρο σε δύο ή περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ ή να αντιμετωπίσουν άλλες δυσκολίες, όπως περίπλοκες υποχρεώσεις συμμόρφωσης. Τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν υπογράψει διμερείς συμφωνίες που στοχεύουν στην κατάργηση της διπλής φορολογίας, οι οποίες όμως μπορεί να μην καλύπτουν το σύνολο των φόρων ή το σύνολο των διασυνοριακών καταστάσεων ή να μην εφαρμόζονται ουσιαστικά στην πράξη. Για την επίλυση των προβλημάτων αυτών, η Επιτροπή καταβάλλει προσπάθειες σε διάφορες κατευθύνσεις. Ειδικότερα, προσπαθεί να συγκεντρώσει περισσότερες πληροφορίες για να προσδιορίσει επακριβώς τα φορολογικά προβλήματα που ανακύπτουν σε διασυνοριακές καταστάσεις και την έκταση των προβλημάτων αυτών, προκειμένου να προτείνει λύσεις. Τα τελευταία χρόνια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άρχισε να εξετάζει τις εθνικές φορολογικές διατάξεις που διέπουν τους διασυνοριακούς και τους διακινούμενους εργαζομένους, καθώς και τον φόρο κληρονομιάς. Εφόσον διαπιστωθεί διακριτική μεταχείριση ή άλλες παραβάσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, μπορεί να ακολουθήσουν νομικές διαδικασίες. Στις αποφάσεις του, το Δικαστήριο της ΕΕ έχει κατ επανάληψη αναφερθεί στην υποχρέωση των κρατών μελών να άρουν τις φορολογικές διακρίσεις στην εθνική τους νομοθεσία. Το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι ένα κράτος μέλος δεν δύναται να εισάγει διακρίσεις κατά την εφαρμογή των κανόνων περί φόρου κληρονομιάς, για παράδειγμα να επιτρέπει έκπτωση επί της αξίας του ακινήτου εάν ο θανών ζούσε στο συγκεκριμένο κράτος μέλος, αλλά να μην επιτρέπει την έκπτωση εάν ο θανών κατοικούσε σε άλλο κράτος μέλος πριν από τον θάνατό του. Φορολογία εταιρειών Η φορολογία εταιρειών είναι άλλος ένας τομέας στον οποίο τα κράτη μέλη της ΕΕ θεσπίζουν τα ίδια τους φορολογικούς κανόνες τους. Υπάρχουν όμως ορισμένες πτυχές της φορολογίας εταιρειών οι οποίες απαιτούν μια προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ για την άρση των εμποδίων στην εσωτερική αγορά, τη διασφάλιση του υγιούς φορολογικού ανταγωνισμού και την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων, όπως η εταιρική φοροαποφυγή. Η ενωσιακή νομοθεσία για τη φορολογία εταιρειών δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην κατάργηση της διπλής φορολογίας, του φαινομένου δηλαδή φορολόγησης μιας εταιρείας δύο (ή περισσότερες) φορές για το ίδιο εισόδημα από διαφορετικά κράτη μέλη. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται κάποια παραδείγματα. Με την οδηγία για τους τόκους και τα δικαιώματα καταργείται η παρακράτηση φόρου επί των διασυνοριακών τόκων και δικαιωμάτων που καταβάλλονται μεταξύ συνδεδεμένων εταιρειών που είναι εγκατεστημένες σε δύο διαφορετικά κράτη μέλη. Με την οδηγία για τις μητρικές και θυγατρικές εταιρείες αποφεύγεται η διπλή φορολογία της μητρικής εταιρείας για τα κέρδη θυγατρικής της που είναι εγκατεστημένη σε άλλο κράτος μέλος. Με την οδηγία για τις συγχωνεύσεις απλουστεύεται η φορολόγηση δραστηριοτήτων που αποσκοπούν στην αναδιάρθρωση εταιρειών που βρίσκονται σε δύο ή περισσότερα κράτη μέλη. Με τη σύμβαση διαιτησίας της ΕΕ θεσπίζεται μια διαδικασία επίλυσης διαφορών σε περίπτωση επιβολής διπλής φορολογίας μεταξύ επιχειρήσεων διαφορετικών κρατών μελών. Εξίσου μεγάλη έμφαση δίνεται στη θέσπιση αυστηρότερης ενωσιακής αλλά και εθνικής νομοθεσίας για τη φορολογία εταιρειών, προκειμένου να περιοριστούν φαινόμενα όπως ο φορολογικός σχεδιασμός, η μεταφορά κερδών και η κατάχρηση της νομοθεσίας. Παραδείγματος χάρη, λαμβάνονται μέτρα που αποσκοπούν στη μεγαλύτερη διαφάνεια των αποφάσεων που εκδίδονται για διασυνοριακές φορολογικές διαφορές.

