ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ. Καθ. Αχιλλέας Χριστοφορίδης ρ. Χηµικός Μηχανικός Τµήµα Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου ΤΕΙ Καβάλας

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ Καθ. Αχιλλέας Χριστοφορίδης ρ. Χηµικός Μηχανικός Τµήµα Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου ΤΕΙ Καβάλας

2 Βιοµηχανικά (γενικότερα τεχνολογικά) ατυχήµατα µεγάλης κλίµακας Πρόκειται για ατυχήµατα που οδηγούν σε εκρήξεις, πυρκαγιές, διαρροές ποσοτήτων τοξικών ουσιών, µε συνέπειες που εκτείνονται εκτός των ορίων της εγκατάστασης. Αυτό έχει ως πιθανή συνέπεια επιπτώσεις σε άλλες εγκαταστάσεις που βρίσκονται κοντά στην προσβληθείσα εγκατάσταση ή σε κατοικηµένες περιοχές. Τα αποτελέσµατα µπορεί να είναι: Τραυµατισµοί και θάνατοι ανθρώπων. Γενικότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον (αέρα, νερά και έδαφος) µε ενδεχόµενες µακροχρόνιες συνέπειες.

3 Αιτίες Ανθρώπινο λάθος. Αστοχία υλικών. Αστοχία τεχνολογίας. Θεοµηνίες. Κακόβουλες ενέργειες. Τυχαία γεγονότα. Ενδεχόµενος συνδυασµός των παραπάνω.

4 Αναφορά σε βιοµηχανικό «ατύχηµα» Σεπτέµβριος 1992 µονάδα διύλισης πετρελαίου ιάρρηξη χαλύβδινου αγωγού πετρελαίου των εγκαταστάσεων µε αποτέλεσµα έκρηξη πυρκαγιά, νεκροί και τραυµατίες.

5 Τι συνέβη Πριν το ατύχηµα προέκυπτε από τις εκθέσεις ελάχιστο πάχος τοιχωµάτων του αγωγού 8,4 mm. Μετά το ατύχηµα οι πραγµατογνώµονες «βρήκαν» πάχη µικρότερα από 0,09 mm. Το τµήµα αυτό του αγωγού ήταν αρκετούς µήνες εκτός λειτουργίας. Στο εσωτερικό κάτω µέρος του προκλήθηκε διάβρωση από την υγρασία και θειούχες ενώσεις.

6 Νοµοθεσία Για την πρόληψη σοβαρών βιοµηχανικών ατυχηµάτων έχουν ψηφιστεί σε διεθνές επίπεδο από το 1993 η 174η ιεθνής Σύµβαση Εργασίας και η 181η ιεθνής Σύσταση Εργασίας. Στις χώρες της ΕΕ το 1982 ψηφίστηκε η οδηγία 82/501, γνωστή και ως οδηγία Σεβέζο από το ατύχηµα στην ιταλική πόλη Σεβέζο. Η οδηγία τροποποιήθηκε δύο φορές (οδηγίες 87/216/ΕΟΚ και 88/610/Ε.Ο.Κ.) και το 1996 αντικαταστάθηκε από την οδηγία 96/82/ΕΚ γνωστή και ως οδηγία Σεβέζο II. Ακολούθησε η οδηγία 2003/105/ΕΚ που τροποποίησε την Σεβέζο II.

7 Η Ελλάδα εναρµόνισε το εθνικό της δίκαιο µε τις προαναφερόµενες οδηγίες µε διάφορες Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις (ΚΥΑ). Ισχύουσα ΚΥΑ αριθµ /613, ΦΕΚ 376/τ. Β /

8 Αποφασίστηκε ήδη αναθεώρηση της οδηγίας Σεβέζο ΙΙ, η οποία θα αντικαταστήσει την ισχύουσα οδηγία από την 1η Ιουνίου Κυριότερες αλλαγές που προτείνονται: Αναπροσαρµογή του πίνακα των επικίνδυνων ουσιών. Ευκολότερη πρόσβαση του κοινού στην πληροφορία, στην λήψη των αποφάσεων και στην προσφυγή στην δικαιοσύνη. Αυστηρότεροι κανόνες στους ελέγχους.

