Άγηνη Σξεηο Ιεξάξρεο

Άγηνη Σξεηο Ιεξάξρεο 30 Ιανουαρίου 2012 Πθγι: Απολυτίκια Ἦχοσ α. «Τοφσ τρεῖσ μεγίςτουσ φωςτῆρασ τῆσ Τριςθλίου κεότθτοσ, τοφσ τιν οἰκουμζνθν ἀκτῖςι δογμάτων κείων πυρςεφςαντασ, τοφσ μελιῤῥφτουσ ποταμοφσ τῆσ ςοφίασ, τοφσ τιν κτίςιν πᾶςαν κεογνωςίασ νάμαςι καταρδεφςαντασ, Βαςίλειον τόν μζγαν, καί τόν Θεολόγον Γρθγόριον, ςφν τῷ κλεινῷ Ἰωάννθ, τῷ τιν γλῶτταν χρυςοῤῥιμονι, πάντεσ οἱ τῶν λόγων αῦτῶν ἐραςταί, ςυνελκόντεσ ὕμνοισ τιμιςωμεν αῦτοί γάρ τῇ Τριάδι, ὑπζρ ὑμῶν ἀεί πρεςβεφουςιν.» 1

Άγιοι Τρεισ Ιεράρχεσ Ημερομηνία εορτθσ: 30/01/2012 Τφποσ εορτθσ: Στακερι. Στισ 30 Ιανουαρίου. Ὁμοῦ δίκαιον τρεῖσ ςέβειν Ἑωςφόρουσ, Φῶσ τριςςολαμπὲσ πθγάςαντεσ ἐν βίῳ. Κοινὸν τὸν ὕμνον προςφέρειν πάντασ κέμισ, Τοῖσ ἐκχέαςι πᾶςι κοινὴν τὴν χάριν. Ἔαρ χελιδὼν οῦ κακίςτθςι μία Αἱ τρεῖσ ἀθδόνεσ δὲ τῶν ψυχῶν ἔαρ. Τὴν μὲν νοθτὴν ἡ Τριὰσ λάμπει κτίςιν, Τριάσ γε μὴν αὕτθ δὲ τὴν ὁρωμένθν. Ἀπώλεςαν μὲν οἱ πάλαι Θεοῦ ςέβασ, Ἐξ Ἡλίου τε καὶ Σελήνθσ ἀφρόνωσ Κὰλλoσ γὰρ αῦτῶν καυμάςαντεσ καὶ τάχοσ, Ὥςπερ κεοῖσ προςῆγον οῦκ ὀρκῶσ ςέβασ. Ἐκ τῶν τριῶν τούτων δὲ φωςτήρων πάλιν, Ἡμεῖσ ἀνθνέχκθμεν εἰσ Θεοῦ ςέβασ, Κάλλει βίου γάρ, τῇ τε πεικοῖ τῶν λόγων, Πείκουςι πάντασ τὸν μόνον Κτίςτθν ςέβειν. Κτίςιν ςυνιςτᾷ τὴν δὲ τὴν ὁρωμένθν, Τὸ Πῦρ, Ἀήρ, Ὕδωρ τε, καὶ Γῆσ ἡ φύςισ. Οἱ δ αὖ ςυνιςτῶντέσ τε κόςμον τὸν μέγαν, Τὴν πρὸσ Θεόν τε Πίςτιν, ὡσ ἄλλθν κτίςιν Στοιχειακῆσ φέρουςι Τριάδοσ τύπον. Μέλει γὰρ αῦτοῖσ οῦδενὸσ τῶν γθΐνων, Καὶ γήϊνον νοῦν ἔςχον οῦδὲν ἐν λόγοισ. Ὁ Γρθγόριοσ γὰρ πῦρ πνέει νοῦσ τὸν λόγον, Πρὸσ ὕψοσ αὖ πείκοντα πάντα ἐκτρέχειν. Τοῖσ λιποκυμήςαςι δ ἐκ πακῶν πάλιν, Ἀναπνοὴ τισ οἱ Βαςιλείου λόγοι. Μιμούμενοσ δὲ τὴν ῥοὴν τῶν ὑδάτων, Ὁ καρδίαν τε καὶ ςτόμα χρυςοῦσ μόνοσ, Τοὺσ ἐκτακέντασ ἐκ πακῶν ἀναψύχει. Οὕτω πρὸσ ὕψοσ τὴν βροτῶν πᾶςαν φύςιν, Ἐκ τῆσ χκονὸσ φέρουςι τοῖσ τούτων λόγοισ. Λάμψεν ἑνὶ τριακοςτῇ χρυςοτριςήλιοσ αἴγλθ. 2

Βηνγξαθία Η αηηία γηα ηελ εηζαγσγή ηεο ενξηήο ησλ Σξηώλ Ιεξαξρώλ ζηελ Δθθιεζία είλαη ην εμήο γεγνλόο: Καηά ηνπο ρξόλνπο ηεο βαζηιείαο ηνπ Αιεμίνπ ηνπ Κνκλελνύ (1081-1118 κ.υ.), ν νπνίνο δηαδέρζεθε ζηε βαζηιηθή εμνπζία ηνλ Νηθεθόξν Γ ηνλ Βνηελεηάηε (1078-1081 κ.υ.), έγηλε ζηελ Κσλζηαληηλνύπνιε θηινληθία αλάκεζα ζε ιόγηνπο θαη ελάξεηνπο άλδξεο. Άιινη ζεσξνύζαλ αλώηεξν ηνλ Μέγα Βαζίιεην (βιέπε 1 Ιαλνπαξίνπ), ραξαθηεξίδνληάο ηνλ κεγαινθπΐα θαη ππέξνρε θπζηνγλσκία. Άιινη ηνπνζεηνύζαλ ςειά ηνλ ηεξό Υξπζόζηνκν (βιέπε 13 Ννεκβξίνπ) θαη ηνλ ζεσξνύζαλ αλώηεξν από ηνλ Μέγα Βαζίιεην θαη ηνλ Γξεγόξην θαη, ηέινο, άιινη, πξνζθείκελνη ζηνλ Γξεγόξην ηνλ Θενιόγν (βιέπε 25 Ιαλνπαξίνπ), ζεσξνύζαλ απηόλ αλώηεξν από ηνπο δύν άιινπο, δειαδή από ηνλ Βαζίιεην θαη ηνλ Υξπζόζηνκν. Η θηινληθία απηή είρε ζαλ απνηέιεζκα λα δηαηξεζνύλ ηα πιήζε ησλ Υξηζηηαλώλ θαη άιινη νλνκάδνληαλ «Ισαλλίηεο», άιινη «Βαζηιείηεο» θαη άιινη «Γξεγνξίηεο». 3

