Ανάπτυξη δεξιοτήτων ζωής. Πιλοτικό πρόγραμμα για τη μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο Παναγιώτα Σιάνου Χατζηκαμάρη, Εκπαιδευτικός, Υπεύθυνη ΣΕΠ Παναγιώτα Κατσιούλα, Msc Εκπαιδευτικός, Υπεύθυνη ΣΕΠ
Οι μεταβάσεις Η μετάβαση των μαθητών μεταξύ της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αναδεικνύεται σε σημαντικό εκπαιδευτικό ζήτημα. Διότι κατά τη διάρκεια αυτής της αλλαγής περιβάλλοντος και μαθησιακής διαδικασίας αναδεικνύονται προβληματισμοί των παιδιών οι οποίοι αφορούν τόσο το γνωστικό όσο και το ψυχοκοινωνικό και συναισθηματικό πεδίο. Η διεθνής έρευνα δείχνει ότι υπάρχει συχνά μια μείωση στην ακαδημαϊκή επίδοση των μαθητών κατά την μετακίνηση στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση (McGee, Ward, Gibbons & Harlow, 2003)
ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Οι μεταβάσεις Η μετάβαση μπορεί να βιωθεί θετικά με κατάλληλη ενίσχυση προκειμένου το άτομο να γνωρίσει και κατανοήσει όσα συμβαίνουν στο εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον, δρώντας έτσι ώστε να μεταβάλλει τις συνθήκες και να προετοιμαστεί ανάλογα με τις ανάγκες και τους στόχους, υιοθετώντας μια κριτική και όχι παθητική στάση στις διάφορες καταστάσεις. Η ενίσχυση αυτή μπορεί να συμβεί με τη διαμεσολάβηση του εκπαιδευτικού, των συνομηλίκων και των γονέων έτσι ώστε μέσω της αλληλεπίδρασης να οδηγηθεί σε ένα άλλο γνωστικό επίπεδο και να αναπτύξει το δυναμικό του (Βιγκότσκι, 2007).
Οι έρευνες Η Marshall (1988:41), η οποία ερεύνησε το θέμα της μετάβασης από τη μια βαθμίδα εκπαίδευσης στην άλλη, κατέγραψε ως κύριες ανησυχίες/ προβλήματα κατά τη διάρκεια της μετάβασης το μέγεθος και τη σύνθετη οργάνωση του νέου σχολείου, τις νέες μορφές πειθαρχίας, τις νέες απαιτήσεις της εργασίας, την αρνητική προοπτική σχολικής βίας και το χάσιμο των φίλων. Οι Zeedyk et al (2003:67) κατέγραψαν επίσης ότι «ο εκφοβισμός ήταν μια σημαντική ανησυχία για όλες τις ομάδες, ακολουθούμενη από τον αυξημένο φόρτο εργασίας και από σχέσεις με τους συνομήλικους και μεγαλύτερους». Η έρευνα στην Ελλάδα έδειξε ότι το περιβάλλον του Γυμνασίου επιδρά πολλές φορές αρνητικά στην αυτοεκτίμηση των μαθητών και συνακόλουθα στην ακαδημαϊκή τους πορεία (Σίσκος & Παπαϊωάννου, 2007) Τα τελευταία χρόνια το ζήτημα της μετάβασης στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση απασχολεί και την ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα και υπάρχουν αναφορές από τα όργανα παιδαγωγικής καθοδήγησης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και τη συμβουλευτική και τον σχολικό, επαγγελματικό προσανατολισμό στη δευτεροβάθμια. Η ανάπτυξη όμως ανάλογων δράσεων έχει αποσπασματικό χαρακτήρα και δεν διευρύνεται γεωγραφικά.
