Τα συµπεράσµατα της µελέτης «Τροχαία ατυχήµατα στο Νοµό Λέσβου 2004-2010, στατιστική ανάλυση συµπεράσµατα αντιµετώπιση» η οποία υλοποιήθηκε από την ιεύθυνση Σχεδιασµού & Προγραµµατισµού της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου µε βάση τα στοιχεία που διέθεσαν η Αστυνοµική ιεύθυνση Λέσβου και το Κεντρικό Λιµεναρχείο Μυτιλήνης καθώς και το Σύστηµα Γεωγραφικών Πληροφοριών που αναπτύχθηκε για το σκοπό αυτό από το Τµήµα Γεωγραφίας του Πανεπιστηµίου Αιγαίου, παρουσίασε σήµερα Παρασκευή 26 Νοεµβρίου 2010 ο Νοµάρχης Λέσβου κ. Παύλος Βογιατζής. Στην παρουσίαση συµµετείχαν ο Αντινοµάρχης Θεόδωρος Βαλσαµίδης, ο Προϊστάµενος της /νσης Σχεδιασµού & Προγραµµατισµού κ. Γεώργιος Γουγούλας, στελέχη της ιεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών, ενώ παρέστησαν εκπρόσωποι των Αστυνοµικών και Λιµενικών Αρχών, αρκετοί Μηχανικοί και ενδιαφερόµενοι. Στα τέλη του έτους 2007, η Ένωση Νοµαρχιακών Αυτοδιοικήσεων Ελλάδας (Ε.Ν.Α.Ε.), αναγνωρίζοντας ότι το ζήτηµα της οδικής ασφάλειας είναι ένα από τα κυρίαρχα προβλήµατα που έχει να επιλύσει η ελληνική πολιτεία και λαµβάνοντας υπόψη ότι οι Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις έχουν την ευθύνη της επίβλεψης και συντήρησης περίπου 32.000 χιλιοµέτρων οδικού δικτύου, είχε προτείνει, µετά από αντίστοιχη συνάντησή της, µε το Παρατηρητήριο Οδικής Ασφάλειας του Τεχνικού Επιµελητηρίου Ελλάδας, την δηµιουργία Γραφείου Οδικής Ασφάλειας ανά Νοµαρχία, για την καταγραφή και παρακολούθηση των οδών, συντηρήσεων και κακοτεχνιών αυτών και την επισήµανση των σηµείων που γίνονται τροχαία ατυχήµατα. Η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λέσβου άµεσα, µε απόφαση του Νοµάρχη Λέσβου κ. Παύλου Βογιατζή, δηµιούργησε, στις 13 εκεµβρίου 2007, Γραφείο Οδικής Ασφάλειας στη ιεύθυνση Σχεδιασµού & Προγραµµατισµού µε υπεύθυνο το Μηχανολόγο Μηχανικό κ. Γιώργο Γουγούλα, Προϊστάµενο της Υπηρεσίας και εξωτερικό συνεργάτη για την δηµιουργία της εφαρµογής µελέτης τον κ. Κώστα Χατζηκύρκο, Μαθηµατικό. Τα αποτελέσµατα αυτής της προσπάθειας που έκανε η αρµόδια Υπηρεσία της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου µε την βοήθεια και την άψογη συνεργασία της Αστυνοµικής ιεύθυνσης Λέσβου και του Τµήµατος Τροχαίας του Κεντρικού Λιµεναρχείου Μυτιλήνης παρουσιάστηκαν σήµερα, τρία (3) χρόνια µετά. Πιο συγκεκριµένα στο πλαίσιο της µελέτης: α) ηµιουργήθηκε βάση δεδοµένων (Microsoft Office Access) που περιλαµβάνει τα τροχαία ατυχήµατα σωµατικών βλαβών που συνέβησαν στο Νοµό Λέσβου και στα τρία νησιά µας από το έτος 2004 µέχρι το τέλος του Οκτωβρίου 2010. β) ηµιουργήθηκαν περισσότεροι από 30 στατιστικοί πίνακες, ιστογράµµατα και συγκριτικά στοιχεία, από τα οποία εξάγονται συµπεράσµατα για : - Τα ατυχήµατα που συµβαίνουν ανά ώρα µήνα έτος - Ανά περιοχή, δηλαδή στο Εθνικό και Επαρχιακό Οδικό ίκτυο καθώς και στα ιοικητικά όρια ήµων - Ανά χιλιοµετρική θέση κυρίως στο Εθνικό δίκτυο
