Το σήμερα είναι το αύριο του χθες

Το σήμερα είναι το αύριο του χθες Τμήμα Β ΣΔΕ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ Εκπαιδευόμενοι/ες: Caushaj Armand, Tushja Elona-Χριστίνα, Βαρλάγκας Βασίλειος, Γατή Σοφία, Κειμέρη Ιουλία, Κούμπου Γεωργία-Μάρθα, Μπολτσή Χαρίκλεια, Τσίμπου Αγγελική Υπεύθυνοι Εκπαιδευτικοί Project: Γιαννάκου Ουρανία ( ΠΕ03), Διαμαντή Γεωργία (ΠΕ02), Τραγούδα Αθανασία (ΠΕ19) Σχολικό έτος: 2016-2017 1

Περιεχόμενα Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΧΤΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ... 4 Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ... 4 ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΝΕΟΣΥΣΤΑΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ... 6 ΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΠΑΠΠΟΥ... 7 ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ... 10 ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΗΜΕΡΑ... 11 ΣΧΟΛΕΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΥΚΑΡΙΑΣ... 12 ΓΕΩΡΓΙΑ: ΒΑΣΙΚΗ ΠΗΓΗ ΠΛΟΥΤΟΥ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ.... 14 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ... 16 Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΚΟΣΜΟ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ... 16 Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... 16 Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ.... 17 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ.... 17 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΠΟΥ ΧΑΝΟΝΤΑΙ.. Ο ΤΣΑΓΚΑΡΗΣ... 19 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ... 20 2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ «Μάθε από το χθες, ζήσε για το σήμερα, έλπιζε για το αύριο. Το σημαντικό πράγμα είναι να μην σταματήσεις να ρωτάς». Αϊνστάιν «Επειδή η ύπαρξη και η ίδια η ζωή μας τοποθετείται και ξεκινάει από το παρόν προσβλέποντας στο μέλλον, και επειδή από την άλλη μεριά η ύπαρξή μας είναι κατεξοχήν έγχρονη, δεν δικαιολογείται η αλαζονεία ότι ο κόσμος, ο πολιτισμός, η χώρα σου ξεκινάει και τελειώνει μ εσένα! Γιατί δεν υπάρχει παρόν χωρίς παρελθόν και τανάπαλιν. Άλλωστε το ίδιο το παρόν είναι δυνάμει παρελθόν σε σχέση με το μέλλον. Σε μια διαλεκτική και δημιουργική σχέση με το παρελθόν σου, δηλ. με την πολιτιστική σου κληρονομιά, με τον στοχασμό, τις αξίες και τα επιτεύγματα που προηγήθηκαν, γονιμοποιείται το παρόν και ενεργοποιούνται πλευρές του αθέατες πριν». Γ. Μπαμπινιώτης 3

Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΧΤΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Η καλλιέργεια των νοητικών, των ψυχικών και των σωματικών δυνάμεων των νέων μέσα από ένα γενικό και προκαθορισμένο από κάθε χώρα σύστημα αποτελεί το εκπαιδευτικό σύστημα μιας χώρας. Σκοπός ενός τέτοιου συστήματος είναι να παράσχει παιδεία. Η λέξη παιδεία στην αρχαία ελληνική σήμαινε ότι περίπου και η σημερινή λέξη κουλτούρα, δηλαδή τη γενικότερη πνευματική και ψυχική καλλιέργεια του ανθρώπου και μαζί τον πολιτισμό. Σήμερα με τη σημασιολογική αντίθεση τεχνικού, υλικού πολιτισμού και καλλιέργειας, κουλτούρας, το «παιδεία» δηλώνει μόνο την καλλιέργεια, κυρίως μέσα από τη σχολική εκπαίδευση, αλλά και εκτός αυτής με γενικότερη έννοια. Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ Η εκπαίδευση των παιδιών στην αρχαία Αθήνα αποτέλεσε πρότυπο για πολλές αρχαίες ελληνικές πόλεις. Ιδεώδες της ήταν να γίνουν οι νέοι «καλοὶ κἀγαθοί». Αυτό επιτυγχανόταν με την άσκηση του σώματός τους, ώστε αυτό να αποκτήσει ευρωστία και ομορφιά, και της ψυχής τους, ώστε να γίνουν ενάρετοι. Τρεις κατηγορίες δασκάλων αναλάμβαναν τη στοιχειώδη μόρφωση των αγοριών στην Αθήνα: ο γραμματιστής, ο κιθαριστής και ο παιδοτρίβης. Αυτοί δίδασκαν στα παιδιά γραφή, μουσική και γυμναστική αντίστοιχα, δίνοντας έμφαση όχι μόνο στη σωματική ευεξία και τη μουσική καλλιέργεια, αλλά και στην ψυχική, πνευματική και ηθική διαπαιδαγώγηση. 4

