ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η έκθεση «Νόστος 75 χρόνια από τον εκτοπισμό της εβραϊκής κοινότητας Φλώρινας» που διοργάνωσε το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινας, ήταν ανοιχτή για το κοινό από τις 30 Απριλίου μέχρι και τα μέσα Ιουνίου του 2018. Φιλοξενήθηκε στους χώρους της Πινακοθήκης Φλωρινιωτών Καλλιτεχνών. Στο υλικό κάθε παρόμοιας έκθεσης πυκνώνονται συμβολισμοί, νοήματα, ερμηνείες, διαμεσολαβήσεις, ένα νοητικό σύμπαν το οποίο όμως «απειλεί» με τον εφήμερο χαρακτήρα του και έτσι η επίσκεψη σε αυτήν καθίσταται επείγουσα. Κάθε τέτοιο γεγονός, με πολιτιστική ή και ιστορική στόχευση, προσελκύει την εκπαιδευτική κοινότητα, καθώς δίνει την ευκαιρία σε εκπαιδευτικούς και μαθητές να έρθουν σε επαφή με πτυχές του παρελθόντος μέσω ενός πρωτότυπου υλικού που δεν είναι μόνιμα διαθέσιμο. Αυτού του είδους οι επισκέψεις εγγράφονται στο πλαίσιο των εξωσχολικών εκπαιδευτικών δράσεων. Η εκπαιδευτική αξιοποίηση της έκθεσης «Νόστος» ήταν ένας από τους στόχους των διοργανωτών. Καθώς, όμως, η απλή επίσκεψη, η βιαστική περιήγηση εκπαιδευτικών και μαθητών σε μια έκθεση, όπως και σε ένα μουσείο, δεν έχει σαφή εκπαιδευτικό χαρακτήρα, αποφασίστηκε η εκπόνηση και η υλοποίηση εκπαιδευτικού προγράμματος. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στον χαρακτήρα του προγράμματος, ώστε αυτό να είναι βιωματικό και να ενεργοποιεί τους μαθητές σε κάθε φάση υλοποίησης, να έχει συγκεκριμένους στόχους την επίτευξη των οποίων να επιδιώκει μέσα από αντίστοιχες εκπαιδευτικές δράσεις. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα υλοποιήθηκε από τον σχολικό σύμβουλο Γιάννη Κασκαμανίδη κατά το χρονικό διάστημα 14 έως 25 Μαΐου, χωριστά για κάθε τμήμα μαθητών. Συμμετείχαν 7 εκπαιδευτικοί και 150 μαθητές. Ευχαριστούμε τη Ρήνα Μηλώση για την πολύτιμη βοήθειά της κατά τη διάρκεια υλοποίησης του προγράμματος στους χώρους της Πινακοθήκης και τη δασκάλα Κική Αμαραντίδου από το Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Φλώρινας για την παραχώρηση του φωτογραφικού υλικού. Ακολουθούν: Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό από την υλοποίησή του.

ΝΟΣΤΟΣ 75 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΤΟΠΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΒΡΑΪΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Οδηγίες για τον εκπαιδευτικό 1. Πρότερες γνώσεις «Εβραίοι»: γράψτε ότι ξέρετε καταιγισμός ιδεών, αποτύπωση σε νοητικό χάρτη 2. Βιωματικό παιχνίδι «Ποιος είναι ο νικητής» 3. Σύντομη περιήγηση στην Έκθεση Σκοπός να παρατηρήσουν τα εκθέματα και να αντιληφθούν την ταξινόμησή τους. 4. Μαθησιακή διαδικασία: Ομαδοσυνεργατική μέθοδος Jigsaw: 1. Δημιουργία ομάδων σύνθεσης και εκχώρηση υλικού. 2. Δημιουργία ομάδων ειδημόνων, μελέτη εκθεμάτων και συμπλήρωση φύλλου εργασίας. 3. Επιστροφή ειδημόνων στις ομάδες σύνθεσης, παρουσίαση υλικού μελέτης από κάθε μέλος. 4. Αξιολόγηση με ατομικές παρουσιάσεις/περιγραφές του τι έμαθε καθένας. 5. Βιωματικό παιχνίδι «Το σοκολατένιο ποτάμι» 6. Επανεξέταση πρότερων γνώσεων Επεξεργασία του αρχικού νοητικού χάρτη (διαγραφή, προσθήκη, αλλαγή, κλπ). Υλικά γραφική ύλη Για κάθε τμήμα/ομάδα μαθητών που θα συμμετέχει στο πρόγραμμα: Ο δάσκαλος/η δασκάλα φέρνει: o Μπαλόνια 6 διαφορετικών χρωμάτων. Αν, π.χ., έχουμε 24 μαθητές, φέρνουμε: 4 κόκκινα, 4 κίτρινα, 4 μπλε, 4 πράσινα, 4 πορτοκαλί και 4 ροζ (4Χ6=24 μπαλόνια). o Κομμάτια σπάγκου 70 εκ. το καθένα, τεμάχια όσοι και οι μαθητές του τμήματος. o Φύλλα Α4, τεμάχια όσοι και οι μαθητές του τμήματος. o Φύλλα Α5, τεμάχια όσοι και οι μαθητές του τμήματος. Κάθε μαθητής φέρνει: o Μολύβι o Σβήστρα o Ξύστρα o 1 μπλε ξυλομπογιά o 1 πράσινη ξυλομπογιά

