ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ

ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ 1- ΧΑΝΕΜΑΝΙΑ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ: ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ 2- Μερικές από τις πιο σημαντικές Αρχές της Ομοιοπαθητικής, οι οποίες συμπληρώνουν τον Νόμο των Ομοίων είναι και οι εξής: 3- Καθιερωμένη Ιατρική και Χανεμάνια Ομοιοπαθητική: δυνατότητα συμβατότητας ανάμεσα σε δυο διαφορετικά μοντέλα και μια πρόταση γενικών γραμμών για συνδυασμένη κλινική έρευνα 4- ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 5- Ομοιοπαθητική και έξοδα περίθαλψης 6- Η σημασία της κλινικής στην Ομοιοπαθητική 7- Ποιες είναι οι προοπτικές; 8- Ομοιοπαθητικές μέθοδοι διαφορετικές από την Χανεμάνια Ομοιοπαθητική 1--ΧΑΝΕΜΑΝΙΑ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ: ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ (Δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε τον όρο "κλασσικός", γιατί ο όρος αυτός είναι πρόσφατος, αλλά αντίθετα ο όρος "Χανεμάνια Ομοιοπαθητική" [ή "Ομοιοπαθητική του Χάνεμαν"] σημαίνει Ομοιοπαθητική που βασίζεται στις αρχές πάνω στις οποίες θεμελίωσε την Ομοιοπαθητική του ο Χάνεμαν.) (Ολιστική ιατρική, δηλαδή εκείνη που θεωρεί την ανθρώπινη ύπαρξη σαν ένα "ολοκληρωμένο σύνολο" που λειτουργεί πάντα πάνω σε διαφορετικά επίπεδα: διανοητικό, συναισθηματικό, φυσικό, τα οποία είναι αλληλεξαρτώμενα και όχι χωρισμένα σε ξεχωριστά μέρη. Αν θεωρήσουμε το άτομο σαν ένα σύνολο, είναι σαφές ότι η ανισορροπία σε ένα από αυτά τα επίπεδα θα διαταράξει σε διαφορετικό βαθμό ολόκληρο το άτομο σε όλα τα επίπεδα της ύπαρξής του.) Η Ομοιοπαθητική ιδρύθηκε από τον Γερμανό ιατρό Κρίστιαν Χάνεμαν (1755-1843). Ο όρος Ομοιοπαθητική προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις "όμοιος" και "πάθος". Ολόκληρο το σύστημα βασίζεται στην αρχή ότι η θεραπεία μιας ασθένειας επιτυγχάνεται με ουσίες που έχουν την ικανότητα να προκαλούν στον υγιή οργανισμό συμπτώματα παρόμοια, "ένα όμοιο πάθος", με εκείνα της ασθένειας την οποία πρέπει να θεραπεύσουν. Αυτή η θεραπευτική αρχή διατυπώθηκε από τον Χάνεμαν με την λατινική έκφραση: "similia similibus curentur", δηλαδή "τα όμοια θεραπεύουν τα όμοια". Η ιδέα περιγράφηκε αρχικώς από τον Ιπποκράτη και επαναλήφθηκε στην συνέχεια από άλλους ιατρούς, όπως ο Παράκελσος. Η αρχή πάνω στην οποία βασίζεται η Ομοιοπαθητική είναι η ακόλουθη: κάθε σύμπτωμα που εκδηλώνεται στον οργανισμό είναι έκφραση του αμυντικού συστήματος του ίδιου του οργανισμού που προσπαθεί να αντιμετωπίσει την προσβολή. Ολόκληρη η συμπτωματολογία, δηλαδή, δεν είναι τίποτε άλλο από την έκφραση της άμυνας όλου του οργανισμού που τίθεται σε κίνηση. Συνεπώς, αν χορηγήσουμε σε έναν ασθενή ένα φάρμακο που μπορεί να αναπτύξει μια ανάλογη συμπτωματολογία, στην ουσία ενισχύουμε αυτήν την ίδια την ικανότητα της άμυνας. Χρειάζεται συνεπώς να ελευθερώσουμε την ενέργεια που περιέχεται στην ουσία (κάθε ουσία, όπως έχει αναφερθεί πολύ συχνά, έχει το δικό της ηλεκτρομαγνητικό πεδίο), με τέτοιον τρόπο ώστε να είναι πιο αποτελεσματική στην αλληλεπίδρασή της με το δυναμικό πεδίο του οργανισμού. Για να μελετήσει τα χαρακτηριστικά των φαρμακευτικών ουσιών ο Χάνεμαν κατέφυγε στον πειραματισμό (proving) με τις ίδιες ουσίες πάνω σε υγιή άτομα και των δυο φύλων, με δοσολογίες όλο και πιο υψηλές, αλλά όχι πέρα από τα επίπεδα της υποτονικότητας. Επίσης έλαβε υπόψη του

και τα συμπτώματα που μέχρι τότε είχαν προκληθεί από τοξικές δόσεις των θεραπευτικών ουσιών. Η εκδήλωση της αντίδρασης στις φαρμακευτικές ουσίες πάνω σε υγιείς οργανισμούς, που προκλήθηκαν με τον προαναφερθέντα τρόπο, καταγράφηκαν με υπερβολική ακρίβεια και σχημάτισαν ένα πολύτομο έργο της ομοιοπαθητικής φαρμακολογίας που ονομάζεται "Materia Medica". 2- Μερικές από τις πιο σημαντικές Αρχές της Ομοιοπαθητικής, οι οποίες συμπληρώνουν τον Νόμο των Ομοίων είναι και οι εξής: Δεν υπάρχουν ασθένειες, αλλά ασθενείς. Συνεπώς η θεραπεία πρέπει να έχει σαν τελικό στόχο την ίαση ολόκληρου του οργανισμού και όχι μόνο αυτής καθαυτής της ασθένειας. Το φάρμακο που ενδείκνυται για έναν συγκεκριμένο ασθενή πρέπει να συνταιριάζει όχι μόνο με την συμπτωματολογία της ασθένειας, αλλά επίσης και με όλα τα γενικά συμπτώματα του ασθενούς, συμπεριλαμβανομένων των διανοητικών και των συναισθηματικών. Για παράδειγμα, σε μια περίπτωση κολίτιδας πρέπει να ληφθούν υπόψη ο τύπος του άγχους, η βιασύνη ή η ευερεθιστικότητα του χαρακτήρα του ασθενούς κ.λπ., ώστε να χορηγήσουμε το φάρμακο που είναι κατάλληλο για έναν τέτοιον τύπο ασθενούς. Η αναγκαία δόση του φαρμάκου για την επίτευξη της θεραπείας με βάση αυτές τις αρχές είναι μια δόση απειροελάχιστη. Τα συμπτώματα της ασθένειας, στην διάρκεια της αρχής της θεραπείας, παρουσιάζουν μια αύξηση της έντασής τους (θεραπευτική επιδείνωση), και στην συνέχεια μειώνονται με σειρά αντίθετη από εκείνη της εμφάνισής τους. Οι ομοιοπαθητικοί υποστηρίζουν ότι η πραγματική αιτία της ασθένειας δεν οφείλεται στην επίθεση στον οργανισμό ενός παθογόνου παράγοντα, αλλά αντιθέτως οφείλεται σε μια έμφυτη αδυναμία του αμυντικού μηχανισμού του οργανισμού, που μειώνει την ικανότητα αντιμετώπισης και εξουδετέρωσης του επιβλαβούς παράγοντα. Συνεπώς μέσω της ομοιοπαθητικής ιατρικής ενισχύεται ο αμυντικός μηχανισμός του οργανισμού με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορεί να εξουδετερώνει τον παθογόνο παράγοντα. Ενισχύοντας τον αμυντικό μηχανισμό οι ομοιοπαθητικοί υποστηρίζουν ότι συμβάλλουν με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο στην αποκατάσταση της υγείας. Πολλοί ιατροί πιστεύουν ότι οι θεραπείες που επιτυγχάνονται από τους ομοιοπαθητικούς δεν είναι παρά ένα αποτέλεσμα αυθυποβολής, ή πλασίμπο (placebo). Ωστόσο οι ομοιοπαθητικοί έχουν τα καλύτερα αποτελέσματά τους σε παιδιατρικές και σε κτηνιατρικές περιπτώσεις. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η αυθυποβολή είναι προφανώς δύσκολη. 3- Καθιερωμένη Ιατρική και Χανεμάνια Ομοιοπαθητική: δυνατότητα συμβατότητας ανάμεσα σε δυο διαφορετικά μοντέλα και μια πρόταση γενικών γραμμών για συνδυασμένη κλινική έρευνα 1. Πριν απαντήσω στο περιεχόμενο του τίτλου, θα ήθελα να αναφέρω μαρτυρίες που λήφθηκαν από τον τόμο Yoyage dans la pensèe mèdicale: 1300 σελίδες, 200 αναφορές, 200 συγγραφείς προερχόμενοι από τις πλέον διαφορετικές επιστήμες και οι οποίοι εργάζονται κάτω από την διεύθυνση του Dominique Lecourt, καθηγητή φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο VII του Παρισιού. Μια σύντομη δήλωση: "Το να υποστηρίζεται ότι η δυτική ιατρική περνάει σήμερα μια από τις πιο σοβαρές κρίσεις της νεαρής ιστορίας της, είναι ακριβώς ένας. ευφημισμός". Έτσι αρχίζει η ομιλία του Jean-Yves Nau. Ακολουθεί μια λεπτομερής ανάλυση των αιτιών: γαλβανισμένη με μια "θριαμβική βιολογία" φαίνεται ανίκανη να αφομοιώσει τις συνέπειες των μεγάλων προόδων που επιτεύχθηκαν στο δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα. "Η σύγχρονη δυσπιστία μεταφράζω κατά λέξη οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στην παντοδυναμία που διακήρυξε η γενετική, όπως και στην ανάδυση μιας ιατρικής που πηγαίνοντας πέραν της πράξης της θεραπείας και της ίασης, θεωρεί ότι έχει την εξουσία να προβλέψει τα κακά που θα χτυπήσουν τον μελλοντικό άνθρωπο". Έτσι αρχίζει

το ταξίδι της ιατρικής σκέψης και καταλήγει με την δήλωση του Lecourt επαναλαμβάνω τα λόγια του: "Μια τέτοια ακριβής κουλτούρα θα έπρεπε ασφαλώς να είναι σήμερα εκείνη των ιατρών και των σπουδαστών της ιατρικής". Σχόλιο του αρθρογράφου: "Θέλετε να πείτε ότι αυτή δεν υπήρξε ποτέ έτσι;" "Η αλήθεια είναι", υποστηρίζει ο Lecourt, ότι "η ιατρική έχει οδηγηθεί στην κορυφή της φιλοσοφίας της προόδου η οποία μέχρι εχθές κυριαρχούσε στην σύγχρονη δυτική σκέψη. Αυτό φαίνεται να επικυρώνει την ιδέα ότι, πέραν κάθε αμφισβήτησης η ανάπτυξη της γνώσης πρέπει να μεταφράζεται αναπόφευκτα στην ευημερία όλο και μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού". Δυστυχώς όμως "η φιλοσοφία της προόδου δεν απολαμβάνει πλέον σήμερα την ίδια δημοτικότητα. Η ιατρική από την μεριά της έχει το δικό της μέρος ευθύνης και υφίσταται τώρα το ανταποδοτικό χτύπημα". Ανέφερα αυτό το απόσπασμα μόνο και μόνο επειδή μαρτυρεί για το πώς ένας ισχυρός λόγος για την διάδοση της κατάστασης διάλυσης στο μέτωπο των ιατρικών ιδρυμάτων οφείλεται στην αξιοθρήνητη απομόνωση της ιατρικής, μια απομόνωση ίσως "ένδοξη" στην φάση των μεγάλων κατακτήσεων της βιολογικής επιστήμης, η οποία όμως αμαυρώνεται στην πιο σύγχρονη εποχή. 2. Τούτου λεχθέντος, σας θυμίζω ότι είναι ακόμα υπό εξέταση στο κοινοβούλιο το σχέδιο νόμου για την νομοθετική αναγνώριση της "άλλης" ιατρικής, "άλλης" σε σχέση με την καθιερωμένη ιατρική. Προσθέτω ότι έχουν εγκριθεί τα πρώτα άρθρα του νομοθετικού διατάγματος και τα άρθρα αυτά κάνουν ειδική αναφορά στις ιατρικές μεθόδους τις οποίες αποκαλούν "μη συμβατικές". Ο όρος αυτός "μη συμβατικές" δεν εμφανιζόταν σε μια προηγούμενη διατύπωση του νομοθετικού διατάγματος η οποία αποκαλούσε αυτήν την ιατρική "συμπληρωματική". Η διαφορά αυτή ωστόσο, από την δική μας σκοπιά, είναι πολύ σημαντική. Η ιδέα της "συμπληρωματικής" ιατρικής προϋποθέτει αναπόφευκτα την βεβαιότητα της καθιερωμένης ιατρικής και θεωρεί τις "άλλες" ιατρικές ή μεθόδους σαν περιπτωσιακά συμπληρωματικές, δίνοντας πρωταρχική σημασία στην καθιερωμένη ιατρική. Ο όρος "μη συμβατικές" υποβαθμίζει την σημαντική κεντρική θέση και θέτει το πρόβλημα, το οποίο δεν μπορεί πλέον να αποφευχθεί ή να αναβληθεί, στην καθιερωμένη ιατρική, για να κάνει μια εκτίμηση αν μπορώ να πω κάτι τέτοιο σε σύγκριση με τις "άλλες" ιατρικές με σκοπό να δει αν και μέχρι ποίου σημείου αυτές οι ιατρικές μπορούν να θεωρηθούν εναλλακτικές και/ή υποκατάστατα σε σχέση με τους κανόνες της καθιερωμένης ιατρικής. Όπως είναι αναμενόμενο, για την καθιερωμένη ιατρική αυτό το καθήκον είναι απόλυτα κατανοητό, γιατί κατά βάθος αυτή προέρχεται από την ίδια την δομή του υγειονομικού συστήματος. Αρκεί να σκεφθούμε ότι η αναγνώριση της μη συμβατικής ιατρικής δεν φαίνεται να συνοδεύεται από μια αναθεώρηση αυτού του συστήματος. Και ακριβώς από την απομάκρυνση από το υπάρχον υγειονομικό σύστημα, όπως είναι τώρα, προέρχονται και οι αντιπαραθέσεις και οι προτάσεις για πιθανές νομοθετικές τροποποιήσεις. Ίσως να μοιάζει σαν δευτερεύουσας σημασίας, όμως στην πραγματικότητα είναι αποφασιστικής σημασίας όσον αφορά το θέμα της κοινωνικής εφαρμογής της "άλλης" ιατρικής ή τους κανονισμούς πρόσβασης σε μια τέτοια ιατρική, λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτό που αποκαλώ "κανονισμούς πρόσβασης" δεν είναι μόνο ή απλώς κάποιο συγκεκριμένο οργανωτικό σχήμα, αλλά συμπεριλαμβάνει την πολιτιστική οργάνωση των καταναλωτών, και την ικανότητα επιλογής μεταξύ διαφόρων θεραπευτικών μεθόδων από την στιγμή που έχει επιβεβαιωθεί η αξιοπιστία τους. Ανάμεσα στις ιατρικές μεθόδους που έχουν νομοθετική αναγνώριση βρίσκεται μια που διαφέρει από τις άλλες και αυτή ακριβώς είναι η Χανεμάνια Ομοιοπαθητική, επειδή παρουσιάζει μια θεώρηση του οργανισμού, μια αντίληψη των συνθηκών που ρυθμίζουν την υγεία, και τέλος μια φιλοσοφία ζωής που υποδηλώνει μια τάξη ή ένα καθολικό σύστημα συγκρίσιμο ή μη άμεσα συγκρίσιμο με τις κατευθύνσεις που χαρακτηρίζουν την καθιερωμένη ιατρική. Δεν είναι τυχαίο που η Ομοιοπαθητική θεωρεί την καθιερωμένη ιατρική σαν αλλοπαθητική (η αλλοπαθητική ταυτίζει την ασθένεια με τα συμπτώματα της ίδιας της ασθένειας. Σαν επακόλουθο χορηγεί στον οργανισμό φάρμακα, που ονομάζονται συμπτωματικά, τα οποία προσπαθούν να εξαφανίσουν τα συμπτώματα