Περιγραφή του προγράμματος Το Κέντρο Συμβουλευτικής Κιλκίς με προσανατολισμό στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων των νέων ανθρώπων διαμέσου συμβουλευτικών δράσεων και στη συνεργασία ανάμεσα στους φορείς αλλά και τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, σε συνεργασία με το γραφείο Σχολικών Συμβούλων Π.Ε. Κιλκίς, εκπόνησε, οργάνωσε και από κοινού με το γραφείο σχολικών συμβούλων της 1ης και 2ης περιφέρεις Κιλκίς συντόνισαν το πρόγραμμα «Η μετάβαση από το δημοτικό στο Γυμνάσιο» κατά το 2ο τετράμηνο του σχολικού έτους 2013-14. Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε πιλοτικά σε έξι τμήματα της ΣΤ τάξης, ενενήντα δύο μαθητές/μαθήτριες αντίστοιχων δημοτικών σχολείων και υποστηρίχθηκε από τα γυμνάσια που υποδέχονται τα τμήματα αυτά, προκειμένου να αμβλυνθούν τα οποιαδήποτε προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μαθητές και μαθήτριες με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς στο γυμνάσιο.
Οι στόχοι του προγράμματος αφορούν στην ενημέρωση των μαθητών και μαθητριών της τελευταίας τάξης του δημοτικού σχολείου ως προς τις αντικειμενικές διαφορές από την μια βαθμίδα εκπαίδευσης στην άλλη για την καλύτερη προσαρμογή τους στο νέο σχολείο ενίσχυση της αυτοεκτίμησης για την άμβλυνση των συναισθημάτων φόβου και ανασφάλειας που πιθανά προκύπτουν από την μετάβαση συμβολή στην ομαλή μετάβαση των μαθητών/μαθητριών από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο ώστε να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες και δεξιότητες τους ευαισθητοποίηση των μαθητών/μαθητριών για την αύξηση των προσδοκιών τους για το Γυμνάσιο. ευαισθητοποίηση των μαθητών/μαθητριών του γυμνασίου προς τους νεοεισερχόμενους μαθητές μείωση φαινομένου ενδοσχολικής βίας στους μαθητές της Α γυμνασίου
Περιγραφή του προγράμματος Το πρόγραμμα οργανώθηκε σε τέσσερις φάσεις. Το σχεδιασμό υλικού επιμόρφωσης εκπαιδευτικών και υλικού για τους μαθητές και μαθήτριες. την επιμόρφωση των εμπλεκόμενων εκπαιδευτικών και των δύο βαθμίδων. την υλοποίηση δράσεων μέσα στην τάξη, ξενάγηση και δράσεις στα γυμνάσια υποδοχής και αξιολόγηση του προγράμματος. Τα γυμνάσια υποδοχής υλοποίησαν αντίστοιχο πρόγραμμα στα πλαίσια των προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων έτσι ώστε να είναι σε θέση να υλοποιήσουν τις δράσεις του προγράμματος μαζί με μαθητές και μαθήτριες τάξεων του γυμνασίου.
Περιγραφή του προγράμματος Οι δραστηριότητες αναπτύχθηκαν στα δημοτικά σχολεία με διαφορετικό ρυθμό, ανάλογα με τις ανάγκες των μαθητών και τις ήδη προγραμματισμένες δραστηριότητες των σχολείων. Η όλη παρέμβαση όμως ξεκίνησε με τη συμπλήρωση του 1ου ερωτηματολογίου, συνεχίστηκε με τις δραστηριότητες μέσα στην τάξη, την επίσκεψη στο Γυμνάσιο υποδοχής και ολοκληρώθηκε με τη συμπλήρωση του 2ου ερωτηματολογίου.
