Κ. Καραμάνης Π. Βρουστούρης

ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Πρόγραμμα: Εκπαίδευση Επαγγελματιών στη Λογιστική και Φορολογία Ενότητα: Λογιστικό πλαίσιο ατομικών καταστάσεων Σημειώσεις Μελέτης Η κατάρτιση και η ανάλυση της κατάστασης ταμειακών ροών Κ. Καραμάνης Π. Βρουστούρης Καθηγητής Λογιστικής Ορκωτός Λογιστής Επιστημονικός Υπεύθυνος: Κ. Καραμάνης Εκπαιδευτική σειρά νο. 1, Οκτώβριος 2018

Πίνακας Περιεχομένων Ι. Εισαγωγή στην κατάσταση ταμειακών ροών... 1 ΙΙ. Μέθοδοι κατάρτισης της κατάστασης ταμειακών ροών... 3 IΙΙ. Λυμένα παραδείγματα κατάρτισης κατάστασης ταμειακών ροών... 12 IV. H ερμηνεία των ταμειακών ροών... 31

Ι. Εισαγωγή στην κατάσταση ταμειακών ροών Η κατάσταση ταμειακών ροών (ΚΤΡ) έχει σταδιακά, από τη δεκαετία του 1970 1, αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία για την οικονομική ανάλυση των επιχειρήσεων. Η σημασία αυτή σχετίζεται με το γεγονός ότι η ΚΤΡ παρέχει πληροφορίες για μια σειρά σημαντικά θέματα. Πρώτον, επιτρέπει την βαθύτερη μελέτη της ρευστότητας μιας επιχείρησης και της ικανότητάς της να δημιουργεί επαρκή διαθέσιμα από τις λειτουργίες της. Δεύτερον, επιτρέπει την εκτίμηση της ποιότητας των κερδών, καλύπτοντας μια βασική αδυναμία της κατάστασης αποτελεσμάτων χρήσης που σχετίζεται με την, σχετική τουλάχιστον, ευχέρεια της διοίκησης μιας επιχείρησης για επιδέξια επιλογή λογιστικών μεθόδων, λογιστικών εκτιμήσεων ή το χρόνο αναγνώρισης εσόδων και εξόδων. Τρίτον, με τις πληροφορίες που περιέχει διευκολύνει την πρόβλεψη τόσο μελλοντικών κερδών όσο και των μελλοντικών ταμειακών ροών. Τέλος, υποδηλώνει, σε κάποιο βαθμό, τη χρηματοοικονομική ευκαμψία της επιχείρησης. Χρηματοοικονομική ευκαμψία (financial flexibility) είναι η δυνατότητα μιας επιχείρησης να εξευρίσκει χρηματικά διαθέσιμα για ικανοποίηση αναγκών και εκμετάλλευση ευκαιριών με: πώληση επενδύσεων, έκδοση νέων μετοχών, δανεισμό, μείωση εξόδων, αύξηση επιπέδου δραστηριότητας κλπ. Η κατάσταση ταμειακών ροών (Cash Flow Statements - CFS) καταρτίζεται όπως απαιτεί το διεθνές λογιστικό πρότυπο Νο. 7. Στην Ελλάδα η κατάρτιση και δημοσίευση κατάστασης ταμειακών ροών έγινε υποχρεωτική με απόφαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (απόφαση 5/204/14-11-2000) από τη χρήση 2000 για τις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών επιχειρήσεις, αρκετά πριν την εφαρμογή των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων το έτος 2005. Σημειώνεται ότι η κατάρτιση της Κατάστασης Ταμειακών Ροών είναι υποχρεωτική για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα. Η κατάρτιση της ΚΤΡ διευκολύνει τον υπολογισμό των ελεύθερων ταμειακών ροών (free cash flows) που ορίζονται ως οι ταμειακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες αφαιρουμένων των καθαρών ταμειακών εκροών για προγραμματισμένες επενδύσεις και εξυπηρέτηση χρεών (άρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πληρωμή μερίσματος). Η ΚΤΡ επεξηγεί τους λόγους μεταβολής των χρηματικών διαθεσίμων μεταξύ δύο διαδοχικών ισολογισμών μέσω μεταβολών των λοιπών λογαριασμών του ισολογισμού. Οι ροές των διαθεσίμων ομαδοποιούνται σε τρεις κατηγορίες: 1. λειτουργικές δραστηριότητες 2. επενδυτικές δραστηριότητες 3. χρηματοδοτικές δραστηριότητες Με βάση τη διεθνή πρακτική, η διάκριση των ταμειακών ροών στις τρεις δραστηριότητες σε πολλές περιπτώσεις είναι θέμα κρίσης, με βάση τις ιδιαιτερότητες κάθε επιχείρησης. Απαιτείται πάντως να υπάρχει συνέπεια διαχρονικά. Ιδιαίτερα διευκρινίζονται τα παρακάτω, αναφορικά με την ταξινόμηση ορισμένων κονδυλίων. 1 Πριν διαδοθεί διεθνώς η κατάρτιση της κατάστασης ταμειακών ροών (ΚΤΡ) στη δεκαετία 1970, καταρτιζόταν μια αντίστοιχη κατάσταση μεταβολών με βάση το κεφάλαιο κίνησης (κυκλοφορούν ενεργητικό μείον βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις). Δηλαδή, υπολογιζόταν και αναλυόταν η μεταβολή του κεφαλαίου κίνησης και όχι των διαθεσίμων. Η κατάσταση αυτή (γνωστή ως funds-flow statement) είχε μειονεκτήματα καθώς, για παράδειγμα, το λογιστικό ύψος του κεφαλαίου κίνησης επηρεάζεται από την αποτίμηση των σχετικών λογαριασμών. 1

1. Οι πιστωτικοί τόκοι χορηγούμενων πιστώσεων σε πελάτες εμπίπτουν στη λειτουργική δραστηριότητα. Κατ αναλογία, οι χρεωστικοί τόκοι πιστώσεων προμηθευτών, εμπίπτουν και αυτοί στη λειτουργική δραστηριότητα. 2. Οι χρεωστικοί τόκοι δανείων και ομολόγων μπορεί να θεωρούνται μέρος της λειτουργικής δραστηριότητας, μολονότι τα δάνεια από τα οποία προκύπτουν αφορούν τη χρηματοδοτική δραστηριότητα. Ωστόσο, θα μπορούσε τα σχετικά ποσά να ενταχθούν στην χρηματοδοτική δραστηριότητα. 3. Οι ροές που σχετίζονται με αγορά ή πώληση επενδύσεων μακροπρόθεσμου ορίζοντα, εμπίπτουν στην επενδυτική δραστηριότητα. Κατ αναλογία, οι εισπράξεις των αποδόσεων των εν λόγω επενδύσεων (τόκοι, μερίσματα, κλπ) εμπίπτουν και αυτές στην επενδυτική δραστηριότητα. 4. Οι ροές που σχετίζονται με αγορά ή πώληση επενδύσεων εμπορικού χαρτοφυλακίου, όπως και οι εισπράξεις των αποδόσεων των εν λόγω επενδύσεων, εμπίπτουν στη λειτουργική δραστηριότητα. Ως διαθέσιμα σε ό,τι αφορά την κατάσταση ταμειακών ροών ορίζονται τα μετρητά στο ταμείο, καθώς και άλλα στοιχεία του ενεργητικού (επενδύσεις) υψηλής ρευστότητας και χαμηλού κινδύνου. Δηλαδή, στοιχεία του ενεργητικού που μπορούν άμεσα και χωρίς κίνδυνο να μετατραπούν σε μετρητά θεωρούνται «ταμειακά ισοδύναμα».. Με βάση το Διεθνές Λογιστικό Πρότυπο (ΔΕΠ) 7 καταθέσεις προθεσμίας διάρκειας μικρότερης των τριών μηνών μπορούν να θεωρούνται ως «ταμειακά ισοδύναμα». Το αν μια κατάθεση κατατάσσεται στα ταμειακά ισοδύναμα απαιτεί πολλές φορές κρίση. Το αλγεβρικό άθροισμα των ταμειακών ροών από τις τρεις δραστηριότητες ισούται με την μεταβολή των διαθεσίμων μεταξύ δύο διαδοχικών ισολογισμών. Από τη λογιστική ισότητα, αφού διασπάσουμε τα στοιχεία του ενεργητικού σε διαθέσιμο ενεργητικό (ΔΕ) και μη διαθέσιμο ενεργητικό (ΜΔΕ), έχουμε: Αφαιρώντας την 2 από την 3 έχουμε: (1) Ε 0 = ΚΘ 0 + Υ 0 (2) ΔΕ 0 + ΜΔΕ 0 = ΚΘ 0 + Υ 0 (3) ΔΕ 1 + ΜΔΕ 1 = ΚΘ 1 + Υ 1 (4) ΔΕ 1 -ΔΕ 0 + ΜΔΕ 1 - ΜΔΕ 0 = ΚΘ 1 - ΚΘ 0 + Υ 1 -Υ 0, ή (5) ΔΔΕ + ΔΜΔΕ = ΔΚΘ + ΔΥ, ή (6) ΔΔΕ = ΔΚΘ + ΔΥ- ΔΜΔΕ όπου η (6) είναι η εξίσωση μεταβολής των ταμειακών διαθεσίμων. Η εξίσωση αυτή μας δείχνει ότι η μεταβολή των διαθεσίμων (ΔΔΕ) ισούται με το αλγεβρικό άθροισμα των μεταβολών των μη ταμειακών λογαριασμών του ισολογισμού. Η μεταβολή του ταμείου (Δ ΔΕ ) ισούται με το αλγεβρικό άθροισμα του δεύτερου σκέλους της εξίσωσης, στο οποίο: α) προστίθενται οι αυξήσεις των λογαριασμών ιδίων κεφαλαίων και υποχρεώσεων (αφαιρούνται οι μειώσεις), και 2