ηελ έξηδα απηή έζεζε ηέινο ν Μεηξνπνιίηεο Δπραΐησλ, Ισάλλεο ν Μαπξόπνπο. Απηόο, θαηά ηελ δηήγεζε ηνπ πλαμαξηζηή, είδε ζε νπηαζία ηνπο κέγηζηνπο απηνύο Ιεξάξρεο, πξώηα θαζέλα ρσξηζηά θαη ζηε ζπλέρεηα θαη ηνπο ηξεηο καδί. Απηνί ηνπ είπαλ: «Δκείο, όπσο βιέπεηο, είκαζηε έλα θνληά ζηνλ Θεό θαη ηίπνηε δελ ππάξρεη πνπ λα καο ρσξίδεη ή λα καο θάλεη λα αληηδηθνύκε. Όκσο, θάησ από ηηο ηδηαίηεξεο ρξνληθέο ζπγθπξίεο θαη πεξηζηάζεηο πνπ βξέζεθε ν θαζέλαο καο, θηλνύκελνη θαη θαζνδεγνύκελνη από ην Άγην Πλεύκα, γξάςακε ζε ζπγγξάκκαηα θαη κε ηνλ ηξόπν ηνπ ν θαζέλαο, δηδαζθαιίεο πνπ βνεζνύλ ηνπο αλζξώπνπο λα βξνπλ ηνλ δξόκν ηεο ζσηεξίαο. Δπίζεο, ηηο βαζύηεξεο ζείεο αιήζεηεο, ζηηο νπνίεο κπνξέζακε λα δηεηζδύζνπκε κε ην θσηηζκό ηνπ Αγίνπ Πλεύκαηνο, ηηο ζπκπεξηιάβακε ζε ζπγγξάκκαηα πνπ εθδώζακε. Καη αλάκεζά καο δελ ππάξρεη νύηε πξώηνο, νύηε δεύηεξνο, αιιά, αλ πεηο ηνλ έλα, ζπκπνξεύνληαη δίπια ηνπ θαη νη δύν άιινη. ήθσ, ινηπόλ, θαη δώζε εληνιή ζηνπο θηινληθνύληεο λα ζηακαηήζνπλ ηηο έξηδεο θαη λα πάςνπλ λα ρσξίδνληαη γηα εκάο. Γηαηί εκείο, θαη ζηελ επίγεηα δσή πνπ είκαζηαλ θαη ζηελ νπξάληα πνπ κεηαβήθακε, θξνληίδακε θαη θξνληίδνπκε λα εηξελεύνπκε θαη λα νδεγνύκε ζε νκόλνηα ηνλ θόζκν. Καη όξηζε κία εκέξα λα ενξηάδεηαη από θνηλνύ ε κλήκε καο θαη θαζώο είλαη ρξένο ζνπ, λα ελεξγήζεηο λα εηζαρζεί ε ενξηή ζηελ Δθθιεζία θαη λα ζπληαρζεί ε ηεξή αθνινπζία. Αθόκε έλα ρξένο ζνπ, λα παξαδόζεηο ζηηο κειινληηθέο γεληέο όηη εκείο είκαζηε έλα γηα ηνλ Θεό. Βεβαίσο θαη εκείο ζα ζπκπξάμνπκε γηα ηε ζσηεξία εθείλσλ πνπ ζα ενξηάδνπλ ηε κλήκε καο, γηαηί έρνπκε θαη εκείο παξξεζία ελώπηνλ ηνπ Θενύ». 4

Έηζη ν Δπίζθνπνο Δπραΐησλ Ισάλλεο αλέιαβε ηε ζπκθηιίσζε ησλ δηακαρόκελσλ κεξίδσλ, ζπλέζηεζε ηελ ενξηή ηεο 30εο Ιαλνπαξίνπ θαη ζπλέγξαςε θαη θνηλή Αθνινπζία, αληάμηα ησλ ηξηώλ Μεγάισλ Παηέξσλ. Η ενξηή απηήο ηεο πλάμεσο ηνπ Μεγάινπ Βαζηιείνπ, ηνπ Γξεγνξίνπ ηνπ Θενιόγνπ θαη ηνπ Ισάλλνπ ηνπ Υξπζνζηόκνπ, απνηειεί ην νξαηό ζύκβνιν ηεο ηζόηεηαο θαη ηεο ελόηεηαο ησλ Μεγάισλ Γηδαζθάισλ, νη νπνίνη δίδαμαλ κε ηνλ άγην βίν ηνπο ην Δπαγγέιην ηνπ Υξηζηνύ. Δίλαη εθείλνη, νη νπνίνη εμ αηηίαο ηεο ηαπεηλώζεώο ηνπο κπξνζηά ζηελ αιήζεηα, έρνπλ ιάβεη ην ράξηζκα λα εθθξάδνπλ ηελ θαζνιηθή ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο θαη όηη δηδάζθνπλ δελ είλαη απιώο δηθή ηνπο ζθέςε ή πξνζσπηθή ηνπο πεπνίζεζε, αιιά είλαη επηπιένλ ε ίδηα ε καξηπξία ηεο Δθθιεζίαο, γηαηί κηινύλ από ην βάζνο ηεο θαζνιηθήο ηεο πιεξόηεηαο. Πεξί ηηο αξρέο ηνπ 14νπ αηώλα κ.υ. αλεγέξζε λαόο ησλ Σξηώλ Ιεξαξρώλ θνληά ζηελ Αγία νθία Κσλζηαληηλνύπνιεο, δίπια ζρεδόλ ζηε κνλή ηεο Παλαρξάληνπ. Ἀπνιπηίθηνλ (Καηέβαζκα) Ἦρνο α. Σνύο ηξεῖο κεγίζηνπο θσζηῆξαο ηῆο Σξηζειίνπ ζεόηεηνο, ηνύο ηήλ νἰθνπκέλελ ἀθηῖζη δνγκάησλ ζείσλ ππξζεύζαληαο, ηνύο κειηῤῥύηνπο πνηακνύο ηῆο ζνθίαο, ηνύο ηήλ θηίζηλ πᾶζαλ ζενγλσζίαο λάκαζη θαηαξδεύζαληαο, Βαζίιεηνλ ηόλ κέγαλ, θαί ηόλ Θενιόγνλ Γξεγόξηνλ, ζύλ ηῷ θιεηλῷ Ἰσάλλε, ηῷ ηήλ γιῶηηαλ ρξπζνῤῥήκνλη, πάληεο νἱ ηῶλ ιόγσλ αὐηῶλ ἐξαζηαί, ζπλειζόληεο ὕκλνηο ηηκήζσκελ αὐηνί γάξ ηῇ Σξηάδη, ὑπέξ ὑκῶλ ἀεί πξεζβεύνπζηλ. Κνληάθηνλ Ἦρνο β. Σνύο ἀζθαιεῖο. Σνύο Ἱεξνύο θαί ζενθζόγγνπο Κήξπθαο, ηήλ θνξπθήλ ηῶλ Γηδαζθάισλ Κύξηε, πξνζειάβνπ εἰο ἀπόιαπζηλ ηῶλ ἀγαζῶλ ζνπ θαί ἀλάπαπζηλ ηνύο πόλνπο γάξ ἐθείλσλ θαί ηόλ θάκαηνλ, ἐδέμσ ὑπέξ πᾶζαλ ὁινθάξπσζηλ, ὁ κόλνο δνμάδσλ ηνύο Ἁγίνπο ζνπ. Κάζηζκα Ἦρνο πι. δ. Σὴλ νθίαλ θαὶ Λόγνλ. Σνὺο κεγάινπο θσζηῆξαο ηνὺο θεξαπγεῖο, θθιεζίαο ηνὺο πύξγνπο ηνὺο ἀξξαγεῖο, ζπκθώλσο αἰλέζσκελ, νἱ ηῶλ θαιῶλ ἀπνιαύνληεο, θαὶ ηῶλ ιόγσλ ηνύησλ, ὁκνῦ θαὶ ηῆο ράξηηνο ηὸλ ζνθὸλ Υξπζνξξήκνλα, θαὶ ηὸλ κέγαλ Βαζίιεηνλ, ζὺλ ηῷ Γξεγνξίῳ, ηῷ ιακπξῷ ζενιόγῳ πξὸο νὓο θαὶ βνήζσκελ, ἐθ θαξδίαο θξαπγάδνληεο Ἱεξάξραη ηξηζκέγηζηνη, πξεζβεύζαηε Υξηζηῷ ηῷ Θεῷ, ηῶλ πηαηζκάησλ ἄθεζηλ δσξήζαζζαη, ηνῖο ἑνξηάδνπζη πόζῳ, ηὴλ Ἁγίαλ κλήκελ ὑκῶλ. Ὁ Οἶθνο Σὶο ἱθαλὸο ηὰ ρείιε δηᾶξαη, θαὶ θηλῆζαη ηὴλ γιῶζζαλ πξὸο ηνὺο πλένληαο πῦξ, δπλάκεη Λόγνπ θαὶ Πλεύκαηνο; ὅκσο ηνζνῦηνλ εἰπεῖλ ζαξξήζσ, ὅηη πᾶζαλ παξῆιζνλ ηὴλ ἀλζξσπίλελ θύζηλ νἱ ηξεῖο, ηνῖο πνιινῖο θαὶ κεγάινηο ραξίζκαζη, θαὶ ἐλ πξάμεη θαὶ ζεσξίᾳ, ηνὺο θαη ἄκθσ ιακπξνὺο ὑπεξάξαληεο δηὸ κεγίζησλ δσξεῶλ ηνύηνπο ἠμίσζαο, ὡο πηζηνύο ζνπ ζεξάπνληαο, ὁ κόλνο δνμάδσλ ηνύο Ἁγίνπο ζνπ. Μεγαιπλάξηνλ Ρήηνξεο ζνθίαο ζενεηδεῖο, ζηῦινη θθιεζίαο, νὐξαλίσλ κπζηαγσγνί, Βαζίιεηε πάηεξ, Γξεγόξηε ζεόθξνλ, θαὶ ζεῖε Ἰσάλλε, θόζκῳ ἐδείρζεηε. 5