1 ο ερωτηματολόγιο Στο 1 ο ερωτηματολόγιο τα παιδιά αποκάλυψαν τις σκέψεις και αντιλήψεις τους για το γυμνάσιο και δόθηκε χώρος για να εκφέρουν λόγο και για το δημοτικό που αφήνουν. Οι απαντήσεις στο 1 ο σε αυτό εκτός της αξιολόγησης του προγράμματος έδωσε την δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να προτείνουν τροποποιήσεις στο πρόγραμμα δράσης τους ανάλογα με τις ανάγκες που εκφράστηκαν από τους μαθητές και μαθήτριες. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 1ο Αγαπητέ μας μαθητή/μαθήτρια. Φέτος τελειώνεις το Δημοτικό σχολείο και την επόμενη σχολική χρονιά θα πας στο Γυμνάσιο. Πως νιώθεις τώρα που τελειώνει το Δημοτικό; Τι θα έπαιρνες μαζί σου αν μπορούσες; Πιστεύεις ότι το γυμνάσιο είναι διαφορετικό από το δημοτικό; ΝΑΙ Σε τι διαφέρει; Τι είναι ίδιο; Έχεις κάποια ανησυχία για την πρώτη σου χρονιά στο γυμνάσιο; Ποιες δυσκολίες νομίζεις ότι σε περιμένουν; Τι νομίζεις ότι θα σου αρέσει στο γυμνάσιο; Από ποιόν έχεις πάρει πληροφορίες;
1 ο ερωτηματολόγιο Τα παιδιά εξέφρασαν τα συναισθήματα τους σχετικά με το ότι αφήνουν το δημοτικό και ένας μεγάλος αριθμός μαθητών, τριάντα τέσσερα παιδιά, απάντησαν ότι νοιώθουν χαρούμενοι αλλά και λίγο λύπη, οι είκοσι πέντε αισθάνονται χαρά και άλλοι τόσοι εκφράζουν λύπη και λένε ότι νοιώθουν άσχημα γιατί θα τους λείψει το σχολείο, οι φίλοι και η δασκάλα τους. Μερικούς τους αγχώνει το Γυμνάσιο γιατί πιστεύουν ότι «θα είναι δύσκολα και θα έχει μεγαλύτερα παιδιά» ενώ δύο παιδιά αναφέρουν ότι πρέπει να είναι προετοιμασμένα.
1 ο ερωτηματολόγιο Θέλουν να πάρουν μαζί τους στο Γυμνάσιο τους φίλους τους, τον δάσκαλό τους, την δασκάλα τους, την αγαπημένη τους κυρία όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν, κάτι που δημιούργησαν στο σχολείο καθώς και διάφορα αντικείμενα. Στην κατηγορία αυτή εντάσσεται και το κινητό τηλέφωνο που θεωρήθηκε από ομάδα μαθητών ενός σχολείου το πλέον απαραίτητο αντικείμενο. Σε αυτό συντέλεσε όπως δήλωσαν τα παιδιά η πληροφόρησή τους για την απαγόρευση χρήσης του κινητού στο Γυμνάσιο.
1 ο ερωτηματολόγιο Αρκετοί από τους μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα πιστεύουν ότι το Δημοτικό και το Γυμνάσιο έχουν ομοιότητες γιατί έχουν και τα δύο αίθουσες, μαθήματα, οι περισσότεροι όμως εστιάζουν στις διαφορές. Δηλώνουν ότι το Γυμνάσιο διαφέρει γιατί υπάρχουν πολλοί δάσκαλοι και διαφορετικοί για κάθε μάθημα, έχουν δύσκολα μαθήματα και άλλους τρόπους διδασκαλίας και μάθησης, διαφορετικό πρόγραμμα, καθήκοντα και υποχρεώσεις, ενώ δύο από αυτούς ανέφεραν ότι το Γυμνάσιο είναι πιο μεγάλο και θα σχολάνε πιο αργά. Κάποια παιδιά έχουν καλύτερη ενημέρωση και επισημαίνουν ότι καταγράφονται οι απουσίες και άριστα είναι το είκοσι.
1 ο ερωτηματολόγιο Για όλα τα παραπάνω οι μαθητές και μαθήτριες που απάντησαν σε αυτό το πρώτο ερωτηματολόγιο, θεωρούν ότι θα δυσκολευτούν, οι περισσότεροι (πενήντα επτά) πιστεύουν ότι θα δυσκολευτούν ειδικά ως προς τα μαθήματα και τις εξετάσεις. Λιγότεροι απάντησαν ότι θα δυσκολευτούν να μάθουν όλους τους συμμαθητές τους, ενώ υπάρχουν και δεκαπέντε μαθητές που αναφέρονται στην πιθανότητα να μη τους συμπαθήσουν και να υποστούν βία, και όπως χαρακτηριστικά είπαν: «μπορεί να με κτυπούν», «φοβάμαι τις αποβολές» και «θα μας διώχνουν οι μεγάλοι». Δύο αναφέρουν ότι θα δυσκολευτούν γιατί στο Γυμνάσιο υπάρχουν αυστηροί καθηγητές. Ακόμη εκφράζουν κρίσεις καθώς αναφέρονται όχι μόνο στο διαφορετικό αλλά επισημαίνουν την αυστηρότητα από την πλευρά των εκπαιδευτικών του Γυμνασίου και την υπερβολική εργασία στο σπίτι. Ακόμη αναφέρουν ότι εκεί θα συναντήσουν πολλά παιδιά με διαφορετικούς χαρακτήρες και αυτό φαίνεται να τους προβληματίζει.