Στην αρχαιότητα χρησιμοποιούνταν ένα πλήθος υλικών γραφής, τόσο οργανικών, όσο και ανόργανων. Αντίθετα με μας σήμερα που γράφουμε επάνω στο χαρτί σχεδόν αποκλειστικά, οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν ένα πλήθος επιφανειών για να γράψουν, όπως τον λίθο, τον πηλό, τα μεταλλικά ελάσματα, τις ξύλινες πινακίδες και τον πάπυρο. Στην Αθήνα της κλασικής εποχής η εκπαίδευση και η διαπαιδαγώγηση των νέων ενδιέφεραν οπωσδήποτε την επίσημη Πολιτεία, αλλά δεν αποτελούσαν δικό της μέλημα, όπως αποτελούν σήμερα. Η εκπαίδευση των παιδιών αποτελούσε μέριμνα κυρίως των γονέων. Τα κορίτσια δεν αποκτούσαν ιδιαίτερες γνώσεις πέρα από αυτές που θα τους επέτρεπαν να διαχειρίζονται σωστά τις υποθέσεις του σπιτιού τους, όταν θα αποκτούσαν οικογένεια. 5

ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΝΕΟΣΥΣΤΑΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ 1836. Με διάταγμα της 31ης Δεκεμβρίου 1836 ιδρύθηκαν ως σχολεία Μ.Ε. τα τριτάξια Ελληνικά Σχολεία και τα Τετρατάξια Γυμνάσια. 1929. Ιδρύονται το εξατάξιο Δημοτικό και το Εξατάξιο Γυμνάσιο. 6

1937. Καταργούνται όλα τα προηγούμενα και ιδρύονται τα οκτατάξια και πεντατάξια Γυμνάσια, Πρακτικά Λύκεια και πεντατάξια Αστικά Σχολεία. Στην πρώτη τάξη των σχολείων αυτών εγγράφονται κατόπιν εξετάσεων οι κάτοχοι ενδεικτικού τετάρτης τάξης δημοτικού. Η δικτατορία Μεταξά δημιουργεί τον ΟΕΣΒ (Οργανισμός Εκδόσεων Σχολικών Βιβλίων), και λειτουργεί το 4χρονο δημοτικό και το 8χρονο γυμνάσιο. Αλήθεια, έχετε ποτέ ρωτήσει τους γονείς και τους παππούδες σας για τα μαθητικά τους χρόνια; Ας δούμε συνέντευξη του κου Νίκου στην εγγονή του Μαρία. ΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΠΑΠΠΟΥ -Παππού, θα ήθελα να σε ρωτήσω κάποια πράγματα για τα σχολικά σου χρόνια. -Ό,τι θέλεις, Μαρία. Είμαι στη διάθεσή σου. -Καταρχήν, ποια περίοδο πήγαινες σχολείο; -Από το 1949 έως το 1955. Πήγα μόνο στο δημοτικό (Βρονταμάς Λακωνίας). Τα χρόνια ήταν δύσκολα. Το Γυμνάσιο ήταν για λίγους. -Πώς ήταν το σχολείο σου; -Το σχολείο ήταν ένα απλό σπίτι στο κέντρο του χωριού, με τρία δωμάτια για αίθουσες και χωρίς αυλή. 7

Τα διαλείμματα τα κάναμε στο δρόμο. Σε κάθε αίθουσα έκαναν μάθημα μαζί δυο τάξεις. Πρώτη και Δευτέρα, Τρίτη και Τετάρτη, Πέμπτη κι Εκτη. Και μη φανταστείς ότι ήμασταν λίγα παιδιά. Τουλάχιστον 50-60 μέσα σε κάθε αίθουσα. Καταλαβαίνεις πόσο δύσκολο ήταν αυτό και για εμάς αλλά και για τους δασκάλους. Υπήρχε από μια ξυλόσομπα στην κάθε αίθουσα, για ζεστασιά τον χειμώνα. Το κάθε παιδί έπρεπε το πρωί να φέρει από το σπίτι του ένα κούτσουρο για τη σόμπα. Όποιος το ξεχνούσε έτρωγε μεγάλη κατσάδα. -Τι ώρα πηγαίνατε στο σχολείο; -Επειδή δεν είχαμε ρολόγια και για να μην πηγαίνει ο καθένας στο περίπου, ο επιμελητής της τάξης είχε την υποχρέωση να πηγαίνει να χτυπάει την καμπάνα της εκκλησίας. Ετσι ακούγαμε οι υπόλοιποι και πηγαίναμε στο σχολείο. Επρεπε να είμαστε εκεί πριν από τους δασκάλους. Οση ώρα τους περιμέναμε παίζαμε και σαχλαμαρίζαμε. Μόλις εμφανίζονταν, σταματούσαμε ό,τι κάναμε, στεκόμασταν στην άκρη του δρόμου και όλοι μαζί φωνάζαμε: ΚΑΛΗΜΕΡΑ. Το μεσημέρι πηγαίναμε στα σπίτια μας για 2 ώρες και στη συνέχεια επιστρέφαμε στο σχολείο και για απογευματινό μάθημα. Πάλι ο επιμελητής μας ειδοποιούσε με την καμπάνα. Μάθημα είχαμε και το Σάββατο. Η ιδιαιτερότητα του Σαββατιάτικου μαθήματος ήταν ότι ο δάσκαλος μας εξηγούσε το Ευαγγέλιο που θα ακουγόταν την Κυριακή στην εκκλησία. -Δηλαδή θέλεις να μου πεις ότι έπρεπε να πάτε και εκκλησία την Κυριακή; Δεν είχατε ούτε μία μέρα να κοιμηθείτε λίγο παραπάνω; -Φυσικά και πηγαίναμε κάθε Κυριακή στη εκκλησία και μαζί με τους δασκάλους. Και όχι μόνο αυτό. Δυο παιδιά, κάθε φορά διαφορετικά, έλεγαν ο ένας το <<Πιστεύω>> και ο άλλος το <<Πάτερ Ημών>>. -Είχατε συγκεκριμένη στολή για το σχολείο ή φορούσατε ό,τι θέλατε όπως εμείς σήμερα; 8