Άγιοσ Βαςίλειοσ ο Μέγασ Ημερομηνία εορτθσ: 01/01/2012 Τφποσ εορτθσ: Στακερι. Εορτάηει ςτισ 1 Ιανουαρίου εκάςτου ζτουσ. Άγιοι που εορτάζουν: Αγιοσ Βαςιλειοσ Ο Μεγασ (329-378) Ζῇ Βαςίλειοσ, καὶ κανὼν ἐν Κυρίῳ. Ζῇ καὶ παρ ἡμῖν, ὡσ λαλῶν ἐκ τῶν βίβλων, Ἰανουαρίοιο κάνεσ, Βαςίλειε, πρϊτῃ. 6

Βηνγξαθία «... ηὰ ηῶλ ἀλζξώπσλ ἤζε θαηεθόζκεζαο». Με ηε θξάζε απηή, ην απνιπηίθην, απόιπηα επηηπρεκέλα, ηνλίδεη ηελ θνηλσληθή πξνζθνξά ηνπ Άγηνπ Βαζηιείνπ, πνπ κε ηε ζεία δηδαζθαιία ηνπ ζηόιηζε κε αξεηέο ηα ήζε θαη ηε δσή ησλ αλζξώπσλ. Ο Μέγαο απηόο παηέξαο θαη δηδάζθαινο ηεο Οξζόδνμεο Δθθιεζίαο γελλήζεθε ην 329 κ.υ., θαη' άιινπο ην 330 κ.υ., ζηε Νενθαηζάξεηα ηνπ Πόληνπ ζην ρσξηό Άλλεζα θαη κεγάισζε ζηελ Καηζάξεηα ηεο Καππαδνθίαο. Σα δε εγθπθινπαηδηθά ιεμηθά αλαθέξνπλ ζαλ παηξίδα ηνπ Μ. Βαζηιείνπ ηελ Καηζαξεία ηεο Καππαδνθίαο. Δίρε 8 αδέξθηα, 3 αγόξηα θαη πέληε θνξίηζηα. Από ηα 4 αγόξηα ηα 3 αγόξηα έγηλαλ επίζθνπνη (ν Βαζίιεηνο Καηζαξείαο, ν Γξεγόξηνο Νύζζεο θαη ν Πέηξνο εβάζηεηαο) θαη ην έλα κνλαρόο (ν Ναπθξάηηνο). Από ηηο 5 αδεξθέο ηνπ ε πξώηε, θαη ζπγρξόλσο ην πην κεγάιν παηδί ηεο νηθνγέλεηαο, ε Μαθξίλα, έγηλε κνλαρή. Οη γνλείο ηνπ Βαζίιεηνο (θαη απηόο), πνπ θαηαγόηαλ από ηελ Νενθαηζάξεηα ηνπ Πόληνπ θαη Δκκέιεηα, πνπ θαηαγόηαλ από ηελ Καππαδνθία, αλ θαη θαηά θόζκνλ επγελείο θαη πινύζηνη, είραλ ζπγρξόλσο θαη αθκαηόηαην ρξηζηηαληθό θξόλεκα. Απηνί κάιηζηα έζεζαλ θαη ηηο πξώηεο -θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο- πλεπκαηηθέο βάζεηο ηνπ Αγίνπ. Με εθόδην απηή ηε ρξηζηηαληθή αλαηξνθή, ν Βαζίιεηνο αξρίδεη κηα θαηαπιεθηηθή αλνδηθή πλεπκαηηθή πνξεία. Έρνληαο ηα ραξίζκαηα ηεο επζηξνθίαο θαη ηεο κλήκεο, θαηαθηά ζρεδόλ όιεο ηηο επηζηήκεο ηεο επνρήο ηνπ. Καη ην ζπνπδαηόηεξν, θαηαθηά ηε ζεία ζεσξία ηνπ Δπαγγειίνπ, πνπ ηελ θάλεη ακέζσο πξάμε κε ηελ απζηεξή αζθεηηθή δσή ηνπ. 7

Αο αλαθέξνπκε όκσο, πεξηιεπηηθά, ηελ πνξεία ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ. Μεηά ηηο πξώηεο ηνπ ζπνπδέο ζηελ Καηζαξεία θαη θαηόπηλ ζην Βπδάληην, επηζθέθζεθε, λεαξόο αθόκα, ηελ Αζήλα, όπνπ επί ηέζζεξα ρξόληα ζπκπιήξσζε ηηο ζπνπδέο ηνπ, ζπνπδάδνληαο θηινζνθία, ξεηνξηθή, γξακκαηηθή, αζηξνλνκία θαη ηαηξηθή, έρνληαο ζπκθνηηεηέο ηνπ ηνλ Γξεγόξην ηνλ Ναδηαλδελό (ηνλ ζενιόγν) θαη ηνλ Ινπιηαλό ηνλ Παξαβάηε. Από ηελ Αζήλα επέζηξεςε ζηελ Καηζαξεία θαη δίδαζθε ηελ ξεηνξηθή ηέρλε. Απνθάζηζε όκσο, λα αθνινπζήζεη ηε κνλαρηθή δσή θαη γη' απηό πήγε ζηα θέληξα ηνπ αζθεηηζκνύ, γηα λα δηδαρζεί ηα ηεο κνλαρηθήο πνιηηείαο ζηελ Αίγππην, Παιαηζηίλε, πξία θαη Μεζνπνηακία. Όηαλ επέζηξεςε, απνζύξζεθε ζε κηα Μνλή ηνπ Πόληνπ, αθνύ έγηλε κνλαρόο, θαη αζθήζεθε εθεί κε θάζε απζηεξόηεηα γηα πέληε ρξόληα (357-362 κ.υ.). Ήδε ηέιεηα θαηαξηηζκέλνο ζηελ Οξζόδνμε Πίζηε, ρεηξνηνλήζεθε δηάθνλνο θαη πξεζβύηεξνο από ηνλ επίζθνπν Καηζαξείαο Δπζέβην. Ο ππνδεηγκαηηθόο ηξόπνο ηεο πλεπκαηηθήο εξγαζίαο ηνπ δελ αξγεί λα ηνλ αλεβάζεη ζην ζξόλν ηεο αξρηεξνζύλεο, δηαδερόκελνο ηνλ Δπζέβην ζηελ επηζθνπή ηεο Καηζαξείαο (370 κ.υ.). Με ζηαζεξόηεηα θαη γελλαίν θξόλεκα, σο αξρηεξέαο έθαλε πνιινύο αγώλεο γηα ηελ Οξζόδνμε Πίζηε. Με ηνπο νξζόδνμνπο ιόγνπο πνπ ζπλέγξαςε, θαηαθεξαύλσζε ηα θξνλήκαηα ησλ θαθνδόμσλ. ηνπο αγώλεο ηνπ θαηά ηνπ Αξεηαληζκνύ αλαδείρηεθε αδακάληηλνο, νύηε θνιαθείεο βαζηιηθέο ηνπ Οπάιεληα (364-378 κ.υ.), πνπ πήγε απηνπξνζώπσο ζηελ Καηζαξεία γηα λα ηνλ κεηαηξέςεη ζηνλ Αξεηαληζκό, νύηε νη απεηιέο ηνπ Μόδεζηνπ κπόξεζαλ λα θάκςνπλ ην νξζόδνμν θξόλεκα ηνπ Αγίνπ. Τπεξάζπηζε κε ζάξξνο ηελ Οξζνδνμία, θαηαπιήζζνληαο ηνλ βαζηιηά θαη ηνπο Αξεηαλνύο. Αθόκα, αγσλίζηεθε θαηά ηεο εζηθήο ζήςεσο θαη επέθεξε ζνθέο κεηαξξπζκίζεηο ζην κνλαρηζκό. 8