9 Πως ορίζει ο ΟΟΣΑ τα σοβαρά τεχνολογικά ατυχήµατα «Σοβαρά τεχνολογικά ατυχήµατα είναι εκείνα, τα οποία προκαλούν περισσότερους από 25 θανάτους ή περισσότερους από 125 τραυµατίες ή προκύπτει ανάγκη για µετακίνηση περισσότερων από ατόµων ή προκαλούνται ζηµιές µεγαλύτερες των 10 εκατοµµυρίων δολαρίων».

10 Εφαρµογή της νοµοθεσίας Η νοµοθεσία εφαρµόζεται σε νέες και υφιστάµενες µονάδες, στις οποίες υπάρχουν επικίνδυνες ουσίες (είτε ως πρώτες ύλες, είτε ως προϊόντα, παραπροϊόντα, υπολείµµατα συµπεριλαµβανοµένων και εκείνων που αναµένεται να προκύψουν σε περίπτωση ατυχήµατος), σε ποσότητες ίσες ή µεγαλύτερες από ορισµένες τιµές που καθορίζονται από σχετικούς πίνακες των οδηγιών. Ο κάθε πίνακας περιλαµβάνει δύο (2) στήλες.

11

12

13 Ο ασκών την εκµετάλλευση υποχρεούται σε συγκεκριµένες προθεσµίες να κοινοποιήσει τα σχετικά µε την ύπαρξη των επικίνδυνων ουσιών και ανάλογα µε τις υπάρχουσες ποσότητες να υποβάλει: Την ασκούµενη Πολιτική Πρόληψης Μεγάλων Ατυχηµάτων (υπέρβαση ορίων στήλης 2). Την Μελέτη Ασφαλείας (υπέρβαση ορίων στήλης 3).

14 Πολιτική Πρόληψης Μεγάλων Ατυχηµάτων Η Πολιτική Πρόληψης Μεγάλων Ατυχηµάτων θα πρέπει να περιλαµβάνει τους γενικούς στόχους και αρχές δράσης που καθορίζει ο ασκών την εκµετάλλευση για τον έλεγχο των κινδύνων µεγάλων ατυχηµάτων. Η έκθεση αυτή επανυποβάλλεται κάθε 5 χρόνια. Στα πλαίσια της Πολιτικής Πρόληψης Μεγάλων Ατυχηµάτων δηµιουργείται ένα ιαχειριστικό Σύστηµα Ασφαλείας, το οποίο περιλαµβάνει τα ακόλουθα θέµατα:

15 Οργάνωση και προσωπικό (ρόλοι και αρµοδιότητες, εκπαιδευτικές ανάγκες, σύµπραξη εργαζοµένων κ.λπ.). Προσδιορισµός και αξιολόγηση κινδύνων µεγάλου ατυχήµατος. Έλεγχος λειτουργίας (οδηγίες ασφαλούς λειτουργίας, συντήρηση κ.λπ.). ιαχείριση αλλαγών. Σχεδιασµός έκτακτης ανάγκης. Παρακολούθηση εφαρµογής έλεγχος, επανεξέταση (αξιολόγηση της τήρησης των στόχων της Πολιτικής Πρόληψης Μεγάλων Ατυχηµάτων.

16 Μελέτη Ασφάλειας Θα πρέπει να καταδεικνύεται µε σαφήνεια ότι: Εφαρµόζεται µια Πολιτική Πρόληψης Μεγάλων Ατυχηµάτων και ένα σύστηµα διαχείρισης ασφάλειας. Επισηµαίνονται οι κίνδυνοι µεγάλου ατυχήµατος και έχουν ληφθεί τα απαραίτητα µέτρα για την πρόληψη και τον περιορισµό των συνεπειών τους στον άνθρωπο και το περιβάλλον. Έχει εξασφαλισθεί επαρκής πληροφόρηση των αρµοδίων αρχών, ώστε να µπορούν να αποφασίζουν για την εγκατάσταση των δραστηριοτήτων ή για διευθετήσεις γύρω από τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις. Σε περίπτωση γειτνίασης της εγκατάστασης µε άλλες επικίνδυνες εγκαταστάσεις (φαινόµενο ντόµινο) έχει συνεκτιµηθεί όπως πρέπει, η φύση και η έκταση ενός συνολικού κινδύνου ατυχήµατος µεγάλης έκτασης.

