ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού 18.6.2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με την ειδική έκθεση αριθ. 20/2012 (απαλλαγή 2012) με τίτλο «Είναι αποτελεσματική η χρηματοδότηση έργων υποδομών διαχείρισης αστικών αποβλήτων μέσω διαρθρωτικών μέτρων ως τρόπος βοήθειας προς τα κράτη μέλη ώστε να επιτύχουν τους στόχους της πολιτικής διαχείρισης αποβλήτων της ΕΕ;» Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού Εισηγητής: Σκυλακάκης Θεόδωρος DT\940409.doc PE514.591v01-00 Ενωμένη στην πολυμορφία
Εισαγωγή Το 2010, κάθε πολίτης της ΕΕ παρήγαγε κατά μέσο όρο 502 κιλά αστικών αποβλήτων, από 304 κιλά στη Λετονία έως 760 κιλά στην Κύπρο. Χωρίς την κατάλληλη διαχείριση, τα απόβλητα αυτά μπορούν να έχουν αρνητικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο στον αέρα, το έδαφος και το νερό, και μπορούν να αποτελέσουν απειλή για τη δημόσια υγεία. Η ορθή διαχείριση των αποβλήτων μπορεί, ωστόσο, να οδηγήσει στη βελτιωμένη χρήση των πόρων (ανακύκλωση, λιπασματοποίηση, ανάκτηση ενέργειας). Η ανάκτηση ενέργειας και ιδίως η ανακύκλωση έχουν αποκτήσει μεγάλη σημασία τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η υγειονομική ταφή εξακολουθεί να συνιστά την κύρια επιλογή όσον αφορά τη διαχείριση αποβλήτων στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ. Προκειμένου να μειωθεί ο αρνητικός αντίκτυπος των αστικών αποβλήτων στο περιβάλλον και στη δημόσια υγεία και να προαχθεί η αποδοτικότερη χρήση των πόρων, η ΕΕ έχει καθιερώσει γενικές αρχές και κοινά πρότυπα, καθώς και επιμέρους στόχους υπό τη μορφή οδηγιών. Το πλαίσιο της πολιτικής αποβλήτων της ΕΕ δημιουργήθηκε με την οδηγία της 15ης Ιουλίου 1975 1 και αναπτύχθηκε περαιτέρω το 2008, μέσω της οδηγίας για τα απόβλητα 2. Η οδηγία του 2008 για τα απόβλητα συμπληρώθηκε από ορισμένες οδηγίες που αφορούσαν ειδικά τις μεθόδους επεξεργασίας των αποβλήτων (υγειονομική ταφή και αποτέφρωση) ή συγκεκριμένα ρεύματα αποβλήτων, όπως οι συσκευασίες ή ο ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός. Οι εν λόγω οδηγίες ορίζουν ποσοτικούς επιμέρους στόχους που πρέπει να πληρούνται από τα κράτη μέλη όσον αφορά το ποσοστό της εκτροπής των βιοαποικοδομήσιμων αποβλήτων από τους χώρους υγειονομικής ταφής, τα ποσοστά ανακύκλωσης και ανάκτησης συσκευασιών και τη χωριστή συλλογή αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Σε ορισμένες περιφέρειες, τα κράτη μέλη μπορούν να ζητήσουν την χρηματοδοτική στήριξη της ΕΕ για υποδομές στον τομέα της διαχείρισης αστικών αποβλήτων μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και του Ταμείου Συνοχής (ΤΣ). Κατά τη διάρκεια της περιόδου προγραμματισμού 2000-2006, διατέθηκαν 4,6 δισεκατομμύρια ευρώ από αυτά τα ταμεία σε υποδομές αστικών και βιομηχανικών αποβλήτων. Τα διαρθρωτικά μέτρα συγχρηματοδότησαν κυρίως μονάδες λιπασματοποίησης και αναερόβιας ζύμωσης, εγκαταστάσεις μηχανικής-βιολογικής επεξεργασίας, συστήματα χωριστής συλλογής και χώρους υγειονομικής ταφής προκειμένου να συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της πολιτικής για τη διαχείριση αποβλήτων της ΕΕ για εκτροπή των βιοαποικοδομήσιμων αποβλήτων από τους χώρους υγειονομικής ταφής και αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης. Κατά την περίοδο 2007-13, η συνεισφορά της ΕΕ στις υποδομές αποβλήτων θα αυξηθεί σε 6,2 δισεκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων περίπου το 70% θα αφορά τα κράτη μέλη της ΕΕ των 12. 1 Οδηγία 75/442/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 15ης Ιουλίου 1975 περί στερεών αποβλήτων (EE L 194 της 25.7.1975, σ. 39) 2 Οδηγία 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Νοεμβρίου 2008 (ΕΕ L 312 της 22.11.08, σ. 3). PE514.591v01-00 2/8 DT\940409.doc
