TESE Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη

TESE Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Ελληνική έκδοση Έκδοση 2009 Ευρωπαϊκή Επιτροπή

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ TESE ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Περιεχόμενα...1 Εισαγωγή...3 Περιγραφή του TESE...5 1. Πεδίο δράσης και στόχος...5 2. Λεξιλογικός έλεγχος...5 2.1. Κύρια περιγραφικά λήμματα...5 2.1.1. Βοηθητικά περιγραφικά λήμματα...6 2.2. Μη-κύρια περιγραφικά λήμματα...6 2.3. Στάδιο πρωθύστερο και μεταγενέστερο του συντονισμού...7 2.4. Ορθογραφία...8 2.5. Υποσημειώσεις και ορισμοί...8 3. Δομή...8 3.1. Βασική δομή...8 3.1.1. Θεμελιώδεις κατηγορίες...8 3.1.2. Μικρο-θησαυροί...9 3.1.3. Επίπεδες Λίστες...11 3.2. Ιεραρχικές σχέσεις...12 3.3. Σχέσεις συσχέτισης...12 3.4. Σχέση γλωσσολογικού ισοδύναμου...12 4. Μορφές του θησαυρού...13 4.1. Συντομογραφίες και σύμβολα...13 4.2. Αλφαβητική μορφή...14 4.2.1. Καταχώρηση κύριου περιγραφικού λήμματος...14 4.2.2. Καταχώρηση μη-κύριου περιγραφικού λήμματος...15 4.3. Συστηματική μορφή...15 4.4. Εναλλασσόμενη μορφή...17 Διαχείριση και συντήρηση... Πώς χρησιμοποιείται ο θησαυρός...21 1. Καταλογογράφηση / καταχώρηση...21 1.1.1. Αρχή της επιλογής...19 1.1.2. Αρχή της εξαντλητικότητας...19 1.2. Ο ορισμός εννοιών με κύρια περιγραφικά λήμματα...20 2. Διατύπωση ερώτησης...21 Παράρτημα Λίστα εξαιρούμενων λέξεων για την Ελληνική έκδοση TESE...22

Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Σεπτέμβριο του 2008, η Ευρωπαϊκή Εκτελεστική Αρχή για την Εκπαίδευση, τα Οπτικοακουστικά Μέσα και τον Πολιτισμό (EACEA) κατέστη υπεύθυνη για την οργάνωση της Ευρωπαϊκής διάστασης του Δικτύου. Η έκδοση TESE 2009 αποτελεί το πρώτο εργαλείο αναβάθμισης υπό την νέα αυτή οργανωτική δομή. Ενσωματώνει νέες εξελίξεις στον τομέα των εκπαιδευτικών συστημάτων και πολιτικών και είναι διαθέσιμη σε 4 νέες γλώσσες (Ελληνική, Λιθουανική, Ρουμανική και Τουρκική). Το κύριο έργο του δικτύου Ευρυδίκη είναι η παραγωγή συγκριτικών πληροφοριών και αναλύσεων που σχετίζονται με τις εκπαιδευτικές πολιτικές και τα συστήματα στην Ευρώπη. Μέρος αυτής της εργασίας αποτελεί η ανάμειξη του Δικτύου στην δημιουργία θησαυρών για την εκπαίδευση από το 1981, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέγραψε μια συμφωνία με το Συμβούλιο της Ευρώπης για να χρηματοδοτήσουν και να επανασχεδιάσουν τον θησαυρό από κοινού για το project EUDISED (European Documentation and Information System for Education), που έχει αναλάβει το Συμβούλιο της Ευρώπης από το 1974. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανάθεσε την διοίκηση των τεχνικών ζητημάτων αυτής της συνεργασίας στην Ευρωπαϊκή Μονάδα της Ευρυδίκης. Ως αποτέλεσμα, οι δύο οργανισμοί εξέδωσαν το 1984 την δεύτερη έκδοση του θησαυρού EUDISED στις εννέα (9) τότε επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτή η συνεργασία κράτησε για πάρα πολλά χρόνια και οδήγησε το 1991 στην δημιουργία της μετονομαζόμενης έκδοσης "Ευρωπαϊκός Θησαυρός της Εκπαίδευσης", που επανεκδόθηκε το 1998. Δύο χρόνια μετά, ωστόσο, το Συμβούλιο της Ευρώπης αποφάσισε να αποσυρθεί από το project. Ένας μεγάλος αριθμός κύριων περιγραφικών λημμάτων του θησαυρού και ειδικότερα όσα σχετίζονταν με την εκπαιδευτική ψυχολογία και έρευνα δεν ήταν χρήσιμα στους "indexers" που ασχολούνταν με την πληροφόρηση στις εκπαιδευτικές πολιτικές και τα συστήματα. Επιπλέον, το δίκτυο Ευρυδίκη δεν διέθετε την εμπειρία και τις πηγές που χρειάζονταν για να αναβαθμίζει τακτικά έναν τόσο περιεκτικό θησαυρό. Το Μάϊο του 2003, έπειτα από διαβουλεύσεις με την Ευρωπαίκή Επιτροπή και διαπραγματεύσεις του δικτύου, η μονάδα Ευρυδίκη αποφάσισε να δημιουργήσει έναν νέο πολύγλωσσο θησαυρό, τον Θησαυρό για τα Εκπαιδευτικά Συστήματα στην Ευρώπη (TESE). Αυτή η έκδοση ήταν ειδικά σχεδιασμένη ώστε να καλύπτει τις ανάγκες του δικτύου, ενώ παράλληλα είναι αρκετά ευρεία για να χρησιμοποιείται ως εργαλείο κατηγοριοποίησης για άλλους Ευρωπαίους παρόχους πληροφόρησης που αφορά τα εκπαιδευτικά συστήματα και τις στρατηγικές στην Ευρώπη. Τέθηκε σε κυκλοφορία το 2006 σε έντεκα (11) γλώσσες (Τσεχική, Δανική, Αγγλική, Εσθονική, Φινλανδική, Γαλλική, Γερμανική, Ιταλική, Πολωνική, Πορτογαλική και Ισπανική). Κατά την σύνταξη του TESE δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην δυνατότητα χρήσης του παράλληλα με τον θησαυρό που δημιούργησε ο Cedefop (Ευρωπαϊκός Θησαυρός Κατάρτισης) και το Ευρωπαϊκό Σχολικό Δίκτυο (European Schoolnet) (Learning Resource Exchange Thesaurus). Και οι δύο φορείς έχουν δημιουργήσει δικά τους πολύγλωσσα εργαλεία αναζήτησης στον τομέα της εκπαίδευσης. Εξαιτίας των ομοιοτήτων στο λεξιλόγιο και στους στόχους καθώς και στην επιλογή της γλώσσας-στόχου, θα ωφελούσε τους φορείς να συνεργαστούν στενά. Οργανώθηκαν συναντήσεις σε τακτική βάση με στόχο την ανάπτυξη κοινής προσέγγισης όσον αφορά στην δομή, ορολογία και το υλικό χρήσης του θησαυρού. Άλλοι θησαυροί που επηρέασαν την ανάπτυξη του TESE ήταν ο Ευρωπαϊκός Θησαυρός της Εκπαίδευσης, ο Θησαυρός Eurovoc, o Θησαυρός ERIC και ο Θησαυρός της Unesco/IBE. Η ορθογραφία και η ιεραρχική δομή των γλωσσών στις Γλώσσες των Μικροθησαυρών βασίζονται στο βιβλίο Gordon, Raymond G., Jr. (ed.), 2005. Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 3