17 Η Μελέτη Ασφαλείας υποβάλλεται στην αδειοδοτούσα αρχή, η οποία αποστέλλει αντίγραφα της µέσα σε ένα µήνα για γνωµοδότηση, στις ακόλουθες αρµόδιες αρχές: Υπ. Ανάπτυξης, Υπ. ΠΕΧΩ Ε, Υπ. Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Υπ. Υγείας και Πρόνοιας, Υπ. Γεωργίας (σε περίπτωση εγκαταστάσεων στις οποίες υπάρχουν επικίνδυνες ουσίες που χαρακτηρίζονται ως φυτοπροστατευτικά προϊόντα ή/και λιπάσµατα), στο Γενικό Χηµείο του Κράτους, στο Αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώµατος και στην Τοπική Πυροσβεστική Υπηρεσία. Παράλληλα µε τη Μελέτη Ασφαλείας, ο υπεύθυνος της µονάδας υποβάλλει απευθείας στην αρµόδια για την εφαρµογή της παρούσας απόφασης Υπηρεσία του ΥΠΕΧΩ Ε, ένα αντίγραφο της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.

18 Σχέδια έκτακτης ανάγκης Ο ασκών την εκµετάλλευση που υποχρεούται στην υποβολή Μελέτης Ασφαλείας πρέπει να καταρτίζει σε συνεργασία µε το προσωπικό, «εσωτερικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης» µε τα µέτρα που λαµβάνονται στη µονάδα και να παρέχει στις αρµόδιες αρχές τις αναγκαίες πληροφορίες ώστε να µπορούν να καταρτίζουν το εξωτερικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης.

19 Από τις αρχές εκπονούνται εξωτερικά σχέδια για βιοµηχανικές περιοχές και κάθε εγκατάσταση, τα λεγόµενα Σ.Α.Τ.Α.Μ,Ε. (Σχέδια Αντιµετώπισης Τεχνολογικού Ατυχήµατος Μεγάλης Έκτασης). Συγκεκριµένα, το ΥΠΕΧΩ Ε µέσω της Κεντρικής ιεύθυνσης Π.Σ.Ε.Α. (Πολιτικού Σχεδιασµού Εκτάκτου Ανάγκης) µεριµνά για την κατάρτιση ενός γενικού σχεδίου έκτακτης ανάγκης (Γενικό Σ.Α.Τ.Α.Μ.Ε.) σε συνεργασία µε τα Υπουργεία Ανάπτυξης, Εθνικής Άµυνας, Υγείας και Πρόνοιας, Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το Αρχηγείο Πυροσβεστικού Σώµατος και άλλους κατά περίπτωση συναρµόδιους φορείς. Το σχέδιο αυτό αναφέρεται στο χώρο έξω από τις εγκαταστάσεις που υπάγονται στη συγκεκριµένη νοµοθεσία για συγκεκριµένες βιοµηχανικές περιοχές.

20 Η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της οικείας Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης µεριµνά ώστε σε συνεργασία µε τις υπηρεσίες της οικείας νοµαρχιακής αυτοδιοίκησης και της περιφέρειας, άλλα κατά περίπτωση συναρµόδια υπουργεία, καθώς και µε έναν εκπρόσωπο του Πυροσβεστικού Σώµατος του νοµού και έναν εκπρόσωπο της εγκατάστασης, να καταρτίσει το Ειδικό Σ.Α.Τ.Α.Μ.Ε., µε τα µέτρα που πρέπει να λαµβάνονται στον εκτός της εγκατάστασης χώρο, µε βάση το γενικό Σ.Α.Τ.Α.Μ.Ε. και την καταχωρηµένη µελέτη ασφάλειας, συνεκτιµώντας και το ενδεχόµενο των πολλαπλασιαστικών φαινοµένων (φαινόµενο ντόµινο).