- Το είδους των ατυχηµάτων και το είδους των εµπλεκοµένων οχηµάτων - Τις ηλικίες, το φύλο, την κατανάλωση αλκοόλ των οδηγών που εµπλέκονται σε ατυχήµατα και των θυµάτων αυτών Στη συνέχεια παρουσιάστηκε το Σύστηµα Γεωγραφικών Πληροφοριών που αναπτύχθηκε, στο πλαίσιο προγραµµατικής σύµβασης µεταξύ του Πανεπιστηµίου Αιγαίου και της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου και υλοποιήθηκε από το Εργαστήριο Χαρτογραφίας και Γεωπληροφορικής του Τµήµατος Γεωγραφίας. Στόχος του Συστήµατος είναι η διαχείριση και χαρτογραφική απεικόνιση στοιχείων, δραστηριοτήτων και συµβάντων που άπτονται των αρµοδιοτήτων της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου, καθώς και η παρουσίαση συνοδευτικών πληροφοριών ή συγκεντρωτικών δεδοµένων, προκειµένου µε τον τρόπο αυτό να είναι δυνατή η χωρική συσχέτιση των διαφόρων πληροφοριών και εξαγωγή χρήσιµων συµπερασµάτων για τον προγραµµατισµό έργων ή δράσεων από τις αρµόδιες Υπηρεσίες της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης και από 01.01.2010 της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης. Το Σύστηµα αποτελείται από τη βασική χαρτογραφική εφαρµογή και 3 επιµέρους ειδικές εφαρµογές (Συντήρηση οδικού δικτύου, Τροχαία ατυχήµατα, Κυκλοφοριακές συνδέσεις), ενώ στο µέλλον είναι δυνατή η ενσωµάτωση και επιπλέον ειδικών εφαρµογών. Το Σύστηµα φιλοξενείται σε εξοπλισµό του Πανεπιστηµίου Αιγαίου και είναι προσβάσιµο µέσω του παγκόσµιου ιστού (web), χωρίς να απαιτείται η εγκατάσταση ειδικού λογισµικού από την πλευρά του χρήστη. Με το Σύστηµα αυτό και σε συνέχεια της µελέτης που παρουσιάστηκε για τα τροχαία ατυχήµατα, µπορεί να προσδιοριστεί µε ακρίβεια και να αποτυπωθεί στο Σύστηµα η χιλιοµετρική θέση των σοβαρών τροχαίων ατυχηµάτων καθώς και οι παρεµβάσεις που υλοποιεί η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση για τη βελτίωση συντήρηση του οδικού δικτύου. Αξιοποιώντας όλα τα παραπάνω δεδοµένα και το Σύστηµα που αναπτύχθηκε, θα µπορούν στο µέλλον, τόσο οι Υπηρεσίες, όσο και η Πολιτική Ηγεσία, να λάβουν τις σωστότερες αποφάσεις για τις παρεµβάσεις που κατά προτεραιότητα θα πρέπει να ληφθούν για τη βελτίωση της Οδικής Ασφάλειας. Σε δήλωσή του ο Νοµάρχης Λέσβου, Παύλου Βογιατζής τόνισε: «Μια εξαιρετική δουλειά που έγινε από τη /νση Προγραµµατισµού & Σχεδιασµού της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου και από το Πανεπιστήµιο Αιγαίου παρουσιάστηκε σήµερα. Πιστεύουµε ότι η µελέτη αυτή, καθώς και η εφαρµογή που αναπτύχθηκε από το Πανεπιστήµιο Αιγαίου, µπορούν να συµβάλλουν τα µέγιστα στη µείωση των τροχαίων. Η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λέσβου, παραδίδει στις επερχόµενες αυτοδιοικητικές αρχές, δύο αποτελεσµατικά και εύχρηστα εργαλεία, που εφόσον αξιοποιηθούν κατάλληλα, θα επιτύχουν το στόχο τους, την αύξηση δηλαδή της οδικής ασφάλειας. Πιστεύουµε ότι και µια ανθρώπινη ζωή αν σωθεί µε τη χρήση τους, θα έχουν επιτύχει τον προορισµό τους.