-Τα κορίτσια φορούσαν μπλε ποδιά. Τα αγόρια καπέλο. Όλα τα αγόρια έπρεπε να είναι κουρεμένα με την ψιλή μηχανή. Κάθε πρωί γινόταν επιθεώρηση αν ήμασταν φρεσκοκουρεμένοι, πλυμένοι και με καθαρά και κομμένα νύχια. Εστω και ένα απ όλα αυτά να μην τηρούσε κάποιος, ο δάσκαλος τον χτυπούσε με τη βέργα στην εξωτερική πλευρά της παλάμης, που πονούσε πιο πολύ. -Γενικά ήταν αυστηροί οι δάσκαλοι; Μόνο αυστηροί; Τρώγαμε πάρα πολύ ξύλο και πολλές τιμωρίες. Αν για παράδειγμα ο δάσκαλος έπιανε κάποιον αδιάβαστο, η τιμωρία του ήταν να τον κλειδώσει το μεσημέρι στο σχολείο και να μην πάει σπίτι του. Οπότε, όπως καταλαβαίνεις έμενε και νηστικός. Αν σε σήκωνε στον πίνακα να πεις μάθημα ή να λύσεις κανένα πρόβλημα κι εσύ δεν τα κατάφερνες, σε έπιανε από το αυτί και σου κοπανούσε το κεφάλι στον πίνακα! Το κακό όμως δε σταματούσε τελειώνοντας το μάθημα. Οι δάσκαλοι μετά το σχολείο, έκαναν βόλτα σε όλους τους δρόμους του χωριού για να ελέγξουν ποιοι είναι έξω και παίζουν, αντί να διαβάζουν. Αλίμονο σε όποιους έπιαναν. Όχι μόνο τους έδερναν, αλλά ενημέρωναν και τους γονείς και τις έτρωγαν κι από κείνους. -Είναι απίστευτα τα όσα μου περιγράφεις, αλλά μήπως τα προκαλούσατε κι εσείς; Μήπως ήσασταν υπερβολικά άτακτοι; - Ατακτοι; Πού να τολμήσουμε να κάνουμε αταξίες; Εσύ θα τολμούσες ξέροντας τι σε περιμένει; -Στην αρχή μου είπες ότι πήγες μόνο δημοτικό γιατί δεν υπήρχε η δυνατότητα για περισσότερη μόρφωση. Από αυτά που μου περιέγραψες, συμπεραίνω ότι μάλλον υπήρχε κι άλλος λόγος που παράτησες το σχολείο νωρίς. Δεν υπήρξε κανείς να σε κάνει να το αγαπήσεις. Μόνο ξύλο και φόβος! 6 Φεβρουαρίου 1982: Ο υπουργός Παιδείας της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, Λευτέρης Βερυβάκης αποφάσισε την κατάργηση της υποχρεωτικής χρήσης της σχολικής ποδιάς. 9

ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ Στο Σχολείο του Μέλλοντος, ο εκπαιδευτικός γίνεται συνεργάτης και καθοδηγητής. Εγκαταλείπει τον ηγεμονικό ρόλο του παρουσιαστή και παντογνώστη, οργανώνει, εμπνέει και δημιουργεί βιωματικές δραστηριότητες. Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες, συλλέγουν αποτελεσματικά τις πληροφορίες, τις αξιολογούν και τις επεξεργάζονται ακολουθώντας το πνεύμα της συνεργατικής μάθησης με στόχο τη βιωματική γνώση και διδασκαλία μεταμορφώνει τον παθητικό μαθητή σε δημιουργό και υπεύθυνο της δικής του γνώσης. 10