21 Πολλαπλασιαστικά αποτελέσµατα (φαινόµενο ντόµινο) Η αδειοδοτούσα αρχή, βασιζόµενη στις πληροφορίες που παρέχει ο ασκών την εκµετάλλευση, πρέπει να καθορίζει τις µονάδες ή οµάδες µονάδων όπου η πιθανότητα και η δυνατότητα ή οι συνέπειες µεγάλου ατυχήµατος µπορεί να αυξάνονται λόγω της θέσης και της εγγύτητας τους, των ειδών και των ποσοτήτων επικίνδυνων ουσιών που διαθέτουν. Η αδειοδοτούσα αρχή υποχρεούται να µεριµνά ώστε γι' αυτές τις εγκαταστάσεις να ανταλλάσσονται κατάλληλα σχετικές πληροφορίες.

22 Σχεδιασµός χρήσεων γης Οι αρµόδιες αρχές σύµφωνα µε τις κείµενες διατάξεις για το χωροταξικό, περιβαλλοντικό και πολεοδοµικό σχεδιασµό, µεριµνούν ώστε οι στόχοι της πρόληψης µεγάλων ατυχηµάτων και του περιορισµού των συνεπειών τους να λαµβάνονται υπόψη κατά την κατάρτιση των σχεδίων χρήσεων γης µέσα από τις κείµενες διαδικασίες σχεδιασµού του χώρου και κατά τη διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, σύµφωνα µε τις κείµενες διατάξεις.

23 Πληροφορίες για τα µέτρα ασφάλειας- Ενηµέρωση κοινού Ιδιαίτερη σηµασία έχει το ζήτηµα της πληροφόρησης του πληθυσµού σε περιοχές όπου βρίσκονται εγκαταστάσεις που µπορεί να προκαλέσουν ατύχηµα µεγάλης έκτασης. Η Υπηρεσία Περιβάλλοντος της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης και το Νοµαρχιακό Συµβούλιο έχουν υποχρέωση να πληροφορούν µε συγκεκριµένες διαδικασίες τον πληθυσµό για την επικινδυνότητα των εγκαταστάσεων που λειτουργούν στην περιοχή, για τα κατάλληλα µέτρα ασφάλειας που έχουν ληφθεί και τη στάση που θα πρέπει να τηρείται σε περίπτωση ατυχήµατος, για τη διενέργεια ασκήσεων

24 ετοιµότητας του πληθυσµού, σε συνεργασία µε την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της Νοµαρχιακής αυτοδιοίκησης και τον(τους) οικείο(ους) δήµο(ους) του(των) οποίου(ων) οι κάτοικοι είναι δυνατόν να προσβληθούν από ατύχηµα µεγάλης έκτασης κ.λπ. Επίσης, η αδειοδοτούσα αρχή µεριµνά ώστε το κοινό να µπορεί να δίνει τη γνώµη του στο σχεδιασµό για νέες εγκαταστάσεις, στη µετατροπή υφιστάµενων εγκαταστάσεων και στη διαρρύθµιση των χώρων γύρω από αυτές.

25 Επιθεωρήσεις - Έλεγχοι Η αδειοδοτούσα αρχή υποχρεούται να οργανώνει, σε συνεργασία µε τις συναρµόδιες αρχές, σύστηµα επιθεωρήσεων ή άλλων µέτρων ελέγχου ανάλογα µε τον τύπο της εγκατάστασης. Αυτές οι επιθεωρήσεις ή µέτρα ελέγχου δεν εξαρτώνται από την παραλαβή της µελέτης ασφάλειας ή άλλων υποβαλλόµενων στοιχείων και πρέπει να σχεδιάζονται κατά τρόπο ώστε να επιτρέπουν οργανωµένη και συστηµατική εξέταση των τεχνικών, οργανωτικών και διαχειριστικών συστηµάτων της µονάδας. Η αδειοδοτούσα αρχή πρέπει να καταρτίζει πρόγραµµα επιθεωρήσεων που να προβλέπει τουλάχιστον µία επιτόπια επίσκεψη µία φορά τον χρόνιο.

