ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 25/07/2013 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ «Η λειτουργία της παιδείας» Α1. Στοιχεία κειμένου απαραίτητα για την Περίληψη : Παρ. 1 η : - Η πολιτεία ασφαλίζει την πορεία της με την καθοδήγηση των επερχόμενων γενεών - Προαγωγή της διεθνούς πολιτείας Παρ. 2 η : - Η παιδεία είναι καθήκον κάθε ανθρώπου - Κάθε ένας έχει χρέος να το μεταδίδει σε όσο το δυνατόν περισσότερους Παρ. 3 η : - Η πολιτεία, όμως, διαθέτει μέσα παιδείας που τα άτομα δε διαθέτουν (συντονισμό, ιεράρχηση) Παρ. 4 η : - Η παιδεία πρέπει να μεταμορφώσει τον ανώριμο άνθρωπο σε άνθρωπο της ιστορίας - Τούτο το κατορθώνει η παιδεία με τη διάπλαση της σκέψης, της αίσθησης, του ήθους Παρ. 5 η : - Η παιδεία πρέπει να είναι πρώτα παιδεία του σώματος και ύστερα παιδεία επαγγελματική (και αποτελέσματά τους) Παρ. 6 η : - Συγχρόνως πολιτική αγωγή (χαρακτηριστικά και αποτελέσματα της) - Θεραπεία του πνεύματος (Μαζί με τις προηγούμενες μορφές παιδείας) Κύριο έργο αυτοσκοπός Παρέθεσα αυτολεξεί σχετικά χωρία, τα οποία αποτελούν και τον νοηματικό κορμό του αποσπάσματος. Πρέπει να πριμοδοτηθεί η σύνταξη θεματική πρότασης στην περίληψη, όπως και η ανάδειξη της δομής του κειμένου που δίδεται (π.χ. οι μορφές της παιδείας στις 3 τελευταίες παραγράφους). Β1. Ενδείκνυται η επαναδιατύπωση του σχετικού παραθέματος και η χρήση του ως θεματικής πρότασης στην παράγραφο. Απαραίτητο υλικό : Α. απαραίτητες πολιτικές γνώσεις που το σχολείο μπορεί να παρέχει :μάθημα πολιτικής αγωγής, λειτουργία σχολικών κοινοτήτων εκλογικές διαδικασίες, θεσμός βουλής των εφήβων, λειτουργία του διαλόγου, της συνεργατικότητας, της συμμετοχικότητας Σελίδα 1 από 5
Β. με προϋπόθεση τη σχολική πολιτική αγωγή, δυνατότητες και αξία (μετέπειτα) πολιτικής δράσης : επίπεδα πολιτικής συμμετοχής, αξία συμμετοχής για το άτομο και την κοινωνία όπου ανήκει Β2. Δομικά στοιχεία παραγράφου (3 μονάδες) Θεματική πρόταση : «Η πολιτεία της ζωής της» Λεπτομέρειες : «Το κατορθώνει ολόκληρης» Κατακλείδα : «Το μέγα η παιδεία» Βασικός τρόπος ανάπτυξης : (2 μονάδες. Μονολεκτική απάντηση: 1,5 μονάδα) Παραδείγματα ( «πρώην» ειδικές λεπτομέρειες) Συλλογιστική πορεία : (2 μονάδες. Μονολεκτική απάντηση: 1,5 μονάδα) Παραγωγική Σχόλιο : απαραίτητος ο σχολιασμός των απαντήσεων. Επιμείνετε στο κόστος που έχουν οι μονολεκτικές απαντήσεις Β3.