Ethnologue: Languages of the World, Fifteenth edition. Dallas, Tex.: SIL International. Στο διαδίκτυο στην διεύθυνση: http://www.ethnologue.com/. Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 4

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ TESE Ο Θησαυρός για τα Εκπαιδευτικά Συστήματα της Ευρώπης (TESE) είναι ένα ελεγχόμενο λεξιλόγιο που στόχο έχει την καταλογογράφηση (indexing) κειμένων για τα εκπαιδευτικά συστήματα και τις πολιτικές στην Ευρώπη. Δημιουργήθηκε σύμφωνα με τις προδιαγραφές ISO 2788-1986 και 5694-1985 και κυκλοφορεί στον κεντρικό ιστότοπο της Ευρυδίκης (http://www.eurydice.org) όπου οι χρήστες μπορούν να συμβουλευτούν και να κατεβάσουν το υλικό του θησαυρού δωρεάν σε αρχεία PDF και XML. 1.Πεδίο δράσης και στόχος Το TESE δημιουργήθηκε κατεξοχήν για να καλύψει τις ανάγκες καταλογογράφησης του δικτύου Ευρυδίκη, που αποτελείται από όλες τις χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης, το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης στον τομέα της εκπαίδευσης και κατάρτισης. Το TESE στοχεύει βασικά στην καταχώρηση βιβλιογραφικών και ηλεκτρονικών διαδικτυακών βάσεων, καθώς και πληροφοριών που παρέχονται στην κεντρική σελίδα της Ευρυδίκης, η οποία ανανεώνεται από την μονάδα της Ευρυδίκης, στην Εκτελεστική Αρχή για την Εκπαίδευση, τα Οπτικο-ακουστικά Μέσα και τον Πολιτισμό (EACEA). Βέβαια, ο θησαυρός αποτελεί πολύτιμο εργαλείο και για οργανισμούς έξω από το δίκτυο που ασχολούνται με την πληροφόρηση σε εκπαιδευτικές πολιτικές και συστήματα. Π.χ. στην Πορτογαλία ο TESE χρησιμοποιείται από μία πληθώρα πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών, τις βιβλιοθήκες του Υπουργείου Παιδείας και πολλά κέντρα τεκμηρίωσης, όπως το συνδικάτο των δασκάλων FENPROF. Στην Ιταλία, ο TESE χρησιμοποιείται από την Εθνική Αρχή (National Agency) για την προώθηση της Σχολικής Αυτονομίας (πρώην INDIRE) για την καταχώρηση άρθρων σε μία βάση δεδομένων ώστε να χρησιμοποιούνται από τους δασκάλους, τους μαθητές και τους ερευνητές της εκπαίδευσης. 2. Λεξιλογικός έλεγχος 2.1. Κύρια περιγραφικά λήμματα (descriptors) Στην σύνταξη της λίστας των προτιμώμενων όρων για το TESE, η μονάδα Ευρυδίκη παρακινήθηκε κατεξοχήν από τις ανάγκες καταλογογράφησης του δικτύου. Τα πεδία που θα καταχωρούνταν προέκυψαν ύστερα από ενδελεχή έρευνα όλων των πηγών του δικτύου, τις εκδόσεις του καθώς και το φόρουμ ερωτήσεων και απαντήσεων (υπηρεσία ερωταποκρίσεων του δικτύου για όσους εμπλέκονται στην χάραξη πολιτικής σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο). Αφού βρέθηκαν τα σχετικά πεδία, θα έπρεπε εν συνεχεία αυτά να ταιριάξουν με τα κατάλληλα κύρια περιγραφικά λήμματα. Στην απόφαση για την ονομασία ενός όρου, εάν π.χ θα είναι κύριο ή μη-κύριο περιγραφικό λήμμα επέδρασαν αρκετοί παράγοντες. Δόθηκε έμφαση στην φυσική γλώσσα της κοινότητας του χρήστη, στην ορολογία που συμφωνήθηκε από το δίκτυο Ευρυδίκη και τους συνεργάτες του (Cedefop και Ευρωπαίκό Σχολικό Δίκτυο), την καταχώρηση ενός όρου στον Ευρωπαίκό Θησαυρό για την Εκπαίδευση και την συχνότητα χρήσης του στη σχετική βιβλιογραφία, σε βιβλία αναφοράς και άλλους εκπαιδευτικούς θησαυρούς. Για τα κύρια περιγραφικά λήμματα που αφορούσαν την εκπαίδευση ατόμων με ειδικές ανάγκες, ο θησαυρός δανείστηκε λέξεις από το γλωσσάρι που εκδίδει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ανάπτυξη στην Εκπαίδευση Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 5

ατόμων με Ειδικές Ανάγκες, ενώ για όρους που σχετίζονται με την Ευρωπαϊκή Ένωση χρησιμοποιήθηκε ο θησαυρός Eurovoc. 2.1.1. Βοηθητικά περιγραφικά λήμματα Οι όροι στο TESE έχουν περιοριστεί στο βασικό λεξιλόγιο, σε λέξεις δηλαδή που περιγράφουν εκπαιδευτικές πολιτικές και συστήματα. Προκειμένου όμως να γίνεται αναφορά και σε κάποιες άλλες θεματικές περιοχές μεγάλης ακριβείας, αποφασίστηκε η χρήση ενός περιορισμένου αριθμού βοηθητικών περιγραφικών λημμάτων. Τα βοηθητικά λήμματα, αν χρησιμοποιούνται για έρευνα και κατηγοριοποίηση, θα πρέπει να συνδυάζονται με τουλάχιστον ένα άλλο κύριο περιγραφικό λήμμα TESE που δεν είναι βοηθητικό. Όλα τα βοηθητικά περιγραφικά λήμματα περιέχονται στην λίστα (flat list) του ίδιου ονόματος. 2.2. Μη-κύρια περιγραφικά λήμματα Ένα μη-κύριο περιγραφικό λήμμα (non-descriptor) περιγράφει την ίδια έννοια όπως και ένα κύριο (descriptor), αλλά η καταχώρησή τους δεν γίνεται με σκοπό να καταχωρηθεί η συγκεκριμένη αυτή έννοια. Η οδηγία USE που ακολουθεί ένα μη-κύριο περιγραφικό λήμμα κατευθύνει τον χρήστη στον όρο που έχει επιλεγεί ως κύριο περιγραφικό λήμμα (descriptor) και που είναι ο μόνος που μπορεί να δώσει πληροφορίες για μία έννοια. Η σημασιολογική ισοδυναμία ανάμεσα σε έναν "descriptor" και σε έναν "non-descriptor" τονίζεται περισσότερο με το σύμβολο UF (Use For) που τοποθετείται ανάμεσα σε ένα κύριο περιγραφικό λήμμα και στα αντίστοιχά του μη-κύρια λήμματα. Τα μη-κύρια περιγραφικά λήμματα περιλαμβάνονται στην αλφαβητική (alphabetical) και στην κυκλική (rotated) παρουσίαση και εμφανίζονται με πλάγια γράμματα (italics). Τα κάτωθι περιβάλλοντα καλύπτονται από σχέσεις ισοδυναμίας: Συνώνυμα: όροι με ίδια ή παρόμοια σημασία Παράδειγμα: εκπαιδευτικό στάδιο USE στάδιο εκπαίδευσης Ήμι-συνώνυμα: όροι που γενικά έχουν διαφορετικές σημασίες αλλά για τους σκοπούς του TESE αντιμετωπίζονται ως συνώνυμα Παράδειγμα: επιμόρφωση USE επιμόρφωση προσωπικού Αντώνυμα: όροι με αντίθετες σημασίες αναλφαβητισμός USE αλφαβητισμός Λεξικές παραλλαγές: διαφορετικοί λεξικοί τύποι για όρους με ίδιες σημασίες Παράδειγμα: organization USE organisation Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 6