Δραστηριότητες στην τάξη, «Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ» Ζητήθηκε από τους μαθητές και μαθήτριες να σχεδιάσουν το δρόμο της εκπαιδευτικής τους πορείας Η ανταπόκριση των μαθητών και μαθητριών στη δραστηριότητα αυτή, εκτός από το εικαστικό ενδιαφέρον, ανέδειξε σημαντικές διαφορές στην αντιμετώπιση του θέματος αναδεικνύοντας διαφορετική στόχευση, ως προς την εκπαιδευτική τους πορεία και ως προς το συναισθηματικό τομέα με την καταγραφή των σημαντικών στιγμών. Άλλα παιδιά κατέγραψαν πιο αναλυτικά το δρόμο μέχρι το λύκειο ή το πανεπιστήμιο, με αρκετή σαφήνεια, και άλλα επέμειναν στην καταγραφή των σημαντικών στιγμών στη σχολική και κοινωνική τους ζωή, με έμφαση στις φιλίες.
Δραστηριότητες στην τάξη, «ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΟΥ» Ζητήθηκε από τα παιδιά να σχεδιάσουν τα φύλλα του δένδρου και να γράψουν σε αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και δεξιότητες. Επιλέχτηκε, για να τονώσει την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση των παιδιών στην πορεία τους προς το γυμνάσιο, υπενθυμίζοντάς τους τα επιτεύγματα και τις δεξιότητες σε όλους τους τομείς της ζωής τους.
Δραστηριότητες στην τάξη Η δραστηριότητα «Τι ξέρω για το Γυμνάσιο» ξεκίνησε στην τάξη ως καταιγισμός ιδεών, συνεχίστηκε με εργασία σε ομάδες και έρευνα στο περιβάλλον των παιδιών.
Δραστηριότητες στην τάξη «Επαγγέλματα: πως θα φτάσω σε αυτά» (Γκιάστας & ά., 2010), ανέδειξαν τις γνώσεις και αντιλήψεις των μαθητών και μαθητριών για το γυμνάσιο και τη σχέση της εκπαίδευσης με το επάγγελμα, αντικείμενο του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού
Δραστηριότητες στο Γυμνάσιο Η επίσκεψη στο Γυμνάσιο οργανώθηκε από τα Δημοτικά σχολεία σε συνεργασία με το Γυμνάσιο υποδοχής και το πρόγραμμά της διαφοροποιήθηκε από σχολείο σε σχολείο. Τα Γυμνάσια τα οποία υλοποιούσαν κατά το σχ. έτος 2013-14 πρόγραμμα αγωγής σταδιοδρομίας με θέμα την μετάβαση και υποδοχή των νεοεισερχόμενων μαθητών, χρησιμοποίησαν την ομάδα των παιδιών του γυμνασίου για την υποδοχή και ξενάγηση. Το γυμνάσιο Χέρσου υποδέχτηκε τα παιδιά με ένα παιχνίδι, τραγούδι και παρουσίαση με ηλεκτρονικά μέσα από τους μαθητές και τις μαθήτριες της Α Γυμνασίου. Στο 1 ο Γυμνάσιο Κιλκίς, εκτός της ξενάγησης, οργανώθηκε συνέντευξη με τη διευθύντρια του σχολείου η οποία απάντησε σε ερωτηματολόγιο. Αυτό δημιουργήθηκε από τους μαθητές του δημοτικού σχολείου κατά τη διάρκεια του προγράμματος καθώς κάθε μαθητής/μαθήτρια έγραψε τις δικές του/της ερωτήσεις και αφού διαβάστηκαν όλες επιλέχτηκαν οι επικρατέστερες και πιο συχνές. Στο Γυμνάσιο Καμπάνη οργανώθηκε η υποδοχή γύρω από την ερώτηση «τι περιμένω από το γυμνάσιο», με δραστηριότητες γνωριμίας, ξενάγηση και συζήτηση με τους μαθητές και μαθήτριες της Α τάξης του γυμνασίου για την εμπειρία τους από το Γυμνάσιο.
