ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ SEVESO - ΠΕΡΙΟ ΟΣ 2003-2013 ΑΘΗΝΑ 30/11/2015

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ SEVESO - ΠΕΡΙΟ ΟΣ 2003-2013 ΑΘΗΝΑ 30/11/2015

Δειγματοληπτικές επιθεωρήσεις -έλεγχοι, σε εγκαταστάσεις: Αποθήκευσης /διακίνησης πετρελαιοειδών (υγρά καύσιµα) Αποθήκευσης/διακίνησης υγραερίων (υγροποιηµένα αέρια καύσιµα) ιύλισης αργού και επεξεργασίας πετρελαϊκών κλασµάτων Αποθήκευσης υγροποιηµένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) Αποθήκευσης, συσκευασίας, διακίνησης φυτοπροστατευτικών, εντοµοκτόνων και ζιζανιοκτόνων Αποθήκευσης και διακίνησης χηµικών προϊόντων Παραγωγής, αποθήκευσης και διακίνησης εκρηκτικών υλών Η παρούσα αναφορά θα επικεντρωθεί στις 4 πρώτες κατηγορίες (υγρά καύσιµα, υγραέρια, διυλιστήρια πετρελαίου και ΥΦΑ).

Χρονική περίοδος επιθεωρήσεων: 2003-2013 Γεωγραφική θέση εγκαταστάσεων των ανωτέρω επιθεωρήσεων: Ευρύτερη περιοχή Θριασίου Πεδίου/ Αττικής Πάχη- Μεγάρων/ Αττικής Πέραμα Πειραιώς/ Αττικής Ν. Ιωνία/ Θεσσαλονίκη Διοργάνωση επιθεωρήσεων από τις Αδειοδοτούσες Αρχές (δ/νσεις επιθεωρήσεων ανάπτυξης [πρώην Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, τώρα Περιφερειακών Ενοτήτων] καθώς και από την κεντρική υπηρεσία του πρώην ΥΠΕΚΑ(δ/νση εγκαταστάσεων πετρελαιοειδών), τώρα Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Συµµετέχοντες συναρµόδιοι φορείς: Υπουργεία: ενέργειας, ανάπτυξης, περιβάλλοντος, εργασίας, υγείας, γ.γ. πολιτικής προστασίας Υπηρεσίες νομαρχιακής αυτοδιοίκησης(κατά περίπτωση) Αρμόδια πυροσβεστικά κλιμάκια Αρμόδιες τοπικές χημικές υπηρεσίες κλπ.

Επιθεώρηση εγκαταστάσεων κατά SEVESO ΣύμφωναμετηνΚΥΑ18187/272/1988(SEVESOΙ)καθώςκαιμετηνΚΥΑ 5697/590/2000 και τροπ. 12044/613/2007(SEVESO ΙΙ): Εγκαταστάσεις ΑΝΩ ΟΡΙΟΥ (υποχρέωση υποβολής Μελέτης Ασφάλειας Άρθρο 8) Εγκαταστάσεις ΚΑΤΩ ΟΡΙΟΥ (υποχρέωση υποβολής Κοινοποίησης Στοιχείων και Πολιτικής Πρόληψης Ατυχημάτων Μεγάλης Έκτασης Άρθρα6&7) Επιθεώρηση εγκαταστάσεων (άρθρο 16 της ΚΥΑ) µε βάση βοηθητικό οδηγό (ερωτηµατολόγιο) για µεγάλες βιοµηχανικές εγκαταστάσεις(διυλιστήρια, φυσικό αέριο) µε βάση περίληψη του ανωτέρω ερωτηµατολογίου για µικρότερες εγκαταστάσεις ή και µε βάση την υπάρχουσα εµπειρία.

Τρόπος Επιθεώρησης 1. µε βάση συγκεκριµένο εκπονηθέν σενάριο (δυσµενέστερο) µιας µονάδας, στην Μ.Α της εταιρίας (για τις εγκαταστάσεις ΑΝΩ ΟΡΙΟΥ) Λόγω επιπτώσεων θερµικής ακτινοβολίας Λόγω επιπτώσεων ωστικού κύµατος Λόγω επιπτώσεων διασποράς τοξικής ουσίας (π.χ. σφαιρικές ή οριζόντιες δεξαµενές υγραερίων, εξοπλισµός επεξεργασίας, δεξαµενές υγρών καυσίµων κλπ.) 2. µε βάση το συνηθέστερο πιθανό περιστατικό, λόγω εµπειρίας, για τις εγκαταστάσεις ΚΑΤΩ ΟΡΙΟΥ). (π.χ. δεξαµενές υγρών καυσίµων, σταθµός φόρτωσης Β/Οκλπ.)