α. Δομικά μέρη επιχειρημάτων Παρ. 1 η : Προκείμενες : 3 η ή 4 η ή 5 η ή 6 η περίοδος παραγράφου. Μπορούν να δοθούν συγχρόνως όλες οι συγκεκριμένες περίοδοι ως προκείμενες ενός επιχειρήματος, με συμπέρασμα την τελευταία περίοδο της παραγράφου. Συμπέρασμα : τελευταία περίοδος παραγράφου Παρ. 2 η : Προκείμενη : «Μια που κάθε ανθρώπου αξίες του πολιτισμού» Συμπέρασμα : «Η παιδεία είναι καθήκον να το εκπληρώσει.» Παρ. 5 η : Προκείμενη : «Η παιδεία πρέπει να είναι και του κοινωνικού συνόλου.» Συμπέρασμα : «Από αυτό προκύπτει να αναπτύξει τις δυνάμεις του.» Παρ. 6 η : Προκείμενη : «Και επειδή κατά κανόνα της πολιτικής εξουσίας,» Συμπέρασμα : «πρέπει να αποκτήσει αυτά τα δικαιώματα» Προκείμενη : «Άλλωστε μαζί με την η θεραπεία του πνεύματος» Συμπέρασμα : «γιατί, να προχωρούν παράλληλα» Προκείμενη 1.: «γιατί (δεν) είναι τα μέσα των άλλων» (αξιών, ιδεών, αντικειμένων) Προκείμενη 2.: «γιατί είναι αυτοσκοποί» (-αυτές- οι ανώτατες αξίες, ιδέες, αντικείμενα) Συμπέρασμα : «επιδιώκουμε να τα μάθουμε» Β3.β. Μεταφορική χρήση του λόγου (εκτός των μεταφορών «συνυπολογίζονται» κάθε φορά οι παρομοιώσεις, οι προσωποποιήσεις και κάποιες υπερβολές) Παραθέματα: Σελίδα 2 από 5
Η πολιτεία πορεύεται ασφαλίζει ελέγχει την πορεία της τη συνέχεια της ζωής της (προσωποποίηση) Σταθερότητα θεσμών, διάπλαση, καθοδήγηση γενεών Καλλιεργεί τις αξίες Ανάξιο σαρκίο Η παιδεία κρυσταλλώνεται Η παιδεία πρέπει να μεταμορφώσει τον ανώριμο άνθρωπο Διάπλαση της σκέψης, της αίσθησης, του ήθους Τα νοήματα ικανοποιούν τη συνείδηση, τη βαθαίνουν ψυχολογικά, την προεκτείνουν Χώρο της λογικής Εισάγει τα έλλογα στοιχεία Η πολιτεία παιδεύει τον πολίτη Αναπτύξει τις δυνάμεις Βαδίζει και η πολιτική αγωγή Στηριγμένος στην εκγύμναση Θεραπεία του πνεύματος Μορφές της παιδείας πρέπει να προχωρούν Καλλιέργεια αξιών, ιδεών αντικειμένων Β4. α. Διάπλαση : διαμόρφωση, σφυρηλάτηση Συμβάλλει : συντελεί, συντείνει Πρόσκαιρα : προσωρινά, εφήμερα Αναπτύξει : βελτιώσει, οξύνει Στοιχειώδεις :βασικές, θεμελιώδεις β. Συντονισμό : αποσυντονισμό, διάλυση Ανώριμο: ώριμο, μεστό Απαραίτητες : περιττές, ανώφελες Προχωρούν : σταματούν, παύουν Ανώτατων : κατώτατων, ευτελών Γ1. Επικοινωνιακό πλαίσιο (επίσημης) επιστολής. Πρόλογος : αναφορά στην διαδικασία του ανοιχτού εκπαιδευτικού διαλόγου που προηγήθηκε. Ανάγκη να συμμετέχει η σχολική κοινότητα και οι μαθητές σε τέτοιες διαδικασίες. (επιμείνετε στη σημασία «χρησιμοποίησης» των εκάστοτε δεδομένων του θέματος) Ενδεχόμενος συσχετισμός της δύσκολης συγκυρίας για τη χώρα με τα θέματα εκπαίδευσης: Η εκπαίδευση ως θεμελιώδης προϋπόθεση για εθνική, κοινωνική, πολιτική και πνευματική ανάταξη της χώρας (η αναφορά στην επικαιρότητα είναι άλλοτε ενδιαφέρουσα και άλλοτε απαραίτητη, π.χ. σε άρθρο. Προσεκτικές διατυπώσεις χωρίς πολιτικό ή κομματικό χρωματισμό) Κύριο Θέμα ( βλ. σχετικό υλικό στο φροντιστηριακό βιβλίο) Α Κύριο Ζητούμενο : Παρουσίαση προβλήματος τεχνοκρατικού προσανατολισμού ελληνικής εκπαίδευσης. Σελίδα 3 από 5