10 Η Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Η Ε Ν Ω Σ Η Μ Ε Α Π Λ Α Λ Ο Γ Ι Α Η πρόταση της Επιτροπής για κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών (ΚΕΒΦΕ) θα δώσει τη δυνατότητα στις εταιρείες που δραστηριοποιούνται εντός της ΕΕ να υπολογίζουν τα φορολογητέα κέρδη τους με βάση ένα ενιαίο σύνολο κανόνων. Επομένως, θα διευκολύνει σημαντικά όσες επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε περισσότερα του ενός κράτη μέλη. Πέραν αυτού, η ΚΕΒΦΕ θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την καταπολέμηση της φοροαποφυγής, καθώς θα κλείσει πολλά από τα «παραθυράκια» που χρησιμοποιούν σήμερα οι εταιρείες για να μεταφέρουν τα κέρδη τους και να ελαχιστοποιούν τους φόρους που καταβάλλουν. Ψηφιακή οικονομία Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει τους πλέον πρόσφορους τρόπους φορολόγησης της ψηφιακής οικονομίας στην ΕΕ. Το ζητούμενο είναι να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις και να αρθούν οι φορολογικοί φραγμοί που αποτρέπουν τις επενδύσεις και την ανάπτυξη, και, παράλληλα, να διασφαλιστεί η δίκαιη συνεισφορά του τομέα της ψηφιακής οικονομίας στα δημόσια έσοδα. Πάταξη της φοροαποφυγής και της φοροδιαφυγής Η είσπραξη φόρων είναι αρμοδιότητα των κρατών μελών της ΕΕ. Οι εθνικές αρχές έχουν επίσης την ευθύνη αντιμετώπισης του προβλήματος των φορολογούμενων που δεν καταβάλλουν τους φόρους που οφείλουν. Η φοροαποφυγή και η φοροδιαφυγή είναι πάντως δυσεπίλυτα προβλήματα που δεν γνωρίζουν σύνορα. Για την αντιμετώπισή τους, τόσο σε εθνικό όσο και σε διασυνοριακό επίπεδο, απαιτείται στενή συνεργασία των κρατών μελών. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία και οι διμερείς φορολογικές συμβάσεις προβλέπουν τη συνεργασία και την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Για την περαιτέρω ενίσχυση της καταπολέμησης της φορολογικής απάτης και της φοροδιαφυγής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε, το 2012, ένα σχέδιο δράσης το οποίο περιλαμβάνει περισσότερες από 30 προγραμματισμένες δράσεις στον τομέα αυτό. Σήμερα υλοποιούνται ή βρίσκονται σε στάδιο ανάπτυξης αρκετές πρωτοβουλίες σε επίπεδο ΕΕ, όπως οι εξής: δημιουργία πλατφόρμας για τη χρηστή διακυβέρνηση στον φορολογικό τομέα, με στόχο την παρακολούθηση της προόδου που σημειώνουν τα κράτη μέλη όσον αφορά την αντιμετώπιση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού και των φορολογικών παραδείσων θέσπιση κανόνων σε επίπεδο ΕΕ βάσει των οποίων κάθε κράτος μέλος της ΕΕ διαβιβάζει αυτόματα σε άλλα κράτη μέλη πληροφορίες που διαθέτει σχετικά με το εισόδημα ή τους χρηματοοικονομικούς λογαριασμούς φυσικών προσώπων που κατοικούν σ αυτά δημιουργία μηχανισμού ταχείας αντίδρασης για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ θέσπιση κανόνων περί αμοιβαίας συνδρομής των κρατών μελών για την είσπραξη απαιτήσεων από φόρους, δασμούς και ορισμένα τέλη, καθώς και φόρους εισοδήματος, περιουσίας και ασφαλίστρων συνεργασία για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ μέσω συστημάτων ανταλλαγής πληροφοριών για την έγκαιρη προειδοποίηση άλλων κρατών μελών της ΕΕ σε περίπτωση δόλιων δραστηριοτήτων. Fotolia/HappyAlex Η ψηφιακή οικονομία αναπτύσσεται με γρήγορο ρυθμό. Η φορολογική νομοθεσία δεν πρέπει να μείνει πίσω.