Τα βιβλία και τα τετράδια αντικαθίστανται από την «ηλεκτρονική τσάντα» (ελαφρύ ατομικό Tabletpc) με αλληλεπιδραστικό εκπαιδευτικό λογισμικό ενώ ο μαυροπίνακας της τάξης παραχωρεί τη θέση του στην ψηφιακή οθόνη, τον «έξυπνο» πίνακα, που αποτελεί τον πυρήνα της καθημερινής διδασκαλίας και της συνεργασίας των ομάδων. ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΗΜΕΡΑ Σήμερα δεν υπάρχουν εκείνες οι παλαιότερες επιλογές, έστω και αν ήταν εκούσιες. Η πολιτεία δηλαδή τότε άφηνε στα παιδιά ή στους γονείς τους να αποφασίσουν για τη συνέχιση των σπουδών στο γυμνάσιο. Το δικαίωμα αυτό της «επιλογής» είναι γνωστό ότι για πολλές περιπτώσεις της ελληνικής κοινωνίας σήμαινε στέρηση - αλλά αυτό είναι άλλο ζήτημα. Η νέα λοιπόν κατάσταση της υποχρεωτικής φοίτησης στο σχολείο, με την απεριόριστη αύξηση του μαθητικού πληθυσμού, δημιούργησε ένα νέο σώμα με διαφορετικές από πριν ιδιότητες. Ο καθηγητής σήμερα έχει να συνεργαστεί με μαθητές που διαφέρουν πολύ από τους παλαιότερους. Ο σημερινός μαθητής είναι πιο ελεύθερος, με λιγότερες προκαταλήψεις ή φοβίες, δισταγμούς ή αναστολές, και βέβαια, αν δεν είναι πάντοτε σωστά ενημερωμένος, τουλάχιστο έχει ακούσει ή έχει συχνά περισσότερες γνώσεις για περισσότερα πράγματα. Αλλά τα πράγματα άλλαξαν και σε γενικότερα και σε ειδικότερα θέματα διδακτικής. Έπαψε προ πολλού να είναι ο δάσκαλος το κέντρο της διδασκαλίας, αφού η διδασκαλία είναι πια μια μορφή συνεργασίας, χωρίς την εξωτερική επιβολή δύναμης και χωρίς τον παλιό αυταρχισμό του δασκάλου. Αλλά ακόμη σε κάποια μαθήματα άλλαξαν οι στόχοι και οι μεθοδεύσεις. Η νεοελληνική γλώσσα, π.χ. δε διδάσκεται σαν να είναι μια γραπτή μόνο ή άγνωστη γλώσσα. Η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, και όχι μόνο στα μαθηματικά, 11

εισήγαγε νέες μεθοδεύσεις στην αναζήτηση και κατάταξη της γνώσης, ώστε σε λίγα χρόνια να διαφέρουν οι γνώστες από τους μη γνώστες όσο περίπου παλαιότερα οι εγγράμματοι από τους αγράμματους κτλ. Η εκπαίδευση λοιπόν προϋποθέτει την παιδεία ώστε ένας νέος άνθρωπος να γίνει ένας ολοκληρωμένος ελεύθερος πολίτης. Η απόκτηση τίτλων κάθε είδους δεν οδηγούν αυτόματα στη γνώση ως αποτέλεσμα μιας καθολικής παιδευτικής διαδικασίας που οδηγεί στη σοφία δηλαδή όχι στην απλή γνώση, αλλά στην ανώτερη αντίληψη του ανθρώπου για τη ζωή και τα πράγματα ως αποτέλεσμα της ώριμης σκέψης. ΣΧΟΛΕΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΥΚΑΡΙΑΣ Κλείνοντας θα θέλαμε να κάνω μια αναφορά στο δικό μας σχολείο, στο σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας. Τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας παρέχουν τη δυνατότητα σε ενήλικες, που δεν έχουν ολοκληρώσει την εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, να συνεχίσουν τις σπουδές τους και να αποκτήσουν τίτλο ισότιμο με το απολυτήριο του Γυμνασίου. Η διάρκεια της φοίτησης είναι 18 μήνες (δύο σχολικά έτη) και οι ώρες διδασκαλίας 25 την εβδομάδα. Τα μαθήματα γίνονται απογευματινές ώρες από Δευτέρα έως Παρασκευή. Το πρόγραμμα των ΣΔΕ, που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και το Ελληνικό Δημόσιο, ξεκίνησε στην Ελλάδα το 2000 με τη λειτουργία του πρώτου ΣΔΕ στο Περιστέρι, και στηρίχτηκε σε τρεις βασικές αρχές: 1. ευέλικτο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που προσαρμόζεται στις ικανότητες και στις ανάγκες των εκπαιδευομένων εξασφαλίζοντας έτσι την ενεργό συμμετοχή τους 2. υποστήριξή τους σε όλους τους τομείς που αντιμετωπίζουν δυσκολίες 3. εκπαιδευτικό προσωπικό και συμβουλευτικές υπηρεσίες που είναι σε θέση να ανταποκρίνονται στην πολυπλοκότητα των καθηκόντων τα οποία αναλαμβάνουν 12