Upward posting: το λέξημα της κατηγορίας και το λέξημα των μελών της συμπεριφέρονται ως ισοδύναμα με τον γενικό όρο να λειτουργεί ως το κύριο λήμμα (descriptor). Παράδειγμα: πατέρας USE γονείς Όπως τα κύρια έτσι και τα μη-κύρια λήμματα αντιπροσωπεύουν μόνο μία έννοια. Κάθε non-descriptor αντιστοιχεί επομένως σε έναν μόνο descriptor. Ένας όμως descriptor μπορεί να συσχετιστεί με περισσότερους από έναν non-descriptor. Παράδειγμα: εκτίμηση USE αξιολόγηση εκτίμηση USE αξιολόγηση αξιολόγηση UF εκτίμηση UF Οι απαιτήσεις για ονοματολογική συνέχεια με τον Ευρωπαϊκό Θησαυρό της Εκπαίδευσης και για ορολογική (terminological) λειτουργικότητα με τον Cedefop και το Ευρωπαϊκό Σχολικό Δίκτυο επηρέασαν την επιλογή των όρων. Στις περιπτώσεις που το TESE περιέλαβε την ίδια έννοια όπως και οι θησαυροί με τους οποίους συνεργάστηκε αλλά η μονάδα Ευρυδίκη δεν δέχθηκε τα αντίστοιχά τους "descriptors" όρισε το λήμμα ως μηκύριο (non-descriptor). Σποραδικά, δημιουργήθηκαν σύνθετοι όροι και τα σύνθετα μέρη αντιμετωπίστηκαν ως ξεχωριστές λεξιλογικές καταχωρήσεις. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η σύνθετη λέξη εμφανίζεται στις διαφορετικές καταχωρίσεις (alphabetical, systematic, rotated), ενώ ο χρήστης παραπέμπεται να αναζητήσει τα μεμονωμένα λεξικά στοιχεία για περισσότερες πληροφορίες. Παράδειγμα: δάσκαλος πρωτοβάθμιας USE πρωτοβάθμια εκπαίδευση + δάσκαλος Σε αντίθεση με τα descriptors, τα non-descriptors δεν έχουν απαραίτητα λεξικά ισοδύναμα σε άλλες γλώσσες. Ο λεξιλογικός πλούτος διαφέρει από γλώσσα σε γλώσσα, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στην πληθώρα non-descriptors για κάθε γλώσσα στον TESE. 2.3. Στάδιο πρωθύστερο και μεταγενέστερο του συντονισμού "Στάδιο πρωθύστερο του συντονισμού" ονομάζεται η διαδικασία καταχώρησης όρων μέσα από τον συνδυασμό δύο ή περισσότερων όρων κατά την διάρκεια ή πριν το στάδιο καταλογογράφησης. Η φράση "στάδιο μεταγενέστερο του συντονισμού" αναφέρεται στον συνδυασμό δύο ή περισσότερων ανεξάρτητων περιγραφικών λημμάτων την στιγμή της ανάκτησης. Και οι δύο μέθοδοι έχουν στόχο να πετύχουν μεγαλύτερη ακρίβεια κατά την ανάκληση. Το πρωθύστερο του συντονισμού στάδιο έχει όσο το δυνατόν περιλάβει το κύριο λεξιλόγιο του δικτύου. Επιπλέον, η στρατηγική για το στάδιο pre-coοrdination έχει δομηθεί με βάση την ανάγκη για φιλικότητα προς τον χρήστη, ακρίβεια στην ανάκληση, διαλειτουργικότητα Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 7

με τους εταίρους του δικτύου και την πιθανότητα να εδραιωθούν ουσιαστικές ιεραρχικές σχέσεις, για να μην αναφέρουμε το συνολικό μέγεθος του λεξιλογίου του TESE. 2.4. Ορθογραφία Για την ελληνική έκδοση του θησαυρού TESE χρησιμοποιήθηκαν τα εξής λεξικά: 1. "Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής" του Μ. Τριανταφυλλίδη 2. "Νέον Ορθογραφικόν Ερμηνευτικόν Λεξικόν" του Δ. Δημητράκου 3. "Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας" του Γ. Μπαμπινιώτη 2.5. Υποσημειώσεις (scope notes) και ορισμοί (definitions) Οι υποσημειώσεις και οι ορισμοί αποσαφηνίζουν την σημασία των descriptors και υποδεικνύουν την χρήση τους. Αποτελούν σημαντικό στοιχείο ενός θησαυρού, πολύ περισσότερο σε ένα περιβάλλον πολύ-πολιτισμικό και πολυγλωσσικό. Η καταχώρηση, η έρευνα και η ταύτιση κατάλληλων γλωσσικών ισοδύναμων είναι δυνατή μόνο όταν η σημασία μιας έννοιας είναι ξεκάθαρη και η χρήση της ορίζεται ρητά. Ο θησαυρός επομένως περιλαμβάνει έναν μεγάλο αριθμό ορισμών, που υποβοηθούν την εργασία των ερευνητών, και απαρτίζουν μία ηλεκτρονική βάση δεδομένων (ορολογίας) για όσους ασχολούνται με τα εκπαιδευτικά συστήματα και τις εκάστοτε πολιτικές. Το λογισμικό TESE που χρησιμοποιήθηκε για την δημιουργία του θησαυρού δεν ξεχωρίζει τις υποσημειώσεις από τους ορισμούς. Και τα δύο διακρίνονται με το σύμβολο SN (Scope Note). Τα scope notes υπάρχουν στην αλφαβητική αλλά όχι στην συστημική ή κυκλική παρουσίαση. Στην συστημική όμως παρουσίαση όροι που συνοδεύονται από μια σημείωση/έναν ορισμό υπογραμμίζονται. Για να διαβάσει τον ορισμό θα πρέπει ο χρήστης να ανατρέξει στην αλφαβητική παρουσίαση. Οι ορισμοί προήλθαν από μεγάλη ποικιλία πηγών αλλά κυρίως από το Γλωσσάρι και τον Θησαυρό του Cedefop, τον Ευρωπαϊκό Θησαυρό της Εκπαίδευσης, τον Θησαυρό ERIC και τον Θησαυρό IBE της Unesco. Όλες οι πηγές εκτός της ΕΥΡΥΔΙΚΗΣ σημαίνονται με παρενθέσεις στο τέλος του ορισμού. 3. Δομή 3.1. Βασική δομή Ο θησαυρός οργανώνει τα κύρια περιγραφικά λήμματα χρησιμοποιώντας ένα διττό σύστημα ταξινόμησης. Οι θεμελιώδεις κατηγορίες βρίσκονται στο ανώτερο επίπεδο, ενώ αμέσως χαμηλότερα συναντάμε τους μικρο-θησαυρούς (micro-thesauri). Λίγα κύρια περιγραφικά λήμματα υπάρχουν στις λίστες (flat lists) που συνοδεύουν τον θησαυρό. 3.1.1. Θεμελιώδεις Κατηγορίες Οι γενικότερες αυτές κατηγορίες αντιπροσωπεύουν βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν το εν λόγω θέμα. Όσον αφορά τα εκπαιδευτικά συστήματα και τις στρατηγικές που χρησιμοποιούνται, η Ευρυδίκη διακρίνει τις έξι θεμελιώδεις κατηγορίες: Γενικές έννοιες: αφηρημένες έννοιες που σχετίζονται με την εκπαίδευση και τις σχετικές επιστήμες. Εδώ αναφέρονται οι σκοποί των εκπαιδευτικών συστημάτων και οι αρχές που τα διέπουν. Επίσης, καλύπτονται ζητήματα που σχετίζονται με την επιστήμη της εκπαίδευσης. Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 8