Οι συγχρηματοδοτούμενες υποδομές υλοποιούνται βάσει επιμερισμένης διαχείρισης και η Επιτροπή αναλαμβάνει την τελική ευθύνη για την εκτέλεση του προϋπολογισμού της ΕΕ. Εμβέλεια και τρόπος προσέγγισης του ελέγχου Κύριος στόχος του ελέγχου ήταν να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα της χρηματοδότησης υποδομών διαχείρισης αστικών αποβλήτων μέσω διαρθρωτικών μέτρων ως τρόπος βοήθειας προς τα κράτη μέλη για να επιτύχουν τους στόχους της πολιτικής της για τη διαχείριση αποβλήτων. Το Ελεγκτικό Συνέδριο εξέτασε τα ακόλουθα ερωτήματα: (α) Ήταν αποτελεσματικές οι υποδομές για τη διαχείριση αστικών αποβλήτων; (β) Επετεύχθησαν οι στόχοι της πολιτικής της για τη διαχείριση αποβλήτων σε περιφερειακό επίπεδο; (γ) Θεσπίστηκαν μέτρα για τη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας της χρηματοδότησης της ΕΕ; Ο έλεγχος πραγματοποιήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και σε οκτώ περιφέρειες τεσσάρων κρατών μελών (Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία και Ρουμανία). Στο επίκεντρο του δείγματος των υποδομών που υποβλήθηκαν σε έλεγχο τέθηκαν κράτη μέλη και περιφέρειες που έλαβαν υψηλό επίπεδο χρηματοδοτικής στήριξης από την ΕΕ για τη διαχείριση αποβλήτων κατά τη διάρκεια των περιόδων προγραμματισμού 2000-2006 και 2007-2013. Ο έλεγχος βασίστηκε στην αξιολόγηση: (α) των επιδόσεων δείγματος 26 υποδομών διαχείρισης αποβλήτων που συγχρηματοδοτήθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου προγραμματισμού 2000-2006: πέντε εγκαταστάσεων διαλογής, επτά εγκαταστάσεων λιπασματοποίησης ή αναερόβιας ζύμωσης, επτά εγκαταστάσεων μηχανικής-βιολογικής επεξεργασίας και επτά χώρων υγειονομικής ταφής (β) της επίτευξης των στόχων της ΕΕ για τα στερεά αστικά απόβλητα στις οκτώ περιφέρειες που ελέγχθηκαν (γ) της εφαρμογής συνοδευτικών μέτρων στις περιφέρειες του δείγματος, καθώς και του ρόλου της Επιτροπής. Ο έλεγχος έλαβε χώρα μεταξύ Ιανουαρίου και Νοεμβρίου 2011. Τα αρχεία των έργων αποτέλεσαν αντικείμενο ελέγχου στην Επιτροπή και στα τέσσερα κράτη μέλη του δείγματος και πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις με το προσωπικό της Επιτροπής, τις αρχές των κρατών μελών και τους φορείς εκμετάλλευσης των υποδομών. Κατά τη διάρκεια του ελέγχου πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις σε όλες τις υποδομές διαχείρισης αποβλήτων του δείγματος. Το Ελεγκτικό Συνέδριο είχε τη συνδρομή ανεξάρτητων εξωτερικών εμπειρογνωμόνων. DT\940409.doc 3/8 PE514.591v01-00