Η δε ππόινηπε πνηκαληνξηθή δξάζε ηνπ, ππήξμε απαξάκηιιε, θηίδνληαο ηελ πεξίθεκε «Βαζηιεηάδα», ζπγθξόηεκα κε επαγή Ιδξύκαηα, όπσο θησρνθνκείν, νξθαλνηξνθείν, γεξνθνκείν, μελνδνρείν θαη λνζνθνκείν θ.ά., όπνπ βξήθαλ ηξνθή θαη πεξίζαιςε ρηιηάδεο πάζρνληεο θάζε ειηθίαο, γέλνπο θαη θπιήο. Ο Μέγαο Βαζίιεηνο έρεη πινύζην θαη ζεκαληηθό ζπγγξαθηθό έξγν. Σα θπξηόηεξα έξγα ηνπ είλαη νη 9 νκηιίεο ζηελ Δμαήκεξν, νκηιίεο ζηνπο Φαικνύο, πνιιέο θαη δηάθνξεο άιιεο νκηιίεο, αζθεηηθά έξγα θαη επηζηνιέο. Δθηόο ησλ άιισλ έξγσλ ηνπ, έγξαςε θαη Θεία Λεηηνπξγία, πνπ, κεηά ηελ επηθξάηεζε απηήο ηεο ζπληνκόηεξεο ηνπ Αγ. Ισάλλνπ ηνπ Υξπζνζηόκνπ, ηειείηαη 10 θνξέο ην ρξόλν: ηελ 1ε Ιαλνπαξίνπ (όπνπ γηνξηάδεηαη θαη ε κλήκε ηνπ), ηηο πξώηεο πέληε Κπξηαθέο ηεο Μ. Σεζζαξαθνζηήο, ηηο παξακνλέο ησλ Υξηζηνπγέλλσλ θαη ησλ Θενθαλείσλ, ηελ Μ. Πέκπηε θαη ην Μ. άββαην. 9

ηα πελήληα ηνπ ρξόληα ν Μέγαο Βαζίιεηνο, εμαηηίαο ηεο αζζεληθήο θξάζεώο ηνπ θαη ηεο απζηεξήο αζθεηηθήο δσήο ηνπ (νξηζκέλεο πεγέο ιέλε από βαξηά αξξώζηηα ηνπ ήπαηνο ή ησλ λεθξώλ), ηελ 1ε Ιαλνπαξίνπ ηνπ 378 κ.υ. ή θαη' άιινπο ην 379 κε 380 κ.υ., εγθαηαιείπεη ην θζαξηό θαη κάηαην απηό θόζκν, αθήλνληαο παξαθαηαζήθε θαη Ιεξή θιεξνλνκηά ζηελ αλζξσπόηεηα έλα ηεξάζηην πλεπκαηηθό έξγν. Σν ζπγγξαθηθό έξγν ηνπ Σα έξγα ηνπ θαηαηάζζνληαη ζε ηέζζεξεηο θαηεγνξίεο: Γνγκαηηθά ζπγγξάκκαηα. α) «Αλαηξεπηηθόο ηνπ Απνινγεηηθνύ ηνπ δπζζεβνύο Δπλνκίνπ». Απνηειείηαη από ηξία βηβιία θαη θαηαθέξεηαη ελάληηα ηνπ αξρεγνύ ησλ Αλνκνίσλ Δπλνκίνπ. β) «Πξνο Ακθηιόρηνλ, πεξί ηνπ Αγίνπ Πλεύκαηνο». Δπηζηνιηθή πξαγκαηεία πξνο ηνλ επίζθνπν Ιθνλίνπ Ακθηιόρην ζρεηηθά κε ην Άγην Πλεύκα. Αζθεηηθά ζπγγξάκκαηα. α) «Σα Ηζηθά». πιινγή 80 εζηθώλ θαλόλσλ. β) «Όξνη θαηά πιάηνο». Πεξηέρεη 55 θεθάιαηα κε ζέκα γεληθέο αξρέο ηνπ κνλαρηζκνύ. γ) «Όξνη θαη επηηνκήλ». Πεξηέρεη 313 θεθάιαηα πνπ αλαθέξνληαη ζηελ θαζεκεξηλή δσή ησλ κνλαρώλ. δ) «Πεξί πίζηεσο». ε) «Πεξί θξίκαηνο». ζη) «Πεξί ηεο ελ παξζελία αιεζνύο αθζνξίαο». Έξγν ζρεηηθό κε ηελ παξζεληθή δσή. 10

Οκηιίεο. Οξηζκέλεο από ηηο νκηιίεο ηνπ είλαη: α) «Δηο ηελ Δμαήκεξνλ». πιινγή 9 νκηιηώλ κε ζέκα ηε δεκηνπξγία ηνπ θόζκνπ. β) «Δηο ηνπ Φαικνύο». πιινγή 18 νκηιηώλ κε αθνξκή ην πεξηερόκελν ησλ Φαικώλ ηνπ Γαπίδ. γ) «Πεξί ηνπ νπθ έζηηλ αίηηνο ηνπ θαθνύ ν Θεόο». δ) «Πεξί πίζηεσο». ε) «Καηά αβειιηαλώλ, Αξείνπ θαη Αλνκνίσλ». ζη) «Πξνο ηνπο λένπο, όπσο αλ εμ ειιεληθώλ σθεινίλην ιόγσλ». Σν δηαζεκόηεξν από ηα θείκελα ηνπ Βαζηιείνπ, ζην νπνίν πξαγκαηνπνηεί πξνζπάζεηα γεθύξσζεο κεηαμύ ρξηζηηαληθήο θαη θιαζζηθήο παηδείαο. Δπαγγεικαηηθόο πξνζαλαηνιηζκόο. δ) «Πξνηξεπηηθόο εηο ην άγηνλ βάπηηζκα». ε) «Δηο ην πξόζερε ζεαπηώ». ζ) «Πξνο Πινπηνύληαο». η) «Δλ ιηκώ θαη απρκώ». ηα) «Δηο ηελ κάξηπξα Ινπιίηηαλ θαη πεξί επραξηζηίαο». Δπηζηνιέο. ώδνληαη 365 επηζηνιέο κε ην όλνκα ηνπ Μεγάινπ Βαζηιείνπ, πνπ θαιύπηνπλ ηελ εηθνζαεηία από ηελ επηζηξνθή ηνπ ζηελ Καηζάξεηα από ηελ Αζήλα έσο θαη ην ζάλαηό ηνπ. Σν έζηκν ηεο βαζηιόπηηαο ηα ρξόληα ηνπ Ινπιηαλνύ ηνπ Παξαβάηε, όηαλ ην Βπδάληην θήξπμε ηνλ πόιεκν ζηελ Πεξζία, ν Ινπιηαλόο πέξαζε κε ηνλ ζηξαηό ηνπ από ηελ Καηζαξεία. Σόηε δηέηαμε λα θνξνινγήζνπλ όιε ηελ επαξρία θαη ηα ρξήκαηα απηά ζα ηα έπαηξλε επηζηξέθνληαο γηα ηελ Κσλζηαληηλνππνιε. Δηζη, νη θάηνηθνη αλαγθάζζεθαλ λα δώζνπλ ό,ηη είρε ν θαζέλαο ρξπζαθηθά λνκίζκαηα θ.ιπ. Όκσο ν Ινπιηαλόο ζθνηώζεθε άδνμα ζε κηα κάρε ζηνλ πόιεκν κε ηνπο Πέξζεο, έηζη δελ μαλαπέξαζε πνηέ από ηελ Καηζάξεηα. Σόηε ν Αγηνο Βαζίιεο έδσζε εληνιή θαη από ηα καδεκέλα ρξπζαθηθά ηα κηζά λα δνζνύλ ζηνπο θησρνύο, έλα κηθξό κέξνο θξάηεζε γηα ηηο αλάγθεο ησλ ηδξπκάησλ ηεο Βαζηιεηάδνο, θαη ηα ππόινηπα ηα κνίξαζε ζηνπο θαηνίθνπο κε έλα πξσηόηππν ηξόπν: έδσζε εληνιή λα δπκώζνπλ ςσκηά θαη ζε θάζε ςσκί, έβαιε από έλα λόκηζκα ή ρξπζαθηθό κέζα, θαηόπηλ ηα κνίξαζε ζηα ζπίηηα, έηζη ηξώγνληαο νη θάηνηθνη ηα ςσκηά όιν θαη θάηη έβξηζθαλ κέζα. Έηζη, γελλήζεθε ην έζηκν ηεο πίηαο πνπ νλνκάζζεθε βαζηιόπηηα. 11