Από το 2000 μέχρι σήμερα ιδρύθηκαν 58 ΣΔΕ σε όλη τη χώρα όπως και αρκετά παραρτήματα (τμήματα εκτός έδρας). Οκτώ Σχολεία λειτουργούν μέσα σε σωφρονιστικά καταστήματα. Ένα μεγάλο ποσοστό των αποφοίτων των ΣΔΕ συνεχίζει στην επόμενη βαθμίδα εκπαίδευσης (ΕΠΑΛ, Γενικό Λύκειο) και μερικοί έχουν προχωρήσει στο Πανεπιστήμιο. Η εμπειρία τους από τη συνέχιση των σπουδών τους στο τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα καθώς και οι επιδόσεις τους μαρτυρούν ότι αυτό που κέρδισαν στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας είναι ότι έχουν μάθει πώς να μαθαίνουν. 13

ΓΕΩΡΓΙΑ: ΒΑΣΙΚΗ ΠΗΓΗ ΠΛΟΥΤΟΥ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ. Οι αγρότες χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες: σ αυτούς που είχαν τη γη και την καλλιεργούσαν μόνοι τους (αυτουργοί), σ αυτούς που ανέθεταν την καλλιέργειά της σε άλλους και επέβλεπαν το όλο έργο και σ αυτούς που εμπιστεύονταν τα πάντα σε κάποιο διαχειριστή και αρκούνταν στα κέρδη από τα κτήματά τους ζώντας σε κάποια πόλη. Εργάζονταν όλο το χρόνο και τα μέσα καλλιέργειας που διέθεταν ήταν σχεδόν πρωτόγονα. Συνήθως καλλιεργούσαν: δημητριακά, αμπέλια, οπωροφόρα δέντρα, λουλούδια, ενώ παράλληλα ασχολούνταν με τη μελισσοκομία. Όσο για την κτηνοτροφία, έκτρεφαν μουλάρια και γαϊδούρια (υποζύγια), χοίρους και αιγοπρόβατα. Πέρα από τα υλικά αγαθά πρόσφερε σωματική υγεία και εμφυσούσε στην ψυχή όσων την ασκούσαν το αίσθημα της δικαιοσύνης, γενναιότητα, υπομονή και επιμονή. Με ποιους τρόπους γινόταν παλιά η κατεργασία του εδάφους και η συγκομιδή των προϊόντων και πως γίνεται σήμερα; 14

Τα παλιά χρόνια, η σπορά άρχιζε στα τέλη του Σεπτέμβρη και τελείωνε το Δεκέμβρη. Όταν άρχιζαν οι πρώτες βροχές και μαλάκωνε το χώμα οι γεωργοί άρχιζαν το όργωμα του χωραφιού. Τότε δεν είχαν μηχανές και χρησιμοποιούσαν ζώα για να τους βοηθούν στο όργωμα. Το αλέτρι ήταν ξύλινο και το έδεναν συνήθως σε δυο άλογα ή σε δυο βόδια. Αφού τελείωνε το όργωμα, έριχναν το σπόρο με το χέρι. Αφού τελείωνε η σπορά, για να σκεπαστεί ο σπόρος με χώμα, έκοβαν ένα μεγάλο κλωνάρι δέντρου και το σβάρνιζαν στο χωράφι. Αργότερα χρησιμοποιούσαν ξύλινες σβάρνες και τα τελευταία χρόνια σιδερένιες. Μπορούσαν να σπείρουν 2 3 στρέμματα την ημέρα. Κι ύστερα ήρθε το τρακτέρ!!!!!! Τρακτέρ ονομάζεται ο γεωργικός ελκυστήρας. Έχει όμως επικρατήσει σε διεθνή κλίμακα, να λέγονται τρακτέρ τα γεωργικά μηχανήματα, που προσφέρουν τεράστιες υπηρεσίες στην καλλιέργεια της γης. Κυρίως χρησιμοποιείται για την έλξη διαφόρων γεωργικών μηχανημάτων όπως άροτρα, φόρτο τρακτέρ ήταν πραγματική επανάσταση στη μηχανική καλλιέργεια, της οποίας εξάλλου αποτελεί και βάση. Στην Ελλάδα πρωτοεμφανίστηκαν τρακτέρ το 1924. Είναι το βασικό γεωργικό μηχάνημα πάνω στο οποίο στηρίζεται η εκμηχάνιση της γεωργίας. Η αλματώδης τεχνολογική του εξέλιξη ιδιαίτερα της τελευταίες δυο δεκαετίες δίνει απεριόριστες δυνατότητες άσκησης του γεωργικού επαγγέλματος, καλλιεργητές, κ.α. Το τρακτέρ ήταν πραγματική επανάσταση στη μηχανική καλλιέργεια, της οποίας εξάλλου αποτελεί και βάση. Στην Ελλάδα πρωτοεμφανίστηκαν τρακτέρ το 1924. Είναι το βασικό γεωργικό μηχάνημα πάνω στο οποίο στηρίζεται η εκμηχάνιση της γεωργίας. Η αλματώδης τεχνολογική του εξέλιξη ιδιαίτερα της τελευταίες δυο δεκαετίες δίνει απεριόριστες δυνατότητες άσκησης του γεωργικού επαγγέλματος. Σήμερα, οι μηχανές αντικατέστησαν τη χειρονακτική εργασία των γεωργών. Από 2-3 στρέμματα που έσπερναν την ημέρα παλιότερα, τώρα πιο ξεκούραστα σπέρνουν 30-40. 15

