οδηγός για κλινική εξέταση Δεύτερη έκδοση Barbara Bates, M.D. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Χ. Μουτσόπουλου Καθηγητού Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων I. Ανδρουλάκη Καθηγητού Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Πατρών ISBN 9780960-372-144-4
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η λήψη του ιατρικού ιστορικού 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 το γράψιμο του ιστορικού 25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Η κλινική εξέταση του ένήλικα-μιά ανασκόπηση 31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Μιά μέθοδος για την καταγραφή των κλινικών ευρημάτων 35 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΞΕΤΑΣΕΩΣ 35-37 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΜΙΑΣ ΕΞΕΤΑΣΕΩΣ 37-39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Γενικές αρχές 40 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Το δέρμα 43 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ 43-44 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΩΣ 45 ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 46-51 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Κεφάλι και τράχηλος 52 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ 52-64 το κεφάλι 52, το μάτι 53, το αυτί 58, Η μύτη και οι παραρρίνιοι κόλποι 60, το στόμα και ό φάρυγγας 62, Ο τράχηλος 63 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΩΣ 65-85 το κεφάλι 65, τα μάτια 66, τα αυτιά 76, Η μύτη και τα παραρρίνια 78, το στόμα και ό φάρυγγας 62, Ο τράχηλος 82 ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 86-111
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Θώρακας και πνεύμονες 112 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ 112-119 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΩΣ 120-131 Γενικές αρχές 120, Εξέταση της οπίσθιας επιφάνειας του θώρακα 120: ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ 120, ΨΗΛΑΦΗΣΗ 123, ΕΠΙΚΡΟΥΣΗ 123, ΑΚΡΟΑΣΗ 127 Εξέταση της πρόσθιας επιφάνειας του θώρακα 128: ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ 129, ΨΗΛΑΦΗΣΗ 129, ΕΠΙΚΡΟΥΣΗ 130, ΑΚΡΟΑΣΗ 131 ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 132-138 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Η καρδιά 139 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ 139-148 Προβολές της καρδιάς και των μεγάλων αγγείων στο πρόσθιο θωρακικό τοίχωμα 139, Καρδιακές κοιλότητες, βαλβίδες και κυκλοφορία 142, Φάσεις του καρδιακού κύκλου 143, Σχέση των καρδιακών ήχων προς το θωρακικό τοίχωμα 146, το σύστημα παραγωγής και αγωγής των ώσεων 147 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΩΣ 149-155 Γενικές αρχές 149: ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΚΑΙ ΨΗΛΑΦΗΣΗ 149, ΑΚΡΟΑΣΗ 152 ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 156-172 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Πιέσεις και σφύξεις: αρτηριακές και φλεβικές 173 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ 173-176 Αρτηριακή πίεση και αρτηριακός σφυγμός 173, Σφαγιτιδική φλεβική πίεση και σφαγιτιδικός σφυγμός 175 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΩΣ 177-184 Αρτηριακός σφυγμός 177 Αρτηριακή πίεση 178, Ειδικά προβλήματα 180, Σφαγιτιδική φλεβική πίεση 181 ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 185 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 Μαστοί και μασχάλες 186 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ 186-188 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΩΣ 189-195 Ο μαστός τής γυναίκας 189: ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ 189, ΨΗΛΑΦΗΣΗ 191 Ο μαστός του άνδρα 193, Οι μασχάλες 194: ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ 194, ΨΗΛΑΦΗΣΗ 194 ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 196-199 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 Η κοιλιά 200 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ 200-202 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΩΣ 223-224 Γενικές αρχές 203: ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ 203, ΑΚΡΟΑΣΗ 204, ΕΠΙΚΡΟΥΣΗ 204, ΕΠΙΠΟΛΗΣ ΨΗΛΑΦΗΣΗ 207 ΕΝ ΤΩ ΒΑΘΕΙ ΨΗΛΑΦΗΣΗ 207 ΕΙΔΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ 212 ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 213-220 Γεννητικά όργανα του άνδρα και κήλες 221 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ 221-222 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΩΣ 223-224 Πέος 223: ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ 223, ΨΗΛΑΦΗΣΗ 223 Όσχεο 223: ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ 223, ΨΗΛΑΦΗΣΗ 223 Κήλες 224: ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ 224, ΨΗΛΑΦΗΣΗ 224 ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 225-229 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Γεννητικά όργανα της γυναίκας 230 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ 230-231 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΩΣ 232-238 ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 239-248 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15 Πρωκτός και όρθό 249 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ 249-250 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΩΣ 251-253 Ανδρας 251 Γυναίκα 252 ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 254-256 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Περιφερικό αγγειακό σύστημα 257 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ 257-261 Αρτηρίες 257 Φλέβες 259, το λεμφικό σύστημα και οι λεμφαδένες 260 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΩΣ 262-267 Άνω άκρα 262, Κάτω άκρα 264 ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 268-271 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17 Μυοσκελετικό σύστημα 272 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ 272-283 Υφή και λειτουργία των αρθρώσεων 272, Ειδικές αρθρώσεις 273: ΚΡΟΤΑΦΟΓΝΑΘΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ 273, ΠΗΧΕΟΚΑΡΠΙΚΕΣ ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΧΕΡΙΩΝ 273, ΑΓΚΩΝΕΣ 275, ΩΜΟΙ ΚΑΙ Η ΓΥΡΩ ΠΕΡΙΟΧΗ 276, ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΕΣ ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΚΡΩΝ ΠΟΔΙΩΝ 278, ΠΥΕΛΟΣ ΚΑΙ ΙΣΧΙΑ 280, ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΗΛΗ 282 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΩΣ 284-296 Γενικές αρχές 284, Κεφάλι και τράχηλος 285, Χέρια και πηχεοκαρπικές αρθρώσεις 285, Αγκώνες 287 Ώμοι και ή γύρω περιοχή 287 Άκρα πόδια και ποδοκνημικές αρθρώσεις 288, Γόνατα 290, Η σπονδυλική στήλη 293, Ειδικοί χειρισμοί 294 ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 297-310 Νευρικό σύστημα 311 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ 311-320 το αντανακλαστικό τόξο και το κινητικό σύστημα 311 Αισθητικές οδοί 314, οι εγκεφαλικές συζυγίες 318, Ο εγκέφαλος 319 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΩΣ 321-344 Γενικές αρχές 321 Εξέταση της διανοητικής καταστάσεως και του λόγου 321 οι εγκεφαλικές συζυγίες 321 το κινητικό σύστημα 325, Εκτενέστερη εξέταση 326, το αισθητικό σύστημα 333, Αντανακλαστικά 336, Ειδικοί χειρισμοί 342 ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 345-358 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19 Ψυχική κατάσταση 359 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΩΣ 359-366 Εμφάνιση και συμπεριφορά 359, Θυμικό 360, Σκέψη και αντίληψη 360, Γνωστικές λειτουργίες 361 ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 364-365 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20 Κλινική εξέταση του παιδιού 367
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Εισαγωγή 367 Προσέγγιση του άρρωστου 368: ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 368, ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 370, ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 374 Ο Γενικός έλεγχος 375: ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ 375, ΣΦΥΓΜΟΣ 376, ΑΝΑΠΝΟΕΣ 376, ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ 377 ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ 379 το δέρμα 381 ΝΕΟΓΝΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 381 ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 383 Κεφάλι και τράχηλος 383: ΝΕΟΓΝΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 383, ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 387 τα μάτια 389: ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 389, ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 391 ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 395 τα αυτιά 394: ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 395, ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 395, ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 399 Η μύτη, ό λάρυγγας και ό φάρυγγας 400: ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 400, ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 400 Ο θώρακας και οι πνεύμονες 403: ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 403, ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 404 Η καρδιά 405 Η κοιλιά 407' ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 407 ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 409 τα γεννητικά όργανα και το ορθό 410: ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 410, ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 412 το μυοσκελετικό σύστημα 414. ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 414, ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 416 το νευρικό σύστημα 416: ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 416, ΝΕΟΓΝΙΚΟΙ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΙ 418, ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 424 ΠΙΝΑΚΕΣ 368, 376, 408 Βιβλιογραφία 427 Ευρετήριο 433