Άγιοσ Ιωάννησ ο Χρυςόςτομοσ Αρχιεπίςκοποσ Κωνςταντινοφπολησ Ημερομηνία εορτθσ: 13/11/2012 Τφποσ εορτθσ: Στακερι. Εορτάηει ςτισ 13 Νοεμβρίου εκάςτου ζτουσ. Άγιοι που εορτάζουν: Αγιοσ Ιωαννθσ Ο Χρυςοςτομοσ Αρχιεπιςκοποσ Κωνςταντινουπολθσ (347-407) Μύςασ ὁ χρυςοῦσ Ἰωάννθσ τὸ ςτόμα, Ἀφῆκεν ἡμῖν ἄλλο τὰσ βίβλουσ ςτόμα. Ἀμφὶ τρίτθν δεκάτθν ςίγθςεν χρύςεα χείλθ. 12

Βηνγξαθία Ο κεγάινο απηόο παηέξαο θαη δηδάζθαινο ηεο Αλαηνιηθήο Οξζόδνμεο Δθθιεζίαο γελλήζεθε ζηελ Αληηόρεηα ην 347 κ.υ.(θαηά άιινπο ην 354 κ.υ.). Παηέξαο ηνπ ήηαλ ν ζηξαηεγόο εθνύλδνο θαη κεηέξα ηνπ ε Αλζνύζα. Γξήγνξα έκεηλε νξθαλόο από παηέξα, θαη ε κεηέξα ηνπ - ρήξα ηόηε 20 εηώλ - ηνλ αλέζξεςε θαη ηνλ κόξθσζε θαηά ηνλ θαιύηεξν ρξηζηηαληθό ηξόπν. Ήηαλ επθπέζηαην κπαιό θαη ζπνύδαζε πνιιέο επηζηήκεο ζηελ Αληηόρεηα - θνληά ζηνλ ηόηε δηάζεκν ξήηνξα Ληβάληα - αιιά θαη ζηελ Αζήλα, καδί κε ηνλ αγαπεκέλν ηνπ θίιν Μέγα Βαζίιεην (βιέπε 1 Ιαλνπαξίνπ). Όηαλ απνπεξάησζε ηηο ζπνπδέο ηνπ, επαλήιζε ζηελ Αληηόρεηα θαη απνζύξζεθε ζηελ έξεκν γηα πέληε ρξόληα, όπνπ αζθήηεπε πξνζεπρόκελνο θαη κειεηώληαο ηηο Άγηεο Γξαθέο. Αζζέλεζε όκσο θαη επέζηξεςε ζηελ Αληηόρεηα, νπνύ ρεηξνηνλήζεθε δηάθνλνο - ην 381 κ.υ., ζε ειηθία 34 εηώλ - από ηνλ Αξρηεπίζθνπν Αληηνρείαο Μειέηην. Αξγόηεξα δε από ηνλ δηάδνρν ηνπ Μειεηίνπ Φιαβηαλό πξεζβύηεξνο ζε ειηθία 40 εηώλ. Καηά ηελ Ιεξαηηθή ηνπ δηαθνλία αλέπηπμε όια ηα ςπρηθά ηνπ ραξίζκαηα, πύξηλν ζείν δήιν θαη πξσηνθαλή επγισηηία ζηα θεξύγκαηα ηνπ. Έζεηε θαη ζπγθιόληδε ηα πιήζε ηεο Αληηόρεηαο θαη ζπγθηλνύζε ηηο ςπρέο ηνπο βαζύηαηα. Η θήκε ηνπ απηή έθηαζε κέρξη ηε βαζηιεύνπζα θαη έηζη, ηελ 15ε Γεθεκβξίνπ 397 κυ., κε θνηλή ςήθν βαζηιηά Αξθαδίνπ θαη Κιήξνπ, έγηλε Παηξηάξρεο Κσλζηαληηλνύπνιεο, θάηη πνπ ν ίδηνο δελ επεδίσμε πνηέ. Καη από ηελ ζέζε απηή ν Ιεξόο Υξπζόζηνκνο, εθηόο άιισλ, ππήξμε απζηεξόο αζθεηήο θαη δεηλόο εξκελεπηήο ηεο Αγίαο Γξαθήο, όπσο θαίλεηαη από ηα πνιιά ζπγγξάκκαηα ηνπ (δηαζώζεθαλ 804, πεξίπνπ, νκηιίεο ηνπ). Έξγν επίζεο ηνπ Υξπζνζηόκνπ είλαη θαη ε Θεία Λεηηνπξγία, πνπ ηεινύκε ζρεδόλ θάζε Κπξηαθή, κε ιίγεο κόλν, από ηόηε κεηαηξνπέο. 13

Ο ηεξόο Υξπζόζηνκνο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο παηξηαξρείαο ηνπ, ππήξμε αδπζώπεηνο ειεγθηήο θάζε παξαλνκίαο θαη θαθίαο. Απηό όκσο έγηλε αίηηα λα δεκηνπξγήζεη θνβεξνύο ερζξνύο, θαη κάιηζηα απηήλ ηελ απηνθξάηεηξα Δπδνμία, επεηδή ήιεγρε ηηο παξαλνκίεο ηεο. Απηή κάιηζηα, ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ ηόηε Παηξηάξρε Αιεμαδξείαο Θεόθηιν (ελόο κνρζεξνύ θαη άζεβνπο αλζξώπνπ), ζπγθάιεζε ζύλνδν (παξάλνκε) από 36 επηζθόπνπο (όινη ηνπο πλεπκαηηθά ύπνπηνη θαη δπζαξεζηεκέλνη από ηνλ άγην) ζην ρσξηό Γξπο ηεο Υαιθεδόλαο θαη πέηπρε ηελ θαζαίξεζε θαη εμνξία ηνπ Αγίνπ ζ' έλα ρσξηό ηεο Βηζπλίαο. Η απόθαζε απηή όκσο, ηόζν εμεξέζηζε ηα πιήζε, ώζηε αλαγθάζηεθε απηή ε ίδηα ε Δπδνμία λα ηνλ αλαθαιέζεη από ηελ εμνξία θαη λα ηνλ απνθαηαζηήζεη ζην ζξόλν κε άιιε ζπλνδηθή αζσσηηθή απόθαζε (402 κ.υ.). Αιιά ιίγν αξγόηεξα, ε αζεβήο απηή απηνθξάηεηξα, θαηάθεξε θαη πάιη λα εμνξίζεη ηνλ Άγην (20 Ινπλίνπ 404 κ.υ.) ζηελ Κνπθνπζό ηεο Αξκελίαο θαη από θεη ζηα Κόκαλα, όπνπ κεηά από πνιιέο θαθνπρίεο θαη άιιεο ηαιαηπσξίεο πέζαλε ην 407 κ.υ. Ο Μ. Ι. Γαιαλόο ζηνλ πλαμαξηζηή ηνπ, κεηαμύ ησλ άιισλ, αλαθέξεη γηα ηνλ Ιεξό Υξπζόζηνκν, όηη ππήξμε θαη αλαγλσξίδεηαη σο ν πην άξηζηνο θαη δεκνθηιήο δηδάζθαινο ηεο Υξηζηηαληθήο Δθθιεζίαο. Καλέλαο δελ εμήγεζε όπσο απηόο, κε ηόζν πινύην θαη ηόζε ζαθήλεηα ηα λνήκαηα ησλ ζείσλ Γξαθώλ, νύηε δε ππήξμε εθάκηιινο ηνπ ζηελ εηνηκνινγία, ηελ απιόηεηα, αιιά θαη ζηε θιόγα θαη ηε δύλακε ηεο ξεηνξείαο. Τπήξμε ξήηνξαο ζαπκαζηόο, ινγνηέρλεο απαξάκηιινο, βαζύηαηνο θαη δηεηζδπηηθόηαηνο, ςπρνιόγνο θαη θαηαπιεθηηθόο θνηλσληνιόγνο κε αίζζεκα ρξηζηηαληθήο ηζόηεηαο, ρσξίο πξνλνκηνύρνπο, κε θαζνιηθή αδειθόηεηα. Αλήθεη ζ' απηνύο πνπ θαίλνληαη «ὡο θσζηῆξεο ἐλ θόζκῳ» (Πξνο Φηιηππεζίνπο, 6' 15.). Γειαδή ζαλ θσηεηλά αζηέξηα κέζα ζηνλ θόζκν. 14