2ο ερωτηματολόγιο Μετά την επίσκεψη στο γυμνάσιο δόθηκε στα παιδιά το 2 ο ερωτηματολόγιο Καταγράφεται η νέα γνώση για το γυμνάσιο και οι μαθητές/μαθήτριες αναφέρονται σε αυτό ως ένα μεγαλύτερο σχολείο, το οποίο έχει διαφορετικούς χώρους, πίνακα ανακοινώσεων και ανακοινώσεις στις αίθουσες και τα παιδιά συμμετέχουν σε πολλές δραστηριότητες. Όλα αυτά τα θεωρούν ενδιαφέροντα και αναφέρουν ότι «στην αρχή μπορεί να δυσκολευτούμε». ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 2ο Αγαπητέ μας μαθητή/μαθήτρια. Φέτος τελειώνεις το Δημοτικό σχολείο και την επόμενη σχολική χρονιά θα πας στο Γυμνάσιο. Τι έμαθες για το Γυμνάσιο;.. Απαντήθηκαν οι απορίες σου;.. Έχεις την ίδια ανησυχία;.. Πως νιώθεις τώρα που τελειώνει το Δημοτικό; Τι θα έπαιρνες μαζί σου αν μπορούσες; Πως νιώθεις τώρα για το Γυμνάσιο;
2ο ερωτηματολόγιο Αναφέρονται στα πολλά και «δύσκολα» μαθήματα αλλά δεν φαίνεται να λειτουργεί ανασταλτικά ως προς τη διάθεσή τους για το Γυμνάσιο όπως φαίνεται και στην επόμενη ερώτηση, όπου ζητήθηκε να εκφράσουν τα συναισθήματα τους τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, μετά τις δράσεις. Πολλοί μαθητές και μαθήτριες νοιώθουν ωραία και απαντούν «μου άρεσε που πήγαμε», «ανυπομονώ να πάω», ενώ εννέα μαθητές/μαθήτριες νιώθουν χαρά γιατί θα κάνουν καινούργιους φίλους. Υπάρχουν όμως και είκοσι εννέα μαθητές που αναφέρουν ότι νοιώθουν «ωραία αλλά και λίγο φόβο», αλλά και «λίγο περίεργα».
2o ερωτηματολόγιο Θεωρούν όμως ότι η εμπειρία της γνωριμίας με το Γυμνάσιο άλλαξε τη διάθεσή τους και συγκεκριμένα ένας από αυτούς αναφέρει ότι νοιώθει «χαρά και ενθουσιασμό, γιατί τώρα που το γνώρισα μου έφυγαν οι ενδοιασμοί» ενώ άλλος γράφει «νιώθω καλύτερα από ότι ένιωθα γιατί έλεγα ότι θα είναι δύσκολα και μπορεί να με κοροϊδεύουν και ξεπέρασα ένα εμπόδιο». Όμως σχεδόν οι μισοί μαθητές (43) εκφράζοντας τα συναισθήματά τους λένε ότι νιώθουν λίγο λύπη και στεναχώρια, γιατί θα χάσουν τους παλιούς τους φίλους.