β) αφαιρούνται οι αυξήσεις του κυκλοφορούντος και μη κυκλοφορούντος (παγίου) ενεργητικού (προστίθενται οι μειώσεις). Ο αλγόριθμος υπολογισμού των ταμειακών ροών: Εισπράξεις από: Πληρωμές για: Λειτουργικές δραστηριότητες : Πώληση αγαθών και υπηρεσιών Απόκτηση αγαθών και υπηρεσιών = ΤΡΛΔ (πλεόνασμα ή έλειμμα) Επενδυτικές δραστηριότητες : Πώληση παγίων και επενδύσεων, σχετικοί τόκοι και μερίσματα Απόκτηση παγίων και επενδύσεων = + ΤΡΛΔ (πλεόνασμα ή έλειμμα) + Χρηματοδοτικές δραστηριότητες : Έκδοση ιδίων κεφαλαίων και δανείων, πώληση ιδίων μετοχών Επιστροφή ΙΚ, αποπληρωμή δανείων, μερίσματα σε μετόχους, αγορά ίδιων μετοχών = ΤΡΛΔ (πλεόνασμα ή έλειμμα) = Καθαρή μεταβολή διαθεσίμων Χ0-Χ1 ΙΙ. Μέθοδοι κατάρτισης της κατάστασης ταμειακών ροών Σύμφωνα με το Διεθνές Λογιστικό Πρότυπο 7 (Cash Flow Statement), χρησιμοποιούνται δύο μέθοδοι κατάρτισης της ΚΤΡ: η άμεση και η έμμεση. Από τα ΕΛΠ προβλέπεται μόνο η έμμεση μέθοδος. Οι δύο αυτές μέθοδοι διαφέρουν μόνο σε ότ,ι αφορά τις λειτουργικές δραστηριότητες. Στην άμεση μέθοδο στο τμήμα λειτουργικής δραστηριότητας παρουσιάζονται τα ποσά που πραγματικά εισπράχθηκαν ή πληρώθηκαν στη διάρκεια μιας χρήσης ανά βασική κατηγορία ροών (π.χ. εισπράξεις από πελάτες ή πληρωμές σε προμηθευτές). Στην έμμεση μέθοδο, τα σχετικά ποσά είναι κατά βάση προϊόν συμψηφισμού, έτσι ώστε δεν παρουσιάζεται το σύνολο των πραγματικών εισπράξεων ή πληρωμών. Συγκεκριμένα, οι ταμειακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες στην έμμεση μέθοδο υπολογίζονται με κατάλληλη προσαρμογή των καθαρών κερδών ή ζημιών 2 - ποσό που προκύπτει ως συμψηφισμός εσόδων και εξόδων για: 1. μεταβολές σε πελάτες, προμηθευτές και αποθέματα (λειτουργικές δραστηριότητες). 2. κονδύλια που επηρέασαν τα αποτελέσματα χρήσης χωρίς όμως να συνεπάγονται εισπράξεις ή πληρωμές, όπως αποσβέσεις, προβλέψεις, συναλλαγματικές διαφορές 2 Τα καθαρά κέρδη είναι προϊόν συμψηφισμού εσόδων και εξόδων. Για παράδειγμα, έστω μια επιχείρηση έχει καθαρά κέρδη 100 που προέρχονται από έσοδα 1.200 και έξοδα 1.100. Στην έμμεση μέθοδο στο παράδειγμα αυτό θεωρείται ότι εισπράχθηκε το ποσό 100, ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να έχει εισπραχθεί το ποσό 1.200 και πληρωθεί το ποσό 1.100 (αγνοώντας μεταβολές πελατών και προμηθευτών). 3

αποτίμησης, μη εισπραχθέντα έσοδα από συμμετοχές, και (για ενοποιημένες ΚΤΡ) δικαιώματα μειοψηφίας. 3. κονδύλια που οι αντίστοιχες ταμειακές ροές σχετίζονται με την επενδυτική ή χρηματοδοτική δραστηριότητα, π.χ. κέρδη και ζημιές από πώληση παγίων ή συμμετοχών. Τονίζεται, ωστόσο, ότι το σύνολο των ροών λειτουργικής δραστηριότητας είναι το ίδιο και στους δύο τρόπους, όπως άλλωστε θα αναμενόταν. Στις επενδυτικές και χρηματοδοτικές δραστηριότητες, δεν υπάρχει διαφορά στις δύο μεθόδους. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται τα πραγματικά εισπραχθέντα ή πληρωθέντα ποσά. Δηλαδή, στις δραστηριότητες αυτές χρησιμοποιείται αποκλειστικά η άμεση μέθοδος. Η άμεση μέθοδος προκρίνεται από τα ΔΛΠ για το λόγο ότι τα στοιχεία που περιέχει (πραγματικές εισπράξεις και πληρωμές) είναι πιο χρήσιμα για τον υπολογισμό μελλοντικών ταμειακών ροών και γενικότερα για τον ταμειακό προγραμματισμό της επιχείρησης. Πληροφορίες για τις ανά κατηγορία ακαθάριστες εισπράξεις και πληρωμές μπορεί να λαμβάνονται από κατάλληλα τηρούμενα λογιστικά αρχεία (ισοζύγια, καθολικά ή άλλα αρχεία τηρούμενα σε ηλεκτρονική μορφή). Σε μερικές περιπτώσεις επιτρέπεται η παρουσίαση χρηματικών ροών (εισπράξεων και πληρωμών) σε καθαρή βάση (συμψηφιστικά). Για παράδειγμα, όταν γίνονται εισπράξεις και πληρωμές για λογαριασμό ενός πελάτη, οι ροές αυτές μπορεί να αντιπροσωπεύουν τις δραστηριότητες του πελάτη παρά της επιχείρησης (π.χ. εισπράξεις μιας τράπεζας για εξόφληση λογαριασμών ΔΕΗ, ΟΤΕ, κλπ.). Επίσης συναλλαγές της επενδυτικής και χρηματοδοτικής δραστηριότητας που δεν συνεπάγονται ταμειακές ροές πρέπει να εξαιρούνται από την ΚΤΡ (π.χ. μετατροπή δανείου σε ίδιο κεφάλαιο, αγορά επιχείρησης με έκδοση νέων μετοχών, κλπ.). Για την κατάρτιση της ΚΤΡ στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο απαιτούνται: 1. Ο ισολογισμός τέλους της περιόδου με συγκριτικά στοιχεία της προηγούμενης, 2. Η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης, και 3. Το προσάρτημα της χρήσης που περιλαμβάνει πληροφορίες για χρηματικές ροές που σχετίζονται με τα πάγια (πωλήσεις - αγορές) καθώς και έσοδα ή έξοδα που δεν σχετίζονται με χρηματικές ροές, διάφορες μεταβολές της καθαρής θέσης (π.χ. αναπροσαρμογές παγίων, κλπ). Πέραν των ανωτέρω, χρήσιμες πληροφορίες π.χ. μη ταμειακά έσοδα και έξοδα (αποσβέσεις, προβλέψεις, απομειώσεις), κέρδη και ζημιές πώλησης ή καταστροφής παγίων ή επενδύσεων, εισπραχθέν τίμημα πώλησης παγίων ή επενδύσεων, καταβληθέντα ποσά για αγορά παγίων ή επενδύσεων, κλπ. μπορεί να αντλούνται ευχερώς από το κατάλληλα διαμορφωμένο λογιστικό πληροφοριακό σύστημα της επιχείρησης. 4

Κατάρτιση ΚΤΡ κατά την άμεση μέθοδο Κωνσταντίνος Καραμάνης και Παναγιώτης Βρουστούρης α) ταμειακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες εισροές εισπράξεις από πελάτες εισπράξεις από επιστροφές φόρων επιστροφές από προμηθευτές προεισπράξεις εσόδων εισπράξεις από αποζημιώσεις διάφορες άλλες εισπράξεις σχετιζόμενες με τις λειτουργικές δραστηριότητες εκροές πληρωμές σε προμηθευτές πληρωμές σε εργαζόμενους πληρωμές φόρων (πλην επενδυτικής και χρηματοδοτικής δραστηριότητας) προπληρωμές εξόδων πληρωμές αποζημιώσεων προστίμων διάφορες άλλες πληρωμές σχετιζόμενες με τις λειτουργικές δραστηριότητες Σε ό,τι αφορά τον τρόπο υπολογισμού των εισπράξεων και πληρωμών στην άμεση μέθοδο, λαμβάνονται υπόψη τα έσοδα και τα έξοδα της λειτουργικής δραστηριότητας που εμφανίζονται στην κατάσταση αποτελεσμάτων, και συσχετιζόμενα με τις μεταβολές των συνδεόμενων με αυτά λογαριασμών κεφαλαίου κίνησης, υπολογίζεται το ποσό που πραγματικά εισπράχθηκε ή πληρώθηκε στη χρήση. Για παράδειγμα, εάν από το σύνολο των πωλήσεων αφαιρεθεί/προστεθεί η αύξηση/μείωση των πελατών από χρήση σε χρήση, το προκύπτον ποσό είναι οι εισπράξεις από πελάτες στη διάρκεια της χρήσης. Ομοίως, εάν στο ποσό των αγορών (κόστος πωληθέντων πλέον/μείον μεταβολή αποθεμάτων) προστεθεί/αφαιρεθεί η μείωση/αύξηση των προμηθευτών, προκύπτει το ποσό που καταβλήθηκε στους προμηθευτές στη διάρκεια της χρήσης. Περαιτέρω, προφανώς δεν λαμβάνονται υπόψη μη ταμειακά έσοδα και έξοδα της κατάστασης αποτελεσμάτων (π.χ. αποσβέσεις, ζημιές καταστροφής εμπορευμάτων, αναλογούσες στη χρήση επιχορηγήσεις, κλπ.), αφού δεν οδηγούν σε κίνηση στο ταμείο. Επίσης, δεν λαμβάνονται υπόψη κέρδη και ζημιές από πώληση παγίων, επενδύσεων, κλπ., που έχουν επηρεάσει το αποτέλεσμα, αλλά οι προκύπτουσες ροές συνδέονται εξ ορισμού με την επενδυτική δραστηριότητα. β) ταμειακές ροές από επενδυτικές δραστηριότητες εισροές εισπράξεις από πώληση παγίων εισπράξεις από τόκους (ή λειτουργικές) εισπράξεις από μερίσματα (ή λειτουργικές) εισπράξεις από πωλήσεις συμμετοχών και χρεογράφων, παραγώγων (swaps, options, futures), κλπ. εισπράξεις χρεολυσίων χορηγηθέντων δανείων εισπράξεις από αποζημιώσεις για πάγια εκροές πληρωμές για αγορές παγίων πληρωμές για προκαταβολές παγίων πληρωμές για αγορές συμμετοχών και χρεογράφων, παραγώγων (swaps, option, futures), κλπ. χορηγήσεις δανείων Σημείωση: οι εισπράξεις / πληρωμές από πώληση / αγορά παγίων μπορεί να συμψηφίζονται σε ένα (καθαρό) ποσό (εισροή ή εκροή, κατά περίπτωση). 5