Θέλω να ευχαριστήσω για την εξαιρετική δουλειά που έκαναν τον Προϊστάµενο της /νσης Προγραµµατισµού & Σχεδιασµού κ. Γιώργο Γουγούλα και τους συνεργάτες του, την επιστηµονική οµάδα του Τµήµατος Γεωγραφίας που εργάστηκε για το σκοπό αυτό µε επικεφαλή τον Επικ. Καθηγητή κ. Μιχάλη Βαΐτη, και την Αστυνοµική /νση Λέσβου και το Τµήµα Τροχαίας του Κεντρικού Λιµεναρχείου Μυτιλήνης για τη συνεργασία τους.» Κυριότερα συµπεράσµατα της µελέτης για τα τροχαία ατυχήµατα στο Νοµό Λέσβου Τα κυριότερα συµπεράσµατα της µελέτης, τα οποία µπορούν να αξιοποιηθούν κατάλληλα από τις αρµόδιες Αστυνοµικές Υπηρεσίες στο πλαίσιο του δικού τους έργου έχουν συνοπτικά ως εξής: Α. ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΝΑ ΩΡΑ (διάγραµµα 1) Τα περισσότερα τροχαία ατυχήµατα συµβαίνουν τις απογευµατινές ώρες, (κλείσιµο αγοράς, υπηρεσιών, οι οδηγοί είναι κουρασµένοι, αγχωµένοι, εκνευρισµένοι, βιαστικοί, οι ακτίνες του ήλιου θαµπώνουν τις απογευµατινές ώρες σε πολλά σηµεία του οδικού µας δικτύου κ.α.) αλλά και µεταξύ 7-9 το πρωί, όταν δηλαδή ανοίγει η αγορά, πάνε τα παιδιά σχολείο και γενικά έχουµε πολλές µετακινήσεις, καθώς και όταν έχουµε αφίξεις των πλοίων. ιάγραµµα 1
Β. ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΝΑ ΗΜΕΡΑ (διάγραµµα 1) Το Σαββατοκύριακο έχουµε µεγάλο αριθµό ατυχηµάτων, κάτι που είναι αναµενόµενο, και κυρίως την Κυριακή, στην οποία περιλαµβάνονται και τα ατυχήµατα του Σαββατόβραδου, µετά τα µεσάνυχτα, κατά την οποία έχουµε και µεγάλο αριθµό θανατηφόρων. Γ. ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΝΑ ΜΗΝΑ (διάγραµµα 1) Στην κατανοµή ΑΝΑ ΜΗΝΑ, είναι σαφής υπεροχή, των µηνών Αυγούστου, Ιουλίου, και Σεπτεµβρίου, λόγω της αυξηµένης τουριστικής κίνησης, καθώς και τον Ιούνιο, µε το κλείσιµο των σχολείων, και τη λήξη των πανελλαδικών εξετάσεων οπότε έχουµε πολλά ατυχήµατα σε µικρές ηλικίες. Τον Απρίλιο επίσης, λόγω της εορτής του Πάσχα. Αυτή η κατανοµή ακολουθείται και στον αριθµό θανατηφόρων.. ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΝΑ ΕΤΟΣ (διάγραµµα 1) Παρατηρείται σταδιακή µείωση από το έτος 2004 µέχρι το 2009, αλλά αύξηση του συνολικού αριθµού κατά το τρέχον έτος 2010, που εξηγείται από την ON LINE πλέον καταγραφή όλων των τροχαίων ατυχηµάτων από την Αστυνοµική ιεύθυνση Λέσβου, κάτι που δεν συνέβαινε στο παρελθόν. Η τάση όµως