Φ ο ρ ο λ ο γ ί α 11 Fotolia/moodboard Αγώνας δρόμου για καλύτερη φορολογία στην Ευρώπη: η συνεργασία είναι το κλειδί. Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν δεσμευθεί να τηρούν έναν κώδικα δεοντολογίας για τη φορολογία των επιχειρήσεων. Ο κώδικας είναι ένα σημαντικό εργαλείο που διασφαλίζει τον υγιή φορολογικό ανταγωνισμό εντός της ΕΕ. Παρότι δεν είναι νομικά δεσμευτικός, η πολιτική του ισχύς είναι αδιαμφισβήτητη. Σύμφωνα με τον κώδικα, τα κράτη μέλη δεσμεύονται να τροποποιήσουν ή να καταργήσουν κάθε επιζήμιο φορολογικό μέτρο, καθώς και να μη θεσπίσουν επιζήμια φορολογικά μέτρα στο μέλλον. Πρόγραμμα συνεργασίας των κρατών μελών της ΕΕ Μέσω του προγράμματος Fiscalis 2020, η Επιτροπή συνδράμει τις φορολογικές διοικήσεις των κρατών μελών. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από φόρουμ ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών και μέσα από τη συνεργασία των κρατών μελών σε διάφορους τομείς, όπως το χρηματοοικονομικό εισόδημα, το εισόδημα από εργασία, το εισόδημα από κεφάλαια, ο ΦΠΑ και οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης. Διεθνής συνεργασία για την πάταξη της φοροδιαφυγής Τα κράτη μέλη της ΕΕ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλαμβάνουν επίσης δράση σε διεθνές επίπεδο προκειμένου να ασκήσουν πιέσεις για την ενίσχυση των παγκόσμιων προτύπων κατά της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής. Η ΕΕ συνεισφέρει ενεργά στις εργασίες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) με σκοπό τον καθορισμό μιας διεθνούς φορολογικής πολιτικής. Στο επίπεδο αυτό έχει σημειωθεί τεράστια πρόοδος, ιδίως όσον αφορά την καθιέρωση ενός νέου παγκόσμιου προτύπου για την αυτόματη ανταλλαγή χρηματοοικονομικών πληροφοριών και ένα πρόγραμμα με στόχο την αναμόρφωση των διεθνών κανόνων σε θέματα φορολογίας εταιρειών για την καταπολέμηση της φοροαποφυγής. Η ΕΕ έχει συνάψει συμφωνίες με πέντε γειτονικές τρίτες χώρες (Άγιος Μαρίνος, Ανδόρα, Ελβετία, Λιχτενστάιν και Μονακό), οι οποίες προβλέπουν ανταλλαγή πληροφοριών σε φορολογικά θέματα. Τα κράτη μέλη έχουν επίσης συνάψει παρόμοιες συμφωνίες με τα εξαρτώμενα ή συνδεδεμένα εδάφη του Ηνωμένου Βασιλείου και των Κάτω Χωρών που βρίσκονται εκτός ΕΕ. Τέλος, οι διεθνείς συμφωνίες που έχει συνάψει η ΕΕ με μη ευρωπαϊκές χώρες περιέχουν ρήτρες με τις οποίες οι εν λόγω χώρες δεσμεύονται να τηρούν τα πρότυπα «χρηστής διακυβέρνησης» σε φορολογικά θέματα. Στην ουσία αυτό σημαίνει ότι συμφωνούν να ανταλλάσσουν φορολογικές πληροφορίες με τα κράτη μέλη της ΕΕ και να καταργήσουν τυχόν επιζήμια φορολογικά μέτρα.

12 Η Ε Υ ρ Ω Π α Ϊ Κ Η Ε Ν Ω Σ Η Μ Ε α Π λ α λ ο γ ί α Προοπτικές NA-01-15-038-EL-C Άνθρωποι, αγαθά, κεφάλαια, υπηρεσίες και εταιρείες μετακινούνται συνεχώς στην Ευρώπη. Συνεπώς, κανένα κράτος μέλος της ΕΕ δεν μπορεί να εφαρμόζει ένα φορολογικό σύστημα αποκομμένο από τα συστήματα των άλλων κρατών μελών ή άλλων χωρών του κόσμου. Fotolia XXV Στον απόηχο της οικονομικής κρίσης, έχουν ενταθεί οι ευρωπαϊκές και διεθνείς προσπάθειες για την πάταξη της φοροαποφυγής και της φοροδιαφυγής, είναι μάλιστα πολύ πιθανό να ενταθούν περαιτέρω. αυτό θα κάνει πιο δύσκολη τη ζωή των φοροφυγάδων, ασχέτως του τόπου στον οποίο είναι εγκατεστημένοι ή στον οποίο βρίσκονται τα περιουσιακά τους στοιχεία. Ταυτόχρονα, η ευρωπαϊκή φορολογική πολιτική αποσκοπεί στη διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων, των αγαθών, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεχίσει να εργάζεται με σκοπό την άρση των φορολογικών φραγμών στο ελεύθερο εμπόριο στην Ευρώπη και διεθνώς. Θα συνεχίσει να συμβάλλει στην ανάπτυξη και την ευημερία των κρατών μελών της ΕΕ. Το λιμάνι του Ρότερνταμ: η μεγαλύτερη πύλη της Ευρώπης στο παγκόσμιο εμπόριο. Περισσότερα Για αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τη φορολογική και τη δασμολογική πολιτική της ΕΕ (στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά): http://ec.europa.eu/taxation_customs/index_en.htm Βοήθεια και συμβουλές για τους πολίτες της ΕΕ, μεταξύ άλλων και σε φορολογικά θέματα: http://europa.eu/youreurope/citizens/index_el.htm Λύσεις σε προβλήματά σας σχετικά με τα δικαιώματά σας ως πολιτών της ΕΕ: www.solvit.eu Συστάσεις ανά χώρα: http://ec.europa.eu/europe2020/making-it-happen/country-specific-recommendations/index_el.htm Έχετε ερωτήσεις σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση; Η Europe Direct μπορεί να σας βοηθήσει: 00 800 6 7 8 9 10 11 http://europedirect.europa.eu ISBN 978-92-79-45284-0 doi:10.2775/803753