ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Οι Mεταβολές της Περιουσίας και η παρακολούθηση τους 3.1 Οι μεταβολές και οι διακρίσεις τους 1. Ερωτήσεις Σε ποίες κατηγορίες χωρίζονται οι οικονομικές πράξεις με κριτήριο: το πλήθος των περιουσιακών στοιχείων που μεταβάλλονται τα πεδία του Ισολογισμού που επηρεάζουν το χώρο όπου πραγματοποιούνται τις συνέπειες που συνεπάγονται πάνω στην επιχειρηματική περιουσία. Οι οικονομικές πράξεις, με βάση τα παραπάνω κριτήρια, διακρίνονται αντίστοιχα σε: απλές, σύνθετες, πολυσύνθετες οριζόντιες και κάθετες εσωτερικές-εξωτερικές και ποιοτικές, ποσοτικο-ποιοτικές, ποσοτικές. Από την κατηγορία των εσωτερικών περιουσιακών μεταβολών, να αναφέρετε: τις ποιοτικές τις ποσοτικο-ποιοτικές και τις ποσοτικές Ποιοτικές: η παραγωγή. Ποσοτικο-ποιοτικές: ο υπολογισμός του οικονομικού αποτελέσματος από τις εργασίες της επιχείρησης. Ποσοτικές: το απρόβλεπτο κέρδος ή η απρόβλεπτη ζημία από εσωτερική μεταβολή της περιουσίας (έλλειμμα, πλεόνασμα κ.λπ.) Από την κατηγορία των εξωτερικών οικονομικών πράξεων, να αναφέρετε αυτές που συνεπάγονται πάνω στην περιουσία, μεταβολές: ποιοτικές
26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ποσοτικο-ποιοτικές και ποσοτικές Ποιοτικές: η συναλλαγή (αγορά-πώληση), η ικανοποίηση της απαίτησης, η εξόφληση της υποχρέωσης. Ποσοτικο-ποιοτικές: δεν υπάρχουν. Ποσοτικές: το απρόβλεπτο κέρδος ή η απρόβλεπτη ζημία, από εξωτερική μεταβολή της περιουσίας (π.χ. κέρδος από λαχείο, υπερτίμηση ενεργητικού, κ.λπ.) Τι συνεπάγεται πάνω στις τρεις μεγάλες ομάδες στοιχείων της περιουσίας (Ε=Π+Κ.Π) η καθεμιά από τις παρακάτω οικονομικές πράξεις: η αγορά η πώληση η ικανοποίηση μιας απαίτησης η εξόφληση μιας υποχρέωσης ο υπολογισμός του αποτελέσματος η απρόβλεπτη ζημία Η αγορά: Αύξηση Ε (σε κάθε περίπτωση) και Μείωση Ε (μετρητοίς) ή Αύξηση Π (με πίστωση). Η πώληση: Αύξηση Ε (σε κάθε περίπτωση) και Αύξηση Π (σε κάθε περίπτωση). Η ικανοποίηση μιας απαίτησης: Μείωση Ε (σε κάθε περίπτωση) και Αύξηση Ε ή μείωση Π. Η εξόφληση μιας υποχρέωσης: Μείωση Π (σε κάθε περίπτωση) και Μείωση Ε ή Αύξηση Π. Ο υπολογισμός του αποτελέσματος: Μείωση Ε, μείωση Π και αύξηση (ή μείωση) της Κ. Π. Η απρόβλεπτη ζημία: Μείωση Ε και μείωση Κ. Π. 2. Ασκήσεις 1. Nα διατυπωθούν οι μεταβολές της περιουσίας, από τις παρακάτω οικονομικές πράξεις: 1) 5.000,00 Πώληση με πίστωση. 2) 3.000,00 Αγορά με μετρητά. 3) 100,00 Έλλειμμα Ταμείου 4) 2.000,00 Εξοφλείται προμηθευτής, με ισόποσο δάνειο από Τράπεζα. 5) 1.400,00 Εξοφλείται προμηθευτής, 50% με μετρητά και 50% με γραμμάτιο πληρωτέο. 6) 1.500,00 Εξοφλεί πελάτης με μετρητά.