Θέματα επιθεώρησης Οργανωτικά θέματα της εγκατάστασης Στοιχεία τεχνικών-προληπτικών-προστατευτικών μέτρων& μέσων Σύστημα Διαχείρισης Ασφάλειας εγκατάστασης και Πολιτική Πρόληψης Ατυχημάτων Μεγάλης Έκτασης(Παράρτημα ΙΙ της ΚΥΑ).

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ) ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ Τεχνικά μέσα και μέτρα ενδεικτικά: Τόσο σε εγκαταστάσεις ΑΝΩ ΟΡΙΟΥ, όσο και σε αυτές ΚΑΤΩ ΟΡΙΟΥ, παρατηρήθηκαν μερικές φορές ελλείψεις, δυσλειτουργίες ή/και αστοχίες ομαλής λειτουργίας εξοπλισμού, σε σχετικές δοκιμές που έγιναν (κυρίως πυροσβεστικού δικτύου). Τα ανωτέρω θέματα βέβαια ήταν περισσότερα και σοβαρότερα στις εγκαταστάσεις ΚΑΤΩ ΟΡΙΟΥ. Οργανωτικά θέµατα ενδεικτικά: Όσον αφορά σε εγκαταστάσεις ΑΝΩ ΟΡΙΟΥ, σε λίγες περιπτώσεις παρατηρήθηκε ελλιπής οργάνωση εγκαταστάσεων (π.χ. στενοί χώροι κίνησης Β/Ο με περιορισμένες αλλά και επικίνδυνες δυνατότητες ελιγμών σε περίπτωση ανάγκης, ελλιπής σήμανση ασφάλειας, ΑΤΕΧ κλπ.). Όσον αφορά τις εγκαταστάσεις ΚΑΤΩ ΟΡΙΟΥ, παρατηρήθηκαν σε αρκετές περιπτώσεις σοβαρότερα θέματα καλής οργάνωσής τους.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ) ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ Σ.Δ.Α ενδεικτικά: Οι εγκαταστάσεις ΑΝΩ ΟΡΙΟΥ, τηρούσαν (στην πλειοψηφία των περιπτώσεων) τεκμηριωμένα αρχεία εκπαίδευσης προσωπικού (για ασφαλή λειτουργία εξοπλισμού, ασκήσεις πυρασφάλειας - εκτάκτων περιστατικών κλπ), εσωτερικές επιθεωρήσεις (internal audits), καταγραφής και επισκευής ή και αντικατάστασης εξοπλισμών (αλλαγές) στα πλαίσια των διαφόρων μορφών συντήρησης, καταγραφή και διερεύνηση ατυχημάτων και παρ ολίγον ατυχημάτων μεγάλης έκτασης, στατιστική επεξεργασία και εξαγωγή συμπερασμάτων μέσω των διατηρούμενων ιστορικών αρχείων τους (ιδιαίτερα σε μεγάλες εγκαταστάσεις όπως π.χ. διυλιστήρια πετρελαίου, εγκατάσταση ΥΦΑ κλπ.). Σε εγκαταστάσεις ΚΑΤΩ ΟΡΙΟΥ, αντιθέτως παρατηρήθηκε μια αρκετά ελλιπής τήρηση τεκμηριωμένων αρχείων στους ανωτέρω τομείς.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ) ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ Σε επανελέγχους που έγιναν σε άλλη χρονική περίοδο, διαπιστώθηκε έγκαιρη συµµόρφωση των εγκαταστάσεων ΑΝΩ ΟΡΙΟΥ, στις παρατηρήσεις και υποδείξεις των επιτροπών που διενήργησαν τις ανωτέρω επιθεωρήσεις. Για τις εγκαταστάσεις ΚΑΤΩ ΟΡΙΟΥ, αντιθέτως διαπιστώθηκε µερική συµµόρφωση ή/και καθυστερηµένη, ιδιαιτέρα σε θέµατα που σχετίζονται µεταξύ άλλων και µε τις οικονοµικές τους δυνατότητες, κυρίως κατά τα τελευταία χρόνια της οικονοµικής κρίσης που περνάµε.