γ) ταμειακές ροές από χρηματοδοτικές δραστηριότητες εισροές εισπράξεις από έκδοση νέων μετοχών εισπράξεις από έκδοση δανείων εισπράξεις από πώληση ίδιων μετοχών εκροές πληρωμές για αγορά ίδιων μετοχών πληρωμές τόκων (ή στις λειτουργικές το πλέον σύνηθες) πληρωμές τόκων χρηματοδοτικών μισθώσεων (ή στις λειτουργικές, το πλέον σύνηθες) πληρωμές χρεολυσίων δανείων πληρωμές χρεολυσίων χρηματοδοτικών μισθώσεων πληρωμές μερισμάτων Σημείωση: οι εισπράξεις / πληρωμές από νέα δάνεια / αποπληρωμή υφιστάμενων δανείων, μπορεί να συμψηφίζονται σε ένα (καθαρό) ποσό (εισροή ή εκροή, κατά περίπτωση). Η ΚΤΡ κατά την έμμεση μέθοδο Όπως εξηγήθηκε προηγουμένως, η μόνη διαφορά της έμμεσης από την άμεση μέθοδο κατάρτισης της ΚΤΡ αναφέρεται στον τρόπο υπολογισμού των ταμειακών ροών από λειτουργικές δραστηριότητες. Ο αλγόριθμος (βήματα) υπολογισμού των ροών λειτουργικής δραστηριότητας παρουσιάζεται συνοπτικά παρακάτω. 1. Η αφετηρία είναι το αποτέλεσμα της περιόδου, προϊόν συμψηφισμού των σχετικών εσόδων και εξόδων, υποθέτοντας ότι το ποσό αυτό (σύνολο των καθαρών κερδών/ζημιών): α) εισπράχθηκε (πληρώθηκε) μέσα στη χρήση, δηλαδή ό,τι όλα τα έξοδα και έσοδα ήταν μετρητοίς, και β) προέρχεται από τη λειτουργική δραστηριότητα, και όχι από την επενδυτική ή τη χρηματοδοτική. Σημείωση: Οι δύο υποθέσεις (α)και (β) κατά κανόνα δεν ισχύουν, και για το λόγο αυτό στη συνέχεια, γίνονται οι απαιτούμενες προσαρμογές στο ποσό των κερδών (ζημιών), που περιγράφονται στα επόμενα βήματα. 2. Προστίθενται/αφαιρούνται τα μη ταμειακά έξοδα/έσοδα (λειτουργικά ή μη), δηλαδή τα έξοδα/έσοδα που ενώ έχουν επηρεάσει το αποτέλεσμα της περιόδου (σημείο 1) δεν έχουν επηρεάσει (μειώσει/αυξήσει) τις ταμειακές ροές (αποσβέσεις, προβλέψεις, χρεωστικές/πιστωτικές συναλλαγματικές διαφορές επιμέτρησης, απομειώσεις, αναλογούσες στη χρήση επιχορηγήσεις παγίων, κλπ). Σημείωση: Τα μη ταμειακά έξοδα προστίθενται, αφού ενώ έχουν μειώσει τα αποτελέσματα δεν έχουν καταβληθεί. Αντίθετα, τα μη ταμειακά έσοδα αφαιρούνται, αφού ενώ έχουν αυξήσει τα αποτελέσματα, δεν έχουν εισπραχθεί. 3. Προστίθενται/αφαιρούνται ποσά που έχουν επηρεάσει τα αποτελέσματα χρήσης αλλά η επίπτωσή τους στην ΚΤΡ (είσπραξη) πρέπει να εμφανιστεί σε άλλη δραστηριότητα 6

(επενδυτική ή χρηματοδοτική), όπως ζημίες/κέρδη από πώληση παγίων ή χρεογράφων, έσοδα μερισμάτων, τόκοι επενδύσεων, κλπ.). Σημείωση: προστίθεται/αφαιρείται το ποσό των ζημιών/κερδών από την πώληση παγίων ή επενδύσεων που επηρέασε το αποτέλεσμα της περιόδου, και όχι το ποσό της είσπραξης. Το ποσό των ζημιών/κερδών δεν αφορά τη λειτουργική δραστηριότητα αλλά έχει επηρεάσει το αποτέλεσμα της περιόδου, (το τελευταίο θα καταχωρηθεί στις ροές της επενδυτικής δραστηριότητας). 4. Γίνονται κατάλληλες προσαρμογές για τις μεταβολές του λειτουργικού κυκλοφορούντος ενεργητικού (λειτουργικές απαιτήσεις και αποθέματα) και τις λειτουργικές βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις (βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις εξαιρουμένων των βραχυπρόθεσμων δανείων που αφορούν τη χρηματοδοτική δραστηριότητα). Αναλυτικά: α) Αφαιρούνται οι αυξήσεις των λειτουργικών απαιτήσεων (π.χ. πελάτες) δεδομένου ότι η αύξηση αυτή υποδηλώνει ότι μέρος των εσόδων της περιόδου που στο βήμα (1) θεωρήθηκε ότι έχει εισπραχθεί, τελικά δεν εισπράχθηκε. Αντίστροφα, προστίθεται η μείωση των εν λόγω απαιτήσεων, με το σκεπτικό ότι αυτή φανερώνει ότι εκτός των εσόδων της περιόδου που ορθώς θεωρήθηκε ότι εισπράχθηκαν στο βήμα (1), τελικά εισπράχθηκαν στην τρέχουσα περίοδο και λειτουργικές απαιτήσεις προηγούμενης περιόδου. β) Προστίθενται οι αυξήσεις των λειτουργικών υποχρεώσεων (π.χ. προμηθευτές) δεδομένου ότι η αύξηση αυτή υποδηλώνει ότι μέρος των εξόδων της περιόδου που στο βήμα (1) θεωρήθηκε ότι έχει πληρωθεί, τελικά δεν πληρώθηκε. Αντίστροφα, αφαιρείται η μείωση των εν λόγω υποχρεώσεων, με το σκεπτικό ότι αυτή φανερώνει ότι εκτός των εξόδων της περιόδου που ορθώς θεωρήθηκε ότι εισπράχθηκαν στο βήμα (1), τελικά πληρώθηκαν στην τρέχουσα περίοδο και λειτουργικές υποχρεώσεις προηγούμενης περιόδου. γ) Αφαιρείται η αύξηση των αποθεμάτων, με το σκεπτικό ότι αυτή φανερώνει πρόσθετες αγορές, καθ υπόθεση τοις μετρητοίς, πέραν του κόστους πωληθέντων. Εάν τελικά η αγορά έγινε με πίστωση, το γεγονός αυτό δεν δημιουργεί κάποιο υπολογιστικό πρόβλημα διότι το σχετικό ποσό διορθώνεται μέσω των λειτουργικών υποχρεώσεων (προμηθευτών). δ) Προστίθεται η μείωση των αποθεμάτων, με το σκεπτικό ότι αυτή φανερώνει ότι το σχετικό ποσό (μείωση), που έγινε έξοδο (κόστος πωληθέντων), θεωρήθηκε στο βήμα (1) ότι πληρώθηκε στην περίοδο, ενώ είχε αγοραστεί και καθ υπόθεση πληρωθεί σε προηγούμενη περίοδο. Εάν τελικά η αγορά σε προηγούμενη χρήση είχε γίνει με πίστωση, το γεγονός αυτό δεν δημιουργεί κάποιο υπολογιστικό πρόβλημα διότι το σχετικό ποσό διορθώνεται μέσω των λειτουργικών υποχρεώσεων (προμηθευτών). Επαναλαμβάνεται ότι στην έμμεση μέθοδο σε αντίθεση με την άμεση η ΚΤΡ δεν εμφανίζει στις ροές της λειτουργικής δραστηριότητας στο σύνολο των εισπράξεων ή πληρωμών για κάθε ένα κονδύλι, ξεχωριστά ανά κατηγορία είσπραξης ή πληρωμής (εισπράξεις από πελάτες, πληρωμές σε προμηθευτές, κλπ.). Αντίθετα, τα ποσά που εμφανίζονται στις ΤΡ(ΛΔ) με την έμμεση μέθοδο προέρχονται από το συμψηφισμό εσόδων, εξόδων, κερδών και ζημιών μέσω των αποτελεσμάτων της περιόδου και κατάλληλες προσαρμογές για μεταβολές των λογαριασμών του κεφαλαίου κίνησης. 7

Η παρακάτω φόρμα παρουσιάζει συνοπτικά το τμήμα της ΚΤΡ για τις ΤΡ(ΛΔ). Αποτέλεσμα χρήσης (σαν να ήταν όλο σε μετρητά και από λειτουργική δραστηριότητα) ΧΧ Προσαρμογές πλέον: έξοδα που δεν προκαλούν ταμειακές εκροές (αποσβέσεις, προβλέψεις, χρεωστικές συναλλαγματικές διαφορές αποτίμησης, κλπ.) μείον: έσοδα που δεν δημιουργούν ταμειακές εισροές (έσοδα από αχρησιμοποίητες προβλέψεις, επιχορηγήσεις παγίων, κλπ.) ΧΧ ΧΧ πλέον: ζημίες από πώληση παγίων, συμμετοχών και χρεογράφων (η είσπραξη αφορά ΕΔ) ΧΧ μείον: κέρδη από πώληση παγίων, συμμετοχών και χρεογράφων (η είσπραξη αφορά ΕΔ) ΧΧ Χρηματικές ροές πριν από την μεταβολή λογαριασμών κεφαλαίου κίνησης ΧΧ μείον: αυξήσεις λογαριασμών κυκλοφορούντος ενεργητικού ΧΧ πλέον: μειώσεις λογαριασμών κυκλοφορούντος ενεργητικού ΧΧ πλέον: αυξήσεις λογαριασμών βραχυχρόνιων υποχρεώσεων ΧΧ μείον: μειώσεις λογαριασμών βραχυχρόνιων υποχρεώσεων ΧΧ Ταμειακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες (+ εισροές, - εκροές) ΧΧ 8