Οντότητες και συστήματα: αναφέρεται σε υλικές και νοητικές κατηγορίες / συστήματα. Για τους σκοπούς του TESE, η Ειδική Αγωγή θεωρήθηκε σύστημα εκπαίδευσης. Το περιεχόμενο της εκπαίδευσης νοείται ως το σύνολο των όσων διδάσκονται οι μαθητές. Διαδικασίες: οι δράσεις που στοχεύουν στην επίτευξη των στόχων της εκπαίδευσης. Φορείς: τα άτομα, οι ομάδες και οι δημόσιοι και ιδιωτικού φορείς που εμπλέκονται στην εκπαίδευση. Εργαλεία: τα μέσα που χρησιμοποιούνται για να υποστηρίξουν και να τεκμηριώσουν και όχι για να διαδόσουν τα αγαθά της εκπαίδευσης. Περιεχόμενο: περιβάλλοντα στα οποία λαμβάνουν χώρα εκπαιδευτικές δράσεις και που διαμορφώνουν την εκπαιδευτική διαδικασία και τα αποτελέσματά της. 3.1.2. Μικρο-θησαυροί Το κατώτερο επίπεδο ταξινόμησης αντιπροσωπεύεται από μικρο-θησαυρούς. Αυτοί είναι συμπλέγματα ιεραρχικά-δομημένων όρων που ανήκουν όλοι στο ίδιο θεματικό πεδίο. Ο πίνακας που ακολουθεί περιλαμβάνει το περιεχόμενο των 17 μικρο-θησαυρών TESE καθώς και τη σχέση τους με τις έξι θεμελιώδεις κατηγορίες. Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 9

Πίνακας 1: Θεμελιώδεις Κατηγορίες TESE και Μικρο-θησαυροί Θεμελιώδης Κατηγορία ID ( 1 ) Μικρο-θησαυρός Γενικές έννοιες 1 Theory of Education Θεωρία της Εκπαίδευσης Περιεχόμενο Μικρο-θησαυρού Ολότητες και συστήματα 2 Systems of Education Συστήματα Εκπαίδευσης 3 Special Needs Education 4 Educational Policy and Administration Εκπαίδευση Ειδικής Αγωγής Εκπαιδευτική Πολιτική και Διοίκηση 5 Financing of Education Χρηματοδότηση της Εκπαίδευσης 6 Schools or Educational Institutions Σχολεία και Εκπαιδευτικά Ιδρύματα 7 Content of Education Περιεχόμενο της Εκπαίδευσης Διαδικασίες 8 Teaching and Learning (Processes and Methodology) 9 Evaluation and Guidance 10 Personality and Behaviour ( 1 ) ID = Αριθμός ταυτοποίησης του μικρο-θησαυρού Διδασκαλία και Μάθηση (Διαδικασίες και Μεθοδολογία) Αξιολόγηση και Καθοδήγηση Συμπεριφορά και Προσωπικότητα Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 10

Πίνακας 1 (συνέχεια): Θεμελιώδεις Κατηγορίες TESE και Μικροθησαυροί Θεμελιώδης Κατηγορία ID ( 1 ) Μικρο-θησαυρός Περιεχόμενο Μικρο-θησαυρού Φορείς 11 Partners in Education Εταίροι στην Εκπαίδευση 12 European Union Ευρωπαϊκή Ένωση Εργαλεία 13 Information, Communication, Statistics Γενικό πλαίσιο 14 Politics, Legislation, Public Management 15 Social Environment (Society, Culture, Language and Religion) 16 Economic Environment (Economics, Labour and Employment) Πληροφορική, Επικοινωνία, Στατιστική Πολιτική, Νομοθεσία, Δημόσια Διοίκηση Κοινωνικό Περιβάλλον (Κοινωνία, Πολιτισμός, Γλώσσα και Θρησκεία) Οικονομικό Περιβάλλον (Οικονομία, Εργασία και Απασχόληση) 17 Languages Γλώσσες( 2 ). ( 1 ) ID = Αριθμός Ταυτοποίησης του μικροθησαυρού ( 2 ) Η ορθογραφία και η ιεραρχική δομή των γλωσσών στις Γλώσσες των Μικρο-θησαυρών βασίζονται στο: Gordon, Raymond G., Jr. (ed.), 2005. Ethnologue: Languages of the World, Fifteenth edition. Dallas, Tex.: SIL International. Ιστότοπος στο διαδίκτυο: http://www.ethnologue.com/. Η σχέση ανάμεσα σε ένα κύριο περιγραφικό λήμμα και έναν μικρο-θησαυρό υποδεικνύεται στην αλφαβητική παρουσίαση με το σύμβολο MT με τον διψήφιο αριθμό ταυτοποίησης του μικρο-θησαυρού. Και τα δύο εμφανίζονται στην γραμμή κάτω από το κύριο περιγραφικό λήμμα. Στην συστημική/συστηματική παρουσίαση κάθε μικροθησαυρός έχει ως επικεφαλίδα την ονομασία του με τον αριθμό ταυτοποίησης να προηγείται. 3.1.3. Επίπεδες Λίστες Τέσσερις επίπεδες λίστες συμπληρώνουν τον TESE. Όπως στους μικροθησαυρούς, αυτές περιέχουν όρους που ανήκουν σε συγκεκριμένο εννοιακό πεδίο αλλά τους καταχωρούν σε απλή αλφαβητική σειρά. Οι επίπεδες λίστες έχουν οριστεί για ομάδες όρων που συνιστούν οριακό λεξιλόγιο της Ευρυδίκης και το οποίο μοιράζονται άλλες κοινότητες πληροφόρησης ή δεν μπορούν να οργανωθούν σε εννοιακά ορθές κατηγορίες. Οι ακόλουθες ομάδες όρων έχουν τοποθετηθεί σε επίπεδες λίστες: γεωγραφικές οντότητες, πηγές πληροφόρησης, κύρια ονόματα και βοηθητικά λήμματα. Η σχέση μεταξύ ενός λήμματος και μιας επίπεδης λίστας προσδιορίζεται στην αλφαβητική μορφή μέσω του συμβόλου ΜΤ και ακολουθείται από διψήφιο αναγνωριστικό αριθμό σε παρένθεση στην επίπεδη λίστα. Και τα δύο εμφανίζονται στη γραμμή ανάμεσα στο λήμμα. Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 11