από τον οργανισμό. Εξ αυτού και το όνομα, που προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις "άλλος" και "πάθος". Η χορήγηση αυτών των φαρμάκων οδηγεί στην εξαφάνιση των συμπτωμάτων αλλά όχι της ασθένειας και σαν αποτέλεσμα πολύ συχνά δεν επιτυγχάνει μια αληθινή θεραπεία), σχηματίζοντας με αυτόν τον τρόπο μια διαφορά, τουλάχιστον φαινομενικά, αγεφύρωτη. Αν αυτή η διαφορά υφίσταται και ο τρόπος με τον οποίον υφίσταται, όχι βάση θεωρητικών εκτιμήσεων που είναι επιπλέον δύσκολα συμβατές, αλλά μέσω εμπειρικών παρατηρήσεων βασισμένων κλινικά: ακριβώς σε αυτό το σημείο συγκεντρώνονται οι παρατηρήσεις που θα έπρεπε να συνάγονται από τις έρευνες. Αυτός λοιπόν είναι ένας περιπτωσιακός λόγος για να γίνει μια σύγκριση. 3) Επιστρέφω στο θέμα και προσθέτω μια γραμμή από αυτήν την σκοπιά. Πρώτα απ' όλα δεν μπορούμε να θεωρήσουμε σαν δεδομένη την προθυμία της επίσημης ιατρικής να έρθει σε αντιπαράθεση με την ομοιοπαθητική ιατρική. Το σημείο που πρέπει να ξεκαθαριστεί είναι αντιθέτως αν υπάρχουν οι συνθήκες αυτού του ανοίγματος και, στην περίπτωση που υποθέσουμε ότι υπάρχουν, πώς και από ποιον θα υποκινηθούν. Εκτός αυτού η προθυμία δεν μπορεί να προβλεφθεί ή να αφαιρεθεί. Αν υπάρχει, θα αποδειχθεί στην πράξη. Είναι δυνατόν, σίγουρα, να καταγραφούν διαφορές και συγγένειες, ομοιότητες και διαφορές και με βάση αυτές να υποθέσουμε πιθανή επιδεκτικότητα για σύγκριση, δηλαδή να διαβλέψουμε γραμμές επικοινωνίας που βαθμιαία φέρνουν πιο κοντά διαφορετικούς κόσμους κουλτούρας, ιδεών, πρακτικής και από πολλές απόψεις απομακρυσμένους μεταξύ τους. Σε αντίθεση με άλλους τομείς, σε αυτόν της καθιερωμένης ιατρικής δρα ένας αποφασιστικός παράγοντας: η μη δυνατότητα μεταβίβασης, αν μπορώ να το πω έτσι, της ευθύνης. Το θέμα όμως είναι: μπορούν οι πεποιθήσεις στο θέμα της ασθένειας να φθάσουν στο στάδιο της αναμφισβήτητης βεβαιότητας, ή σε μια κατάσταση βεβαιότητας που διώχνει κάθε αμφιβολία και αφαιρεί κάθε ίχνος κριτικής; Από την μια πλευρά η ισχυρή τεχνολογική ανάπτυξη υποστηρίζει αυτήν την βεβαιότητα, αλλά ταυτόχρονα την θρυμματίζει, ακριβώς εξαιτίας της αλλαγής σεναρίου που προκύπτει εξαιτίας αυτής της ίδιας της ανάπτυξης. Φαίνεται λοιπόν ότι αυτές οι βεβαιότητες είναι λίγο προβληματικές. 4) Τώρα θα προσπαθήσω να αποδείξω ότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο η επιβεβαίωση των συνθηκών σύγκρισης, αλλά ο στοχασμός πάνω σε ορισμένες όψεις, θα λέγαμε, συμπτωματικές των δυνατοτήτων εξέλιξης της καθιερωμένης ιατρικής. Ακριβώς μέσα σε αυτές τις δυνατότητες μπορεί, αν μπορεί ποτέ, να καλλιεργηθεί η προθυμία για σύγκριση με την εναλλακτική ιατρική ή με θεραπευτικά συστήματα που αγνοούν ιδιαίτερες οργανικές κουλτούρες. Όμως, πέρα από τις προθέσεις, υπάρχει ένα αντικειμενικό πρόβλημα συμβατότητας που πρέπει να διακανονιστεί, όσον αφορά την στάση από την μεριά της ιατρικής της καθιερωμένης ιατρικής και της Χανεμάνιας Ομοιοπαθητικής για να επιδράσουν μεταξύ τους, δηλαδή το πρόβλημα ενός ορίου αποδοχής της συνεισφοράς που διεκδικούν αντιστοίχως αντιλήψεις διαφορετικές όσον αφορά την οργάνωση του συστήματος: το θέμα της σχέσης ανάμεσα σε υγεία ασθένεια. Με όρους λειτουργικούς αυτό το πρόβλημα μεταφράζεται στην αναζήτηση τρόπων που εναρμονίζουν περιπτώσεις διαφορετικής προέλευσης και κάνουν πιο εύκολη την πρόσβαση σε ανώτερα επίπεδα ευεξίας. Εξετάζοντας την κατεύθυνση της προόδου αναδύονται διάφορες τάσεις που βοηθούν να καταλάβουμε προς τα πού προσανατολίζονται οι εξελικτικές δυνατότητες. Περιορίζομαι να σημειώσω μόνο δυο τάσεις: α) μια που εστιάζεται στο να δίνει σημασία στις αιτίες σε σχέση με τα συμπτώματα, και β) μια άλλη που περιορίζει τα αρνητικά αποτελέσματα των θεραπευτικών παρεμβάσεων μειώνοντας πάνω από όλα τα ποσοστά τοξικότητας του φαρμάκου. 5) Έρχομαι τώρα στο σύμπτωμα. Η απόκλιση όσον αφορά την διάγνωση του συμπτώματος μειώνεται: δεν είναι ότι η καθιερωμένη ιατρική αυξάνει το επίπεδο προσοχής στο σύμπτωμα, συμβαίνει όμως να αλλάζει την αξιολόγηση του ρόλου της τόσο στο πλαίσιο της αιτιολογίας του παθολογικού συμβάντος όσο και στο πλαίσιο της σημασίας του θεραπευτικού έργου. Και αυτό αφήνει να διαφανεί μια διαδρομή που υπερβαίνει την αποκλειστική σχέση της αιτιώδους συνάφειας της ασθένειας και αντιμετωπίζει το σώμα περισσότερο σαν σύνολο. Αν όμως η σχέση σύνδρομο

ασθένεια ξεπεράσει το στάδιο της άμεσης αιτιώδους συνάφειας σε κλειστό κύκλο, τότε ανοίγεται ένα ευρύ πεδίο στο οποίο αυτό που ονομάζουμε αιτία είναι μόνο μια στιγμή σε μια διαδοχή συνεργιών που εμπλέκουν ολόκληρο τον οργανισμό-υποκείμενο. Εν ολίγοις μια τέτοια μεταμόρφωση αυτής της σχέσης ανοίγει τον δρόμο σε ένα σύστημα συν-αιτίας, ανεξάρτητα από την διαφορετική βαρύτητα των ξεχωριστών μεταβλητών στα διάφορα παθολογικά φαινόμενα. Δηλαδή αυτό που αποκαλούμε αιτία αποκαλύπτει τότε την κρίσιμη στιγμή της διασύνδεσης όλων των συνεργιών. Και αυτό σημαίνει επίσης να προχωρήσουμε πέρα από την λογική του να επιρρίπτουμε αποκλειστικά την ευθύνη σε μεταβλητές αιτίες μικρόβια, βακτηρίδια, ιοί ή κάτι άλλο και σε παθογόνους μορφές σαν στρατηγική αιτία για την ερμηνεία και την αντιμετώπιση αυτών των μορφών. Εξ αυτού και, πρωταρχικά, το πρόβλημα της εξατομίκευσης των θεραπευτικών παρεμβάσεων το οποίο, όπως αναφέρθηκε, είναι ένα αναπόδραστο αξίωμα της ομοιοπαθητικής σκέψης. Είναι σαφές, ειρήσθω εν παρόδω, ότι διευρύνοντας την προοπτική, το πρόβλημα των μεταβλητών που επηρεάζουν την ξεχωριστή μεταβλητή ευαισθησία εμπλέκει το σύνολο ολόκληρης της οικολογίας φυσικής, κοινωνικής, πολιτιστικής μέσα στην οποία βρίσκεται τοποθετημένο το υποκείμενο. 