- Οργανώνοντας κατά προτίμηση παραγωγικά το υλικό μας, καλό θα ήταν να ξεκινήσει η ανάπτυξη περιγράφοντας τον τεχνοκρατισμό στην εκπαίδευση ως έκφραση του τεχνοκρατισμού, της μηχανοποίησης, της αυτοματοποίησης της κοινωνίας γενικότερα. Το υλιστικό, ατομοκεντρικό πνεύμα της εποχής απεικονίζεται στο εκπαιδευτικό σύστημα. Ως κοινωνικός θεσμός με σχεδιασμένο προσανατολισμό, δυστυχώς υπηρετεί το πνεύμα της εποχής. - Η ανάπτυξη του υλικού πρέπει να επικεντρωθεί στα στοιχεία που δίνει ο εκθεσιότιτλος : «Η λογική του ανταγωνισμού, ο εξεταστικοκεντρισμός, η στείρα γνώση, πρόχειρη πολυμάθεια» και άλλα συναφή Η τεκμηρίωση γίνεται με παραδείγματα παρουσίαση συγκεκριμένων δεδομένων της εμπειρίας τους (πάντοτε προσέχουμε στην καταγραφή των συγκεκριμένων παραδειγμάτων, καθώς συχνά πλήττουν την ποιότητα του λόγου ύφους). Επιμέρους αναφορές : μηχανιστική και αποταμιευτική αντίληψη της μάθησης (στειρότητα της απομνημόνευσης), τυποποίηση και ακραία εξειδίκευση γνώσης, βαθμοθηρική διάθεση, κατάλυση της γενικής παιδείας και ανάδειξη της επαγγελματικής-εξειδικευμένης γνώσης με επαγγελματικό οικονομικό-παραγωγικό αντίκρισμα, ο μονόδρομος της εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση - Μοιραία η καταγραφή τέτοιων δυσάρεστων δεδομένων συνοδεύεται και από τις (αρνητικές τους) επιπτώσεις για το ίδιο το άτομο και την ελληνική κοινωνία. Προσοχή : ο όγκος του υλικού πρέπει να αφορά πρωτίστως την παρουσίαση των σχετικών προβλημάτων και όχι τις συνέπειες τους! Β Κύριο Ζητούμενο : Παρουσίαση ανθρωποκεντρικού προσανατολισμού της ελληνικής εκπαίδευσης ως αντίδοτου λύσης στο πρόβλημα του τεχνοκρατισμού. - Το υλικό πρέπει να «ακουστεί» ως λύση (τρόποι αντιμετώπισης) στα προβλήματα που αφορούν τον τεχνοκρατισμό - Κι εδώ λειτουργώντας παραγωγικά, και ακολουθώντας τη διατύπωση του ζητουμένου, θα μπορούσαμε να αναφερθούμε πρώτα στο στόχο του ανθρωποκεντρισμού, δηλαδή την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας και στη συνέχεια στα επιμέρους μέσα επίτευξής του. Συγκεκριμένα, στόχοι είναι : η ευρύτερη πνευματική ανάπτυξη - ωριμότητα, η ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης, των νοητικών ικανοτήτων, της αυτοπαρατήρησης / αυτοκριτικής / αυτογνωσίας, η συναισθηματική ανάπτυξη- εκλέπτυνση αλλά και ισορροπία, η ψυχική ενδυνάμωση, η αισθητική ανάπτυξη, η ηθική καλλιέργεια, η ανάδειξη πανανθρώπινων αξιών, της συλλογικής συνείδησης, η κοινωνικοποίηση - Μέσα επίτευξης των στόχων αυτών : ενίσχυση των ανθρωπιστικών επιστημών μαθημάτων (σκοπιμότητα των μαθημάτων της Ιστορίας, της Γλώσσας, της Ψυχολογίας, της Κοινωνιολογίας κλπ), συνεργατική και δημιουργική μάθηση, αναζήτηση της γνώσης, πρόκριση του διαλόγου, προώθηση του προβληματισμού και του στοχασμού, ανάδειξη πολιτικής / δημοκρατικής συνείδησης (σχολικές κοινότητες εκλογικές διαδικασίες, βουλή εφήβων και άλλες παρόμοιες δράσεις, σύνδεση σχολείου με τοπική κοινωνία-εθελοντισμός κλπ), αναζήτηση και καλλιέργεια καλλιτεχνικών τάσεων (αναβάθμιση σχετικών Σελίδα 4 από 5