ID ( 1 ) Επίπεδη Λίστα Table 2: Επίπεδες Λίστες TESE Περιεχόμενο Επίπεδης Λίστας 18 Auxiliary Descriptors Βοηθητικοί Δείκτες. Μη αυτάρκεις νοηματικά. Πρέπει να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με άλλο λήμμα. 19 Geographical Entities Γεωγραφικές Οντότητες: ΟΟΣΑ, κάποιες μη-ευρωπαϊκές χώρες. Ορθογραφία: οδηγία ISO 3166. 20 Proper Names Κύρια Ονόματα: πλήρης αναφορά ή ακρώνυμα. 21 Information Sources Πηγές Πληροφόρησης ( 1 ) ID = Αριθμός Ταυτοποίησης στην Επίπεδη Λίστα 3.2. Ιεραρχικές σχέσεις Οι ιεραρχίες εκφράζουν το βαθμό εξειδίκευσης και γενίκευσης μεταξύ των κύριων περιγραφικών λημμάτων. Ο γενικός όρος συμβολίζεται με το BT (Broader Term) ενώ ο ειδικός με το NT (Narrower Term). εργαστήριο BT educational facilities εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις NT εργαστήριο Η αλφαβητική μορφή δείχνει μόνο ένα ιεραρχικό επίπεδο πάνω και ένα κάτω για κάθε κύριο περιγραφικό λήμμα. Η ιεραρχική παρουσίαση δεν αφορά σχέσεις γενίκευσης αλλά επίπεδα ειδίκευσης. Η αρίθμηση που υπάρχει στο σύμβολο NT, π.χ NT1, αναφέρεται στον αριθμό των επιπέδων από τα οποία μετακινείται ο ειδικότερος όρος από τον γενικό του. Στον θησαυρό περιλαμβάνονται πολύ-ιεραρχικές σχέσεις, το οποίο σημαίνει ότι τα κύρια περιγραφικά λήμματα πιθανόν να συσχετίζονται με περισσότερους από έναν ευρύτερο όρο. 3.3. Σχέσεις συσχέτισης Αυτές οι σχέσεις αφορούν ζεύγη όρων που δεν συνδέονται από σχέσεις ιεραρχίας ή ισοδυναμίας αλλά συνδέονται νοητικά μεταξύ τους. Είναι πολύ πιθανό ο χρήστης που ενδιαφέρεται για τη μία έννοια, να ενδιαφέρεται και γα την άλλη. Ο θησαυρός εφιστά την προσοχή σε αυτό δημιουργώντας αμοιβαία συσχέτιση που τονίζεται με το σύμβολο RT (Related Term). ποιότητα εκπαίδευσης RT αξιολόγηση αξιολόγηση RT ποιότητα της εκπαίδευσης 3.4. Σχέση γλωσσολογικού ισοδύναμου Κάθε έκδοση TESE καταχωρεί σε λίστα τα κύρια περιγραφικά λήμματα με αλφαβητική σειρά σε κάθε γλώσσα. Όροι που συνδέονται με σχέση γλωσσικής ισοδυναμίας παρατίθενται παρακάτω, με τον κωδικό κάθε γλώσσας να προηγείται του όρου. Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 12

4.Μορφές του θησαυρού Κάθε γλωσσική έκδοση TESE περιέχει τον πρόλογο και την παρουσίαση του TESE καθώς και την αλφαβητική, συστηματική και περιστροφική μορφή. Επειδή ο TESE 2006 αντικαθιστώντας τον European Training Thesaurus (EET) αποτέλεσε το βασικό εργαλείο του δικτύου Ευρυδίκη, αποφασίστηκε να μπορούν οι χρήστες να έχουν πρόσβαση στις λίστες των κύριων περιγραφικών λημμάτων του EET που προστέθηκαν στο TESE και σε αυτές που απορρίφθηκαν. Οι χρήστες μπορούν επίσης να έχουν πρόσβαση σε έναν πίνακα που δείχνει αναλυτικά όλες τις αλλαγές που προστέθηκαν στην δεύτερη έκδοση του 2009. Οι χρήστες μπορούν να κατεβάσουν τον TESE και το σχετικό υλικό δωρεάν από την κεντρική σελίδα του δικτύου Ευρυδίκη http://eacea.ec.europa.eu/portal/page/portal/eurydice. (αντί για www.eurydice.org)?? 4.1. Συντομογραφίες και σύμβολα Όλες οι εκδόσεις TESE χρησιμοποιούν τους ίδιους κωδικούς και συντομογραφίες. Πίνακας 3 : Συντομογραφίες και Σύμβολα TESE BT Broader Term; η λέξη που ακολουθεί ανήκει σε μια ευρύτερη κατηγορία MT Microthesaurus/Flat List; ο αριθμός ταυτοποίησης ενός μικρο-θησαυρού ή??. NT Narrower Term; η λέξη που ακολουθεί αυτόν τον συμβολισμό είναι πιο συγκεκριμένη. RT Related Term; ο όρος συνδέεται με κάποιον άλλον με σχέση συσχέτισης. SN Scope Note/Definition; αυτό το σύμβολο χρησιμοποιείται για οδηγίες ή για ορισμό. UF Use For; μη-κύριο περιγραφικό λήμμα USE Use; ο όρος έχει επιλεγεί ανάμεσα σε άλλους για να παρουσιάσει μια συγκεκριμένη έννοια. Γλωσσικοί κωδικοί στο TESE bg Βουλγαρική it Ιταλιική cs Τσεχική lt Λιθουανική da Δανική lv Λετονική de Γερμανική mt Μαλτεζική el Ελληνική nl Δανική en Αγγλική no Νορβηγική es Ισπανική pl Πολωνική et Εσθονική pt Πορτογαλική fi Φινλανδική ro Ρουμανική fr Γαλλική sk Σλοβακική ga Ιρλανική sl Σλοβενική hu Ουγγαρική sv Σουηδική is Ισλανδική tr Τουρκική Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 13