6) Φυσικά, η καθιερωμένη ιατρική είναι πολύ μακριά από την ιδέα του οργανισμού σαν ένα ενεργειακό πεδίο, που είναι η βάση της ομοιοπαθητικής σκέψης. Αλλά όχι τόσο μακριά ώστε να απαγορεύει τις πιθανές, αν και ακόμα αδύναμες, υποθέσεις: η ιδέα των δυναμικών αλληλεπιδράσεων που επηρεάζουν ολόκληρο το σύστημα του υποκειμένου, δηλαδή ο προσανατολισμός της απόρριψης της νόσου σαν μεμονωμένο συμβάν, χωριστό από την συνολική ισορροπία του οργανισμού, ενώ αλλοτριώνει το νοσηρό συμβάν, το αλλοτριώνει ακριβώς στον βαθμό που το εγγράφει στο γενικό πλαίσιο της πραγματικότητας του υποκειμένου σαν έκφραση μιας κατάστασης ανισορροπίας της οποίας η αποκατάσταση απαιτεί μορφές αναπροσαρμογής σε καθολικό επίπεδο. Αλλά πώς προσεγγίζεται το καθολικό επίπεδο; Αυτό είναι ένα πρόβλημα που σηματοδοτεί όχι ασήμαντες διαφορές. Διαφορές, όμως, που μπορούν να μειωθούν αν ληφθεί υπόψη ότι επηρεάζονται από προτάσεις που υπαγορεύονται από ιδεολογικά πλαίσια ή από λήψεις αποφάσεων που υποστηρίζουν μετα-εμπειρικές προοπτικές ή μη ελεγχόμενες θεωρητικές αποφάσεις. Συνεπώς το καθολικό επίπεδο χρησιμοποιείται κυρίως στην καθιερωμένη ιατρική με όρους αλληλεπίδρασης μεταξύ διαφορετικών σταδίων: σωματικών, ψυχικών, συναισθηματικών. Οι τρόποι αλληλεπίδρασης και τα επακόλουθα που μας είναι γνωστά υπακούουν σε μια λογική που υποστηρίζει την διάκριση μόνο για να διερευνήσει την κατεύθυνση και την έκβαση των τάσεων. Αλλά η απάντηση στο πρόβλημα, όπως στην πραγματικότητα και αυτή η λογική, μειώνεται και η αμοιβαία αλληλεπίδραση μεταξύ των διαφόρων σταδίων δεν προχωράει πέρα από τα υποθετικά κατασκευάσματα, καταπνίγοντας τα ακριβή εμπειρικά στοιχεία. Ας κοιτάξουμε την ομοιοπαθητική: η διάκριση δεν εξαφανίζεται, αλλά οι διαφορές δεν αφορούν τόσο τα στάδια όσο τους τρόπους έκφρασης, που με την σειρά τους μπορεί να φαίνεται παράδοξο, αλλά αν εξεταστεί προσεκτικά δεν είναι παράδοξο δεν εμφανίζονται με οριζόντια αλλά με κάθετη σειρά, δηλαδή σύμφωνα με μια ιεραρχική τάξη που έχει στην κορυφή της το νοητικό πεδίο, αλλά με ένα σχέδιο που χαρακτηρίζεται, αν μπορώ να το πω έτσι, από αλλαγές στους τρόπους και στην ένταση των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων. Είναι δύσκολο να καθορίσουμε το πρόβλημα της συμβατότητας, αν δεν μπορέσουμε να ξεχωρίσουμε τα διάφορα εννοιολογικά πλαίσια στον βαθμό που είναι αποτέλεσμα νοητικών στάσεων που καθορίζονται από πολιτιστικές συνήθειες, αν δεν αναρωτηθούμε για τις πεποιθήσεις που καθορίζουν την ρουτίνα μας, αν δεν προβληματιστούμε για εκείνο που εμφανίζεται σαν άμεση και πειστική απόδειξη, με λίγα λόγια, αν δεν θέσουμε υπό αμφισβήτηση τις βεβαιότητές μας. Το ότι η επισήμανση των διαφορών είναι πιο εύκολη από το να συλλάβουμε την συγγένεια είναι σχεδόν κοινοτοπία. Αυτό ισχύει πάντα, στην περίπτωση όμως της ιατρικής το θέμα είναι πιο περίπλοκο. Αν εξετάσουμε το πρόβλημα της συμβατότητας βλέπουμε ότι δεν αφορά απλώς και μόνο μια επιλογή ανάμεσα σε διαφορές συγγένειας και μια ανάλογη προσαρμογή, αλλά μια προδιαγραφή μονοπατιών στα οποία οι διαφορές και η συγγένεια συνδυάζονται δίνοντας ζωή σε

μοντέλα παρέμβασης που ενισχύουν, αν μπορώ να το πω έτσι, τις συγκεκριμένες κλίσεις που είναι εκφράσεις του συστήματος-οργανισμού. 7) Έρχομαι τώρα στην δεύτερη τάση. Η αυξανόμενη προσοχή στα αρνητικά αποτελέσματα των φαρμάκων και πάνω από όλα στις τοξικές επιπτώσεις, είναι κάτι περισσότερο από μια απλή γραμμή θεραπευτικής βελτιστοποίησης. Δείχνει μια αναγνώριση της σχέσης με την ασθένεια στην οποία το νοσηρό συμβάν θεωρείται σαν ένδειξη μιας δυσφορίας που προσβάλλει το υποκείμενο στην ολότητά του και σαν επακόλουθο η θεραπεία πλαισιώνεται λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα των αντιδράσεων και, πρέπει να προσθέσω, τις προσδοκίες και τις δυνατότητες του οργανισμού. Από ορισμένες απόψεις είναι μια σημαντική ανακάλυψη που αποσκοπεί στην ριζική αντιμετώπιση της διαδικασίας την οποία θα αποκαλούσα μονοκρατική εξαιτίας της κεντρικής θέσης και της κυριαρχίας που αποδίδει στο νοσηρό συμβάν και την επακόλουθη θλιβερή τάση της αλλοτρίωσής της. Είναι περιττό να τονίσω το πόσο αυτή η τάση έρχεται σε αντίθεση με ένα θεμελιώδες αίτημα της ομοιοπαθητικής: λέω "θεμελιώδες" όχι τυχαία, επειδή η απόρριψη της καθιερωμένης ιατρικής γεννιέται από την ανάγκη να ελευθερωθούν οι θεραπευτικές τεχνικές από τα αξιοθρήνητα μπαλώματα της μόδας της εποχής που δεν προχωρούν πέρα από την προσπάθεια εξουδετέρωσης του νοσηρού συμβάντος, απομονώνοντάς το από το περιβάλλον με βίαιες και επιθετικές παρεμβάσεις. Δεν λέω ότι η καθιερωμένη ιατρική αρχίζει να μεταστρέφεται προς την ομοιοπαθητική, αλλά ότι στον τομέα αυτόν εμφανίζονται συμπτώσεις που δεν είναι άσχετες. Και σε αυτές ακριβώς τις συμπτώσεις είναι που πρέπει να στοχαστούμε αν θέλουμε να ξεκινήσουμε μια εποικοδομητική συζήτηση πάνω στην συμβατότητα. 