Τι είναι βιομηχανία Η βιομηχανία είναι ένα οργανωμένο σύστημα παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών σε μεγάλη ποσότητα. Οι βιομηχανικές, παραγωγικές μονάδες ή μονάδες παροχής υπηρεσιών χρειάζεται να θεωρηθούν ως συστήματα των οποίων η αποδοτική λειτουργία τους προϋποθέτει την αρμονική συσχέτιση παραμέτρων όπως : χρηματοδότηση, πρώτες ύλες, περιβάλλον, ανταγωνισμός, τεχνολογικός εξοπλισμός, η υποδομή του γεωγραφικού χώρου στον οποίο είναι εγκατεστημένη η επιχείρηση, το επίπεδο εκπαίδευσης των εργαζομένων, το σύστημα ενέργειας, η δυνατότητα πραγματοποίησης και εφαρμογής επιστημονικής έ- ρευνας, οι διαδικασίες οργάνωσης και διοίκησης που εφαρμόζονται. Εικόνα 1 Εικόνα 2
ΜΟΡΦΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Οι επιχειρήσεις ταξινομούνται σε διάφορες κατηγορίες με αναφορά σε διάφορα κριτήρια ταξινόμησης. Τα βασικά κριτήρια είναι. α. Το είδος της ιδιοκτησίας. Ιδιωτικές, δημόσιες (κρατικές, δημοτικές ), μικτές β. Η νομική μορφή της επιχείρησης γ. Ο κύριος τομέας δραστηριότητας δ. Το μέγεθός της Νομικές μορφές των επιχειρήσεων 1) Ατομικές επιχειρήσεις Είναι συνήθως μικρές σε μέγεθος επιχειρήσεις και κατά κανόνα παύουν να υπάρχουν με το θάνατο του ιδιοκτήτη. 2)Εταιρικές επιχειρήσεις ή συλλογικές Αυτές δημιουργούνται από τη συνεισφορά κεφαλαίων ή και προσωπικής εργασίας. Διακρίνονται σε α) Προσωπικές εταιρείες, β)απρόσωπες εταιρείες και γ) Συνεταιρισμούς. α) Στις προσωπικές εταιρείες ανήκουν: Η ομόρρυθμη Η ετερόρρυθμη Η αφανής ή συμμετοχική Ιδιαίτερο γνώρισμα των ομορρύθμων εταιρειών είναι ότι όλοι οι εταίροι συμμετέχουν στις ευθύνες για χρέη της εταιρείας «απεριόριστα». Στις ετερόρρυθμες υπάρχουν μέλη τα οποία ευθύνονται απεριόριστα και εξ ολοκλήρου (οι ομόρρυθμοι εταίροι)όπως στην Ο.Ε και μέλη που ευθύνονται μόνο μέχρι του ποσού της εισφοράς τους Οι αφανείς εταιρείες συγκροτούνται άτυπα από μέλη, τα οποία έχουν δεσμούς μεταξύ τους, ευκαιριακά για την εκμετάλλευση μιας περιστασιακής ευκαιρίας. β) Στις απρόσωπες εταιρείες, οι εταίροι Δε μετέχουν με την προσωπικότητά τους αλλά μόνο με τα κεφάλαιά τους. Αυτές διακρίνονται σε: ι) Ανώνυμες (καθαρά κεφαλαιουχικές). Μόνη οικονομική βάση είναι το κεφάλαιο που διαιρείται σε ίσα μερίδια τις μετοχές ιι) Εταιρείες περιορισμένης ευθύνης : είναι εταιρείες που τα κεφάλαιά τους διαιρούνται σε μερίδια και δεν αντιπροσωπεύονται με μετοχές. ιιι) Συνεταιρισμοί. Κύριος σκοπός των συνεταιρισμών είναι η προαγωγή των συμφερόντων των μελών τους.
Εικόνα 3 Ο τομέας Δραστηριότητας της Επιχείρησης Οι επιχειρήσεις ταξινομούνται σε τρεις ευρείς τομείς παραγωγής, στον πρωτογενή, το δευτερογενή και τον τριτογενή. Κάθε τομέας περιλαμβάνει κλάδους παραγωγής, στους οποίους κατατάσσονται οι επιχειρήσεις σε σχέση με το προϊόν που παράγουν. Παραγωγικοί τομείς 1. Πρωτογενής παραγωγή Γεωργία-κτηνοτροφία δασοκομία αλιεία- Ιχθυοτροφία Τα ορυχεία, μεταλλεία, λατομεία, αλυκές 2. Δευτερογενής παραγωγή Τη μεταποίηση (βιομηχανία-βιοτεχνία) Την ενέργεια (ηλεκτρισμός-θερμική ενέργεια κ.α.) Τις κατασκευές (κατοικίες, τεχνικά έργα κ.ά.)