4.2. Αλφαβητική μορφή Αυτή η μορφή περιλαμβάνει 2 είδη καταχώρησης, τα κύρια και τα μη-κύρια περιγραφικά λήμματα. Στον TESE η αλφαβητική μορφή βασίζεται στο σύστημα λέξη προς λέξη. Οι λέξεις εμφανίζονται αλφαβητικά με τα διαστήματα και τις παύλες να προηγούνται των γραμμάτων. κρατικός νόμος USE νομοθεσία Δημόσιο σχολείο MT (06) SN: Σχολείο που χρηματοδοτείται από το κράτος. UF BT σχολείο publication MT (21) SN: Χρησιμοποιείστε έναν πιο συγκεκριμένο όρο όπου είναι δυνατόν. 4.2.1. Καταχώρηση κύριου περιγραφικού λήμματος Αυτές οι καταχωρήσεις περιλαμβάνουν: το κύριο περιγραφικό λήμμα με έντονα μαύρα γράμματα τον αριθμό ταυτοποίησης του μικρο-θησαυρού στον οποίο ανήκει το κύριο περιγραφικό λήμμα με το σύμβολο MT γλωσσολογικά ισοδύναμα σε κάθε μία από τις γλώσσες του TESE. Κάθε καταχώρηση συμβολίζεται με τον αντίστοιχο κωδικό της γλώσσας. μία υποσημείωση (όπου υπάρχει) με το σύμβολο SN τα μη-κύρια περιγραφικά λήμματα με το σύμβολο UF τα σύνθετα λεξιλογικά στοιχεία που προέρχονται από το κύριο περιγραφικό λήμμα: με το σύμβολο UF συμβολίζουμε τον όρο που δημιουργήθηκε από το κύριο περιγραφικό λήμμα (descriptor). Στο ακόλουθο παράδειγμα, η φράση 'primary teacher' αναφέρεται και στο 'primary education' και στο 'teacher'; άρα το 'UF primary teacher' θα υπάρχει και στην αλφαβητική μορφή. Αυτά τα δύο κύρια περιγραφικά λήμματα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα κατά τη φάση της καταχώρησης. Πρωτοβάθμια εκπαίδευση MT (02) UF κατώτατη εκπαίδευση UF ISCED 1 UF δάσκαλος πρωτοβάθμιας teacher MT (11) UF καθηγητής δευτεροβάθμιας UF δάσκαλος πρωτοβάθμιας γενικοί όροι στο πρώτο επίπεδο γενίκευσης καταχωρούνται αλφαβητικά με το σύμβολο BT Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 14

ειδικοί όροι στο πρώτο επίπεδο ειδίκευσης καταχωρούνται με αλφαβητική σειρά και συμβολίζονται με το NT κύρια περιγραφικά λήμματα που συνδέονται με το κύριο λήμμα με σχέση συσχέτισης καταχωρούνται αλφαβητικά και συμβολίζονται με το RT. ενισχυτική διδασκαλία MT (03) SN: Διδασκαλία για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες. UF learning support UF remedial teaching BT εκπαίδευση ειδικής αγωγής NT γλωσσική υποστήριξη RT τάξη ενισχυτικής διδασκαλίας 4.2.2. Καταχώρηση μη-κύριου περιγραφικού λήμματος Τα μη-κύρια περιγραφικά λήμματα εμφανίζονται με έντονα πλάγια γράμματα με την ένδειξη USE και παραπέμπουν τους χρήστες στο κατάλληλο κύριο περιγραφικό λήμμα. remedial teaching USE ενισχυτική διδασκαλία Σύνθετοι όροι που έχουν δημιουργηθεί από πολλά κύρια περιγραφικά λήμματα εμφανίζονται με τον ακόλουθο τρόπο: δάσκαλος πρωτοβάθμιας USE πρωτοβάθμια εκπαίδευση + δάσκαλος 4.3. Συστηματική μορφή Αυτή η μορφή ενημερώνει τους χρήστες για τις σχέσεις ιεραρχίας και σύνδεσης ανάμεσα σε κύρια περιγραφικά λήμματα. Ο κάθε μικροθησαυρός φέρει ως επικεφαλίδα τις σχέσεις ιεραρχίας και συσχέτισης ανάμεσα στα ατομικά λήμματα. Οι ιεραρχίες φέρουν ως επικεφαλίδα όρους στην κορυφή που δεν αποτελούν υποσύνολο κάποιου άλλου όρου στη σχετική ιεραρχία. Οι όροι στην κορυφή παρουσιάζονται σε αλφαβητική μορφή και επομένως καθορίζουν τη σειρά παρουσίασης μέσα σε κάθε μικροθησαυρό. Οι πιο συγκεκριμένοι όροι τοποθετούνται στα δεξιά (μετά από δύο τελείες ανά επίπεδο ιεραρχίας σε σχέση με τον όρο στην κορυφή) και προσδιορίζεται με τον κωδικό ΝΤ. Σε περίπτωση που οι όροι συνδέονται μεταξύ τους σε περισσότερα του ενός επίπεδα ιεραρχικής σχέσης, ο κωδικός ΝΤ συμπληρώνεται από αριθμό που υποδηλώνει το επίπεδο αυτό (π.χ., ΝΤ1 αφορά στο πρώτο επίπεδο ιεραρχικής σχέσης, ΝΤ2 στο δεύτερο επίπεδο κοκ.). Οι πιο συγκεκριμένοι όροι παρουσιάζονται στην κατιούσα. Τα περιγραφικά λήμματα στο ίδιο ιεραρχικό επίπεδο τοποθετούνται σε αλφαβητική σειρά. 06 Σχολεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα εκπαιδευτικό ίδρυμα.. NT1 σχολείο... NT2 καλλιτεχνικό σχολείο... NT3 μουσικό σχολείο... NT2 οικοτροφείο Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 15

Οι σχετιζόμενοι όροι τοποθετούνται επίσης στα δεξιά (έπειτα από δύο τελείες σε σχέση με τον σχετιζόμενο όρο) και σε αλφαβητική σειρά. Προηγείται αυτών ο κωδικός RΤ και, αν βρίσκονται ένθετοι σε διαφορετικούς μικροθησαυρούς, ακολουθούνται από τον αριθμό αναγνώρισης του αντίστοιχου μικροθησαυρού σε παρένθεση. 08 Διδασκαλία και Μάθηση στόχοι της εκπαίδευσης.. RT ανάπτυξη αναλυτικού προγράμματος (07) 07 Περιεχόμενο της Εκπαίδευσης ανάπτυξη αναλυτικού προγράμματος.. RT στόχοι της εκπαίδευσης (08) Οι πολλαπλές ιεραρχικές σχέσεις τονίζονται με βέλος διπλής όψης. Αν οι δύο ευρύτεροι όροι εμπεριέχονται στον ίδιο μικροθησαυρό, τότε η σχέση τους δεικνύεται με βέλος διπλής όψεως στα δεξιά του λήμματος. guidance officer is an NT1 of guidance service and an NT1 of non-teaching staff with both broader terms placed in MT11. 11 Εταίροι στην Εκπαίδευση υπηρεσία συμβουλευτικής NT1 σύμβουλος μη-διδακτικό προσωπικό NT1 σύμβουλος Αν οι δύο ευρύτεροι όροι εμπεριέχονται σε διαφορετικούς μικροθησαυρούς, τότε η σχέση δεικνύεται με βέλος διπλής όψεως στα δεξιά του λήμματος ακολουθούμενο από τον αριθμό αναγνώρισης του μικροθησαυρού σε παρένθεση. Η μεταρρύθμιση αποτελεί ΝΤ1 της εκπαιδευτικής πολιτικής καθώς και ΝΤ1 της πολιτικής στο ΜΤ14. 04 Εκπαιδευτική Πολιτική και Διοίκηση εκπαιδευτική πολιτική.. NT1 μεταρρύθμιση (14) 14 Πολιτική, Νομοθεσία, Δημόσια Διοίκηση πολιτική.. NT1 μεταρρύθμιση (04) Τα περιγραφικά λήμματα που υποστηρίζονται από υποσημειώσεις (scope notes) υπογραμμίζονται. Για να διαβάσει την υποσημείωση ο χρήστης πρέπει να συμβουλευτεί την αλφαβητική μορφή παρουσίασης. πληροφορίες.. NT1 τεκμηρίωση με χρήση εγγράφων.... RT ταξινόμηση.. NT1 πληροφόρηση στους γονείς (11).. RT Τεχνολογία της Πληροφορίας και Επικοινωνίας.. RT κέντρο πληροφοριών (06) Τα μη- κύρια περιγραφικά λήμματα δεν παρουσιάζονται στη συστηματική μορφή παρουσίασης. Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 16