ευτυχώς, δείχνει σηµαντική µείωση θανατηφόρων για το 2010. Ε. ΕΙ ΟΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ: Πολύ µεγάλος συγκριτικά ο αριθµός των ατυχηµάτων από σύγκρουση και σηµαντικός ο αριθµός ατυχηµάτων από παράσυρση πεζού, κάτι που πρέπει να προβληµατίσει, όσον αφορά την τήρηση του Κώδικα στις διαβάσεις πεζών και κυρίως την ορθή θέση και επισήµανση των διαβάσεων. Π.χ. προβληµατίζει η ύπαρξη διάβασης πεζών, στη Πλατεία Σαπφούς, επάνω στη Στάση του Λεωφορείου, όπως αµέσως µετά τη στροφή στο ύψος του κτιρίου της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης. Για τα περισσότερα θανατηφόρα ατυχήµατα, αιτία είναι η σύγκρουση και ακολουθεί η εκτροπή πρόσκρουση, η οποία σε πολλές περιπτώσεις γίνεται σφοδρή λόγω της ύπαρξης δέντρων και κολώνων πολύ κοντά στα όρια της οδού. Τα σηµεία αυτά, µπορούν από τη µελέτη να εντοπιστούν και να προγραµµατιστούν σε κάποιες περιπτώσεις παρεµβάσεις για την αποµάκρυνση τους.
ιάγραµµα 2 Μελετώντας τα τροχαία ατυχήµατα ανά περιοχή, διαπιστώνεται ότι στη ΜΥΤΙΛΗΝΗ η παραλία Κουντουριώτη, (µαζί µε τη Πλατεία Σαπφούς), η Ελ. Βενιζέλου, κρατούν τα σκήπτρα στον αριθµό, ενώ πολλά ατυχήµατα συµβαίνουν και σε άλλους µη αναµενόµενους δρόµους, που θα πρέπει να αναλυθούν περαιτέρω: Πχ. Οδός Φιλικών µε Ναυµάχου Παπανικολή κλπ. Μικροί δρόµοι, αλλά µε µεγάλο κυκλοφοριακό φόρτο. Στη Μυτιλήνη βέβαια τα θανατηφόρα είναι λίγα, όπως επίσης λίγα είναι και στην οδό Καβέτσου, µε τη µεγάλη κίνηση, που όµως έχει δώσει και θανατηφόρο ατύχηµα. ΣΤ. ΕΘΝΙΚΟ - ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ Ο ΙΚΟ ΙΚΤΥΟ, ΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΟΡΙΑ ΗΜΩΝ ιάγραµµα 3
Με τη µελέτη επιβεβαιώνεται η άποψη των ειδικών, ότι τα περισσότερα τροχαία ατυχήµατα συµβαίνουν στα πρώτα χιλιόµετρα από τις εξόδους των µεγάλων αστικών κέντρων. Αυτό οφείλεται στην ψυχολογία των οδηγών, γιατί µόλις ξεφύγουν από τη µεγάλη κίνηση, χαλαρώνουν αναπτύσσουν ταχύτητες µεγαλύτερες, ίσως µε κάποιο παραµένοντα εκνευρισµό, ανάβουν τσιγάρο, µιλάνε στο κινητό κ.