Οι Μεταβολές της Περιουσίας και η Παρακολούθησή τους 27 7) Τα εμπορεύματα που πουλήθηκαν 5.000,00 (παραπάνω περ. 1), είχαν κόστος 4.000,00. Να γίνουν οι εγγραφές για να υπολογιστεί το αποτέλεσμα. 8) 5.000,00 Απαίτηση από πελάτη, μεταβιβάστηκε στην Τράπεζα σε εξόφληση δανείου. 9) 20.000,00 Πώληση 50% με μετρητά και 50% με γραμμάτιο. 10) 1.000.000,00 Αγορά κτηρίου, με δάνειο από Τράπεζα, που θα εξοφληθεί σε 10 χρόνια. ΛΥΣΕΙΣ Οι μεταβολές που προκαλούνται στην περιουσία της επιχείρησης από τις οικονομικές πράξεις αυτές, είναι οι παρακάτω: 1) Με την πρώτη πράξη η επιχείρηση αποχτάει μια απαίτηση από τον πελάτη σ αυτόν που πούλησε και σύγχρονα πραγματοποιεί ένα ισόποσο έσοδο από την πώληση. Συνεπώς, θα αυξηθούν οι απαιτήσεις από τους πελάτες και σύγχρονα θα αυξηθούν ισόποσα τα έσοδα. Και οι μεν απαιτήσεις είναι στοιχείο του Ενεργητικού και για να αυξηθούν θα χρεωθούν, ενώ τα έσοδα είναι στοιχείο του Παθητικού και για να αυξηθούν θα πιστωθούν. Θα γίνει λοιπόν, η παρακάτω εγγραφή: Πελάτες 5.000,00 Έσοδα 5.000,00 2) Με τη δεύτερη πράξη η επιχείρηση αυξάνει τα αποθέματα της, πληρώνοντας με μετρητά την αξία τους και συνεπώς μειώνει τα μετρητά του Ταμείου της. Αυτά σημαίνουν ότι τα Αποθέματα, σαν λογαριασμός του Ενεργητικού που αυξάνεται θα χρεωθεί, ενώ το Ταμείο σαν λογαριασμός του Ενεργητικού επίσης, που μειώνεται όμως, θα πιστωθεί. Έτσι, η λογιστική εγγραφή που θα γίνει, είναι η παρακάτω: Αποθέματα 3.000,00 Ταμείο 3.000,00 Οι λοιπές οικονομικές πράξεις, συνεπάγονται τις παρακάτω λογιστικές εγγραφές: 3) Καθαρή Θέση (ή Ζημία) 100,00 Ταμείο 100,00
28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 4) Προμηθευτές 2.000,00 Βραχυπρ. Τραπ. άνεια 2.000,00 5) Προμηθευτές 1.400,00 Ταμείο 700,00 Γραμ. Πληρωτέα 700,00 6) Ταμείο 1.500,00 Πελάτες 1.500,00 7) Έσοδα 5.000,00 Αποθέματα (ή Εμπορεύματα) 4.000,00 Καθαρή Θέση (ή Κέρδος) 1.000,00 8) Βραχυπρ. Τραπεζ. άνεια 5.000,00 Πελάτες 5.000,00 9) Ταμείο 10.000,00 Γραμμάτια Εισπρακτέα 10.000,00 Έσοδα 20.000,00 10) Κτίρια 1.000.000,00 Μακροπρ. Τραπ. άνεια 1.000.000,00 2. Nα διατυπωθούν οι μεταβολές των στοιχείων της περιουσίας που συνεπάγονται οι παρακάτω οικονομικές πράξεις, με τον τρόπο που σημειώνεται παραδειγματικά, στις δύο πρώτες: 350,00 Πληρωμή σε προμηθευτή: ( Ε, Π) 2.000,00 Αγορά επίπλων με μετρητά: (+Ε, Ε) 1.500,00 Παραλαβή γραμ. εισπρακτέων από πελάτη 750,00 Μεταβίβαση γραμ. εισπρεκτέων σε προμηθευτή 250,00 Αποδοχή γραμ. πληρωτέων, σε προμηθευτή