4.4. Εναλλασσόμενη μορφή παρουσίασης Αυτή η αλφαβητική λίστα όλων των σημαντικών λέξεων (και με ατομικά στοιχεία σύνθετων όρων) έχει ετοιμαστεί σε μορφή KWIC (Key Word In Context). Εξαιρούμενες λέξεις όπως of, and, in, between, by etc., που από μόνες τους δεν έχουν νοηματικό περιεχόμενο δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ως κέντρο της εναλλασσόμενης παρουσίασης. Μια ολοκληρωμένη λίστα εξαιρούμενων λέξεων για το TESE δίδεται στο παράρτημα (annexe). Χώρος εργασίας επιμόρφωση USE ενδουπηρεσιακή επιμόρφωση μεταφορά Ευρωπαϊκό Σύστημα Μεταφοράς Πιστωτικών Μονάδων μεταφορά πιστωτικών μονάδων οικονομικά μεταφορά USE μεταφορά κεφαλαίων γνώση μεταφορά μετάθεση καθηγητών μετάβαση σε διαφορετικό εκπαιδευτικό κλάδο μεταφορά κεφαλαίων μετάβαση από ένα εκπαιδευτικό επίπεδο σε άλλο Οι σύνθετοι όροι παρουσιάζονται με τον ακόλουθο τρόπο στην εναλλασσόμενη μορφή παρουσίασης: Δάσκαλος πρωτοβάθμιας USE πρωτοβάθμια εκπαίδευση + δάσκαλος Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 17

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ Το δίκτυο "Ευρυδίκη" στοχεύει στην αναβάθμιση του TESE σε τακτά χρονικά διαστήματα. Για την διευκόλυνση μας λοιπόν, όλοι οι χρήστες του θησαυρού καλούνται να υποβάλλουν τις προτάσεις τους με τις αλλαγές καθώς και τους λόγους των προτάσεών τους στα κεντρικά γραφεία του δικτύου, χρησιμοποιώντας τη φόρμα που υπάρχει στον ιστότοπο της Ευρυδίκης στην διεύθυνση: http://eacea.ec.europa.eu/portal/page/portal/eurydice/tesemaintenance. Η κεντρική μονάδα του δικτύου θα εξετάσει όλες τις προτάσεις και θα τις αξιολογήσει για την αναβάθμιση του TESE. Έπειτα, οι προτάσεις καθώς και η ανάλυση της επίδρασής τους θα υποβληθούν στην ομάδα Διαχείρισης TESE και στην ομάδα των Γλωσσολογικών Ισοδύναμων. Η ομάδα διαχείρισης TESE θα αποφασίσει το αν θα γίνουν εν τέλει οι αλλαγές. Οι χρήστες του θησαυρού θα ενημερωθούν για τυχόν τροποποιήσεις μέσω της κεντρικής ιστοσελίδας του δικτύου Ευρυδίκη http://www.eurydice.org Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 18

ΠΩΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ Ο ΘΗΣΑΥΡΟΣ 1.Καταλογογράφηση / καταχώρηση Καταλογογράφηση / καταχώρηση είναι η διαδικασία της περιγραφής ή αναγνώρισης ενός εγγράφου όσον αφορά το περιεχόμενό του και την παρουσίαση αυτού του περιεχομένου με την βοήθεια κύριων περιγραφικών λημμάτων. Ψάχνοντας με την βοήθεια των όρων (descriptors) που χρησιμοποιήθηκαν για την καταχώρηση (indexing), όσοι αναζητούν πληροφορίες θα είναι σε θέση να ανασύρουν από μία μάζα βιβλιογραφικού υλικού όσους όρους απαιτούνται για τις πληροφορίες που αναζητούν. 1.1. Επιλογή εννοιών προς καταχώρηση Η επιλογή εννοιών για καταχώρηση βασίζεται σε δύο αρχές, την αρχή της επιλογής και την αρχή της εξαντλητικότητας. 1.1.1. Αρχή της επιλογής Όσοι καταχωρούν όρους στον θησαυρό καλό είναι να αποφεύγουν την υπερβολή και να καταχωρούν μόνο έννοιες που μπορούν να προκαλέσουν το ενδιαφέρον των χρηστών για τις πληροφορίες που ζητούν. Η αρχή της επιλεκτικής καταχώρησης: δεν εξαρτάται από την ποιότητα του θησαυρού εξαρτάται από την φιλοσοφία που διέπει το σύστημα καταχώρησης του θησαυρού εξαρτάται από την γνώση των καταχωρητών όσον αφορά στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των χρηστών. 1.1.2. Αρχή της εξαντλητικότητας Οι καταχωρητές καλό θα είναι να αποφύγουν την ελλιπή καταχώρηση και να επιλέγουν όλες τις έννοιες που θα ενδιέφεραν τους χρήστες, άσχετα αν αυτές εκφράζονται ξεκάθαρα ή εννοούνται. Ο αριθμός των κύριων περιγραφικών λημμάτων ενός εγγράφου εξαρτάται από: την κάλυψη του θησαυρού μόνο έννοιες που εμφανίζονται στην γλώσσα των εγγράφων μπορούν να καταχωρηθούν την πολιτική που ακολουθείται και η οποία καθορίζει το επίπεδο λεπτομερειών στην καταχώρηση εφόσον το καλύτερο επίπεδο εξαρτάται από τη φύση των ερωτήσεων που παίρνει το σύστημα, κριτήριο αποτελεί η διάδραση μεταξύ των χρηστών την εμπειρία και τις πρακτικές των καταχωρητών σχετικά με το θέμα και την διαδικασία καταχώρησης (σε περίπτωση απουσίας συγκεκριμένης πολιτικής). Όσο περισσότεροι όροι καταχωρούνται στο σύστημα: τόσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό ανάκλησης κειμένων που εξάγονται από μία βάση δεδομένων με ερέθισμα ένα ερώτημα που υποβάλλεται τόσο μικρότερο είναι το μέγεθος της ακρίβειας, ο αριθμός δηλαδή των εγγράφων / κειμένων που εξάγονται από μία ερώτηση και ενδιαφέρουν τον χρήστη. Καταχωρώντας καθετί (ακόμα και έννοιες μικρής σημασίας) είναι πιθανόν να ανασύρονται αρκετά κείμενα αλλά να είναι ελάχιστα (αν όχι καθόλου) απαραίτητα στους χρήστες. Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 19