α. Η διασταύρωση της Αγ. Παρασκευής, η ευθεία κάτω από το Πανεπιστήµιο Αιγαίου (πρώην Ξενία), οι Κόµβοι Γέρας, Αγιάσου, η επ. οδός Περάµατος - Παπάδου έχουν δώσει πολλά και σοβαρά ατυχήµατα. Ειδικά ο τελευταίος δρόµος µελετήθηκε και έχει συνταχθεί µελέτη για τη βελτίωση του, γιατί παρά το µικρό του µήκος, σε σχέση µε τους άλλους επαρχιακούς δρόµους, δίνει πολλά ατυχήµατα. Ο δρόµος από τη Μύρινα προς το Αεροδρόµιο της Λήµνου, παρουσιάζει πολλά και σοβαρά επίσης ατυχήµατα. Απαιτείται περαιτέρω ανάλυση του λοιπού επαρχιακού δικτύου τόσο για τη Λέσβο όσο και για τη Λήµνο. Σηµαντικό αριθµό ατυχηµάτων παρουσιάζει επίσης η οδός προς Πολυχνίτο, µέχρι τα Βατερά και ο οδός προς Μανταµάδο. ιάγραµµα 4 Στους ήµους τα πρωτεία κατέχει η Γέρα και ο Πολιχνίτος, και ακολουθεί η Μύρινα, η Καλλονή η Πέτρα, ενώ στη Νέα Κούταλη της Λήµνου έχουµε σηµαντικό και αριθµό θανατηφόρων.
ιάγραµµα 5 Συγκριτικά τα πιο πολλά ατυχήµατα σε πλήθος συµβαίνουν µεν στη Μυτιλήνη και µετά στο επαρχιακό/ εθνικό δίκτυο, αλλά θανατηφόρα εµφανίζονται µε µεγαλύτερο ποσοστό στο επαρχιακό, εθνικό, και στους άλλους ήµους, ενώ στη Μυτιλήνη έχουµε το µικρότερο ποσοστό θανατηφόρων, λόγω των µικρών ταχυτήτων που αναπτύσσονται. Ζ. ΗΛΙΚΙΕΣ, ΦΥΛΟ, ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΛΚΟΟΛ Ο ΗΓΩΝ Επειδή ένα ατύχηµα, συνήθως έχει περισσότερα του ενός θύµατα, µελετήθηκε ξεχωριστά, η ηλικιακή κατανοµή, το φύλο, η τυχόν κατανάλωση αλκοόλ, των θυµάτων. ιάγραµµα 6
Αν αναλογισθούµε ότι κατά τα τελευταία 7 χρόνια 95 συµπολίτες µας έχασαν τη ζωή τους από τροχαίο ατύχηµα και πάνω από 120 τραυµατίστηκαν σοβαρά, µπορούµε να αντιληφθούµε και τις συνέπειες. Αν λάβουµε µάλιστα υπόψη ότι τα περισσότερα θύµατα των τροχαίων είναι νεαρά άτοµα, που είναι και οδηγοί, µεταξύ των ηλικιών 18 και 35 αντιλαµβανόµαστε το µέγεθος του προβλήµατος. Στη Λέσβο ιδιαίτερα µεγάλος είναι ο αριθµός των δικύκλων που κυκλοφορούν και οδηγούν παιδιά ακόµα και 12 ετών! Εξ ίσου σηµαντικός είναι και ο αριθµός των κυκλοφορούντων Ι.Χ. Αναγκαίο είναι η πολιτεία να αντιµετωπίσει διαφορετικά το θέµα της οδήγησης δικύκλων από ανήλικους, γιατί πλέον από τα 12 του χρόνια κάθε παιδί γνωρίζει ότι µέχρι να δικασθεί η παράβασή του, θα έχει αποκτήσει άδεια οδήγησης και δεν θα καταδικασθεί. Αυτό έχει οδηγήσει στην ανεξέλεγκτη χρήση δικύκλων από νεαρά παιδιά, που πολλά από αυτά, ζουν την υπόλοιπη ζωή τους, µε κάποια σοβαρή αναπηρία, λόγω ενός επιπόλαιου τροχαίου ατυχήµατος. Σύντοµη Περιγραφή του Συστήµατος Γεωγραφικών Πληροφοριών Η βασική εφαρµογή έχει σκοπό την οργάνωση και χαρτογραφική απεικόνιση βασικών γεωγραφικών δεδοµένων για τον Νοµό Λέσβου, καθώς και την παροχή βασικών χαρτογραφικών λειτουργιών. Στα βασικά γεωγραφικά δεδοµένα περιλαµβάνονται: δορυφορικές εικόνες, ψηφιακό µοντέλο εδάφους, όρια ΟΤΑ, οικισµοί, οδικό δίκτυο, γεωλογικά δεδοµένα, υδρογραφικό δίκτυο κ.