2o ερωτηματολόγιο Νιώθουν όμως και χαρούμενοι/χαρούμενες που θα κάνουν καινούριους φίλους, ενώ ανάμικτα συναισθήματα χαράς και λύπης έχουν δεκαεννέα μαθητές και δέκα πέντε νοιώθουν ανακούφιση. Αυτό που δεν αλλάζει είναι η καλή ανάμνηση από το Δημοτικό και μισοί περίπου μαθητές και μαθήτριες επιμένουν να θέλουν και θα έπαιρναν μαζί τους τη δασκάλα/δάσκαλό τους και τους συμμαθητές. Την τάξη τους γιατί είναι ωραία θέλουν μαζί τους δέκα μαθητές, ενώ δώδεκα θέλουν να πάρουν μαζί τους και τις καλές και τις κακές στιγμές. Στο σημαντικό αυτό σταυροδρόμι και κομβικό σημείο για τους μαθητές του Δημοτικού ζητήθηκε από τους μαθητές να πουν τη γνώμη τους πως θα ήθελαν να είναι το Γυμνάσιο για να τους αρέσει. Οι μαθητές εξέφρασαν διάφορες απόψεις. Όπως είναι τώρα, γιατί τους άρεσε ήδη είπαν δεκαπέντε μαθητές/τριες, ενώ δεκατέσσερις θα ήθελαν πιο ωραίες, καθαρές και περιποιημένες αίθουσες χωρίς μουντζούρες αλλά και καθαρές τουαλέτες. Οι δώδεκα μαθητές/μαθήτριες ζητούν το Γυμνάσιο να έχει καλούς δασκάλους, ενώ τέσσερα παιδιά θέλουν, όπως συγκεκριμένα αναφέρουν, «να μην πουλάνε μαγκιά τα μεγαλύτερα παιδιά».
ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ αξιολόγησή του προγράμματος Ως προς την αναγκαιότητά του όλοι οι εκπαιδευτικοί πιστεύουν ότι το πρόγραμμα βοήθησε τα παιδιά να γνωρίσουν το γυμνάσιο, να διαλυθούν στερεοτυπικές απόψεις να διευκρινιστούν θέματα που προκαλούν φόβο και να ενταχθούν πιο ομαλά στην διαδικασία μετάβασης. Θεωρούν δε ότι μπορεί με άνεση να ενταχθεί στο υπόλοιπο σχολικό πρόγραμμα μέσω της ευέλικτης ζώνης και των δράσεων κοινωνικοποίησης. Τόσο το εκπαιδευτικό υλικό, όσο το υλικό της δράσης και οι δραστηριότητες αξιολογήθηκαν ως πολύ ενδιαφέροντα και σχόλια: «ενδιαφέρον υλικό», «πρωτόγνωρη εμπειρία για τους μαθητές», «ευχάριστο και εύκολο στη χρήση», «την αρχική επιφύλαξη ως προς τα ερωτηματολόγια διαδέχτηκε η αποδοχή». Η επίσκεψη στο γυμνάσιο, η συνεργασία με τους άλλους εκπαιδευτικούς και οι παρουσιάσεις των παιδιών του γυμνασίου κρίθηκαν πολύ θετικά, ενώ με τις προτάσεις τους ζητούν περισσότερο χρόνο και παιγνιώδεις δραστηριότητες, παράλληλα με τη συνεργασία των δύο βαθμίδων εκπαίδευσης
ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Συμπεράσματα - προτάσεις Η δράση αυτή επιβεβαίωσε τη σημαντικότητα των παρεμβάσεων και την ανάγκη για συνεργασία μεταξύ των φορέων εκπαίδευσης. Η συνεργασία που αναπτύχθηκε δημιουργεί συνθήκες για τη βελτίωση προς το θετικότερο της στάσης των μαθητών/μαθητριών απέναντι στο Γυμνάσιο (Δημοτικό/Γυμνάσιο Χέρσου). Η μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο βιώνεται από κάποιους ως μια συναρπαστική διαδικασία που εμπεριέχει νέες εμπειρίες και τη διεύρυνση των οριζόντων. Για άλλους, όμως, είναι μια εποχή της αβεβαιότητας, όπου κυριαρχεί η λύπη για την απώλεια του οικείου περιβάλλοντος. Αυτοί οι αρνητικοί παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση της θετικής στάσης απέναντι στη μάθηση, αλλά και την κοινωνική και συναισθηματική ευεξία. Οι θεσμοθετημένες και συνεχείς παρεμβάσεις μπορούν να δώσουν εναύσματα για την ανάδειξη των θετικών στοιχείων της μετάβασης.
ΚΕΣΥΠ ΚΙΛΚΙΣ Ευχαριστούμε kesyp@dide.kil.sch.gr hatzikamari@gmail.com pkatsioula@gmail.com