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΚΟΣΜΟ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ Τα πρώτα σημάδια της ιατρικής εμφανίζονται στη Λίθινη εποχή. Οι πρώτες ιατρικές γνώσεις σχετίζονταν με θεραπεία τραυμάτων, βοήθεια κατά τον τοκετό, ανακούφιση πόνου και πυρετού. Ο πρωτόγονος άνθρωπος φαίνεται ότι ξεχώριζε την απλή αδιαθεσία ή τις συνέπειες του γήρατος από σοβαρότερες ασθένειες. Πίστευε ότι οι ασθένειες προκαλούνταν από δαιμονικές δυνάμεις ή πνεύματα. Οι άνθρωποι εκείνης της εποχής είχαν τη δυνατότητα να ακινητοποιούν σπασμένα άκρα χρησιμοποιώντας υλικά από πηλό, ή να ακρωτηριάζουν άκρα μετά από σοβαρούς τραυματισμούς, γάγγραινα ή δήγματα δηλητηριωδών ερπετών Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Ο Ασκληπιός ήταν ο πρώτος Έλληνας ιατρός. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ήταν γιός της Κορωνίδας και του Απόλλωνα. Ο Απόλλωνας ανέθεσε την ανατροφή του στο κένταυρο Χείρωνα ο οποίος του έμαθε να γιατρεύει κάθε αρρώστια και κάθε πληγή, είτε με ξόρκια, είτε με μαντζούνια, είτε με μαλακτικά βότανα, είτε και με χειρουργική επέμβαση. Οι κόρες του είχαν ονόματα που συμβόλιζαν την υγεία ή τη γιατρειά (Υγεία, Ιασώ, Ακεσώ, Πανάκεια). Παρήγαγε πλήθος φαρμάκων από ιαματικά φυτά και βότανα και δημιούργησε τα περίφημα «φαρμακοτριβεία», όπου γινόταν η κατεργασία των βοτάνων. Όσον αφορά τον τοκετό, ο Ασκληπιός ήταν αυτός που επινόησε το «ευτόκιο λουτρό» σε θαλάσσιο ύδωρ επί δυστοκίας, δηλαδή τη γέννα μέσα σε νερό. Ο Ασκληπιός θεοποιήθηκε λόγω των θεραπευτικών του ικανοτήτων, αφού οι άνθρωποι της εποχής του πίστευαν ότι είχε κάποια θεϊκή δύναμη. Έτσι, η φήμη του διέσχισε τα όρια της Τρίκκης (Τρίκαλα), όπου γεννήθηκε, κάλυψε τα όρια της Ελλάδας και μεταγενέστερα ολόκληρου του τότε Εικόνα 2 : Ασκληπιός γνωστού κόσμου. Το γεγονός αυτό οδήγησε στη δημιουργία πάνω από 340 Ασκληπιείων κατά τον 7ο 5ο αι. π.χ. σε όλον τον κόσμο. Η ακμή της Ελληνικής ιατρικής είναι ο 5ος αι. π.χ., τότε εξελίσσεται από τέχνη σε επιστήμη. Ο Ιπποκράτης (Κως 460 π.χ Λάρισα 377 π.χ) είναι ο θεμελιωτής της ορθολογικής ιατρικής που κατόρθωσε να την απαλλάξει από τα μεταφυσικά στοιχεία και τις δεισιδαιμονίες της εποχής. Είναι ο πρώτος που προχώρησε στην κωδικοποίηση των μεθόδων για τις θεραπείες των διαφόρων ασθενειών, θέτοντας έτσι τις βάσεις της ιατρικής επιστήμης. Ο Ιπποκράτης θεμελίωσε τη μέθοδο της κλινικής 16