Ένα αριθμητικό παράδειγμα κατάστασης ταμειακών ροών έμμεσης μεθόδου παρουσιάζεται παρακάτω: Λειτουργικές δραστηριότητες Υπόδειγμα ΚΤΡ έμμεσης μεθόδου καθαρά κέρδη 20.000 πλέον: προσαρμογές στα ΑΧ της ΚΑΧ αποσβέσεις 1.000 προβλέψεις 500 ζημίες πώλησης παγίων, επενδύσεων, συμμετοχών 300 μεταβολές λογαριασμών κεφαλαίου κίνησης μείωση αποθεμάτων 500 μείωση πελατών 230 μείωση σε άλλα στοιχεία κυκλοφορούντος ενεργητικού 850 αυξήσεις σε προμηθευτές 1.800 αυξήσεις σε λογαριασμούς βραχυπρ/μου παθητικού 2.500 7.680 μείον: προσαρμογές στα ΑΧ της ΚΑΧ κέρδη πώλησης παγίων, επενδύσεων, συμμετοχών 200 μεταβολές λογαριασμών κεφαλαίου κίνησης αυξήσεις πελατών 400 αυξήσεις αποθεμάτων 200 αυξήσεις σε άλλους λογ/μούς κυκλ. ενεργητικού 150 μειώσεις σε προμηθευτές 600 μειώσεις σε λογαριασμούς βραχυπρ/μου παθητικού 1800-3.350 ταμειακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες 24.330 Επενδυτικές δραστηριότητες πώληση παγίων 1.200 πώληση συμμετοχών, επενδύσεων, κλπ. 900 2.100 μείον: αγορές παγίων 13.800 αγορές συμμετοχών, επενδύσεων, κλπ. 8.500-22.300 ταμειακές ροές επενδυτικών δραστηριοτήτων -20.200 Χρηματοδοτικές λειτουργίες αύξηση ιδίων κεφαλαίων 5.500 έκδοση ομολογιών και αύξηση δανείων 6.500 12.000 μείον: εξαγορά ιδίων μετοχών ή ομολογιών 1.000 πληρωμή μερισμάτων 2.000 μείωση δανείων 1.200-4.200 ταμειακές ροές χρηματοδοτικών λειτουργιών 7.800 καθαρή μεταβολή διαθεσίμων 11.930 διαθέσιμα στην αρχή του έτους 800 διαθέσιμα στο τέλος του έτους 12.730 Σημείωση: Τα αναφερόμενα ποσά είναι ενδεικτικά 9

Στην πράξη, στο τμήμα των ροών λειτουργικής δραστηριότητας, οι ροές για τόκους και φόρους, λόγω της σπουδαιότητάς τους, μπορεί να παρουσιάζονται με την άμεση μέθοδο, δηλαδή να παρουσιάζεται το καταβληθέν ποσό. Αυτό μπορεί να επιτυγχάνεται εάν τα κέρδη της χρήσης προσαρμόζονται για το έξοδα/έσοδα από τόκους και φόρους, και στη συνέχεια να παρουσιάζεται το καταβληθέν ποσό για κάθε κονδύλι. Έτσι, το τμήμα της λειτουργικής δραστηριότητας μεταβάλλεται ως εξής: Προσαρμογή υποδείγματος ΚΤΡ λειτουργικής δραστηριότητας για φόρους και τόκους Λειτουργικές δραστηριότητες Kαθαρά κέρδη 22.000 πλέον: Προσαρμογές στα ΑΧ της ΚΑΧ αποσβέσεις 1.200 προβλέψεις 300 ζημίες πώλησης παγίων, επενδύσεων, συμμετοχών 600 Μεταβολές λογαριασμών κεφαλαίου κίνησης μείωση αποθεμάτων 500 μείωση πελατών 400 μείωση σε άλλα στοιχεία κυκλοφορούντος ενεργητικού 800 αυξήσεις σε προμηθευτές 1.400 αυξήσεις σε βραχυπρ/μο παθητικό πλην τόκων/φόρων πληρ. 2.300 5.200 μείον: Προσαρμογές στα ΑΧ της ΚΑΧ κέρδη πώλησης παγίων, επενδύσεων, συμμετοχών 200 Μεταβολές λογαριασμών κεφαλαίου κίνησης αυξήσεις πελατών 600 αυξήσεις αποθεμάτων 350 αυξήσεις σε άλλους λογ/μούς κυκλ. ενεργητικού 450 μειώσεις σε προμηθευτές 600 μειώσεις σε βραχυπρ/μο παθητικό πλην τόκων/φόρων πληρ. 1.900-3.500 23.700 Πλέον/Μείον: Έξοδο/Έσοδο τόκων (καθαρό) 3.500 Έξοδο/Έσοδο φόρων(καθαρό) 5.500 9.000 Ταμεικές ροές λειτουργικής δραστηριότητας προ τόκων και φόρων 32.700 Μείον: Καταβολές για τόκους -3.000 Καταβολές για φόρους -5.000-8.000 ταμειακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες 24.700 επενδυτικές δραστηριότητες Σημειώσεις: 1. Το ποσό των καταβολών για τόκους και φόρους είναι το πραγματικό ποσό που πληρώθηκε προκύπτει (άμεση μέθοδος) από το υπόλοιπο ισολογισμού του προηγούμενου έτους, πλέον/μείον το έξοδο/έσοδο της περιόδου και μείον το νέο υπόλοιπο. 2. Τα ποσά του παραδείγματος είναι ενδεικτικά 3. Στο υπόδειγμα της ΚΤΡ των ΕΛΠ οι ροές λειτουργικές δραστηριότητας ξεκινούν με τα κέρδη προ φόρων και στο τέλος καταχωρείται το ποσό που καταβλήθηκε για φόρους. 10

Από όσα έχουν λεχθεί μέχρι τώρα για την ΚΤΡ αλλά και από το παραπάνω υπόδειγμα είναι σαφές ότι το σύνολο των ταμειακών εισροών στην διάρκεια μιας περιόδου που δημιουργεί μια επιχείρηση και ανεξάρτητα με τη δραστηριότητα με την οποία συνδέονται, διατίθενται σε τρεις σκοπούς: α) πληρωμή μερισμάτων στους μετόχους β) αποπληρωμή δανείων γ) νέες επενδύσεις Τεχνική κατάρτισης ΚΤΡ με έμμεση μέθοδο Με βάση την εξίσωση μεταβολής διαθεσίμων (ΔΔΕ=ΔΚΘ+ΔΥ-ΔΜΔΕ), για την κατάρτιση της ΚΤΡ με την έμμεση μέθοδο ακολουθούνται τα βήματα που περιγράφονται παρακάτω. 1. Ανοίγουμε τρεις λογαριασμούς (Ταφ) χρηματικών διαθεσίμων (ροών) ανά κατηγορία: α) λειτουργικές δραστηριότητες ΤΛΔ β) επενδυτικές δραστηριότητες ΤΕΔ, και γ) χρηματοδοτικές δραστηριότητες ΤΧΔ 2. Ανοίγουμε λογαριασμούς (Ταφ) για τους λοιπούς λογαριασμούς του ενεργητικού πλην των διαθεσίμων, τους λογαριασμούς ιδίων κεφαλαίων και τους λογαριασμούς υποχρεώσεων, και καταχωρούμε το υπόλοιπο έναρξης και το υπόλοιπο τέλους σε κάθε ένα από αυτούς με βάση τον ισολογισμό. 3. Ανασυνθέτουμε συγκεντρωτικά τις εγγραφές που έχουν γίνει με χρεωπίστωση των μη ταμειακών λογαριασμών ισολογισμού με αντίστοιχη πιστωχρέωση των λογαριασμών των χρηματικών διαθεσίμων ανά κατηγορία δραστηριότητας, στηριζόμενοι στην εξίσωση μεταβολής διαθεσίμων (για εξασφάλιση της ορθότητας των σχετικών καταχωρήσεων ενδείκνυται η χρήση πρόχειρου ημερολογίου). 4. Για τις καταχωρήσεις / εγγραφές στους λογαριασμούς χρησιμοποιούνται στοιχεία των οικονομικών καταστάσεων, πληροφορίες από το προσάρτημα και σε μερικές περιπτώσεις υποθέσεις για τις διάφορες κινήσεις των λογαριασμών και τις επιπτώσεις των κινήσεων αυτών στο ταμείο. 5. Επαληθεύουμε τη συμφωνία μεταξύ της μεταβολής των διαθεσίμων αρχής-τέλους χρήσης (διαθέσιμα αρχής μείον διαθέσιμα τέλους) με το άθροισμα των ταμειακών ροών των τριών δραστηριοτήτων από τους λογαριασμούς Ταφ. 6. Συμπληρώνουμε τη φόρμα της ΚΤΡ από τα δεδομένα των τριών λογαριασμών χρηματικών διαθεσίμων (ροών) ανά κατηγορία δραστηριότητας. 11

Δηλαδή, η μέθοδος του λογαριασμού Ταφ με τη χρήση της εξίσωσης μεταβολής διαθεσίμων έχει σκοπό και επιτυγχάνει: α) να συμφωνήσει τις μεταβολές του ταμείου του ισολογισμού με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες και εύλογες υποθέσεις για τα αίτια και τη φύση των μεταβολών των υπόλοιπών λογαριασμών του ισολογισμού, και β) να ταξινομήσει τις ροές διαθεσίμων της χρήσης στις τρεις κατηγορίες (λειτουργικές, επενδυτικές και χρηματοδοτικές). IΙΙ. Λυμένα παραδείγματα κατάρτισης κατάστασης ταμειακών ροών Παράδειγμα 1 Δίνονται οι παρακάτω συνοπτικές λογιστικές καταστάσεις μιας επιχείρησης και ζητείται να καταρτισθεί η κατάσταση ταμειακών ροών με την έμμεση και την άμεση μέθοδο. ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 20Χ0 20Χ1 μεταβολή Πάγια μηχανήματα και εξοπλισμός 3.900 4.500 600 αποσβεσμένα μηχανήματα και εξοπλισμός -1.100-1.200-100 μακροπρόθεσμες επενδύσεις 1.150 900-250 3.950 4.200 250 Κυκλοφορούν διαθέσιμα 950 1.750 800 πελάτες 1.200 1.750 550 αποθέματα 1.450 1.150-300 3.600 4.650 1.050 Σύνολο Ε 7.550 8.850 1.300 Ίδια κεφάλαια καταβεβλημένο κεφάλαιο 1.000 1.000 0 διάφορα αποθεματικά 4.000 4.850 850 5.000 5.850 850 Υποχρεώσεις προμηθευτές 800 1.100 300 μισθοί πληρωτέοι 350 250-100 ομολογίες πληρωτέες 1.400 1.100-300 φόροι πληρωτέοι 0 350 350 μερίσματα πληρωτέα 0 200 200 2.550 3.000 450 Σύνολο Π 7.550 8.850 1.300 12