3.Τριτογενής παραγωγή Οι μεταφορές Οι επικοινωνίες Το εμπόριο Οι τράπεζες Οι ασφάλειες, η υγεία, η εκπαίδευση, ο τουρισμός, η δημόσια διοίκηση, η άμυναασφάλεια, η ενοικίαση κ.ά. Διοίκηση Κάθε επιχείρηση δημιουργείται για να εξυπηρετήσει προσδιορισμένους σκοπούς οι οποίοι αποβλέπουν στην επίτευξη επιθυμητού αποτελέσματος. Έχουν προβλεφτεί διάφοροι συντελεστές που θα συμβάλλουν στην υλοποίηση των στόχων που έχουν τεθεί και είναι : Ο άνθρωπος με την εργασία και τις γνώσεις του. Τα μέσα :Αυτά μπορεί να είναι οι πρώτες ύλες, οι πληροφορίες, το κεφάλαιο, οι μέθοδοι διεξαγωγής της εργασίας κλπ. Ο χώρος στον οποίο εκτελείται η εργασία και πρέπει να είναι ο καταλληλότερος. Ο χρόνος μέσα στον οποίο πρέπει να επιτευχθεί το μεγαλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Διοίκηση είναι η κατάλληλη δραστηριοποίηση και ενεργοποίηση των επιμέρους συντελεστών (άνθρωποι, μέσα, χώρος, χρόνος) με βασική επιδίωξη την καλύτερη ποσοτική και ποιοτική επίτευξη των στόχων της επιχείρησης με το μικρότερο κόστος. Θεμελιώδεις λειτουργίες της διοίκησης 1. Προγραμματισμός Η λειτουργία του προγραμματισμού θεωρείται σαν η βασικότερη της διοίκησης. Με τον προγραμματισμό παίρνονται αποφάσεις και καθορίζονται λεπτομερώς από πριν οι αντικειμενικοί σκοποί στους οποίους οφείλει να προσανατολίζεται κάθε ενέργεια μέσα στην επιχείρηση, δηλαδή μ ` αυτόν προσδιορίζεται επακριβώς τι πρέπει να γίνει, πώς πρέπει να γίνει και ποιος πρέπει να το κάνει. Η λειτουργία του προγραμματισμού θα επιτρέψει στην επιχείρηση τη μετάβαση βήμα - βήμα από το σημείο που βρίσκεται στο σημείο που θέλει να φτάσει. Επίσης με τον προγραμματισμό επιτυγχάνεται συντονισμός των ενεργειών, αύξηση της παραγωγικότητας, ταχύτητα εκτέλεσης, ορθολογική κατανομή δουλειάς και καλές ανθρώπινες σχέσεις.
Εικόνα 4 1 α. Λήψη αποφάσεων Η λήψη αποφάσεων είναι λειτουργία που εμπεριέχεται σαν μερικότερη διαδικασία στον προγραμματισμό και συνδέει μεταξύ τους τις υπόλοιπες λειτουργίες. Απόφαση παίρνεται από τους αρμόδιους κάθε φορά που θα υπάρξει πρόβλημα για λύση. Η λήψη αποφάσεων καλύπτει τα παρακάτω στάδια: α) Το στάδιο της διάγνωσης του προβλήματος. Β) Ο προσδιορισμός των εναλλακτικών λύσεων. Στη λήψη αποφάσεων σταθμίζονται όλες οι πληροφορίες και τα στοιχεία που έχουν υπόψη τους οι αρμόδιοι. Μ`αυτή καθορίζονται οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν, τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν και το έμψυχο υλικό που χρειάζεται να δραστηριοποιηθεί. 2. Η οργάνωση Ο άνθρωπος συνειδητοποίησε πολύ γρήγορα την ανάγκη για οργάνωση των προσπαθειών του, τόσο που μπορεί να θεωρηθεί ότι αυτή είναι σύμφυτη με την ύπαρξή του. Από την εμφάνιση του ανθρώπινου γένους και σε όλες τις περιόδους της εξέλιξής του, η ανάγκη για συνεργασία και προστασία από τους διάφορους κινδύνους, φυσικούς και κοινωνικούς υπαγόρευε την υιοθέτηση οργάνωσης σε κάθε μορφή δραστηριότητάς του.