26 Περίληψη πληροφοριακών στοιχείων που αφορούν τις εγκαταστάσεις Καβάλας της Revoil Α.Ε.Ε.Π. (Σύµφωνα µε την παρ. 2 του άρθρου 13 της ΚΥΑ 5697/590/2000) Το Νοµαρχιακό Συµβούλιο Καβάλας γνωστοποιεί στο κοινό ότι η µονάδα αποθήκευσης καυσίµων και υγραερίων της Revoil Α.Ε.Ε.Π. που έχει εγκατασταθεί στην περιοχή Νέας Καρβάλης του Νοµού Καβάλας υπάγεται στις κανονιστικές διατάξεις του άρθρου 8 της ΚΥΑ 5697/590/2000 (ΦΕΚ 405Β/ ) «Καθορισµός µέτρων και όρων για την αντιµετώπιση κινδύνων από ατυχήµατα µεγάλης έκτασης σε εγκαταστάσεις ή µονάδες λόγω ύπαρξης επικίνδυνων ουσιών» και ότι έχουν γίνει όλες οι απαραίτητες διαδικασίες για την πρόληψη και αντιµετώπιση των κινδύνων στην περίπτωση εκδήλωσης µεγάλου τεχνολογικού ατυχήµατος. Το Νοµαρχιακό Συµβούλιο ( ιοικητήριο Γραφείο 233, Τηλέφωνο ) γνωστοποιεί ότι διαθέτει λεπτοµερέστερες πληροφορίες για την ενηµέρωση κάθε ενδιαφερόµενου πολίτη ή φορέα.

27 Στοιχεία για SO 2 (τυχαία επιλογή)

28 ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΚΙΝ ΥΝΩΝ

29 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ

30 ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ

31 ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΥΧΑΙΑΣ ΕΚΛΥΣΗΣ

32 ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ - ΡΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ

33 ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

34 Σ.Α.Τ.Α.Μ.Ε. (Σχέδιο Αντιµετώπισης Τεχνολογικού Ατυχήµατος Μεγάλης Έκτασης).

35 Σενάρια ατυχηµάτων Σενάριο 1ο: ιασπορά S0 2 από φωτιά στην οροφή δεξαµενής Σενάριο 2ο: ιασπορά S0 2 από φωτιά στην οροφή δεξαµενής. Σενάριο 3ο: ιασπορά SΟ 2 από φωτιά στο ανάχωµα δεξαµενής Σενάριο 4ο: ιασπορά S0 2 από φωτιά στο ανάχωµα δεξαµενής.. Σενάριο 5ο: ιασπορά S0 2 από ανάφλεξη λίµνης από ολική διάρρηξη Β/Φ µεταφοράς Σενάριο..

36 Σενάριο, 1η περίπτωση

37 Σενάριο, 1η περίπτωση Ζώνη Ι: LC50 = 2650 mg/m 3, R = 72 m Ζώνη IΙ: LC1 = 1003 mg/m 3, R = 119 m Ζώνη IIΙ: IDLH = 265 mg/m 3, R = 240 m LC50: Πιθανότητα θανάτου για το 50% των ανθρώπων µε εισπνοή της ουσίας αυτής για καθορισµένο χρόνο έκθεσης (συνήθως 30 λεπτά). LC1: Πιθανότητα θανάτου για το 1% των ανθρώπων µε εισπνοή της ουσίας αυτής για καθορισµένο χρόνο έκθεσης (συνήθως 30 λεπτά). IDLH: Ορίζεται ως η µέγιστη συγκέντρωση στον αέρα, στην οποία µπορεί να εκτεθεί ένας υγιής άνθρωπος για 30 λεπτά και να διαφύγει χωρίς να έχει υποστεί µη ανατάξιµες βλάβες στην υγεία του οι οποίες να εµποδίζουν την διαφυγή του.

38 Σενάριο, 2η περίπτωση

39 Σενάριο, 2η περίπτωση Ζώνη Ι: LC50 = 2650 mg/m 3, R = 320 m Ζώνη IΙ: LC1 = 1003 mg/m 3, R = 537 m Ζώνη IIΙ: IDLH = 265 mg/m 3, R = 1100 m

40 Συµπεράσµατα - εκτιµήσεις Επαρκής Νοµοθεσία λόγω ΕΕ Μείωση των εµπλεκόµενων φορέων και «συγκεκριµενοποίηση» στην πράξη των αρµοδιοτήτων θα επέφερε καλύτερα αποτελέσµατα. Θέµατα που χρήζουν «προβληµατισµού»: Έλεγχοι Ενηµέρωση πολιτών Πως πρέπει να γίνεται η ενηµέρωση Μέχρι ποιου σηµείου πρέπει να φθάσει η ενηµέρωση

41 Ευχαριστώ για την προσοχή σας