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΧΡΗΣΗΣ Κωνσταντίνος Καραμάνης και Παναγιώτης Βρουστούρης πωλήσεις 9.500 μείον κόστος πωληθέντων -6.700 μικτό κέρδος 2.800 μείον: έξοδα πωλήσεων -1.200 αποσβέσεις -100 χρεωστικοί τόκοι (από προμηθευτές) -150 κέρδη πώλησης επενδύσεων 50 φόρος εισοδήματος -350-1.750 καθαρά κέρδη χρήσης 1.050 Λύση Έμμεση μέθοδος Καθολικό κατάρτισης ΚΤΡ Μηχανήματα & Αποσβεσμένα Μακροπρόθεσμες εξοπλισμός πάγια Επενδύσεις 3.900 1.100 1.150 250 (6) (5) 600 100 (4) 4.500 1.200 900 Καταβλημένο Πελάτες Αποθέματα κεφάλαιο 1.200 1.450 300 (8) 1.000 (7) 550 1.750 1.150 1.000 Διάφορα αποθεμ/κά Προμηθευτές Μισθοί πληρωτέοι (2) 200 4.000 800 (10) 100 350 1.050(1) 300(9) 4.850 1.100 250 Ομολογίες πληρωτέες Φόροι πληρωτέοι Μερίσματα πληρωτέα (11) 300 1.400 0 0 350 (3) 200 (2) 1.100 350 200 Ταμειακές ροές Ταμειακές ροές Ταμειακές ροές Λειτουργικές Δραστ. Επενδυτικές Δραστ. Χρηματοδ. Δραστηρ. (1) 1.050 50 (6) (6) 300 600 (5) 300 (11) (3) 350 550 (7) (4) 100 100 (10) (8) 300 (9) 300 300 600 300 2.100 700 ΤΡ ΛΔ: 1.400 ΤΡ Εδ: -300 ΤΡ ΧΔ: -300 ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ 1.400-300-300 = 800 13

ΚΤΡ ΤΡ(ΛΔ) εισροές καθαρά κέρδη (μετά από φόρους) 1.050 πλέον αποσβέσεις 100 μείον κέρδη πώλησης μετοχών (επενδύσεις) -50 1.100 μεταβολές κεφαλαίου κίνησης αύξηση πελατών -550 μείωση αποθεμάτων 300 αύξηση προμηθευτών 300 μείωση μισθών πληρωτέων -100 αύξηση φόρων πληρωτέων 350 300 ΤΡ(ΛΔ) 1.400 ΤΡ(ΕΔ) αγορά μηχανημάτων και εξοπλισμού -600 πώληση μακροπρόθεσμων επενδύσεων 300 ΤΡ(ΕΔ) ΤΡ(ΧΔ) μείωση ομολογιών πληρωτέων -300 ΤΡ(ΧΔ) Καθαρή μεταβολή διαθεσίμων 800-300 -300 Λύση Άμεση μέθοδος εισπράξεις από πωλήσεις 8.950 (1) πληρωμές σε προμηθευτές -6.100 (2) πληρωμές για έξοδα πωλήσεων -1.200 (3) πληρωμές μισθών πληρωτέων προηγούμενης χρήσης -100 (4) πληρωμές για τόκους -150 (5) ΤΡ(ΛΔ) 1.400 (1) πωλήσεις - αύξηση πελατών = 9.500-550 (2) κόστος πωληθέντων - αύξηση προμηθευτών - μείωση αποθεμάτων = 6700-300 - 300 (3) έξοδα πωλήσεων = 1.200 (4) μείωση μισθών πληρωτέων = 250-350 (5) πληρωμή για χρεωστικούς τόκους (έξοδο ΚΑΧ) Από το ανωτέρω παράδειγμα, καθίσταται σαφές ότι δεν υφίσταται ουσιαστική διαφορά στον αλγόριθμο υπολογισμού των ροών, μεταξύ άμεσης και έμμεσης μεθόδου. Παράδειγμα 2 Δίνεται ο παρακάτω ισολογισμός της επιχείρησης Ωμέγα και πληροφορίες για τα αποτελέσματα. Βάσει αυτών των δεδομένων, ζητείται να συνταχθεί η ΚΤΡ με την έμμεση μέθοδο και να σχολιαστούν οι ροές των τριών δραστηριοτήτων. 14

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΕΤΟΣ 1 ΕΤΟΣ 2 Κυκλοφοριακό ενεργητικό διαθέσιμο αποθέματα πελάτες σύνολο κυκλοφοριακού 50 120 125 295 45 145 110 300 Πάγιο ενεργητικό γήπεδα-οικόπεδα μηχανήματα και εξοπλισμός μείον: σωρευμένες αποσβέσεις σύνολο παγίων Σύνολο Ενεργητικού ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις προμηθευτές φόροι πληρωτέοι μερίσματα πληρωτέα σύνολο βραχυπρόθεσμου παθητικού 60 70 160 250-85 -120 135 200 430 500 160 195 35 15 0 10 195 220 μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις μακροπρόθεσμα δάνεια ομολογίες 20 35 40 20 σύνολο μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων 55 60 Σύνολο υποχρεώσεων ίδια κεφάλαια μετοχικό κεφάλαιο αποθεματικά σύνολο ιδίων κεφαλαίων Σύνολο ιδίων κεφαλαίων και υποχρεώσεων 250 280 50 70 130 150 180 220 430 500 Πρόσθετες πληροφορίες καθαρά κέρδη χρήσης μετά από φόρους, αμοιβές ΔΣ, κλπ 30 μερίσματα χρήσεως 10 αγορά μηχανημάτων και εξοπλισμού μετρητοίς 100 εισπράξεις από πώληση μηχανημάτων & εξοπλισμού 8 κόστος κτήσης πωληθέντων μηχανημάτων & εξοπλισμού 10 κέρδος από την πώληση μηχανημάτων & εξοπλισμού 0 15

Λύση ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ αποθέματα πελάτες (διαθέσιμα έναρξης) 50 120 125 (3) 25 (4) 15 λειτουργικές δραστηριότητες 145 110 (καθαρά κέρδη χρήσης) 30 25 (αύξηση αποθεμάτων) (μείωση πελατών) 15 20 (μείωση φόρων πληρωτέων) γήπεδα μηχ.& εξοπλισμός (αποσβέσεις χρήσης) 37 60 160 (7) 10 (αύξηση προμηθευτών) 35 (5) 10 (6) 100 117 45 70 250 ΤΡ(ΛΔ) 72 αποσβ/να μηχ.&εξοπ. προμηθευτές επενδυτικές δραστηριότητες (7) 2 85 160 (πώληση μηχ/των& εξοπλ.) 8 10 (αύξηση γηπέδων) (8) 37 (9) 35 100 (αύξηση μηχ/των & εξοπλ.) 120 195 8 110 ΤΡ(ΕΔ) 102 φόροι πληρωτέοι μερίσματα πληρωτέα (10) 20 35 0 χρηματοοικονομικές δραστηριότητες 15 (2) 10 (αύξηση μακρ. υποχρ.) 20 15 (μείωση ομολογιών) 10 (αύξηση ιδίου κεφαλαίου) 20 40 15 μακροπρ. δάνεια ομολογίες ΤΡ(ΧΔ) 25 20 (12) 15 35 (11) 20 (διαθέσιμα τέλους) 45 40 20 ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΑΜΕΙΑΚΩΝ ΡΟΩΝ ΤΗΣ ΩΜΕΓΑ μετοχικό κεφάλαιο 50 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (13) 20 καθαρά κέρδη 30 70 προσαρμογές για μη ταμειακά έσοδα-έξοδα πλέον: αποσβέσεις 37 αποθεματικά προσαρμογές για μεταβολές λογαριασμών κεφ. κίνησης 130 πλέον: μείωση πελατών 15 (2) 10 (1) 30 αύξηση προμηθευτών 35 50 150 μείον: αύξηση αποθεμάτων -25 μείωση φόρων πληρωτέων -20-45 ΤΡ(ΛΔ) 72 ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ πλέον: πώληση εξοπλισμού 8 μείον: αύξηση γηπέδων -10 αύξηση μηχ/των & εξοπλισμού -100-110 ΤΡ(ΕΔ) -102 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ πλέον: αύξηση μακροπρόθεσμων δανείων 20 αύξηση ιδίων κεφαλαίων 20 40 μείον: μείωση ομολογιών -15 ΤΡ(ΧΔ) 25 ΚΑΘΑΡΕΣ ΤΑΜΕΙΑΚΕΣ ΡΟΕΣ (ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ) -5 ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ 50 ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ 45 16

Παράδειγμα 3 H επιχείρηση ΑΛΦΑ κατά την 31.12.200Χ, έχει τα εξής κονδύλια ισολογισμού: Πάγια 2.000 Απαιτήσεις 0 Ταμιακά διαθέσιμα 1.000 Υποχρεώσεις 0 Για τη χρήση 200Χ+1 δίνονται οι παρακάτω πληροφορίες: 1. Οι πωλήσεις υπηρεσιών ανήλθαν σε 3.000 ευρώ, ποσό που επιβαρύνθηκε με ΦΠΑ 24%, ευρώ 720. Με το συνολικό ποσό των 3.720 ευρώ (έσοδα πλέον ΦΠΑ), χρεώθηκαν οι λογαριασμοί των απαιτήσεων. Από το εν λόγω ποσό, 3.500 εισπράχθηκε εντός του 200Χ+1 και το υπόλοιπο 220 θα εισπραχθεί την επόμενη περίοδο 200Χ+2. 2. Το ποσό του ΦΠΑ των πωλήσεων (720) πιστώθηκε σε λογαριασμό υποχρέωσης και πληρώθηκε το ποσό των 700 στη χρήση 200Χ+1, ενώ το υπόλοιπο 20 ευρώ, θα πληρωθεί εντός της επόμενης χρήσης 200Χ+2. 3. Οι αποσβέσεις των παγίων για την περίοδο 200Χ+1 ήταν 190 ευρώ. Με δεδομένο ότι δεν έλαβαν χώρα άλλα γεγονότα ή συναλλαγές, η κατάσταση αποτελεσμάτων του 200Χ+1 έχει ως εξής: Έσοδα 3.000,00 Αποσβέσεις παγίων -190,00 Αποτέλεσμα προ φόρου 2.810,00 Φόρος εισοδήματος 29% (πληρωτέος στην επόμενη περίοδο) -814,90 Καθαρό κέρδος περιόδου 1.995,10 Με βάση τα ανωτέρω δεδομένα, να υπολογιστούν οι ταμειακές ροές λειτουργικής δραστηριότητας του 200Χ+1, με την έμμεση μέθοδο. Λύση Οι λειτουργικές ταμιακές ροές της περιόδου ανέρχονται σε εισπράξεις από πελάτες 3.500 ευρώ, μείον πληρωμές για ΦΠΑ 700 ευρώ = 2.800 ευρώ. Το ποσό μπορεί να επαληθευθεί με την έμμεση μέθοδο κατάρτισης της κατάστασης χρηματοροών. Καθαρά κέρδη (μετά από φόρους) 1.995,10 Πλέον αποσβέσεις 190,00 Μείον: Αύξηση απαιτήσεων [0-(3.720-3.500)] -220,00 Πλέον: Αύξηση υποχρεώσεων (ΦΠΑ και φόρος, 20+814,90) 834,90 Ταμιακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες περιόδου 2.800,00 Εναλλακτικά: Αποτέλεσμα προ φόρου 2.810,00 Πλέον αποσβέσεις 190,00 Μείον: Αύξηση απαιτήσεων [0-(3.720-3.500)] -220,00 Πλέον: Αύξηση υποχρεώσεων (ΦΠΑ, 20) 20,00 Ταμιακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες περιόδου 2.800,00 Στην εναλλακτική λύση, αγνοείται ο φόρος εισοδήματος-έξοδο καθώς και η σχετική υποχρέωση. Σημειώνεται επίσης ότι ο καταβληθείς φόρος εισοδήματος στη χρήση είναι μηδέν. 17