Τα πορίσματα του Ελεγκτικού Συνεδρίου Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι οι εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων ήταν αποτελεσματικές σε διαφορετικό βαθμό, αλλά ότι όσες λάμβαναν αδιαχώριστα απόβλητα είχαν μειωμένες επιδόσεις. Οι πέντε εγκαταστάσεις διαλογής που εξετάστηκαν από το Ελεγκτικό Συνέδριο, οι οποίες είχαν σχεδιαστεί για τη συλλογή απορριμμάτων συσκευασίας, γενικά είχαν ικανοποιητικές επιδόσεις σε σχέση με τον τεχνικό σχεδιασμό τους και κοινώς αποδεκτά πρότυπα από την άποψη της αναλογίας εισροών/εκροών. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι οι επιδόσεις των επτά εγκαταστάσεων λιπασματοποίησης ή αναερόβιας ζύμωσης που προορίζονταν για την επεξεργασία βιοαποικοδομήσιμων αποβλήτων ήταν διαφορετικές. Σε τέσσερις εγκαταστάσεις η ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων λιπασματοποίησης που παρήχθησαν σε σύγκριση με την ποσότητα των αστικών αποβλήτων που εισήχθησαν στις εγκαταστάσεις υπολειπόταν του αρχικού επιμέρους στόχου, και σε δύο εγκαταστάσεις η ποιότητα των προϊόντων λιπασματοποίησης που παράγονταν ήταν κατώτερη των στόχων που είχαν τεθεί στις αιτήσεις. Οι ελεγχθείσες εγκαταστάσεις μηχανικής-βιολογικής επεξεργασίας που λειτουργούσαν ήταν έξι. Η έβδομη βρισκόταν εκτός λειτουργίας κατά την περίοδο του ελέγχου. Πέντε από τις έξι λειτουργικές εγκαταστάσεις μηχανικής-βιολογικής επεξεργασίας που ελέγχθηκαν προορίζονταν για την επεξεργασία μικτών αποβλήτων. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε πολύ χαμηλές επιδόσεις από την άποψη των ανακτηθέντων υλικών και της εκτροπής των αποβλήτων από τους χώρους υγειονομικής ταφής. Μία μόνο εγκατάσταση μηχανικήςβιολογικής επεξεργασίας συνεισέφερε σαφώς στην επίτευξη των στόχων της πολιτικής της ΕΕ για τη διαχείριση αποβλήτων και ιδίως στην εκτροπή των αποβλήτων από τους χώρους υγειονομικής ταφής, μία άλλη εγκατάσταση μηχανικής-βιολογικής επεξεργασίας είχε μικτό επίπεδο επιδόσεων, ενώ σε τέσσερις εγκαταστάσεις μηχανικής-βιολογικής επεξεργασίας δεν είχε περιοριστεί σημαντικά η ποσότητα των αποβλήτων που απορρίπτονταν σε χώρους υγειονομικής ταφής. Όσον αφορά τους επτά επιλεγέντες χώρους υγειονομικής ταφής, το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι η ποσότητα των βιοαποικοδομήσιμων αποβλήτων κυμαινόταν από 31 % έως 55 % του συνόλου των αποβλήτων που κατέληγε σε χώρους υγειονομικής ταφής, γεγονός που οφειλόταν στην αναποτελεσματική επεξεργασία των εν λόγω αποβλήτων. Σχεδόν όλες οι υποδομές πληρούσαν τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις ωστόσο, κατά την περίοδο του ελέγχου, σε δύο από τους επτά ελεγχθέντες χώρους υγειονομικής ταφής τα αέρια που προέκυπταν από την αποσύνθεση των βιοαποικοδομήσιμων αποβλήτων δεν συλλέγονταν για επεξεργασία ή καύση, όπως απαιτείται από την οδηγία περί υγειονομικής ταφής. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε επίσης προβλήματα όσον αφορά τα εφαρμοστέα όρια για τις εκπομπές οσμών. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι πέντε από τους επιλεγέντες χώρους υγειονομικής ταφής δεν διέθεταν επαρκή χρηματοοικονομική εγγύηση για την κάλυψη του κόστους παύσης λειτουργίας και μετέπειτα μέριμνας, μολονότι η οδηγία περί υγειονομικής ταφής απαιτεί τη διατήρηση ποσών για την κάλυψη των δαπανών αυτών για περίοδο τουλάχιστον 30 ετών. Το PE514.591v01-00 4/8 DT\940409.doc
Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε σημαντικές διαφορές στη μεθοδολογία που χρησιμοποιείται στις διάφορες περιφέρειες για τον καθορισμό της χρηματοοικονομικής εγγύησης, με αποτέλεσμα να προκύπτουν πολύ διαφορετικά ποσά. Μετά τις επισκέψεις του σε οκτώ περιφέρειες των τεσσάρων κρατών μελών του δείγματος, το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ορισμένες ασυνέπειες όσον αφορά την κοινοποίηση της επίτευξης των επιμέρους στόχων της ΕΕ. Τα δεδομένα που διαβιβάστηκαν στην Επιτροπή δεν ήταν δυνατόν να αντιστοιχιστούν σε όλες τις περιπτώσεις με τα στοιχεία που ήταν διαθέσιμα στα κράτη μέλη: η Επιτροπή ελέγχει τη συνέπεια των στοιχείων που λαμβάνει, αλλά δεν αξιολογεί την αξιοπιστία τους. Ως αποτέλεσμα, ενδέχεται να καθίσταται δύσκολη για την Επιτροπή η αξιολόγηση της επίτευξης των επιμέρους στόχων της ΕΕ για τα απόβλητα. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι μόνο δύο από τις οκτώ επιλεγείσες περιφέρειες κατάφεραν να σημειώσουν σημαντική πρόοδο όσον αφορά την χωριστή συλλογή και την εκτροπή από τους χώρους υγειονομικής ταφής: παρατηρήθηκε επίσης μείωση στην απόρριψη αστικών αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου από 74 % σε 23 % στη Σαρδηνία και από 64 % σε 39 % στην Καταλονία. Στις δύο ανωτέρω περιφέρειες παρατηρήθηκε μείωση των αποβλήτων που απορρίπτονται σε χώρους υγειονομικής ταφής σε κιλά κατά κεφαλήν, ενώ ο εν λόγω δείκτης παρέμεινε σχεδόν σταθερός ή είχε αυξηθεί στις λοιπές έξι περιφέρειες του δείγματος. Η Σαρδηνία και η Καταλονία, είναι οι μοναδικές περιφέρειες που συνέβαλαν στην επίτευξη των επιμέρους στόχων της ΕΕ για συγκεκριμένα είδη αστικών αποβλήτων. Σύμφωνα με στοιχεία που διέθεσαν οι ελεγχθείσες περιφέρειες, κατά την περίοδο 2000-2009, οι παράνομες απορρίψεις είτε είχαν εξαλειφθεί είτε ο αριθμός τους είχε μειωθεί σημαντικά ωστόσο, τα αστικά απόβλητα απορρίπτονταν σε χώρους υγειονομικής ταφής χωρίς την κατάλληλη επεξεργασία. Γενικά στις περιφέρειες όπου βρίσκονταν οι υποδομές διαχείρισης αποβλήτων του δείγματος υπήρχαν στοιχεία που αποδείκνυαν τη διεξαγωγή συμπληρωματικών ενημερωτικών δραστηριοτήτων, όπως είναι οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού ή η δημοσίευση των κατευθυντήριων γραμμών για τη διαχείριση των αποβλήτων. Ωστόσο, σε καμία από τις περιφέρειες του δείγματος δεν αξιολογούσαν οι αρμόδιες αρχές τον βαθμό επιτυχίας των ενημερωτικών εκστρατειών τους και δεν είχαν οριστεί εξαρχής μετρήσιμοι επιμέρους στόχοι. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι οι οκτώ περιφέρειες εφάρμοζαν ένα σύστημα έκδοσης αδειών για τις εγκαταστάσεις που πραγματοποιούν επεξεργασία αποβλήτων. Κατά την περίοδο του ελέγχου, όλες οι υποδομές υπόκειντο σε επιθεωρήσεις από τις αρμόδιες αρχές. Οι επιθεωρήσεις αυτές περιορίζονταν, ωστόσο, στην αξιολόγηση των πιθανών περιβαλλοντικών επιπτώσεων και δεν κάλυπταν τις επιδόσεις των εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι η χρηματοδότηση μέσω διαρθρωτικών μέτρων δεν επηρέασε την εφαρμογή ενημερωτικών, διοικητικών και οικονομικών συνοδευτικών μέτρων. Η Επιτροπή ζητούσε περιορισμένες πληροφορίες σχετικά με τα εν λόγω μέσα στο πλαίσιο της λήψης της απόφασης σχετικά με τη συγχρηματοδότηση υποδομών διαχείρισης αποβλήτων. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι η έλλειψη σύνδεσης μεταξύ της χρηματοδότησης της ΕΕ και της ύπαρξης συνοδευτικών μέτρων ήταν ιδιαίτερα σημαντική όσον αφορά την DT\940409.doc 5/8 PE514.591v01-00
εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει»: ενώ, σύμφωνα με τους κανονισμούς της πολιτικής για τη συνοχή και με τις εσωτερικές κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής, η χρηματοδοτική στήριξη της ΕΕ πρέπει να λαμβάνει υπόψη την εφαρμογή της αρχής αυτής μέσω διαφοροποιημένων ποσοστών ενίσχυσης, η Επιτροπή δεν εφάρμοσε την αρχή διαφοροποιημένου ποσοστού ενίσχυσης μέσω της μείωσης του ποσοστού συγχρηματοδότησης. Απαντήσεις της Επιτροπής Στο πλαίσιο των έργων που συγχρηματοδοτούνται από την πολιτική συνοχής, η Επιτροπή δεν έχει την εξουσία ούτε να ελέγχει την καταλληλότητα, ούτε να αξιολογεί επί της ουσίας τα σχέδια διαχείρισης αποβλήτων, ούτε και να επιβάλλει να συμπεριλαμβάνονται στα έργα συνοδευτικά μέτρα. Κατά τη στιγμή της έγκρισης των προγραμμάτων και της εφαρμογής τους, η χωριστή συλλογή δεν συνιστούσε νομική απαίτηση της ΕΕ. Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι το ζήτημα που αφορά την παύση λειτουργίας και τη μετέπειτα μέριμνα των χώρων υγειονομικής ταφής συνιστά συστημικό πρόβλημα, το οποίο είναι αναγκαίο να προσεγγιστεί συνολικά. Στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή, στο έντυπο αίτησης της περιόδου 2007-13 για μεγάλα έργα απαιτείτο από τους αιτούντες να αποδείξουν ότι το κόστος λειτουργίας και συντήρησης, συμπεριλαμβανομένου του κόστους αντικατάστασης, θα καλυπτόταν για μια δεδομένη περίοδο αναφοράς, προκειμένου να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του έργου. Η Επιτροπή εφάρμοσε τη συλλογή στατιστικών στοιχείων σε επίπεδο ΕΕ για τα περιφερειακά αστικά απόβλητα για το έτος 2010. Η Επιτροπή εφαρμόζει το πλαίσιο ποιότητας όπως που έχει καθιερωθεί για την παραγωγή ετήσιων στατιστικών για τα αστικά απόβλητα, που παράγονται από το 1995. Η συλλογή των στοιχείων για τα αστικά απόβλητα παρέχονται εθελοντικά από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο του ετήσιου προγράμματος στατιστικής εργασίας της Επιτροπής. Δεν υπάρχει νομική υποχρέωση υποβολής εκθέσεων σε περιφερειακό επίπεδο: οι οδηγίες και οι απαιτήσεις τους, συμπεριλαμβανομένων των επιμέρους στόχων, απευθύνονται στα κράτη μέλη. Τα κράτη μέλη υποχρεούνται να υποβάλουν έκθεση σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά την επίτευξη των επιμέρους στόχων ανακύκλωσης και ανάκτησης για τα αστικά απόβλητα σε εθνικό επίπεδο, σύμφωνα με την οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα του 2008. Η υποβολή εκθέσεων άρχισε το 2012. Στην οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα του 2008 ζητείται από τα κράτη μέλη να καθιερώσουν τη χωριστή συλλογή τουλάχιστον των αποβλήτων από χαρτί, γυαλί, μέταλλο και πλαστικό έως το 2015. Η νομικά δεσμευτική ιεράρχηση των αποβλήτων τοποθετεί την υγειονομική ταφή στην τελευταία θέση των επιλογών για τη διαχείριση αποβλήτων. Σύμφωνα με τον «Χάρτη πορείας για μια αποδοτική, από πλευράς πόρων, Ευρώπη» (COM (2011) 571 τελικό), η εφαρμογή της υγειονομικής ταφής θα πρέπει έως το 2020 να έχει ελαχιστοποιηθεί ώστε να αφορά μόνο τα απόβλητα μίας χρήσης και τα μη ανακυκλώσιμα απόβλητα. Τέλος, οι επιμέρους στόχοι σχετικά με την υγειονομική ταφή καθορίζονται σε εθνικό επίπεδο. Εναπόκειται στις εθνικές/περιφερειακές/τοπικές αρμόδιες αρχές να εξασφαλίζουν τη διενέργεια ενημερωτικών εκστρατειών για την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τις PE514.591v01-00 6/8 DT\940409.doc