8) Φυσικά, μπορεί να τεθεί το ερώτημα: γιατί να συμμετάσχουμε σε μια έρευνα με σκοπό την επιβεβαίωση μιας πιθανούς σύγκλισης και τελικώς την υποστήριξή της; Γιατί να διακινδυνεύσουμε την αυτονομία του status της καθιερωμένης ιατρικής σε αναζήτηση νέων ακτών οι οποίες υπάρχει πιθανότητα να αποδειχθούν απατηλές; Κατά βάθος αυτά είναι τα ερωτήματα τα οποία θέτουμε αλλά η απάντηση, αν κοιτάξουμε καλά, έρχεται από τα μέσα, έρχεται από το γεγονός ότι η ιατρική γνώση είναι όπως ήταν και πριν, υπόκειται συνεχώς σε αναθεωρήσεις, σε επανεξετάσεις, σε αλλαγές κατεύθυνσης. Η αιτιολογία του νοσηρού συμβάντος ακολουθεί δρομολόγια η κατεύθυνση των οποίων αλλάζει σιγά-σιγά και η έρευνα και οι κλινικές δοκιμές προσφέρουν νέα γνωσιολογικά δεδομένα, τα οποία με την σειρά τους επηρεάζουν τις θεραπευτικές επιλογές. Η πρόσφατη εποχή της ιατρικής χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά επιτεύγματα, τα οποία ακολουθούνται από αμφιβολίες, αβεβαιότητες, πλάνες, αν όχι και από οπισθοδρομήσεις. Για να δώσω ένα μόνο παράδειγμα, η μικροβιολογία, που εγκαινιάστηκε με την σύγχρονη μορφή της από τον Louis Pasteur, φάνηκε σταδιακά να αναπτύσσεται ριζικά, επεκτείνοντας τις πηγές του νοσηρού συμβάντος, ενισχύοντας αν μπορώ να το πω έτσι μια μηχανιστική ή υλιστική αντίληψη που συμβαδίζει με τον σχεδιασμό της νευτώνειας φυσικής και κοσμολογίας. Αλλά παρέμενε και παραμένει πάντα το πρόβλημα της ατομικής ιδιαιτερότητας της αντίδρασης στην επίθεση του μικροβίου, δηλ. από την μια μεριά η επίδραση των μεταβλητών του περιβάλλοντος και από την άλλη η ξεχωριστή ιδιαιτερότητα της υποκειμενικής εμπειρίας. Παραμένει πάντα, θέλω να πω, δίπλα στο πρόβλημα της ασθένειας, το πρόβλημα του ασθενούς, της ταυτότητας του ασθενούς, του τρόπου και του τόπου όπου εκδηλώνεται και με τον οποίον ο ασθενής αντιμετωπίζει την ασθένειά του. 9) Προσπάθησα απλώς να καταλάβω ποιοι λόγοι υπαγορεύουν μια πιθανή πορεία προσέγγισης και ποια είδη δυσκολιών είναι προβλέψιμα. Λαμβάνω υπόψη μου, όμως, ότι η συμβατότητα των διαφορετικών προσανατολισμών είναι ένα θέμα εγγενώς θετικό η σύγκριση προκαλεί τον ανταγωνισμό που παράγει πλούτο πληροφοριών και αυξάνει το επίπεδο της κριτικής. Το λέω, παρόλο που έχω την πεποίθηση ότι η ιατρική πρέπει να αναχθεί στον ενικό και όχι στον πληθυντικό. Δεν υπάρχει αντίφαση ανάμεσα στα δυο και αν υπάρχει, είναι μόνο φαινομενική. Ο

ενικός αντιπροσωπεύει μια κατεύθυνση, μια δέσμευση, μια προσπάθεια προς την διεκδίκηση της ενότητας του στόχου που λέγεται υγεία. Και η υγεία είναι η γενική ποιότητα της ζωής, είναι η αρμονία στην οργάνωση της γύρης της εμπειρίας, και αν μου επιτρέπεται η έκφραση της ποικίλης μοναδικότητας. Ο πληθυντικός αφορά τις διαδικασίες, τους ποσοτικούς τρόπους με τους οποίους προβλέπει την πρόσβαση σε συνθήκες ισορροπίας άξιες δανεισμού και οι οποίες συγκλίνουν προς τον μοναδικό στόχο που ονομάζεται υγεία. Και ακριβώς για το πέρασμα της ιατρικής από τον ενικό στον πληθυντικό συγκλίνουν και εναρμονίζονται προσανατολισμοί και τρόποι διαφορετικοί. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πιο έντονη διαφορά και πάνω απ' όλα η πιο σημαντική συνίσταται στον διαφορετικό τρόπο αντίληψης της απομάκρυνσης του νοσηρού συμβάντος. Εδώ οι αποστάσεις έχουν μια άμεση ένδειξη: το διαφορετικό και το όμοιο στο επίπεδο αυτό αντιπροσωπεύουν αντιστοίχως δυο εναλλακτικές λύσεις: δράση από τα έξω και/ή δράση από τα μέσα άμεση επέμβαση στην νοσηρή διαδικασία, και/ή έμμεση επέμβαση που τείνει να ενεργοποιήσει τις ενδογενείς άμυνες στις οποίες έχει ανατεθεί η αποκατάσταση της ισορροπίας. Δυο εναλλακτικές λύσεις ή δυο προσεγγίσεις. Η δεύτερη εναλλακτική αν το σύστημα των εγγυήσεων ήταν ίσο επιβοηθώντας, αν μπορούμε να το πούμε έτσι, την διαδικασία της φύσης (με όλες τις ασάφειες και τις παρεξηγήσεις που επιβαρύνουν αυτόν τον όρο), επαναδραστηριοποιεί την τάση του οργανισμού για αυτοβελτίωση, για διόρθωση της πορείας. 10) Χρειάζεται όμως να μειώσουμε το επίπεδο αφαίρεσης. Εν τω μεταξύ βέβαια είπα, πιστεύω δικαίως, αν το σύστημα των εγγυήσεων ήταν ίσο και εμφανώς δεν είναι. Χρειάζεται όχι μόνο να μάθουμε περισσότερα σχετικά με τους μηχανισμούς που ενεργοποιούν τις άμυνες, αλλά και οι ίδιες οι έννοιες του εσωτερικού και εξωτερικού δεν προχωρούν πέρα από την περιγραφή της τάσης, των κατευθυντήριων γραμμών, και δεν καλύπτουν κατάλληλα ή εκτενώς τις πραγματικές διαδικασίες. Τα δυο μοντέλα βιοχημικό: καθιερωμένη ιατρική, και βιοενεργειακό: ομοιοπαθητική ιατρική δεν είναι, να το πω έτσι, καθαρά μοντέλα, αποκλειστικά, που δεν υποδηλώνουν ποτέ διαφορετικούς συνδυασμούς της μεταβλητότητας που υπεισέρχεται στο πεδίο, αρχίζοντας από την χημική-μοριακή. 11) Αποδίδοντας στην καθιερωμένη ιατρική το βιοχημικό μοντέλο και στην ομοιοπαθητική το βιοενεργειακό μοντέλο, δεν σημαίνει ότι είχα την πρόθεση να εξαλείψω τον παράγοντα της ενέργειας από την καθιερωμένη ιατρική, και τον χημικό παράγοντα από την ομοιοπαθητική ιατρική. Αν εξαιρέσουμε το διαφορετικό βάρος των δυο μεταβλητών, της ενέργειας και των χημικών, στα αντίστοιχα πλαίσιά τους, είναι και οι δυο ταυτόχρονα παρούσες: η χημική αντίδραση είναι γενικώς ενεργειακή διαδικασία, όπως και ενεργειακή ροή ενεργοποιείται στην χημική αντίδραση και ενεργοποιεί την χημική αντίδραση. Από την σκοπιά της καθιερωμένης ιατρικής ξαναθυμούνται ότι η εξέταση της ενεργειακής κατάστασης του οργανισμού ανταποκρίνεται πλέον σε ένα αίτημα που δεν μπορεί να αποφευχθεί ή να αναβληθεί μια έρευνα, τολμώ να πιστεύω, που δεν έχει βιολογικό κόστος ή έχει ελάχιστο κόστος, και μπορεί να προσφέρει ενδείξεις για την ανάπτυξη θεραπειών όχι μόνο ήπιων και μη επεμβατικών, αλλά επίσης και καθολικών αυτό θα συνόδευε εκείνη την επιδίωξη της ισορροπίας πάνω στην οποία βασίζεται η ιδέα της υγείας, αν δεν παρεισέφρυε η περιπλοκή του συνόλου των διαδικασιών. Το ότι η προοπτική του ενεργειακού πεδίου έχει ένα αντίκτυπο όχι ασήμαντο όσον αφορά τις επιλογές θεραπείας, δεν νομίζω ότι μπορεί να αμφισβητηθεί. Το πρόβλημα εξακολουθεί να είναι πώς θα ελεγχθεί το ενεργειακό πεδίο. Είμαι πεπεισμένος ότι αν δεν αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα υπάρχει ο κίνδυνος η σύγκριση να πραγματοποιείται στην περιφέρεια και ο κίνδυνος να αποβεί στην πραγματικότητα άκαρπη δεν είναι απλώς μια εικασία. Σε τελική ανάλυση η θεραπευτική διαδικασία δεν είναι απλές επιλογές τακτικής, καταλήγοντας σε πλαίσια αξιολόγησης του δυναμικού συστήματος του οργανισμού. Η έννοια του ενεργειακού πεδίου όχι μόνο θέτει υπό