εξέλιξης, που παραμένει όμοια ακόμα και σήμερα. Παρατηρούσε λεπτομερώς τον ασθενή προτού καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα. Επίσης λάμβανε υπόψη του τις ατμοσφαιρικές συνθήκες, τη διεύθυνση των ανέμων, την Εικόνα 2 : Ιπποκράτης (460π.Χ. - 377π.Χ) ποιότητα του νερού και την τοποθεσία της πόλης. Με βάση την κλινική εξέταση του ασθενούς μπορούσε να προβλέψει με ακρίβεια την εξέλιξη της νόσου. Επιπλέον, μελέτησε τη συμπτωματολογία οξέων και χρόνιων ασθενειών. Ο Ιπποκράτης περιέγραψε ορθότατα την ελονοσία, την φυματίωση, τον τέτανο, την πνευμονία, τον ίκτερο, τον ειλεό, διάφορες νευρολογικές παθήσεις, την κίρρωση του ύπατος, τη διφθερίτιδα, τους ρευματισμούς, την παραπληγία κ.ά. Σημείο αναφοράς της ιατρικής ηθικής όλων των λαών είναι ο περίφημος «Όρκος του Ιπποκράτη». Αναφέρεται στην υπευθυνότητα του γιατρού απέναντι στον ασθενή και στην κοινωνία. Αποδίδεται στον Ιπποκράτη, λόγω της συνεισφοράς του στην ιατρική επιστήμη, χωρίς να έχει γραφτεί από αυτόν. Κατά τον πρώτο μεταχριστιανικό αιώνα ιδιαίτερη φυσιογνωμία είναι ο Πεδάνιος Διοσκουρίδης. Στο γνωστότερο έργο του Περί Ύλης Ιατρικής το οποίο αποτελεί ένα σύγγραμμα προσωπικών παρατηρήσεων, απαλλαγμένο από προλήψεις και δεισιδαιμονίες, καταγράφει εκατοντάδες φαρμακευτικά φυτά και τις θεραπευτικές ιδιότηες του καθενός από αυτά. Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ. Η Ιατρική των Μοναστηριών είχε εντελώς διαφορετικές αντιλήψεις από αυτές της αρχαιότητας και των πρώτων μεταχριστιανικών χρόνων. Οι μοναχοί πίστευαν ότι έπρεπε να νοσηλεύουν τους ασθενείς υπηρετώντας τους όπως θα υπηρετούσαν τον ίδιο τον Χριστό. Ένα από τα θεραπευτικά μέσα εκείνης της εποχής ήταν η λουτροθεραπεία. Επίσης μεγάλη σημασία δινόταν και στη σωστή διατροφή. Γύρω από τα μοναστήρια συγκεντρώνονται ομάδες λαϊκών ιατρών, που οργανώνονται, αποκτούν αυτοτέλεια και γίνονται οι πυρήνες των νεότερων ιατρικών σχολών. Έτσι δημιουργούνται σπουδαίες σχολές ιατρικής όπως τού Μονπελιέ και του Σαλέρνο. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ. Τα φάρμακα παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη θεραπεία των ασθενειών σήμερα. Ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα στη σύγχρονη ιστορία της ιατρικής είναι η ανακάλυψη της πενικιλίνης από τον Alexander Fleming, ένα από τα μυθικά ονόματα στον χώρο της σύγχρονης ιατρικής. Η πενικιλίνη είναι αντιβιοτικό που έσωσε εκατομμύρια ζωές καταπολεμώντας βακτηριακές λοιμώξεις που μάστιζαν την ανθρωπότητα και χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα. Η πενικιλίνη είναι αντιβιοτικό που έσωσε εκατομμύρια ζωές καταπολεμώντας βακτηριακές λοιμώξεις που μάστιζαν την ανθρωπότητα και χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα. Μια εξίσου σημαντική ανακάλυψη ήταν αυτή της ασπιρίνης. Στις μέρες μας οι λοιμώδεις ασθένειες που παλαιότερα ταλαιπωρούσαν την ανθρωπότητα έχουν σε μεγάλο βαθμό περιοριστεί χάρη στη βελτίωση της δημόσιας και ατομική υγιεινής, τη γνώση του κύκλου ζωής των παθογόνων μικροοργανισμών και τη χρήση των αντιβιοτικών. Παράλληλα όμως έχουν εμφανιστεί άλλες ασθένειες, οι οποίες 17