Μπορούμε να ορίσουμε την οργάνωση σαν τη λειτουργία εκείνη που προσδιορίζει τον τρόπο που θα καταμεριστεί το συνολικό έργο μιας επιχείρησης σε άτομα και τμήματα και καθορίζει τα όρια της εξουσίας και της ευθύνης των ατόμων, που ασχολούνται με την υ- λοποίηση του έργου που τους έχει ανατεθεί. Με την οργάνωση επιτυγχάνεται ακόμη η μεγαλύτερη εξειδίκευση του ανθρώπινου δυναμικού με συνέπεια την αύξηση της παραγωγικότητας. 3. Ο συντονισμός και η διεύθυνση. Η λειτουργία του συντονισμού είναι εκείνη που εναρμονίζει όλες τις δραστηριότητες που ασκούνται από τα διάφορα τμήματα κατά τρόπο που η μία να συμβάλλει στην επιτυχία της άλλης και όλες μαζί να εναρμονίζουν τις προσπάθειες τους προς τους γενικότερους στόχους της επιχείρησης. Για να επιτευχθεί ο παραπάνω στόχος είναι αναγκαίο να υπάρξουν: α) Εποπτεία, δηλαδή παροχή κατευθύνσεων και επιτήρηση για τη σωστή εκτέλεση των διαφόρων φάσεων της εργασίας. β) Αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ ηγεσίας και εργαζομένων. γ) Παρακίνηση για την επίτευξη των στόχων. Τα τρία παραπάνω στοιχεία είναι καθήκοντα της ηγεσίας. Βασική αρχή για την επιτυχία στη διεύθυνση του ανθρώπινου δυναμικού είναι η πληρέστερη δυνατή γνώση του χαρακτήρα και των αναγκών κάθε υφισταμένου και η γνώση των δεξιοτήτων από τον προϊστάμενο. 4. Ο έλεγχος Η λειτουργία αυτή δεν αποβλέπει στον έλεγχο της συμπεριφοράς των ατόμων, αλλά στον έλεγχο των πραγματοποιούμενων αποτελεσμάτων. Είναι επέκταση και φυσική συνέπεια του προγραμματισμού. Σαν έλεγχο θα θεωρήσουμε τη λήψη μέτρων που αποβλέπουν οι εργασίες να συμφωνούν με το πρόγραμμα και να είναι δυνατό να διαπιστωθούν οι αποκλίσεις από αυτό, να αιτιολογηθούν και να διορθωθούν. Με τη βοήθεια του ελέγχου η επιχείρηση προλαβαίνει ανεπιθύμητα αποτελέσματα και επαναπροσδιορίζει στόχους. Επίσης διαπιστώνεται ο βαθμός εργατικότητας και ικανότητας κάθε εργαζομένου. Οργανόγραμμα Κάθε επιχείρηση έχει ένα δικό της Τρόπο διάρθρωσης Σε πολλές περιπτώσεις κάτω από το διοικητικό συμβούλιο τοποθετείται.ο γενικός διευθυντής που συντονίζει όλες τις εργασίες διοικητικής φύσης. Σε άλλες, διοχετεύονται οι εντολές για καθένα από τους υφισταμένους κατευθείαν από τον προϊστάμενο του τμήματος. Σε άλλες πάλι, κύρια στους δημόσιους οργανισμούς, οι ευθύνες και οι εντολές ακολουθούν την ιεραρχική κλίμακα. Δίνονται κατά τη σειρά : ανώτατο στέλεχος- διευθυντής - τμηματάρχης-υπάλληλος βάσης. Οι παραπάνω διαρθρώσεις μπορούν να απεικονιστούν σχηματικά. Έτσι ανάλογα με το αντικείμενο της επιχείρησης ( εμπορικό, βιομηχανικό, παροχής υ- πηρεσιών κλπ) το σύστημα οργάνωσης και την πολιτική της επιχείρησης, καταρτίζονται οργανογράμματα διαφόρων τύπων που απεικονίζονται γραφικά με κάποια παράσταση. Η παράσταση αυτή έχει σχεδιαστεί με γεωμετρικά σχήματα που συνδυάζονται μεταξύ τους με ευθείες γραμμές ή διακεκομμένες και παρουσιάζουν συνοπτικά τη συνολική διάρθρωση της επιχείρησης. Αυτή ακριβώς τη γραφική παράσταση ονομάζουμε οργανόγραμμα.
Εικόνα 5 Οργανόγραμμα επιχείρησης εμπορίας Η/Υ