αμφισβήτηση την διαδικασία αιτιολογίας, αλλά πάνω από όλα αποτελεί μια προοπτική που ανακατεύει το παιχνίδι των διαφορών ανάμεσα στα διάφορα επίπεδα, τροποποιεί τον δείκτη που σημειώνει τους βιολογικούς χρόνους. Επιβάλλει ένα είδος έρευνας που απαιτεί πρώτα την κατασκευή μιας μεθοδολογικής θεωρίας ικανής να ενσωματώνει στοιχεία από διάφορες πλευρές, των φυσικών και των βιολογικών επιστημών, πάνω στην εμπειρία της κλινικής έρευνας, έστω και μόνο για τις επιπλοκές που είναι σε θέση να προσφέρει η παθολογία. Και επίσης επειδή μόνο στο κλινικό πεδίο έχουν σχεδιαστεί και έχουν σταδιακά προσαρμοστεί συνεπείς ερμηνευτικές γραμμές. 12) Προσπαθώ να δείξω ότι πριν από την επαλήθευση της συμβατότητας, θα πρέπει να περιγράψουμε τα χαρακτηριστικά των διαφορών. Να δούμε μέχρι πού και πώς το διαφορετικό είναι αληθινά διαφορετικό και ως ποιον βαθμό το διαφορετικό είναι απλώς αποτέλεσμα της συστηματικής χρήσης τεχνητών σημασιολογικών εννοιών που χρησιμοποιούμε για την γνωστική αντίληψη της μεγάλης εικόνας. Με αυτό δεν έχω σκοπώ να μειώσω τις διαφορές, αλλά απλώς να προειδοποιήσω όσον αφορά τον κίνδυνο να παρασυρθούμε σε κλειστά, μη επικοινωνιακά σχήματα. Τελικώς αυτή μου φαίνεται ότι είναι η πορεία που πρέπει να ακολουθήσουμε. Κατά μήκος αυτού του δρόμου θα διαπιστώσετε αναπόφευκτα ότι οι ομοιότητες ξεπερνούν τις διαφορές, αλλά πάνω απ' όλα αυτό είναι το σημαντικό σημείο ότι οι ομοιότητες και οι διαφορές είναι επίσης αποτέλεσμα της κατευθυνόμενης αρχιτεκτονικής, των θεωρητικών παραδοχών τα πορίσματα των οποίων δεν εξαντλούνται και δεν μπορούν ποτέ να εξαντληθούν. Όλα αυτά στο τέλος θέλουν να πουν το εξής επιτρέψτε μου αυτήν την παρέκβαση αν θεωρήσουμε την "ιατρική" ένα κλειστό σύνολο, σαν ένα πεδίο που χαρακτηρίζεται από ορισμένα όρια, θα πρέπει να διακρίνει και κάποια στιγμή να συνδυάσει δυο γραμμές προσέγγισης: μια εσωτερική για να εξερευνήσει τα μονοπάτια που απλώνονται σε αυτόν τον τομέα και μια εξωτερική για να συνδυάσει στον ευρύτερο κόσμο τις γνωστές αξίες των συγκεκριμένων διαστάσεων της περιοχής που καλύπτεται από αυτό που συμφωνούμε να αποκαλούμε ιατρική. Γραμμές οι οποίες δεν μπορούν να διατηρηθούν χωριστές, αλλά που πρέπει να είναι σε θέση να επικοινωνούν και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, έστω και μόνο για να αποφευχθεί ο κίνδυνος μιας ιατρικής στον πληθυντικό που θα αποδυνάμωνε τα θεραπευτικά συστήματα. Χωρίς να αναφέρουμε ότι η απομόνωση της ιατρικής γνώσης, ή η διεκδίκηση της έκτασής της κινδυνεύουν να διασπάσουν την συνέχεια της ζωής, ή να αποδώσουν στην ασθένεια ένα καθεστώς αυτονομίας διαχωρίζοντάς την από το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται και σε σχέση με το οποίο συνιστά μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης που ζητά λύση. 13) Θα ήθελα να ολοκληρώσω αυτό το σύντομο σημείωμα με μια παρατήρηση. Κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η "ιατρική" απολαμβάνει ένα δικό της καθεστώς αυτονομίας. Αλλά για κάθε καθεστώς, και επομένως και για αυτό της ιατρικής, υπάρχει το ζήτημα της νομιμότητάς του. Η τάση για αυτό-νομιμοποίηση ακόμα και αν πληροί τα κριτήρια ασφαλείας και εξασφαλίζει ένα επίπεδο εγγυήσεων, υποδηλώνει πάντα ένα δυσμενές σημείο: η εγγενής προβληματική φύση των επιλογών δεν μπορεί να αντικαταστήσει την άκαμπτη σκληρότητα της τεχνολογικής επίδρασης με κίνδυνο να αλλοτριώσει εκείνο που από την φύση του είναι κινητικό και δημιουργικό, ασύλληπτο από ετερο-ορισμούς. Αλλά ακριβώς στο καθεστώς της ιατρικής είναι που συνεχίζεται ο διάλογος, η αμφισβήτηση στην ανάλυση των κατάλληλων παραδειγμάτων, η τάση για επιβεβαίωση με βάση άλλες εμπειρίες που αναλύουν, αν μπορώ να το πω έτσι, το διαφορετικό μέσα από την ανάλυση του ομοίου. 4- ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Είναι κατανοητό ότι τα «αδύναμα» σημεία του ομοιοπαθητικού κόσμου είναι πάνω απ όλα η εκπαίδευση και η έρευνα. Σήμερα, κατά την άποψή μου, είναι το κρίσιμο θέμα ικανό να απειλήσει την ίδια την ύπαρξη της Ομοιοπαθητικής. Εκπαίδευση: αυτό το πρόβλημα προκλήθηκε

από τη διάδοση της κλασικής Ομοιοπαθητικής μεταξύ κακώς προετοιμασμένων ιατρών από σεμινάρια ψευδο-εκπαίδευσης, που στόχο έχουν πάνω απ όλα να ετοιμάσουν μια στρατιά συνταγογράφων για τα συμφέροντα της μιας ή της άλλης ομάδας. Παράδοξο: αρκετοί από τους δασκάλους αυτών των εκπαιδευτικών σεμιναρίων είναι επίσης μέλη ορισμένων επιστημονικών επιτροπών έρευνας (ποιας έρευνας;). Έρευνα: Δυστυχώς εδώ και καιρό υπάρχει μια τελμάτωση και αν κάτι έχει γίνει, δεν υπήρξε αρκετό για να εμπλουτίσει την ομοιοπαθητική φαρμακοποιία. Τι να κάνουμε: Δυστυχώς η Ομοιοπαθητική δεν είναι κάτι που μπορεί να γίνει με έναν ρουτινιάρικο τρόπο: κάθε νέα περίπτωση είναι αληθινά ένα ερέθισμα για τον ιατρό. Είναι εξαιρετικά απίθανο να μπορέσει να επαναληφθεί, δεδομένου ότι κάθε σώμα έχει τη δική του ιδιοσυγκρασία και απαιτεί ένα ειδικό φάρμακο, ακόμη και αν τα συμπτώματα μπορεί να μοιάζουν με εκείνα ενός άλλου ασθενούς. Αυτό το