προκαλούνται από τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Για παράδειγμα, η υπερκατανάλωση έτοιμου φαγητού και η χρήση φυτοφάρμακων στις καλλιέργειες έχουν οδηγήσει σε καρδιαγγειακές παθήσεις και στην ανάπτυξη καρκίνου σε διάφορες περιοχές του σώματος. Η σύγχρονη ιατρική στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό και στη χειρουργική. Κατά την διάρκεια των τελευταίων εκατό ετών η χειρουργική έκανε μεγάλες προόδους, σήμερα δεν χρησιμοποιείται μόνο για να διορθώνει βλάβες που προκύπτουν από κακώσεις, αλλά και για να θεραπεύει ασθένειες. Στην εξέλιξη αυτή βοήθησε η παράλληλη ανάπτυξη της τεχνολογίας με την κατασκευή ιατρικών μηχανημάτων υψηλής απεικονιστικής δυνατότητας, εξειδικευμένων χειρουργικών εργαλείων και τεχνητών μοσχευμάτων. Έγιναν πιο αποτελεσματικές κάποιες επεμβατικές μέθοδοι, όπως οι χειρουργικές παρακάμψεις (bypass) των στενώσεων των στεφανιαίων αρτηριών, η τοποθέτηση βηματοδοτών στους ασθενείς και οι μεταμοσχεύσεις οργάνων. Γενικότερα, κύρια αιτία για τις ασθένειες που παρατηρούνται σήμερα είναι ο σύγχρονος τρόπος ζωής των ανθρώπων παγκοσμίως, καθώς και η καταστροφή του περιβάλλοντος, η οποία συμβάλλει στην ανάπτυξη αναπνευστικών προβλημάτων. Έχει αποδειχθεί ότι σημαντική θέση στη θεραπεία ασθενειών έχει η πρόληψη, διότι «κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν» (Ιπποκράτης). Προκειμένου λοιπόν να διατηρήσουμε την υγεία και τη σωστή λειτουργία του οργανισμού μας, πρέπει να δώσουμε βάση στην πρόληψη και στην προστασία της υγείας μας εμείς οι ίδιοι. 18

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΠΟΥ ΧΑΝΟΝΤΑΙ.. Ο ΤΣΑΓΚΑΡΗΣ Ένα πολύ συνηθισμένο επάγγελμα των περασμένων χρόνων ήταν αυτό του τσαγκάρη. Δουλειά του ήταν να φτιάχνει και να επισκευάζει παπούτσια. Φορούσε μια ποδιά που κρεμόταν από το λαιμό μέχρι τα πόδια του για να μην λερώνονται και δούλευε για ώρες, σκυμμένος πάνω από τον πάγκο του, που ήταν γεμάτος εργαλεία. Κάποιοι τσαγκάρηδες γύριζαν στις γειτονιές και μάζευαν παπούτσια για να τα επισκευάσουν. Αυτοί λέγονταν μπαλωματήδες. Στην περιοχή μας, υπήρχαν πολλά τσαγκαράδικα, σχεδόν σε κάθε χωριό. Μαζί τους δούλευαν οι καλφάδες, δηλαδή οι βοηθοί τους και τα τσιράκια, οι μαθητευόμενοί τους. Τα τσιράκια έκαναν βοηθητικές δουλειές και δεν πληρώνονταν. Κάποιες φορές μόνο το αφεντικό τους έδινε ένα μικρό ποσό αν ήταν υπάκουα και είχαν πάει καλά οι δουλειές του μαγαζιού. Αντίθετα, οι καλφάδες έπαιρναν ένα μικρό μεροκάματο. Όλες οι εργασίες για την κατασκευή των παπουτσιών γινόντουσαν με το χέρι. Αρχικά, έπαιρναν τη στάμπα του πέλματος του πελάτη, έφτιαχναν πρώτα το πάνω μέρος και ύστερα έκοβαν τη σόλα. Υλικά που χρησιμοποιούσαν Σόλες, τακούνια, δέρμα, φόντια, πέταλα, μπογιές, κόλλα, ψαρόκολλα, πινέλο, γυαλόχαρτο, γυαλιστικό, λάδι και ξυλόκαρφα ήταν τα βασικά υλικά που χρησιμοποιούσαν στην κατασκευή ή και την επισκευή των παπουτσιών. 19

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 1)Πότε εμφανίστηκαν τα πρώτα παπούτσια; Οι αρχαίοι έλληνες φορούσαν σαντάλια. Είχαν μεταλλικές μπότες στους πολέμους για να μην τραυματιστούν. Οι ρωμαίοι διακοσμούσαν τα παπούτσια τους με κουμπιά και ουρές ζώων. Στη Βενετία ο κάθε άρχοντας είχε τον δικό του υποδηματοποιό. Στη Γαλλία έγινε το πρώτο ψηλοτάκουνο για μια πριγκίπισσα. 2)Ποια είναι η διαφορά με τον παλιό τσαγκάρη με τον σημερινό; Παλιά οι τσαγκάρηδες κατασκεύαζαν και επιδιόρθωναν τα παπούτσια, ενώ στις μέρες μας μόνο επιδιορθώνουν. 3)Πως στερέωναν τις σόλες και τα τακούνια; Παλιά έβαζαν καρφιά (tenx) ή τις έραβαν με κλωστές με κερί. Σήμερα όμως υπάρχουν ειδικές κόλλες για να αντέχουν περισσότερο και να είναι πιο κομψά τα παπούτσια. 4)Πώς γινόταν κάποιος τσαγκάρης παλιά; Παλαιότερα μάθαιναν από τους τσαγκάρηδες τώρα και από τσαγκάρηδες όμως τα τελευταία πέντε χρόνια έχει ανοίξει σχολή. Οι γερμανοί έφτιαξαν τα πρώτα μαγαζιά που έφτιαχναν παπούτσια και κλειδιά. 20

21