Οι Μεταβολές της Περιουσίας και η Παρακολούθησή τους 29 3. Nα διατυπωθούν οι μεταβολές των στοιχείων της περιουσίας που συνεπάγονται οι παρακάτω οικονομικές πράξεις, με τον τρόπο που σημειώνεται παραδειγματικά, στις δύο πρώτες: 350,00 Πληρωμή σε προμηθευτή: ( Ε, Π) 2.000,00 Αγορά επίπλων με μετρητά: (+Ε, Ε) 5.000,00 Ο επιχειρηματίας καταθέτει το κεφάλαιο 300,00 Πληρώνονται ενοίκια γραφείων 500,00 Αγοράζονται εμπορεύματα με πίστωση 600,00 Πωλούνται εμπορεύματα με πίστωση 400,00 Πωλούνται εμπορεύματα με μετρητά 700,00 Πωλούνται εμπορεύματα 50% με μετρητά και κατά 50% με γραμμάτια εισπρακτέα 350,00 Αγοράζονται εμπορεύματα με «αποδοχή» γραμματίου πληρωτέου. 4. Nα διατυπωθούν οι μεταβολές των στοιχείων της περιουσίας που συνεπάγονται οι παρακάτω οικονομικές πράξεις, με τον τρόπο που σημειώνεται παραδειγματικά, στις δύο πρώτες: 350,00 Πληρωμή σε προμηθευτή: ( Ε, Π) 2.000,00 Αγορά επίπλων με μετρητά: (+Ε, Ε) 170,00 Εξοφλεί πελάτης με γραμμάτιο (εισπρακτέο) 170,00 Το γραμμάτιο μεταβιβάζεται σε προμηθευτή 1.000,00 Η επιχείρηση εξοφλεί με μετρητά, την πρώτη δόση του δανείου για την αγορά του κτιρίου 30,00 Γραμμάτιο Εισπρακτέο, διαπιστώνεται ότι χάθηκε 500,00 Κέρδος από λαχειοφόρο κρατικό δάνειο 300,00 Εξόφληση πελάτη, 20% με μετρητά και 80% με γραμμάτια εισπρακτέα 120,00 Αγορά με πίστωση σε ανοιχτό λογαριασμό 70,00 Αγορά με γραμμάτιο (πληρωτέο) 100,00 Εξόφληση γραμματίου πληρωτέου. 3.2 Παρακολούθηση των μεταβολών με διαδοχικούς ισολογισμούς Πώς μπορούμε να προσδιορίσουμε την περιουσιακή κατάσταση της επιχείρησης σ ένα χρονικό σημείο και το οικονομικό της
30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 αποτέλεσμα για μια χρονική περίοδο που έληξε στο ίδιο χρονικό σημείο, όταν δεν τηρείται λογιστική; Αν καταρτίσουμε πραγματική απογραφή και συντάξουμε με βάση αυτή την απογραφή, ισολογισμό. Να αναφέρετε τις αδυναμίες που παρουσιάζει η πληροφόρηση με διαδοχικούς Ισολογισμούς. εν γνωρίζουμε τη συνέχεια και την ανάλυση των μεταβολών των περιουσιακών στοιχείων. εν γνωρίζουμε τις αιτίες των μεταβολών. Τα ποσά που εμφανίζουν τα διάφορα περιουσιακά στοιχεία, μπορεί να είναι συμπτωματικά σ αυτό το ύψος. Να αναφέρετε, τις πραχτικές δυσκολίες που παρουσιάζει η πληροφόρηση με διαδοχικούς Ισολογισμούς. Η σύνταξη ισολογισμού προϋποθέτει τη σύνταξη απογραφής, που σημαίνει καταμέτρηση και αποτίμηση της περιουσίας. ύο διαδικασίες κουραστικές, δύσκολες και δαπανηρές. Συνεπώς η συχνή διαδοχική κατάρτιση τους, παρουσιάζει εξαιρετική δυσκολία, σε βαθμό απαγορευτικό.