ά. Στις βασικές χαρτογραφικές λειτουργίες περιλαµβάνονται: εστίαση (zoom in, zoom out), µετακίνηση, προβολή περιγραφικών δεδοµένων, δηµιουργία ερωτηµάτων, αποθήκευση, µέτρηση αποστάσεων κ.ά. Εικόνα 1: Κύριο οδικό δίκτυο νήσου Λέσβου - Προβολή δεδοµένων για επιλεγµένο οδικό άξονα
Η εφαρµογή των συντηρήσεων του οδικού δικτύου έχει σκοπό τη διαχείριση και χαρτογραφική απεικόνιση των έργων συντήρησης που εκτελούνται στο οδικό δίκτυο και είναι αρµοδιότητα της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου. Με τον τρόπο αυτό θα είναι δυνατός ο προσδιορισµός της χωρικής κατανοµής των έργων συντήρησης, καθώς και η χωρική τους συσχέτιση µε άλλα στοιχεία ή φαινόµενα (π.χ. ατυχήµατα). Εικόνα 2: Προβολή δεδοµένων εργασιών συντήρησης για επιλεγµένο τµήµα οδού Η εφαρµογή των τροχαίων ατυχηµάτων έχει σκοπό τη διαχείριση και χαρτογραφική απεικόνιση των τροχαίων ατυχηµάτων που προκαλούν τραυµατισµούς ή θανάτους. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατός ο προσδιορισµός της χωρικής κατανοµής των ατυχηµάτων, ο εντοπισµός επικίνδυνων σηµείων στο οδικό δίκτυο, καθώς και η χωρική συσχέτιση των ατυχηµάτων µε άλλα στοιχεία ή φαινόµενα. Εικόνα 3: Προβολή τροχαίων ατυχηµάτων στο δρόµο Μυτιλήνης - Κρατήγου µε διαφορετικό χρώµα ανάλογα τη σοβαρότητα (ελαφρά, σοβαρά, θανατηφόρα).
Εικόνα 4: Προβολή συγκεντρωτικού αριθµού θανατηφόρων τροχαίων ατυχηµάτων για τέσσερις οδικούς άξονες της νήσου Λέσβου. Η εφαρµογή των κυκλοφοριακών συνδέσεων έχει σκοπό τη διαχείριση και χαρτογραφική απεικόνιση των κόµβων (κυκλοφοριακών συνδέσεων και εισόδων/εξόδων) που κατασκευάζονται κατά µήκος του οδικού δικτύου και εγκρίνονται από τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λέσβου. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατός ο προσδιορισµός της θέσης των κυκλοφοριακών συνδέσεων και η χωρική τους συσχέτιση µε άλλα στοιχεία ή φαινόµενα. Εικόνα 5: Προβολή κόµβων που εγκρίθηκαν κατά το 2009 και 2010 σε οδικούς άξονες της νήσου Λέσβου. ιαφορετικό χρώµα για τις κυκλοφοριακές συνδέσεις και τις εισόδουςεξόδους.