Παράδειγμα 4 Η επιχείρηση ΒΗΤΑ κατά την 31.12.200Χ, έχει τα εξής κονδύλια ισολογισμού: Απαιτήσεις 30 Αποθέματα 60 Ταμειακά διαθέσιμα 50 Υποχρεώσεις (προμηθευτές) 100 Για τη χρήση 200Χ+1 δίνονται οι παρακάτω πληροφορίες: 1. Έγιναν αγορές αποθεμάτων 250 πλέον ΦΠΑ 60, οι οποίες εξοφλήθηκαν κατά το ποσό των 270 ευρώ και το υπόλοιπο ποσό των 40 ευρώ θα εξοφληθεί την επόμενη χρήση 200Χ+2. 2. Οι πωλήσεις της περιόδου ανήλθαν στο ποσό των 350 ευρώ, πλέον ΦΠΑ 84 ευρώ. Από τις εν λόγω απαιτήσεις εισπράχθηκε ποσό 380 και το υπόλοιπο των 54 ευρώ θα εισπραχθεί την επόμενη χρήση 200Χ+2. 3. Εισπράχθηκε το υπόλοιπο των απαιτήσεων έναρξης ποσού 30 ευρώ. 4. Το κόστος των πωληθέντων εμπορευμάτων ανήλθε στο ποσό των 275 ευρώ. 5. Καταβλήθηκε για ΦΠΑ το ποσό των 20 ευρώ. Με δεδομένο ότι δεν έλαβαν χώρα άλλα γεγονότα ή συναλλαγές, η κατάσταση αποτελεσμάτων του 200Χ+1 έχει ως εξής: Έσοδα 350,00 Κόστος πωληθέντων -275,00 Αποτέλεσμα προ φόρου 75,00 Φόρος εισοδήματος 29% -21,75 Καθαρό κέρδος περιόδου 53,25 Η κίνηση των σχετικών λογαριασμών του ισολογισμού έχει ως εξής: Υπόλοιπο έναρξης Αύξηση περιόδου Μείωση περιόδου Υπόλοιπο τέλους Μεταβολή περιόδου Αποθέματα 60 250-275 35-25 Απαιτήσεις 30 434-410 54 24 Υποχρεώσεις (προμηθευτές) 100 310-270 140 40 Υποχρεώσεις ΦΠΑ 0 84-80 4 4 Με βάση τα ανωτέρω δεδομένα, να υπολογιστούν οι ταμειακές ροές λειτουργικής δραστηριότητας του 200Χ+1, με την έμμεση μέθοδο. Λύση Αποτέλεσμα προ φόρου 75,00 Πλέον: Μείωση αποθεμάτων 25,00 Μείον: Αύξηση απαιτήσεων -24,00 Πλέον: Αύξηση υποχρεώσεων προς προμηθευτές 40,00 Πλέον: Αύξηση υποχρεώσεων ΦΠΑ 4,00 Ταμιακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες περιόδου 120,00 Σημειώνεται ότι ο καταβληθείς φόρος εισοδήματος στη χρήση είναι μηδέν. 18

Παράδειγμα 5 Η επιχείρηση ΓΑΜΑ κατά την 31.12.200Χ έχει τα εξής κονδύλια ισολογισμού: Απαιτήσεις 30 Αποθέματα 60 Ταμειακά διαθέσιμα 50 Προμηθευτές (λειτουργικής δραστηριότητας) 100 Για τη χρήση 200Χ+1 δίνονται οι παρακάτω πληροφορίες: 1. Έγιναν αγορές αποθεμάτων 250, πλέον ΦΠΑ 60 (250+60=310). Από το σύνολο, ποσό 270 καταβλήθηκε άμεσα και το υπόλοιπο των 40 ευρώ θα εξοφληθεί την επόμενη χρήση 200Χ+2. 2. Έγιναν αγορές παγίων αξίας 150, πλέον ΦΠΑ 36 (150+36=186). Από το σύνολο, ποσό 37 καταβλήθηκε άμεσα και το υπόλοιπο 149 θα εξοφληθεί στην επόμενη χρήση 200Χ+2. 3. Πραγματοποιήθηκαν πωλήσεις ποσού 350, πλέον ΦΠΑ 84 (350+84=434). Από το σύνολο, ποσό 380 εισπράχθηκε άμεσα και το υπόλοιπο των 54 θα εισπραχθεί την επόμενη χρήση 200Χ+2. 4. Εισπράχθηκε το υπόλοιπο των απαιτήσεων έναρξης της περιόδου ποσού 30 ευρώ. 5. Το κόστος των πωληθέντων εμπορευμάτων ανήλθε στο ποσό των 275 ευρώ. 6. Συμψηφίστηκε το ποσό της αγοράς παγίων (36) και καταβλήθηκε για ΦΠΑ το ποσό των 7 ευρώ. Το χρεωστικό υπόλοιπο του λογαριασμού ΦΠΑ ποσού 19 (60+36+7=103-84=ΧΥ 19) προέρχεται στο σύνολό του από λειτουργική δραστηριότητα. Με δεδομένο ότι δεν έλαβαν χώρα άλλα γεγονότα ή συναλλαγές, η κατάσταση αποτελεσμάτων του 200Χ+1 έχει ως εξής: Έσοδα 350,00 Κόστος πωληθέντων -275,00 Αποτέλεσμα προ φόρου 75,00 Φόρος εισοδήματος 29% -21,75 Καθαρό κέρδος περιόδου 53,25 Ζητείται, με βάση τα δεδομένα, να υπολογιστούν οι ταμειακές ροές του 200Χ+1 Λύση Η κίνηση των σχετικών λογαριασμών στο έτος 200Χ+1 έχει ως εξής: Υπόλοιπο έναρξης (Χ/Π) Χρέωση περιόδου Πϊστωση περιόδου Υπόλοιπο τέλους (Χ/Π) Μεταβολή περιόδου Αποθέματα 60 250 275 35-25 Απαιτήσεις 30 434 410 54 24 Λογαριασμός ΦΠΑ 0 103 84 19 19 Υποχρεώσεις σε προμηθευτές από αγορές αποθεμάτων -100 270 310-140 -40 Υποχρεώσεις σε προμηθευτές από αγορές παγίων 0 37 186-149 Σημείωση: Χρεωστικό +, Πιστωτικό - -149 19

Άμεση μέθοδος Οι λειτουργικές ταμειακές ροές της περιόδου στο παράδειγμα, δηλαδή οι ροές εξαιρουμένων των ροών από αγορά παγίων, είναι οι εξής: Εισπράξεις από πελάτες (380 + 30 = 410) 410 Μείον: πληρωμές σε προμηθευτές εμπορευμάτων -270 Μείον: πληρωμές για ΦΠΑ -7 Μείον: ΦΠΑ παγίων που συμψηφίστηκε με το ΦΠΑ λειτουργικής δραστηριότητας -36 Ροές λειτουργικής δραστηριότητας περιόδου 97 Σημειώνεται ότι το ποσό της εξόφλησης του προμηθευτή από την αγορά παγίων ποσού 37 ευρώ δεν λαμβάνεται υπόψη στις λειτουργικές ροές αλλά στις επενδυτικές (διαχωρισμός προμηθευτών σε προμηθευτές αποθεμάτων και προμηθευτές παγίων). Για το λόγο αυτό, ο ΦΠΑ των παγίων (ποσού 36 στο παράδειγμα) που εμπίπτει στις επενδυτικές δραστηριότητες, αφού αφορά μέρος της πληρωμής προς τον προμηθευτή για πάγια, πρέπει να αφαιρεθεί από το ΦΠΑ της λειτουργικής δραστηριότητας ως ανωτέρω, διότι με τη χρέωση του λογαριασμού του ΦΠΑ (με τον ΦΠΑ των αποκτηθέντων παγίων), στο λογαριασμό (του ΦΠΑ) περιλαμβάνονται και ροές (ποσά) από επενδυτικές δραστηριότητες. Ο υπολογισμός των ροών της επενδυτικής δραστηριότητας έχει ως εξής: Ροές επενδυτικής δραστηριότητας Ποσό καταβληθέν σε προμηθευτές 37 Μείον: συμψηφισθείς ΦΠΑ αγορών παγίων -36 Εκροές ΕΔ 1 Δηλαδή, από το καταβληθέν ποσό στους προμηθευτές, αφαιρείται το ποσό του ΦΠΑ παγίων που συμψηφίστηκε με το λοιπό ΦΠΑ λειτουργικής δραστηριότητας. ΕΔΩ ΤΑΙΡΙΑΖΕΙ ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ??? Γενικότερα, εάν υπάρχουν πολλές αγορές και πωλήσεις παγίων στη χρήση, το συμψηφιστικό υπόλοιπο του ΦΠΑ αγορών και πωλήσεων παγίων στο τέλος της χρήσης: α) αν είναι χρεωστικό, μειώνει τις ροές λειτουργικής δραστηριότητας (μειώνει εισροές / αυξάνει εκροές) και μειώνει τις εκροές / αυξάνει τις εισροές επενδυτικής δραστηριότητας β) αν είναι πιστωτικό, αυξάνει τις ροές λειτουργικής δραστηριότητας (αυξάνει εισροές / μειώνει εκροές) και αυξάνει τις εκροές / μειώνει τις εισροές επενδυτικής δραστηριότητας Έμμεση μέθοδος Οι ταμειακές ροές λειτουργικής δραστηριότητας με την έμμεση μέθοδο υπολογίζονται ως εξής (υποθέτοντας ότι στο υπόλοιπο του ΦΠΑ τέλους χρήσης, όταν είναι χρεωστικό όπως στο παράδειγμα, δεν υπάρχει ΦΠΑ αγοράς παγίων). Αποτέλεσμα προ φόρου 75,00 Πλέον: Μείωση αποθεμάτων 25,00 Μείον: Αύξηση απαιτήσεων -24,00 Πλέον: Αύξηση υποχρεώσεων προς προμηθευτές αποθεμάτων 40,00 Μείον: Αύξηση απαιτήσεων ΦΠΑ (χρεωστικό υπόλοιπο) -19 Ταμιακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες περιόδου 97,00 20