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 1. Παρατηρήσεις επιθεωρήσεων ανάλογες με το είδος και το μέγεθος της επιχείρησης. 2. Σε μεγάλες εγκαταστάσεις(υπόχρεες υποβολής Μ.Α.): Προτάσεις για προσθήκες που ανέβαζαν το ήδη πολύ καλό επίπεδο ασφάλειας (περαιτέρω βελτίωσή του), π.χ. αυτόματη ενεργοποίηση μηχανισμών ασφαλείας -κομβία πολλαπλών σημείων, τοποθέτηση τηλεχειριζόμενων βανών ασφαλείας, ταχυσύνδεσμοι αποσύνδεσης βραχιόνων πλήρωσης Β/Ο κλπ. Συστήματα πυροπροστασίας και πυρασφάλειας - πολύ ικανοποιητικά. Αίθουσες ελέγχου (control rooms) - πολύ καλές, (κατασκευή, οργάνωση, σύγχρονο εξοπλισμό παρακολούθησης / ρύθμισης των εκτελουμένων διεργασιών, σε επίπεδο εγρήγορσης και άμεσης επέμβασης σε περίπτωση δημιουργίας επικινδύνων καταστάσεων.

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 3. Οι μεγάλες επιχειρήσεις(διυλιστήρια, υγροποιημένο φυσικό αέριο, μεγάλες εγκαταστάσεις αποθήκευσης και διακίνησης καυσίμων και υγραερίων ), έχουν σαφές πλεονέκτημα στην σοβαρή οργάνωση, όχι μόνο εξ αιτίας οικονομικών λόγων, αλλά και λόγω αναγκαιότητας ασφάλισης και υπαγωγής τους σε διεθνή πρότυπα (ISO), αλλά επίσης και από την ανάγκη που τους οδηγεί η συνθετότητα των εγκαταστάσεών τους για αυξημένη επαγρύπνηση. 4. Οι εγκαταστάσεις είχαν παρουσιάσει μια σημαντική αύξηση του επιπέδου ασφαλείας τους από την έναρξη της οδηγίας για τα ατυχήματα μεγάλης έκτασης, και είχαν αποκτήσει σε μεγάλο βαθμό μια κουλτούρα πρόληψης δείχνοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε αυτόν τον τομέα δίνοντας ώθηση στην ασφάλεια.

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 5. Η παρούσα οικονομική κρίση (2010 και μετά) έχει επηρεάσει αρκετές από τις επιχειρήσεις (και μάλιστα ΚΑΤΩ ΟΡΙΟΥ), με αποτέλεσμα θέματα ασφάλειας να τίθενται σε χαμηλότερες βαθμίδες προτεραιοτήτων. 6. Σε πρόσφατους όμως ελέγχους (2011-2013) - αναστροφή της πολύ καλής πορείας (προβλήματα π.χ. σε θέματα έγκαιρης αντιμετώπισης δυσλειτουργιών, καθυστέρηση στην αντιμετώπιση προβλημάτων και βλαβών) με μάλλον ανησυχητικά μηνύματα για το μέλλον - για πρώτη φορά, ακόμη και σε μεγάλες επιχειρήσεις. Ελπίζουμε για παροδική και όχι συνεχιζόμενη ή πόσο μάλλον επιδεινούμενη κατάσταση.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ (2003-2013) ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΥΓΡΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ, ΥΓΡΑΕΡΙΩΝ, ΙΥΛΙΣΤΗΡΙΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΥΓΡ. ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΝΩ ΟΡΙΟΥ (υγρά καύσιμα, υγραέρια) i. Τεχνικά µέσα και µέτρα ενδεικτικά: (σε λίγες περιπτώσεις) εξωτ. διαβρώσεις εξοπλισμών, ανεπαρκής καταιονισμός δεξαμενών υγραερίων και εμφιαλωτηρίου, ανεπαρκής καταιονισμός θέσεων φόρτωσης υγρών καυσίμων σε σταθμό Β/Ο κλπ. ii. Οργανωτικά θέµατα ενδεικτικά: (σε ελάχιστες περιπτώσεις) ανεπαρκής σήμανση ασφάλειας(απαγ. καπνίσματος, χρήση γυμνής φλόγας, όριο ταχύτητας κίνησης οχημάτων κλπ), ανεπαρκής σήμανση ΑΤΕΧ κλπ. iii.σ..α ενδεικτικά: τηρούνταν (στην πλειοψηφία των περιπτώσεων) τεκμηριωμένα αρχεία εκπαίδευσης προσωπικού (ασφαλής λειτουργία εξοπλισμού, ασκήσεις πυρασφάλειας- εκτάκτων περιστατικών κλπ), εσωτερικών επιθεωρήσεων, καταγραφής- επισκευής ή αντικατάστασης εξοπλισμού (αλλαγές) στα πλαίσια συντηρήσεων, άδειες εκτέλεσης διαφόρων εργασιών, καταγραφή και διερεύνηση ατυχημάτων και παρ ολίγον ατυχημάτων μεγάλης έκτασης κλπ.