Να ζεκεηώζνπκε εδώ, όηη ν ηεξόο Υξπζόζηνκνο πέζαλε ηελ 14ε επηεκβξίνπ, αιιά ιόγσ ενξηήο ηεο πςώζεσο ηνπ Σηκίνπ ηαπξνύ κεηαηέζεθε ε ενξηή ηεο κλήκεο ηνπ ηελ 13ε Ννεκβξίνπ. Δπίζεο ηελ 15ε Γεθεκβξίνπ ενξηάδνπκε ηελ ρεηξνηνλία ηνπ ζε Παηξηάξρε Κσλζηαληηλνππόιεσο, ηελ 27ε Ιαλνπαξίνπ ηελ αλαθνκηδή ησλ ιεηςάλσλ ηνπ, αιιά ε κλήκε ηνπ ενξηάδεηαη θαη ηελ 30ε Ιαλνπαξίνπ καδί κε ηνλ Μέγα Βαζίιεην θαη ηνλ Άγην Γξεγόξην ηνλ Θενιόγν. Καη ηέινο ηελ 26ε Φεβξνπαξίνπ ενξηάδνπκε ηελ κλήκε ηεο ρεηξνηνλίαο ηνπ ζε πξεζβύηεξν. 15

Ἀπνιπηίθηνλ (Καηέβαζκα) Ἦρνο πι. δ. Ἡ ηνῦ ζηόκαηόο ζνπ θαζάπεξ ππξζόο ἐθιάκςαζα ράξηο, ηὴλ νἰθνπκέλελ ἐθώηηζελ, ἀθηιαξγπξίαο ηῷ θόζκῳ ζεζαπξνὺο ἐλαπέζεην, ηὸ ὕςνο ἡκῖλ ηῆο ηαπεηλνθξνζύλεο ὑπέδεημελ. Ἀιιὰ ζνῖο ιόγνηο παηδεύσλ, Πάηεξ, Ἰσάλλε Υξπζόζηνκε, πξέζβεπε ηῷ Λόγῳ Υξηζηῷ ηῷ Θεῷ, ζσζῆλαη ηὰο ςπρὰο ἡκῶλ. Κνληάθηνλ Ἦρνο πι. δ. Σὴλ ὑπὲξ ἡκῶλ. θ ηῶλ νὐξαλῶλ ἐδέμσ ηὴλ ζείαλ ράξηλ, θαὶ δηὰ ηῶλ ζῶλ ρεηιέσλ, πάληαο δηδάζθεηο, πξνζθπλεῖλ ἐλ Σξηάδη ηὸλ ἕλα Θεόλ, Ἰσάλλε Υξπζόζηνκε, πακκαθάξηζηε Ὅζηε, ἐπαμίσο εὐθεκνῦκέλ ζε ὑπάξρεηο γὰξ θαζεγεηήο, ὡο ηὰ ζεῖα ζαθῶλ. Κάζηζκα Ἦρνο πι. δ. Σὴλ νθίαλ θαὶ Λνγνλ. Σῆο ἀξξήηνπ ζνθίαο ζενπηηθῶο, ἐμαληιήζαο ηὸλ πινῦηνλ ηὸλ γλσζηηθόλ, πᾶζηλ ἐζεζαύξηζαο, ὀξζνδνμίαο ηὰ λάκαηα, ηῶλ κὲλ πηζηῶλ θαξδίαο, ἐλζέσο εὐθξαίλνληα, ηῶλ δὲ ἀπίζησλ ἀμίσο, βπζίδνληα δόγκαηα ὅζελ δη' ἀκθνηέξσλ, εὐζεβείαο ἱδξῶζηλ, ἐδείρζεο ἀήηηεηνο, ηῆο Σξηάδνο ὑπέξκαρνο, Ἰσάλλε Υξπζόζηνκε, πξέζβεπε Υξηζηῷ ηῷ Θεῷ, ηῶλ πηαηζκάησλ ἄθεζηλ δσξήζαζζαη, ηνῖο ἑνξηάδνπζη πόζῳ, ηὴλ ἁγίαλ κλήκελ ζνπ. Ἕηεξνλ Κάζηζκα Ἦρνο δ. πεθάλεο ζήκεξνλ. Σνῖο ρξπζένηο ιόγνηο ζνπ, ἡ θθιεζία, ἀξδνκέλε ἅπαληαο, πνηίδεη λάκαηα ρξπζᾶ, θαὶ ἰαηξεύεη λνζήκαηα, ηῶλ ζὲ ὑκλνύλησλ, πακκάθαξ Υξπζόζηνκε. Ἕηεξνλ Κάζηζκα Ἦρνο γ. Θείαο πίζηεσο. θεῦνο ἔλζενλ ηῆο θθιεζίαο, πινῦηνο ἄζπινο ηῆο εὐζεβείαο, ἀλεδείρζεο Ἱεξάξρα Υξπζόζηνκε, ἐλ ἀπαζείᾳ θαηδξύλαο ηὸλ βίνλ ζνπ, ηνῖο δενκέλνηο ἐπαληιήζαο ηόλ ἔιενλ, Πάηεξ Ὅζηε, Υξηζηὸλ ηὸλ Θεὸλ ἱθέηεπε, δσξήζαζζαη ἡκῖλ ηὸ κέγα ἔιενο. 16

Άγηνο Γξεγόξηνο ν Θενιόγνο Ημερομηνία εορτθσ: 25/01/2012 Τφποσ εορτθσ: Στακερι. Εορτάηει ςτισ 25 Ιανουαρίου εκάςτου ζτουσ. Άγιοι που εορτάζουν: Αγιοσ Γρθγοριοσ Ο Θεολογοσ (329-390) Θεοῦ γινώςκειν ὀρκοδόξωσ οῦςίαν, Χριςτιανοῖσ λεγάτον ἐκ Γρθγορίου. Εἰκάδι Γρθγόριοσ Θεορήμων ἔκκανε πέμπτῃ. 17