γεγονός, ότι ο ιατρός πρέπει να μελετάει κάθε περίπτωση ξεχωριστά, καθιστά την Ομοιοπαθητική δύσκολη στην εκμάθηση και στην εφαρμογή. Το πρόβλημα είναι ότι οι ευκαιρίες για να μάθουν οι ιατροί καλά και πλήρως την Ομοιοπαθητική είναι ακόμη πάρα πολύ σπάνιες, επειδή ο τομέας είναι ασαφής, όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, και ο καθένας κάνει ό,τι νομίζει καλύτερο. Η κάθε σχολή έχει το δικαίωμα να καθορίζει τις βασικές γραμμές της διδασκαλίας της, αλλά έχει επίσης την ευκαιρία να επιβεβαιώνει το τελικό προϊόν δηλαδή, την ικανοποίηση των μοναδικών μελλοντικών ομοιοπαθητικών ιατρών. Επιστρέφοντας πίσω στο ερώτημα «τι να κάνουμε;», χωρίς αμφιβολία πρέπει να ενώσουμε εκείνες τις δυνάμεις οι οποίες δεν κρύβονται πίσω από μια μάσκα προκειμένου να διαδώσουμε την Ομοιοπαθητική του Χάνεμαν μαζί με τις αρχές της. 5- Ομοιοπαθητική και έξοδα περίθαλψης Η θεραπεία με την ομοιοπαθητική έχει δυο πλεονεκτήματα: α) τα άτομα έχουν την τάση να ασθενούν σπανιότερα στον βαθμό που η αγωγή ενισχύει τον αμυντικό μηχανισμό και β) επιτρέπει μια σημαντική εξοικονόμηση στο κόστος της περίθαλψης, επειδή το κόστος της αγωγής είναι πολύ χαμηλό. 6- Η σημασία της κλινικής στην Ομοιοπαθητική Η κλινική επαλήθευση είναι το πιο σημαντικό πράγμα στην ομοιοπαθητική. Θα μπορούσαμε να συζητάμε επί ώρες για μια φαρμακευτική αγωγή, αλλά αν δεν έχουμε την επιβεβαίωση για την πραγματική ουσία της από την κλινική έρευνα, όλα αυτά θα παραμένουν απλώς κενά λόγια. Η κλινική είναι η επαλήθευση των θεραπευμένων περιπτώσεών μας. Μόνο στην κλινική οι σπουδαστές μπορούν να κατανοήσουν σε βάθος την ουσία της ομοιοπαθητικής. Τελικώς, η κλινική είναι ο καθρέφτης κάθε εκπαιδευτή. Δυστυχώς υπάρχουν ακόμα μόνο ελάχιστες κλινικές. Οι σπουδαστές που τελειώνουν την σειρά μαθημάτων τους και έχουν μια καλή θεωρητική προετοιμασία πολύ συχνά συναντούν εμπόδια κατά την αντιμετώπιση των ασθενών, επειδή μερικές φορές τους λείπει η ικανότητα να συλλάβουν την ουσία ενός φαρμάκου από τις κλινικές ενδείξεις του. 7- Ποιες είναι οι προοπτικές; (Η παρέμβαση του κράτους είναι αναγκαία για να προσφέρει τους θεσμικούς κανονισμούς που θα είναι σε θέση να εγγυηθούν την σωστή άσκηση της ομοιοπαθητικής του Χάνεμαν.) Αν οι καθηγητές της ιατρικής μπορούσαν να καταλάβουν αληθινά αυτήν την διαφορετική προσέγγιση και αν αυτή η μέθοδος μπορούσε να διδάσκεται σωστά στα διάφορα πανεπιστήμια,

τότε είναι βέβαιο ότι θα μπορούσαμε να εξασφαλίσουμε μια πιο πλήρη ενημέρωση που να θέτει τις βάσεις για μια πιο αποτελεσματική και ανώτερου επιπέδου επαγγελματική κατάρτιση. Για να μπορέσει να συμβεί κάτι τέτοιο θα έπρεπε να υπάρχουν, κατά την γνώμη μου, μαθήματα συγκριτικής κλινικής έρευνας μεταξύ των καθηγητών της καθιερωμένης ιατρικής και της ομοιοπαθητικής η οποία εκπροσωπείται από την Διεθνή Ακαδημία της Ομοιοπαθητικής του Χάνεμαν "Η Πιερία" της Πίζας, τα οποία θα πρόσφεραν επιστημονικές αποδείξεις. Τα μαθήματα για μια συγκριτική κλινική έρευνα θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις ακόλουθες προϋποθέσεις: 1) Ο όρος "συγκριτική" στο κείμενο αυτό είναι ακατάλληλος αλλά και εντελώς σκόπιμος. Η σύγκριση προϋποθέτει πράγματι στοιχεία από διαφορετικές αλλά ομοιογενείς πραγματικότητες και δεν μπορούμε να πούμε ότι κάτι τέτοιο ισχύει ανάμεσα στην καθιερωμένη ιατρική και στην ομοιοπαθητική ιατρική. Παρόλα αυτά το νομοθετικό διάταγμα, αναγνωρίζοντας την νομιμότητα της εναλλακτικής ιατρικής την οποία αποκαλεί συμπληρωματική σε σχέση με την καθιερωμένη ιατρική, θέτει το πρόβλημα της καθιέρωσης του πώς και σε ποιον βαθμό μπορεί να επιτευχθεί αυτή η συμπληρωματικότητα στο πλαίσιο των παραδοσιακών διαγνωστικών και θεραπευτικών τεχνικών. Η διατύπωση μιας κατάλληλης απάντησης σε αυτό το πρόβλημα εναπόκειται στην καθιερωμένη ιατρική από την οποία απαιτείται να παροτρύνει έρευνες με σκοπό να ελέγξει τα αποτελέσματα των ετερόδοξων πρακτικών και να επιβεβαιώσει αν και πώς αυτές μπορούν να οδηγηθούν στα πλαίσια των κατάλληλων μοντέλων σαν μεταβλητές που μπορούν να ενσωματώσουν σχετικές όψεις της κλινικής πρακτικής. 2) Η ομάδα έρευνας: α) θεωρεί σαν προτεραιότητα την αξιολόγηση των συνεισφορών της Χανεμάνιας Ομοιοπαθητικής, επειδή αυτή υποστηρίζει μια καθολική θεώρηση της δομής του ανθρώπινου όντος και των συνθηκών που διέπουν την υγεία και β) θεωρεί προκαταρκτικό τον εντοπισμό των περιοχών κινδύνου για να ξεκινήσει στις εν λόγω περιοχές ελέγχους βασισμένους κλινικά. Ωστόσο η πρόθεση δεν είναι τόσο να μεταφέρουμε στην συνηθισμένη κλινική πρακτική ανακαλύψεις ομοιοπαθητικής προέλευσης, αλλά αντίθετα να επιβεβαιώσουμε τον αντίκτυπο αυτών των ανακαλύψεων δεδομένης και της απουσίας πρωτοκόλλων λόγω της έλλειψης επακριβών δεδομένων στοιχείων οργανικών και αξιόπιστων, ή να μεταφράσει με όρους της συνηθισμένης κλινικής εμπειρίας διαδικασίες που έχουν επιλεχθεί και που αποκλείονταν μέχρι τώρα από την επίσημη ιατρική κουλτούρα. Αν υποθέσουμε την κλινική έρευνα σαν θεωρητικό-λειτουργικό μοντέλο της καθιερωμένης ιατρικής, η πρωτοβουλία της ερευνητικής ομάδας είναι να αναζητήσει και να περιγράψει ετερόδοξες διαδικασίες με όρους αυτού του μοντέλου. Έτσι η ίδια η ιδέα της συμπληρωματικότητας ακυρώνεται. Η άλλη ιατρική γίνεται ένας τρόπος προβληματισμού για το πώς θα εξηγηθεί η περιπλοκότητα των δυνατοτήτων που είναι παρούσες στην ιατρική επιστήμη. Μια προοπτική που απορρίπτει την έννοια της εναλλακτικής και που πάνω απ' όλα θα έθετε ίσως την ίδια την θεσμική βάση της ιατρικής κουλτούρας και που επικροτεί την ιδέα της ένταξης στα κατάλληλα πλαίσια αναφοράς των ετερόδοξων μοντέλων. 