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΝΩ ΟΡΙΟΥ (διυλιστήρια πετρελαίου, Υ.Φ.Α) i. Τεχνικά µέσα και µέτρα ενδεικτικά: (σε λίγες περιπτώσεις) μερική αστοχία πυροσβεστικού εξοπλισμού δεξαμενής υγρών καυσίμων, αδυναμία λειτουργίας συστήματος παροχής θετικής πίεσης σε θάλαμο ελέγχου μονάδας τοξικών, λανθασμένη ένδειξη φωτεινών σηματοδοτών πυροσβεστικού δικτύου σε δεξαμενές αργού, αστοχία λειτουργίας συστήματος δημιουργίας αφρού υψηλής διόγκωσης σε φρεάτιο συλλογής διαρροής ΥΦΑ κλπ ii. Οργανωτικά θέµατα ενδεικτικά: (σε ελάχιστες περιπτώσεις) πρόταση βελτίωσης σήμανσης ασφάλειας σε χώρους μονάδας, καθαρισμός εκβλαστήσεων σε σταθμό φόρτωσης βαγονιών υγραερίου κλπ iii.σ..α ενδεικτικά: Έλλειψη αυστηρής επιτήρησης προσωπικού συνεργείου εξωτ. εργολάβων, αστοχία κυκλοφοριακής ρύθμισης Β/Ο υγρών καυσίμων συνεργαζομένων εταιριών με κίνδυνο πρόκλησης συμβάντος σε εκτέλεση άσκησης. Πρόταση για περισσότερο συστηματική ενημέρωση εργαζομένων για παρ ολίγον ατυχήματα μεγάλης έκτασης, περισσότερο επισταμένη εκπαίδευση του προσωπικού εξωτερικών εργολάβων

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΤΩ ΟΡΙΟΥ (υγρά καύσιμα) i. Τεχνικά µέσα και µέτρα ενδεικτικά: Διαρροές προϊόντος σε ανάχωμα δεξαμενής υγρών καυσίμων, εξωτερικές οξειδώσεις ελασμάτων στην βάση δεξαμενής, απουσία συστημάτων προειδοποίησης υψηλής και υπερ-υψηλής στάθμης δεξαμενών, χαμηλή πίεση εκτόξευσης νερού ψύξης δεξαμενών καυσίμων, ατελής καταιονισμός νερού οροφής σε σταθμό φόρτωσης Β/Ο κλπ. ii. Οργανωτικά θέµατα ενδεικτικά: Απουσία σήμανσης ασφαλείας εργαζομένων για υποχρεωτική χρήση Μ.Α.Π, απουσία σήμανσης ΑΤΕΧ σε χώρους δεξαμενών, απουσία σήμανσης ασφαλείας στους χώρους εγκατάστασης υγρών καυσίμων (απαγόρευση χρήσης γυμνής φλόγας, καπνίσματος, ορίου ταχύτητας κίνησης οχημάτων σε επικίνδυνους χώρους κλπ. iii.σ..α ενδεικτικά: (Σε αρκετές περιπτώσεις) δεν τηρούνταν αρχεία εκπαίδευσης προσωπικού (ασφαλής λειτουργία εξοπλισμού, ασκήσεις πυρασφάλειας - εκτάκτων περιστατικών κλπ), αρχεία καταγραφής εσωτερικών επιθεωρήσεων, καταγραφής και επισκευής ή αντικατάστασης εξοπλισμού (αλλαγές) στα πλαίσια συντηρήσεων, άδειες εκτέλεσης διαφόρων εργασιών, καταγραφή και διερεύνηση ατυχημάτων και παρ ολίγον ατυχημάτων μεγάλης έκτασης κλπ.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΤΜΗΜΑΤΑΡΧΗΣ ΣΤΗ /ΝΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