πρακτικές διαχείρισης αποβλήτων και τις διαθέσιμες υποδομές. Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» λαμβάνεται υπόψη από την Επιτροπή για τα μεγάλα έργα του Ταμείου Συνοχής, συμπεριλαμβάνοντας τα τέλη (χρήσης) στον υπολογισμό του ποσοστού της ενίσχυσης. Η εφαρμογή της αρχής αυτής θα πρέπει να εξεταστεί σε συνδυασμό με την «αρχή της προσιτής τιμής». Για τα έργα που παράγουν έσοδα, τα ποσοστά χορηγηθείσας ενίσχυσης βασίζονται σε μια ισορροπημένη προσέγγιση, η οποία λαμβάνει υπόψη την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», την προσιτή τιμή και την αποτελεσματικότητα. Το τεχνικό έγγραφο 1 με τίτλο «Εφαρμογή της αρχής ο ρυπαίνων πληρώνει», το οποίο καταρτίστηκε το 1999, ενθαρρύνει την ευρύτερη εφαρμογή της αρχής μέσω της διαφοροποίησης των ποσοστών κοινοτικής ενίσχυσης, αποφεύγοντας συγχρόνως να χορηγούνται στα κράτη μέλη που ενσωματώνουν την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» σε συγχρηματοδοτούμενα έργα χαμηλότερα ποσοστά ενίσχυσης από ότι στα κράτη μέλη που δεν την ενσωματώνουν. Συστάσεις του εισηγητή για ενδεχόμενη ένταξη στην ετήσια έκθεση απαλλαγής [Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο] εκφράζει ικανοποίηση για την ειδική έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου με τίτλο «Είναι αποτελεσματική η χρηματοδότηση έργων υποδομών διαχείρισης αστικών αποβλήτων μέσω διαρθρωτικών μέτρων ως τρόπος βοήθειας προς τα κράτη μέλη ώστε να επιτύχουν τους στόχους της πολιτικής διαχείρισης αποβλήτων της ΕΕ;» και συμφωνεί με τις συστάσεις του υπογραμμίζει το γεγονός ότι, σύμφωνα με τα πορίσματα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, τα έργα που έλαβαν χρηματοδοτική ενίσχυση από την ΕΕ για υποδομές στον τομέα της διαχείρισης αστικών αποβλήτων μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ταμείου Συνοχής, είχαν διαφορετικές ή και χαμηλές επιδόσεις, και πιο συγκεκριμένα: - από τις έξι εγκαταστάσεις μηχανικής-βιολογικής επεξεργασίας που ελέγχθηκαν, μόνο μία συνέφερε στην επίτευξη του στόχου της εκτροπή των αποβλήτων από τους χώρους υγειονομικής ταφής και μία ακόμη είχε μικτό επίπεδο επιδόσεων, ενώ τέσσερις εγκαταστάσεις δεν είχαν περιορίσει την ποσότητα των αποβλήτων που απέρριπταν σε χώρους υγειονομικής ταφής και μία εγκατάσταση βρισκόταν εκτός λειτουργίας. - σε τέσσερις από τις επτά εγκαταστάσεις η ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων λιπασματοποίησης που παρήχθησαν υπολειπόταν του αρχικού επιμέρους στόχου - σε οκτώ από τις περιφέρειες του δείγματος η ποσότητα των βιοαποικοδομήσιμων αποβλήτων που κατέληγε σε χώρους υγειονομικής ταφής κυμαινόταν από 31 % έως 55 % ως αποτέλεσμα της αναποτελεσματικής επεξεργασίας των εν λόγω αποβλήτων - σε καμία από τις οκτώ περιφέρειες του δείγματος οι αρμόδιες αρχές δεν αξιολογούσαν την επιτυχία των ενημερωτικών εκστρατειών τους ούτε είχαν ορίσει εξαρχής μετρήσιμους επιμέρους στόχους διαπιστώνει με ανησυχία ότι τα πορίσματα αυτά του Ελεγκτικού Συνεδρίου προκαλούν αμφιβολίες ως προς την αποτελεσματικότητα της Επιτροπής όσον αφορά τη διαχείριση δημόσιου χρήματος, και ζητεί από την Επιτροπή να υποβάλει έκθεση προς την αρμόδια για DT\940409.doc 7/8 PE514.591v01-00