Το ποσό των εκροών για επενδυτικές δραστηριότητες ανέρχεται σε 1 ευρώ, όπως και στην άμεση μέθοδο. Το ποσό αυτό είναι το αλγεβρικό άθροισμα του ποσού 37 ευρώ που πληρώθηκε στους προμηθευτές, μείον το ποσό των 36 ευρώ που αφορά το ΦΠΑ αγορών παγίων που συμψηφίσθηκε με το ΦΠΑ πωλήσεων και συνεπώς επεστράφη στην οντότητα (δεν καταβλήθηκε). Δηλαδή, στη συγκεκριμένη περίπτωση μειώνονται οι εκροές της επενδυτικής δραστηριότητας κατά 36 και ισόποσα αυξάνονται οι εκροές λειτουργικής δραστηριότητας. Η συμφωνία στην κατάσταση ταμιακών ροών της περιόδου θα έχει ως εξής: Εισροές από λειτουργικές δραστηριότητες 97 Εκροές για επενδυτικές δραστηριότητες -1 Μεταβολή ταμειακών διαθεσίμων στην περίοδο 96 Υπόλοιπο μετρητών στην έναρξη της περιόδου 50 Υπόλοιπο μετρητών στη λήξη της περιόδου 146 Το ποσό των επενδυτικών δραστηριοτήτων ποσού 1 ευρώ, συνήθως εντοπίζεται από τις συγκεκριμένες πληρωμές για πάγια στοιχεία μέσω του λογαριασμού των προμηθευτών παγίων (στο παράδειγμα είναι το ποσό των 37 ευρώ που καταβλήθηκε), μείον το ποσό του ΦΠΑ των παγίων 36 που συμψηφίστηκε με την υποχρέωση ΦΠΑ της λειτουργικής δραστηριότητας. Όταν όμως υπάρχουν πολλές αγορές και πωλήσεις παγίων, το ποσό των ροών της επενδυτικής δραστηριότητας (πληρωμές ή εισπράξεις, κατά περίπτωση) μπορεί να υπολογίζεται έμμεσα με την παρακάτω μεθοδολογία, βάσει των δεδομένων του ανωτέρω παραδείγματος 5 (εισπράξεις +, πληρωμές -): Υπόλοιπο μικτής αξίας παγίων έναρξης (προ αποσβέσεων και απομειώσεων) 0 Μείον: Υπόλοιπο μικτής αξίας παγίων λήξης (προ αποσβέσεων και απομειώσεων) -150-150 Πλέον αύξηση / Μείον μείωση υποχρεώσεων από αγορές παγίων (αξία πλέον ΦΠΑ) 149 Πλέον μείωση / Μείον αύξηση απαιτήσεων από πώληση παγίων (αξία πλέον ΦΠΑ)* 0 Καταβολές/Εισπράξεις από αγοραπωλησία παγίων -1 * Στο συγκεκριμένο παράδειγμα δεν υπάρχουν πωλήσεις παγίων Με την παραπάνω απλουστευμένη μεθοδολογία, η οποία προϋποθέτει διακριτή παρακολούθηση απαιτήσεων και υποχρεώσεων λειτουργικής και επενδυτικής δραστηριότητας, δεν απαιτείται να λαμβάνεται υπόψη το ποσό του ΦΠΑ παγίων που πραγματικά εισπράττεται / πληρώνεται, κατά περίπτωση, μολονότι η πληροφορία αυτή είναι διαθέσιμη από το λογιστικό-πληροφοριακό σύστημα της οντότητας (το ποσό του ΦΠΑ παγίων εμπεριέχεται στους πελάτες προμηθευτές παγίων). Συνοπτικά, με τη χρήση της εν λόγω μεθοδολογίας: 1. Οι ροές επενδυτικής δραστηριότητας προκύπτουν από τη μεταβολή της μικτής αξίας των παγίων και τη μεταβολή του λογαριασμού απαιτήσεων και υποχρεώσεων από πώληση και αγορά παγίων. 21

2. Η μεταβολή του τηρούμενου λογαριασμού ΦΠΑ στην περίοδο (στο συγκεκριμένο παράδειγμα αύξηση χρωστικού υπολοίπου κατά 19) αντιμετωπίζεται ως να αφορά εξ ολοκλήρου τη λειτουργική δραστηριότητα. Προσοχή: όταν το υπόλοιπο του λογαριασμού ΦΠΑ στο τέλος της περιόδου είναι χρεωστικό, και το υπόλοιπο αυτό και στο υπόλοιπο αυτό υπάρχει (χρεωστικό) ποσό από αγορά παγίων, το εν λόγω ποσό (το χρεωστικό ποσό του ΦΠΑ παγίων) αφορά επενδυτική δραστηριότητα. Συνεπώς, πρέπει να αφαιρεθεί από τη χρέωση του λογαριασμού ΦΠΑ, και έτσι το αναμορφωμένο ποσό της μεταβολής του λογαριασμού ΦΠΑ σε σχέση με την προηγούμενη χρήση αφορά λειτουργική δραστηριότητα. Για παράδειγμα, εάν το υπόλοιπο του λογαριασμού ΦΠΑ είναι χρεωστικό 100 (υπόλοιπο προηγούμενης χρήσης έστω πιστωτικό 20) και το ποσό αυτό (χρεωστικό 100) έχει διαμορφωθεί από ΦΠΑ αγοράς παγίων 40, για τον υπολογισμό των ταμειακών ροών λειτουργικής και επενδυτικής δραστηριότητας το τελευταίο αυτό ποσό 40 του ΦΠΑ παγίων: α) αφαιρείται από το υπόλοιπο του λογαριασμού ΦΠΑ το οποίο έτσι γίνεται χρεωστικό 60. Η μεταβολή πλέον του λογαριασμού ΦΠΑ ποσού 80 (χρεωστικό 60 πιστωτικό 20) θα ληφθεί υπόψη (μείωση) στις λειτουργικές δραστηριότητες. β) προστίθεται στις εκροές επενδυτικής δραστηριότητας. Έτσι, αυξάνονται οι ροές (μειώνονται οι εκροές) λειτουργικής δραστηριότητας και αυξάνονται οι εκροές επενδυτικής Για την κατανόηση του ως άνω θέματος, ακολουθούν πρόσθετα παραδείγματα. Παράδειγμα 6 Δίνεται η κίνηση του λογαριασμού ΦΠΑ (54) στη διάρκεια της χρήσης 20Χ1: Χρέωση Πίστωση Υπόλοιπο λογαριασμού ΦΠΑ (54) 31.12.Χ0 200 Πίστωση λογαριασμού λειτουργικής δραστηριότητας Χ1 1.400 Χρέωση λογαριασμού λειτουργικής δραστηριότητας Χ1 500 Χρέωση λογαριασμού επενδυτικής δραστηριότητας Χ1 400 Καταβολές ΦΠΑ Χ1 800 Σύνολα 1.700 1.600 Υπόλοιπο λογαριασμού ΦΠΑ (54) 31.12.Χ1 100 Με βάση τις παραπάνω πληροφορίες το ποσό της χρέωσης του ΦΠΑ λόγω αγοράς παγίων (400) πρέπει να προσαυξήσει τις εκροές επενδυτικής δραστηριότητας, προστιθέμενο στο ποσό των ροών που προκύπτει από το βήμα (2) ανωτέρω. Με την προσαρμογή αυτή, το υπόλοιπο του λογαριασμού ΦΠΑ από χρεωστικό 100 μετατρέπεται σε πιστωτικό 300. Έτσι, στις ροές λειτουργικής δραστηριότητας θα προστεθεί (αύξηση εισροών μείωση εκροών) το ποσό των 100, ως αύξηση της πίστωσης από 200 σε 300 (ΧΥ 100-400=ΠΥ 300, και 100 = έναρξη 300 - λήξη 200). Οι δυσκολίες στο χειρισμό του ΦΠΑ για σκοπούς κατάρτισης της ΚΤΡ, προκύπτουν από το γεγονός ότι στο λογαριασμό αυτό παρακολουθείται, ενιαία, τόσο ο ΦΠΑ παγίων (επενδυτική δραστηριότητα όσο και ο ΦΠΑ της λειτουργικής δραστηριότητας. Τα σχετικά ποσά συμψηφίζονται και αποδίδεται ή εμφανίζεται ως απαίτηση από το Δημόσιο το σχετικό υπόλοιπο. 22