Βηνγξαθία Ο Άγηνο Γξεγόξηνο ν Θενιόγνο γελλήζεθε ην 329 κ.υ. ζηελ Αξηαλδό, θσκόπνιε ηεο Καππαδνθίαο, από ηνλ Γξεγόξην, επίζθνπν Ναδηαλδνύ (1ε Ιαλνπαξίνπ) θαη ηελ Νόλλα (5 Απγνύζηνπ). Έρεη δύν αδέξθηα: ηνλ Καηζάξεην (βιέπε 9 Μαξηίνπ) θαη ηε παζίγλσζηε γηα ηελ επζέβεηά ηεο αδεξθή Γνξγνλία (βιέπε 23 Φεβξνπαξίνπ). ηε Ναδηαλδό, δηδάζθεηαη ηε ζηνηρεηώδε εθπαίδεπζε, ελώ ηε κέζε ζηε Καηζάξεηα, όπνπ γλσξίδεηαη κε ην ζπκκαζεηή ηνπ Μέγα Βαζίιεην (βιέπε 1 Ιαλνπαξίνπ). Έπεηηα, πεγαίλεη θνληά ζε πεξίθεκνπο δηδαζθάινπο ηεο ξεηνξηθήο ζηε Παιαηζηίλε θαη ζηελ Αιεμάλδξεηα θαη, ηέινο, ζηα Παλεπηζηήκηα ηεο Αζήλαο. Οη ζπνπδέο ηνπ δηήξθεζαλ 13 νιόθιεξα ρξόληα (από 17 έσο 30 εηώλ). Μεηά ηηο ζπνπδέο ζηελ Αζήλα ν Γξεγόξηνο επηζηξέθεη ζηε παηξίδα ηνπ κνλνιόηη ηνπ πξόζθεξαλ έδξα Καζεγεηή Παλεπηζηεκίνπ. Δθεί, ν παηέξαο ηνπ, επίζθνπνο Ναδηαλδνύ, ηνλ ρεηξνηνλεί πξεζβύηεξν. Αιιά ν Άγηνο Γξεγόξηνο πξνηηκά ηελ εζπρία ηνπ αλαρσξεηεξίνπ ζην Πόλην, θνληά ζην θίιν ηνπ Βαζίιεην, γηα πεξηζζόηεξε άζθεζε ζηε πλεπκαηηθή δσή. 18

Μεηά, όκσο, από ζεξκέο παξαθιήζεηο ησλ δηθώλ ηνπ, επηζηξέθεη ζηελ παηξίδα ηνπ θαη κπαίλεη ζηελ ελεξγό δξάζε ηεο Δθθιεζίαο. ηα 43 ηνπ ρξόληα ν Θεόο ηνλ αλύςσζε ζην επηζθνπηθό αμίσκα. Έδξα ηνπ νξίζηεθε ε πεξηνρή ησλ αζίκσλ ηελ νπνία πνηέ δελ πνίκαλε ιόγσ ησλ Αξεηαλώλ θαηνίθσλ ηεο. Όκσο, ν ζάλαηνο έξρεηαη λα πιεγώζεη ηε ςπρή ηνπ, κε αιιεπάιιεινπο ζαλάηνπο ζπγγεληθώλ πξνζώπσλ. Πξώηα ηνπ αδεξθνύ ηνπ Καηζαξείνπ, έπεηηα ηεο αδεξθήο ηνπ Γνξγνλίαο, κεηά ηνπ παηέξα ηνπ θαη, ηέινο, ηεο κεηέξαο ηνπ Νόλλαο. Μεηά απ απηέο ηηο ζιίςεηο, ε ζεία Πξόλνηα ηνλ θέξλεη ζηελ Κσλζηαληηλνύπνιε (378 κ.υ.), όπνπ ππεξαζπίδεηαη κε θαηαπιεθηηθό ηξόπν ηελ Οξζνδνμία θαη ρηππά θαίξηα ηνπο Αξεηαλνύο, πνπ είραλ πιεκκπξίζεη ηελ Κσλζηαληηλνύπνιε. Η θαηάζηαζε ήηαλ πνιύ δύζθνιε. Όινη νη λανί ηεο Βαζηιεύνπζαο ήηαλ ζηα ρέξηα ησλ αηξεηηθώλ. Όκσο ν Άγηνο δελ απειπίδεηαη. Μεηαηξέπεη έλα δσκάηην ζην ζπίηη πνπ ηνλ θηινμελνύζαλ ζε λαό θαη ηνπ δίλεη ζπκβνιηθό όλνκα. Ολνκάδεη ην λαό Αγία Αλαζηαζία δείγκα όηη πίζηεπε ζηελ αλάζηαζε ηεο Οξζόδνμεο Πίζηεο. 19

Οη αγώλεο είλαη επηθίλδπλνη. Οη αηξεηηθνί αλεβαζκέλνη πάλσ ζηηο ζθεπέο ησλ ζπηηηώλ ηνπ πεηνύλ πέηξεο θαη έηζη ν Άγηνο Γξεγόξηνο δνθηκάδεηαη πνιύ. ην λαό ηεο Αγίαο Αλαζηαζίαο εθθσλεί ηνπο πεξίθεκνπο πέληε ζενινγηθνύο ιόγνπο πνπ ηνπ έδσζαλ δίθαηα ηνλ ηίηιν ηνπ Θενιόγνπ. Μεηά ην ζθιεξό απηό αγώλα, ν Μέγαο Θενδόζηνο ηνλ αλαδεηθλύεη Παηξηάξρε Κσλζηαληηλνππόιεσο (381 κ.υ.). Η Β Οηθνπκεληθή ύλνδνο ηνλ αλαγλώξηζε σο Πξόεδξό ηεο. Όκσο κηα κεξίδα επηζθόπσλ ηνλ αληηπνιηηεύεηαη γηα επηειή ιόγν. Σόηε ν Γξεγόξηνο, αεδηαζκέλνο, δειώλεη ηε παξαίηεζή ηνπ, αλαρσξεί ζηε γελέηεηξά ηνπ Αξηαλδό θαη ηειεηώλεη κε εηξήλε ηε δσή ηνπ, ην 390 κ.υ. Ο Άγηνο Γξεγόξηνο ν Θενιόγνο άθεζε κεγάιν ζπγγξαθηθό έξγν. Ιδηαίηεξν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδνπλ ηα θηινζνθεκέλα 408 πνηήκαηά ηνπ 18.000 πεξίπνπ ζηίρσλ. Δίλαη από ηα κεγαιύηεξα πλεύκαηα ηνπ Υξηζηηαληζκνύ θαη από ηνπο ιακπξόηεξνπο αζιεηέο ηεο νξζόδνμεο πίζηεο. Η ηίκηα θάξα ηνπ θπιάζζεηαη ζηελ Ιεξά Μνλή Βαηνπεδίνπ, ζην Άγην Όξνο. Έλα παξάδεηγκα από ηηο νκηιίεο ηνπ, νη νπνίεο ήζαλ έηνηκα πνηήκαηα: «Χριστὸς γεννᾶται, δοξάσατε Χριςτὸσ ἐξ οῦρανῶν, ἀπαντιςατε Χριςτὸσ ἐπὶ γῆσ, ὑψϊκθτε. ᾌςατε τῷ Κυρίῳ πᾶςα ἡ γῆ καί, ἵν' ἀμφότερα ςυνελὼν εἴπω,...» Η Δθθιεζία καο είλαη πνιύ θεηδσιή ζηελ απνλνκή ηνπ ηίηινπ ηνπ «Θενιόγνπ». ηελ καθξαίσλε ηζηνξία ηεο έρεη κόλνλ ηξεηο νλνκάζεη: ηνλ Ισάλλε ηνλ Δπαγγειηζηή, ηνλ Γξεγόξην πνπ ενξηάδνκαη θαη ηέινο ηνλ πκεώλ, «ηνλ Νέν Θενιόγν». «ὡο γάξ ηά βάζε ηνῦ Πλεύκαηνο ἐθδεηήζαληη» Μειέηεζε πνιύ ην ηξίην Πξόζσπν ηεο Αγίαο Σξηάδνο. 20

Ἀπνιπηίθηνλ (Καηέβαζκα) Ἦρνο α. Ὁ πνηκεληθόο αὐιόο ηῆο ζενινγίαο ζνπ, ηάο ηῶλ ῥεηόξσλ ἐλίθεζε ζάιπηγγαο ὡο γάξ ηά βάζε ηνῦ Πλεύκαηνο ἐθδεηήζαληη, θαί ηά θάιιε ηνῦ θζέγκαηνο πξνζεηέζε ζνη. Ἀιιά πξέζβεπε Υξηζηῷ ηῷ Θεῷ, Πάηεξ Γξεγόξηε, ζσζῆλαη ηάο ςπράο ἡκῶλ. Κνληάθηνλ Ἦρνο γ. Ἡ Παξζέλνο ζήκεξνλ Θενιόγῳ γιώηηῃ ζνπ, ηάο ζπκπινθάο ηῶλ ῥεηόξσλ, δηαιύζαο ἔλδνμε, ὀξζνδνμίαο ρηηῶλα, ἄλσζελ, ἐμπθαλζέληα ηῇ θθιεζίᾳ, ἐζηόιηζαο, ὅλ θαί θνξνῦζα, ζύλ ἡκῖλ θξάδεη, ηνῖο ζνῖο ηέθλνηο Υαίξνηο Πάηεξ, ζενινγίαο ὁ λνῦο ὁ ἀθξόηαηνο. 21

ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΥΡΤΟΣΟΜΟ: «ΔΓΩ ΣΗ ΓΗ, ΟΛΑ ΣΑ ΚΑΛΑ ΚΑΙ ΣΑ ΚΑΚΑ ΚΑΠΟΣΔ ΣΔΛΔΙΩΝΟΤΝ» Κνίηα, πόζα θάζηξα θαη παιάηηα βαζηιηάδσλ, εγεκόλσλ θαη αξρόλησλ είλαη ζσξηαζκέλα ζε εξείπηα! θέςνπ, πόζε δύλακε θαη πόζν πινύην είραλ θάπνηε! Σώξα έρνπλ μεραζηεί θαη ηα νλόκαηά ηνπο. Λέεη ε Γξαθή: «Πνιινί άξρνληεο έραζαλ ηελ εμνπζία ηνπο θαη θάζεζαλ ζην ρώκα" θη έλαο άζεκνο, πνπ θαλείο δελ θαληαδόηαλ όηη ζα γίλεη βαζηιηάο, θόξεζε ζηέκκα». Γελ ζνπ θηάλνπλ απηά; πιινγίζνπ ηόηε, πνηά είλαη ε αμία ζνπ όηαλ θνηκάζαη; Μήπσο δελ κπνξεί θη έλα δσύθην λα ζε ζαλαηώζεη; Ναη, πνιινί πέζαλαλ έηζη ζηνλ ύπλν ηνπο. Αιήζεηα, από κηα θισζηή θξέκεηαη ε δσή καο! Κόβεηαη ε θισζηή θαη ηειεηώλνπλ όια. Έηζη λα θηινζνθείο θαη λα κε ζαγελεύεζαη από ηελ νκνξθηά, ηα πινύηε, ηε δόμα, ηηο απνιαύζεηο. Έλα κόλν λα ζε απαζρνιεί: Πνπ ηειεηώλνπλ όια απηά. Θαπκάδεηο όζα βιέπεηο εδώ ζηε γε; Πην αμηνζαύκαζηα, όκσο, είλαη εθείλα πνπ αλαθέξνληαη ζηηο άγηεο Γξαθέο. Γείμε κνπ έλαλ αγέξσρν άξρνληα ή έλαλ ιακπξνληπκέλν πινύζην, όηαλ ςήλεηαη από ηνλ ππξεηό, όηαλ ςπρνκαρεί, θαη ηόηε ζα ζε ξσηήζσ: "Πνύ είλαη εθείλνο, πνπ πεξλνύζε από ηελ αγνξά θακαξσηόο θαη πεξήθαλνο κε αθνινύζνπο θαη ζσκαηνθύιαθεο; Πνύ είλαη εθείλνο, πνπ θνξνύζε παλάθξηβα ξνύρα; Πνύ είλαη ε ριηδή ηεο δσήο ηνπ, ε πνιπηέιεηα ησλ ζπκπνζίσλ ηνπ, νη ππεξέηεο, νη παξαηξεράκελνη, ηα γέιηα, νη αλέζεηο, νη ζπαηάιεο; Όια έθπγαλ θαη πέηαμαλ. Σί απέγηλε ην ζώκα, πνπ απνιάκβαλε ηόζε εδνλή; Πιεζίαζε ζηνλ ηάθν θαη θνίηα ηε ζθόλε, ηε ζαπίια, ηα ζθνπιήθηα. Κνίηα θαη ζηέλαμε πηθξά. Καη καθάξη ην θαθό λα πεξηνξηδόηαλ ζε ηνύηε ηε ζθόλε, πνπ βιέπεηο. Από ηνλ ηάθν θαη ηα ζθνπιήθηα θέξε ηε ζθέςε ζνπ ζην αθνίκεην ζθνπιήθη ηεο άιιεο δσήο, ζην ηξίμηκν ησλ δνληηώλ, ζην αηώλην ζθνηάδη, ζηελ άζβεζηε θσηηά, ζηηο πηθξέο θαη αθόξεηεο εθείλεο ηηκσξίεο, πνπ δελ ζα έρνπλ ηέινο. 22

Δδώ, ζηε γε, θαη ηα θαιά θαη ηα θαθά θάπνηε, αξγά ή γξήγνξα, ηειεηώλνπλ εθεί, όκσο, θαη ηα δύν δηαξθνύλ αηώληα. Καη δηαθέξνπλ σο πξνο ηελ πνηόηεηα από ηα θαιά θαη ηα θαθά ηνπ θόζκνπ ηνύηνπ ηόζν, πνπ δελ είλαη δπλαηό λα εθθξάζεη θαλείο κε ιόγηα. Σί έγηλαλ, ινηπόλ, όια εθείλα ηα κεγαιεία; Σί έγηλαλ ηα ρξήκαηα θαη ηα θηήκαηα; Πνηόο άλεκνο θύζεμε θαη ηα πήξε θαη ηα ζθόξπηζε; Σί ζέιεη, πάιη, θη απηή ε αλώθειε δαπάλε γηα ηελ θεδεία, πνπ θαη ηνλ λεθξό δελ σθειεί θαη ηνπο νηθείνπο ηνπ δεκηώλεη; Ο Υξηζηόο αλαζηήζεθε γπκλόο από ηνλ ηάθν. Αο κε γίλεηαη, ινηπόλ, ε θεδεία αθνξκή ηθαλνπνηήζεσο ηεο καλίαο καο γηα επίδεημε. Ο Κύξηνο είπε: «Πείλαζα θαη κνπ δώζαηε λα θάσ" δίςαζα θαη κνπ δώζαηε λα πησ" ήκνπλα γπκλόο θαη κε ληύζαηε». Όκσο δελ είπε: «Ήκνπλα λεθξόο θαη κε ζάςαηε». Γηαηί, αλ καο παξαγγέιιεη λα κελ έρνπκε ηίπνηα πεξηζζόηεξν από έλα ζθέπαζκα, όηαλ δνύκε, πνιύ πεξηζζόηεξν όηαλ πεζάλνπκε. Πνηάλ απνινγία ζα δώζνπκε ζην Θεό, ινηπόλ, όηαλ μνδεύνπκε ηεξάζηηα πνζά γηα λα θεδέςνπκε έλα λεθξό ζώκα, ηε ζηηγκή πνπ ν Υξηζηόο, κε ηε κνξθή ησλ θησρώλ ζπλαλζξώπσλ καο, ηξηγπξλάεη πεηλαζκέλνο θαη γπκλόο, θη εκείο αδηαθνξνύκε γη'απηό; Όια όζα ζαο ιέσ, βέβαηα, είλαη αλώθεια γηα θείλνπο πνπ έρνπλ ήδε πεζάλεη. Αο η'αθνύζνπλ, όκσο, νη δσληαλνί θαη αο ζπλέιζνπλ, αο ινγηθεπηνύλ, αο δηνξζσζνύλ. Όπνπ λά'λαη ζα έξζεη θαη ε δηθή ηνπο ώξα. Γελ ζ' αξγήζνπλ λα βξεζνύλ θη απηνί, δελ ζ' αξγήζνπκε λα βξεζνύκε όινη καο, κπξνζηά ζην θνβεξό Κξηηήξην, όπνπ ζα δώζνπκε ιόγν γηα ηηο πξάμεηο καο. Αο αγσληζηνύκε, ινηπόλ, λα γίλνπκε θαιύηεξνη, εγθαηαιείπνληαο ηελ ακαξηία θαη αθνινπζώληαο ηελ αξεηή, γηα λα κε ράζνπκε ηε βαζηιεία ησλ νπξαλώλ, γηα λ' απνθηήζνπκε ηα άθζαξηα αγαζά, πνπ έρεη εηνηκάζεη γηα καο ν θηιάλζξσπνο Κύξηνο. 23