μαθημάτων), επαφή με την καλλιτεχνική δημιουργία, χώρους πολιτισμού πεδία εθνικής παράδοσης/παιδείας Σημείωση: Στο Β Κύριο Ζητούμενο θα μπορούσε η δομή της ανάπτυξης του να είναι διαφορετική : Κάθε στόχος της εκπαίδευσης που αφορά την ανάπτυξη της προσωπικότητας του νέου (πνευματική, συναισθηματική, ψυχική, ηθική, κοινωνικοποιητική κλπ) να συνοδεύεται αμέσως από τα συγκεκριμένα «μέσα» με τα οποία θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα. Επίλογος : Πρόσκληση πρόκληση για τον Υπουργό να κινητοποιηθεί προς αυτήν την κατεύθυνση : αλλαγές στο ελληνικό σχολείο προς ουμανιστική κατεύθυνση. Προσδοκίες για οφέλη για την ελληνική κοινωνία από τέτοιου είδους αλλαγές μεταρρυθμίσεις. Σημειώσεις : 1. Αναγκαία η ανάδειξη της «ελληνικότητας» του θέματος 2. Η σύνταξη ενός θέματος με ζητούμενα τον τεχνοκρατισμό και τον ανθρωποκεντρισμό στην εκπαίδευση, πέρα από τις ανάγκες του συγκεκριμένου διαγωνίσματος, εξυπηρετεί την απαίτηση μας οι μαθητές να μπορούν να χρησιμοποιήσουν το συγκεκριμένο υλικό όποτε χρειαστεί. Για παράδειγμα, κάθε φορά που ζητούνται αίτια ενός προβλήματος-φαινομένου παθογένειας, τίθεται ζήτημα παιδείας και συνήθως αναζητούνται ευθύνες στον τεχνοκρατικό προσανατολισμό της εκπαίδευσης. Επίσης, κάθε φορά που ζητούνται τρόποι αντιμετώπισης ενός προβλήματος-φαινομένου παθογένειας, τίθεται ζήτημα παιδείας και συνήθως γίνονται προτάσεις που αφορούν τον ανθρωποκεντρικό της προσανατολισμό. Επίσης, συχνά στις πανελλήνιες εξετάσεις ζητούμενο του θέματος σχετίζεται με τη σχολική εμπειρία των μαθητών, γεγονός που επιβάλλει να γνωρίζουν τις σχετικές πληροφορίες (Πανελλήνιες 2004, 2007, 2010, 2011, 2012). 3. Η πρόταση μου για κείμενα τέτοιου μεγέθους (500-600 λέξεων) είναι να αναπτυχθεί το κείμενο σε 6 παραγράφους των 100 λέξεων (συμπεριλαμβανομένων του προλόγου και επιλόγου). Αυτό σημαίνει ότι σε θέμα με δυο ζητούμενα, που είναι και το συνηθέστερο, κάθε ζητούμενο αναπτύσσεται σε 2 παραγράφους (των 100 λέξεων η καθεμία), για να διασφαλίζεται και η ισορροπία στην ανάπτυξη. Εξάλλου η λογική της παραγράφου των 100 λέξεων εξυπηρετεί ποικιλοτρόπως, καθώς εθίζει σε ένα μέγεθος ανάπτυξης που ταυτίζεται και με το μέγεθος της απαιτούμενης Περίληψης αλλά και της παραγράφου που συνήθως ζητείται στην άσκηση Β1. Σελίδα 5 από 5