ΧΡΟΝΟΣ & ΧΩΡΟΣ 1. Μελετήστε την παρακάτω χρονογραμμή και απαντήστε στα ερωτήματα: Από πού και πότε ήρθαν οι Εβραίοι στη Φλώρινα; Σε ποιον αιώνα κατοίκησαν Εβραίοι στη Φλώρινα; Κατά τη διάρκεια ποιου πολέμου εκτοπίστηκαν οι Εβραίοι από τη Φλώρινα; Πόσες δεκαετίες διήρκεσε η εβραϊκή παρουσία στη Φλώρινα; 2. Εντοπίστε και σημειώστε στον χάρτη το περίγραμμα της γειτονιάς των Εβραίων. Η πόλη της Φλώρινας Η γειτονιά των Εβραίων 3. Εντοπίστε και σημειώστε: α) το δημοτικό σχολείο στο οποίο πήγαιναν τα εβραιόπουλα και β) τις περιοχές όπου είχαν τα καταστήματά τους οι Εβραίοι. Άποψη της Φλώρινας Άποψη της Φλώρινας 4. Σύμφωνα με το παρακάτω απόσπασμα, σε ποιες οδούς της Φλώρινας κατοικούσαν οι Εβραίοι; Σημειώστε τις στο κενό πλαίσιο. «Προπολεμικά, το σύνολο σχεδόν των Εβραίων της Φλώρινας κατοικούσαν στην γειτονιά μας, στην παράλληλη με την οδό Ηπείρου, οδό Χρυσοστόμου Σμύρνης που απέληγε στην πλατεία Ηρώων, καθώς και στα κάθετα προς αυτήν στενοσόκακα που απέληγαν στον ποταμό Σακουλέβα.» Απόσπασμα από το χειρόγραφο του Αθανάσιου Ζάικου, Αναμνήσεις από τη Φλώρινα

ΙΣΤΟΡΙΑ 1. Παρατηρήστε τις δυο μαρμάρινες πλάκες που μνημονεύουν ονόματα από δυο σημαντικά γεγονότα και σημειώστε: α) ποιο γεγονός αφορά καθεμιά, β) ονόματα ατόμων εβραϊκής καταγωγής α) β) α) β) 2. Με βάση τις παρατηρήσεις μας από την προηγούμενη δραστηριότητα, τι μπορούμε να πούμε για τη συμμετοχή των Εβραίων στην ελληνική ιστορία; 3. Παρατηρήστε τις παρακάτω φωτογραφίες και για καθεμιά σημειώστε τι σας φαίνεται ασυνήθιστο ή ιδιαίτερο στα ρούχα ή στο σώμα των εικονιζόμενων προσώπων. (Μελετήστε την εικόνα σε συνδυασμό με το κείμενο της δραστηριότητας 3.) 4. Με ποιο ιστορικό γεγονός συνδέονται οι παρατηρήσεις σας; Τι γνωρίζετε γι αυτό;

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ & ΑΣΧΟΛΙΕΣ 1. Μελετήστε τις παρακάτω εικόνες και σημειώστε για καθεμιά το επάγγελμα που αφορά: (Συνδυάστε την εικόνα με το διπλανό τιμολόγιο) (Συνδυάστε την εικόνα με το διπλανό τιμολόγιο) 2. Μελετήστε το παρακάτω κείμενο και συνδυάζοντάς το με όσα σημειώσατε για τις δυο σχετικές εικόνες της δραστηριότητας ένα, γράψτε ένα σύντομο κείμενο για τον ιδιοκτήτη και το κατάστημά του. «Ο κ. Ιάκωβος διατηρούσε το μεγαλύτερο και πολυτελέστερο εμπορικό κατάστημα της Φλωρίνης, στην οδό Μ. Αλεξάνδρου, τον κεντρικώτερο και σήμερα δρόμο της πόλης, απέναντι απ την Εθνική Τράπεζα, με τρεις (3!) υπαλλήλους τω καιρώ εκείνω και ακριβά κασμήρια καθώς και καπέλλα κάθε είδους.- Ήταν πασίγνωστος σ όλη την Φλώρινα, ευγενέστατος προς όλους ανεξαιρέτως και χαμογελαστός. ευνόητο λοιπόν ότι είχε δίκαια κερδίσει την γενική αναγνώριση και σεβασμό.» Απόσπασμα από το χειρόγραφο του Αθανάσιου Ζάικου, Αναμνήσεις από τη Φλώρινα 3. Διαβάστε το παρακάτω κείμενο και σημειώστε τα επαγγέλματα που ασκούσαν οι Εβραίοι της Φλώρινας, σύμφωνα με τον συγγραφέα: «Τα σπίτια τους ήσαν φτωχικά και μονόροφα κι αυτό γιατί το 70% περίπου των Εβραίων της Φλώρινας ήταν βιοπαλαιστές ή χαμάληδες ζωσμένοι με τα σαμαράκια στις πλάτες τους στέκι τους ήταν το παζάρι της πόλης όπου βρίσκανε δουλειά μεταφέροντας στην πλάτη τους διάφορα εμπορεύματα και αντικείμενα. Και το καλοκαίρι πιάνανε τ απόσκια για ύπνο με μαξιλάρια τα σαμαράκια τους.- Οι υπόλοιποι Εβραίοι διατηρούσαν διάφορα μικρομάγαζα και ελάχιστοι ήσαν έμποροι κασμηρίων με πλούσια καταστήματα υφασμάτων στον κεντρικό δρόμο (όπως π.χ. ο Ιάκωβος Κοέν).» Απόσπασμα από το χειρόγραφο του Αθανάσιου Ζάικου, Αναμνήσεις από τη Φλώρινα