την απαλλαγή αρχή σχετικά με τους λόγους για την εν λόγω κατάσταση, και ποια μέσα χρησιμοποιεί και/ή έχει προβλέψει να καθιερώσει προκειμένου να αποτρέπονται τέτοιες και άλλες παρόμοιες ανεπάρκειες υπενθυμίζει στην Επιτροπή ότι ο κύριος στόχος της πρέπει να είναι να εστιάζει όχι μόνο στη νομιμότητα και την κανονικότητα των δαπανών της ΕΕ, αλλά και στις επιδόσεις επαινεί σε αυτό το πλαίσιο τις ελεγκτικές εργασίες του Ελεγκτικού Συνεδρίου, και ιδίως τις ετήσιες εκθέσεις του, οι οποίες εστιάζουν στην αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των δαπανών της ΕΕ. πιστεύει ότι η χρηματοδοτική στήριξη της ΕΕ θα πρέπει να συνδέεται με την επίτευξη των επιμέρους στόχων της πολιτικής της ΕΕ για τη διαχείριση των αποβλήτων ζητεί από τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν αξιόπιστες βάσεις δεδομένων διαχείρισης αποβλήτων, ώστε να παρακολουθούν την πρόοδό τους όσον αφορά την επίτευξη των στόχων της πολιτικής της ΕΕ για τη διαχείριση αποβλήτων και να υποστηρίζουν την υποβολή στοιχείων στην Επιτροπή ζητεί από την Επιτροπή να αξιολογεί την αξιοπιστία των στοιχείων που λαμβάνει από τα κράτη μέλη προτρέπει την Επιτροπή, σε ό,τι αφορά την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», να απαιτεί από τα κράτη μέλη την εφαρμογή μειωμένων ποσοστών ενίσχυσης όταν τα τέλη διαχείρισης αποβλήτων που επιβαρύνουν τα νοικοκυριά δεν καλύπτουν το λειτουργικό κόστος και το κόστος από τη μείωση της αξίας της διαχείρισης των αστικών αποβλήτων, καθώς και να εφαρμόζει η ίδια την εν λόγω αρχή κατά την έγκριση επιχειρησιακών προγραμμάτων τονίζει τη σημασία της εφαρμογής της χωριστής συλλογής, συμπεριλαμβανομένων των βιοαποικοδομήσιμων αποβλήτων, με στόχο τη μεγιστοποίηση των επιδόσεων των υποδομών διαχείρισης αποβλήτων και την πρόοδο προς την επίτευξη των στόχων της πολιτικής της ΕΕ για τη διαχείριση αποβλήτων ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να καθιερώσουν οικονομικά μέσα στη διαχείριση των αποβλήτων για την προώθηση της πρόληψης και της ανακύκλωσης των αποβλήτων, ιδίως μέσω ενός φόρου διάθεσης αποβλήτων, προγραμμάτων πληρωμής κατά την απόρριψη και άλλων κινήτρων στα τέλη που καταβάλλουν τα νοικοκυριά καλεί τα κράτη μέλη να εστιάσουν στις υποδομές διαχείρισης αποβλήτων που επεξεργάζονται απόβλητα διαχωρισμένα στην πηγή, και να διασφαλίσουν την επεξεργασία των αποβλήτων στους χώρους υγειονομικής ταφής πριν από τη διάθεσή τους υπογραμμίζει ότι οι χώροι υγειονομικής ταφής θα πρέπει να διαθέτουν επαρκή χρηματοοικονομική εγγύηση για την κάλυψη του κόστους παύσης λειτουργίας και μετέπειτα μέριμνας για περίοδο τουλάχιστον 30 ετών, ο υπολογισμός του οποίου θα πρέπει να βασίζεται σε κατάλληλη μεθοδολογία. ζητεί από τα κράτη μέλη να δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην ενίσχυση της ευαισθητοποίησης του κοινού και της συμμετοχής του σε προγράμματα διαχείρισης αποβλήτων, ιδίως όσον αφορά το διαχωρισμό των αποβλήτων στην πηγή από τα νοικοκυριά και να αξιολογούν τα αποτελέσματα που επιτυγχάνονται από εκστρατείες ευαισθητοποίησης και από εκπαιδευτικές στρατηγικές. PE514.591v01-00 8/8 DT\940409.doc