3) Ο σκοπός της ερευνητικής ομάδας είναι πάνω από όλα να προτείνει μια γραμμή μεθόδου η οποία ευνοεί την επικοινωνία και την σύγκριση μεταξύ ανόμοιων οπτικών, με αποτέλεσμα την αναγνώριση με όρους της κλινικής ορολογίας της ουσιαστικής νομιμότητας των προσεγγίσεων που αντανακλούν τύπους κουλτούρας διαφορετικούς από εκείνους της καθιερωμένης ιατρικής. Αυτός ο σκοπός μαρτυρεί την πεποίθηση ότι σε αυτό που αποκαλούμε "παραδοσιακή ιατρική κουλτούρα" υπάρχουν ήδη, στην δομή της, όλα τα συστατικά που επιστρέφουν πίσω στην αποκαλούμενη εναλλακτική ιατρική, και τα οποία τελικώς προκύπτουν από την αναδιοργάνωση αυτών των συστατικών με την μορφή τουλάχιστον φαινομενικά συστηματικών και έγκυρων αναδιατάξεων. Φυσικά η ομοιοπαθητική υποδηλώνει μια διαφορά σημαντική με την επιλογή του όμοιου που έρχεται σε αντίθεση με το διαφορετικό της παραδοσιακής ιατρικής. Οι ανησυχίες που εξέφρασε η ομοιοπαθητική σχετικά με την υπερβολική χρήση των ανόμοιων στην κλινική πρακτική αξίζουν

προσοχής. Θέτουν πάνω από όλα ένα πρόβλημα δοσολογίας, αναπροσαρμογής, έστω και μόνο για να μειωθεί η επίδραση των συχνά καταστροφικών αποκαλούμενων παράπλευρων παρενεργειών. 4) Προκειμένου να ξεκινήσει η συνεπής παρουσίαση μιας προκαταρκτικής έρευνας προτείνεται να ξεχωριστούν τρία είδη καταστάσεων: α) μια κατάσταση στην οποία η αλλοπαθητική αγωγή δεν έχει εναλλακτική λύση όσον αφορά το σταμάτημα μιας παθολογικής διαδικασίας σε προχωρημένο στάδιο, β) μια κατάσταση στην οποία η παθολογική διαδικασία είναι στην αρχική φάση και στην οποία η ομοιοπαθητική αγωγή είναι σε θέση να παρέμβει συμβάλλοντας στην παρεμπόδιση της πορείας, και τέλος γ) μια τρίτη κατάσταση που επιτρέπει ή απαιτεί μικτή παρέμβαση. Επιβεβαίωση: όσον αφορά το (α) αν η ομοιοπαθητική παρέμβαση είναι σε θέση λίγο-πολύ να προσφέρει μια στήριξη και πώς, όσον αφορά το (β) αν και ποια είναι η συνεισφορά της ομοιοπαθητική παρέμβασης, όσον αφορά το (γ) πώς οι δυο τύποι παρέμβασης μπορούν να συνδυαστούν ή να συντονιστούν. Θα πρέπει να σημειωθεί περαιτέρω ότι η προοπτική της ερευνητικής ομάδας, σε σχέση με τις ομοιοπαθητικές πρακτικές, παίρνει την μορφή ενός πειραματισμού που στοχεύει στο να νομιμοποιήσει ουσιαστικά τις πρακτικές εκείνες που μπορούν να αποκαλύψουν συμφωνίες σε συγκεκριμένες κλινικές περιπτώσεις. Ο στόχος είναι να προσφέρει μόνο ενδείξεις που θα προστεθούν σε συγκριτικές μελέτες, ή ο προσδιορισμός κοινών παρονομαστών και επίσης κυρίως σε σημασιολογικό επίπεδο, λόγω των δυσκολιών επικοινωνίας που προκύπτουν εξαιτίας των διαφορετικών αντιλήψεων του οργανισμού. Αν το καταφέρει, με ειδική αναφορά σε καταστάσεις που είναι εμπειρικά αποδείξιμες, να αποτελέσει την βάση μιας κοινής γλώσσας, θα έχουμε κάνει ένα βήμα μπροστά στον δρόμο της πιθανής και ίσως αναγκαίας ενοποίησης, ή τουλάχιστον θα έχουμε ελέγξει την προθυμία για αμοιβαία ανοίγματα. 8- Ομοιοπαθητικές μέθοδοι διαφορετικές από την Χανεμάνια Ομοιοπαθητική Πρώτη ήταν η ισοθεραπεία, σύμφωνα με την οποία η θεραπεία όλων των ασθενειών δεν επέρχεται με την χορήγηση του ομοίου, αλλά του ιδίου του παθογόνου παράγοντα. Ύστερα από την εμφάνισή της, το 1820, σύντομα ξεχάστηκε και στην πραγματικότητα δεν χρησιμοποιείται πλέον. Ο κλάδος του Schuessler βασίζεται στην χρήση των βιοχημικών αλάτων, που χρησιμοποιούνται σε εναλλασσόμενες φάσεις και ο οποίος σήμερα δεν θεωρείται κύριος κλάδος. Η ομοιοπαθητική με ανθρωποσοφικό προσανατολισμό διατυπώθηκε από τον William Goodman, έναν ιατρό που ήταν οπαδός των θεωριών του Ρούντολφ Στάινερ. Ήταν ο πρώτος που στην δεκαετία του '30 εισήγαγε την ανθρωποσοφική θεώρηση της Ομοιοπαθητικής, σε μια προσπάθεια να δώσει μια εικόνα που να διευκολύνει την κατανόηση του Materia Medica. Για παράδειγμα, παρομοίαζε το Calcarea carbonica (ίαμα) με ένα στρείδι, μαλακό στο εσωτερικό και σκληρό στο εξωτερικό. Τέτοιου είδους ιδέες, που αγνοούν την επαγωγική μέθοδο η οποία βρίσκεται στην βάση της ιατρικής του Χάνεμαν, έχουν οδηγήσει σε έντονη διαστρέβλωση της Ομοιοπαθητικής.

Τα ανθοϊάματα του Bach έχουν μια βαθιά πρωταρχική επίδραση: δεν διεγείρουν την ανταπόκριση του ασθενούς ούτε και ένα θεραπευτικό αποτέλεσμα, αλλά μόνο μια αλλαγή της εικόνας. Η πλουραλιστική ομοιοπαθητική και η Ομοτοξικολογία λειτουργούν με πολλαπλές ουσίες. Οι ιατροί αυτών των μεθόδων αντιμετωπίζουν τους ασθενείς προσπαθώντας να τροποποιήσουν τα συμπτώματα αλλά όχι με το μοναδικό πιο όμοιο ίαμα. Με αυτόν τον τρόπο δεν εγκαθιδρύεται κάποια κατεύθυνση στην θεραπεία, ούτε καμιά βασική αρχή. Στην πράξη αυτές οι δυο μέθοδοι, από μια πλευρά αποφεύγουν τον Νόμο των Ομοίων με την ίδια την πράξη με την οποία δηλώνουν ότι τον τηρούν, και από την άλλη πλευρά κάνουν ανεφάρμοστη την αρχή της συνήχησης, δεδομένης της αδυναμίας τους να συλλάβουν την ιδιαίτερη αντίδραση του οργανισμού σε μια συγκεκριμένη ουσία. Η αλλαγή των συμπτωμάτων που προκαλείται από αυτές τις πολλαπλές ουσίες εμποδίζει μια σαφή εκτίμηση των αποτελεσμάτων. Η σύγχυση της κλινικής εικόνας που προκύπτει κάνει δύσκολη την αναγνώριση των βασικών συμπτωμάτων, ο εντοπισμός των οποίων είναι προϋπόθεση για την σωστή συνταγογράφιση του μοναδικού ομοιοπαθητικού φαρμάκου. Η κλασική Ομοιοπαθητική (μοναδική = ένα φάρμακο την φορά, δηλαδή εκείνο που αντιστοιχεί στο σύνολο των συμπτωμάτων της στιγμής σε έναν άρρωστο), βασίζεται στην υπόδειξη του σωστού φαρμάκου (simillimum) το οποίο αντιστοιχεί στο σύνολο των συμπτωμάτων του ασθενούς την στιγμή της θεραπείας. Δρ Ιωάννης Kωνσταντός Ιατρός της Μοναδικής Ομοιοπαθητικής Διευθυντής της «Διεθνούς Ακαδημίας Κλασικής Ομοιοπαθητικής "Πιερία" της Πίζα