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ 1. Παρατηρήστε τις φωτογραφίες και σημειώστε για καθεμιά: α) γεγονός, χρόνο/εποχή και χώρο, β) πρόσωπα και ηλικίες, γ) ενδυμασία. α) β) γ) α) β) γ) 2. Διακρίνετε ποιος γάμος είναι χριστιανικός και ποιος ιουδαϊκός; Σημειώστε τις σκέψεις σας. 3. Τα παρακάτω αποκόμματα προέρχονται από τη στήλη «Κοινωνικά» τοπικών εφημερίδων. Σημειώστε για κάθε απόκομμα: α) όνομα/ονόματα ατόμων εβραϊκής καταγωγής, β) γεγονός, γ) συμμετέχοντες. α) β) γ) α) β) γ) α) β) γ) α) β) γ)

ΜΑΘΗΤΕΣ & ΣΧΟΛΕΙΑ 1. Μελετήστε τις σελίδες των μαθητολογίων και καταγράψτε τα παρακάτω στοιχεία για 5 μαθητές εβραϊκής καταγωγής: Ονοματεπώνυμο μαθητή Θρήσκευμα Πατρώνυμο Επάγγελμα πατέρα 2. Μελετήστε το απολυτήριο και καταγράψτε: Πότε και πού εκδόθηκε; Ποια αρχή το εξέδωσε; Για ποιον εκδόθηκε; Για ποιο λόγο εκδόθηκε; Ονοματεπώνυμο μαθητή Πατρώνυμο Επάγγελμα πατέρα Μαθήματα και βαθμοί 3. Τα εβραιόπουλα πηγαίναν σε ελληνικό δημοτικό σχολείο και γυμνάσιο. Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει το ισραηλιτικό σχολείο της Φλώρινας. Πότε πήγαιναν σε αυτό; Ποιος δίδασκε; Τι τους δίδασκε; 4. Τι κάνουν οι μαθητές στη φωτογραφία; Ποιο σχολείο είναι;

Συμπεράσματα για το κοινωνικό οικονομικό προφίλ κάθε προσώπου. Η φωτογραφία σας δημιουργεί κάποια ερωτήματα; Αν ναι, ποια; ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ - ΠΟΡΤΡΕΤΑ 1. Παρατηρήστε τις φωτογραφίες και περιγράψτε τις. Για καθεμιά φωτογραφία συμπεριλάβετε αναφορές που αφορούν: Θέμα, χώρο και χρόνο φωτογράφισης. Ατομικά χαρακτηριστικά εικονιζόμενου προσώπου. Ενέργεια/δραστηριότητα εικονιζόμενου προσώπου τη στιγμή της φωτογράφισης; Ενδυμασία και χαρακτηρισμός της. Για ποιο λόγο έγινε η φωτογράφιση;

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ «Εβραίοι»: γράψτε ότι ξέρετε καταιγισμός ιδεών, αποτύπωση σε νοητικό χάρτη «Ποιος είναι ο νικητής;» - βιωματικό παιχνίδι «Ποιος είναι ο νικητής;» - συζήτηση μετά το παιχνίδι «Μετρήστε μέχρι το δέκα» - βιωματικό παιχνίδι Εργασία για την ενότητα «Χρόνος & Χώρος» Εργασία για την ενότητα «Χρόνος & Χώρος» Εργασία για την ενότητα «Μαθητές & Σχολεία» Εργασία για την ενότητα «Μαθητές & Σχολεία»

Εργασία για την ενότητα «Ιστορία» Εργασία για την ενότητα «Καθημερινή ζωή πορτρέτα» Εργασία για την ενότητα «Επαγγέλματα & Ασχολίες» Εργασία για την ενότητα «Επαγγέλματα & Ασχολίες» «Το σοκολατένιο ποτάμι» - βιωματικό παιχνίδι, προετοιμασία «Το σοκολατένιο ποτάμι» - βιωματικό παιχνίδι «Το σοκολατένιο ποτάμι» - βιωματικό παιχνίδι «Το σοκολατένιο ποτάμι» - βιωματικό παιχνίδι