1.2. Έκφραση εννοιών μέσω λημμάτων Μετά την αναγνώριση των εννοιών που χρειάζονται καταχώρηση, οι έννοιες πρέπει να εκφραστούν μέσω ενός ή περισσοτέρων λημμάτων. Η διαδικασία αυτή καθορίζεται από την αρχή της ακρίβειας (άρτιας ευρετηρίασης) που απαιτεί να καταχωρούνται συγκεκριμένες έννοιες με συγκεκριμένους, και όχι γενικούς, όρους. Όταν συνδέονται οι έννοιες με τα κατάλληλα κύρια-περιγραφικά λήμματα θα πρέπει να ακολουθούνται οι κάτωθι δύο αρχές της ακρίβειας: κάθετη ακρίβεια / ευρετηρίαση: το λήμμα πρέπει να έχει το ίδιο επίπεδο ευρετηρίασης με την έννοια ή, αν αυτό είναι αδύνατον, να βρίσκεται στο αμέσως επόμενο ανώτερο επίπεδο οριζόντια ακρίβεια / ευρετηρίαση: μια έννοια που απαρτίζεται από δύο ή περισσότερες λέξεις πρέπει να εκφραστεί από σύνθετο περιγραφικό λήμμα, αν αυτό είναι διαθέσιμο στο TESE, και όχι με συνδυασμό ανεξάρτητων λημμάτων. Ο βαθμός ακριβούς καταχώρησης εξαρτάται από: το λεξιλόγιο του θησαυρού, που ενδεχόμενα περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό συγκεκριμένων περιγραφικών λημμάτων, την υψηλή ακρίβεια του λεξιλογίου που αναπόφευκτα αυξάνει τον αριθμό των λημμάτων, την πολιτική καταλογογράφησης, την εμπειρία και την πρακτική των υπεύθυνων για την καταχώρηση σε ευρετήρια Όσο μεγαλύτερος ο βαθμός ακριβούς καταχώρησης στα ευρετήρια τόσο χαμηλότερος ο ρυθμός ανάκλησης. Ο χρήστης θα ανακτά μόνο στοιχεία που καταχωρούνται με το συγκεκριμένο περιγραφικό λήμμα αλλά όχι εκείνα που καταχωρούνται σε πιο γενικό επίπεδο ακόμα και αν περιέχουν σχετικές πληροφορίες. Ωστόσο, οι τελευταίες μπορούν να ανακληθούν με τη βοήθεια γενικών λημμάτων. Τόσο υψηλότερος ο βαθμός ακρίβειας. Ανακτώνται μόνο στοιχεία που έχουν να κάνουν με τη συγκεκριμένη έννοια. Στην πραγματικότητα, ο υπεύθυνος καταχώρησης θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα από τα ακόλουθα σενάρια στην προσπάθειά του να εντοπίσει ένα κατάλληλο περιγραφικό λήμμα: Η έννοια αντιστοιχεί σε λήμμα: αυτό το λήμμα χρησιμοποιείται για ευρετηρίαση. Αν το έγγραφο / στοιχεία είναι σε ξένη γλώσσα, οι έννοιες μεταφράζονται στη γλώσσα του TESE που χρησιμοποιεί ο υπεύθυνος καταχώρησης. Η έννοια αντιστοιχεί καλύτερα σε μη-περιγραφικό λήμμα που παραπέμπει το χρήστη στο κατάλληλο λήμμα που θα χρησιμοποιηθεί για ευρετηρίαση Δεν απαντάται λήμμα στο θησαυρό που αντιστοιχεί στην έννοια, οπότε οι υπεύθυνοι καταχώρησης έχουν δύο διαθέσιμες επιλογές: Επαναδιατύπωση της έννοιας στη φυσική γλώσσα για να διαπιστωθεί αν αντιστοιχεί σε κάποιο λήμμα στο θησαυρό Καθορισμός του εννοιολογικού πεδίου (μικροθησαυρός) στο οποίο ανήκει η συγκεκριμένη έννοια και στη συνέχεια έρευνα στη συστηματική μορφή σε αυτό το μικροθησαυρό για την ανίχνευση του περιγραφικού λήμματος που βρίσκεται πιο κοντά στη συγκεκριμένη έννοια. Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 20

2. Διατύπωση ερώτησης Όταν διατυπώνεται ένα ερώτημα, οι χρήστες θα πρέπει να αναγνωρίσουν τα κύρια περιγραφικά λήμματα που έχουν χρησιμοποιηθεί για την καταχώρηση μίας έννοιας και που θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την εξαγωγή των απαιτούμενων πληροφοριών. Το πρώτο στάδιο σ' αυτήν την διαδικασία είναι ο σχηματισμός μίας ερώτησης στη φυσική γλώσσα. Στο δεύτερο στάδιο, οι έννοιες παρουσιάζονται με την χρήση κύριων περιγραφικών λημμάτων του θησαυρού με τρία πιθανά αποτελέσματα: οι έννοιες που παρουσιάζονται στην ερώτηση περιέχονται στον θησαυρό. Οι χρήστες είναι σε θέση να βρουν τα αντίστοιχα κύρια ή μη-κύρια περιγραφικά λήμματα (που θα τους κατευθύνουν στα κατάλληλα "descriptors" ψάχνοντας στην αλφαβητική μορφή. Ή, μπορούν να ψάξουν στη συστηματική μορφή με τις σχέσεις ιεράρχησης και συσχέτισης καμία έννοια στην ερώτηση δεν εμφανίζεται στον θησαυρό. Εφόσον δεν μπορούν να βρεθούν οι έννοιες στην αλφαβητική και περιστροφική μορφή, οι χρήστες θα πρέπει να εξερευνήσουν τους μικρο-θησαυρούς που περιέχουν τα πεδία που σχετίζονται με το ερώτημα. Τα κύρια περιγραφικά λήμματα που περιγράφουν τις έννοιες που τίθενται στα ερωτήματα θα πρέπει να αποτελέσουν οδηγούς αναζήτησης. το ερώτημα μπορεί να μην είναι ακριβές. Οι χρήστες θα πρέπει να ψάξουν τους μικροθησαυρούς που καλύπτουν τα πεδία τα σχετικά με την ερώτηση. Τα πιο κατάλληλα κύρια περιγραφικά λήμματα για τον σχηματισμό της ερώτησης θα πρέπει να επιλεγούν. Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 21

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΛΙΣΤΑ ΕΞΑΙΡΟΥΜΕΝΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ TESE Ο εξαιρούμενες λέξεις είναι όροι που δεν έχουν δικό τους αυθυπόστατο νόημα και οι οποίοι, εξαιτίας αυτού, δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ως κέντρο εναλλαγής στην εναλλασσόμενη μορφή παρουσίασης. 0 1 2 3 4 5 6 ο η το ένας μια ένα Θησαυρός των Εκπαιδευτικών Συστημάτων στην Ευρώπη Έκδοση 2009 Ελληνική έκδοση Παρουσίαση 22