Έτσι, η ανάμιξη ροών των δύο δραστηριοτήτων προκαλεί εννοιολογικές δυσχέρειες και προβλήματα στον διαχωρισμό μεταξύ επενδυτικής και λειτουργικής δραστηριότητας. Για την αποσαφήνιση του θέματος δίνονται δύο πρόσθετα παραδείγματα. Παράδειγμα 7 Η επιχείρηση ΔΕΛΤΑ στη διάρκεια του 20Χ1 είχε τις εξής συναλλαγές: 1. Πώλησε αποθέματα της προηγούμενης χρήσης κόστους 30 αντί 50 πλέον ΦΠΑ 12. Το ποσό εισπράχθηκε μέσα στη χρήση. 2. Αγόρασε πάγια αξίας κτήσης 100 πλέον ΦΠΑ 24. Το ποσό πληρώθηκε μέσα στη χρήση. 3. Στη διάρκεια της χρήσης δεν πραγματοποιήθηκε κανένα άλλο έσοδο ή έξοδο, ούτε καταβλήθηκε ποσό για ΦΠΑ. 4. Τα κέρδη της χρήσης (50-30) ήχθησαν στα Κέρδη εις νέο. Δεν καταβλήθηκε κάποιο ποσό για μέρισμα. 5. Στο υπόλοιπο του λογαριασμού ΦΠΑ τέλους χρήσης (χρεωστικό 12) υπάρχει το ποσό 24 που αφορά το ΦΠΑ αγοράς παγίων (χωρίς το ΦΠΑ αγοράς παγίων το υπόλοιπο θα ήταν πιστωτικό 12 και όχι χρεωστικό). Τα δεδομένα της επιχείρησης συνοψίζονται στον παρακάτω πίνακα. 20Χ0 20Χ1 Χρέωση Πίστωση Υπόλοιπο Χρέωση Πίστωση Υπόλοιπο Πάγια 0 100 100 Προμηθευτές παγίων 0 124 124 0 Λογαριασμός ΦΠΑ 0 24 12 12 Πωλήσεις 50 50 0 Πελάτες λειτουργικής δραστηριότητας 0 62 62 0 Αποθέματα 30 30 0 Κόστος πωληθέντων 30 30 Ταμείο 100 62 124 38 KK 30 30 Κέρδη εις νέο 40 20 60 Με βάση αυτά τα δεδομένα, να υπολογιστούν οι ροές επενδυτικής και λειτουργικής δραστηριότητας με την άμεση και την έμμεση μέθοδο. Λύση Άμεση μέθοδος Λειτουργική δραστηριότητα: Εισπράξεις από πελάτες (αξία και ΦΠΑ) 62 Επενδυτική δραστηριότητα: Πληρωμές σε προμηθευτές παγίων (αξία και ΦΠΑ) -124 Μεταβολή ταμείου -62 Ταμείο έναρξης 100 Ταμείο λήξης 38 23

Έμμεση μέθοδος α) Επενδυτική δραστηριότητα Υπόλοιπο μικτής αξίας παγίων έναρξης (προ αποσβέσεων και απομειώσεων) 0 Μείον: Υπόλοιπο μικτής αξίας παγίων λήξης (προ αποσβέσεων και απομειώσεων) -100 Πλέον αύξηση / Μείον μείωση υποχρεώσεων από αγορές παγίων (αξία πλέον ΦΠΑ) 0 Πλέον μείωση / Μείον αύξηση απαιτήσεων από πώληση παγίων (αξία πλέον ΦΠΑ)* 0 Μείον: ποσό ΦΠΑ αγοράς παγίων σε χρέωση του υπολοίπου του λογ/σμού ΦΠΑ τέλους -24 Καταβολές/Εισπράξεις από αγοραπωλησία παγίων -124 * Στο συγκεκριμένο παράδειγμα δεν υπάρχουν πωλήσεις παγίων Σημειώνεται ότι μετά την μεταφορά του ποσού 24 από το λογαριασμό ΦΠΑ ανωτέρω στην επενδυτική δραστηριότητα, το υπόλοιπο του λογαριασμού ΦΠΑ διαμορφώνεται σε πιστωτικό 12 (12-24=-12) και αφορά πλέον αμιγώς τη λειτουργική δραστηριότητα. β) Λειτουργική δραστηριότητα Καθαρά κέρδη 20 Πλέον: μείωση αποθεμάτων 30 Πλέον: αύξηση λογαριασμού ΦΠΑ λειτουργικής δραστηριότητας [0-(12-24)] 12 Ροές λειτουργικής δραστηριότητας 62 Παράδειγμα 8 Να λυθεί το παράδειγμα 7, υποθέτοντας ότι η αξία των πωλήσεων των αποθεμάτων κόστους 30 ανήλθε στο ποσό των 150, χωρίς καμία άλλη αλλαγή στα δεδομένα. Λύση Για διευκόλυνση, τα δεδομένα παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα (σε σκίαση η αλλαγές σε σχέση με το παράδειγμα 7). 20Χ0 20Χ1 Χρέωση Πίστωση Υπόλοιπο Χρέωση Πίστωση Υπόλοιπο Πάγια 0 100 100 Προμηθευτές παγίων 0 124 124 0 Λογαριασμός ΦΠΑ 0 24 36-12 Πωλήσεις 150 150 0 Πελάτες λειτουργικής δραστηριότητας 0 186 186 0 Αποθέματα 30 30 0 Κόστος πωληθέντων 30 30 Ταμείο 100 186 124 162 KK 120 120 Κέρδη εις νέο 40 120 160 Σημείωση: το σύμβολο «-» δηλώνει πιστωτικό υπόλοιπο Από τα δεδομένα παρατηρείται ότι το υπόλοιπο του λογαριασμού ΦΠΑ στο τέλος του 20Χ1 είναι πιστωτικό (-12) και όχι χρεωστικό (12). -100 24

Άμεση μέθοδος Λειτουργική δραστηριότητα: Εισπράξεις από πελάτες (αξία και ΦΠΑ) 186 Επενδυτική δραστηριότητα: Πληρωμές σε προμηθευτές παγίων (αξία και ΦΠΑ) -124 Μεταβολή ταμείου 62 Ταμείο έναρξης 100 Ταμείο λήξης 162 Έμμεση μέθοδος α) Επενδυτική δραστηριότητα Υπόλοιπο μικτής αξίας παγίων έναρξης (προ αποσβέσεων και απομειώσεων) 0 Μείον: Υπόλοιπο μικτής αξίας παγίων λήξης (προ αποσβέσεων και απομειώσεων) -100-100 Πλέον αύξηση / Μείον μείωση υποχρεώσεων από αγορές παγίων (αξία πλέον ΦΠΑ) 0 Πλέον μείωση / Μείον αύξηση απαιτήσεων από πώληση παγίων (αξία πλέον ΦΠΑ)* 0 Μείον: ποσό ΦΠΑ αγοράς παγίων σε χρέωση του υπολοίπου του λογ/σμού ΦΠΑ τέλους -24 Καταβολές/Εισπράξεις από αγοραπωλησία παγίων -124 * Στο συγκεκριμένο παράδειγμα δεν υπάρχουν πωλήσεις παγίων Σημειώνεται ότι μετά την μεταφορά του ποσού 24 από το λογαριασμό ΦΠΑ ανωτέρω στην επενδυτική δραστηριότητα, το υπόλοιπο του λογαριασμού ΦΠΑ διαμορφώνεται σε πιστωτικό 36 (-12-24=-36) και αφορά πλέον αμιγώς τη λειτουργική δραστηριότητα. β) Λειτουργική δραστηριότητα Καθαρά κέρδη 120 Πλέον: μείωση αποθεμάτων 30 Πλέον: αύξηση λογαριασμού ΦΠΑ λειτουργικής δραστηριότητας [0-(-12-24)] 36 Ροές λειτουργικής δραστηριότητας 186 Παράδειγμα 9 Η επιχείρηση ΔΕΛΤΑ στη διάρκεια του 20Χ1 είχε τις εξής συναλλαγές: 1. Πώλησε αποθέματα της προηγούμενης χρήσης κόστους 30 αντί 50 πλέον ΦΠΑ 12. Το ποσό εισπράχθηκε μέσα στη χρήση. 2. Αγόρασε πάγια αξίας κτήσης 100 πλέον ΦΠΑ 24. Το ποσό πληρώθηκε μέσα στη χρήση. 3. Στη διάρκεια της χρήσης δεν πραγματοποιήθηκε κανένα άλλο έσοδο ή έξοδο (τα πάγια είναι μη αποσβέσιμα). 4. Στη διάρκεια της χρήσης πληρώθηκε για ΦΠΑ το ποσό των 30, που αφορούσε οφειλή από πώληση παγίων στην προηγούμενη χρήση. Κανένα άλλο ποσό ΦΠΑ δεν καταβλήθηκε για ΦΠΑ στην χρήση. 5. Τα κέρδη της χρήσης (150-30=120) ήχθησαν στα Κέρδη εις νέο. Δεν καταβλήθηκε κάποιο ποσό για μέρισμα. 25

Τα δεδομένα της επιχείρησης συνοψίζονται στον παρακάτω πίνακα. 20Χ0 20Χ1 Χρέωση Πίστωση Υπόλοιπο Χρέωση Πίστωση Υπόλοιπο Πάγια 100 100 Προμηθευτές παγίων 0 124 124 0 Λογαριασμός ΦΠΑ 30-30 54 36-12 Πωλήσεις 150 150 0 Πελάτες λειτουργικής δραστηριότητας 0 186 186 0 Αποθέματα 30 30 0 Κόστος πωληθέντων 30 30 Ταμείο 100 186 154 132 KK 120 120 Κέρδη εις νέο 40 120 160 Λύση Άμεση μέθοδος ΛΔ: Εισπράξεις από πελάτες (αξία και ΦΠΑ) 186 ΕΔ: Πληρωμές σε προμηθ. παγίων (αξία και ΦΠΑ, και ΦΠΑ προηγ. χρήσης) -154 Μεταβολή ταμείου 32 Ταμείο έναρξης 100 Ταμείο λήξης 132 Έμμεση μέθοδος α) Επενδυτική δραστηριότητα Υπόλοιπο μικτής αξίας παγίων έναρξης (προ αποσβέσεων και απομειώσεων) 0 Μείον: Υπόλοιπο μικτής αξίας παγίων λήξης (προ αποσβ. και απομειώσεων) -100-100 Πλέον αύξηση / Μείον μείωση υποχρεώσεων από αγορές παγίων 0 Πλέον μείωση / Μείον αύξηση απαιτήσεων από πώληση παγίων * 0 Μείον: ποσό καταβληθέντος ΦΠΑ παγίων προηγούμενης περιόδου -30 Μείον: ποσό ΦΠΑ αγοράς παγίων σε χρέωση του υπολοίπου ΦΠΑ τέλους -24 Καταβολές/Εισπράξεις από αγοραπωλησία παγίων -154 α) Λειτουργική δραστηριότητα Καθαρά κέρδη 120 Πλέον: μείωση αποθεμάτων 30 Πλέον: αύξηση λογαριασμού ΦΠΑ λειτουργικής δραστηριότητας [0-36) 36 Ροές λειτουργικής δραστηριότητας 186 Το παράδειγμα 9 ανωτέρω, γενικεύει τη λογική που ακολουθεί ο προσδιορισμός των καταβαλλόμενων ποσών ΦΠΑ επενδυτικής δραστηριότητας. 26